ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ JOËL POMMERAT

ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ

AΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΓΑΛΛΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ JOËL POMMERAT H ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ από τον Joël Pommerat και την ομάδα του, Louis Brouillard 28-31 Μαρτίου 2013

ΚΥΚΛΟΙ / ΙΣΤΟΡΙΕΣ

από τον θίασο Κανιγκούντα 3-21 Απριλίου 2013

Ευχαριστούμε θερμά τις Εκδόσεις ύψιλον/βιβλία για την έκδοση των έργων του Joël Pommerat Η μεγάλη και θαυμαστή ιστορία του εμπορίου και Κύκλοι / Ιστορίες (Αθήνα, 2013)

ΧΟΡΗΓΟΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ: ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:

ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ:

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤEΣ:

ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ:

Παράλληλες δράσεις

Συνάντηση του συγγραφέα και σκηνοθέτη Joël Pommerat και του σκηνοθέτη Γιάννη Λεοντάρη Παρουσίαση: Κάτια Αρφαρά Τετάρτη 27 Μαρτίου 2013 (στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Auditorium Theo Angelopoulos)

Μετά την παράσταση Η μεγάλη και θαυμαστή ιστορία του εμπορίου, συζήτηση του Joël Pommerat με το κοινό Συντονισμός: Κάτια Αρφαρά Παρασκευή 29 Μαρτίου 2013

Masterclass από τον Joël Pommerat Σάββατο 30 Μαρτίου 2013

Μετά την παράσταση Κύκλοι / Ιστορίες, συζήτηση του κοινού με τον σκηνοθέτη Γιάννη Λεοντάρη και τα μέλη του θιάσου Κανιγκούντα Συντονισμός: Δηώ Καγγελάρη, θεατρολόγος, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Θεάτρου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Πέμπτη 11 Απριλίου 2013

Εργαστήριο με τον Γιάννη Λεοντάρη «Κείμενο και κίνηση: σχέσεις δυσαρμονίας» Τις Κυριακές, 14 & 21 Απριλίου 2013

Μετάφραση κειμένων: Λουίζα Μητσάκου Επιμέλεια κειμένων: Βασίλης Δουβίτσας

Για τον συγγραφέα και σκηνοθέτη Ζοέλ Πομμερά, το θέατρο είναι ένας σκηνικός στοχασμός επάνω στη σύγχρονη ανθρώπινη συνθήκη. Στο έργο Κύκλοι / Ιστορίες, που παρουσιάζει ο Γιάννης Λεοντάρης και ο θίασος Κανιγκούντα στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, μιλά για τις παρακμασμένες αξίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού σκιαγραφώντας αριστοτεχνικά τρεις ιστορικές περιόδους (Μεσαίωνας, Μπελ Επόκ, σημερινή εποχή). Στη Μεγάλη και θαυμαστή ιστορία του εμπορίου, που ανεβάζει ο ίδιος ο Πομμερά με την ομάδα του, Louis Brouillard, στην Κεντρική Σκηνή, βάζει στο μικροσκόπιο τα αδιέξοδα του καπιταλιστικού συστήματος και την αδίστακτη αγορά εργασίας, τα όρια της ηθικής και του μάρκετινγκ, αντιπαραθέτοντας σκηνικά το 1968 με το σήμερα.

Το αφιέρωμα της Στέγης στον Ζοέλ Πομμερά, με την πολύτιμη συνδρομή του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος και των εκδόσεων ύψιλον / βιβλία, ελπίζουμε πως θα συμβάλει στην ευρύτερη πρόσληψη του ιδιότυπου σκηνικού κόσμου του Γάλλου συγγραφέα. Και πως θα αποτελέσει, παράλληλα, την αφορμή για τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας του πολιτικού θεάτρου σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη για τη χώρα μας και την Ευρώπη ιστορική συγκυρία.

