AO 51 (Μarch 2011) by Onassis Stegi

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 51 Mάρτιος 2011

Περιεχόμενα Σημείωμα Ειδήσεις του Συνδέσμου • • •

Επιτυχίες...................................................................................................................................................................................................................2 Κόβοντας την πίτα του 2011 στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών .................................................................................................................3 Παιδικές φωνές στην Στέγη..................................................................................................................................................................................5

Ειδήσεις του Ιδρύματος • • •

Το πρώτο ∆ιεθνές Βραβείο Αριστοτέλη Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος..........................................................................7 Το χρονικό της Πολυγλωσσίας............................................................................................................................................................................9 Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011.......................................................................................................12

Αφιέρωμα • •

Jacqueline de Romilly: Μια µεγάλη ελληνίστρια, µια σπουδαία γυναίκα.................................................................................................34 Η οµιλία της Jacqueline de Romilly τo 1995 κατά την βράβευσή της µε το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση για τον Πολιτισµό................38

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης •

Η Ιλιάδα από µικρούς µαθητές του Χάρλεµ.....................................................................................................................................................41

Βιβλιοπαρουσιάσεις • •

Ελληνική Βιβλιοθήκη..........................................................................................................................................................................................43 Ξενάγηση στην Γαλλική Πρεσβεία.....................................................................................................................................................................48

Παρουσίαση Δίσκου •

Νέος, πολυσυλλεκτικός δίσκος του ∆ηµήτρη Βασιλάκη..............................................................................................................................50

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο...........................................................................................................................................................51

Σημείωμα Προγραµµατίζοντας το επόµενο τρίμηνο Καλλιεργώντας την συνεργασία και την συλλογικότητα και προβάλλοντας έργα τα οποία έχουν προκύψει από τον συνδυασµό διαφόρων καλλιτεχνικών τοµέων, ο Σύνδεσµος Υποτρόφων ετοιµάζει µια πρωτότυπη πασχαλινή εκδήλωση στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών µε την συµµετοχή πέντε υπότροφων καλλιτεχνών. Η υψίφωνος Μίνα Πολυχρόνου, ο πιανίστας Χρίστος Παπαγεωργίου, η βιολονίστρια Αγγέλα Γιαννάκη, ο εικαστικός Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος και η χορογράφος-χορεύτρια Αποστολία Παπαδαµάκη θα συνεργαστούν για το ανέβασµα της παράστασης µε τίτλο «Αιώνιο Φως», η οποία θα πραγµατοποιηθεί την Τρίτη 12 Απριλίου 2011 στην Αίθουσα «Χριστίνα» της Στέγης. Το πρόγραµµα περιλαµβάνει το έργο Stabat Mater του Giovanni Battista Pergolesi, για κουαρτέτο εγχόρδων, τσέµπαλο και δύο φωνές, καθώς και το έργο Lux Aeterna του Νέστορα Ταίηλορ, για πιάνο, κουαρτέτο εγχόρδων και φωνή. Συµµετέχει η µεσόφωνος Θεοδώρα Μπάκα, η οποία ειδικεύεται σε ρεπερτόριο µπαρόκ. Το κουαρτέτο εγχόρδων που θα εµφανιστεί απαρτίζεται από τον Σίµο Παπάνα, τον ∆ηµήτρη Καρακαντά, την Αγγέλα Γιαννάκη και τον Ιάσονα Ιωάννου. Στο τσέµπαλο θα είναι ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος και στο πιάνο ο Χρίστος Παπαγεωργίου. Ο εικαστικός Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος θα πλαισιώσει την παράσταση µε προβολή βίντεο και θα επιµεληθεί τους φωτισµούς. Τέλος, η Αποστολία Παπαδαµάκη θα ερµηνεύσει µια δική της χορογραφία, προσαρµοσµένη στο κατανυκτικό πνεύµα της βραδιάς. Το πρόγραµµα εκδηλώσεων του Συνδέσµου για το επόµενο τρίµηνο περιλαµβάνει επίσης τις διαλέξεις του Γερµανού φιλοσόφου Thomas Metzinger, της καθηγήτριας Προληπτικής Ιατρικής και Επιδηµιολογίας Ελένης Πετρίδου και του αιγυπτιολόγου Νίκου Λαζαρίδη. Η «ακαδηµαϊκή» χρονιά θα ολοκληρωθεί φέτος µε ένα καλοκαιρινό πάρτι που θα διοργανωθεί την 30η Ιουνίου στο Gazarte, δίνοντας την ευκαιρία στα µέλη του Συνδέσµου να συσφίξουν τις σχέσεις τους σε χαλαρή και ανέµελη ατµόσφαιρα.

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Επιτυχίες Σπυρίδων Θεοφιλόπουλος Εξελέγη επίκουρος καθηγητής στο Τµήµα Μοριακής Νευροβιολογίας του Ινστιτούτου Karolinska της Στοκχόλµης. Είναι απόφοιτος του Imperial College του Λονδίνου, όπου σπούδασε Βιοχηµεία (1999). Ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στην Αναπτυξιακή Νευροβιολογία, στο εργαστήριο του καθηγητή Henry Bradford, επίσης στο Imperial College (2003), από το οποίο και έλαβε υποτροφία αριστείας. Εργάστηκε ως µεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ίδρυµα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδηµίας Αθηνών και δίδαξε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας. Από το 2007 εργάζεται ως ανώτερος ερευνητής (Senior Researcher) στο εργαστήριο του καθηγητή Ernest Arenas, στο Ινστιτούτο Karolinska. Κατά την διάρκεια της παραµονής του στο Ινστιτούτο, έχει λάβει χρηµατοδότηση και υποτροφία για την ερευνητική του δραστηριότητα από το Συµβούλιο Ερευνών της Σουηδίας (Vetenskapsr°αdet), καθώς και από το Ίδρυµα Ωνάση. Έχει συνεργαστεί µε τα τµήµατα έρευνας και ανάπτυξης των φαρµακευτικών εταιρειών Amgen, Teva Pharmaceuticals και H. Lundbeck A/S, για την ανάπτυξη καινοτόµων φαρµάκων, όπως η ρασαγιλίνη/Azilect™ για την θεραπεία της νόσου Πάρκινσον. Έχει δηµοσιεύσει πολλά επιστηµονικά άρθρα και έχει παρουσιάσει ερευνητικές εργασίες του σε διεθνή συνέδρια. Είναι µέλος διεθνών εταιρειών νευροεπιστηµών και βιοχηµείας. Τέλος, έχει λάβει το πρώτο βραβείο στον µαθηµατικό διαγωνισµό «Εύδοξος» στην Ελλάδα.

Παντελής Γκολίτσης Εξελέγη λέκτορας Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας (4ος-15ος αι.) στο Τµήµα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Η διδακτορική του διατριβή, µε τίτλο Les Commentaires de Simplicius et de Jean Philopon à la Physique d’Aristote: Tradition et Innovation, εκδόθηκε από τον έγκριτο οίκο Walter de Gruyter το 2008 (βλ. ΑΩ 46, σελ. 48). Η διατριβή αυτή, που εκπονήθηκε στην École Pratique des Hautes Études στο Παρίσι, τιµήθηκε µε το Βραβείο Zographos της Ένωσης για την Ενθάρρυνση των Ελληνικών Σπουδών στην Γαλλία (2009). Από το 2007, ο Παντελής Γκολίτσης είναι επιστηµονικός συνεργάτης στο Aristoteles-Archiv του Freie Universität στο Βερολίνο, το οποίο εξειδικεύεται στην µελέτη της παράδοσης και της πρόσληψης των αριστοτελικών πραγµατειών. Έχει επίσης διδάξει στο Τµήµα Φιλοσοφίας και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Κρήτης (2009-2010).

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Κόβοντας την πίτα του 2011 στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών Της Μάιρας Μηλολιδάκη Το σκηνοθετηµένο ρεσιτάλ µε άριες από όπερες και µιούζικαλ «Έτσι κάνουν όλοι…» αποτέλεσε τον πυρήνα της φετινής κοπής της πίτας του Συνδέσµου στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών. Η σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη, η πιανίστα Ζωή Ζενιώδη, υπότροφοι και οι δύο, µαζί µε τον χορευτή Θάνο Πισσανίδη, σε σκηνοθετική επιµέλεια του Γιάννη Φίλια και του Βαγγέλη Κρανιώτη, παρουσίασαν «µια καθηµερινή ιστορία, που θα µπορούσε να συµβεί στον καθένα». Η παράσταση ξεκίνησε «µέσα σ’ ένα δάσος», µε το λιντ του Mozart «Dans un bois solitaire», όπου ο ήρωας ξυπνά κατά λάθος τον Έρωτα-παιδί, που κοιµάται στην σκιά ενός δέντρου. Για να τον εκδικηθεί, ο Έρωτας τον καταδικάζει να αγαπά την Σιλβί για όλη του την ζωή. Περνώντας στην σύγχρονη εποχή, η ηρωίδα, η οποία ενσαρκώνεται από την Μυρσίνη Μαργαρίτη, ονειρεύεται τον ιδανικό άνδρα και, τραγουδώντας την άρια της Νορίνα από την όπερα Το ελιξίριο του έρωτα του Donizetti, δηλώνει ότι µπορεί και η ίδια να «ξυπνήσει» τον έρωτα σε έναν άνδρα. Θαυµάζει τον εαυτό της στον καθρέφτη τραγουδώντας την άρια της Μουζέτα από την όπερα La Bohème του Puccini. Η γνωριµία της πρωταγωνίστριας µε τον «καλό» της πλαισιώνεται µουσικά µε το «Α little bit in love» του Bernstein από το µιούζικαλ Wonderful Town, ενώ στην συνέχεια το ζευγάρι χορεύει το ταγκό από την κινηµατογραφική ταινία Άρωµα Γυναίκας: «Ρor una Cabeza». Η µεθυστική βραδιά ολοκληρώνεται µε το τραγούδι «Ι could have danced all night» από το µιούζικαλ Ωραία µου Κυρία. Έναν χρόνο αργότερα, η ηρωίδα δέχεται τα δώρα του αγαπηµένου της ερµηνεύοντας την άρια των «κοσµηµάτων» της Μαργαρίτας από την όπερα Φάουστ του Gounod. Όµως, δύο χρόνια αργότερα, ο αγαπηµένος της την έχει ξεχάσει και η ηρωίδα, προσπαθώντας να µάθει τον ρόλο της Παµίνα από τον Μαγικό Αυλό του Mozart, ταυτίζεται µαζί της και απελπισµένη τραγουδά την άριά της. Τότε, ανακαλύπτει τα ερωτικά γράµµατα του αγαπηµένου της προς µιαν άλλη γυναίκα, και, τρελή από θυµό, ερµηνεύει το «Όταν η Λουίζα έκαψε τα γράµµατα του άπιστου εραστή της» του Mozart. Στον εραστή της δηλώνει ότι τον εγκαταλείπει, µε το «I’m leaving you» από το µιούζικαλ The Life του Coleman, για να συνεχίσει την ζωή της µε νέα αισιοδοξία, τραγουδώντας το «Je veux vivre» («Θέλω να ζήσω») από την όπερα Ρωµαίος και Ιουλιέττα του Gounod. «Ευχαριστώ τον Σύνδεσµο Υποτρόφων για την ευκαιρία που µου δόθηκε να υλοποιήσω µια ιδέα που στριφογύριζε πολύ καιρό στο µυαλό µου, σε µια παράσταση την οποία απολαύσαµε πολύ όλοι οι συντελεστές», δήλωσε στο ΑΩ η Μυρσίνη Μαργαρίτη. «Επέλεξα τα κατάλληλα κοµµάτια µε ποικιλία µουσικών στυλ, ώστε να γίνει πιο ενδιαφέρον το πρόγραµµα, ενώ µε τα κείµενα και τις σκηνοθετικές παρεµβάσεις του Γιάννη Φίλια φτάσαµε σε µια ολοκληρωµένη, πιστεύω, µουσική παράσταση». Η Μυρσίνη Μαργαρίτη σπούδασε Λιντ-Ορατόριο και Όπερα µε υποτροφία του Ιδρύµατος Ωνάση στο Πανεπιστήµιο Mozarteum του Ζάλτσµπουργκ. ∆ιετέλεσε µόνιµη σολίστ στην Όπερα της αυστριακής πόλης Χάλε. Στην Ελλάδα έχει εµφανιστεί, µεταξύ άλλων, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Όπερας της Αρχαίας Κορίνθου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και στο Φεστιβάλ Αιγαίου, στην Εθνική Λυρική Σκηνή, καθώς και σε πλήθος συναυλιών. Το 2010, κυκλοφόρησε η πρώτη της δισκογραφική δουλειά, Apollo e Dafne

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Κόβοντας την πίτα του 2011 στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών του Händel (βλ. ΑΩ 47, σελ. 48), ενώ τον Σεπτέµβριο του 2010 περιόδευσε στο Μεξικό µε την γερµανική ορχήστρα της Λειψίας Westsächsische Symphonieorchester. «Με µεγάλη µου χαρά δέχτηκα την πρόσκληση να συµµετάσχω στην εκδήλωση για την κοπή της πίτας του Συνδέσµου Υποτρόφων», δήλωσε στο ΑΩ η πιανίστα Ζωή Ζενιώδη. «Είµαι ευγνώµων για την ευκαιρία που µου δόθηκε, και ήταν κάτι το οποίο ήθελα εδώ και πολύ καιρό. Με την Μυρσίνη Μαργαρίτη συνεργάζοµαι τα τελευταία δέκα χρόνια και έχουµε δώσει µαζί πολλές συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το βράδυ της συναυλίας υπήρξε για µένα µία από τις πιο όµορφες µουσικές εµπειρίες. Ο συναυλιακός χώρος είναι πανέµορφος και έχει απίστευτη ακουστική, ενώ η Στέγη είναι ένας από τους πιο φιλόξενους χώρους όπου έχω εργαστεί ποτέ. Θεωρώ πολύ σηµαντικό το να έχω την δυνατότητα να εργάζοµαι στην χώρα µου και να µπορώ να προσφέρω, να εκφράζω και να µοιράζοµαι µε τους δικούς µου ανθρώπους µουσική και τέχνη». Η Ζωή Ζενιώδη σπούδασε πιάνο στο Βασιλικό Κολέγιο Μουσικής του Λονδίνου, αποφοιτώντας µε πτυχίο και µεταπτυχιακό τίτλο Μουσικής και αποσπώντας όλα τα βραβεία Πιανιστικής Συνοδείας. Συνέχισε τις σπουδές της στην Πιανιστική Συνοδεία Φωνής στο Πανεπιστήµιο Mozarteum του Ζάλτσµπουργκ και, το 2003, της δόθηκε ο τίτλος «Rosemary Bugden Junior Fellow» από το Βασιλικό Κολέγιο Μουσικής του Λονδίνου, όπου εργάστηκε επί δύο έτη. Επιπλέον, η Ζωή Ζενιώδη είναι διδάκτωρ ∆ιεύθυνσης Ορχήστρας στο Πανεπιστήµιο του Μαϊάµι και µόνιµη µαέστρος της Broward Symphony Orchestra και της Frost Symphony Orchestra (FSO) της Φλόριντα. Η εταιρεία Albany Records έχει κυκλοφορήσει δύο δίσκους της Ζωής Ζενιώδη µε την FSO, ενώ και ο γερµανικός εκδοτικός οίκος VDM εξέδωσε πρόσφατα το βιβλίο της µε τίτλο Frank Ticheli: An American Dream (2010). Η ξεχωριστή βραδιά ολοκληρώθηκε µε την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας από τον αντιπρόεδρο του Ιδρύµατος Ωνάση Γιάννη Ιωαννίδη και τον πρόεδρο του Συνδέσµου, Παναγιώτη Αλεξάκη. Τα τυχερά φλουριά συνοδεύθηκαν φέτος από δύο εξαιρετικές εκδόσεις –την Ἑλληνικὴ Βιβλιοθήκη, που παρουσιάζει την Βιβλιοθήκη του Ιδρύµατος Ωνάση - Συλλογή Βιβλίων του Κωνσταντίνου Σπ. Στάικου, και το φωτογραφικό λεύκωµα Η Τέχνη των Ανθρώπων του Γιάννη Σούλη, που αποτυπώνει την πορεία ανέγερσης της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών–, καθώς και προσκλήσεις για παραστάσεις και διαλέξεις στην Στέγη.

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Παιδικές φωνές στην Στέγη

Του Τάσου Αποστόλου, µονωδού, ηθοποιού

Η χριστουγεννιάτικη συναυλία του Συνδέσµου Υποτρόφων του Ιδρύµατος Ωνάση πραγµατοποιήθηκε φέτος, για πρώτη φορά, στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών, η οποία, εδώ και λίγους µήνες, έχει πλουτίσει µε την εντυπωσιακή δράση της την πολιτιστική ζωή της χώρας. Την Παρασκευή 24 ∆εκεµβρίου, στην Κεντρική Σκηνή «Αριστοτέλης Ωνάσης», δύο από τις καλύτερες παιδικές χορωδίες στην Ελλάδα, η Παιδική Χορωδία Ωδείου Κόνταλυ (µε την συµµετοχή και της Ορχήστρας Σπουδαστών του Ωδείου) και η Παιδική Χορωδία Rosarte, µας είπαν τα κάλαντα και άλλα πολλά... ∆ύο µαθητές του Ωδείου Κόνταλυ ανταποκρίθηκαν ευγενικά στο αίτηµά µας και έγραψαν τις εντυπώσεις τους από την συµµετοχή τους στην εκδήλωση. Θεωρήσαµε πιο ελκυστικό να αναφέρουµε τις απόψεις των παιδιών παρά των µεγάλων! «Την παραµονή των Χριστουγέννων», γράφει η Αγγελική, µαθήτρια της ΣΤ΄ ∆ηµοτικού, «η Χορωδία µας έδωσε µια πολύ όµορφη συναυλία. Χάρηκα πολύ που τραγουδήσαµε το χριστουγεννιάτικο πρόγραµµά µας στην καινούργια αίθουσα της Στέγης του Ιδρύµατος Ωνάση. Η αίθουσα αυτή είναι η πιο όµορφη από όλες τις αίθουσες όπου έχω τραγουδήσει µέχρι σήµερα. Μου έκανε εντύπωση ότι µπορούσα να ακούσω καλά τις φωνές όλων των παιδιών της Χορωδίας µας, αλλά και την παιδική Ορχήστρα του Ωδείου µας. Χάρηκα, επίσης, που τραγουδήσαµε µαζί µε την Χορωδία Rosarte. Οι φωνές τους ήταν πολύ όµορφες και καθαρές. Ελπίζω να τραγουδήσουµε ξανά σε αυτή την ωραία αίθουσα. Αν µάλιστα έρθουν και τα µέλη που έλειπαν τότε, θα ακουστούµε ακόµα καλύτερα». Η Ελένη, µαθήτρια της Α΄ Λυκείου, γράφει: «Ο Σύνδεσµος Υποτρόφων του Ιδρύµατος Ωνάση διοργάνωσε

µια αληθινή χριστουγεννιάτικη συναυλία το µεσηµέρι της 24ης ∆εκεµβρίου 2010, προσκαλώντας δύο από τις καλύτερες παιδικές χορωδίες της Αθήνας στην Αίθουσα ‘‘Αριστοτέλης Ωνάσης’’ της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών. Καταφέραµε να εκµεταλλευτούµε την καλή ακουστική της καινούργιας αίθουσας και αποδώσαµε τα έργα µε πληρότητα και καλό ήχο. Ως παλιά χορωδός, χάρηκα που τραγουδήσαµε µαζί µε µία τόσο αξιόλογη εφηβική χορωδία, την Rosarte, υπό την διεύθυνση της Ρόζης Μαστροσάββα, για την οποία είµαστε περήφανοι που υπήρξε και αυτή σπουδάστρια του Ωδείου Κόνταλυ. Η Rosarte κατάφερε να προσεγγίσει το κάθε κοµµάτι µε το κατάλληλο ύφος, έτσι ώστε να ενθουσιάσει και να εντυπωσιάσει το κοινό. H χορωδία µας παρουσίασε ένα πλούσιο χριστουγεννιάτικο πρόγραµµα. Χαρήκαµε πολύ που τραγουδήσαµε το έργο ‘‘Κάλαντα για το Ωδείο Κόνταλυ’’ το οποίο έγραψε για µας ο καθηγητής µας της Αρµονίας, κ. Γιάννης Γιαννάκος. Τόσο εµείς όσο και το κοινό εντυπωσιαστήκαµε από την ερµηνεία της Ορχήστρας Σπουδαστών του Ωδείου Κόνταλυ, η οποία µας συνόδευσε σε αυτό το έργο. Τα περισσότερα παιδιά και στα δυο µας σύνολα είναι ακόµα µαθητές ∆ηµοτικού! »Εύχοµαι τόσο µε την Παιδική µας Χορωδία όσο και µε την Εφηβική Χορωδία, την οποία ετοιµάζουµε, να έχουµε την τύχη να τραγουδήσουµε ξανά σε αυτόν τον υπέροχο χώρο, κι ευχαριστούµε πολύ τους υποτρόφους του Ιδρύµατος Ωνάση για την πρόσκληση». H Παιδική Χορωδία Ωδείου Κόνταλυ ιδρύθηκε το 1990 από τον Μιχάλη Πατσέα. Έχει εµφανιστεί κατ’ επανάληψη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, τόσο σε συναυλίες µε σηµαντικές ορχήστρες (του Βερολίνου, των Χρωµάτων, Melos Brass) όσο και σε παραστάσεις όπερας (Κάρµεν του Bizet, H Όπερα των Σκιών του N. Μαµαγκάκη, Μόµο του A. Μπαλτά, H γυναίκα δίχως σκιά του

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Παιδικές φωνές στην Στέγη

Του Τάσου Αποστόλου, µονωδού, ηθοποιού

Strauss, Τουραντό του Puccini, Η Ιωάννα στην πυρά του Honegger, Καβαλερία Ρουστικάνα του Mascagni, Μαγικός Αυλός του Mozart και Ντον Κάρλο του Verdi). Έλαβε µέρος στα Επιδαύρεια του 1995 (στην Ορέστεια του I. Ξενάκη) και στο Φεστιβάλ Αθηνών του 2004 (στα Χρονογράµµατα του Ν. Μαυρουδή), ενώ συνεργάστηκε µε την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και το Θέατρο Τέχνης. Επίσης, έχει εµφανιστεί στην ελληνική, την ουγγρική και την γερµανική τηλεόραση και έχει συµµετάσχει σε ηχογραφήσεις του Γ΄ Προγράµµατος της ΕΡΑ και στην ηχογράφηση δίσκων. Η Παιδική Χορωδία Ωδείου Κόνταλυ έχει βραβευθεί από το oυγγρικό Υπουργείο Πολιτισµού. Στην Παιδική Χορωδία Rosarte, η οποία ιδρύθηκε το 2008 από την µαέστρο Ρόζη Μαστροσάββα, εντάσσονται παιδιά που έχουν συµµετάσχει σε επίλεκτες δουλειές της µαέστρου, όπως µέλη της πρώην Παιδικής Χορωδίας του Γ΄ Προγράµµατος της ΕΡΑ, µαθητές µουσικών σχολείων κ.ά. Τα µέλη της Rosarte έχουν ήδη αξιοσηµείωτη χορωδιακή πείρα, µε σηµαντικές εµφανίσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ενδεικτικά αναφέρονται οι συµµετοχές της χορωδίας στις παραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Τανχώυζερ του Wagner (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Ιανουάριος 2009), Οι Παλιάτσοι του Leoncavallo (Θέατρο «Ολύµπια», Μάρτιος 2009), καθώς και στην όπερα Κάρµεν του Bizet (Οκτώβριος 2010). Σηµαντική υπήρξε, επίσης, η συµµετοχή της χορωδίας στην τελετή αναγόρευσης του Θεόδωρου Αντωνίου σε επίτιµο διδάκτορα του Τµήµατος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Αθηνών τον Μάρτιο του 2009, παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής ∆ηµοκρατίας Κάρολου Παπούλια. Η χορωδία Rosarte διαθέτει ευρύτατο ρεπερτόριο, το οποίο εκτείνεται από την προκλασική φωνητική µουσική έως το σύγχρονο Broadway.

