Proscenium 09 by STEPP vzw

Toelating gesloten verpakking 03/39 Afgiftekantoor GENT X

1 w_:_-af_v:_

‘

r_.U:—

.senium

Vakblad voortheatertechniek en scenografie In samenwerking met de BASU

Commissie Publicatie Rose Werckx

december1998

Driemaandelijks jaargang 2 PRoscenium is een uitgave van

-I j

‘4i

1YI.iZines

tel. fax UitgeLer

MAKING MAGAzINE5 Baudelostraat 29 B-9000 Gent (09) 233 8463 (os) 233 8o 87 Patrick Verleye

Redactie Rose Werckx Azalealaan 30 tel. fax

5-1030 Brussel (02) 215 o8 52 (02) 241 4476

Werkten mee aan dit nummer Toon Brouwers, Dré Darden, Luc De Vreese, Luc Dhooghe, RafHooyberghs, lvo Kersmaekers,

Chris Van Goethem, Rose Werckx Advertenties MAKING MAGAzINE5

d interim de plas over

Inge De Ridder tel.

(09) 2338463 (o9) 233 8o 87

fax Secretariaat en abonnementen Anja Staelens Vormgeving

Theatectechncek

Zendmicro’s en de wet

MAIuNG MAGAzINE5

Yves Peters & Patrick Cattoir Druk

‘

Sint-Joris

‘

TentoosteLLuitpublicatLe

f—____-_---___-___-____-_____

ichel de Ghelderode en het Vlaam

Nevele

Prijs per nummer Abonnement België (4 nrs.)

(1926 —5932)

200 BEF 700 BEF

Een kort overzicht van de Belgische regierventering enfrequentieverdeiing van endmicro ‘S en draadioze intercom. Kennismaking met de tentoonstelling en ket boek over Michel de Gheiderode en het Viaamsche Voikstooneel.

tur

Bank 068-2148521-95

Anderelanden

Verslag van cultureel ambassadeurschap n Canada met “Voetstappen in de nacht”, en productie van Speeltheater (Gent).

frID e verbouwing van de Beursschouw HEATER OP HET RITME VAN DE STAD

7.000BEF

Nederland

f45

) urg

ABN-Amro 46.12.48913

Teksten,foto’s en ïIIustraies mogen enkel worden overgenomen mits voorafgaande schrjfteljke toestemming van de uitgever.

te Brussel

muicatie

Verantwoordelijk uitgever Jacques Berwouts

Wij stellen 14 het winnende ontwerp van de open architectuurwedstrjd van de Beurschouwburg voor.

Communicatie is in onze sector zeer eiangrjk, maar een aantal nuttige mogeljkheden worden (te) weinig gebruikt.

Kunstenaarsstraat ioo B-9040 Cent

Niet alleen opera en gesproken toneel zijn er van hoogstaande kwaliteit: ook in het ichtere genre komt de liefhebber aan zijn trekken in Praag. liksembeveiliging Het volgende nummer verschijnt in maart

}

Voorzorgen om te vermijden dat uw elektrische installatie in rook opgaat.

[ sverder

Nieuws & Boeken 30 BASTT nieuws 3 2 Inmemoriam

inhoud

E1?1J

&eÏs]--

h: :i

:. i

BETAALBARE • EDITINGVOOR P&MA:

Hrl- en software vn 5is, Lucicl, Sek’cl...

DRAADLOZE SYSTEMEN, RTr GOEDGEKEURD : Smson

KABELS EN ONNECTOREN: M ultikels, systerne op maat, Ëstline, Hos, Neutrik, Switch crft...

FLIGHTASES UIT EIGEN ATELIER: Uicse, Helicse...

iri2ow,

ELUIDS SYSTEMEN op MAAT:

MIXERS VOOR IEDERS BUDGET:

Pas, ElectroVoice, Mc-Lrren, Mc-Iioue, Nexo...

Mckie, Smson, Sou

DOCUMENTATIE AÂNV1ÂAG

DOC. : D

ACCESSORIES

PRO AUDIO DP 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00

AEE : ACOUSTIC CONTROL : CD-players, turntables (Dfs) AMERICAN Di : equipment for AUDIO TECHNICA t mics, mixers, headphones BIAS audio editing software for MAC BOUYER : industriol sound equipment, 100V CADAC : outomated live mixing consoles CEDAR : audio restoration CROWN : amplifiers, DAS : speaker DRAWMER EQ & dynamics, + ELECTRO-VOICE speakers, amplifiers, mics FOCUSRITE pré-amps, EQ’s, comp/lim, FOSTEX : DAT rec., multitracks, speakers, mics GENEX : MO recorders HARTKE : speakers & omplifiers for bass guitars HELICASE t light weight flightcases HI 1H speakers HHB : portable DAT recorders, CD-R recorder INTIMIDATION : effect mixers for DYs LA AUDIO : signolprocessing -

DP 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00

(EDRIJF

TEL

FAX

NAAM

LUCID : audio hardware for MAC MACKIE : analogue & digital mixers, amps, speakers MC LARREN : speaker MC TIQUE : speaker METRO AUDIO : intercom systems MOTIONWORKS : remote controllers, synchronisers NEXO : speoker PANASONIC : DAT recorders PIONEER t DAT recorders PHL : speakers RAINBOW : SABINE : feedbackcontrollers, delay’s, SAMSON AUDIO : mixers, amps, mics, EQ SAMSON WIRELESS : wireless mic SCV : EO’s, signal processing, tools for broadcast SEK’D : soft- and hardware for PC SOUNDTRACS : analogue & digital mixers SPENDOR : studio monitors TUBE-TECH : tube geaî signal processing UNICASE : VEGA : wireless intercom systems

NR:

STRAAT GEMEENTE

EluL

! MARKEE1 Â.U.B. ! X

P1DS:P

POSTCODE

DP 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00

AUDIO ACCESSORIES : patchpanels, acc. EML : acoustic treatment, materials for FC, tape FASTLINE : cables, FLITEWARE materials for HARTING : multi-connectors HHB t recording media, tapes, CD-R’s HOSA : cables, adaptors, KM : cable drums K&M : mic stands, speaker stands UULITE : gooseneck lights, acc. NEUTRIK : connectors, OMNIMOUNT mounting systems for speakers PENN : materials for SOCAPEX : multi-connectors . SWITCHCRAFT : connectors

LIGHT MC TEX : light & special effects

00 00

EML PRO AUDIO CATALOGUE R

N4BEL OF FAX RAF LEN$$EN$ VOOR MEER INFORMATIE, EEN DEMO OF VOOR EEN VRIJBLIJVEND BEZOEK: TEL. 09/ 236.37.18 FAX. 09/ 236.37.19 CSM : 075/ 66.98.49

Bijvennestraat 1A 3500 Hassett TeL 011/23.23.55. €-mait ernt@innet.be Website http://www.emt.be -

Fax 011/23.21.72. S

Theaterarchief in be

Balcon/Balkon no 2 Een uitgave van

het Vlaams Theater Instituut en Maison du Spectacle la Bellone ISBN 90 74351 II 1998 220 pagina’s —

COO

Prijs

Het Vlaams Theater Instituut (VTI) sloot een overeenkomst afmet de VRT om het theaterarchiefte ontsluiten. De omroep beschikt over een rijke col lectie beeldmateriaal die tot voor kort niet consulteerbaar was. Het VTI en de theatersector zijn blijven aandrin gen om dit archiefopen te stellen. Dit jaar kwam er een akkoord met de VRT. Momenteel werken de twee instellingen gescheiden van elkaar. op de omroep zijn mensen bezig met het visione ren van het materiaal en met het toekennen van trefwoorden. Het VTI verwerkt het documentatiemateriaal van Annie De Clerck. Binnenkort wor den de twee gegevensbestanden op elkaar aange sloten. De ontsluiting verloopt in fasen. Het materiaal gaat in eerste instantie toegankelijk zijn voor wetenschappelijk onderzoek. Nadien kan het brede publiek het materiaal consulteren. De VRT maakt immers kopieën van de beelden, die in de videotheek van het VTI terechtkomen. Het project met de VRT is een eerste aanzet voor het VTI. Dat voert nu gesprekken met Het Toneelhuis, dat over het rijke archiefbeschikt van zijn voorganger KNS. Binnenkort heeft het VTI dus beeldmateriaal van de afgelopen veertig jaar theater in Vlaanderen.