Κάτια Αρφαρά Θεατρολόγος, Καλλιτεχνική Υπεύθυνη του Τομέα Θεάτρου & Χορού της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών

Š Elizabeth Carecchio

H ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ του Joël Pommerat Από την ομάδα του, Louis Brouillard

Σκηνοθεσία:Joël Pommerat Καλλιτεχνικός συνεργάτης: Philippe Carbonneaux Σχεδιασμός φωτισμών: Eric Soyer, με τη βοήθεια του Renaud Fouquet Σκηνικά: Eric Soyer Κοστούμια: Isabelle Deffin Ήχος: François Leymarie Ηχητική έρευνα: Yann Priest Μουσική: Antonin Leymarie Κατασκευές: Thomas Ramon A travers Champs Βίντεο: Renaud Rubiano Τεχνική διεύθυνση θιάσου: Emmanuel Abate Διεύθυνση φωτισμών θιάσου: Renaud Fouquet Διεύθυνση ήχου και βίντεο θιάσου: Yann Priest Διευθυντής σκηνής θιάσου: Jean-Pierre Costanziello, Lorenzo Graouer Ενδυματολόγος: Elodie Prud’homme Ερμηνεύουν: Eric Forterre, Ludovic Molière, Hervé Blanc, Jean-Claude Perrin, Patrick Bebi

Παραγωγή: Compagnie Louis Brouillard Συμπαραγωγή: Comédie de Béthune / Centre Dramatique National Nord Pas-de-Calais, Béthune 2011 – Capitale régionale de la Culture, Sainte-Maxime / Le Carré, Théâtre de l’Union / Centre Dramatique National du Limousin, Saint-Valéry en Caux / Le Rayon Vert, Théâtre d’Arles / Scène conventionnée pour des écritures d’aujourd’hui, Théâtre d’Evreux / Scène nationale Evreux Louviers, CNCDC – Centre National de création et de diffusions culturelles de Châteauvallon, Le Parvis - Scène nationale Tarbes Pyrénées, Le Granit / Scène nationale de Belfort Με την υποστήριξη του Coupe d’Or, scène conventionnée de Rochefort

ΣΤΑ ΓΑΛΛΙΚΑ ΜΕ ΥΠΕΡΤΙΤΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΚΑΙ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ Δύο ιστορίες. Δύο εποχές. Δεκαετία του 1960. Δεκαετία του 2000. Στην πρώτη ιστορία, ένας νεαρός άντρας, χωρίς προϋπηρεσία στις πωλήσεις, συνεργάζεται με μια ομάδα τεσσάρων ώριμης ηλικίας πωλητών. Στη δεύτερη, τέσσερις ώριμης ηλικίας, αλλά αρχάριοι πωλητές λαμβάνουν συμβουλές και ενθάρρυνση από τον νεαρό επικεφαλής της ομάδας τους. Θα προσπαθήσω εδώ να εξηγήσω τι μου τράβηξε το ενδιαφέρον σε αυτό το πρότζεκτ. Όσοι δεν επιθυμούν αναλύσεις για τα κίνητρα ενός συγγραφέα (τους οποίους κατανοώ) ας μη συνεχίσουν να διαβάζουν παρακάτω. Αυτό το έργο ήταν για μένα ένας τρόπος να μιλήσω και να παρουσιάσω στη σκηνή τις αξίες και τις ιδεολογίες, οι οποίες κατευθύνουν και στηρίζουν τις ανθρώπινες πράξεις σήμερα. Και την ολοένα εντεινόμενη σύγχυση που επικρατεί σε αυτό τον τομέα.

Ένας τρόπος να δείξω πώς αυτή η εμπορική δραστηριότητα –πουλάω, αγοράζω–, δραστηριότητα που διατηρεί κεντρική θέση στις κοινωνίες μας, επηρεάζει και τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τι είναι ένα ανθρώπινο πλάσμα, αλλά και τις σχέσεις μας. Θέλησα να δείξω πώς η λογική του εμπορίου μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και αναταραχή στο μυαλό μας και, κυρίως, στις ηθικές αρχές μας. Το συναρπαστικό στο επάγγελμα του πωλητή είναι ότι η υπέρτατη επιδεξιότητα, η κορυφαία τεχνική για όποιον το ασκεί, είναι η αυθεντικότητα. Σε αυτό το επάγγελμα ο καλύτερος τρόπος να ψεύδεσαι είναι να είσαι ειλικρινής. Έτσι, ένας καλός πωλητής πρέπει να πορεύεται με ό,τι καλύτερο έχει μέσα του: με την αλήθεια του, με αυτό που «είναι». Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε ότι η κορυφαία «τεχνική» του είναι να κατορθώσει να είναι «ο εαυτός του» (αντιφατικό και συγχρόνως παράλογο: κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς τι πάει να πει «είμαι ο εαυτός μου»).