Φωτογραφίες: all4mat.gr

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Το πρώτο Διεθνές Βραβείο Αριστοτέλη Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος H περιβαλλοντική οργάνωση «Friends of the Earth Middle East (FoEME)» τιµήθηκε µε το πρώτο ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος, σε επίσηµη τελετή στο ∆ηµαρχείο της Πόλης του Αµβούργου. Το βραβείο, το οποίο συνοδεύεται από χρηµατικό έπαθλο ύψους 250.000 ευρώ, απονέµεται ανά διετία σε πρόσωπα ή φορείς (εκτός από πολιτικούς και πολιτικά κόµµατα) που προσφέρουν σηµαντικό έργο για την επίλυση προβληµάτων σχετικών µε την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο ανάπτυξη. Η FoEME είναι µια περιβαλλοντική οργάνωση της Μέσης Ανατολής, στην οποία συνεργάζονται επιτυχώς Ισραηλινοί, Ιορδανοί και Παλαιστίνιοι. Εδώ και αρκετό καιρό, η οργάνωση κινητοποιείται µε στόχο να αναδείξει την πρωταρχική σηµασία της προστασίας του ποταµού Ιορδάνη για το σύνολο των ανθρώπων της περιοχής, στα σύνορα µεταξύ Ισραήλ, Παλαιστίνης και Ιορδανίας. Στην υλοποίηση του έργου της FoEME συµµετέχουν και οι τρεις πληθυσµιακές οµάδες. Η οργάνωση συνεισφέρει, κατ’ αυτόν τον τρόπο, στην αλληλοκατανόηση µεταξύ των κατοίκων της ευαίσθητης αυτής περιοχής. H γερουσιαστής Αnja Hajduk, προεδρεύουσα στην ∆ιεθνή Επιτροπή του βραβείου, δήλωσε σχετικά: «Η απόφαση να βραβευθεί η FoEME ελήφθη οµόφωνα από τα µέλη της επιτροπής, µε πολύ σεβασµό προς τις δράσεις της πρωτοποριακής αυτής περιβαλλοντικής οργάνωσης. Η FoEME συνδυάζει µοναδικά την προστασία του περιβάλλοντος µε την προσπάθεια για µια ειρηνική συµβίωση στην περιοχή». Ως προς την επιλογή της FoEME για το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση 2010 για την Προστασία του Περιβάλλοντος, ο πρόεδρος του Ιδρύµατος, Αντώνης Παπαδηµητρίου, τόνισε: «Μας χαροποιεί ιδιαίτερα το ότι επελέγη η συγκεκριµένη οργάνωση, η οποία, πέραν του πολύ σηµαντικού της περιβαλλοντικού έργου, εµπλέκει ενεργά ανθρώπους διαφορετικής εθνικής προέλευσης, προάγοντας έτσι την ειρηνική συνύπαρξη και την αρµονική συνεργασία προς έναν κοινό σκοπό». Η ∆ιεθνής Επιτροπή του βραβείου είναι εννεαµελής, υπό την προεδρία της γερουσιαστού για το Περιβάλλον και την Αστική Ανάπτυξη της πόλης του Αµβούργου, Anja Hajduk. Μέλη της Επιτροπής είναι: ο Αντώνης Παπαδηµητρίου, µε αναπληρώτρια την γραµµατέα του ∆Σ του Ιδρύµατος Ωνάση, Μαριάννα Μόσχου· η Christiane Grefe, δηµοσιογράφος και συγγραφέας· ο Πέτρος Κουτράκης, καθηγητής Περιβαλλοντικών Επιστηµών στην Σχολή ∆ηµόσιας Υγείας του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ· ο Mojib Latif, κλιµατολόγος και καθηγητής στο Ινστιτούτο Leibniz Θαλάσσιων Επιστηµών του Πανεπιστηµίου του Κιέλου· η Jacqueline McGlade, διευθύνουσα σύµβουλος του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Περιβάλλοντος· ο Michael Otto, πρόεδρος του Εποπτικού Συµβουλίου του Οµίλου Otto του Αµβούργου, καθώς και του ∆Σ της WWF Γερµανίας· ο Μιχάλης Σκούλλος, καθηγητής Περιβαλλοντικής Χηµείας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών· η Christine von Weizsäcker, βιολόγος, η οποία τιµήθηκε το 2006 µε το Βραβείο Kant και ασχολείται µε την ασφάλεια των τροφίµων και την βιοποικιλότητα στο πλαίσιο της εφαρµογής του Πρωτόκολλου της Καρθαγένης για την Βιοασφάλεια.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Το πρώτο Διεθνές Βραβείο Αριστοτέλη Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος Η οργάνωση FoEME (Πρόγραµµα «Good Water Makes Good Neighbours»/GWN) διατηρεί γραφεία στο Αµµάν, την Βηθλεέµ και το Τελ Αβίβ, απασχολεί 40 υπαλλήλους και εκατοντάδες εθελοντές. Οι τρεις συνδιευθυντές της ανακηρύχθηκαν από το περιοδικό TIME «Περιβαλλοντικοί Ήρωες» για το έτος 2008. Η οργάνωση έχει επίσης τιµηθεί µε το Βραβείο SEED (2008), το Βραβείο Skoll για την Κοινωνική Επιχειρηµατικότητα (2009) και το Ευρωµεσογειακό Βραβείο για τον ∆ιάλογο µεταξύ Πολιτισµών (2010). Η έλλειψη προγραµµάτων επεξεργασίας των λυµάτων, η υπερ-άντληση του υδροφόρου ορίζοντα, η υπερβολική εκτροπή των ροών των επιφανειακών υδάτων, καθώς και τα προβλήµατα κατά την εφαρµογή των στρατηγικών διαχείρισης υδάτων αποτελούν σοβαρές απειλές για τους περιορισµένους υδάτινους πόρους. Οι συνθήκες αυτές δηµιουργούν άµεσους κινδύνους για τις διασυνοριακές κοινότητες και µπορούν να αποτελέσουν σηµαντική πηγή διασυνοριακής έντασης και ρύπανσης. Η οργάνωση FοΕΜΕ πρώτη εντόπισε τα προβλήµατα αυτά, επικεντρώνοντας πτυχές του έργου της σε κοινοτικό επίπεδο και ενισχύοντας τις διασυνοριακές σχέσεις, οι οποίες είναι απαραίτητες για την επίλυση των κοινών προβληµάτων που σχετίζονται µε το νερό. Ο Gidon Bromberg είναι ο Iσραηλινός διευθυντής της οργάνωσης, δικηγόρος, µέλος του New Israel Fund και απόφοιτος του Πανεπιστηµίου Γέιλ. Έχει γράψει εκτενώς για την σχέση µεταξύ της ειρήνης στην Μέση Ανατολή και των ζητηµάτων που άπτονται των υδάτινων πόρων. Ο Nader Khateeb είναι ο Παλαιστίνιος διευθυντής της FoEME. Εργάστηκε ως επικεφαλής τεχνολόγος στην Αρχή Υδάτινων Πόρων της Βηθλεέµ, της Beit Jala και της Beit Sahour, ανώτερος τεχνολόγος υδάτινων πόρων του Προγράµµατος ∆ράσης για τους Υδάτινους Πόρους του Αναπτυξιακού Προγράµµατος των Ηνωµένων Εθνών, σύµβουλος στην προσπάθεια να διαµορφωθεί και να εγκαθιδρυθεί η Παλαιστινιακή Αρχή Υδάτινων Πόρων (PWA), καθώς και σύµβουλος σε διάφορους διεθνείς οργανισµούς ανάπτυξης στον τοµέα των υδάτων. Το 1998, εντάχθηκε στον τότε νεοσύστατο Οργανισµό Υδάτινης και Περιβαλλοντικής Ανάπτυξης (WEDO), τον οποίο διευθύνει από το 2001.

Ο Munqeth Mehyar είναι ο Ιορδανός πρόεδρος και διευθυντής της FoEME. Κάτοχος πτυχίου Χωροταξίας και Αρχιτεκτονικής από το Πανεπιστήµιο της Λουϊζιάνα (1981) και µετέπειτα υπεύθυνος σχεδιασµού για το νότιο Αµµάν, σήµερα προΐσταται των δράσεων της FoEME σχετικά µε τον Ιορδάνη ποταµό, την Νεκρά Θάλασσα και το πρόγραµµα GWN.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΡΙΛΈΝΑΣ Β. ΚΑΡΡΆ, ΕΠΙΜΕΛΉΤΡΙΑΣ ΤΗΣ ΈΚΘΕΣΗΣ, ΥΠΕΎΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΤΟΜΈΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΏΝ ΤΕΧΝΏΝ ΤΗΣ ΣΤΈΓΗΣ ΓΡΑΜΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΏΝ ΙΔΡΎΜΑΤΟΣ ΩΝΆΣΗ

Η ιδέα για την έκθεση µε τον τίτλο Πολυγλωσσία προέκυψε από τη βούληση του ∆.Σ. του Ιδρύµατος Ωνάση η Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών να αποτελέσει ένα βήµα δηµιουργίας, έκφρασης και έκθεσης Ελλήνων, πρωτίστως, καλλιτεχνών. Ως εκ τούτου, φάνηκε απολύτως δόκιµο και ευκταίο η πρώτη έκθεση που θα εγκαινίαζε τον εκθεσιακό χώρο της να είναι σύµφωνη προς αυτή την επιθυµία. ∆εδοµένου όµως ότι είχε προηγηθεί ένα πρώτο δείγµα γραφής των προθέσεών µας να στηρίξουµε και να προβάλουµε τους σύγχρονους Έλληνες εικαστικούς δηµιουργούς µε µία έκθεση εκτός των τειχών της Στέγης, κρίναµε ότι θα είχε ενδιαφέρον να παραλλάξουµε το µοτίβο µίας θεµατικής έκθεσης βασισµένης αποκλειστικά και µόνον στην εντόπια ελληνική εικαστική παραγωγή και να συνδυάσουµε το πρωταρχικό βασικό συστατικό (την ελληνική καταγωγή) µε τη διεθνή ώσµωση. Οπότε προέκυψε αυθόρµητα και αυτονόητα η ιδέα µίας έκθεσης βασισµένης σε Έλληνες καλλιτέχνες που ζουν, δηµιουργούν και σταδιοδροµούν µόνιµα στο εξωτερικό, στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α., γεγονός το οποίο της προσδίδει έναν κοσµοπολιτικό και πολυπολιτισµικό χαρακτήρα. Σε αυτούς συµπεριλαµβάνονται και ορισµένες περιπτώσεις καλλιτεχνών, των οποίων το έργο διαµορφώθηκε, αναγνωρίστηκε και διέπρεψε κατ’ εξοχήν εκτός Ελλάδας, µολονότι εκείνοι µπορεί να έχουν επιστρέψει πλέον στα πάτρια εδάφη. Εξίσου αυθόρµητα προέκυψε ο τίτλος της έκθεσης. Τα λεξικά ορίζουν την πολυγλωσσία ως ύπαρξη, χρήση ή γνώση πολλών γλωσσών, αλλά και ως έκφραση πολλών απόψεων συγχρόνως για το ίδιο θέµα. Οι καλλιτέχνες που συµµετέχουν σε αυτήν προφανώς µιλούν διάφορες και διαφορετικές γλώσσες, και χρησιµοποιούν ως εκφραστικά µέσα διαφορετικές εικαστικές γλώσσες, είτε ο καθένας σε σχέση µε τους άλλους είτε ο καθένας µεµονωµένα. Είναι ουσιώδες να επισηµάνουµε ότι η λέξη αυτή αποτελεί τον τίτλο και όχι τη θεµατική της έκθεσης, µολονότι ευνοϊκές συγκυρίες ή ευτυχείς συµπτώσεις δηµιούργησαν τις προϋποθέσεις για την εικονοποίηση ή οπτικοποίηση του τίτλου µέσα από τα εκτιθέµενα έργα. Ούτως ή άλλως, ένας από τους ρόλους της γλώσσας είναι να φέρνει στο φως της συνείδησης τη σκοτεινή και βαθιά κρυµµένη ζωή του µυαλού, του ασυνείδητου και του υποσυνείδητου. Κατά συνέπεια, η υλοποίηση του τίτλου µέσα από τις εικόνες της έκθεσης, ίσως να µην είναι τόσο τυχαία όσο κατ’ αρχάς φαινόταν, µολονότι αυτός εξακολουθεί να διατηρεί την αρχική του ιδιότητα ως επικεφαλίδας, αλλά ταυτόχρονα καταλήγει να συνοψίζει, κατά µεγάλο βαθµό, το περιεχόµενό της. Ο Φάρος του Στήβεν Αντωνάκου, τοποθετηµένος στην είσοδο του κτηρίου, συνοµιλεί µε άνεση µε το τοπίο της λεωφόρου Συγγρού, καλωσορίζει µε τα φωτεινά σινιάλα του στην έκθεση και δείχνει τον δρόµο προς αυτήν, οδηγώντας στο βαθυγάλαζο περιβάλλον, όπου προβάλλεται το γυρισµένο σε Blue Screen βίντεο της Μαρίας Ζερβού, στο οποίο όµως όλα τα αντικείµενα παραµένουν γαλάζια, διατηρώντας έναν τεχνητό χαρακτήρα και δηµιουργώντας, µε αυτόν τον τρόπο, έναν πραγµατικό χώρο µέσα σε έναν µη χώρο. Βγαίνοντας, ο θεατής συναντά το ορµητικό stealth – Omega του Κρις Γιανάκου να κείτεται αγέρωχο και στοχαστικό ανάµεσα στα Internet Paintings του Μίλτου Μανέτα, αναφορά στους διαδικτυακούς ιστότοπους, που και αυτοί είναι εικονικοί τόποι, και κατά συνέπεια µη τόποι.

Ανακάλυψα το χρώμα των φωνηέντων! – Α μαύρο, Ε άσπρο, Ι κόκκινο, Ο μπλε, U πράσινο. Arthur Rimbaud

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Από τη διαδικτυακή γραφή, ο θεατής περνά στις γραφές του Κωνσταντίνου Ξενάκη, για να παρακολουθήσει αµέσως µετά την περιγραφή του χρονικού του Τέλους της Οικογένειας, µε θραύσµατα οικιακής ζωής τυπωµένα πάνω στους καµβάδες της Χριστίνας ∆ηµητριάδη. Το µάτι συνεχίζει το περιδιάβασµά του στις αρχετυπικές, σπαρακτικά αυτοαναφορικές, όπως πάντα, Polaroids του Λουκά Σαµαρά, καταλήγει στα Κυκλαδικά Βιβλία της Χρύσας, µε τη µακάρια απλότητα και σοφία της µορφής και του περιεχοµένου, αποτυπωµένη πάνω στο ταπεινό γύψινο υλικό, για να ξαναγυρίσει πίσω στην αιχµηρά επώδυνη διαδικασία της γνώσης, η οποία εξέχει απειλητικά, αλλά και παιγνιωδώς µέσα από το Βιβλίο του Σαµαρά. Στην απέναντι πλευρά, το σαρκαστικά χαριτωµένο γυναικείο σκαρίφηµα του Στηβ Γιανάκου, που στοιχειώνει διαφηµίσεις και κόµικς, κλείνει το αφανές µάτι του στη σφυρήλατη και οξυγονοκολληµένη Ερωτική κρυψώνα του Φιλόλαου, που κρατά καλά φυλαγµένο στο εσωτερικό της το µυστικό των εραστών. Απέναντι, η εγκατάσταση της Ζωής Κεραµέα απλώνει τα πολύεδρα στοιχεία της, λειτουργώντας ως κορωνίδα της επιβλητικής κολόνας της αίθουσας, την οποία περιλούει µε τις «πολύτιµες» σκιές της. Η µαύρη κορυφογραµµή οδηγεί το βλέµµα στην ταυτόχρονη αγριάδα και τρυφερότητα του ουµανισµού που διαποτίζει τα φτωχά υλικά της εγκατάστασης του Γιάννη Κουνέλλη, µε την κορυφή της εγκάρσιας κοφτερής µεταλλικής επιφάνειας να ορθώνεται σε αντίστιξη µε τις µαύρες µικρές κορυφές που έχει απέναντί της. Και πίσω της ανοίγει η είσοδος της πολυεπίπεδης βιντεοεγκατάστασης της Κατερίνας Θωµαδάκη και της Μαρίας Κλωνάρη, µε αναφορά στην ταυτότητα του φύλου και στην εισδοχή του σε έναν ανοιχτό και ταυτόχρονα ερµητικό συµπαντικό κόσµο, γεµάτο διαφυγές, οι οποίες οδηγούν πάλι έξω στην απόλυτη γεωµετρία και στα επίπεδα βασικά χρώµατα που καταλαµβάνουν την επιφάνεια του έργου του Νάσου ∆άφνη, µε κυρίαρχο το χρυσοκίτρινο, να συνδέει τη δονούµενη µεταφυσική του µύθου (του Μίτου της Αριάδνης, στην προκειµένη περίπτωση) µε τον σθεναρά αρθρωµένο ορθολογισµό της οργάνωσης του πίνακα. ∆ίπλα του, οι ευάλωτοι, διαφεύγοντες Clandestini του ∆ηµήτρη Τζαµουράνη καταβυθίζονται στα νερά της σύγχρονης δυτικής µεταναστευτικής στρατηγικής, εξίσου απροστάτευτοι µε τα θύµατα του ναυάγιου της θρυλικής σχεδίας και εξίσου µπλεγµένοι στα πλοκάµια µίας πολιτικής, αυτή τη φορά, µέδουσας. Μνείες αυτού του επίφοβου µεταφορικού µέσου συναντούµε λίγο πιο κάτω στις λογχοειδείς, λεπιδόµορφες λέµβους της Καλλιόπης

Λεµού, οι οποίες ούτως ή άλλως αποτελούν, σύµφωνα µε την ίδια την καλλιτέχνιδα, υπόµνηση του διαχωριστικού συνόρου ανάµεσα στη ζωή και στον θάνατο. Απέναντι, τα ανθόµορφα στοιχεία τα οποία συνθέτουν την in situ εγκατάσταση της Μαρίας Οικονοµοπούλου επιχειρούν να ιχνηλατήσουν, µέσα από τις λιλιπούτειες αναφορές τους, τον αστικό ιστό ολλανδικών πόλεων σε σχέση µε τον αστικό ιστό της Αθήνας, και µέσα από το επιµέρους προκύπτει, συνειδητά και ηθεληµένα, ένα διαφορετικό, ως προς τη φωτεινότητα και την πυκνότητα, όλον, το οποίο αποτελεί µία πολιτισµική χαρτογράφηση επί δύο. ∆ίπλα της, το ∆άσος της Έφης Παλαιολόγου, παρά τον παραπλανητικό τίτλο του, συνιστά επίσης, µε έναν άλλον τρόπο, µία κριτική αναφορά στον αστικό χώρο και στην αποµόνωση µίας άποψης (vue), η οποία συνδηλώνει µία συνολική καταστασιακή αλήθεια. ∆ιαγώνια απέναντί του, η αναποδογυρισµένη θέα της Αθήνας στη φωτογραφία του Γιώργου Γρυπαίου δεν µοιάζει να διαφέρει πολύ από την ορθή εικόνα της, ενισχύοντας έτσι, την αποψιλωµένη και άνυδρη οικιστική αναρχία της πόλης. Ανάµεσά τους, στέκει ανήσυχο και περιπετειώδες, διατηρώντας το σφρίγος και τη νεανικότητά του, το επίτοιχο γλυπτό της Λίντα Μπένγκλις, καµωµένο µε τα συνήθη ευτελή υλικά που χρησιµοποιεί η καλλιτέχνις τη δεκαετία του ’70, και µε τα οποία της αρέσει τόσο πολύ να παραπλανά τον θεατή. Στη φωτογραφία της Μαρίας Άντελµαν, η απόκοσµη πύλη που οδηγεί στα άδυτα της NASA, διαµετακοµιστικού σταθµού ανάµεσα στον γνωστό κόσµο και στο άγνωστο σύµπαν, στο πεπερασµένο και στο άπειρο, δίνει τον λόγο µέσα από τα φωτεινά λευκά στοιχεία της στην αέρινη φωτεινή λευκότητα της in situ εγκατάστασης της Αθηνάς Τάχα, η οποία ενεργοποιεί την τάση για ανέλιξη, προκαλώντας στον θεατή τη διάθεση να µπλεχτεί στον αιθέριο ιστό της και να ανέβει ψηλά, σε έναν αραχνοΰφαντο κόσµο, µέσα από τις διάφανες ολόλευκες λωρίδες της αρµοταινίας, οι οποίες συνδιαλέγονται µε τις συµπαγείς πολύχρωµες λωρίδες από χαρτί του έργου του Παύλου. Οι φορτισµένες µορφές του Τζον Χριστοφόρου αναπαύονται ήσυχα στον περιβάλλοντα χώρο και εγκλιµατίζονται άνετα µέσα σε αυτόν, διατηρώντας την εσωστρέφεια και την αυτάρκειά τους. Στο βίντεο Levels of Disturbance της Τζένης Μαρκέτου επανεξετάζεται η σχέση οπτικής πρόσληψης του τοπίου και αντίληψης της ιστορίας, και αναθεωρείται, αν όχι ακυρώνεται, η έννοια της αναγνωσιµότητας τόσο του τοπιογραφικού όσο και του ιστορικού στοιχείου, µε τη

Ειδήσεις του Ιδρύματος

συνέργεια των νέων τεχνολογιών. Η γειτονική διπλή βιντεοπροβολή της Βασιλείας Στυλιανίδου προσεγγίζει µε έναν άλλο τρόπο την ιστορική ουτοπία, τόσο σε προσωπικό όσο και σε δηµόσιο επίπεδο, µέσω της παράθεσης εικόνων οι οποίες συνιστούν, µε υπόγεια σχολιαστικό τρόπο, αρχεία ατοµικών ιστοριών και κοινόχρηστης Ιστορίας. Λίγο πιο πέρα, στο βίντεο του Γιώργου ∆ρίβα, που έχει ως εφαλτήριο τη µαρξιστική ρήση «η Ιστορία επαναλαµβάνεται ως φάρσα ή ως τραγωδία», λόγοι εκφωνηµένοι από δύο ιστορικά πρόσωπα (Che Guevara και George Marshall) γίνονται επίκαιροι σύγχρονοι µονόλογοι θεσµοθετηµένων εκπροσώπων των δύο αιώνιων αντιπάλων τάξεων (εργαζόµενοι versus εργοδοσία). Τα σχέδια της Κατερίνας Χρηστίδη συνθέτουν ένα «φωτοροµάντζο», µία συνέχεια από εικόνες ερωτικής προσέγγισης, δανεισµένες από κινηµατογραφικές σκηνές, απαρχή των οποίων αποτελεί µία φράση από την Περιφρόνηση του Godard, και οδηγούν, ανορθόδοξα, τον θεατή στα σχέδια που συνιστούν τον διάκοσµο του δωµατίου όπου διαπράχτηκαν τα αποτρόπαια εγκλήµατα του Ρασκόλνικοφ, και τα οποία αποτελούν τµήµα της βιντεοεγκατάστασης της Ευανθίας Τσαντίλα. Το στοιχείο που κατευοδώνει τον θεατή είναι το ίδιο µε αυτό που τον καλωσορίζει. Σύµφωνα µε την προτεινόµενη διαδροµή, το Τηλεφώς του Τάκι εγγίζει το τέλος της περιήγησης, εκτός και αν οι γαλαζωπές αντανακλάσεις και η ρευστότητά του προσελκύσουν τον θεατή και τον αναγκάσουν να ακολουθήσει άλλη πορεία. Ούτως ή άλλως, η ευελιξία της έκθεσης παρέχει τη δυνατότητα πολλαπλών περιπάτων ανάµεσα σε έργα που, παρά την πολυγλωσσία τους, συνδέονται µε λιγότερο ή περισσότερο φανερές (ή µυστικές) διόδους επικοινωνίας.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011

ΜΟΥΣΙΚΗ/MULTIMEDIA Borderline Festival Μουσικά και εικαστικά δρώµενα 31 Μαρτίου & 1-2 Απριλίου 2011 / 20:30 Μικρή Σκηνή

