ΘΕΑΤΡΟ στη Στέγη
ΑΠΡΙΛΙΟΣ
21→24 sgt.gr/theatre
RIMINI P RO T O KO L L [ H a u g & We t z e l]
adolf hitler:
Ο ΑΓΩΝ ΜΟY τομοι 1 & 2
20:30 Κεντρική Σκηνή Διάρκεια: 2 ώρες (χωρίς διάλειμμα)
RIMINI P RO T O KO L L [ H a u g & We t z e l]
adolf hitler:
Ο ΑΓΩΝ ΜΟY
Ο Αδόλφος Χίτλερ με τη ματιά των Rimini Protokoll: ένα αποκαλυπτικό, ριζοσπαστικό θεατρικό ντοκιμαντέρ για το διαβόητο μπεστ-σέλλερ του Φύρερ, από την κορυφαία ευρωπαϊκή πρωτοποριακή ομάδα.
tomoi 1 & 2
Είναι, πράγματι, Ο Αγών μου ένα ανάγνωσμα επικίνδυνο και προπαγανδιστικό ή, μήπως, πρόκειται τελικά για ένα συνονθύλευμα κοινοτοπιών και
παρανοϊκών ιδεολογημάτων; Τι διασφαλίζει η συμβολική απαγόρευση της επανέκδοσής του, τη στιγμή
που σημειώνει ρεκόρ αναγνωσιμότητας ως e-book στο Ίντερνετ; Ποια είναι η ιστορική, πολιτική και
ΑΠΡΙΛΙΟΣ
21→24
λογοτεχνική του αξία; Τι τροφοδοτεί το «μύθο» του εδώ και ενενήντα ένα χρόνια; Τι, τέλος πάντων, λέει
σε αυτό ο Χίτλερ;
Τέτοια ερωτήματα θέτει σε δημόσια διαβούλευση η
ρηξικέλευθη παράσταση της ομάδας που εδώ και δεκαπέντε χρόνια επαναπροσδιορίζει το είδος του θεάτρου ντοκουμέντου. Κι όλα αυτά, την περίοδο
που σχεδιάζεται, προκαλώντας σωρεία αντιδράσεων,
κάτι που απαγορευόταν στη Γερμανία από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου μέχρι πρότινος:
sgt.gr/theatre
η επανέκδοση του Mein Kampf.
© Candy Welz
Ιδέα, Σκηνοθεσία & κείμενο: Helgard Haug και Daniel Wetzel Δραματουργία & έρευνα: Sebastian Brünger Σκηνικά & βίντεο: Marc Jungreithmeier Διαδραστικός σχεδιασμός: Grit Schuster Μουσική: Volkan T Σχεδιασμός Ήχου: Peter Breitenbach Διεύθυνση ομάδας: Heidrun Schlegel Τεχνική επιμέλεια & φωτισμοί: Andreas Mihan Μετάφραση κειμένου: Γιάννης Καλιφατίδης Ερμηνεύουν: Sibylla Flügge, Anna Gilsbach, Matthias Hageböck, Alon Kraus, Christian Spremberg, Volkan T, Ασπασία Ανωγιάτη Ευχαριστίες: Ιωάννα Βαλσαμίδου Παραγωγή: Kunstfest (Βαϊμάρη), Εθνικό Θέατρο Γερμανίας (Βαϊμάρη), Rimini Apparat Συμπαραγωγή: Kammerspiele (Μόναχο), Εθνικό Θέατρο Μάνχαϊμ, steirischer herbst festival (Γκρατς), Gessnerallee (Ζυρίχη), HAU – Hebbel am Ufer (Βερολίνο) σε συνεργασία με το Schauspielhaus του Γκρατς και με την ευγενική υποστήριξη του Schauspielhaus του Ντύσελντορφ Χορηγοί: Ομοσπονδιακό Πολιτιστικό Ίδρυμα της Γερμανίας, Δήμος Βερολίνου
ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Πέμπτη 21 Απριλίου Μετά την παράσταση, συζήτηση του κοινού με τη Helgard Haug και τον Daniel Wetzel από τους Rimini Protokoll, και τον δημοσιογράφο Δημήτρη Ψαρρά. Συντονισμός: Κάτια Αρφαρά: Δρ Ιστορίας της Τέχνης – Θεατρολόγος, Καλλιτεχνική Διευθύντρια Θεάτρου και Χορού της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση Παρασκευή 22 Απριλίου | 18:00 Πριν την παράσταση, συζήτηση με τον Ράινερ Ες, πολιτικό ακτιβιστή και εγγονό του διοικητή του Άουσβιτς, Ρούντολφ Ες. Παρασκευή 22 Απριλίου | 19:00 Συζήτηση στο Goethe-Institut Athen: «Ο Αγών μου – Συζητώντας για ένα βιβλίο;» Συμμετέχουν οι: Wolfgang Benz (ιστορικός), Helgard Haug (συνιδρύτρια της ομάδας Rimini Protokoll), Ξένια Κουναλάκη (δημοσιογράφος), Κώστας Λούλος (ιστορικός) Παρασκευή 22 & Σάββατο 23 Απριλίου Εργαστήριο θεάτρου με τους Daniel Wetzel και Helgard Haug
ΟΙ ΔΗΜΙΟYΡΓΟΙ ΜΙΛΟYΝ
Αλλά δεν θα είναι ποτέ ένα βιβλίο σαν όλα τα
ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ
άλλα, έτσι δεν είναι; Daniel Wetzel: Για μας, το ζητούμενο είναι άλλο. Η παράστασή μας έχει να κάνει με την αντιμε-
Πώς γεννήθηκε η ιδέα να δώσετε στο Mein Kampf τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο τελευταίο θεατρικό σας εγχείρημα;
τώπιση του εθνικοσοσιαλισμού από τη γερμα-
νική κοινωνία. Η λυδία λίθος για τη Γερμανία είναι πώς θα χειριστεί την άρση της τυπικής
Helgard Haug: Πάνω απ’ όλα, αυτό που τράβηξε απαγόρευσης του βιβλίου, από τη στιγμή που
το ενδιαφέρον μας ήταν η αντιμετώπιση που είχε έχουν λήξει τα πνευματικά δικαιώματα. Από
το βιβλίο μετά το 1945. Πώς προσεγγίζεις ένα έργο που δεν είναι απλώς και μόνο ένα βιβλίο
πίσω κρύβεται ένα άλλο, μεγαλύτερο ερώτημα,
αλλά ένα σύμβολο για μια χρονική περίοδο και
το ζήτημα της λογοκρισίας: Πόση δύναμη επιρ-
για μια συγκεκριμένη ιδεολογία; Είναι σκόπιμο
να το ξεφορτωθούμε; Αφορμή στάθηκε ασφα-
το οποίο επανέρχεται κάθε φορά που ανακύπτει
ροής έχει ένα βιβλίο; Πώς απαντά η κοινωνία σε
ένα τέτοιο κείμενο; Έχει αρκετή αυτοπεποίθηση
λώς το γεγονός ότι φέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια από τον θάνατο του συγγραφέα, πράγμα
για να το αντικρούσει;
που σημαίνει ότι τα πνευματικά δικαιώματα
Με άλλα λόγια, δεν θεωρείτε το βιβλίο επικίνδυνο;
του βιβλίου έχουν απελευθερωθεί από τις αρχές
της χρονιάς και ότι μπορεί να το επανεκδώσει ο
HH: Δεν χρειάζεται να έχει διαβάσει κανείς το
καθένας.