Αλλά εάν ο πωλητής πρέπει λίγο έως πολύ να ξεγελάει τον άλλον, πρέπει πρώτα απ’ όλα να ξεγελάει τον εαυτό του, για να «οικοδομήσει» αυτή την περίφημη αυθεντικότητα που είναι το μεγαλύτερο ατού του. Για να γίνεις πραγματικά αποδοτικός πωλητής, πρέπει οπωσδήποτε να το πιστεύεις. Σε αυτό το επάγγελμα, που βασίζεται στη σχέση με τους άλλους, η τεχνική είναι μία: να καταφέρεις να είσαι ειλικρινής ή «αληθινός» με τους άλλους, όντας ταυτόχρονα λιγάκι «ψεύτικος». Να καταφέρεις να «κατασκευάσεις» μια αυθεντικότητα. Αυτό το παράδοξο, το οποίο γνωρίζει καλά ένας ηθοποιός, γίνεται κατάρα στον πωλητή, διότι, σε αντίθεση με τον ηθοποιό που μπορεί άνετα να θέσει τα όρια ανάμεσα στη «σκηνή» και την «πραγματική ζωή», ο πωλητής μπορεί να χαθεί μέσα σε αυτόν το λαβύρινθο. Τα όρια μπορεί να ξεθωριάσουν σταδιακά, τόσο μέσα του όσο και σε σχέση με τον έξω κόσμο. Κάποια μέρα ο πωλητής θα ξεχάσει να βγάλει το προσωπείο του μετά την παράσταση. Το προσωπείο του θα γίνει πρόσωπο.

Η σκέψη του θα έχει ενστερνιστεί τις ανάγκες και τη λογική της προσπάθειάς του να πλανέψει και να πείσει. Αδύνατον να διαχωρίσει είτε μέσα του είτε στον έξω κόσμο τα όρια ανάμεσα στο τέχνασμα και στο αληθινό. Η σχέση του με τον άλλον θα έχει διαρραγεί, μαζί με κάθε πιθανότητα εμπιστοσύνης στους άλλους. Εμπιστοσύνη: μια λέξη που έχει χάσει το νόημα και την αξία της. Παρουσιάζοντας αυτούς τους επαγγελματίες πωλητές, στο χαμηλότερο σημείο της ιεραρχίας του συστήματος, σαν στρατιώτες ελαφρώς χαμένους, αλλά πάντως ένθερμους και πιστούς, ήθελα προπαντός να μιλήσω για όλους εμάς, τους απλούς πολίτες, που ζούμε βυθισμένοι σε αυτό τον υποκριτικό κόσμο όπου οι αληθινές αξίες έχουν διαστρεβλωθεί και χειραγωγηθεί, λίγο έως πολύ συνειδητά. Ξεγελασμένοι ασφαλώς κι εμείς από τη «μεγάλη και θαυμαστή» σύγχυση της ιστορίας. Νικητές και ηττημένοι, ενωμένοι για το καλύτερο και το χειρότερο.

Ζοέλ Πομμερά 20 Ιανουαρίου 2012

Š Cici Olsson

10

ΕΡΓΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ZOEΛ ΠΟΜΜΕΡΑ Ο Ζοέλ Πομμερά γεννήθηκε το 1963. Παράτησε το σχολείο στα 16, έγινε ηθοποιός στα 18 και άρχισε να γράφει στα 23 του. Μελετούσε και έγραφε ασταμάτητα για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Σκηνοθέτησε για πρώτη φορά το 1990, στα 27 του, το Δρόμο του Ντακάρ, ένα μη-θεατρικό μονόλογο που παρουσιάστηκε στο θέατρο Clavel, στο Παρίσι. Με αυτή την ευκαιρία ίδρυσε δικό του θίασο, τον οποίο ονόμασε Louis Brouillard. Ακολούθησαν διάφορες παραστάσεις –Le théâtre (Το θέατρο, 1991), 25 années de littérature de Léon Talkoi (25 χρόνια λογοτεχνίας του Λέοντα Ταλκόι, 1993), Des suées (Εφίδρωση, 1994), Les événements (Τα συμβάντα, 1994)–, κείμενα διαφορετικού χαρακτήρα, γραμμένα και σκηνοθετημένα σύμφωνα με μια διαδικασία που άρχισε σιγά-σιγά να διαμορφώνεται: το κείμενο γράφεται κατά τη διάρκεια των προβών από κοινού με τους ηθοποιούς. Όλες αυτές οι παραστάσεις δόθηκαν στο Théâtre de la Main d’Or του Παρισιού.