‘

BEF

Met bijdragen over: muziektheater na Gerard Mortier, kinderen jeugdtheater, dans, over ‘trans Kritisch Theater Lexïcon communautaire’ theaterpraktijken, stad en het V.T.I. theater. Auteurs: Michele Friche, Stephan Moens, 250 BEFperboekjeof Beatnce Menet, Catherine Simon, Michel Van 1.000 BEF voor 4 boekjes Loo, Erwin Jans, Wouter Van Looy, Hildegard De + gratis verzamelmap Vuyst, Paul Ernst, Gerrit Six, Roger Burton, Peter Anthonissen, Patrick Bonté, Pieter T’Jonck en In november verscheen een nieuwe Sabrina Weldman. reeks portretten van belangrijke Vlaam se theatermakers. Gebruiks vriendelijke cahiers die alles vertellen over de artistieke loopbaan van: Etienne Debel, T osse De Pauw, Arne Sierens en Dora Van der Groen. ,

‘

Verknjgbaar bj

. .

PrLJs

Een face-lift voor de Henri Le Bceuf-zaal In het Paleis voor Schone Kunsten, dat de deuren opende in 1929, wachten na een j arenlange verwaarlozing, verschillende ruimten op een grondige renova tie, onder meer ook de tentoonstellings zalen. De Henry Le Bceuf-zaal krijgt evenwel voorrang. De Regie der Gebouwen trekt voor de restauratie van de zaal 220 miljoen frank uit. Het doel van de restauratie is drieërlei: het historisch monument weer valoriseren, de veiligheid verhogen en de akoestiek verbeteren. In juni van volgend jaar sluit de concertzaal, om negen maanden later, begin april 2000 haar deuren te openen voor het publiek. .

Jean-Michel Jarre viert 2000 aan de voet van Cheops IKAïRo (dpa) De Franse toetsenvir tuoos Jean-Michel Jarre zal, aan de voet van de beroemde piramides op het pla teau van Gizeh, met een concert het nieuwe millennium inluiden. Voor de grote piramide van Cheops wordt, eveneens ter gelegenheid van het jaar 2000, een negen meter hoge gouden spits opgericht. Het feest moet duren tot de eerste zonnestralen op de gouden spits van de piramide vallen, zo kondigde de Egyptische minister van Cultuur, Faroek Hoesni, aan. Stipt om midder nacht zal die spits per helikopter op de 4.500 jaar oude en 137 meter hoge pira —

mide van Cheops worden gehesen. Met die extra negen meter bereikt Cheops de hoogte die het grafgebouw van de farao oorspronkelijk had. De 5o-jarige Jarre werkt aan een ‘multi media-opera’ inclusieflasershow, die per satelliet over de hele wereld zal wor den uitgezonden. Titel van de show wordt The ,

Twelve Dreams ofthe Sun.

Jarre hield zijn laatste superoptreden vorig jaar in Moskou. Toen werd tijdens de show zelfs live overgeschakeld naar het Russische ruimtestation Mir. uit: De Standaard,

oktober ‘98

Korte omschrijving De voorstelling vindt plaats in eei polifiebureau in de jaren ‘50, helemaal in de stijl van toen en uitgelicht in een soort van zichtbare nachtelijke duisternis De teclmische dragers in deze voorstelling zijn elementen zoals videoprojecties en geluidsmontages. De voorstelling is bedoeld voor een jong publiek.

raam valt, licht een paar tipjes van de sluier op omtrent zowel de moorden als het verleden van de personages. Met het publiek als getuige komen we alles te weten over de commissaris, de agent en diens broer.

Rémi (de local desigi;er) de zaak te bespreken. Later vertrok Rob een week eerder dan wij om alles in de puntjes te regelen. Bovendien stond Rob, samen met Tom Buys, ook nog in voor de moeilijke omzetting van de videomon tages (22oV/5oFIz naar iioV/6oHz), Het voorafje wat ze met glans voor mekaar hebben Vliegtuigtickets, overnachtingen, congekregen. Proficiat! tacten, het werd allemaal geregeld Ook châpeau voor onze drie acteurs Het verhaal onder de kundige leiding van Nicole Geert, Wouter en Karen die als De politie is reeds zes weken op zoek Petit (programmatrice bij het CCSpeel Vlamingen op een overtuigende wij ze naar een seriemoordenaar, maar kan theater”), die op een professionele wijze een Franstalige versie van Voetstappen hem niet klissen. Op kerstavond wordt alles in goede banen leidde. Ze stond in de nacht (Despas dans La fluit) hebben een nieuwe moord gepleegd door de ook in voor de contacten ter plaatse met neergezet. Een titanenwerk, meesterlijk seriemoordenaar die de naam “De o.a. Canadezen, Italianen en Chinezen. gebracht! Bravo! Zondagsman” werd toebedeeld. Beetje Proftciat Nicole, you did well! bij beetje wordt de Rob Visser, onze productieleider, had Nee, nee, dit is geen gevlei, maar terech TCCHNISCHC FICHC zaak opgelost en de moeilijke taak een replica van het te bewondering voor alle mensen die productie Voetstappen in de nacht krijgen de persona decor te maken vermits dit anders zes aan de voorstelling hebben meege auteur Georges Simenon gesmeervorm, weken op voorhand per container verwerkt. Oprechte dank ook voor alle regie spel: Eva Bal 1 inhoud en karak scheept diende te worden, wat bovenmedewerkers op de bureaus die veelal video: Vincent Bal ter. Ook de videodien duurder zou zijn geweest dan de worden vergeten, maar die even onont dramaturgie Mieke Versijp projectie, die als replica. Rob reisde hiervoor een eerste beerlijk zijn om producties op te starten productiehuis Speeltheater (Gent), het ware door het maal naar Canada (Montréal) om met en ze ook draaiende te houden. productieleiding Rob Visser 1 techniek video: lom Buys .

. . .

erin

licht & geluid: Luc De Vreese Geert De Smet, Karin Tanghe, Wouter Van Lierde MarcCaeys Bart Van Steenkiste

E ik het ofwel een tekortkoming ofwel een beknotting van mijn vrijheid. Ik meen te weten dat er in het jaar 1998 wel degelijk technologie voorhanden is om rokers en niet rokers op een efficiënte manier van elkaar te scheiden. Wat mijn gezondheid betreft; daar heeft KLM —naar mijn mening— geen KL. mee te maken. Tot zover mijn ongenoe gen. Tijdens de zes uren durende vlucht over de Atlantische oceaan (tegen de tijd in!) wordt een lichte maaltijd voorzien. Kijk, haute cuisine hoeft absoluut niet voor mij, maar voedsel moet minstens eetbaar zijn. De volgende keer ga ik eerst toch maar eens goed gaan eten voor ik vertrek. Een pluspunt: de whisky was wel in orde. ...