Το τριήµερο φεστιβάλ επιδιώκει να θίξει καλλιτεχνικές καταστάσεις που πραγµατεύονται ποικίλα όρια και προκατασκευασµένες ιδέες σε µόνιµη αναζήτηση, σύγκρουση και µετατροπή µέσα από πειραµατισµούς, µε µουσικά και οπτικοακουστικά µέσα που υποσκάπτουν την έννοια του διαχωρισµού. Συµµετέχουν, στις 31 Μαρτίου, ο Pierre Bastien, ο οποίος θα εµφανιστεί ζωντανά µε την µηχανική ορχήστρα του από Meccano, σε συνεργασία µε τον Phonophani, ο οποίος δηµιουργεί λιτή, ηλεκτρονική άµπιεντ µε έµφαση στα samples και τους διακριτικούς παλµούς. Επίσης, ο Phill Niblock και ο Thomas Ankersmit, δύο µουσικοί από διαφορετικές γενιές, που καταπιάνονται µε την εις βάθος προσέγγιση του ήχου noise και της λεπτοµερούς σύνθεσης που απαιτεί χρόνο και εµβρίθεια. Την 1η Απριλίου εφανίζονται ο Family Battle Snake, που η αισθητική του µοιράζεται πολλά µε τις σύγχρονες DIY τάσεις της διεθνούς πειραµατικής noise σκηνής, ο Πολωνός Jacaszek, ο οποίος επεξεργάζεται ηλεκτρονικά ήχους εκκλησιαστικής µουσικής, και η Hildur Guðnadόttir µε κλασικίζοντα µοτίβα στο βιολοντσέλο σε σύµπραξη µε τον B. J. Nilsen, ο οποίος ασχολείται µε την σκοτεινή πλευρά της ηχητικής τέχνης. Στις 2 Απριλίου εµφανίζεται το ντουέτο The Skein, µε bluesy διάθεση, που κινείται υπογείως αλλά ανατρέπεται συνεχώς, και ο Alva Noto, ο οποίος βρίσκεται σε µια µόνιµη αµφιθυµία ανάµεσα στον υπόγειο λυρισµό του και στην ψυχρότητα της αυστηρής αισθητικής του.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Stephan Micus Με τα φτερά της µουσικής 3 Απριλίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Το 1969 ένας δεκαεξάχρονος Γερµανός ταξιδευτής πήγαινε στο Μαρόκο πολύ πριν από την τουριστική του «αξιοποίηση». Λίγο καιρό αργότερα, ο ίδιος έφηβος πρωτάκουγε από βινύλιο τον άγνωστο, τότε, στους Ευρωπαίους Ραβί Σανκάρ. Αυτές οι δύο εµπειρίες και η ανακάλυψη-αποκάλυψη της ιαπωνικής παράδοσης στάθηκαν καθοριστικά βιώµατα στην µετέπειτα διαδροµή τού συνθέτη και πολυοργανίστα Στέφαν Μίκους. Ακολουθεί µια παραγωγή πρωτοφανής στο είδος της, µε δίσκους, εµφανίσεις, διαρκή µελέτη και εσωτερική αναζήτηση όχι µόνο στο «πώς» αλλά και στο «γιατί» της µουσικής. Ηχογραφεί ολοµόναχος µε πολυκάναλη πρακτική. Παράξενα έγχορδα, πνευστά και κρουστά ιδιόφωνα, µε ονοµασίες που δεν υπάρχουν στα λεξικά, ταιριάζουν τις νότες τους υφαίνοντας µαγικές συνηχήσεις. Αν η world music είχε πρόσωπο θα µπορούσε να είναι αυτό του Μίκους. Μελωδίες και απόηχοι του Κόσµου, φωνές και όργανα από κάθε γωνιά του πλανήτη ενώνονται και µεταµορφώνονται σε νέες οντότητες µέσα στο έργο του. Ελάχιστοι άνθρωποι έχουν ταξιδέψει στις πέντε ηπείρους όσο ο Μίκους. «∆εν µπορείς να νιώσεις την µουσική ενός τόπου αν δεν τον ζήσεις, δεν τον περπατήσεις, δεν τραφείς µε τα φαγητά του», δηλώνει ο ίδιος. Σπουδάζοντας δεκάδες τεχνικές και όργανα από τους ντόπιους ανά την Γη οργανοπαίκτες, έχοντας κατακτήσει τον χώρο, δικαιούται να επιχειρεί το αδύνατο: ένα ταξίδι στον χρόνο µε ιδιότυπο στοχασµό και ηχοποιΐα αναφερόµενη στην ελληνόφωνη, χριστιανική, βαλκανική και ανατολική αυτοκρατορία, στο υπερχιλιετές µεσαιωνικό έπος των µυρίων δοξασιών και γρίφων.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Η Καµεράτα µε όργανα εποχής Mozart, µε τον Γιώργο Πέτρου 5 Απριλίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Στις 23 Μαρτίου 1783, ο Μότσαρτ έδωσε στο Μπουργκτεάτερ της Βιέννης µια σηµαντική συναυλία, την οποία οργάνωσε ο ίδιος ως παραγωγός και εισέπραξε τα έσοδα από τα εισιτήρια. Την συναυλία αυτήν, που σηµείωσε εξαιρετική επιτυχία µέσα σε µια κατάµεστη από κόσµο αίθουσα, παρακολούθησε ο ίδιος ο αυτοκράτορας Ιωσήφ Β΄. Το πρόγραµµα εκείνης της βραδιάς, το οποίο γνωρίζουµε από προσωπική επιστολή του Βόλφγκανγκ προς τον πατέρα του Λεοπόλδο, ήταν πολύ παράξενο για τα σηµερινά δεδοµένα. Περιλάµβανε πολλά ετερόκλιτα έργα, κοντσέρτα, άριες, έργα για σόλο πιάνο και την γνωστή συµφωνία Haffner, σε δύο σκέλη: τα δύο πρώτα µέρη στην αρχή του προγράµµατος και τα δύο τελευταία στο τέλος. Η Καµεράτα µάς φέρνει το άρωµα της θρυλικής εκείνης συναυλίας µε µια υπέροχη βραδιά γεµάτη από την µαγεία της µουσικής του Βόλφγκανγκ Αµαντέους Μότσαρτ – µια κατ’ αναλογία δοµή εκείνου του ρεπερτορίου, αλλά όχι το ίδιο πρόγραµµα. Η αριστουργηµατική Συµφωνία αρ. 29 αγκαλιάζει το αγαπηµένο 4ο Κοντσέρτο για βιολί, µε σολίστ τον εξάρχοντα της ορχήστρας Sergiu Nastasa, την περίφηµη Νυχτερινή Σονάτα για δύο ορχήστρες και τύµπανα, την δραµατική άρια «Ah! Lo previdi», µε την φωνή της σπουδαίας Ελληνίδας σοπράνο Έλενας Κελεσίδη, καθώς και το γοητευτικό Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 11. Ο Γιώργος Πέτρου αναλαµβάνει σε αυτή την συναυλία διπλό ρόλο, µαέστρου και σολίστ, παίζοντας σε ένα φορτεπιάνο τύπου Walter (1790), αντίγραφο αυτού που είχε ο ίδιος ο Μότσαρτ και πάνω στο οποίο έγραψε τα µεγάλα του αριστουργήµατα.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Γιώργος Απέργης Πορτραίτο Συνθέτη 8-17 Απριλίου 2011 / Κεντρική & Μικρή Σκηνή

τριάντα χρόνια ως ένας από τους σηµαντικότερους σύγχρονους συνθέτες και πρωτοπόρους στο µουσικό θέατρο. Έχοντας συνθέσει πάνω από 100 έργα, συνεχίζει µε ανεξάντλητη δηµιουργική δύναµη να διευρύνει ακατάπαυστα ένα εντελώς προσωπικό έργο, το οποίο δεν υπόκειται σε καµία από τις συνηθισµένες κατηγοριοποιήσεις. Με τον αντικοµφορµισµό του διανοίγει σε κοινό και ερµηνευτές νέους, ανέλπιστους ορίζοντες στυλιστικής ελευθερίας, όπου το οπτικό-παραστατικό και ακουστικό στοιχείο συνδυάζονται περίτεχνα. Το 1976, ίδρυσε το «Ατελιέ του Θεάτρου και της Μουσικής» και, συνεργαζόµενος µε µουσικούς και ηθοποιούς, πειραµατίστηκε µε νέες συνθετικές µεθόδους, όπου φωνητικά, ενόργανα και παραστατικά στοιχεία συµβάλλουν εξίσου στην δραµατουργία του έργου. Στις 8 και 9 Απριλίου, θα παρουσιαστεί το έργο Machinations, ένα µουσικό θέαµα µε τέσσερις γυναίκες µουσικούς, έναν άνδρα, κοµπιούτερ και βιντεοπροβολείς, σε µουσική και σκηνική διεύθυνση του Γιώργου Απέργη. Στις 13, 16 και 17 Απριλίου, το σύνολο DissonArt Ensemble θα παρουσιάσει το πιο αφηρηµένο κοµµάτι της δηµιουργικής δουλειάς του συνθέτη, τα έργα του για σύνολα δωµατίου. Στις 15 Απριλίου, το σύνολο Klangforum Wien θα παρουσιάσει τρία από τα πιο πρόσφατα έργα του Απέργη (Contretemps, Seesaw και Teeter-totter).

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Enrico Rava & Stefano Bollani 10 Απριλίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Ο τροµπετίστας και συνθέτης Ενρίκο Ράβα αποτελεί ιδιαίτερη σελίδα της ιταλικής, της ευρωπαϊκής και της παγκόσµιας τζαζ, από το ξεκίνηµά του, το 1964, µε το κουιντέτο του Γκάτο Μπαρµπιέρι, µέχρι σήµερα. Έως τα 27 του χρόνια είχε ήδη συνεργαστεί µε σχήµατα των Στηβ Λέησυ, Ρόσουελ Ραντ, Μπιλ Ντίξον και το σύνολο αναφοράς Jazz Composers’ Orchestra Association. Το 1970, δηµιούργησε το δικό του κουαρτέτο µε τους Αµπερκρόµπι, Ντάνιελσον και Κρίστενσεν, και από τότε συνεχίζει, άλλοτε µε συναντήσεις κορυφής (Έβανς, Χέντερσον, Τέυλορ), άλλοτε διευθύνοντας µπάντες, και από το 1997 συµπράττοντας µε το πιανιστικό του alter ego, τον Στέφανο Μπολλάνι. «Σπάνια συναντώ αυτοσχεδιαστές µε τόσο έντονη αίσθηση δοµής και φόρµας», έχει δηλώσει για τον Μπολλάνι ο Μάνφρεντ Άιχερ. Ο Άιχερ και ο Ράβα υπήρξαν µέντορές του, τιθασεύοντας την αφάνταστη εκρηκτικότητα και την κατακλυσµιαία πληθωρικότητα ιδεών µιας εξωπραγµατικής τεχνικής, στρέφοντάς τον στις προσεκτικές επιλογές µιας µελωδικής ροής. Η ηχογράφηση Piano Solo ψηφίστηκε «καλύτερος δίσκος της χρονιάς», το 2006, από το ιταλικό περιοδικό Jazz Musica. Η σχέση του Μπολλάνι µε τον Ράβα βασίζεται στην εµπιστοσύνη και τον αλληλοσεβασµό. Κανείς δεν δοκιµάζει να επιβάλει τις αντιλήψεις του στον άλλον. Ο τροµπετίστας αφηγείται µε φευγαλέους ψιθύρους, ονειρικές εναλλαγές και ελεγχόµενες λεπτολογήσεις. Ο πιανίστας µπορεί να ζητήσει δέκα θέµατα από το κοινό και επί τόπου να τα συνδέσει σε ενιαία σύνθεση. Αντλεί από χίλιες πηγές, την Βραζιλία ή τον Ραβέλ, το ντίξι ή τον Μιγιώ, το τάνγκο ή τον Πουλένκ… Όµως δεν χάνεται στο χάος. Μένει προσηλωµένος στην χαρά της µουσικής, σε µια εξαίσια ηχητική ηδονοθηρία.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Romina Basso & Latinitas Nostra 18 Απριλίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Η σπουδαία Ιταλίδα µεσόφωνος Ροµίνα Μπάσσο εµφανίζεται σε θρησκευτικά έργα του Βιβάλντι. Χάρις στο σπάνιο φωνητικό της εύρος, τον αυτοσχεδιασµό (συχνά ιδιαίτερα δεξιοτεχνικό), την φαντασιώδη απόδοση του ύφους κατά τα πρότυπα του µπαρόκ, το ευρωπαϊκό κοινό την έχει ταυτίσει µε την µουσική αυτής της εποχής – και όχι άδικα. Στην συναυλία συµπράττει το µεταβλητό σύνολο παλαιάς µουσικής Latinitas Nostra υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Μάρκελλου Χρυσικόπουλου, που δηµιουργήθηκε µε σκοπό, αφενός, να δώσει λόγο σε νέους µουσικούς που έχουν εξειδικευθεί στην ερµηνεία της µπαρόκ µουσικής και, αφετέρου, να προαγάγει την συνεργασία µε διακεκριµένους ξένους καλλιτέχνες µέσω της αναβίωσης έργων –πολλές φορές ανέκδοτων ακόµη– µε την χρήση οργάνων εποχής και δόκιµη εκτελεστική πρακτική. Το σχήµα, µεταξύ άλλων, επιδιώκει την προβολή των πολιτισµικών σχέσεων µεταξύ Ελλάδας και ∆ύσης, οι οποίες εξηγούν και το όνοµα του συνόλου, «Καθ’ ηµάς Εσπερία», µε χαρακτηριστικό παράδειγµα την παρουσίαση της Ολυµπιάδας του Αντόνιο Καλντάρα σε συνδυασµό µε την απόδοση του κειµένου από τον Ρήγα Φεραίο. Στην συναυλία θα παρουσιαστούν κυρίως φωνητικά έργα του Βιβάλντι µε θέµα το Πάσχα. Ανάµεσα σε αυτά δεσπόζει ο ύµνος Stabat Mater dolorosa για σόλο άλτο και έγχορδα, έργο γραµµένο το 1712 έπειτα από µια µακρόχρονη και σχεδόν αποκλειστική ενασχόληση του συνθέτη µε την ενόργανη µουσική. Σε αντίθεση µε διαφορετικές µελοποιήσεις του ίδιου κειµένου από άλλους συνθέτες, ο Βιβάλντι µελοποίησε τις δέκα από τις είκοσι στροφές, προκειµένου το έργο να παίζεται στον Εσπερινό της Ρωµαιοκαθολικής Εκκλησίας την Παρασκευή πριν από την Κυριακή των Βαΐων.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Ορχήστρα των Χρωµάτων Σε έργα Part και Faure 20 Απριλίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Υπό την διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη θα παρουσιαστούν το έργο Lamentate για πιάνο και ορχήστρα (2002) του Άρβο Παρτ και το Ρέκβιεµ για ορχήστρα, χορωδία, σοπράνο και βαρύτονο (1888/1890) του Γκαµπριέλ Φωρέ. Και τα δύο έργα εκφράζουν την στάση των δηµιουργών τους µπροστά στην αυτονόητη, αλλά και συνταρακτική διαπίστωση, ότι ο χρόνος της παραµονής µας πάνω στην Γη είναι µετρηµένος. Ο Παρτ, συνθέτης του οποίου η µουσική έχει έναν µυστικιστικό και έντονα πνευµατικό χαρακτήρα, κυριεύτηκε από την αίσθηση ότι είναι ανέτοιµος µπροστά στον χρόνο της ζωής που λιγοστεύει, όταν επισκέφθηκε την γιγαντιαία εγκατάσταση µε τίτλο Μαρσύας του γλύπτη Άνις Καπούρ στην Tate Modern του Λονδίνου το 2002. Η µουσική του αντίδραση στην θέα µιας τεράστιας κόκκινης µεµβράνης που ίπταται στον χώρο –αναφορά στο αίµα του άτυχου Σάτυρου που γδάρθηκε µετά την ήττα του από τον Απόλλωνα– είναι ένας θρήνος όχι για τους νεκρούς, αλλά για τους ζωντανούς, που έχουν να αντιµετωπίσουν τον πόνο και την απογοήτευση. Ο φόβος, όµως, για το τέλος της ζωής τελικά δηµιούργησε ένα έργο όπου ο χρόνος µοιάζει να εκτείνεται στο άπειρο, όπως εξάλλου και ο χώρος της Tate που φιλοξένησε τον Μαρσύα. Από την άλλη, ο Φωρέ µε το Ρέκβιεµ οραµατίζεται ήδη την αντίπερα όχθη του Αχέροντα και µια µεταθανάτια ζωή ως χαρούµενη απελευθέρωση, ως πορεία προς την ευτυχία, και όχι ως εµπειρία υπέρτατης θλίψης. Η µουσική διαγράφει µια συνεχή ανάταση µέχρι την τελική, φωτεινή ευδαιµονία του «In Paradisum».

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΘΕΑΤΡΟ Θίασος Κανιγκούντα Πόλη-κράτος 26-30 Απριλίου, 2-8 & 10-13 Μαΐου 2011 / 21:00 Μικρή Σκηνή

Κάτοικοι της Αθήνας, του τότε και του τώρα, επώνυµοι και µη, αφηγούνται προσωπικές εµπειρίες. Ο λόγος των πολιτικών και αυτός των «άλλων» ανθρώπων λειτουργούν αντιστικτικά σε µια παράσταση που παρακολουθεί την ιστορία της πόλης µέσα στον χρόνο. Αποσπάσµατα από κείµενα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων συνδιαλέγονται επί σκηνής µε δηλώσεις πολιτικών, δηµάρχων της Αθήνας, αλλά και µε τις προσωπικές µαρτυρίες ψυχιάτρων και τροφίµων του ∆ροµοκαΐτειου Θεραπευτηρίου. Στο επίκεντρο της συζήτησης βρίσκεται πάντα η Αθήνα, που µέσα σε λίγες δεκαετίες µετατράπηκε, λόγω της έντονης αστυφιλίας, σε πόλη-κράτος. Φωνές χαµένες µέσα στην βουή της πόλης αποκτούν εδώ δηµόσιο βήµα. Η θεατρική πράξη ερευνά τα όρια του ακατέργαστου λόγου για να δει µέσα από τις αφηγήσεις την ιστορία του τόπου µε πιο ξεκάθαρη µατιά. Ο τρελός και ο ονειροπόλος, οι συγγενείς τους, ο κοινωνικός περίγυρος, οι επιστήµονες, οι πολιτικοί γίνονται θεατρικές περσόνες. Η παράσταση κινείται σε διπλό άξονα, καθώς διερευνά τα όρια της ψυχικής υγείας, από τη µία πλευρά, και τη σχιζοφρένεια που παρουσιάζει ενίοτε ο λόγος της πολιτικής, από την άλλη. Το κείµενο και η σκηνική εκφορά του αποτελούν για τα µέλη του θιάσου το πρωταρχικό πεδίο έρευνας γύρω από την θεατρική λειτουργία. Την σκηνοθεσία υπογράφει ο Γιάννης Λεοντάρης· τα σκηνικά και κοστούµια, η Θάλεια Ιστικοπούλου. Ερµηνεύουν η Μαρία Κεχαγιόγλου, η Μαρία Μαγκανάρη, η Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου, η Ανθή Ευστρατιάδου, ο Ευθύµης Θέου και ο Γιώργος Φριντζήλας.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΘΕΑΤΡΟ Ivo van Hove/Toneelgroep Amsterdam Σκηνές από έναν γάµο 27-30 Απριλίου 2011 / 20:00 Κεντρική Σκηνή

Ο Βέλγος Ίβο Βαν Χόβε, σκηνοθέτης µε σηµαντική πορεία στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, είναι από το 2001 διευθυντής του Τονήλγκρουπ του Άµστερνταµ, του µεγαλύτερου θεάτρου ρεπερτορίου της Ολλανδίας. Εκτός από την ενασχόλησή του µε σηµαντικά έργα του κλασικού και του σύγχρονου ρεπερτορίου, τα τελευταία χρόνια έχει συστηµατικά ασχοληθεί µε την σκηνική απόδοση σηµαντικών κινηµατογραφικών έργων ειδικά του νέου κινηµατογράφου των δεκαετιών του ’60 και του ’70. Οι επτά σκηνές του έργου παρουσιάζονται σε τρεις παράλληλες και επάλληλες εκδοχές, από τρία ζευγάρια που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές ηλικίες του ανθρώπου: νεαρό, µεσήλικο και ηλικιωµένο ζευγάρι. Ο θεατής τοποθετείται πάνω στην σκηνή ή καλείται να επιλέξει ανάµεσα σε διαφορετικούς χώρους, όπου η δράση εκτυλίσσεται ταυτόχρονα. Ο Βαν Χόβε κάνει ένα πλήρως αντι-ψευδαισθητικό θέατρο, όπου ο θεατρικός χώρος, επινοηµένος από τον σταθερό συνεργάτη του, τον Γιαν Βερσβέυβελντ, δεν επιτελεί καµία µεταφορική λειτουργία: διατάξεις από θεατρικά πατάρια, ελάχιστα σκηνικά αντικείµενα και η καταλυτική παρουσία ενός θιάσου αξιώσεων είναι αρκετά για την κατάδυση στο µπεργκµανικό σύµπαν. Το θέατρο του Βαν Χόβε συνιστά µια εξαιρετική επιστροφή στο ιδεώδες ενός θεάτρου του λόγου, σε µια εποχή µετά τα αδιέξοδα του θεάτρου της εικόνας, του κυρίαρχου παραδείγµατος των σκηνικών πρωτοποριών των τελευταίων δεκαετιών.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Kronos Quartet 5 Μαΐου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Wiener Concert-Verein Σε έργα Piazzolla και Χατζή 7 Μαΐου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Το ρεπερτόριο της ορχήστρας δωµατίου Wiener Concert-Verein, η οποία ιδρύθηκε το 1987 από µέλη της Συµφωνικής Ορχήστρας της Βιέννης, εκτείνεται από τον βιεννέζικο κλασικισµό µέχρι την µουσική της εποχής µας. Στο πλαίσιο αυτό, πέραν του καθιερωµένου ρεπερτορίου για ορχήστρα δωµατίου, έχει παρουσιάσει ανακαλυφθέντα έργα, όπως οι συµφωνίες του Πλεγυέλ και πολλά έργα σύγχρονων συνθετών σε πρώτες παγκόσµιες εκτελέσεις. Η ορχήστρα έχει συνεργαστεί µε διάσηµους µαέστρους και έχει βραβευτεί για την δισκογραφία της. Στην παρούσα συναυλία παρουσιάζει τους Πυρρίχιους χορούς του Χρήστου Χατζή, ένα κοντσέρτο για βιόλα, κρουστά και έγχορδα. Η κεντρική ιδέα του έργου συνδέεται µε την βία και την επιθετικότητα στην σύγχρονη µορφή τους, την οποία ο συνθέτης εκφράζει µε τον αρχαιοελληνικό πολεµικό ρυθµό, τον πυρρίχιο. Το έργο είναι σε µεγάλο βαθµό περιγραφικό. Τα γεγονότα στην Παλαιστίνη και οι επιπτώσεις της τροµοκρατικής επίθεσης της 11ης Σεπτεµβρίου στοιχειώνουν συµβολικά το µουσικό ιδίωµα µε σαφείς αναφορές σε κλίµακες της Μέσης Ανατολής και υλικό των εθνικών σχολών, που τείνει να καταστεί απειλητικό µε την σύγχρονη διαστρέβλωση της εθνικιστικής ιδέας. Οι Τέσσερις εποχές στο Μπουένος Άιρες του Άστορ Πιατσόλα είναι ένας κύκλος τάνγκο εν είδει σουίτας, γραµµένος για το περίφηµο κουιντέτο του συνθέτη. Το έργο δίνει µια εικόνα της εναλλαγής των εποχών στην αργεντίνικη πρωτεύουσα µέσα από τον εµβληµατικό χορευτικό ρυθµό της πόλης. Την ορχήστρα διευθύνει ο Martin Sieghart.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΧΟΡΟΣ Εθνικό Μπαλέτο Ισπανίας 11-15 Μαΐου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Ο καταξιωµένος Ισπανός χορογράφος Νάτσο Ντουάτο, καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Μπαλέτου της Ισπανίας από το 1990 έως το 2010, παρουσιάζει τρία έργα ρεπερτορίου, στα οποία φαίνεται η σταθερή πρόθεσή του, τα τελευταία είκοσι χρόνια, να δώσει στην οµάδα έναν σύγχρονο χαρακτήρα, χωρίς να προδίδονται το κλασικό λεξιλόγιο και το ύφος που την χαρακτηρίζουν από την ίδρυσή της, το 1979. Με το έργο Gnawa µεταφερόµαστε στο κοµµάτι εκείνο της Μεσογείου όπου η Ισπανία συναντά το Μαρόκο. Ο τίτλος παραπέµπει σε λαούς της βορειοδυτικής Αφρικής, µέσα σε µιαν ατµόσφαιρα τελετουργική, ή και µεταφυσική, µεταδίδοντας την αίσθηση της συλλογικότητας µιας αρχέγονης φυλής. Το O Domina Nostra, βασισµένο στο οµώνυµο µουσικό κοµµάτι του Χένρυκ Γκουρέτσκι, ξεδιπλώνεται γύρω από την πρωταγωνιστική φιγούρα της Παρθένου Μαρίας, την οποία περιβάλλει χορός δέκα ανδρών. Ο Ντουάτο παρουσιάζει εδώ την γυναικεία φιγούρα ως τον κρίκο µεταξύ θεϊκού και γήινου, ή αθανασίας και θνητότητας, ένα σύµβολο ανεξαρτησίας και, συγχρόνως, πίστης, ευλάβειας και αιωνιότητας. Τέλος, το έργο White Darkness, σε µουσική Καρλ Τζένκινς, το οποίο µάλιστα συµπεριλαµβάνεται από το 2006 και στο ρεπερτόριο του Μπαλέτου της Όπερας του Παρισιού, αποτελεί έναν ανοιχτό συλλογισµό του Ντουάτο γύρω από το σύγχρονο και επίµαχο θέµα των ναρκωτικών. ∆ιακρίνει κανείς αδιαµφισβήτητα και στα τρία έργα την µοναδική ευαισθησία του Ντουάτο απέναντι στις αδυναµίες της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως επίσης την πίστη και τον θαυµασµό του για τις ανεξάντλητες δυνατότητες έκφρασης του ασκηµένου σώµατος του χορευτή.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Βουγιούκα/Τζοβανάκης/ Ρωσόπουλος/Φραγκόπουλος: ιανέµτα 14-15 Μαΐου 2011 / 21:00 Μικρή Σκηνή