Το 1995 ανέβασε το έργο Pôles (Πόλοι) στο Théâtre les Fédérés της Μονλυσόν, μια παράσταση που παίχτηκε για δύο μήνες και στο Théâtre de la Main d’Or. Αυτό ήταν το πρώτο καλλιτεχνικά άρτιο κείμενό του, σύμφωνα με τον ίδιο τον συγγραφέα, καθώς και το πρώτο που εκδόθηκε (επτά χρόνια αργότερα, το 2002, στις εκδόσεις Actes Sud). Το 1997 παρουσίασε το έργο Treize étroites têtes (Δεκατρία στενά κεφάλια), στη Μονλυσόν, παράσταση που επαναλήφθηκε στο Théâtre Paris-Villette (Παρίσι). Την ίδια χρονιά ξεκίνησε η μακρόχρονη συνεργασία του θιάσου με το Théâtre de Brétigny-sur-Orge. Το 1998 έγραψε, μετά από ανάθεση, ένα έργο για το ραδιοφωνικό σταθμό France Culture, με τίτλο Les enfants (Τα παιδιά), και διασκεύασε για τις ανάγκες του ραδιοφώνου το έργο του Les événements. Για τα επόμενα τρία χρόνια αφιερώθηκε αποκλειστικά στην κινηματογραφική έρευνα και γύρισε πολλά βίντεο μικρού μήκους.

11

ΕΡΓΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ZOEΛ ΠΟΜΜΕΡΑ

Το 2000 εγκατέλειψε οριστικά αυτό το πεδίο και επέστρεψε στο θέατρο, ανεβάζοντας στο Théâtre Paris-Villette τρεις σκηνοθεσίες έργων του. Τα δύο από αυτά ήταν παλιότερα κείμενά του (Pôles και Treize étroites têtes) και ένα καινούργιο, με τίτλο Mon ami (Ο φίλος μου). Το 2001 ο θίασος Louis Brouillard πραγματοποίησε μια μεγάλη περιοδεία παρουσιάζοντας τις παραστάσεις του. Από τότε οι περιοδείες συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Το 2002 ο Πομμερά ανέβασε το έργο Grâce à mes yeux (Χάρη στα μάτια μου), στο Théâtre ParisVillette. Τον Ιανουάριο του 2003 ανέβασε την παράσταση Qu’est-ce qu’on a fait? (Τι κάναμε;) στην Comédie de Caen. Το έργο, που ήταν ανάθεση του Οργανισμού Οικογενειακής Μέριμνας του Καλβαντός, έχει θέμα το ρόλο του γονέα και παρουσιάστηκε σε διάφορα πολιτιστικά κέντρα της ευρύτερης περιοχής της Καν.

12

Τον Ιανουάριο του 2004 ανέβασε το έργο Au monde (Στον κόσμο) στο Εθνικό Θέατρο του Στρασβούργου και την ίδια χρονιά πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες διεθνείς περιοδείες του θιάσου. Τον Ιούνιο του 2004 ο Πομμερά ανέβασε την πρώτη του παράσταση για παιδιά, Le Petit Chaperon (Η Κοκκινοσκουφίτσα), στο Théâtre de Brétigny-sur-Orge. Το 2005 ακολούθησε το έργο D’une seule main (Με το ένα χέρι) στο Εθνικό Θέατρο της Τιονβίλ, ενώ ο θίασος ξεκίνησε τριετή συνεργασία με την Εθνική Σκηνή του Σαμπερύ και της Σαβοΐας. Το 2006 ο Πομμερά ανέβασε δύο νέες παραστάσεις: Les marchands (Οι έμποροι) στο Εθνικό Θέατρο του Στρασβούργου και Cet enfant (Αυτό το παιδί) στο Théâtre Paris-Villette. Το δεύτερο αυτό έργο, που ήταν μια νέα ματιά πάνω στο Τι κάναμε;, ανέβηκε τέσσερα χρόνια αργότερα και στην Αθήνα, σε σκηνοθεσία της Φρόσως Λύτρα. Την ίδια χρονιά, τα έργα του Στον κόσμο, Οι έμποροι και Η Κοκκινοσκουφίτσα παρουσιάστηκαν στο Φεστιβάλ της Αβινιόν.