First time Reeds zeven jaar (Eerst in het Arca te Gent en later voor TEAD vzw te Antwerpen) ga ik den boer op’ met theaterproducties doorheen België en Nederland. Het cultureel ambassadeurschap van het speeltheater bracht daar enigszins verandering in met een voorbereiding in Saint-Nazaire (Frankrijk) en een minitournee in Canada (Ccrrefour International de Théâtre te Q uebec van 26 t.e.m. 31 mei en Les Coups de Thtâtre te Montréal van i t.e.m. 4 juni).

Blijf hoffelijk

De vlieger op naar Montréal. Mijn eerste vlucht viel al bij al nog mee, wat niet zo vanzelfsprekend is voor een technie ker die er zich maar al te goed van bewust is dat techniek je wel eens in de steek kan laten. Als zon B747 met een rotvaart, krakend en kreunend het luchtruim kiest, denk je toch CCals dit maar. Wat ik tijdens de vlucht heel vervelend vond, was het ontbreken van een rokerszone. Ik weet het, het is een moeilijk te verdedigen standpunt, maar toch vind ..“

Hoe laat is het? Wij vertrokken vanuit Schiphol om ongeveer i6 uur en kwamen om onge veer i8 uur aan op airport Dorval te Montréal (Canadese tijd) wat wil zeggen

12 uur ‘s nachts Belgische tijd. De volgende dag reden we met onze Ford Transit door naar Quebec, 250 km verder. Over transit gesproken. Toen we aankwamen, bleken onze werkdocu menten nog niet aangekomen uit de ambassade in Parijs. Er was een kordate interventie nodig van de producfieleider om ons na anderhalfuur uit de dienst immigration te ontzetten.

Avez-vous fait bon vol, mon cher collègue?

Na twee dagen ‘récup’ en acclimatisafie, klaar om de real stuffaan te pakken, plaatsten wij onze Canadese decorversie van Rob neer terwijl video- en geluids wizzard Tom Buys zijn materiaal aansloot. Het was geen gemakkelijke klus! Wanneer je ongeveer io uren met ii man in 3 verschillende talen aan het bouwen bent, ben je ‘s avonds behoorlijk leeg. De hardste noot om te kraken, bleek de belichting te zijn. Hier kwa men de grootste verschillen tussen

België en Canada bovendrijven. Bovendien verkeerde het materiaal in erbarmelijke staat wat de opbouw aanzienlijk en nodeloos vertraagde. Ze hadden geen PC’s voorhanden en dit was een ernstig probleem vermits er een projectie werd gebruikt van 200 Watt en er van zon projectie natuurlijk niet veel overblijft wanneer er een spot van iooo Watt op invalt. De spots (fre snellen) waren heel slecht omgebouwd

(volgens mij hebben die nog gewerkt op kolen) en op hun kleinst verlichtten zij de scène EN de zaal reeds volledig. Ik bespaar u de beschrijving van wat er gebeurde wanneer die dingen vol ston den. Niet panikeren 1 Samen blijven! We hadden reeds heel veel tijd verloren aan de opbouw en na de derde spot heb ik alles stilgelegd omdat liet zo absoluut

w:1,Ib14:1IwE•

AeLsversLag i

Rob had de zaal voor alle veiligheid de ochtend nadien ook geteserveerd, wat geen overbodige luxe bleek. De techni cus kende de lichttafel niet zo goed (AvAB), een patchlijst, aangepaste lichtstanden, en lichtpercentages in twee verschillende talen. niet zo simpel!

Duvel, Gueuze Lambik, of een Liefmans, ze hadden het daar. Helaas waren ook Lotti, Dehaene en Dutroux voor hen geen vreemde namen. . . .

L’addition s.v.p. Duur? Toen ik daar was, dacht ik van niet, maar achterafbekeken zijn de prij Druk op de ketel zen daar toch een ietsje prijziger. Het probleem is dat alle prijzen daar ex Toen alles uiteindelijk gelukt was en klaarstond (de videoprojectie kende ook BTW en ex service zijn en er bij alle prij zen dus nog zon slordige 30% dient bijnog enige problemen) waren we toe aan de repetitie. Even een Italiaantje om geteld. Per dag verdwijnt er toch al gauw zo’n i.ioo BEF uit je zakken. Het 14 uur, alles bleek in orde. Tot de generale op 19 uur, met een paar grootste deel, gelukkig, gedekt door eminenties als publiek, liep zowat alles séjours. mis: de techniek faalde afen toe en de acteurs moesten zoeken naar hun tekst. De tweede ronde We gingen dus compleet de mist in (en Na de laatste voorstelling in Quebec dit na 70 voorstellingen in België!). Op ( zondag 31 mei) was het afbreken gebla zon moment voel je een enorm gewicht zen, en doorrijden naar Montréal, the op je rusten want 8990 kin van huis en big city. Maandag i juni: afspraak om veel productiekosten later, is de verant 8 uur in Théâtre Espace. Toen we aanwoordelijkheid groot en komt de presta kwamen, stond er een ploeg van 8 mannen en 2 vrouwen klaar om op te bou tiedruk als een loden blok op je schou wen. Het was een polyvalente zaal van ders terecht. Eten wordt lastig, slapen moeilijk, en de onzekerheid groter want 50 m diep en 22 m breed waar alles, en ik bedoel echt alles, opgebouwd moest de volgende dag. première over de worden. Tribunes coulissen, trekken, Grote Plas. geluid, licht, afstopping,... de hele reute Winning team meteut. Gelukkig waren de spots (fres Na een grondige check-up en een extra nellen) deze keer wel in orde. We waren nu wel met z’n elven, maar repetitie, waren we klaar om voor de de ervaring had ons geleerd dat het Canadese leeuwen te worden gegooid. werkritme in Canada niet zo hoog ligt En jawel, dat beetje meer: het publiek als in Vlaanderen. Wat wij hier met z’n (het essentiële van elke voorstelling) zorgde ervoor dat de voorstelling op een vieren doen, doen ze daar met z’n achten. Wie hier klaagt over de zaaltechni eenzaam kwaliteitsniveau werd getild. ci, zou toch eens wat vaker in het buiDe acteurs speelden een perfecte tenland moeten werken. Niet dat de Voetstappen in de nacht en gedurende technici daar slechter zouden zijn, maar meer dan een uur konden we met z’n wel veel traaaaaaaaaaager. Nu heb ik vijven de zaal vasthouden en boeien. helemaal niets tegen relaxed werken, zaten op jaar) (±11 Alle toeschouwertjes maar het mag niet slaapverwekkend de punt van hun stoel. Alle cues i op i, teksten ragfijn, spel optimaal... kortom i worden. Uiteindelijk was alles om 19U30 (2u3o later dan voorzien) dan 0 voor Vlaanderen. toch klaar. De kop was er nu aL de kogel door de kerk, en al het zelfvertrouwen dat we De honneurs hadden moeten inboeten, was in één Achterafbeschouwd was het een specia klap teruggewonnen. Het verslag van le (mini)tournee met hier en daar wat die avond ontbreekt wegens het niet minpunten zoals jetlag en een zeer meer ioo% zuiver herinneren van de hoge prestatiedruk. Die druk zorgde af feiten. en toe voor wrijvingen in de groep maar Shopping dat is niet meer dan normaal. Acht mdiEindelijk even iom door de mes van viduen die zeventien dagen samenwer Q uebec te kuieren en aankopen te doen. ken zonder een verkeerd woordje is immers onmogelijk. De kleine wrijvin Het is een los volkje, die Quebece zianen: niet overstressed, geen agressief getjes konden in elk geval de pret niet verkeer en nooit verlegen om een praat- bederven want de programmatoren en je (op de freaks na). Wat mij opviel, was het publiek waren laaiend enthousiast, en zowel de geschreven pers als de telede kennis van de Canadezen over België. Om te beginnen weten de mees visie spraken lovende woorden. Na dit alles was een rustpauze met een ten het liggen! Ze kennen ook Bruxelles, la Wallonie etle Flamand. De koele magaritta evenwel geen overbodi ge luxe. En daarna. zEs! uren rookvrij Belgische keuken scoort heel hoog. Zo vliegen. vond ik een restaurant dat “Witloof’ heette en vele Belgische gerechten. . .