Το πάρκο της παράστασης δεν είναι απλώς µια έκταση πρασίνου, αλλά ένας χώρος που φιλοξενεί και οριοθετεί την κοινωνικότητα των επισκεπτών του, που επιτρέπει στις σκέψεις και στα συναισθήµατά τους να ανέλθουν στην επιφάνεια, που τους δίνει την δυνατότητα να εκφράσουν τον έρωτα, την βία, την µοναξιά τους. Το ιδιαίτερο ντουέτο κιθάρας-πιάνου της Κορίνας Βουγιούκα και του Θοδωρή Τζοβανάκη παίζει πρωτότυπη µουσική του Τάσου Ρωσόπουλου ειδικά γραµµένη για την παράσταση, καθώς και µεταγραφές ορισµένων κλασικών έργων. Η συνολική µουσική δοµή της παράστασης υπογραµµίζεται από τον φωτισµό και µια επιλεκτική προβολή βίντεο. Ηλεκτρονικοί και περιβάλλοντες ήχοι «αγκαλιάζουν» τους θεατές και τους µεταφέρουν στο πάρκο της παράστασης ή της επιθυµίας τους... Με την συνδροµή των φωτισµών, του οπτικού υλικού, της αποσπασµατικής αφήγησης και της σύνθεσης ήχων, τα µουσικά έργα που ερµηνεύονται πάνω στην σκηνή αποκτούν περισσότερες διαστάσεις από την καθαρώς ακουστική τους υπόσταση· επεκτείνονται και αποτελούν ένα ενιαίο έργο που υπογραµµίζει και αναδεικνύει λεπτές εκφάνσεις ανθρώπινων σχέσεων, συνηθειών και συναισθηµάτων. Οι µικρές ιστορίες του πάρκου συµβαίνουν όλες κατά την διάρκεια µίας ηµέρας. Ο χρόνος δεν είναι λίγος: όλη η πλοκή του Οδυσσέα του Τζόυς διαδραµατίζεται επίσης στην διάρκεια µίας µόνο ηµέρας, της 16ης Ιουνίου του 1904. Αυτή είναι η ηµέρα του πρώτου ραντεβού ανάµεσα στον Τζόυς και την γυναίκα του, Νόρα. Φαίνεται δε πως συνήθιζε να την αφήνει να τον περιµένει σε ένα πάρκο...

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ The Jack DeJohnette Group 17 Μαΐου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

O Τζακ ΝτεΤζωνέτ είναι ένας από τους κύριους εκφραστές του τζαζ ντραµσετ, µέλος της άτυπης «σχολής» των Ρόυ Χέυνς, Έλβιν Τζόουνς, Τόνυ Ουίλλιαµς και όλων αυτών που έχτισαν την post-bop εξέλιξη. Είναι ένας ντράµερ-θρύλος, που από τα µέσα της δεκαετίας του ’60 µέχρι σήµερα προσφέρει µεγάλες υπηρεσίες στην τέχνη του ως µουσικός, πολυστυλιστικός ερευνητής, ηγέτης µπάντας, ακόµη και ως πιανίστας! Οι συνεργασίες του είναι η ίδια η ιστορία της τζαζ. Μαζί µε τον Τζάρρετ και τον Γκάρυ Πήκοκ συναποτελούν το Standards Trio, που εδώ και τρεις δεκαετίες ανοίγει νέους ορίζοντες. Υπήρξε µέλος σηµαντικών σχηµάτων, συνδηµιουργώντας µε προσωπικότητες όπως o Λέστερ Μπόουι, o Άλεξ Φόστερ, o Μποµπ Μόουζες, o Τσίκο Φρήµαν, o Τζων Αµπερκρόµπι, o Τζων Σκόφιλντ. Έχει τιµηθεί µε πολλές διακρίσεις, µεταξύ αυτών και µε Γκράµµυ, ενώ οι προτάσεις του στην new age και την world έκφραση, ειδικά την τελευταία τριετία, γνώρισαν τεράστια αποδοχή σε φεστιβάλ όπως του Λονδίνου και του Μοντρέ. Από τις αρχές του 2010, ο ΝτεΤζωνέτ έχει νέο γκρουπ, απαρτιζόµενο από τον άλτο σαξοφωνίστα Ρούντρες Μαχάνθαππα, τον κιθαρίστα Ντέηβιντ Φιουτσύνσκι, τον πιανίστα-κηµπορντίστα Τζωρτζ Κόλλιγκαν και τον µπασίστα, φίλο και µόνιµο συνεργάτη του, Τζέροµ Χάρρις. Στάνταρντ ρεπερτόριο από µια εξ ορισµού κλασική δισκογραφία 45 χρόνων και από το πρόσφατο Music We Are (Golden Beams, 2009), µε τους Ντανίλο Πέρεζ και Τζων Πατιτούτσι.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΧΟΡΟΣ adLibdances Oh! Deep Sea - Corpus IΙ 18-20 Μαΐου 2011 / 21:00 Μικρή Σκηνή

Η Κατερίνα Παπαγεωργίου, από την ίδρυση της οµάδας της adLibdances (2001) µέχρι σήµερα, δεν σταµατά να διερωτάται γύρω από τις βασικές αρχές της κίνησης και της δοµής των έργων που παρουσιάζει. Με επίκεντρο στις αναζητήσεις της το ερώτηµα «Τι έχει αποµείνει να χορευτεί;», επαναπροσδιορίζει την παραστατική φόρµα προκειµένου να εντοπίσει το προσωπικό της κινητικό λεξιλόγιο και να εκφραστεί µέσα από αυτό. Έτσι, η γραφή της, από την σόλο δηµιουργία, µε έµφαση στην εσωτερικότητα, περνά σε ευρύτερα σύνολα, παρατηρώντας την δυναµική των σχέσεων που προκύπτουν από την συνύπαρξη των µονάδων. Η σειρά έργων Oh! Deep Sea, µε κοινό παρονοµαστή την Οδύσσεια, ουδόλως σχετίζεται µε την µιµητική αναπαράσταση του έπους. Την χορογράφο την ενδιαφέρουν περισσότερο τα αρχέτυπα που µπορεί να διακρίνει κανείς πίσω από τους χαρακτήρες της εκάστοτε ραψωδίας. Ποια είναι όµως η απόσταση που µας χωρίζει από το οµηρικό έπος σήµερα; Ποιος ο ρόλος του σώµατος και µε τι καλείται να αναµετρηθεί προκειµένου να αναβιώσει τις συνθήκες του έπους; Το σώµα των ερµηνευτών, ως δέκτης µεταφυσικών και κοινωνικοπολιτικών δυνάµεων, αποτελεί παράλληλα την επιφάνεια πάνω στην οποία προβάλλονται ανακόλουθα οι διαφορετικές διαστάσεις του χρόνου: παρελθόν, παρόν και µέλλον. Η έννοια της αφηγηµατικότητας προσεγγίζεται µέσω µιας ελλειπτικής, επαναλαµβανόµενης κίνησης, ενώ η διάρκεια της παράστασης δεν δηλώνεται απλώς από την σκηνική παρουσία. Όλα έχουν ήδη ξεκινήσει και το τέλος παραµένει ακόµη απροσδιόριστο. Το ίδιο το έπος επιβάλλει µια ισχυρή αναβολή µέσω του ρυθµού του.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Ορχήστρα των Χρωµάτων Σε έργα Gluck, Mozart, Mendelssohn 19 Μαΐου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Ο Γκλουκ ήταν ο συνθέτης που µε τον Ορφέα έφερε την ανατροπή στα οπερατικά ήθη της εποχής του και επηρέασε σηµαντικότατους συνθέτες, από τον Μότσαρτ έως τον Βάγκνερ. Ο Ορφέας του γίνεται µια συµβολική φιγούρα του πνεύµατος του ∆ιαφωτισµού, στην πορεία του από το σκοτάδι του Κάτω Κόσµου στο φως της ηµέρας. Το Μπαλέτο των Μακαρίων Πνευµάτων καλωσορίζει τον ήρωα στα Ηλύσια Πεδία, ενώ βλέπει από µακριά την αγαπηµένη του Ευρυδίκη. Η «ουράνια» αυτή µουσική µε το σόλο φλάουτο είναι µια προσθήκη του συνθέτη στην δεύτερη, γαλλική εκδοχή του έργου (1774). Το φθινόπωρο του 1791, ο Μότσαρτ ολοκληρώνει την σύνθεση του Μαγικού Αυλού. Η οπερατικού τύπου µελωδική του έµπνευση συνεχίζεται και στο κοντσέρτο για κλαρινέτο, που έµελλε να είναι το τελευταίο πλήρες έργο του πριν από τον θάνατό του, τον ∆εκέµβριο της ίδιας χρονιάς. Είναι γραµµένο για τον Άντον Στάντλερ, που έπαιζε έναν ιδιαίτερο τύπο κλαρινέτου µε περισσότερες χαµηλές νότες (basset clarinet), προσφέροντας έτσι ένα µεγάλο φάσµα εκφραστικών δυνατοτήτων στον συνθέτη. Η Τέταρτη Συµφωνία του Μέντελσον είναι το µουσικό αποτύπωµα του ταξιδιού του συνθέτη στην Ιταλία. Η κλασική δοµή της συµφωνίας, η µελωδική ευρηµατικότητα και η αβίαστη µουσική ροή την έχουν αναδείξει σε ένα από τα πιο δηµοφιλή έργα του συνθέτη. Την ορχήστρα διευθύνει ο Μίλτος Λογιάδης.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Μουσική δωµατίου του 20ού αιώνα Σε έργα Bartόk και Messiaen 21 Μαΐου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Τέσσερις νέοι, διακεκριµένοι σολίστες, ο Αντώνης Σουσάµογλου (βιολί), ο Σπύρος Μουρίκης (κλαρινέτο), ο Άγγελος Λιακάκης (βιολοντσέλο) και ο Τίτος Γουβέλης (πιάνο), εξειδικευµένοι ερµηνευτές σύγχρονης µουσικής και µε αρκετές πρώτες εκτελέσεις έργων στην Ελλάδα, παρουσιάζουν δύο από τα σηµαντικότερα έργα µουσικής δωµατίου του 20ού αιώνα. Οι Αντιθέσεις του Μπέλα Μπάρτοκ και το Κουαρτέτο για το τέλος του χρόνου του Ολιβιέ Μεσσιάν γράφτηκαν περίπου την ίδια περίοδο, το 1938 και το 1940 αντίστοιχα. Παρότι είναι δύο έργα διαφορετικής τεχνοτροπίας, θεµατοποιούν ωστόσο το ίδιο πρόβληµα: τον µουσικό χρόνο. Οι Αντιθέσεις, παραγγελία του «βασιλιά του σουίνγκ», κλαρινετίστα Μπέννυ Γκούντµαν, είναι ένα τρίο για βιολί, κλαρινέτο και πιάνο. Όπως και άλλα έργα του συνθέτη, περιέχει ουγγρικές και ρουµανικές χορευτικές µελωδίες, υλικό το οποίο ο συνθέτης κατέγραφε συστηµατικά. Ο Μεσσιάν συνέθεσε το Kουαρτέτο κρατούµενος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Σιλεσία. O ασυνήθιστος συνδυασµός οργάνων (πιάνο, βιολί, βιολοντσέλο, κλαρινέτο) οφείλεται στις συνθήκες του στρατοπέδου: αυτοί οι µουσικοί υπήρχαν. Το έργο παρουσιάστηκε έναν χρόνο αργότερα µπροστά σε εκατοντάδες κρατουµένους-ακροατές. Στο συµβολικό αυτό έργο, ο συνθέτης έθεσε τα θεµέλια για καινοτοµίες που θα επηρέαζαν την µουσική µετά το ’50.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Η Καµεράτα µε όργανα εποχής Ο Fabio Biondi και η γοητεία του ιταλικού µπαρόκ 22 Μαΐου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Τι συµβαίνει όταν το δοξάρι ενός από τους µεγαλύτερους βιολονίστες της εποχής µας διασταυρώνεται µε τα µπαρόκ δοξάρια της Καµεράτας; Μια εκρηκτική βραδιά µε άρωµα ιταλικού µπαρόκ και µε πολλή αδρεναλίνη... Ο Φάµπιο Μπιόντι βρίσκεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και µε την µοναδική τέχνη του ζωντανεύει τις µαγευτικές σελίδες του Σαµµαρτίνι, του Βιβάλντι, του Κορέλλι και του Τζεµινιάνι. Πρόκειται για έργα δεξιοτεχνικά, που άλλοτε κόβουν την ανάσα και άλλοτε συγκινούν µε τον λυρισµό και την αισθαντικότητά τους· µουσικές εστιασµένες στην οικογένεια του βιολιού, µε την σφραγίδα της προσωπικής (και ενίοτε εκκεντρικής) ερµηνείας του µεγάλου Ιταλού βιολονίστα. Μαζί του, στην πανέµορφη καντάτα «Amor hai vinto» του Βιβάλντι, η Ελληνίδα µεσόφωνος Μαίρη-Έλεν Νέζη, που ακτινοβολεί διεθνώς µε την οµορφιά της φωνής της και την ποιότητα της ερµηνείας της.

ΘΕΑΤΡΟ Denis Podalyde`s Η υπόθεση Τζέκυλλ 24-26 Μαΐου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Αστέρας του γαλλικού θεάτρου, ο Ντενί Πονταλυντές έχει κυρίως συνδεθεί µε την ερµηνεία του κλασικού ρεπερτορίου, αφού, ως εταίρος της Κοµεντί Φρανσαίζ, έχει δοκιµαστεί σε κορυφαίους ρόλους. Όµως, ο δραµατικός µονόλογος Η υπόθεση Τζέκυλλ, τον οποίο ερµήνευσε στις αρχές του 2010 στο Τεάτρ ντε Σαγιό, συνεπήρε κοινό και κριτικούς, γιατί εδώ η διαδικασία της µεταµόρφωσης εκτίθεται σε όλη της την διαφάνεια. Στην σκηνή παρακολουθούµε την εξοµολόγηση του ∆ρος Τζέκυλλ λίγο πριν από τον θάνατό του –το τελευταίο κεφάλαιο του γνωστού µυθιστορήµατος του Ρ.Λ. Στήβενσον, όπως διασκευάστηκε ειδικά για τον δηµοφιλή ηθοποιό από την Κριστίν Μονταλµπετί–, καθώς αφηγείται τα στάδια της δηµιουργικής µανίας που τον οδήγησε στην εφεύρεση ενός φαρµάκου για την εξουδετέρωση του «κακού» εαυτού. Στην πραγµατικότητα, βέβαια, συµβαίνει το αντίθετο: το τερατώδες δηµιούργηµα κατατρώγει τον δηµιουργό, καθώς, όσο προχωράει η αφήγηση, ο αφιερωµένος στην έρευνα της δυαδικότητας της ψυχής, ∆ρ Τζέκυλλ, καταλαµβάνεται από το αρνητικό alter ego του. Η παράσταση, µε το σκηνικό του Ερίκ Ρυφ να παραπέµπει στα οµιχλώδη σοκάκια του Λονδίνου, και το κοστούµι του ευυπόληπτου ∆ρος Τζέκυλλ ραµµένο από τον Κριστιάν Λακρουά, µεταδίδει αυτή την σκοτεινή, ιδιαίτερα λεπταίσθητη ατµόσφαιρα της φανταστικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα, η οποία εξερευνά τις κρυφές πλευρές του ανθρώπινου ψυχισµού.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΜΟΥΣΙΚΗ Γιορτή του Τρίτου Προγράµµατος της ΕΡΑ Κύκλος Ελληνικό Τραγούδι 28 Μαΐου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Το Τρίτο Πρόγραµµα της ΕΡΑ είναι ένας σταθµός που, από την συγκρότησή του (1954) µέχρι σήµερα, κρατάει τα σκήπτρα στο ποιοτικό ραδιόφωνο, εκπέµποντας καθηµερινά, χωρίς εκπτώσεις και συµβιβασµούς, λόγο και µουσική µε οδηγό αναλλοίωτες αξίες και µε οπλοστάσιο διαχρονικές δηµιουργίες. Η Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών συνδιοργανώνει µε το Τρίτο Πρόγραµµα µια βραδιά ανοιχτή σε κάθε µουσικόφιλο. Επιµέλεια κύκλου: ∆ηµήτρης Παπαδηµητρίου

ΘΕΑΤΡΟ Krzysztof Warlikowski (A)pollonia 28-30 Ιουνίου και 1 Ιουλίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή

Η (Α)πολλωνία πρωτοπαρουσιάστηκε τον Μάιο του 2009 ως η εναρκτήρια παραγωγή της νέας υπερµεγέθους αίθουσας πολλαπλών χρήσεων του Νόβυ Τεάτρ της Βαρσοβίας, την οποία διευθύνει ο ίδιος ο Κρυστόφ Βαρλικόφσκι, και στην συνέχεια έτυχε θριαµβευτικής υποδοχής στο Φεστιβάλ της Αβινιόν. Ο σκηνοθέτης γίνεται πραγµατικός συγγραφέας στην παράσταση αυτή, η οποία δεν αποτελεί ερµηνεία ενός έργου αλλά ένα γιγαντιαίων διαστάσεων κολλάζ κειµένων, εικόνων, σκηνικών παραδόσεων και τεχνικών, ιστορικών ζητηµάτων, προσώπων, µύθων. Η παράσταση είναι ένας από σκηνής στοχασµός γύρω από την έννοια της θυσίας, κυρίως µέσω τριών γυναικείων µορφών: της Ιφιγένειας, της Άλκηστης και της Απολόνια Μαχζύνσκα, µιας Πολωνής που έχασε την ζωή της στην προσπάθειά της να σώσει 25 Πολωνοεβραίους κατά τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο. Ο Βαρλικόφσκι προστρέχει σε µια σειρά ετερόκλιτων κειµένων, από την Ορέστεια και την Άλκηστη έως τις Ευµενίδες του Τζόναθαν Λίτελ, επιθυµώντας να προσεγγίσει την θυσία όχι µόνον ως ηρωική, αλλά και ως µάταιη και δυσανάλογη προς την ανθρώπινη φύση πράξη, που υπογραµµίζει την σκληρότητα και τις παράλογες δοµές του πολέµου. Το ζήτηµα του Ολοκαυτώµατος διατρέχει όλη την παράσταση. Ο σκηνοθέτης επιχειρεί να το εξετάσει τόσο από την πλευρά του θύµατος όσο και από εκείνη του θύτη, συνδέοντας πολύ συχνά µυθολογικές µορφές µε ιστορικά ερωτήµατα που πλανώνται ακόµη αναπάντητα.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΛΕΞΕΙΣ & ΣΚΕΨΕΙΣ Το νουάρ της Μεσογείου Κύκλος Α | Μεσόγειος | Μια υπόθεση σαγήνης 2 Μαρτίου 2011 / 17:00-21:00 Μικρή Σκηνή

Ο Μανουέλ Βάσκεθ Μονταλµπάν, ο Αντρέα Καµιλέρι, ο Ζαν-Κλωντ Ιζό θεµελίωσαν ένα ιδίωµα αστυνοµικού µυθιστορήµατος που αρκετοί λένε ότι έχει κοινά χαρακτηριστικά σε όλες τις χώρες της Μεσογείου. Είχε συνέχεια από τους επιγόνους τους; Το σηµερινό ελληνικό αστυνοµικό έχει µεγαλύτερη σχέση µε αυτό της νότιας Γαλλίας ή της Τουρκίας απ’ ό,τι µε το νουάρ της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης; Οµιλητές Maurice Attia: συγγραφέας και ψυχαναλυτής Πέτρος Μάρκαρης: συγγραφέας Celil Oker: συγγραφέας

ΛΕΞΕΙΣ & ΣΚΕΨΕΙΣ Πολυσύµπαν (Multiverse) και LHC - To πείραµα του CERN Κύκλος ∆ | Κι όµως, γυρίζει! | Επιστήµη και τεχνολογία στον 21ο αιώνα 9 Μαρτίου 2011 / 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων

Το πείραµα του CERN προετοιµάστηκε επί περισσότερο από µία δεκαετία, ενώ ξοδεύτηκαν για την πραγµατοποίησή του αρκετά δισεκατοµµύρια ευρώ. Τι και µε ποιον τρόπο µπορεί να µας αποκαλύψει ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) για την δηµιουργία του σύµπαντος και για τα θεµελιώδη φαινόµενα της Φυσικής; Οµιλητής ∆ηµήτρης Νανόπουλος: Καθηγητής Φυσικής, Πανεπιστήµιο A&M του Τέξας (ΗΠΑ), τακτικό µέλος της Ακαδηµίας Αθηνών

ΛΕΞΕΙΣ & ΣΚΕΨΕΙΣ Ηθικό, Νόµιµο, Πολιτικό Κύκλος Β | H Πόλις και η πόλη | Η ελληνική κοινωνία σε αναστοχασµό 17 Μαρτίου 2011 / 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων

Ο Πλάτων µάς λέει ότι ο Σωκράτης προτίµησε την υπακοή στους νόµους, την συµµόρφωση ακόµη και µε µια ηθικά διάτρητη καταδίκη που του αφαιρούσε την ζωή. Σήµερα, πολλοί προτιµούν να προβαίνουν οι ίδιοι σε ηθικά διάτρητες συµπεριφορές, αν πιστεύουν ότι κινούνται, έστω και οριακά, στο πλαίσιο του νόµου, ή αν θεωρούν ότι θα αποφύγουν την τσιµπίδα του. Οµιλητές Avishai Margalit: Καθηγητής στο Institute of Advanced Studies του Πανεπιστηµίου Πρίνστον (έδρα G.F. Kennan) και οµότιµος Καθηγητής Φιλοσοφίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήµιο της Ιερουσαλήµ Φιλήµων Παιονίδης: αναπληρωτής Καθηγητής Ηθικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Thomas Scanlon: Καθηγητής Ηθικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήµιο Χάρβαρντ Σταύρος Τσακυράκης: αναπληρωτής Καθηγητής Συνταγµατικού ∆ικαίου στο Πανεπιστήµιο Αθηνών

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΛΕΞΕΙΣ & ΣΚΕΨΕΙΣ Η προσέγγιση της ιστορίας µέσα από τα graphic novels Κύκλος Γ | Η Ιστορία µε το φακό του παρόντος | Μνήµες και πάθη 23 Μαρτίου 2011 / 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων

Η δηµοτικότητα που απέκτησαν τα τελευταία χρόνια τα graphic novels, καθώς και ο αυτοβιογραφικός χαρακτήρας αρκετών από τα καλύτερα δείγµατα του είδους γίνονται αφορµή για να παρακολουθήσουµε πώς τα κόµικς προσφέρονται ως ιδανικό όχηµα για την αφήγηση της Ιστορίας. Οµιλητές Zeina Abirached: συγγραφέας graphic novels Ηλίας Κανέλλης: δηµοσιογράφος ΛΕΞΕΙΣ & ΣΚΕΨΕΙΣ Επιστήµη και θρησκεία: Μια δύσκολη σχέση; Κύκλος ∆ | Κι όµως, γυρίζει! | Επιστήµη και τεχνολογία στον 21ο αιώνα 30 Μαρτίου 2011 / 19:00 - 21:00 Μικρή Σκηνή

Ποια είναι σήµερα η θέση της θρησκείας στην δηµόσια σφαίρα; Επιστήµη και θρησκεία µπορούν να συνυπάρξουν ή οδηγούνται σε µόνιµη σύγκρουση; Η πίστη χάνεται, αλλάζει µορφή ή επιστρέφει δριµύτερη; Η κοινωνία βρίσκεται σε πορεία εκκοσµίκευσης ή, αντίθετα, σε πορεία ενίσχυσης των θρησκευτικών χαρακτηριστικών της; Ερωτήµατα ως προς τα οποία θα κληθούν να τοποθετηθούν και να συζητήσουν διαπρεπείς διανοούµενοι του καιρού µας. Οµιλητές Paolo Flores d’Arcais: Καθηγητής Ηθικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήµιο La Sapienza της Ρώµης, δηµοσιογράφος, διευθυντής του περιοδικού A.C. Grayling: Καθηγητής Φιλοσοφίας στο Κολέγιο Birkbeck του Πανεπιστηµίου του Λονδίνου Σταύρος Ζουµπουλάκης: συγγραφέας, διευθυντής του περιοδικού Στάθης Ψύλλος: Καθηγητής στο Τµήµα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήµης του Πανεπιστηµίου Αθηνών ΛΕΞΕΙΣ & ΣΚΕΨΕΙΣ Η κίνηση των ανθρώπων και των εµπορευµάτων στα λιµάνια της Μεσογείου στην αρχαιότητα και σήµερα Κύκλος Α | Μεσόγειος | Μια υπόθεση σαγήνης 27 Απριλίου 2011 / 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων

Στην αρχαιότητα, τα καράβια ταξίδευαν κοντά στις ακτές και χρειάζονταν ασφαλή λιµάνια, σε µικρές αποστάσεις το ένα από το άλλο. Οι διαδροµές τους, για να διακινήσουν εµπορεύµατα και ανθρώπους, ήταν συναρπαστικές, αλλά συνάµα επικίνδυνες. Τα καράβια, το καλύτερο µέσο του εµπορίου, βοήθησαν τους µεγάλους πολιτισµούς της Μεσογείου να ανθήσουν. Σήµερα, η τεχνολογία έχει µικρύνει τις αποστάσεις και έχει µειώσει τους κινδύνους, αν και όχι για όλους. Υπάρχουν και οι µετανάστες, οι Άθλιοι της σηµερινής εποχής, που συχνά ακολουθούν περίπου τις ίδιες διαδροµές, έστω και από την στεριά. Με κλειστούς, γι’ αυτούς, τους θαλάσσιους δρόµους της Ισπανίας και της Ιταλίας, µπορεί να ξεκινούν από το Μάλι ή την Τυνησία και να κάνουν τον γύρο των µεσογειακών ακτών, για να φτάσουν στα ελληνικά σύνορα της Θράκης. Προορισµός, όπως συχνά τότε, έτσι και τώρα: το άγνωστο µε βάρκα την ελπίδα. Οµιλητές Güven Incirlioğlu: εικαστικός, µέλος της οµάδας xurban_collective Γιώργος Σταϊνχάουερ: αρχαιολόγος Alain Trannoy: διευθυντής Ερευνών στην École des hautes études en sciences sociales

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών – Πρόγραµµα: Απρίλιος-Ιούνιος 2011 ΛΕΞΕΙΣ & ΣΚΕΨΕΙΣ Όταν η πεζογραφία στοχάζεται πάνω στις περιβαλλοντικές προκλήσεις του καιρού µας Κύκλος ∆ | Κι όµως, γυρίζει! | Επιστήµη και τεχνολογία στον 21ο αιώνα 4 Μαΐου 2011 / 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων

Συγγραφείς µάς µιλούν για λογοτεχνικά βιβλία, όχι µόνο δικά τους αλλά από το σύνολο της διεθνούς βιβλιογραφίας, τα οποία έχουν στο επίκεντρο της θεµατολογίας τους το περιβάλλον, εξηγώντας ταυτόχρονα τους τρόπους και την οπτική γωνία που τα βιβλία αυτά προσεγγίζουν το ζήτηµα. Οµιλητές Μιχάλης Μοδινός: περιβαλλοντολόγος, συγγραφέας, γεωγράφος και µηχανικός Γιώργος Ζαρκαδάκης: συγγραφέας

ΛΕΞΕΙΣ & ΣΚΕΨΕΙΣ Γιατί γιορτάζουµε την είσοδο της χώρας στον πόλεµο και όχι το τέλος του Β΄ Παγκοσµίου Πολέµου; Κύκλος ∆ | Κι όµως, γυρίζει! | Επιστήµη και τεχνολογία στον 21ο αιώνα 11 Μαΐου 2011 / 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων

Σε αντίθεση µε άλλες χώρες που γιορτάζουν –και έχουν καθιερώσει ως ηµέρες αργίας– τις ηµέρες της λήξης των δύο Παγκόσµιων Πολέµων, η Ελλάδα έχει καθιερώσει ως εθνική εορτή αποκλειστικά την είσοδο στον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, την έναρξη δηλαδή του ελληνοϊταλικού πολέµου. Αξίζει, ίσως, να ανιχνεύσουµε πότε καθιερώθηκε ο εορτασµός, µε ποια κριτήρια και γιατί δεν καθιερώθηκαν παράλληλα άλλοι εορτασµοί για την λήξη του πολέµου. Οµιλητές Χριστίνα Κουλούρη: Καθηγήτρια Νεώτερης Ιστορίας στο Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου Αντώνης Λιάκος: Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών Χάγκεν Φλάισερ: Καθηγητής Νεώτερης Ιστορίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών

ΛΕΞΕΙΣ & ΣΚΕΨΕΙΣ Το ∆ιαδίκτυο, η δηµοκρατία και η δηµοσιογραφία των πολιτών Κύκλος Β | H Πόλις και η πόλη | Η ελληνική κοινωνία σε αναστοχασµό 24 Μαΐου 2011 / 19:00-21:00 Μικρή Σκηνή

Κατά πόσον εκπληρώθηκε η προσδοκία ότι το Ίντερνετ θα γινόταν εργαλείο εκδηµοκρατισµού της πολιτικής; Με ποιον τρόπο έχει επιδράσει στην δηµόσια σφαίρα το κίνηµα της δηµοσιογραφίας των πολιτών, αλλά και η διείσδυση των κοινωνικών δικτύων; Πώς αλλάζει η πολιτική διαδικασία στην ψηφιακή εποχή; Και τελικά, έχουµε λόγο να αισιοδοξούµε ότι το Ίντερνετ µπορεί να επιδράσει καταλυτικά σε συνθήκες δηµοκρατικού ελλείµµατος; Οµιλητές Αστέρης Μασούρας: φωτοδηµοσιογράφος, ανταποκριτής του Global Voices Online, ιδρυτικό µέλος της πρωτοβουλίας digitalrights.gr Evgeny Morozov: συντάκτης του Foreign Policy, διευθυντής του blog Net Effect και επισκέπτης ερευνητής στο Πανεπιστήµιο Στάνφορντ ∆ηµήτρης K. Ψυχογιός: δηµοσιογράφος της εφηµερίδας Το Βήµα

Αφιέρωμα

Jacqueline de Romilly: Μια µεγάλη ελληνίστρια, µια σπουδαία γυναίκα ΤΗΣ SUZANNE SAÏD

Με την απώλεια της Jacqueline de Romilly, δεν χάθηκε µόνο µια σπουδαία φιλέλληνας, µια ένθερµη υπέρµαχος των Ανθρωπιστικών Σπουδών και µια από τις σηµαντικότερες ελληνίστριες κατά το δεύτερο ήµισυ του 20ού αι. στην Γαλλία. Χάθηκε επίσης µια µεγάλη κυρία, η οποία υπηρέτησε τον αγώνα για τα δικαιώµατα των γυναικών ανοίγοντάς τους τον δρόµο προς τις υψηλότερες διακρίσεις του γαλλικού πανεπιστηµίου, µια αξιοθαύµαστη υποστηρίκτρια των Κλασικών Σπουδών. Χάνεται, τέλος, µια ασύγκριτη καθηγήτρια, όπως µπορούν να βεβαιώσουν οι γενιές των φοιτητών και φοιτητριών που διέπλασε. Κόρη ενός λαµπρού αποφοίτου της École Normale, του Maxime David, ο οποίος έδωσε το αίµα του για την Γαλλία λίγο µετά την γέννησή της το 1914, η Jacqueline ανατράφηκε από την µητέρα της, την Jeanne David. Στην σταδιοδροµία της ακολούθησε τα χνάρια του πατέρα της. Υπήρξε η πρώτη βραβευθείσα του εθνικού διαγωνισµού Ελληνικών και Λατινικών, το 1930. Υπήρξε, επίσης, µία από τις ελάχιστες γυναίκες, µαζί µε την Simone Weil, οι οποίες έγιναν δεκτές στην École Normale Supérieure (ENS) της οδού Ulm το 1933. Μαθήτρια του έγκριτου ελληνιστή Paul Mazon, διακρίθηκε στην «agrégation» το 1936 και αναγορεύθηκε διδάκτωρ, εκπονώντας διατριβή µε θέµα το έργο του Θουκυδίδη (1947). Αφού δίδαξε στις Βερσαλλίες, στην προπαρασκευαστική τάξη για τον διαγωνισµό της ENS από το 1945 έως το 1949, κατέλαβε την έδρα της Ελληνικής Φιλολογίας στην Λιλ, προτού αναδειχθεί σε µία από τις πρώτες γυναίκες που εξελέγησαν σε έδρα της Σορβόννης το 1973. Εκεί, το επιστηµονικό κύρος και το χάρισµά της διαδραµάτισαν σηµαντικό ρόλο µετά τον Μάη του 1968, ιδίως δε όσον αφορά την διατήρηση των Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο Paris IV. Ήταν η πρώτη γυναίκα που εξελέγη µέλος του Collège de France, στην έδρα «Η αρχαία Ελλάδα και η διαµόρφωση της ηθικής και πολιτικής σκέψης», το 1973. Ήταν, επίσης, η πρώτη γυναίκα που έγινε µέλος της Ακαδηµίας Επιγραφών και Γραµµάτων, το 1975, και η δεύτερη, µετά την Marguerite Yourcenar, που εξελέγη στην Γαλλική Ακαδηµία, το 1989. ∆ιετέλεσε µέλος πολυάριθµων ακαδηµιών άλλων χωρών και τα έργα της µεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Αφήνει πίσω της ένα έργο εντυπωσιακό ως προς το εύρος αλλά και την ποιότητά του. Ήταν, καταρχάς, µία από τις σπουδαιότερες ερµηνεύτριες του Θουκυδίδη, το έργο του οποίου, άλλωστε, πραγµατεύθηκε στην διδακτορική διατριβή της. Το σύγγραµµά της Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιµπεριαλισµός: Η σκέψη του ιστορικού και η γένεση του έργου, το οποίο εκδόθηκε το 1951, αποτέλεσε σταθµό στην ιστορία της κριτικής, ενώ έδωσε και σηµαντική ώθηση στην έρευνα για το έργο του Θουκυδίδη. Αµέσως µετά την έκδοσή του, η σπουδαιότητά του αναγνωρίστηκε ευρέως από κορυφαίους κριτικούς, όπως τον A.W. Gomme. Σε αντίθεση µε άλλους µελετητές, οι οποίοι επέµεναν στην διάκριση χρονολογικών επιπέδων στην γένεση του έργου, η Jacqueline de Romilly απέδειξε µε τρόπο πειστικό την ενότητα του έργου του Θουκυδίδη, το οποίο επικεντρώνεται στην ανάλυση του αθηναϊκού ιµπεριαλισµού και την εξέλιξή του από τον Περικλή έως τον Αλκιβιάδη.

Της Suzanne Saïd, καθηγήτριας Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο Κολούµπια της Νέας Υόρκης Μετάφραση: Λήδα Μπουζάλη

Αφιέρωμα

Jacqueline de Romilly: Μια µεγάλη ελληνίστρια, µια σπουδαία γυναίκα ΤΗΣ SUZANNE SAÏD

Η µελέτη αυτή ολοκληρώθηκε µερικά χρόνια αργότερα µε ένα άλλο βιβλίο, το οποίο, κατά την άποψή µου, αποτελεί το σηµαντικότερο έργο της συγγραφέως: το Ιστορία και Λόγος στον Θουκυδίδη (1956), που οφείλει πολλά στην δουλειά του δασκάλου της, Louis Bodin, γύρω από την σύνθεση του έργου. Η Romilly προτείνει µια λαµπρή ανάλυση των αφηγηµατικών τρόπων του Θουκυδίδη, οι οποίοι επιβάλλουν πράγµατι µια ορισµένη ερµηνεία παρά την απουσία υποκειµενικών σχολίων, ενώ παράλληλα προσδίδουν γενικές διαστάσεις σε επιµέρους γεγονότα, αναδεικνύοντας την λογική τους. Με αφετηρία µια σχολαστική εξέταση των κεφαλαίων που εξιστορούν την απόπειρα των Αθηναίων να πολιορκήσουν τις Συρακούσες και την αποτυχία τους λόγω της άφιξης του Λακεδαιµόνιου Γυλίππου, καθώς και στηριζόµενη σε συγκρίσεις µε τον Όµηρο και τον Ηρόδοτο, η Romilly αποδεικνύει την πρωτοτυπία µιας γραφής που καθιστά πλήρως κατανοητές τις περιγραφές των µαχών χάρις στην ακριβή παρουσίαση των προηγηθέντων ρητορικών λόγων αλλά και χάρις στις περιεχόµενες αναλύσεις. Εξετάζει διεξοδικά την σύνθεση των αντιθετικών αυτών λόγων, οι οποίοι, µε την αυστηρή συµµετρία τους, επιτρέπουν να αναδυθεί αυτή καθ’ εαυτήν η ουσία της κατάστασης. Προτείνει, τέλος, µια ιστορική ανάλυση του πρώτου βιβλίου, αναδεικνύοντας τον «εποικοδοµητικό ορθολογισµό του Θουκυδίδη», όπως η ίδια τον ονοµάζει, και αποδεικνύοντας έµµεσα την ανωτερότητα του αθηναϊκού µοντέλου. Αρκετά χρόνια αργότερα, το βιβλίο της Η Οικοδόµηση της αλήθειας στον Θουκυδίδη (1990) επιστρέφει στις ίδιες αναλύσεις, προκειµένου να εµβαθύνει και να δείξει µε ποιον τρόπο ο Θουκυδίδης αποκαλύπτει, πέρα από τα επιχειρήµατα που προβάλλουν οι δύο πλευρές, το αληθινό κίνητρο που υπερτερεί όλων των υπολοίπων: το συµφέρον. Στο σηµείο αυτό οφείλουµε να αναφέρουµε µια σειρά σηµαντικών άρθρων που έγραψε η Romilly, µεταξύ άλλων, για την «Χρησιµότητα της ιστορίας στον Θουκυδίδη» (1958), για έννοιες όπως «Ο φόβος στο έργο του Θουκυδίδη» (1956), όπου διαχωρίζει τον συναισθηµατικό και ανορθολογικό φόβο από το δέος, «ανησυχία πνευµατικής υφής που συνδέεται µε µια σκέψη σχετική µε το µέλλον», «Η καταδίκη της ευχαρίστησης στο έργο του Θουκυδίδη» (1966), µε την συστηµατική αποκήρυξη των κινδύνων του λέγειν, ή «Ο Θουκυδίδης και η ιδέα της προόδου» (1966), που

φωτίζει την κρίση της ιδέας της προόδου στην Αθήνα των τελών του 5ου αιώνα. Στον κατάλογο αυτόν, που µόνον εξαντλητικός δεν είναι, θα πρέπει οπωσδήποτε να προσθέσουµε την έκδοση και την διαυγή και ακριβή µετάφραση των βιβλίων Α΄, Β΄, Γ΄, ΣΤ΄-Ζ΄ των Ιστοριών στις εκδόσεις Les Belles Lettres (1953-1972). Εντούτοις, το έργο της Jacqueline de Romilly δεν περιορίζεται στον Θουκυδίδη. Το ενδιαφέρον της επικεντρώθηκε στο σύνολο της γραµµατείας της αρχαίας Αθήνας, ιδίως του 5ου αιώνα –τον οποίο χαρακτήριζε ως «την πιο πλούσια και πιο ξεχωριστή περίοδο στην φιλολογική ιστορία της ανθρωπότητας»–, στους τραγικούς ποιητές (µε προεξάρχοντες τον Αισχύλο και τον Ευριπίδη), στον Ηρόδοτο, αλλά και στους σοφιστές και στον Ισοκράτη. Η Jacqueline de Romilly αφιέρωσε τέσσερα βιβλία της στους τραγικούς. Στο πρώτο, Ο φόβος και η αγωνία στο θέατρο του Αισχύλου (1958), εκκινώντας από µια λεπτοµερή ανάλυση του λεξιλογίου και των µεταφορών του φόβου στις τραγωδίες του Αισχύλου, διαπιστώνει την πρωτοτυπία µιας περιγραφής του φόβου η οποία «είναι ταυτόχρονα ρεαλιστική και αλληγορική, ακριβής και ποιητική, πιστή και µεταφορική», ενός φόβου που έχει τις ρίζες του τόσο στους θεούς (Ερινύες) όσο και στην ανθρώπινη συνείδηση. Στο δεύτερο βιβλίο, Η εξέλιξη του πάθους: από τον Αισχύλο στον Ευριπίδη (1961), επεκτείνει τις αναλύσεις της µε µια µελέτη της εξελικτικής πορείας που οδηγεί από τον Αισχύλο στον Ευριπίδη: από την πράξη περνάµε στον ψυχολογικό της αντίκτυπο, τον πόνο· από τον φόβο και την αγωνία στην οδύνη και την µεταµέλεια· από έναν κόσµο όπου η δυστυχία διατηρεί ακόµη ένα νόηµα σε ένα σύµπαν όπου δεν υπάρχει πλέον καµία αιτιολογία. Στο τρίτο βιβλίο, Ο χρόνος στην ελληνική τραγωδία (1967), ακολουθώντας τον H. Fraenkel και τον A. Momigliano, καταπιάνεται µε το πρόβληµα της φιλοσοφικής έννοιας του χρόνου στην ελληνική λογοτεχνία, και ειδικότερα στο πλαίσιο της τραγωδίας. Από τον Αισχύλο έως τον Ευριπίδη, η Jacqueline de Romilly χαράσσει µια εναργή εξελικτική πορεία. Στις τριλογίες του Αισχύλου, διαµέσου µιας σειράς γενεών, ο χρόνος δείχνει την λειτουργία της θείας δίκης. Αντιθέτως, ο Σοφοκλής επικεντρώνεται στην δυστυχία ενός µεµονωµένου ατόµου, ενώ ο Ευριπίδης δίνει έµφαση στην τραγική ηµέρα και την αντίθεση ανάµεσα στο παρελθόν και το παρόν.

Αφιέρωμα

Jacqueline de Romilly: Μια µεγάλη ελληνίστρια, µια σπουδαία γυναίκα ΤΗΣ SUZANNE SAÏD

Το τέταρτο βιβλίο, Η νεωτερικότητα του Ευριπίδη (1986), επιδιώκει να δείξει πόσο σύγχρονος είναι ο πλέον δηµοφιλής των τραγικών ποιητών. Στο σηµείο αυτό οφείλουµε να αναφέρουµε µία ακόµη σειρά σηµαντικών άρθρων, ορισµένα από τα οποία συγκεντρώθηκαν στην συλλογή Η ελληνική τραγωδία στο πέρασµα του χρόνου (1995). Μερικά άρθρα αναφέρονται στην σχέση ανάµεσα στην τραγωδία και τα επίκαιρα γεγονότα της εποχής, όπως τα «Φοίνισσαι ή η επικαιρότητα στην αρχαία ελληνική τραγωδία» (1965), «Η σκέψη του Ευριπίδη σχετικά µε την τυραννία» (1969), «Η Εκκλησία του ∆ήµου στην Ορέστεια του Ευριπίδη» (1972), «Η ελληνική τραγωδία και η κρίση της πόλεως» (1977), «Ευριπίδης και Πρόδικος» (1985), «Η πνευµατική επικαιρότητα του 5ου αιώνα: Ο Φιλοκτήτης του Σοφοκλή» (1988). Άλλα άρθρα της ασχολούνται µε ένα κεντρικό θέµα ή µία έννοια: «Το θέµα της Ευτυχίας στις Βάκχες» (1963), «Εκδίκηση θεών και ανθρώπων: Σχόλια στην Ορέστεια του Αισχύλου» (1970), «Ο ανίκητος έρως ως δικαιολογία στην ελληνική τραγωδία» (1976), «Το µίσος στην Ορέστεια» (1977), «Επιείκεια και συγχώρεση στην ελληνική τραγωδία» (1979), «Η απόρριψη της αυτοκτονίας στον Ηρακλή του Ευριπίδη» (1980), «Οι εσωτερικές συγκρούσεις στον Σοφοκλή» (1981), «Φύση και εκπαίδευση στο θέατρο του Ευριπίδη» (1986), «Ο δισταγµός και η µεταµέλεια στις σχετικές µε την Ηλέκτρα αρχαίες τραγωδίες» (1992), «Λόγοι και αντίλογοι στην Αντιγόνη του Σοφοκλή» (1993). Σε άλλα άρθρα της, αναλύονται οι ανθρώπινοι χαρακτήρες στην τραγωδία, όπως συµβαίνει στο «Ετεοκλής και Πολυνίκης στους Επτά επί Θήβας» (1964), στο «Οι δισταγµοί του Αγαµέµνονα» (1984), καθώς και στην µελέτη «Γενικοί αναστοχασµοί: Φιλολογική ανάλυση και κειµενική κριτική» (1983). Η Jacqueline de Romilly ασχολήθηκε επίσης µε τον Ηρόδοτο, στον οποίο αφιέρωσε δύο εξαιρετικά άρθρα: «Η εκδίκηση ως ιστορική εξήγηση στο έργο του Ηροδότου» (1971) και «Η σοφία και ο πόλεµος στο έργο του Ηροδότου» (1983). Ενδιαφέρθηκε, ακόµη, για τους σοφιστές, όπως µαρτυρούν τα άρθρα της για τον Γοργία «Ο Γοργίας και η δύναµη της ποίησης» (1973) και τον Πρόδικο «Οι µανίες του Προδίκου και η ακρίβεια της ελληνικής γλώσσας» (1986), καθώς και το βιβλίο της Οι µεγάλοι σοφιστές στην Αθήνα του Περικλή (1988), το οποίο καλύπτει ένα σηµαντικό βιβλιογραφικό κενό, δίνοντας έµφαση σε µια παραγνωρισµένη πλευρά της πρώτης σοφιστικής και αναδεικνύοντας τις θετικές πλευρές των