Το 2007 ανέβασε το έργο Je tremble (1) (Τρέμω [1]) στο Théâtre Charles Dullin, στο Σαμπερύ, και εγκαινίασε μια τριετή συνεργασία του θιάσου του με το Théâtre des Bouffes du Nord. Επίσης, ετοίμασε μια νέα σκηνοθεσία του έργου Αυτό το παιδί, στα ρωσικά, που ανέβηκε στο Θέατρο Praktika της Μόσχας. Το Μάρτιο του 2008 ήρθε η σειρά της δεύτερης παράστασής του για παιδιά: Πινόκιο στο OdéonThéâtre de L’Europe (Παρίσι). Το καλοκαίρι παρουσιάστηκαν στο Φεστιβάλ της Αβινιόν το Τρέμω (1), σε επανάληψη, και το Τρέμω (2), παραστάσεις που ανέβηκαν επίσης στο Théâtre des Bouffes du Nord, το Σεπτέμβριο. Τον Ιανουάριο του 2010 ο Ζοέλ Πομμερά ανέβασε την παράσταση Cercles/Fictions (Κύκλοι/Ιστορίες) στο Théâtre des Bouffes du Nord και τον Οκτώβριο σκηνοθέτησε εκ νέου τον Πινόκιο στα ρωσικά, στο Θέατρο Μέγιερχολντ της Μόσχας, στο πλαίσιο της ανταλλαγής πολιτιστικών εκδηλώσεων μεταξύ Γαλλίας και Ρωσίας. Τον Ιανουάριο του 2011 παρουσίασε το έργο Ma chambre froide (Το κρύο μου δωμάτιο) στο OdéonThéâtre de L’Europe.

Την ίδια χρονιά τιμήθηκε με δύο βραβεία Μολιέρου, το ένα ως ο καλύτερος εν ζωή γαλλόφωνος συγγραφέας, και το άλλο για το θίασό του. Επίσης, έγραψε το λιμπρέτο για την όπερα Grâce à mes yeux (σε μουσική Oscar Bianchi), βασισμένη στο ομότιτλο θεατρικό έργο του, που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ της Αιξ τον Ιούλιο του 2011. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους ανέβασε στο Εθνικό Θέατρο των Βρυξελλών την παράσταση Cendrillon (Σταχτοπούτα, με πρωτότυπο κείμενο βασισμένο στο παραμύθι), η οποία μεταφέρθηκε κατόπιν στη σκηνή του Odéon. Στις 17 Ιανουαρίου 2013 έκανε πρεμιέρα στο παρισινό Odéon η τελευταία του δουλειά με τίτλο La Réunification de deux Corées (Η επανένωση των δύο Κορεών). Ο Ζοέλ Πομμερά είναι καλλιτεχνικός συν-διευθυντής στο OdéonThéâtre de L’Europe, μέχρι τον Ιούνιο του 2013, καθώς και στο Εθνικό Θέατρο των Βρυξελλών. Όλα τα κείμενά του κυκλοφορούν στα γαλλικά από τις Editions Actes Sud.