. .

Luc De Vreese wijst naar Rob Visser, rechts van hem Tom Boys. Onderaan de drie acteurs: links Wouter Van Lierde, centraal Kano Tanghe en rechts Geert De Smet

niet verder kon. Ook de zaaltechnici waren verrast dat de spots in zo’n slech te staat waren en onbruikbaar voor deze job. (De zaaltechnici waren free-lancers, ingehuurd om onze productie receptief te begeleiden in een voor hen onbeken de zaal.) Het enige wat we konden doen, was alle fresnellen eruit halen en vervangen door lecko’s; spots die alle nade len van een PC handig combineren met die van een afsnijder, maar toch al stukken beter dan de fresnellen. Ook hier bleek een goede productielei der onontbeerlijk. Terwijl wij zwaar in de opbouw vlogen, heeft Rob de bevoeg de diensten (en dat zijn er een paar) verwittigd met de mededeling dat er problemen waren i.v.m. de faciliteiten van de zaal. Uiteindelijk zorgden zaal- en reistechni ci, productieleider, verantwoordelijken, security en administratie ervoor dat wij de productie konden neerzetten die wij voor ogen hadden. Het gafeen kick te weten met zoveel verschillende mensen, zo ver van huis, aan een Vlaamse productie te kunnen werken. En geloof mij, het zijn daar dezelfde types com mes chez nous. Alleen zie je daar, net zoals in andere mannenberoepen in Canada, meer vrouwen in het theater, de zgn. technica’s. Komaan Belgische technica’s, het enige waarvoor we jullie niet kunnen gebruiken is als ‘domme kracht’.

—

. .

PRODLCTIEBEGELEIDING TFIEATERTEcFJNIEK LICHTONTWERP .

KLANK DEcOR ADVIES

STAGEMANAGESIENT

•

GRAFISCH ONTWERP

•

STAN LEcLEFsTRT

TEL.: +32 (3) 230 15 53

•

E-MAIL: —

•

B-2600

BERCIvI

FAx: +32 (3) 281 12 75

tead.logis@skynet.be

DTS 640

1 ËJE*ZEZ ALIEC

LASI NGe

é6t’øound of

Attec Lansing, sinds enkete decennia synoniem voor hoogwaardige Luidsprekers en audio-produkten, pakt nu uit met een nieuwe reeks tuidsprekersystemen, versterkers en audio-processoren. Het resuLtaat? Subtieme weergavekwatiteit gestoetd op technische perfectie: — het pure “ALtec Lansing’ concept!!! -

Attec Lansing, qui depuis ptusieurs décennies est synonyme de très haute quatité, lance une nouvette série de systèmes de haut-parteurs, dmptihcateurs et de processeurs audio. te résuttat? Une quatité sonore subtime basée sur ta perfection technique: — te pur concept ‘Attec Lonsing ‘Wf

MCE7

beyerdynamïc)))) .

Deze fabrikant van studio-micro’s en -hoofdtetefoons met zijn stevige reputatie ats Leverancier van kwatiteitsprodukten stelt een nieuw gamma microfoons en hoofdtetefoons voor. Dit omvat “onzichtbare” theatermicro’s (MCE 7), gehomotogeerde en (aLs enige) voLledig kristatgestuurde draadloze sets S 250 en S 350 (NO mechanicat sound!), micro’s voor scène-betuistering (SHM 22); grensvlak- en shotgunmicro’s, enz. Het nieuwe gamma hoofdtelefoons omvat het model DT 250 en de afgeteide headsets met micro DI 280 en DT 290. Comfort en kwaliteit verzekerd!!!

Ce fabricant, qui a La réputation depuis tongtemps de fournir des produits de haute quatité, présente one nouvette gamme de microphones et casques. Cette-ci se compose de micros “invisibles” pour théâtre (MCE 7); de micros sans fit homotogués, les seuts â être comptètement pitotés par quartz et qui n’ont pas un son mécani que, te S 250 et S 350; de micros d’écoute de scène, te 5HM 22; de micros de surface â gradient de pression, de micros fusits, etc. La nouvette gamme de casques comprend te modète DT250 ainsi que les combinaisons micro-casque dérivées, les DT 280 et DI 290. Confort et qualité assuré!

êZ1

1 S 350 H F 200

DYNACORD .

Dynacord, U allen wet bekend, omvat het complete gamma van professionele audioprodukten, zoals mengpanelen, versterkers, digitate processoren en hoogwaardige luidsprekersystemen. De realisatie van HiFi-weergavekwaliteit in uw theater/cultureel centrum is ons streefdoet!!!

Dynacord, qui nest plus â présenter, offre une gamme complète de produits audio professionnels comme mélangeurs, amplificateurs, processeurs digi-taux et systèmes de haut-parleurs de haute qualité. La réalisation d’une qualité sonore HiFi dans votre théâtre/centre culturel est notre but!!!

Contacteer ons nu voor aLLe verdere informatie en/of een vrijbLijvende demonstratie! n.v. a. Prévost s.a.

Houtweg 7

1130 BrusseL

Contactez-nous dès maintenant pour toute information et/ou démonstration!

/ BruxetLes

TeL.: 02

/ 216.80.2 5

Zendmicro’s en de wet

Sinds de introductie van digitale radio en televisie is de wetgeving rond het gebruik van zendmicro’s en draadloze intercom internatio naal aangepast. Aangezien wij toch ook met onze producties naar het

[urIvoKecsmaekecs

buitenland gaan, en in onze theaters mensen uit andere landen ont vangen, is het noodzakelijk om te weten wat ons te wachten staat bij het gebruik van vreemde apparatuur en bij vreemde reglementering. aarom besloot de Technology Commission van de OISTAT om de zenderwetgeving van alle lan den te verzamenen en te bundelen. In afwachting van de publicatie: hier alvast een kort overzicht van de Belgische situatie.

Frequentieverdeling De verdeling van de zendfrequenties en goedkeuring van de apparatuur wordt geregeld door de BIPT, het Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie. UHF TV-kanaal 27 (518-526 MHz) De volgende frequenties zijn toegelaten TV-kanaal 29 (534-542 MHz) voor zendmicro’s en in-ear monitoring: Draadioze headsets mogen alleen Broadband 36,700 MHz gebruikt worden in de 37,100 MHz 863—865 MHzband. 37,900 MHz Weldra wordt een goedkeuringscertifi Narrowband 35,020 MHz caat afgeleverd voor de eerste 36,900 MHz in-ear monitoringsysteem in 37,840 MHz band 863 865 MHz. 35,060 MHz 36,940 MHz De nieuwe kleine Walky Talkies, 37,gg0 MHz bekend als LPD’s (Low Power 36,640 MHz Device) zijn toegelaten in 37,040 MHz Nederland, Duitsland en 37,920 MHz Frankrijk, maar zijn op dit 36,680 MHz moment verboden in België. 37,080 MHz Goedkeuringen 37,960 MHz 36,720 MHz Voor toestellen met een effectief zend37,120 MHz vermogen minder dan i mW in de 26,5 36,760 MHz 47 MHz band en minder dan 20 mW 37,160 MHz in de andere banden is geen individuele toelating vereist. Een goedkeuring van VHF 181,4 184,2 MHz het type door de BIPT is dan voldoende. behalve 181,7 MHz Een goedgekeurd toestel herkent men 181,95 MHz aan het, op een onuitwisbare wijze, aanen 183,6 MHz gebrachte goedkeuringsnummer dat van de vorm is RH/MI/X, waar bij RTT 202,4 205,2 MHz staat voor Radio Type Tested, MI voor deze band mag niet gebruikt de aard van het toestel en X betekent dat worden in een straal van de gebruiker geen individuele vergun 50 kin rond BouiÏlon ning nodig heeft. —

—

Een lijst met goedgekeurde draadloze microfoons kan men altijd bekomen bij de BIPT op eenvoudige aanvraag op tel. (02)226 87 90 offax (02)223 II 28. Voor de Belgisch gebruiker is het verbo den een niet goedgekeurd toestel te gebruiken ofin zijn bezit te hebben.