Mein Kampf για να βάλει φωτιά σε ένα κέντρο φιλοξενίας προσφύγων ή για να υποδαυλίσει το
Επομένως, σκοπός σας ήταν η απομυθοποίηση
ρατσιστικό μίσος. Θα ήταν λάθος να το πιστέψουμε. Αν ρωτήσετε τους ειδικούς που μελετούν
HH: Ναι. Σκοπός μας ήταν να αφαιρέσουμε από
την ακροδεξιά σκηνή κατά πόσο οι ενέργειες των νεοναζί υποκινούνται από τα περιεχόμενα
του Mein Kampf;
το βιβλίο την όποια του δύναμη. Το ανοίξαμε και του βιβλίου, θα σας απαντήσουν ότι ο κίνδυαρχίσαμε να το εξετάζουμε αμερόληπτα, χωρίς νος δεν εντοπίζεται στα σημεία που μιλούν για να έχουμε μια προκατασκευασμένη γνώμη. τον αντισημιτισμό ή στο κεφάλαιο «Έθνος και Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι δεν ήμασταν Φυλή». Υπάρχουν άλλα βιβλία που κυκλοφοεξοικειωμένοι με το βιβλίο. Δεν ξέραμε ούτε ρούν ελεύθερα στην αγορά, με πολύ πιο ακραίες πώς λειτουργεί ούτε ποιοι κίνδυνοι μπορεί να θέσεις γύρω από τέτοια ζητήματα. Τα επικίνδυνα πηγάζουν από το περιεχόμενο. Το δίχως άλλο ένα σημεία είναι αυτά που θέτουν υπό αμφισβήτηση
κατεργάρικο ανάγνωσμα...
ή χλευάζουν τη δημοκρατία και τον κοινοβουλευτισμό. DW: Δεν αρκεί να διαβάσεις το βιβλίο για να
γίνεις ναζί. Όπως δεν γίνεσαι αυτομάτως δολο-
φόνος όταν κάθεσαι στην κονσόλα του υπολογιστή και παίζεις παιχνίδια First Person Shooter
πυροβολώντας ζωντανούς στόχους.
Πιστεύετε ότι το Mein Kampf θα καταφέρει να
γίνει μπεστ-σέλλερ στη Γερμανία; DW: Ποτέ. Όπως και πολλά άλλα σκουπίδια που διατίθενται ελεύθερα στην αγορά –για παράδειγμα, ομιλίες του Χίτλερ, του Γκαίμπελς κ.ά.–,
έτσι και το Mein Kampf θα καταδικαστεί στην αφάνεια. Όμως το ζήτημα είναι άλλο. Το βιβλίο
υπήρχε ανέκαθεν. Ήταν προσβάσιμο σε όποιον ήθελε να το διαβάσει. Η λύση δεν είναι να αποστρέψουμε το βλέμμα, κάνοντας ότι το βιβλίο δεν υπάρχει, αλλά να το κοιτάξουμε κατάματα
και να δώσουμε ξεκάθαρες απαντήσεις. Αυτή
ήταν ανέκαθεν η καλύτερη στρατηγική. Πώς νιώθετε όταν στέκεστε μπροστά από το θέατρο HAU του Βερολίνου και βλέπετε πάνω
από την είσοδο την τεράστια φωτεινή επιγραφή
«Αδόλφος Χίτλερ – Mein Kampf»;
DW: Όπως και να το κάνουμε, δίνουμε στο
βιβλίο ένα βήμα, κι ας είναι απλώς η σκηνή
του θεάτρου. Το δίλημμα παραμένει. Αλλά δεν
είναι δικό μας. Είναι ένα κοινωνικό δίλημμα και η κατά πρόσωπο αντιμετώπισή του αποτελεί
κοινωνικό χρέος. Η παράσταση έχει ήδη παιχτεί σε πολλές άλλες πόλεις. Ποια ήταν η αντίδραση του κοινού; DW: Η υποδοχή ήταν πολύ θετική. Οι θεατές το παρακολούθησαν με ενδιαφέρον. Ορισμένοι κριτικοί έγραψαν ότι έπρεπε να είναι πιο προκλητικό. Από τη μια δεν συμμερίζομαι τις
ενστάσεις, από την άλλη όμως δεν τις απορρίπτω
κιόλας. Ανυπομονούμε για τις παραστάσεις που θα δώσουμε τον Απρίλιο στην Αθήνα, όπου
τα εγκλήματα των Γερμανών εξακολουθούν να είναι γερά χαραγμένα στη μνήμη του κόσμου. Αποσπάσματα από συνέντευξη στο Spiegel Online, στη δημοσιογράφο Anke Dürr.