13

ΚΥΚΛΟΙ / ΙΣΤΟΡΙΕΣ

© Σταύρος Πετρόπουλος

του Joël Pommerat Από τον θίασο Κανιγκούντα

Μετάφραση: Λουίζα Μητσάκου Σκηνοθεσία - Μουσική επιμέλεια - Σχεδιασμός ήχου: Γιάννης Λεοντάρης Σκηνικά - Κοστούμια: Θάλεια Ιστικοπούλου Φωτισμοί: Μαρία Γοζαδίνου Επιμέλεια αυτοσχεδιασμών "Viewpoints": Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου Βοηθός σκηνοθέτη: Αιμιλία Βάλβη Βοηθός σκηνογράφου - ενδυματολόγου: Μαρία Παπαϊωάννου Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Γιάννης Αναστασάκης Ανθή Ευστρατιάδου Ευθύμης Θέου Μαρία Μαγκανάρη Θέμης Πάνου Παναγιώτης Παπαϊωάννου Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου Γιώργος Φριντζήλας Η φωτογραφία με τίτλο ECFRASI TRISTE, 2012 που χρησιμοποιείται στην παράσταση είναι ευγενική παραχώρηση της φωτογράφου Teresa Emanuele.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ Η Ευρώπη του Ανθρωπισμού, αν υπήρξε ποτέ, δεν υπάρχει πια. Τα εκατομμύρια πεινασμένων, ανέργων, αυτοχείρων και φασιστών δεν της επιτρέπουν πλέον να ναρκισσεύεται. Η βίαιη και φονική παρακμή του καπιταλισμού στις αρχές του 21ου αιώνα κάνει πολύ θόρυβο. Για τον Πομμερά, δεν είναι η συλλογική ιστορία που αντανακλάται στις προσωπικές ιστορίες. Εκείνος προτείνει το ακριβώς αντίθετο: να διαβάσουμε τις προσωπικές ιστορίες ως συλλογικό δράμα. Οι πληγές της ψυχής και του σώματος μπροστά στους περίπλοκους και μεταφυσικούς μηχανισμούς της εξουσίας και του χρήματος παράγουν Ιστορία. Κάτοικοι της Ευρώπης του χτες και του σήμερα που θυμίζουν εξημερωμένα θηρία, με υπερτροφική σκέψη και απορρυθμισμένα σώματα, εκφέρουν στερεότυπες φράσεις και στερεότυπες λέξεις: «πιστεύω

στον εαυτό μου», «βασίζομαι στις δυνάμεις μου», «είμαι αισιόδοξος», «αισθάνομαι», «αγωνίζομαι». Λόγια που δεν σημαίνουν πλέον τίποτα. Το νόημά τους έχει λεηλατηθεί από αυτούς που κατέχουν την εξουσία της γλώσσας. Τις φράσεις αυτές δεν τις μιλάμε πια, μας τις μιλούν. Οι λέξεις αυτές εκφέρονται αποκλειστικά και μόνο με μία επίσημη σημασία, φέρουν το επίσημο νόημα αυτών που τις κατέχουν και τις εμπορεύονται. Το επίσημο νόημά τους παράγει το τίποτα. Οι Κύκλοι/Ιστορίες είναι ένα έργο θλιβερό. Ωστόσο –τι περίεργο!– στην περίπτωση του Πομμερά, ο όρος θλίψη περιγράφει το αντίθετο της κατάθλιψης. Η κατάθλιψη οδηγεί στην αδράνεια, επειδή δεν περιέχει πνευματικότητα. Η θλίψη του Πομμερά είναι άκρως πνευματική και οδηγεί στην ενδοσκόπηση. Χαρίζει το πολύτιμο δώρο της παρατήρησης. Γεννά συνείδηση.

Ο Πομμερά γεννά σιωπές και κενά. Δεν μεταφράζει σε καλλιτεχνικό γεγονός την ανεργία, την αλλοτρίωση, την τραγωδία των σχέσεων, τη βαρβαρότητα των πόλεων. Δημιουργεί επί σκηνής ένα σύμπαν με δικούς του νόμους, με σκοτεινές περιοχές, με αληθινά ανθρώπινα πλάσματα που ζουν, αναπνέουν και πονούν. Ο θεατής δεν καλείται να το αποκρυπτογραφήσει, ούτε να το ερμηνεύσει, αλλά μόνο να το παρατηρήσει. Μετά το τέλος της ανάγνωσης ή της παράστασης και αφού παρέλθει ένα –πάντα απαραίτητο και πολύτιμο– διάστημα απόλυτης αμηχανίας, το κείμενο αρχίζει να επιδρά σιγά-σιγά, σαν βραδυφλεγής εκρηκτικός μηχανισμός, στη συνείδηση του θεατή.