Als buitenlandse collega’s op bezoek komen met zendmicro’s die zijn goedgekeurd in een ander land, kan je van de BIPT toelating krijgen deze te gebrui ken binnen een bepaalde tijdsperiode op een bepaalde plaats, zelfs al valt de frequentie niet binnen de voorgenoem de banden. Bvb. Voor een buitenlandse show op een bepaalde dag in Antwerpen kan het mogelijk zijn toelating te krjgenfrequenties te gebrui ken die eigenlijk aan de RTBF zijn toegewezen. De vriendelijke mensen van de BIPT zullen je graag willen helpen, als je ze tijdig verwittigt.

—

Als je werkt buiten de toegelaten fre quenties ofmet niet goedgekeurde toestellen: dezelfde vriendelijke mensen hebben ook politionele bevoegdheden, en speciale teams die overtredigen opsporen en aanpakken! etnde

Alle inlichtingn BIPT Astro-toren Sterrenkundelaan 14, bus 21 1210 Bntssels tel. +32 (0)2 226 88 88 fax +32 (0)2 226 8877 Met veel dank aan Dhr. De Laet San het BIPT

Theatectechnek

ALPHA LIGHTWOK5 MAKËS

YOUR

LIGHTS

WOK

I ALLES OP EN ROND SCHIJNWERPERS * *

Onderhoud, wisselstukken, herstellingen, ombouw Stekkers, kabels, lampen, filters, statieven, haken, accessoires

TWEEDE HANDS MATERIAAL * * *

Altijd ongeveer 200 tweede hands spots in voorraad Ook dimmers, lichtorgels en bewegend licht Alle met garantie

v NIEUWE SPOTS *

Grote stock, speciale Alpha Lightworks garantie

ENGINEERING *

Touring systemen, dimmers in flight, installatiewerk Speciale produkten: HOl, Fluo, low budget projectie en effecten.

Catalogus op onze homepage op internet.

ALPHA L1GHTWOIKS Velodroomstraat 28 2850 BOOM

Hulstestraat 31 8710 WIELSBEKE

Telefoon: 03/88 88 403 Telefax: 03/84 33 352 GSM: 075/383 443 8-mail: Alpha.Lightworks@ping.be http://www.ping.be/Alpha-Lightworks

CITY SOUNDS PERFEKTIE in GELUID en LICHT .

3 modellen met werkhoogte tot 1 1 m. Korte stabilisatoren: dicht bij de muur werken is mogelijk (grondviak slechts 1m34 bij 1m25). Conform de laatste Europese veiligheidsnormen (CE).

PROFESSIONEEL KLANK EN LICHT VERKOOP VERHUUR STUDIE -

. .

3 modèles avec une hauteur de travail jusqu’â 1 1 m. Stabilisateurs courts: travail près du mur est possible (surface au sol de 1 m34 par 1 m25). Conforme aux principales normes de sécurité européennes (CE).

Industriezone “Berkenhoek • B-2861 O.LV.Waver Tel.: 015/75.49.59 • Fax: 015/75.62.88

VERBIEST•

brusselsesteenweg 47, 9050 gent sales:

(09) 231 71 62

rent:

(09) 230 77 03

ledeberg

fax: (09) 230 54 16

ichel de Ghelderode en Deze tentoonstelling wordt gerealiseerd naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de geboorte van de auteur Michel de Ghelderode (3 april 1898) en de secretaris van het Vlaamsche Volkstooneel Jan Boon (6 januari 1898).

het Vlaamsche Voikstooneel (1926-1932) M ichel de Ghelderode was een Frans-Belgische auteur die debuteerde op het toneel met het melodrama La moet regarde par lafentre (1918). Zijn bekendheid dankte hij ech ter aan de opvoering van Oude Piet, een burleske éénakter, te Antwerpen in 1923.

elderode Lino van Pierre Flouquet,1929

Na zijn kennismaking met het Vlaamsche Voikstooneel van Jan Boon en Johan de Meester, werd hij zowat de officiële auteur van deze avant-garde groep. Hoewel hij in het Frans schreef, werden zijn stukken eerst in een Nederlandse bewerking gespeeld. In 1925 schreefGhelderode samen met Jef Vervaecke het stuk Van den Dood die bijna stierj een Brussels Poesjenellen schreef was de Beeïdeke’is uit het leven spel dat voor het toneel was bewerkt. van Sint-Fransiskus van Assissi, in een vertaling van Willem Doevenspeck, Het eerste belangrijke stuk dat opgevoerd in 1927. Andere belangrijke Ghelderode in opdracht voor het VVT werken geschreven voor en opgevoerd

VLÂÂl’IJcI’L uITGA:L

TentoonsteLLingEEEe

De tentoonstelling loopt in de marmeren zaal van het museum: Van 3 oktober 1998 tot en met 30 januari 1999 Maandag. woensdag, donderdag, vrijdag en zaterdag van io i8 uur Gesloten op dinsdag, —

zon- en ft’estdagen

en tussen Kerstmis en Nieuwjaar

Toegang gratis RondÏeidingcnen na af20 pers.)

spraak (max.

Realisatie tentoonstelling Patricia Quintens, wetenschappelijk medewerker Archiefen Museum van het Vlaams Leven te Brussel vzw Visverkopersstraat 13 bus

1000 Brussel tel. (02)512 42 8i fax (02)502 83 21

Naar aanleiding van dc tentoonstelling geeft het AMVB ook een boek uit:

Felix De Boeck, een penteke ning van Akarova en enkele van zijn vele geschriften. Tijdens de tentoonstelling worden er videos vertoond: Moeder Vlaanderen en haar Franse kinderen: MieLe) dc Ghcldcrodc, Pantagïcizc en Michcl dc Ghclderodc, produc tie VRT Kent u MichcÏ dc Deze zes toneelstukken, opgevoerd GhcÏdcrodc Connaisscz-vous door het VVT (1925 1932) en later Michcl dc Ghcldcrodc, door verschillende internationale theatergezelschappen, komen uitvoerig prodAML-AMVB. aan bod in de tentoonstelling aan de hand van maquettes met foto’s van oude en recente opvoeringen, affiches en programma’s, originele decoront werpen van oa. René Moulaert, enz.

door het VVT waren: Barabbas (1929, vertaling Jan Boon), Pantagleize. Een onnoozel hart in de wereld (1930, speciaal geschreven voor de acteur Renaat Verheyen, vertaling Jan Boon), Oeeaanvlueht (‘930, vertaling Willem Rombauts) en De Sterrendief(1932, vertaling JozefContryn).