πεποιθήσεων των σοφιστών, που επί µεγάλο διάστηµα θεωρήθηκαν απλώς πνεύµατα αντιλογίας. Αλλά και οι ρήτορες του 4ου αιώνα δεν διέφυγαν την προσοχή της Jacqueline de Romilly, όπως σαφώς φανερώνουν τα άρθρα της για τους µετριοπαθείς Αθηναίους «Οι µετριοπαθείς Αθηναίοι των µέσων του τέταρτου αιώνα: Απόηχοι και συµφωνίες» (1954), για τον Ισοκράτη «Η Εύνοια στον Ισοκράτη ή η πολιτική σηµασία της δηµιουργίας καλής θελήσεως» (1958) και «Ισοκράτης και Ευρώπη» (1992), για τον Ψευδο-Ξενοφώντα «Ψευδο-Ξενοφών και Θουκυδίδης: Μελέτη ορισµένων διισταµένων απόψεων» (1962), για τον Πλάτωνα «Οι διαφορετικές όψεις της οµόνοιας στο έργο του Πλάτωνα» (1972), «Αναστοχασµοί για την ανδρεία στον Θουκυδίδη και τον Πλάτωνα» (1980), «Οι συγκρούσεις της ψυχής στον Φαίδρο του Πλάτωνα» (1982), «Από τον Ευριπίδη στον Πλάτωνα: Το παράδειγµα των Φοινισσών» (1984) και, τέλος, για τον Αριστοτέλη, «Η ταξινόµηση των πολιτευµάτων, από τον Ηρόδοτο έως τον Αριστοτέλη» (1959). Εάν εξαιρέσει κανείς τα γενικά της συγγράµµατα, όπως τα Η ηπιότητα στην αρχαία ελληνική σκέψη (1979), Μαγεία και ρητορική στην αρχαία Ελλάδα (1975) και Άνοδος και Πτώση των κρατών κατά τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς (1977), η Jacqueline de Romilly σπανίως αποµακρύνεται από την κλασική Ελλάδα, και, όποτε το επιχειρεί, δεν αφιερώνει παρά ελάχιστες σελίδες. Τούτο αποδεικνύεται από την Αρχαία Ελληνική Γραµµατολογία της (1980), όπου, πράγµατι, αποδίδει άκρως περιορισµένη θέση στους συγγραφείς της ελληνιστικής και της ρωµαϊκής περιόδου. Με µία και µόνη εξαίρεση –το άρθρο της «Συναντήσεις µε τον Πλούταρχο» (1988)–, η συγγραφέας δεν ενδιαφέρθηκε για τον Πλούταρχο, παρά µόνον στο στενό πλαίσιο των σχέσεών του µε τον Θουκυδίδη, τις οποίες και εξετάζει στην µελέτη της «Πλούταρχος και Θουκυδίδης, ή η ελεύθερη χρήση των παραθεµάτων» (1988). Το βιβλίο της Ο Νόµος στην ελληνική σκέψη (1971), µια ιδιοφυής µελέτη της έννοιας του νόµου τόσο υπό δικαιική όσο και υπό εθιµική έννοια, η οποία ξεκινά από την πρώτη εµφάνιση των γραπτών κανόνων δικαίου και εξηγεί την κριτική του νόµου από τους σοφιστές και την αποκατάστασή του από τον Πλάτωνα, σταµατά στον 4ο αιώνα και περιορίζεται στην Αθήνα (δεν λαµβάνει υπόψη τον ρόλο της Θέµιδος και των θεµίστων στην αρχαϊκή σκέψη και δεν επεκτείνεται πέραν µιας πολύ σύντοµης αναφοράς στην σπαρτιατική ρήτρα. Οι ∆ιαλέξεις Jackson της Jacqueline de Romilly, οι οποίες εκδόθηκαν υπό τον τίτλο Μαγεία και ρητορική

Αφιέρωμα

Jacqueline de Romilly: Μια µεγάλη ελληνίστρια, µια σπουδαία γυναίκα ΤΗΣ SUZANNE SAÏD

στην αρχαία Ελλάδα (1975), εκκινούν από τον Γοργία και την προσπάθειά του να καθυποτάξει µέσω της τέχνης την µαγική δύναµη του λόγου και να διδάξει στον ρήτορα πώς να κατευθύνει τα συναισθήµατα του ακροατηρίου του· ακολουθεί ο Πλάτων, που, όπως ο Σωκράτης, αντιτάσσει στον σοφιστή τον µαγικό λόγο που στηρίζεται στην αλήθεια και που, στον Φαίδρο, προτείνει µια ιδεώδη ρητορική· έπειτα, ο Ισοκράτης, ο οποίος θεµελίωσε µια φιλοσοφική ρητορική, και, τέλος, ο Αριστοτέλης, ο οποίος απέρριψε τόσο τον πλατωνικό σκεπτικισµό όσο και την αφελή αισιοδοξία του Ισοκράτη. Στο έργο της Άνοδος και Πτώση των κρατών κατά τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, στο οποίο ερµηνεύει την ακµή και την παρακµή των καθεστώτων από τον Ηρόδοτο έως τον Πολύβιο, δεσπόζει πάντα ο Θουκυδίδης, ενώ µία και µόνη σελίδα αφιερώνεται στις σκέψεις της για τα αίτια της παρακµής της Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας. Το τελευταίο της βιβλίο, Βάστα, καρδιά µου: Η ανάπτυξη της ψυχολογίας στα αρχαία ελληνικά γράµµατα (1984), σταµατά στον Πλάτωνα. Η Jacqueline de Romilly δεν ήταν απλώς µια εξαιρετικά σηµαντική ελληνίστρια στην Γαλλία λόγω του επιστηµονικού της έργου: όπως φανερώνει το άρθρο της «Από τους φιλολόγους στο ευρύ κοινό» (1996), κατέβαλε αδιάλειπτες προσπάθειες ώστε να αποταθεί, πέραν των φιλολόγων, στο ευρύ κοινό και να µοιραστεί µε όλους το ενδιαφέρον της για τους µεγάλους συγγραφείς, µέσα από ευσύνοπτα, έξοχα κείµενα, τα οποία αποτελούν απαράµιλλες εισαγωγές, µεταξύ άλλων, στην Αρχαία ελληνική τραγωδία (1970) και στον Όµηρο (1985). Πραγµατεύθηκε µε σαφήνεια τα Προβλήµατα της αρχαίας ελληνικής δηµοκρατίας (1975) και παρουσίασε στο ευρύ κοινό τον Αλκιβιάδη (1995), τον Έκτορα (1997) και την Ορέστεια (2003). Αναδείχθηκε άοκνη προπαγανδίστρια της αρχαίας Ελλάδας, «η οποία µας κληροδότησε την πρώτη αληθινή λογοτεχνία του δυτικού κόσµου», µε βιβλία όπως Η αρχαία Ελλάδα σε αναζήτηση της ελευθερίας (1989), Γιατί η Ελλάδα; (1992), Συναντήσεις µε την αρχαία Ελλάδα (1995), Η αρχαία Ελλάδα εναντίον της βίας (2000), καθώς και µε τις συνοµιλίες της µε τον A. Grandazzi σχετικά µε τις ιδέες της για την Ελλάδα: Μια ορισµένη αίσθηση της Ελλάδας (2003). Προπάντων, όµως, η Jacqueline de Romilly ήταν µια σπουδαία καθηγήτρια. Οι µαθητές της, στο σύνολο των οποίων είχα το προνόµιο να περιλαµβάνοµαι και εγώ, παρακολούθησαν µε πάθος και συνέπεια τις παραδόσεις της για τον Θουκυδίδη, στο επίπεδο της «agrégation»,

χωρίς να σπεύδουν απαραιτήτως και στις παραδόσεις άλλων συναδέλφων της. Κατόρθωνε να αποσαφηνίζει τις ιδέες ιδιαίτερα δυσνόητων συγγραφέων και να εµπνέει το αµέριστο ενδιαφέρον µας για το έργο τους. Επέβλεπε µε υποδειγµατικό τρόπο τις διδακτορικές διατριβές των φοιτητών της και ήξερε πώς να µετασχηµατίζει µια δέσµη µπερδεµένες σελίδες σε ένα κοµψό µονοσέλιδο ανάγνωσµα. Μας δίδαξε, µαζί µε τον δάσκαλο και φίλο της Pierre Chantraine, την σηµασία των λέξεων και της σπουδής του λεξιλογίου. Θα ήθελα, επίσης, να υπογραµµίσω την ευρύτητα πνεύµατος αυτής της γυναίκας, η οποία, πολιτικά, τοποθετούσε τον εαυτό της στην δεξιά: ουδέποτε, εντούτοις, δίστασε να παραπέµψει τους µαθητές της σε άλλους επιστήµονες οι οποίοι δεν ήταν οµοϊδεάτες της. Εκείνη µε πληροφόρησε για τα σεµινάρια που διοργάνωνε ο Jean-Pierre Vernant και µε παρότρυνε να τα παρακολουθήσω. Ακόµη, µου µετέδωσε το µεράκι της διδασκαλίας και λειτούργησε ως πρότυπό µου, όταν κλήθηκα µε την σειρά µου να επιβλέψω διδακτορικές διατριβές. Αγωνίστηκε επίµονα για την υπεράσπιση των Κλασικών Σπουδών, µε βιβλία της όπως τα Εµείς οι καθηγητές (1969) και Η διδασκαλία σε απόγνωση (1984), και έδινε όλο της τον εαυτό στις διαλέξεις της σε κολέγια και λύκεια. Εξίσου αποφασιστική στάθηκε και η συστράτευσή της µε φορείς που αγωνίζονταν για την διαφύλαξη των αρχαίων ελληνικών και των λατινικών. Στο τέλος της ζωής της, η ίδια έλεγε ότι, «βεβαίως», δεν είχε ζήσει την ζωή που θα ήθελε: «Ήµουν Εβραία στα χρόνια της Κατοχής, τερµάτισα την ζωή µου µόνη, σχεδόν τυφλή, χωρίς παιδιά και οικογένεια. Πόσο εντυπωσιακά είναι όλα αυτά;» Και προσέθετε: «Ωστόσο, η καθηγητική ζωή µου υπήρξε, πέρα ώς πέρα, η ζωή που ονειρεύτηκα». Η µεγάλη αυτή κυρία παραµένει ζωντανή όχι µόνο µέσα από τα βιβλία της, αλλά και µέσα από την µνήµη των µαθητών της και των µαθητών των µαθητών της.

Αφιέρωμα

Η οµιλία της Jacqueline de Romilly το 1995 κατά την βράβευσή της µε το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση για τον Πολιτισµό Κύριε Πρόεδρε της ∆ηµοκρατίας, κύριε πρόεδρε του Ιδρύµατος Ωνάση, κυρίες, κύριοι, θα ήθελα να σας εκφράσω την βαθιά ευγνωµοσύνη µου και την χαρά µου. Θα έλεγα, ακόµα, τον θαυµασµό µου. Σε όλη µου την ζωή αντλούσα ευτυχία από την αδιάκοπη επαφή µε τα έργα της αρχαίας Ελλάδας. Και για τον λόγο αυτόν αισθανόµουν υπόχρεη απέναντι στην χώρα σας. Και να που η Ελλάδα, σήµερα, µου χαρίζει επιπλέον το πιο σπουδαίο και πιο θαυµάσιο δώρο. Η αρχαία παράδοση αναγνώριζε την σηµασία της ανταµοιβής, η οποία είχε στόχο να παρακινήσει τους πάντες να προσφέρουν. Η Ελλάδα είχε θεσµοθετήσει βραβεία για αθλητικούς λόγους, για πνευµατικά έργα, για πράξεις φιλοπατρίας. Συνεχίζετε αυτή την παράδοση δίνοντάς της µεγαλύτερη εµβέλεια, προς µεγάλη χαρά όλων και πρωτίστως δική µου. Είναι αλήθεια ότι υπηρέτησα µε όλες µου τις δυνάµεις την ελληνική παιδεία. Αλλά, παρ’ όλο που αγαπώ την Ελλάδα, δεν το έκανα από αγάπη προς αυτήν: υπηρετούσα την αγάπη για την αλήθεια. Γιατί αποτελεί γεγονός αδιαµφισβήτητο: αυτά που συνέβησαν εδώ πριν από είκοσι πέντε αιώνες έχουν επακόλουθα που διαρκούν ακόµη και που η επιρροή τους παραµένει ουσιαστική για τον κόσµο µας σήµερα. Εδώ, στην Πνύκα, συνερχόταν η Εκκλησία του ∆ήµου. Εδώ χτυπούσε η καρδιά της δηµοκρατίας, η οποία γεννήθηκε σε αυτή την πόλη, παραµονές του 5ου αι. π.Χ. Και ήδη από την γέννησή της διέπετο από ξεκάθαρες αρχές, τις οποίες επρόκειτο να διατηρήσει εσαεί. Οι Έλληνες είχαν καταλάβει, ήδη από την εποχή των Μηδικών Πολέµων, ότι η ιδιαιτερότητά τους ήταν να µην υποκλίνονται µπροστά σε έναν άνθρωπο, να µην ανέχονται την απόλυτη εξουσία ενός ηγεµόνα. Είχαν διαισθανθεί και διακηρύξει ότι ο νόµος ήταν προτιµότερος από την αυθαιρεσία και η δικαιοσύνη από την βία. Το είχαν πει εδώ µε την φωνή ανθρώπων όπως του Θεµιστοκλή ή του Περικλή. Και η λάµψη εκείνων των λόγων µάς συγκινεί ακόµη σήµερα. Γιατί το εξαιρετικό µε την Ελλάδα δεν είναι ότι εφάρµοσε πρώτη ένα δηµοκρατικό πολίτευµα – µπορεί να µην ήταν η µόνη. Ούτε ότι εφάρµοσε ένα πολίτευµα πρότυπο. ∆εν πρόκειται περί αυτού. Η Ελλάδα είναι η πρώτη που προσδιόρισε την οµορφιά αυτού του πολιτεύµατος και τις προϋποθέσεις εφαρµογής του. Και διέκρινε επίσης, µε τον καιρό και µε την εµπειρία της, τους πιθανούς κινδύνους αλλά και τα λάθη προς αποφυγήν. Εδώ, αντήχησαν φράσεις όπως οι ακόλουθες, που αποδίδονται στον Περικλή: «κατὰ δὲ τὴν ἀξίωσιν, ὡς ἕκαστος ἔν τῳ εὐδοκιµεῖ, οὐκ ἀπὸ µέρους τὸ πλέον ἐς τὰ κοινὰ ἢ ἀπ’ ἀρετῆς προτιµᾶται, οὐδ’ αὖ κατὰ πενίαν, ἔχων γέ τι ἀγαθὸν δρᾶσαι τὴν πόλιν, ἀξιώµατος ἀφανείᾳ κεκώλυται. ἐλευθέρως δὲ τά τε πρὸς τὸ κοινὸν πολιτεύοµεν». Αλησµόνητα λόγια!

Αφιέρωμα

Η οµιλία της Jacqueline de Romilly το 1995 κατά την βράβευσή της µε το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση για τον Πολιτισµό Εδώ, τον επόµενο αιώνα, ο ∆ηµοσθένης µέµφθηκε δριµύτατα τον λαό καλώντας τον να είναι πιο υπεύθυνος, πιο δραστήριος, πιο γενναίος, γιατί η δηµοκρατία το απαιτεί συνεχώς υπό την απειλή της καταρρεύσεως. Αυτά τα µεγαλειώδη κείµενα τα διάβασα, τα µετέφρασα και τα σχολίασα σε γενιές νέων ανθρώπων. Με συνόδευσαν, µε ενθάρρυναν. Πώς να µην είµαι συγκινηµένη απόψε, που είναι σαν να µε καλείτε να τα ξανασυναντήσω; Όµως, η αθηναϊκή δηµοκρατία είχε βασιστεί σε έναν προσανατολισµό σκέψης και σε ένα σύνολο αξιών που προϋπήρχαν από καιρό στην Ελλάδα και που διαφαίνονται σε όλα τα κείµενα. Έχω πει ότι η δηµοκρατία αντιπροσώπευε την δικαιοσύνη ενάντια στην βία: πολύ κοντά στην Πνύκα ορθώνεται ο λόφος του Αρείου Πάγου, αυτός ο λόφος όπου, κατά την Ορέστεια του Αισχύλου, η θεά Αθηνά ίδρυσε ένα δικαστήριο που σκοπό είχε να δώσει τέλος στις αλλεπάλληλες έριδες των Ατρειδών. Οι αντιπαραθέσεις της Πνύκας συµπληρώνονται από τις συζητήσεις ενώπιον της δικαιοσύνης. Επιπλέον, η δηµοκρατία συνεπάγεται ευθύνη και εµπιστοσύνη στον άνθρωπο: σε τούτο έγκειται ίσως η ωραιότερη διάσταση της ελληνικής συµβολής. Αυτή η εµπιστοσύνη στον άνθρωπο διέπνεε ήδη τα έπη του Οµήρου. Συνδυαζόταν µε τον σεβασµό προς τους θεούς. Συνδυαζόταν, επίσης, µε την ιδέα της οδύνης και του θανάτου. Συνεπαγόταν την απόδοση υψίστης σηµασίας στην διαγωγή των ανθρώπων, στα σφάλµατά τους, όπως και στις προσδοκίες τους. Σε πνευµατικό επίπεδο, αυτή η εµπιστοσύνη θα έφερνε στην Αθήνα την εξαιρετική άνθηση των επιστηµών, της δηµιουργικότητας και των καινοτοµιών σε όλους τους τοµείς, λογοτεχνικούς ή επιστηµονικούς, η οποία µας καταπλήσσει ακόµη. Από ηθικής απόψεως, επρόκειτο να οδηγήσει στον αυξανόµενο σεβασµό προς τους άλλους ανθρώπους, στην επιθυµία για συνεννόηση, για ανεκτικότητα και εντέλει για οµόνοια. Η Ιλιάδα τελείωνε µε τον κατευνασµό της οργής και µε ίση συµπόνοια για την οδύνη και των δύο µερών. Αργότερα, η Αθήνα θα µιλούσε για την «ηπιότητα», την οποία εσκεµµένα καλλιεργούσε. Η σκληρότητα ήταν αποκλειστικότητα των «βαρβάρων». Ο ελληνισµός αντιτίθεται στην σκληρότητα. Αυτές οι ιδέες αναδεικνύονται από όλους τους λόγους εκείνης της εποχής – στην Πνύκα, στο δικαστήριο ή ακόµη και στο θέατρο. Έζησα προσηλωµένη σε αυτές τις ιδέες. Προσπάθησα, µέσα στον περικυκλωµένο και

κυριευµένο από διάφορες µορφές βίας κόσµο µας, να τις µεταδώσω σε όσο το δυνατόν περισσότερους νέους. Πώς να µην είµαι συγκινηµένη βλέποντας τις προσπάθειές µου να αναγνωρίζονται στον τόπο ακριβώς όπου γεννήθηκαν αυτές οι ιδέες; Γνωρίζω, επίσης, ότι το βραβείο αυτό θα αποτελέσει ερέθισµα για όλους όσοι είναι ευαισθητοποιηµένοι ως προς αυτές τις αξίες και θέλουν, όπως και εγώ, να τις υπερασπιστούν. Οι αναφορές στην Πνύκα, στον Άρειο Πάγο, στους δρόµους και στο Θέατρο του ∆ιονύσου, µας οδηγούν, δίχως άλλο, στην Ακρόπολη. Ησυχάστε: δεν πρόκειται να γίνω συγγραφέας ενός «Ύµνου προς την Ακρόπολη». Αλλά πώς µπορούµε να ξεχάσουµε την παρουσία της και ό,τι σηµαίνει για µας; Μας υπενθυµίζει ότι τα ιδεώδη της δικαιοσύνης, της ανεκτικότητας και του ανθρωπισµού δεν θα είχαν ίσως φθάσει ώς εµάς αν η Ελλάδα δεν είχε αναδείξει το ωραίο ως κοινό παρονοµαστή τους. Ο ∆ηµοσθένης είχε αναφερθεί µερικές φορές στην θέα προς την Ακρόπολη, τα «προπύλαια ταῦτα». Και είχε µιλήσει µε υπερηφάνεια για την οµορφιά των µνηµείων: «τῶν ἀναθηµάτων τὸ κάλλος». Αντιστοίχως, ο Περικλής διακήρυσσε: Αγαπούµε το ωραίο µε απλότητα, «φιλοκαλοῦµεν µετ’ εὐτελείας». Είναι πράγµατι αξιοθαύµαστος ο λαός που νιώθει την ανάγκη να εκφράσει αυτές τις απόψεις! Αλλά νοµίζω ότι η έννοια των ωραίου στην αρχαία Ελλάδα δεν αφορούσε µόνο την γλυπτική ή την αρχιτεκτονική. Η αληθινή δηµιουργία, η ποίηση, αποσκοπεί στο ωραίο και ακολούθως στο διαρκές. Οι συγγραφείς που γράφουν άσχηµα λησµονούνται: δεν έχουµε πλέον τις συζητήσεις των σοφιστών, ούτε τους δυσνόητους ιστορικούς ούτε τους αποτυχηµένους ποιητές. Έχουµε τα µεγάλα λογοτεχνικά έργα, τα ικανά να µεταδώσουν µια ιδέα ή ένα συναίσθηµα κατ’ ευθείαν στην καρδιά του αναγνώστη ή του ακροατή. Στον σηµερινό µας κόσµο, που είναι γεµάτος από άρθρα γραµµένα στο πόδι, ρεπορτάζ και ακατάληπτες ορολογίες, ξέρω καλά πόσο σωτήρια µπορεί να είναι µια πνοή έργων ελληνικών. Το διαπίστωσα προσωπικά. Το διαπίστωσαν και οι µαθητές µου. Κι εύχοµαι θερµά να µη στερήσουν από τους αυριανούς νέους αυτό το ανεκτίµητο προνόµιο. Πιστεύω ακόµη ότι αυτή η έννοια του ωραίου συνδυάζεται στενά µε την έννοια ενός ιδεώδους και µε την παρουσία αυτής της εµπιστοσύνης στον άνθρωπο που µόλις πριν από λίγο ανέφερα. Και, κατά την γνώµη µου, αυτό χρειάζεται η εποχή µας. Λίγος ενθουσιασµός για τις δηµοκρατικές αρχές θα της έκανε καλό, λίγη αγάπη για την ζωή, καθώς και µια πνοή του ψυχικού θάρρους που διαπερνά όλα αυτά τα κείµενα και που, χάρις

Αφιέρωμα

Η οµιλία της Jacqueline de Romilly το 1995 κατά την βράβευσή της µε το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση για τον Πολιτισµό στην ποιότητα της έκφρασής τους, παραµένει ζωντανό, παλλόµενο, έτοιµο να δηµιουργήσει εκ νέου. Γι’ αυτό πέρασα την ζωή µου υπερασπιζόµενη την παρουσία των Ελληνικών Σπουδών στην εκπαίδευση των νέων. Ζαλισµένοι από τις ανακαλύψεις της σύγχρονης επιστήµης, αποκτηνωµένοι από την οικονοµική ανησυχία και το δέλεαρ του άµεσου κέρδους, πολλοί άνθρωποι, σε πολλές χώρες, κατέληξαν να παραβλέπουν τις προτεραιότητες της εκπαίδευσης. Ρώτησε κάποιος µε ειρωνεία: «Τα αρχαία ελληνικά σε τι χρησιµεύουν;» Υπουργοί, διευθυντές ιδρυµάτων και εκπαιδευτικοί παρασύρθηκαν σε αυτόν τον κατήφορο. Λησµόνησαν ότι η εκπαίδευση, η αγωγή, χρησιµεύουν πρωτίστως στο να καλλιεργήσουν την οξύνοια και την γενναιοδωρία στους νέους, µέσω µιας αργής διαδικασίας καταστάλλαξης. Αν υπερασπιζόµαστε την διατήρηση του αρχαίου ελληνικού πολιτισµού στην σηµερινή εκπαίδευση, δεν το κάνουµε επειδή ανήκει στο κοινό µας παρελθόν, αλλά διότι αποτελεί το καλύτερο εχέγγυό µας για το µέλλον. Και αυτό, χωρίς να λαµβάνουµε υπόψη ότι τα λατινικά και τα ελληνικά υπήρξαν η κοινή τροφή για πλήθος λαών και παραµένουν συνεπώς ένας φυσικός ενωτικός παράγοντας.