Οι Κύκλοι/Ιστορίες δεν περιέχουν καταφάσεις. Είναι έργο γεμάτο αποσιωπητικά, θαυμαστικά και ερωτηματικά, ζωντανός οργανισμός που δυναμιτίζει τα στερεότυπα πάνω στα οποία ακουμπούν οι βεβαιότητές μας και αναρωτιέται μαζί με ένα από τα πρόσωπα: «τι μας συμβαίνει στην πραγματικότητα;». Μνημόσυνο του ανθρωπισμού, των «μεγάλων λέξεων» των ευρωπαϊκών θρησκευτικών συστημάτων. Σήμερα, όλες οι καταφάσεις, παρακάμπτουν τη συνείδηση, οδηγούν στη βία και αποκλείουν την παρατήρηση. Η εμπειρία επαφής με το έργο αυτό, τα τελευταία δύο χρόνια, ήταν για μένα μια πορεία από την κατάθλιψη (στην οποία –μαζί με τη φτώχεια– συνειδητά έχει αποφασίσει να μας οδηγήσει, μετά το 2010, το πολιτικό προσωπικό της χώρας μου) στο πένθος και, τελικά, στη μυστική συνθήκη της θλίψης. Θλίψη, για τη λεηλάτηση των ανθρώπων και των λέξεων. Γιάννης Λεοντάρης 21 Μαρτίου 2013

ΘΙΑΣΟΣ ΚΑΝΙΓΚΟΥΝΤΑ Στην Έβδομη Σφραγίδα του Ingmar Bergman ο Σκaτ, θεατρίνος περιπλανώμενου μεσαιωνικού θιάσου, κατά τη διάρκεια υπαίθριας παράστασης σε ένα χωριό κλέβει τη Λίζα, τη ζωηρή γυναίκα του σιδερά, εγκαταλείπει το θίασο και τις παραστάσεις και για μέρες περιπλανιέται μαζί της στα σκανδιναβικά δάση. Η περιπλάνηση φυσικά τελειώνει σύντομα και η Λίζα επιστρέφει χορτασμένη στον άντρα της. Κατά τη διάρκεια της περιπλάνησης, ο ηθοποιός δίνει στη Λίζα το όνομα –δηλαδή το ρόλο– Κανιγκούντα. Εκείνη, το αποδέχεται.

Ο θίασος Κανιγκούντα δημιουργήθηκε το 2005 από τους ηθοποιούς Μαρία Κεχαγιόγλου, Μαρία Μαγκανάρη, Γιώργο Φριντζήλα, Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου και τον σκηνοθέτη Γιάννη Λεοντάρη και από το 2007 λειτουργεί ως αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία. Ο θίασος διευρύνθηκε στη συνέχεια με την συμμετοχή των ηθοποιών Ανθής Ευστρατιάδου, Πέτρου Μάλαμα, Ευθύμη Θέου, Μαριάννας Τζανή, ενώ μέλος της ομάδας γίνεται και η σκηνοθέτης Κορίνα Βασιλειάδου. Μόνιμοι συνεργάτες είναι η σκηνογράφος/ενδυματολόγος Θάλεια Ιστικοπούλου και η σκηνογράφος/ ενδυματολόγος Γεωργία Μπούρδα. Κατά καιρούς ο θίασος συνεργάστηκε και με τους ηθοποιούς Λυδία Φωτοπούλου, Θανάση Δήμου, Δημήτρη Αγαρτζίδη, Σύρμω Κεκέ, Θανάση Δόβρη, Γιάννη Αναστασάκη, Θέμη Πάνου κ.ά. Η Κανιγκούντα δεν διαθέτει θεατρική στέγη και για τις θεατρικές περιόδους 2007-8 και 2008-9 επιχορηγήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού.