—

Tevens is er ook een reconstructie te zien van Ghelderodes leefruimte: zijn typemachine, het kermispaard “Borax”, de mannequin La marquise Conchita de Slapangère”, allerlei snuisterijen, ed. Portretten van de auteur, zoals hij gezien werd door vrienden-kunste naars, Jac Boonen, Ange Rawoe, Fernand van Hammé, Pierre Flouquet, vullen het geheel aan. “

Ook Jan Boon wordt gehuldigd in een aparte ruimte met o.a. een schilderij van

—

Michel de Ghelderode en het Vlaamsche Volkstoone& (1926 1932) Verkrijgbaar hij het AMVB Afmefing: 3’ x 24 cm 500 genummerde exemplaren 216 pagina’s 132 zwart/wit illustraties 5 kleuren illustraties Prijs 795 BEF Het boek is een samenstelling van reeds bestaande artikels die her en der wer den gepubliceerd in tijdschriften of boeken en nieuwe artikels. Het is niet de bedoeling van het AMVB om een volledig nieuw wetenschappelijk boek te schrijven over Michel de Ghelderode en het Vlaamsche Volkstooneel. Het AMVB tracht met dit werk de interesse van het grote publiek te wekken voor het theater te Brussel tijdens het interbellum en meer bepaald voor het Vlaamsche Volkstooneel en de auteur Michel de Ghelderode. Het is wel het eerste Ncdcrlandstalig boek dat gewijd is aan Mieke) dc Ghcldcrodc en het V.V.T.

1 aco u -

MPCO BELGIuM

AKG A.R.T. ASL BSS ?

PASKLARE DPLDSSINGEN

?j&

ADVIES, UNTWIICKLINL,

VDDR ELK PRDJECT

REALI SATIE

CREST Audio DDA

Industriat and entertainment sound systems . Broadcast audio systems . Wireless microphones • . Communication Conference and Infoport systems . SDN and digital audio systems . tnfra-red systems for hearing-impaired persons . Cabling service -

TECHNISCHE DNDEPSTEUNING EN DPVDLGING

MAI41 Audio

CD Acoustics N.V..

? BEKABELING ?

1 c s

Contractor Sales Rental

JiIiJJ

?y!

AKOESTISCHE STUDIES

MIDAS

EXCLUSIEVE DISTRIBUTIE AMPCDPRDDUCTEN

RENKUS-HEINZ

Deinsesteenweg 202 • B-9770 Kruishoutem • Ie): 09/386 84 50 • Fax: 09/380 16 25 E-mail: cd.acoustics@glo.be

•

[ Theater op het ritme van de açj

[ auteuct ucohooghJ

te Brussel de tweede fase van de open architectu urwedstrijd stelde de Beursschouwburg onlangs alle ingezonden ontwerpen tentoon. Bij deze gelegenheid werd de publicatie Op het ritme

tÏ

Ter afronding van

balkon, uitgerust met een kleine driehoekige scène en toneeltoren. Aan deze situatie is sindsdien weinig 1 veranderd. Conceptueel vertoont het gebouw nogal wat gebreken. Behalve de minder goede zaalverhoudingen en de van de stad De verbouwing van de Beursschouw kleine scène, zorgen voornamelijk de toegankelijkheid (zowel voor publiek als burg, uitgegeven door de administratie Cultuur voor materiaal) en het gebrek aan bruik van het Ministerie van de Vlaamse gemeenschap, bare nevenruimten voor problemen. De organisatoren hebben in het verle aan het publiek voorgesteld. den steeds deze nadelen ten gunste van et stafig gebouw in het centrum de werking weten om te buigen, door in van Brussel staat er al meer dan de marge te ageren en het kleinschalig een eeuw, aanvankelijk was het progressieftheater te promoten. :een feestiokaal La Brasserie Flamande” Door het intensieve gebruik is het (1885). In 1922 werd het belendende gebouw vandaag dringend aan een 1 pand aan het complex toegevoegd. Van grondige herziening toe. i deze uitbreiding maakte men gebruik Zodoende is de Beursschouwburg haar om de luifel over de volledige breedte werking meer naar de buurt en de ste van de voorgevel door te trekken. delijke problematiek gaan richten, met In 1946 verbouwde men de brasserie de onlangs gerestaureerde eclectische tot theater naar een ontwerp van voorgevel als visitekaartje. Architect J. Cuisinier, die in de jaren Dat men de plannen uit 1991 voor een vijftig ook het Théâtre National en de integrale nieuwbouw met gedeeltelijk Martinibuilding bouwde. Cuisinier behouden gevels opzij heeft geschoven maakte van het feestlokaal een rechtvoor een open architectuurwedstrijd is hoekig uitgerekte bonbonnièrezaal met hiervan de weerslag, en getuigt van een nieuwe visie inzake beleid. samenleving van vandaag en morgen. Tegen 2002 wil de Vlaamse Gemeenschap de renovatie Ons ruimtelijk stedenbouwkundig voltooien. beleid moet van een dikwijls stringente interpretatie van de regelgeving evolu Hier volgen enkele citaten uit eren naar een vernieuwend en inhoude de catalogus die de uitgangs lijk gemotiveerd beleid, dat kansen punten en het bekroonde ont geeft aan kwaliteitsvolle hedendaagse werp verduidelijken. architectuur ofaan de toekomstgerichte renovatie en herbestemming van waarRestauratie en behoud devolle ofverlaten panden. Het geheu van het architecturaal gen van een stad getuigt van deze visie. erfgoed Luc Martens, VÏaams Minister van We mogen van onze steden Cultuur, Gezin en Weïzijn geen nostalgische oorden van waardevolle architectuurre licten maken. Monumenten Patrimonium en behoeften horen niet thuis onder een De verdedigers van het bestaande glazen stolp maar moeten we gebouw stellen dat deze theaterarchitec koesteren omwille van de tuur een volkomen eigen sfeer uits actuele betekenis die ze kun- traalt. Behoud van dit patrimonium kan nen verwerven binnen de best samengaan met een dynamische

‘T

—

-.-

f1,,: ‘-

bouwing van de The Wooster Group bijvoor beeld wijzigen de toeschou wersruimte van deSingel door middel van telescopi sche tribunes. Chris Van Haesendonck, adjunct van dc directeur hij de afdeling Muziek, Letteren en Podiumkunsten van de administratie Cultuur

E-4--rï; Ï

I.,

Het bouwprogramma van de wedstrijd De Beursschouwburg is gelegen in het centrum van wellicht de enige stad in België die met recht de titel grootstede lijk kan claimen. De Beursschouwburg wil dat geweten hebben. De straat moet binnenshuis een verlengstuk vinden. Omgekeerd moet wat er zich binnen de muren afspeelt en de aanwezigheid in de stad naar buiten uitstralen. De func tie van stedelijke condensator moet nog worden versterkt. Omdat niets eeuwig is, pleit de nota ervoor een marge vrij te houden voor verandering; de architectuur mag dus niet te dicht op de huid van de huidige

_.r—-, ‘

;:‘

‘

t 1

•‘

“1

‘

.j::-

t 1

(-1 1

1 1 Ï 1 1 ‘

ilturele programmering, zoals de eursschouwburg reeds twintig jaar rntoont, met de vandaag gestelde tech scI1e eisen van het theater en met een ciënte brandbeveiliging. Het plei )Oi voor “een zaal volgens de behoef n van het hedendaags theater” is geen ldig argument om zaal en foyer te slo

1 ii

De behoeften zijn immers zo verscheiden als er theatergenres zijn. Welke eisen het theater van de toekomst aan de theaterarchitectuur zal stellen, is onmogelijk te voorspellen. Zelfs een technisch sterk uitgerust theater als deSingel kan niet zomaar elk theatergezelschap in huis halen. Peter Brook en pen.