Δεν χρειάζεται να έχει διαβάσει κανείς το Mein Kampf για να βάλει φωτιά σε ένα κέντρο φιλοξενίας προσφύγων ή για να υποδαυλίσει το ρατσιστικό μίσος.
© Candy Welz
Ο ΑΓΩΝ ΜΟY ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
1 93 0
Οι πωλήσεις δεν πηγαίνουν καλά, αλλά βαθμιαία ανε-
1 925
Ο Χίτλερ αποφυλακίζεται και
1 924 Ο Χίτλερ καταδικάζεται για εσχάτη προδοσία και εκτίει την ποινή του στις φυλακές του Λάντσμπεργκ. Εκεί γράφει το πρώτο, αυτοβιογραφικό μέρος
του Mein Kampf.
καταπιάνεται με τη συγγραφή του δεύτερου μέρους.
Ο Α΄ τόμος κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Franz Eher.
βαίνουν, χάρη στις διαδοχικές εκλογικές επιτυχίες του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος (NSDAP). Κυκλοφορεί η οικονομική έκδοση για τις πλατιές
μάζες (Volksausgabe).
2016
Με την πάροδο 70 ετών από τον
θάνατο του Χίτλερ, τα πνευ-
1 9 79
Το Ομοσπονδιακό Ακυρωτικό
διατίθεται ελεύθερα (public domain). Σύμφωνα με τη
εμπορική διάθεση μεταχειρι-
νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων, το Mein Kampf
Δικαστήριο αποφασίζει ότι η
1 94 5
Το Mein Kampf κυκλοφορεί σε περισσότερες από 1.100
ματικά δικαιώματα εκπνέουν. Από την 1η Ιανουαρίου, το έργο
σμένων αντιτύπων του Mein
Kampf δεν διώκεται ποινικά.
εκδόσεις στη Γερμανία. Ως το
2013
Τα δικαιώματα του εκδοτικού
νηση της Χριστιανοκοινωνικής
μπορεί να κυκλοφορήσει από οποιονδήποτε εκδότη. Σε ό,τι αφορά το ποινικό σκέλος περί
υποδαύλισης μίσους, εκκρεμεί τέλος του πολέμου, τυπώνονται Το βαυαρικό κοινοβούλιο σχετική απόφαση του δικαστηεγκρίνει τη σχολιασμένη περισσότερα από 12.500.000 ρίου. αντίτυπα. Συγχρόνως, τα δικαι- επανέκδοση του βιβλίου από το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας ώματα του βιβλίου πωλούνται του Μονάχου. Μετά την επίσκεκαι εκτός Γερμανίας, όπου το ψη του Χορστ Ζέεχοφερ, τότε Mein Kampf κυκλοφορεί σε πρωθυπουργού της Βαυαρίας, πολυάριθμες εκδόσεις. στο Ισραήλ, η βαυαρική κυβέρ-
οίκου Franz Eher –και κατ’ επέκταση του Mein Kampf– περιέρχονται στο Ελεύθερο
Κρατίδιο της Βαυαρίας. Βάσει του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, απαγορεύεται κάθε ανατύπωση ή επανέκδοση του βιβλίου. Η συμμαχική κυβέρνηση καλεί τις βιβλιοθήκες και τα
βιβλιοπωλεία να παραδώσουν τα διαθέσιμα αντίτυπα.