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες, κύριοι. ∆εν είµαι σίγουρη ότι θα κερδίσουµε την µάχη. Αλλά αγωνιστήκαµε επίµονα και γενναία είτε µέσω της ένωσης που ιδρύσαµε, της SEL [Ένωσης για την ∆ιαφύλαξη των Λογοτεχνικών Μαθηµάτων], είτε µε συνεχείς παρεµβάσεις σε όλα τα επίπεδα. Και θα συνεχίσουµε. Ακόµη κι εγώ, παρά την προχωρηµένη ηλικία µου, θα συνεχίσω, αντλώντας δύναµη από την γενναιοδωρία σας, ξανανιωµένη (ελπίζω). Και όταν θα µιλώ υπέρ αυτής της ελληνικής παιδείας που µου είναι τόσο πολύτιµη, θα αισθάνοµαι δίπλα µου, να µε ενθαρρύνει και να µε δυναµώνει, την σηµερινή σας γενναιοδωρία, την οµορφιά αυτής της ηµέρας που θα έχω περάσει στον τόπο όπου γεννήθηκαν τα πάντα, καθώς και την ανάµνηση µιας επιδοκιµασίας από την Αθήνα. Θα νιώθω όπως όταν ο Αχιλλέας στην Ιλιάδα κραυγάζει για να αποµακρύνει τον εχθρό και η Αθηνά όρθια πίσω του ενώνει την φωνή της µε την δική του σε µια υπέροχη συµµαχία των δυνάµεων του ανθρώπου και της θεότητας. Αύριο θα είστε στήριγµα για µένα, όπως σήµερα είστε πηγή χαράς. Σας λέγω, λοιπόν, από την καρδιά µου, ευχαριστώ. Ευχαριστώ και ζήτω η Ελλάς.

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Η Ιλιάδα από µικρούς µαθητές του Χάρλεµ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Είναι εντυπωσιακό το πού µπορεί να φθάσει κανείς µε όχηµα το έπος της Ιλιάδας, αρκεί να πιστεύει στην διαχρονική δύναµη του κειµένου της. Ο καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο της Νέας Υόρκης Peter Meineck κατόρθωσε να προσεγγίσει ένα εξαιρετικά δύσκολο κοινό, τους µαθητές εφηβικής ηλικίας ενός σχολείου της προβληµατικής γειτονιάς του Χάρλεµ της Νέας Υόρκης. Κατάφερε, µάλιστα, όχι απλώς να τους αποδείξει ότι η Ιλιάδα τούς αφορά αλλά και να τους µεταδώσει τον δικό του ενθουσιασµό, ώστε να παρουσιάσουν επί σκηνής την πρώτη ραψωδία της στο Αίθριο του Ολυµπιακού Πύργου στο Μανχάταν, µε την χορηγία του θυγατρικού Ιδρύµατος Ωνάση. Η παράσταση των µαθητών της Frederick Douglass Academy, στις 15 ∆εκεµβρίου 2010, αποτέλεσε το επιστέγασµα ενός καινοτόµου εκπαιδευτικού προγράµµατος, το οποίο θεσµοθετήθηκε από το Θέατρο Aquila. Στο πλαίσιο του προγράµµατος αυτού, οι Αµερικανοί µαθητές έρχονται σε επαφή µε τα ζητήµατα της θεατρικής παραγωγής και εκπαιδεύονται στην θεατρική τεχνική και ερµηνεία, µελετώντας και ανεβάζοντας έργα της αρχαίας ελληνικής δραµατουργίας. Επιπλέον, µαθαίνουν τι σηµαίνει συλλογικότητα και συνεργασία, υπευθυνότητα και επαγγελµατισµός, ενώ παράλληλα ενισχύεται η αυτοπεποίθησή τους. Το ετήσιο πρόγραµµα ολοκληρώνεται µε το ανέβασµα µιας παράστασης αρχαίου δράµατος στο τέλος της χρονιάς, αφενός στην περιοχή όπου βρίσκεται το σχολείο και, αφετέρου, σε έναν χώρο πολιτισµού στην πόλη της Νέας Υόρκης. Τον ∆εκέµβριο του 2008, τα παιδιά της Frederick Douglass Academy ανέβασαν την Αντιγόνη του Σοφοκλή, σε µια παράσταση η οποία επίσης ενισχύθηκε οικονοµικά από το θυγατρικό Ίδρυµα Ωνάση, επιβεβαιώνοντας

την βαθιά απήχηση του κλασικού θεάτρου στο σύγχρονο κοινό. Η εµπειρία αποδεικνύεται κάθε φορά πολύτιµη για τα παιδιά που συµµετέχουν στο πρόγραµµα, ενώ και τα οφέλη που αποκοµίζουν είναι πολλαπλά, όπως άλλωστε φαίνεται από τις απόψεις που κατέθεσαν τα ίδια: «Η συµµετοχή µου στην παραγωγή της Ιλιάδας µε βοήθησε να αναπτύξω την αντίληψή µου και να συγκεντρώνοµαι καλύτερα σε αυτό που κάνω», δήλωσε ο νεαρός Kimani Howard, ο οποίος ερµήνευσε τους ρόλους του Χρύση και του ∆ία. «Με βοήθησε να πλουτίσω το λεξιλόγιό µου», ανέφερε η Hillary Nixon, που έπαιξε τον Νέστορα. «Η Ιλιάδα µού έµαθε ότι, για να γίνει κάτι σωστά, χρειάζεται χρόνος. Κατάλαβα ότι σε όλα χρειάζεται υποµονή», σχολίασε η Bleu Zephra Santiago, που υποδύθηκε την Θέτιδα. Από την πλευρά του, ο Vasco Wellington, ως Αχιλλέας, τόνισε: «Έµαθα να διαχειρίζοµαι πιο έξυπνα τον χρόνο µου για να ολοκληρώνω την δουλειά µου». «Αυτά τα παιδιά ζουν σε ένα ιδιαίτερα σκληρό περιβάλλον και έτσι µπορούν εύκολα να κατανοήσουν τους χαρακτήρες του έπους, να καταλάβουν την βία που αυτό εµπεριέχει», σχολιάζει ο καθηγητής Peter Meineck, εµπνευστής και ιδρυτής του Θεάτρου Aquila. Έπειτα από τους εναρκτήριους στίχους, «Μῆνιν ἄειδε, θεά», που ακούστηκαν στα ελληνικά, η παράσταση της 15ης ∆εκεµβρίου συνεχίστηκε στην αγγλική µετάφραση του Stanley Lombardo, µε κοστούµια που παρέπεµπαν στην εποχή του Β΄ Παγκόσµιου Πολέµου. «Τα στρατιωτικά κράνη και τα άρβυλα βοηθούν τα παιδιά να νιώσουν ότι η Ιλιάδα µιλά για τον πόλεµο και τους στρατιώτες, αλλά και για την ηθική του πολέµου σε µια εποχή που οι αξίες καταρρέουν», εξηγεί ο Peter Meineck. Επίσης, ο αυθορµητισµός της ηλικίας επέτρεψε στα παιδιά «να µπουν πιο γρήγορα στο πετσί του ρόλου» σε σύγκριση µε ενή-

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Η Ιλιάδα από µικρούς µαθητές του Χάρλεµ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

λικες ηθοποιούς. Στην διδασκαλία τους συνεργάστηκαν ο ηθοποιός John Buxton και ο καθηγητής Θεάτρου Jay Painter. Ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Aquila, ο Peter Meineck έχει οργανώσει περισσότερες από σαράντα παραστάσεις έργων του Σοφοκλή, του Αισχύλου, του Αριστοφάνη, του Shakespeare και του Oscar Wilde στις Ηνωµένες Πολιτείες και άλλες χώρες, καθώς και σε πολλούς και διαφορετικούς χώρους – από το Carnegie Hall της Νέας Υόρκης και τον Λευκό Οίκο έως το Αρχαίο Θέατρο των ∆ελφών. Επίσης, έχει υπογράψει θεατρικές προσαρµογές και µεταφράσεις έργων αρχαίων συγγραφέων, όπως της Ορέστειας του Αισχύλου, για την οποία τιµήθηκε µε το βραβείο Lewis Galantière της Ένωσης Αµερικανών Μεταφραστών. Η θεατρική απόδοση της πρώτης ραψωδίας της Ιλιάδας παρουσιάστηκε στην Ελλάδα, καθώς και στο Θέατρο Lucille Lortel και στο Clark Studio Theater του Lincoln Center, στο πλαίσιο του προγράµµατος Page and Stage του Εθνικού Κληροδοτήµατος για τις Ανθρωπιστικές Σπουδές, το οποίο έδωσε την ευκαιρία στο κοινό να διαβάσει, να συζητήσει και να παρακολουθήσει την Ιλιάδα στην γειτονιά του. «Είδαµε την πεµπτουσία της πολιτιστικής διπλωµατίας», δήλωσε µετά την παράσταση ο πρόξενος της Ελλάδας στην Νέα Υόρκη Ευάγγελος Κυριακόπουλος. «Είναι συγκινητικό να βλέπει κανείς έπειτα από τόσους αιώνες τον ελληνικό πολιτισµό να ταξιδεύει έως την Νέα Υόρκη, σε µια προβληµατική γειτονιά, και να παίρνει ζωή χάρις σε αυτά τα νεαρά παιδιά». Φωτογραφίες: Natalie Blank

Βιβλιοπαρουσίαση

Ελληνική Βιβλιοθήκη ΤΗΣ ΤΙΤΊΚΑΣ ΚΑΡΑΒΊΑ Οι βιβλιογραφικοί κατάλογοι, τους οποίους σπανίως θα δούµε να περιλαµβάνονται στις λίστες των ευπώλητων, έχουν το θλιβερό προνόµιο να θεωρούνται χρήσιµοι για τους επαΐοντες αλλά εξεζητηµένοι για το ευρύ κοινό. Στην εποχή του ηλεκτρονικού βιβλίου και των αρχείων ανοιχτής πρόσβασης, οι επίµονες αναδιφήσεις στην έντυπη βιβλιογραφία φαντάζουν σε πολλούς παρωχηµένες και, ως εκ τούτου, ελάχιστα ελκυστικές. Στις πάσης φύσεως βιβλιογραφίες –σχολιασµένες και µη– που µε µόχθο και µεράκι συγκροτούνται σε αυτοτελείς βιβλιακές µονάδες ο αναγνώστης εύκολα µπορεί να διαπιστώσει ότι η επιστηµονική επάρκεια και η εκδοτική επιµέλεια δεν συµβαδίζουν κατ’ ανάγκην µε την καλαισθησία, την αισθητική γενναιοδωρία που έρχεται να κοσµήσει την εµπεριστατωµένη έρευνα, να τέρψει τον αποδέκτη του βιβλίου και να του γεννήσει την επιθυµία για ανάλογα µεγαλόπνοα –για µερικούς, δονκιχωτικά– εγχειρήµατα. Μία από τις ευχάριστες εξαιρέσεις αυτού του κανόνα αποτελεί η Ἑλληνικὴ Βιβλιοθήκη, ο κατάλογος της πρόσφατα συγκροτηθείσας Βιβλιοθήκης του Ιδρύµατος Ωνάση (βλ. ΑΩ 49, σελ. 42-48) τον οποίο κατάρτισε και επιµελήθηκε ο Κωνσταντίνος Σπ. Στάικος. Ακάµατος ιχνηλάτης της πορείας του ελληνικού βιβλίου από τα χρόνια της ιταλικής Αναγέννησης έως και τον ύστερο ∆ιαφωτισµό, ο Στάικος χαρτογραφεί χωρίς γεωγραφική διάκριση τα πρώιµα δείγµατα της ελληνικής τυπογραφίας, καθώς και την πολυσχιδή όσο και εντυπωσιακή εκδοτική δραστηριότητα που ανέπτυξαν οι Έλληνες σε περιοχές της ∆ύσης και της Ανατολής από το 1486 έως και το 1896: στην Βενετία, την Ρώµη, την Φλωρεντία, την Λειψία, την Βιέννη, το Λονδίνο, την Βούδα, την Πέστη, το Ιάσιο, το Βουκουρέστι, την Οδησσό, την Μόσχα, την Αγία Πετρούπολη, την Κωνσταντινούπολη, την Σµύρνη, την Ιερουσαλήµ, την Μοσχόπολη, την Κεφαλλονιά, το Άγιον Όρος, το Παρίσι, την Αλκαλά, την Γενεύη, την Λωζάννη, την Αλεξάνδρεια. Με επάρκεια και σαφήνεια, τα 1.476 λήµµατα του καταλόγου δίνουν ανάγλυφη την εικόνα τεσσάρων περίπου αιώνων ελληνικής τυπογραφικής και εκδοτικής παρουσίας µέσα από αντιπροσωπευτικά και δυσεύρετα δείγµατα της πνευµατικής δραστηριότητας κοσµικών και ανθρώπων της Εκκλησίας, τα οποία καταχωρίζονται σε πέντε επιµέρους ενότητες. Στην πρώτη ενότητα, µε τίτλο «Ἀναγέννηση – Οὐµανισµός», η οποία απαρτίζεται από 345 λήµµατα, περιλαµβάνονται πρώτες καθώς και µνηµειώδεις εκδόσεις συγγραµµάτων της αρχαίας ελληνικής γραµµατείας που κυκλοφόρησαν στο πλαίσιο του ουµανιστικού πνεύµατος. Ενδεικτικά µπορούµε να αναφέρουµε: [Τὰ Σωζόµενα] του Οµήρου, το πρώτο ελληνικό χρονολογηµένο βιβλίο, που τυπώθηκε στην Φλωρεντία γύρω στο 1488-89 από τον πρωτοτυπογράφο ∆ηµήτριο ∆αµιλά στο τυπογραφείο του διάσηµου Bartholomeo di Libri· η [Ἀ]νθολογία διαφόρων ἐπιγραµµάτων […] του Μάξιµου Πλανούδη (1494) µε την επιµέλεια του Ιανού Λάσκαρη, το δεύτερο ελληνικό έντυπο που κυκλοφόρησε από τυπογραφείο της Φλωρεντίας, εγκαινιάζοντας µια νέα σειρά

Ἑλληνικὴ Βιβλιοθήκη. Ἡ Συλλογή βιβλίων τοῦ Κωνσταντίνου Σπ. Στάικου ἐφεξῆς Ἡ Βιβλιοθήκη τοῦ Κοινωφελοῦς Ἱδρύματος Ἀλέξανδρος Σ. Ὠνάσης, Ἀθήνα, 2011, 546 σελ. ISBN: 9789609880350 Της Τιτίκας Καραβία, δρος Θεωρίας της Λογοτεχνίας και Πολιτισµικής Κριτικής, εντεταλµένης διδάσκουσας στο Τµήµα Φιλολογίας Πανεπιστηµίου Πατρών Τιλ Μπαρσίτ (Τελ Αχµάρ), γραφείς επί τω έργω (8ος αι. π.Χ.), τοιχογραφία

Βιβλιοπαρουσίαση

Ελληνική Βιβλιοθήκη ΤΗΣ ΤΙΤΊΚΑΣ ΚΑΡΑΒΊΑ τυπογραφικών στοιχείων βασισµένη στον γραφικό χαρακτήρα του Λάσκαρη, τα γνωστά µέχρι σήµερα καπιταλάκια. Στην ίδια κατηγορία απαντούν εκδόσεις γραµµατικών εγχειριδίων που συνέταξαν Βυζαντινοί λόγιοι µε σκοπό την εκµάθηση της ελληνικής γλώσσας από τους ∆υτικούς: η πρώτη έκδοση της Γραµµατικῆς Εἰσαγωγῆς του Θεόδωρου Γαζή στην Βενετία το 1495 από το τυπογραφείο του Άλδου Μανούτιου· η πρώτη έκδοση του γραµµατικού έργου του Θωµά του Μάγιστρου από τον Ζαχαρία Καλλιέργη στην Ρώµη το 1517, αφιερωµένη στον εκεί πρεσβευτή της Πορτογαλίας Michael Sylvius, o οποίος ανταποκρίθηκε στην έκκληση του Καλλιέργη για οικονοµική ενίσχυση µε στόχο την διάδοση των ελληνικών γραµµάτων· η τέταρτη παρισινή έκδοση των Ἐρωτηµάτων του Εµµανουήλ Χρυσολωρά από τον Gilles de Gourmont στο Παρίσι γύρω στο 1520. Επάνω: Χαρακτικό της προµετωπίδας από την πρώτη και µοναδική έκδοση του Schioppalalba In Perantiquam Sacram Tabulam Graecam [...] (1768) Κέντρο: Σελίδα τίτλου των Ἐννεάδων (1580), της πρώτης έκδοσης του συνολικού έργου που αποδίδεται στον Πλωτίνο Κάτω: Σελίδα τίτλου της πρώτης έκδοσης του πονήµατος του Αγαπίου Λάνδου Βιβλίον καλούµενον Παράδεισος ἐκ τῶν Λόγων […] Συµεῶνος τοῦ Μεταφραστοῦ […] (Βενετία, 1641) Τέλος, αξίζει να µνηµονευθούν και οι εκδόσεις έργων που αποτελούν σηµεία αναφοράς για την φιλολογική, φιλοσοφική, νοµική και επιστηµονική σκέψη: η πρώτη έκδοση, στο Μιλάνο το 1499, µε την φιλολογική επιµέλεια του ∆ηµήτριου Χαλκοκονδύλη, του Λεξικοῦ τῆς Σουΐδας (Σούδας), ενός από τα σηµαντικότερα εγκυκλοπαιδικά βυζαντινά λεξικά, πηγής πληροφοριών για πρόσωπα και πράγµατα που δεν γνωρίζουµε από αλλού· η πρώτη συγκεντρωτική έκδοση, στην Βασιλεία το 1580, των φιλοσοφικών µελετών που αποδίδονται στον Πλωτίνο σύµφωνα µε την ταξινόµηση των µαθητών του, Ευτύχιου και Πορφύριου, σε έξι θεµατικές ενότητες, καθεµία από τις οποίες εµπεριέχει εννέα πονήµατα (Ἐννεάδες)· η πρώτη έκδοση της Βιβλιοθήκης του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Φωτίου από τον David Hoeschel το 1601, σηµαντικού έργου που εξακολουθεί να προβληµατίζει ιστορικούς και φιλολόγους ως προς τις πηγές του σπάνιου υλικού που εµπεριέχει σε σχέση µε έργα της ελληνικής γραµµατείας, αρχαίας και µη· η δεύτερη έκδοση των Νεαρῶν του Ιουστινιανού στο Στρασβούργο το 1629, µε την επιµέλεια του διάσηµου νοµικού Κonrad Rittershausen· η έκδοση των Ἀφορισµῶν του Ιπποκράτη στο Παρίσι το 1784 από τον διάσηµο Γάλλο γιατρό και ελληνιστή Édouard-François-Μarie Bosquillon, ο οποίος δίδαξε ελληνική γλώσσα και φιλοσοφία στο Collège de France.

Επάνω: Χαρακτικό της προµετωπίδας από την πρώτη και µοναδική έκδοση του Schioppalalba In Perantiquam Sacram Tabulam Graecam [...] (1768) Κέντρο: Σελίδα τίτλου των Ἐννεάδων (1580), της πρώτης έκδοσης του συνολικού έργου που αποδίδεται στον Πλωτίνο Κάτω: Σελίδα τίτλου της πρώτης έκδοσης του πονήµατος του Αγαπίου Λάνδου Βιβλίον καλούµενον Παράδεισος ἐκ τῶν Λόγων […] Συµεῶνος τοῦ Μεταφραστοῦ […] (Βενετία, 1641)

Βιβλιοπαρουσίαση

Ελληνική Βιβλιοθήκη ΤΗΣ ΤΙΤΊΚΑΣ ΚΑΡΑΒΊΑ H δεύτερη ενότητα, µε 195 λήµµατα και τίτλο «Νεοελληνικὴ Γραµµατεία», απαρτίζεται εν πολλοίς από βιβλία που εκδόθηκαν και τυπώθηκαν στην Βενετία µε σκοπό την διατήρηση της ελληνικής συνείδησης τόσο µεταξύ των µελών της µεγάλης ελληνικής κοινότητας που συγκροτήθηκε εκεί, ιδιαίτερα µετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, όσο και µεταξύ των κατοίκων ελληνικών περιοχών που τελούσαν υπό βενετική και γενοβέζικη κατοχή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον από αυτή την άποψη παρουσιάζουν: το έµµετρο µυθιστόρηµα Ὁ Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδών (Βενετία, 1630), µοναδικό αντίτυπο της επανέκδοσης του 1620· η πρώτη έκδοση του έργου του Μαρίνου Τζάνε Μπουνιαλή ∆ιήγησις διὰ στοίχων τοῦ δεινοῦ πολέµου τοῦ ἐν τῇ νήσῳ Κρήτης (Βενετία, 1681), έµµετρου χρονικού του Κρητικού Πολέµου του 1669· η πρώτη έκδοση της Γραµµατικῆς του Ζακύνθιου Αντώνιου Κατήφορου (Βενετία, 1734), η οποία συντάχθηκε για να καλύψει τις ανάγκες της διδασκαλίας του στο Φλαγγινιανό Ελληνοµουσείο. Τα 349 λήµµατα της τρίτης ενότητας («Λειτουργικά») περιλαµβάνουν βιβλία που τυπώθηκαν για τις ανάγκες της Ορθόδοξης Θείας Λειτουργίας. Οι εκδόσεις µεγάλου µέρους των βιβλίων αυτών παραπέµπουν σε µια σηµαντική πτυχή της ελληνικής εκδοτικής δραστηριότητας, «καθοριστικό µοχλό για την επιβίωση των ελληνικών τυπογραφείων της Βενετίας» (Κ. Σπ. Στάικος). Στην συγκεκριµένη ενότητα αποθησαυρίζονται, όπως προκύπτει από τα σχόλια επιµέρους ληµµάτων, πολύ σπάνια δείγµατα της ελληνικής τυπογραφίας. Ενδεικτικά: το µοναδικό αντίτυπο εκτός Αγίου Όρους της πρώτης έκδοσης του Συνταγµάτιου του Ματθαίου Κιγάλα (Βενετία, 1631)· το µοναδικό γνωστό αντίτυπο στην Ελλάδα της πρώτης και µοναδικής έκδοσης για τους πιστούς της Ουνίας του Ὡρολογίου, που τυπώθηκε στο τυπογραφείο της Κρυπτοφέρρης (Grotta Ferrata) στην Ρώµη το 1677· το µοναδικό γνωστό αντίτυπο των Εὐχῶν τοῦ Λυχνικοῦ και τοῦ Ὄρθρου (Βενετία, Αντώνιος Βόρτολις, 1747). Στην επόµενη, τέταρτη ενότητα («Θεολογία»), που αριθµεί 321 λήµµατα, ταξινοµούνται εκδόσεις που αφορούν δογµατικά ζητήµατα και θέµατα σχετικά µε το Σχίσµα των δύο Εκκλησιών και την Ουνία. Μεταξύ άλλων: η πρώτη έκδοση του Κατὰ Αἱρέσεων του Επιφάνιου (Βασιλεία, 1544), θερµού υποστηρικτή της ορθόδοξης πίστης και πολέµιου του ωριγενισµού· η πρώτη και µοναδική έκδοση της πραγµατείας του πολυγραφότατου ουνίτη Ιωάννη Ματθαίου Καρυόφυλλου Ἔλεγχος τῆς ψευδοχριστιανικῆς κατηχήσεως Ζαχαρίου τοῦ Γεργανοῦ ἀπὸ τὴν Ἄρτην, η οποία κυκλοφόρησε στην Ρώµη το 1631 από το τυπογραφείο της Καθολικής Προπαγάνδας· η Ἐκλογὴ τοῦ Ψαλτηρίου παντὸς του Νεόφυτου Καυσοκαλυβίτη, το πρώτο ελληνικό βιβλίο που πιστοποιηµένα τυπώθηκε στον ελληνικό χώρο, στην Μονή της Μεγίστης Λαύρας στο Άγιον Όρος το 1759.