werking getekend worden. De opdracht van de wedstrijd bestaat erin om een flexibel organisatieschema op te stellen voor de toekomst van de Beursschouwburg. Vier verschillende logica doorkruisen het gebouwencom plex: artiesten, publiek, medewerkers en technici hebben elk hun specifieke

4_.

eisen op het vlak van circulatie en van het gebruik van de ruimtes. De architecten wordt gevraagd in de eerste plaats een geraamte uit te denken dat de volle draagkracht van het gebouw aanboort. Dit mondt dan uit in een soort driedirnensionaal structuurplan, een ‘stedenbouw’ bin nen het gebouwencomplex. Dit ‘mas terplan’ is het formcle geraamte van de toekomstige Beursschouwburg, met als ruggengraat de ontslui ting van het gebouw voor de verschillende gebruikers. Tegelijkertijd moet het ont werp ook rekening houden met een gefaseerde verbouwing. De circulatie doorheen het gebouw moet zodanig gestructureerd worden dat elke volgende investeringsfase onmiddellijk operationeel wordt. De Beursschouwburg is niet op zoek naar neutrale ruimtes waarin alles en niets kan geschieden. De kwaliteit van de ruimte moet inspireren, zowel ruimtelijk als op het gebied van lichtinval, kleur, akoestiek, materiaalgebruik,...

Een aantal delen van het gebouw wor den door de gebruikers artiesten, publiek en medewerkers bijzonder gewaardeerd. Daarom blijven de theaterzaal, de gevel boven de luifel, de foyer, het café en de trappenzaal in prin cipe buiten de wedstrijd. De ontwerpers kunnen eventueel wel ingaan op een aantal suggesties die bij het programma zijn vermeld. —

—

Patrick Moyersoen, architect en artistiek medewerker verbonden aan de Beursschouwburg

De ziel van het gebouw Toch nog even over die salle l’italien ne: in de jongste jaren werd ze door de Beursploeg om de haverklap ontman teld zetelbestand eruit en brandscherm neer om er concerten of ande re feestelijke activiteiten in te organise ren. Dusdoende herstelde men op krak kemikkige wijze de toestand van voor de verbouwing door Cuisinier: toen was de eerste verdieping van de Brasserie ftamande een feestzaal, een vlakke zaal (io m breed, 27 m diep, 9 m hoog), m.a.w. een vlakkevloertheater, het type dat in het theater van de jongste decen nia zijn kwaliteiten ruim bewezen heeft. —

—

J ohan Wambacq, voormalig stafinede werker van de Beursschouwburg

Een greep uit de hoorzittingen “In de geschiedenis van de Beursschouwburg is de huidige artistieke programmering wellicht de meest opene

en verscheidene sinds het ontstaan. Bij deze dan ook een dwingende oproep aan de deelnemers van de architectuurwedstrijd om deze openheid en heterogeniteit niet uit het oog te verliezen. Ook architecturale ingrepen moeten bijdragen tot die openheid, moeten voorwaarden helpen scheppen die de ‘mogelijkheidszin’ van de Beurs bestendigen.” Will1’ Thomas

Een aantal panelleden pleitte voor discrete ingrepen, voor een bescheiden architectuur die de sfeer en de gebor genheid van de huidige Beursschouw burg zou bewaren. Vele moderne theaters ofculturele centra zijn onaan genaam om in te spelen, meldden de acteurs in het gezelschap, die gebouwen ‘werken’ niet, zijn niet inspirerend, laten geen ruimte. Een dwingende verbouwing zou het elan van de Beursschouwburg kunnen breken, wat te allen tijde vermeden moet worden. De architectuur moet hier niet voor theater zorgen, zij moet het theater dienen. Dat wil niet zeggen dat er moet gekozen worden voor een brave renovatie, meenden de andere leden van het panel. Als de Beursschouwburg vandaag wordt verbouwd, mag die verbouwing uitge sproken eigentijds zijn en het gebouw herdenken. “Het pand waar de Beursschouwburg in huist, is een paradox. Hoe is het mogelijk dat, al die jaren, een ftorerend cul tuurcentrum heeft kunnen overleven in

Het geselecteerde project. Ontwerpers: D’Hondt-Heyninck-Parein Architecten bvba en B-Architecten Crols-Engelen-Grooten bvba Antwerpen

Het ontwerp van de eerste fase straalt een aanstekelijk enthousiasme uit en laat aanvoelen dat de ontwerpers vat hebben op de stedelijke context van de Beursschouw burg. Als de meest overtui gende vertegenwoordiger van :n gebouw dat voor meer dan de helft de projecten die een doorlopende passa m ruïne is? Vele malen verbouwd, ge programmeren tussen de Ortsstraat Dgelapt, scheefgetrokken om telkens en de Karperbrug, stelt ook dit ontwerp eer te voldoen aan steeds veranderen- problemen met betrekking tot de conbehoeften. Wie die organisch troleerbaarheid van de toegangen. groeide en vergroeide biotoop verGezien de centrale ligging van de oort, is dicht bij een moord. Littekens Beursschouwburg is dit een reëel projn duidelijke, leesbare sporen van bleem. Het passageconcept vereist dat ven en passie. Dwingen respect af. de toegang via de beide straten voortdu elfs een ‘verantwoorde’ restauratie kan rend gecontroleerd wordt door leen maar fataal zijn. Zolang de personeelsleden. mrsschouwburg een haven wil zijn in uitgeleefde, verminkte Brusselse bin In de tweede fase wordt het project uitmstad, kan het gebouw beter zijn gezuiverd en een grotere werkbaarheid annend leven onverstoord verder nagestreefd. Het passageconcept maakt ven. Gehavend tussen de havelozen. plaats voor wat de ontwerpers een drieiet restaureren maar repareren is hier dimensionale ruggengraat noemen. ‘t adagium. (...) Maak het gebouw niet Met de inbreng van een grote centrale gezond’ . Bewaar littekens en geuren. hal wordt heel het gebouwencomplex S dat niet kan, is volledig slopen en ontsloten. Hiertoe schept het ontwerp n voorafaan beginnen een andere op de gcÏijkvloerse verdieping één grote lossing, een veel betere oplossing.” semi-publieke ruimte die van de Orts straat doorsteekt tot in de Karperbrug. Michiel Hendryckx op deze hybride ruimte worden de vita

le functies van een kunstenhuis geënt. De receptie vangt de bezoekers op bij de toegang tot de centrale hal en contro leert tevens de toegang tot de trappenhal. In de centrale hal daalt een trap naar een projectiezaal. Verderop bevindt zich de toegang tot de liften die heel het gebouw bedienen. Het café sluit aan bij deze centrale hal en kan erbij betrokken worden. Een spiraaltrap leidt naar de artiestenfoyer die uitkijkt op de centrale hal. Een lichtschacht, langswaar materiaal van kelder tot schouwburgzaal kan worden getakeld, tekent de knik in de centrale hal. De roostervloer betrekt de kelder met zijn ateliers ruimtelijk in dit gebeuren. De hal mondt uit in de Karperbrug. De gelijkvloerse verdieping van het pand in de Karperbrug kan dienen als laad- of losruimte, als occasionele toegang voor het publiek ofals tentoonstellingsruim te. Op de andere verdiepingen in de Karperbrug is de administratie gehuis vest. De centrale hal is een ruimte die flexibel kan gebruikt worden. Door haar monu mentale karakter en haar hoge gebruikswaarde trekt zij het stedelijke door tot in de kern van het gebouw. Laden en lossen, artiesten, techniek, café, administratie, heel het schouw burggebeuren wordt er met zichzelf in interactie gebracht en leesbaar gemaakt. Het ontwerp realiseert hiermee tenvolle de driedimensionale ruggengraat die het gebouwencomplex structureert en bij elkaar brengt. De centrale hal is een hanteerbare en stimulerende ruimte geworden.