Η κατοχή του βιβλίου επιτρέπε-
ται μόνο σε ιδιώτες.
Ένωσης (CSU) αποσύρει την
επίσημη επιχορήγηση του εγχει-
ρήματος.
Η Helgard Haug και o Daniel Wetzel συνεργάζονται από το 1994. Μαζί με τον Stefan Kaegi
ίδρυσαν την ομάδα Rimini Protokoll, η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο του θεάτρου, ενώ
έχει στο ενεργητικό της και πολυάριθμες άλλες συνεργασίες, όπως ζωντανά δρώμενα (live art), έργα για το ραδιόφωνο και εγκαταστάσεις
(installations). Από την παρουσίαση της πρώτης δουλειάς τους (Hot spots ή Ήμουν εδώ, θέατρο Θησείον, 2004), το αθηναϊκό κοινό έχει παρα-
κολουθήσει αρκετές παραστάσεις της ομάδας, με πρωταγωνιστές άλλοτε τους απολυθέντες μου-
εζίνηδες του Καΐρου (Radio Muezin, Φεστιβάλ Αθηνών 2009), άλλοτε τους τηλεπωλητές ενός τηλεφωνικού κέντρου στην Ινδία (Call Cutta
in a Box, BIOS, 2009) ή τους 103 Αθηναίους
που συνθέτουν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού της πόλης, όπως στη θρυλική
παράσταση με τίτλο Ο Προμηθέας στην Αθήνα (Φεστιβάλ Αθηνών 2011), που παρουσιάστηκε
στο Ηρώδειο.
Οι Rimini Protokoll επανέρχονται στη Στέγη, δύο χρόνια μετά το συναρπαστικό Situation Rooms, το ζωντανό videogame-installation για το εμπόριο όπλων.
Σε συμπαραγωγή με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, η ομάδα παρουσίασε στη συνέχεια ένα ζωντανό βιντεοπαιχνίδι για το εμπόριο όπλων, βασισμένo σε 20 κινηματογραφημένα επεισόδια
(Situation Rooms, 2Ο Fast Forward Festival, 2014). Οι δημιουργοί της ομάδας Rimini Protokoll θεωρούνται από τους θεμελιωτές
ενός νέου θεατρικού ρεύματος που αποκαλείται θέατρο-ντοκουμέντο. Στα περισσότερα έργα τους, συνεργάζονται με «ερμηνευτές» που δεν είναι επαγγελματίες ηθοποιοί, αλλά ειδικοί στον τομέα τους. Η ομάδα Rimini Protokoll έχει τιμη-
θεί με το Εθνικό Βραβείο Θεάτρου της Γερμανίας
(DER FAUST), με το Ευρωπαϊκό Βραβείο
Θεάτρου στη Θεσσαλονίκη, στην κατηγορία Νέες Πραγματικότητες, καθώς και με τον
Αργυρό Λέοντα στην 41η Μπιενάλε της Βενετίας.
ΧΟΡ ΗΓΟΊ Ε ΠΙΚΟΙΝΩ Ν Ί Α Σ
ΜΕ ΤΗ Ν Y ΠΟΣΤ Η ΡΙ ΞΗ
Ε ΠΙΣ ΗΜΟΣ ΙΑΤΡ ΙΚΟΣ Y ΠΟΣΤΗΡΙ Κ Τ ΗΣ
Δ ΙΕ Y Θ Y ΝΣ Η Ε ΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ & M A R K E T I NG ΤΜΉΜΑ Ε ΚΔΌΣ Ε Ω Ν
ΧΟΡΗΓΟΣ ΦΙ ΛΟ Ξ ΕΝ Ι Α Σ
Αγοράζετε εισιτήριο νωρίτερα;
Early Bird SPECI AL
3 0% έ κ π τω σ η σ τι ς κ α λύ τε ρ ε ς θ έσει ς
ΘΕΑΤΡΟ στη Στέγη
2015 → 16 sgt.gr