Η Κανιγκούντα δεν είναι μια θεατρική ομάδα με μόνιμα μέλη, αλλά μια συνθήκη συνεργασίας, η οποία τα τελευταία έξι χρόνια παίρνει μορφή κάθε φορά που προκύπτει η ανάγκη και η δυνατότητα για μια θεατρική παράσταση. Στόχος είναι η δοκιμασία των ορίων των μεθόδων δουλειάς που κατά καιρούς ακολουθούνται. Για το λόγο αυτόν ο θίασος δοκιμάζεται κάθε φορά σε διαφορετικά θεατρικά είδη επιχειρώντας να «ασκηθεί» σε ποικίλους θεατρικούς κώδικες: τον τραγικό λόγο (Ηλέκτρα) το έμμετρο τοπικό ιδίωμα (Η Βοσκοπούλα), την πολιτική αλληγορία (Γένεσις Νο 2), την κωμωδία (Η Βεγγέρα), την πολιτική σάτιρα με στοιχεία επιθεώρησης (πόλη-κράτος). Το ισχυρό συναισθηματικό και ιδεολογικό κίνητρο που δίνει η θεματική του κάθε έργου είναι η κοινή αφετηρία όλων των μελών του θιάσου, η αναζήτηση ύφους και φόρμας είναι το κοινό ζητούμενο.

Ο θίασος έχει παρουσιάσει μέχρι σήμερα: • Το 2005-6, σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, την Ηλέκτρα του Ούγκο φον Χόφμανσταλ, σε μορφή ανοιχτής πρόβας, ως εργασία εν εξελίξει, στην Αθήνα («Κρατήρας») και στη Θεσσαλονίκη («Στρατόπεδο Κόδρα»).

• Το 2007-8, σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, το έμμετρο κείμενο ανωνύμου συγγραφέα του 16ου αιώνα Βοσκοπούλα, στο θέατρο «Αμόρε» (Δοκιμές, Μάιος 2007) και στο θέατρο «Αμαλία» (Θεσσαλονίκη, Μάιος 2008).

• Την άνοιξη του 2008, την οριστική εκδοχή της Ηλέκτρας του Χόφμανσταλ στο «θησείον, ένα θέατρο για τις τέχνες», και στη συνέχεια στο θεατρικό φεστιβάλ Αβινιόν (Avignon Off) για 22 συνολικά παραστάσεις (10/7 – 2/8/2008).

• Το 2009, σε συμπαραγωγή με το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το έργο Γένεσις Νο 2 του Ιβάν Βιριπάεφ, σε μετάφραση και σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη (Θέατρο οδού Φρυνίχου, Μάρτιος – Μάιος 2009).

• Το 2009, σε συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο, στα πλαίσια του προγράμματος Group Hostel, τη Βεγγέρα του Ηλία Καπετανάκη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, («Σύγχρονο θέατρο Αθήνας», Δεκέμβριος 2009 – Φεβρουάριος 2010).

• Τον Ιούλιο του 2010, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ ΦιλίππωνΚαβάλας, το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών και τη Λυδία Φωτοπούλου, την παράσταση

Ο Άμλετ του Γιώργου Χειμωνά, σε δραματουργική επεξεργασία και σκηνοθεσία Θοδωρή Γκόνη και Γιάννη Λεοντάρη.

• Τον Απρίλιο του 2011, σε συμπαραγωγή με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, την παράσταση πόλη-κράτος, σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, το κείμενο της οποίας είναι αποτέλεσμα συλλογικής δραματουργικής επεξεργασίας. Η παράσταση ανέβηκε τον Ιούνιο του 2012 στο Théâtre de la Ville στο Παρίσι και τον Απρίλιο του 2013 στη Χαϊδελβέργη.

• Τον Απρίλιο του 2012, σε σκηνοθεσία και δραματουργική επεξεργασία Μαρίας Μαγκανάρη, την παράσταση Μεσοπόλεμος, στην Οικία Κατακουζηνού στην Πλατεία Συντάγματος. Η παράσταση επαναλήφθηκε τον Οκτώβριο του 2012.

• Τον Απρίλιο του 2012, σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, μια περφόρμανς με τη Μαρία Κεχαγιόγλου, βασισμένη στο έργο Ευτυχισμένες μέρες του Σάμιουελ Μπέκετ, στο φεστιβάλ Page_31 στο CAMP (Contemporary Art Meeting Point) στην Αθήνα.

• Το Δεκέμβριο του 2012, σε σκηνοθεσία και δραματουργική επεξεργασία Μαρίας Μαγκανάρη, την παράσταση Αλεξάντερπλατς, στα πλαίσια του Low Budget Festival (Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη).

SGT.GR / THEATRE