Επάνω: Σελίδα τίτλου της µοναδικής έκδοσης της Ἁγίας Γραφῆς (Βενετία, Νικόλαος Γλυκύς, 1687) που τύπωσε Έλληνας τυπογράφος ώς το 1821 Κέντρο: Σελίδα τίτλου της πρώτης και µοναδικής έκδοσης του πονήµατος του Αλέξανδρου Καλλιµάχη Κῶδιξ Πολιτικός τοῦ Πριγκηπάτου τῆς Μολδαβίας, Τόµ. Α΄, Ιάσιο, Ελληνικό Τυπογραφείο στο Μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών (1817) Κάτω: Σελίδα τίτλου της πρώτης και µοναδικής έκδοσης του Ὡρολογίου, που τυπώθηκε στην Ρώµη το 1677, στο τυπογραφείο της Κρυπτοφέρρης

Βιβλιοπαρουσίαση

Ελληνική Βιβλιοθήκη ΤΗΣ ΤΙΤΊΚΑΣ ΚΑΡΑΒΊΑ Επάνω: Σελίδα τίτλου της µοναδικής έκδοσης της Ἁγίας Γραφῆς (Βενετία, Νικόλαος Γλυκύς, 1687) που τύπωσε Έλληνας τυπογράφος ώς το 1821 Κέντρο: Σελίδα τίτλου της πρώτης και µοναδικής έκδοσης του πονήµατος του Αλέξανδρου Καλλιµάχη Κῶδιξ Πολιτικός τοῦ Πριγκηπάτου τῆς Μολδαβίας, Τόµ. Α΄, Ιάσιο, Ελληνικό Τυπογραφείο στο Μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών (1817) Κάτω: Σελίδα τίτλου της πρώτης και µοναδικής έκδοσης του Ὡρολογίου, που τυπώθηκε στην Ρώµη το 1677, στο τυπογραφείο της Κρυπτοφέρρης Η πέµπτη και τελευταία ενότητα («∆ιαφωτισµός») συγκροτείται από 266 εκδόσεις βιβλίων που απηχούν το πνεύµα του ευρωπαϊκού ∆ιαφωτισµού, όπως το προσέλαβαν, το ενστερνίστηκαν, το εµπλούτισαν και το διέδωσαν Έλληνες διανοούµενοι, εµποτισµένοι από τα διδάγµατα της αρχαίας ελληνικής πνευµατικής παράδοσης. H προσπάθεια αυτή των Ελλήνων διανοουµένων για την διάδοση των αρχών του ευρωπαϊκού ∆ιαφωτισµού είναι εµφανές ότι συχνά διαπνέεται από τον ευσεβή πόθο τους να προετοιµάσουν ιδεολογικά την εξέγερση των υπόδουλων Ελλήνων κατά της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Η εκδοτική δραστηριότητα των ετών 1716-1890 που καταγράφεται σε αυτή την ενότητα περιλαµβάνει έργα-σταθµούς όπως: την πρώτη έκδοση της Γεωγραφίας του Μελετίου, Μητροπολίτη Αθηνών (Βενετία, 1728), στην οποία καταγράφονται και αναπαράγονται αρχαιοελληνικές επιγραφές, που εκφράζουν αλλά και ενδυναµώνουν την συνείδηση της ιστορικής συνέχειας του ελληνισµού· την πρώτη και µοναδική έκδοση της Λογικῆς του Ευγένιου Βούλγαρη (Λειψία, 1766)· την πρώτη και µόνη έκδοση του Φυσικῆς Ἀπάνθισµα διὰ τοὺς ἀγχίνους καὶ φιλοµαθεῖς Ἕλληνας […] του Ρήγα Βελεστινλή (Βιέννη, 1790)· την πρώτη και µοναδική έκδοση του έργου Γεωγραφία Νεωτερική του ∆ανιήλ Φιλιππίδη και του Γρηγορίου Κωνσταντά (1791), ενός από τα σηµαντικότερα κείµενα του Νεοελληνικού ∆ιαφωτισµού· την πρώτη και µοναδική έκδοση της Ἑλληνικῆς Νοµαρχίας (Ιταλία, 1806)· το σύνολο σχεδόν των συγγραµµάτων, των κριτικών εκδόσεων αρχαίων συγγραφέων και των φυλλαδίων του Αδαµάντιου Κοραή. Η Ἑλληνικὴ Βιβλιοθήκη δεν συνιστά έναν απλό βιβλιο-

γραφικό κατάλογο, και αυτό, διότι είναι διαρθρωµένη κατά τρόπο που να επιτρέπει την εξαγωγή χρήσιµων συµπερασµάτων, αφενός ως προς την στόχευση της εκδοτικής δραστηριότητας την οποία αναδεικνύει καθεµία από τις πέντε επιµέρους θεµατικές ενότητες, αφετέρου ως προς την πορεία, την συνεισφορά και τις σχέσεις που ανέπτυξαν µεταξύ τους οι άνθρωποι που διαµόρφωσαν την εικόνα και συνέβαλαν στην διακίνηση του ελληνικού βιβλίου. Η προσεκτική καταγραφή της διαδροµής του κάθε αντιτύπου µέσα στον χρόνο, όπως αυτή προκύπτει από την σχολαστική καταγραφή της κτητορικής του συνέχειας και –όπου απαντούν– των χειρόγραφων σχολίων, ενθυµηµάτων και παρατηρήσεων των κατόχων του, σε συνδυασµό µε την προσεγµένη βιβλιογραφική τεκµηρίωση της ταυτότητάς του προτρέπει τον αναγνώστη σε στοχαστικές αναδροµές στον χρόνο και την ιστορία. Ένα γοητευτικό βιβλίο µύησης σε έναν υποβλητικό κόσµο, που µας παρασύρει να γίνουµε συµµέτοχοι στις συνθήκες και τους όρους της επιβιωσιµότητάς του. Μια βιβλιοθήκη που, κατά περίπτωση, µας ενισχύει την ανάγκη ή µας προτρέπει να αποκτήσουµε συνείδηση, και όχι µόνον ιστορική.

Βιβλιοπαρουσίαση

Ελληνική Βιβλιοθήκη ΤΗΣ ΤΙΤΊΚΑΣ ΚΑΡΑΒΊΑ Πρόκειται για το πρώτο µυθιστόρηµα του Γ. Μαυρωτά, επίκουρου καθηγητή στο ΕΜΠ και καταξιωµένου υδατοσφαιριστή. Γραµµένο σε γλώσσα απλή, το βιβλίο περιγράφει παραστατικά όχι τόσο κάποια φανταστικά πρόσωπα και καταστάσεις, όσο βιώµατα της παιδικής, εφηβικής και νεανικής ηλικίας του συγγραφέα, καθώς και της αθλητικής και επιστηµονικής του διαδροµής. Με τον τρόπο αυτόν, καθιστά τον αναγνώστη συνοδοιπόρο, συµπαίχτη, συνοµιλητή και, συνάµα, πλουσιότερο σε εµπειρίες και συναισθήµατα· αναζωπυρώνει δε στον σηµερινό σαραντάρη-πενηντάρη νοσταλγικές αναµνήσεις. Παρά τους συνειρµούς που δηµιουργεί το εξώφυλλο, το φροντισµένο βιβλίο δεν απευθύνεται αποκλειστικά στους φανατικούς φίλους του πόλο ή τους µυηµένους στην επιστηµονική έρευνα, αλλά στο ευρύτερο κοινό. Μέσω των χαρακτήρων του Λουκά και του Φιλίππου, που επιλέγουν αντιστοίχως το αθλητικό και το ακαδηµαϊκό µονοπάτι (τα οποία κατάφερε να συνδυάσει στην πραγµατικότητα ο συγγραφέας), το µυθιστόρηµα προσφέρει ενδιαφέροντα µαθήµατα, συγκινήσεις και εµπνέει αισιοδοξία. Από τις σελίδες του αναδύεται µε πειστικό τρόπο το κρυµµένο και συνάµα προφανές «θεώρηµα της επτάδας» και µαζί µια στάση ζωής. Έτσι, ανεξάρτητα από τις αθλητικές δάφνες, τα άλλα επιτεύγµατα και δραστηριότητές του, ο Γ. Μαυρωτάς προσθέτει µια χρήσιµη κατάθεση και συγχρόνως µια νότα ελπίδας στην σηµερινή ελληνική κοινωνία. ∆ιαβάζεται ευχάριστα και συνιστάται ανεπιφύλακτα. Πρόδροµος Προδροµίδης Με πλούσια ερευνητική πείρα σε θέµατα µεταναστευτικής πολιτικής, η Άννα Τριανταφυλλίδου, επίκουρη καθηγήτρια στο ∆ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης, ειδικευµένη στην Κοινωνιολογία της Μετανάστευσης και την Μεταναστευτική Πολιτική, και η υπότροφος Ρουµπίνη Γρώπα, λέκτορας ∆ιεθνών Σχέσεων στην Νοµική Σχολή του ∆ηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης, ερευνήτριες και οι δύο του ΕΛΙΑΜΕΠ, σκιαγραφούν µια ολοκληρωµένη εικόνα του φαινοµένου της µετανάστευσης στην Ενωµένη Ευρώπη. Πέραν των διαρκώς µεταβαλλόµενων µεγεθών της µετανάστευσης στην ΕΕ, οι επιστηµονικές επιµελήτριες του συλλογικού αυτού έργου διερευνούν θέµατα όπως οι µεταναστευτικές πολιτικές που εφαρµόζουν τα κράτη-µέλη, οι τρόποι µε τους οποίους οι ευρωπαϊκές χώρες προσεγγίζουν την κοινωνική και πολιτισµική ενσωµάτωση των µεταναστών, οι δυνατότητες συµµετοχής των µεταναστών στα κοινωνικοπολιτικά δρώµενα. Οι συγγραφείς των επιµέρους κεφαλαίων προέρχονται από τις υπό εξέταση χώρες, παρέχοντας πρόσβαση σε στοιχεία και πηγές διαθέσιµες µόνο στη µητρική τους γλώσσα. Πρόσθετα χρήσιµα εργαλεία, η επικαιροποιηµένη βιβλιογραφία για περαιτέρω µελέτη, οι κατατοπιστικοί πίνακες, τα διαγράµµατα και οι πηγές από το διαδίκτυο που περιέχονται στις σελίδες του βιβλίου, το οποίο είναι κατάλληλο για διδασκαλία και µελέτη σε προπτυχιακό επίπεδο, καθώς και ως εισαγωγικό κείµενο για την εκπόνηση µεταπτυχιακών εργασιών και µελετών. Λήδα Μπουζάλη

Γιώργος Μαυρωτάς, Το θεώρηµα της επτάδας, Αθήνα: εκδ. Πατάκη, 2010, σελ. 445. ISBN: 9789601638164

Άννα Τριανταφυλλίδου, Ρουµπίνη Γρώπα (επιµ.), Η µετανάστευση στην Ενωµένη Ευρώπη, µτφρ. Γιώργος Χρηστίδης, Αθήνα: εκδ. Κριτική, 2009, σελ. 536. ΙSBN: 9789602186213

Βιβλιοπαρουσίαση

Ξενάγηση στην Γαλλική Πρεσβεία ΤΗΣ ΙΩΆΝΝΑΣ ΚΟΝΔΎΛΗ Το βιβλίο, που εκδόθηκε µε την ευγενική χορηγία, µεταξύ άλλων, και του Κοινωφελούς Ιδρύµατος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, είναι µια δίγλωσση, στα γαλλικά και τα ελληνικά, παρουσίαση του µεγάρου Μέρλιν-Ντουαί, στην συµβολή της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας µε την οδό Ακαδηµίας, όπου, από το 1896, έχει την έδρα της η Γαλλική Πρεσβεία στην Ελλάδα. Ο καλαίσθητος τόµος αρχίζει µε πρόλογο της συγγραφέως Hélène Farnaud, συζύγου του Γάλλου πρέσβη στην Ελλάδα, και ευχαριστίες προς όλους όσοι υποστήριξαν την προσπάθειά της. Ακολουθούν εισαγωγικά σηµειώµατα της Ελένης Αρβελέρ, του Βασίλη Αλεξάκη και του Βασίλη Βασιλικού. Το πολύτιµο υλικό κατανέµεται σε είκοσι ένα κεφάλαια, οι τίτλοι των οποίων διαµορφώνονται µε βάση ένα λογοτεχνικό τέχνασµα που έχει µεσαιωνικές καταβολές: η δεξιότητα του τεχνίτη της γραφίδας αναδεικνύεται µέσα από την αυστηρή τήρηση µιας αλφαβητικής ακροστιχίδας, εν προκειµένω το γαλλικό αλφαβητάρι. Πρόκειται για µια «τσαχπινιά» που, σίγουρα, καταπονεί την συγγραφέα στην ανίχνευση και τον προσδιορισµό των επί µέρους θεµατικών ενοτήτων, αλλά επιτυγχάνει «να λειτουργήσει ως κάλεσµα, χωρίς επίσηµη πρόσκληση και πρωτόκολλο, µε στόχο την βαθύτερη γνωριµία του αναγνώστη µε την γαλλική πρεσβεία στην Αθήνα και την ανακάλυψη της ψυχής του κτηρίου». Πριν από το 1821, γαλλική προξενική κατοικία υπήρξαν, διαδοχικά, το σπίτι του ∆ηµήτρη Γάσπαρη στην Πλάκα και το σπίτι-µουσείο του Louis-FrançoisSébastien Fauvel, του οποίου την µνήµη διέσωσε η γλαφυρή περιγραφή του François-Charles-Hugues-Laurent Pouqueville. Από το 1834 έως το 1896, η γαλλική légation στεγαζόταν σε διάφορα κτήρια, µε προδήλως ξεχωριστό το κτήριο της οδού Σταδίου. Από το 1897 εγκαταστάθηκε στο νεόδµητο Μέγαρο Μέρλιν-Ντουαί από τον κόµητα Olivier d’Ormesson, πληρεξούσιο υπουργό της Γαλλίας στην Ελλάδα από το 1897 έως το 1906. Την αρχική µίσθωση, έναντι 12.500 χρυσών γαλλικών φράγκων ετησίως, ακολούθησε, το 1914, η αγορά του ακινήτου από την Εριέττα Μέρλιν, χήρα Κωνσταντίνου Μάνου, έναντι τιµήµατος 450.000 χρυσών γαλλικών φράγκων. Το κτήριο οικοδοµήθηκε σε οικόπεδο έκτασης 1770 τ.µ. από τον αρχικό ιδιοκτήτη Κάρολο Μέρλιν µε εργολάβους τους αδελφούς Ψύχα και αρχιτέκτονα τον Αναστάσιο Μεταξά. Το όνοµα του µεγάρου οφείλεται στον αρχικό ιδιοκτήτη, Κάρολο Μέρλιν, γαλλικής καταγωγής: κατά µία εκδοχή, υπήρξε απόγονος του Merlin de Douai, εισαγγελέα του Ροβεσπιέρου και κόµη της Αυτοκρατορίας. Ο Κάρολος Μέρλιν υπήρξε ταλαντούχος ερασιτέχνης φωτογράφος, αλλά και φωτογράφος της βασιλικής αυλής. Τις διαπραγµατεύσεις για την πώληση του Μεγάρου Μέρλιν-Ντουαί στην Γαλλία διεξήγαγε ο γαµβρός του, Κωνσταντίνος Μάνος, δήµαρχος Χανίων και ένθερµος υποστηρικτής της ένωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα. Ο αρχιτέκτονας Αναστάσιος Μεταξάς (1862-1937), από περιώνυµη οικογένεια της Κεφαλλονιάς, µε λαµπρές σπουδές στην ∆ρέσδη και στην Καρλσρούη, είχε σχεδιάσει και άλλες κατοικίες, όπως την οικία Ορφανίδη, όπου στεγάζονται σήµερα τα γραφεία του Ιδρύµατος Ωνάση στην λεωφόρο Αµαλίας, το Μέγαρο

Hélène Farnaud, L’Ambassade de France en Grèce: Une visite sans protocole/ Η Γαλλική Πρεσβεία στην Ελλάδα: Μια επίσκεψη εκτός πρωτοκόλλου, Αθήνα: εκδ. Μέλισσα, 2009, 152 σελ. ISBN: 9879602042939 Της Ιωάννας Κονδύλη, λέκτορος Αστικού ∆ικαίου στο Πανεπιστήµιο Αθηνών

Βιβλιοπαρουσίαση

Ξενάγηση στην Γαλλική Πρεσβεία ΤΗΣ ΙΩΆΝΝΑΣ ΚΟΝΔΎΛΗ Χαροκόπου (σηµερινό Μουσείο Μπενάκη), το Μέγαρο Πάλλη, το ανάκτορο του πρίγκιπα Νικόλαου (σηµερινή Ιταλική Πρεσβεία), ιερούς ναούς, όπως ο Άγιος Νικόλαος στα Πευκάκια, ο Άγιος Γεράσιµος στην Κεφαλλονιά, ενώ είχε αναλάβει την αναµαρµάρωση του Παναθηναϊκού Σταδίου. Το Μέγαρο Μέρλιν-Ντουαί είναι ένα νεοκλασικό µε πλούσιο εξωτερικό διάκοσµο το οποίο έχει κηρυχθεί διατηρητέο. Το εσωτερικό του είναι καλαίσθητα διακοσµηµένο: ξεχωρίζουν το πιάνο Érard, µια ταπισερί του εργαστηρίου του Μπωβέ, µια πανοραµική χάρτινη ταπετσαρία του εργοστασίου Ζυµπέρ, δύο αυγά, έργα του François-Xavier Lalanne. Με τις προσπάθειες εξωραϊσµού από τον πρέσβη Guy de Girard de Charbonnières, την πρεσβευτική κατοικία κοσµεί ωραιότατη ταπισερί της Αµπβίλ, φιλοτεχνηµένη για την στέψη του βασιλιά Καρόλου Ι΄, που είχε αποφασίσει την γαλλική παρέµβαση υπέρ της Ελληνικής Επανάστασης (Ναυµαχία Ναυαρίνου, 1827). «Είχα την τύχη να ζήσω κάποια χρόνια», δηλώνει η Hélène Farnaud στο ΑΩ, «στο εντυπωσιακό οίκηµα που φιλοξενεί από το 1896 την πρεσβεία της Γαλλίας στην Ελλάδα, στο Μέγαρο Μέρλιν-Ντουαί. Με την πρώτη µατιά εντυπωσιάστηκα από το εκπληκτικής οµορφιάς κτήριο κι έπιασα τον εαυτό µου να ονειρεύεται τις άπειρες ιστορίες που θα πρέπει να διαδραµατίστηκαν εκεί. »Επίσης, πολλοί Έλληνες συνοµιλητές µας ήθελαν να µάθουν για την ιστορία του οικήµατος, ενός κοσµήµατος στο αθηναϊκό τοπίο εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα. Ξεκίνησα λοιπόν έρευνες, στην Ελλάδα και στην Γαλλία, γύρω από την ιστορία του κτίσµατος, των διαδοχικών του ενοίκων, αλλά, επίσης, σχετικά µε την επίπλωση και τον διάκοσµο, µε σκοπό να απαντήσω στους Έλληνες φίλους µας, αλλά µάλλον και µε σκοπό να οικειοποιηθώ ένα πολύ επιβλητικό σπίτι όπου επρόκειτο να ζήσω µε την οικογένειά µου καθηµερινά. Το βιβλίο αποτελεί πρόσκληση για µια επίσκεψη εκτός πρωτοκόλλου, στην πρεσβεία της Γαλλίας στην Αθήνα. Είναι, επίσης, φόρος τιµής σε έναν χώρο ιστορικά φορτισµένο, µέσα στον οποίο γράφηκαν ιστορίες στην υπηρεσία των ελληνογαλλικών σχέσεων». Το πόνηµα της Hélène Farnaud για την Γαλλική Πρεσβεία στην Ελλάδα είναι ένα έξοχο βιβλίο, µε πανέµορφες φωτογραφίες, που κρατάει ζωντανό το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Καρπός περιέργειας και ευαισθησίας, γράφτηκε µε σεβασµό στην ιστορική ακρίβεια και ζεστασιά στην προσέγγιση των αντικειµένων. Τελικά, ο αναγνώστης αισθάνεται πολύ οικεία µε έναν χώρο που φιλοξένησε και φιλοξενεί την ιστορία και την πορεία των ελληνογαλλικών σχέσεων.

Παρουσίαση Δίσκου

Νέος, πολυσυλλεκτικός δίσκος του ∆ηµήτρη Βασιλάκη ΤΟΥ ΔΙΟΝΎΣΗ ΜΑΛΛΟΎΧΟΥ

Μετά την επιτυχηµένη δισκογραφική του τριλογία στην εταιρεία Candid Records (Secret Path, Labyrinth/ Daedalus Project και Parallel Lines), o σαξοφωνίστας, τραγουδιστής και συνθέτης ∆ηµήτρης Βασιλάκης παρουσίασε πρόσφατα το νέο του άλµπουµ Across the Universe, την χρονιά µάλιστα που η –ιστορική για την τζαζ– εταιρεία γιόρτασε τα πεντηκοστά της γενέθλια. Ηχογραφηµένη στην Νέα Υόρκη και στην Αθήνα, η νέα κυκλοφορία περιέχει διασκευές που έκανε ο ίδιος ο ∆ηµήτρης Βασιλάκης σε παλιά και …ακόµη πιο παλιά αγαπηµένα τραγούδια, τα οποία ερµηνεύει µαζί µε µουσικούς, κυριολεκτικά, «across the universe». Συνεργάτες του από παλιά, ο πιανίστας Theo Hill από την Καραϊβική, µε ρίζες από την Ελλάδα και την Νέα Υόρκη, ο Νιγηριανός µπασίστας Essiet Okon Essiet, η ντράµερ Sylvia Cuenca από το Μεξικό, καθώς και δύο εξαιρετικές τραγουδίστριες: η Juliet Kelly, από το Λονδίνο, και η Kamaria Ousley, από την δυτική ακτή των ΗΠΑ. Ωστόσο, στην µουσική παρέα του ∆ηµήτρη Βασιλάκη συµµετέχουν επίσης, για πολλοστή φορά, ο Γιώργος Κοντραφούρης (hammond), ο Χρήστος Ραφαηλίδης (βιµπράφωνο), ο Rex Richardson (τροµπέτες), ο Κωστής Χριστοδούλου (πλήκτρα), ο Αντώνης Ανδρέου (τροµπόνια) και ο Enrique «Kiki» Bu (κρουστά). Η πολυπολιτισµική, πολύχρωµη µπάντα των σηµαντικών µουσικών προσδίδει σαφώς τζαζ προσανατολισµό, καθώς και µια φρέσκια και ενδιαφέρουσα ερµηνεία, σε παλιότερα τραγούδια, όπως τα «Οοh Child» (Five Stairsteps και Nina Simone), «Nature Boy» (Nat King Cole), «Fool on the Hill» και «Across the Universe» (The Beatles), «Light my Fire» (The Doors), «God Bless the Child» (Billie Holiday), «Four Women» (Nina Simone), «Bye Bye Blackbird» (ένα τραγούδι που ερµηνεύθηκε και ηχογραφήθηκε πρώτη φορά το 1926 από τον Gene Austin) και «Time After Time», του γνωστού τροµπετίστα και τραγουδιστή της τζαζ Chet Baker, αγαπηµένης µουσικής φιγούρας για τον ∆ηµήτρη Βασιλάκη, µαζί µε τον John Lennon.

Ο Έλληνας σαξοφωνίστας, την εποχή των φοιτητικών του χρόνων (ως χηµικός µηχανικός του ΕΜΠ), ήταν και τραγουδιστής, ρόλο στον οποίο επανήλθε πρόσφατα µε ιδιαίτερη επιτυχία, συνδυάζοντας το σόλο σαξόφωνο και την συνθετική-διασκευαστική του ενασχόληση µε τα leading vocals. Ο δίσκος Across the Universe προτείνει παλιά, όµορφα τραγούδια σε καινούργιες και εµπνευσµένες τζαζ εκδοχές, παρουσιασµένα µε το ιδιαίτερο, προσωπικό στυλ του ∆ηµήτρη Βασιλάκη και των συνεργατών του, σε υψηλό επίπεδο ερµηνείας και ηχογράφησης. Θερµή σύσταση για ακρόαση!

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3713000 • e-mail: scholars.association@onassis.gr Εκδότης: Παναγιώτης Αλεξάκης Σύµβουλος Έκδοσης: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτρια: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Τιτίκα Καραβία, Μαρία Μαγγιώρου, Γιόλα Χριστούλα Τακτικοί συνεργάτες: ∆ιονύσης Μαλλούχος, Αιµιλία Παπαφιλίππου Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν:Τάσος Αποστόλου, Μαριλένα Β. Καρρά, Suzanne Saïd Διόρθωση: Γιάννης Παπαδημητρίου • Σχεδιασμός: Κώστας Κάτσουλας Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr • Eκτύπωση: Μπάξας Α.Ε.

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη: Επίτιµη Πρόεδρος: Ανακοινώνεται ότι, έπειτα από την αποχώρηση της Ρουμπίνης Γρώπα, στις 13 Δεκεμβρίου 2010, εξελέγη μέλος του ΔΣ του Συνδέσμου η Τιτίκα Καραβία.