—a.i:i*iiwI•

AcchLtectuuc r

—

De zolderzaal is uitgerust als een volwaardige publieksruimte. De foyer en de aansluiting met het dakterras maken dit volume tot een prikkelend instru ment van de programmering in de Beursschouwburg. Het eindrapport De jury besluit in haar eindrapport: De monumentale centrale hal als driedimensionale ruggengraat ontsluit heel het gebouw en verbindt het stedelijke met het theatergebeuren. 1 let ontwerp hal met centrale van de De beldeding verstevigt en optimaliseert de circulatie. panelen is een goed systeem. De aanAlle ruimtes in de schouwburg staan in dacht van de ontwerpers voor kleur en relatie met elkaar. Door de diverse func textuur is noodzakelijk. De jury heeft ties over heel het gebouw te versnijden kunste van inzetten wel vragen bij het wordt een flux gecreëerd die heel het naars om de ruimte te definiëren. De gebouw tot leven brengt. Deze com ontvankelijkheid van de ruimte moet plexe zonering, mogelijk gemaakt door voorop blijven staan in een kunstende driedimensionale mggengraat, ruimte een huis. De architectuur moet bepalen met een open karakter, die door vormt mee de kracht van het ontwerp. Het ontwerp is op maat van het gebouw artiesten telkens opnieuw kan worden gesneden, het neemt meer weg dan dat ingevuld. toevoegt. Het overbodige verdwijnt, het wordt burg De huidige Beursschouw onder andere gekarakteriseerd door de waardoor een ruimtelijke openheid en flexibiliteit ontstaat en er tevens een monumentale trappen die naar de grote werkzaamheid wordt gerealiseerd. theaterzaal leiden. Het ontwerp conti De voorgestelde ingrepen voegen een trappenpar nueert dit gegeven door het hoogwaardige nieuwe laag toe, die zich cours te verlengen tot in de zolderzaal. Ook de oplossing voor vestiaire en sani inschrijft in de rijke bouwgeschiedenis van de Beursschouwburg.” tair maakt van de trappen een functio neel parcours doorheen het gebouw. ?. Moyersoen In de foyer blijft de trap naar het balkon staan, maar verdwijnt de berging onder de trap waardoor het zicht op de stad in Nabeschouwing ere wordt hersteld. Dit ontwerp bespeelt Het geselecteerde architectuurteam is er in haar ontwerp in geslaagd een open het thema van de monumentale trap, en werkzaam huis te creëren met veel waardoor het behoud van deze trap kwaliteiten. overtuigt en gewenst wordt. CC

Wat verder met de theaterzaal gaat gebeuren, blijft evenwel onduidelijk, omdat de organisatoren oordeelden deze ruimte buiten het wedstrijdpro gramma te moeten houden en dus te onttrekken aan de visie van architecten. Zelfheeft de Beursschouwburg haar werking op het gebied van het dramatisch theater de laatste jaren fel terugge schroefd. Als gevolg van bouwfysische en inhou delijke aangelegenheden is men terecht de straat, de buurt en het gebouw gaan bespelen. Wil men in de toekomst het dramatisch theater opnieuw stimuleren, zal men duidelijke keuzes dienen te maken over de aanpak van de zaal. Gezien het hier gaat om fout geconcipieerde verhoudin gen tussen zaal en scène, destijds ont worpen in functie van het variété theater, dringt een architecturale ingreep zich op. Heeft de geschiedenis immers niet bewezen dat technische uitrustingen, zonder goed zaalconcept, de voorstelling niet kunnen dienen. Dit heeft naar ons gevoel niets te maken met ‘hedendaags toneel’ of ‘theater voor de toekomst’, maar alles met het mcdium ‘dramatisch theater’. Wanneer Peter Brook een tribune laat opstellen in “deSingel” is dit om het participatieproces te stimuleren, en geldt dat uiteraard voor alle vormen van dramatisch theater die in “deSingel” plaatsvinden. Maar hoe kan je de verhoudingen van historische ruimten gaan wijzigen zonder het karakter ervan aan te tasten? Het moet kunnen.

MAC H 1 N ECO N

ONTWERPEN, STRUCTI E BOUWEN EN NV ONDERHOUDEN

BOCLA

bvba

DE METS

Pr. Pattynstraat 1 8870 Izegem-Kachtem Tel. 051/33 55 88 Fax 051/31 38 15 E-maïl: de_mets@kortrijk.be

Fonteïnstraat 100

•

B 2300 Turnhout

Tel. 014/43 61 00 Fax 014147 93 78

Beweegbare podia

• Podia voor discotheken • Brandschermen • Rookluiken • Decorliften REF:ËRENTIEs

• Boutla theater (Antwerpen) • Luna theater (Brussel)

• NTG (Cent) • Museum voor Sierkunst (Cent)

Bourla theater als orkestbak voorpodium zaalverlenging -

w w -

— —

1 . . . . .

‘

5 modellen met werkhoogte vanaf 7.80 tot 1 6.60 m. Alle toestellen CE gekeurd Het meest verkochte merk in België Vele referenties, culturele centra, toneelzalen, openbare besturen, enz. Gratis en vrijblijvende demonstratie op aanvraag

UpRight

éénpersoonslïften

pr&essïonal flïghtcases

Tissus

C&ien

Vert

INDIEN U HET HEEFT OVER STOFFEN...

OP 500M2 VAN JAcQuARD TOT BAALKATOEN

ST0cK EXCLUSIVITEIT PRIJS

•

verpakkingsoplossing op maat een antwoord op de moeilijkste vereisten la solution demballage sur mesure la réponse â vos exigeances les plus strictes

‘t’

T.C.V.

2, RUE DU CHIEN VERT

12, RUE DE LA MADELEINE

1080 BRUxELLES

4000 LIÈGE

TÉL.

02/41 1 54 39

TÉL.

04/21 1 38 62

02/41 1 56 28

FAx

04/21 1 41 53

FAx

02/41 1 62 60

Rue du plan d’eau 5 • 5580 HAN-SUR-LESSE Tél.: 084/37.71.76 • Fax: 084/37.82.65

z:EEzL: Langdries 4 9450 Haaltert

tel• 053/83 17 26 fax 053/83 40 54

VERKOOP & VERHUUR KLANK- EN LICHTMATERIAAL ONTWERP & PRODUCTIE KLANK mengtafels, speakers, versterkers microfoons, equalizers, gates, compressors, effecten ,

LICHT projectoren, mengtafels, dimmers, statieven, lichtbruggen, takels, kleurwisselaars, shutters, HMI volgspots, fresnels, profielspots, HQI’s, modulaire sterrendoeken, Golden Scans, Superscans, Mac 500’s, Studiocolors, Starlites

Zoegeti, het perfecte momer om een aantal dingen eijtjjtjete zetten, uit te zoeken en uit te proberen. In de zoeht om onze communicatie

stootte ik open aantal nuttige moge-

7__r/

ii Iijkheden die tot min verrassiriwetni gebruikt -

ommunicatie is in onze sector zeer belangrijk, onze activiteiten liggen verspreid over een groot gedeelte van de dag (en nacht) en veelal werken onze medewerkers niet gelijktij dig. We krijgen te maken met veel verschillende partners, op verschillende locaties, vaak in het buitenland. We hebben maar weinig te maken met “stan daard activiteiten” wat veel korte termijnplanning en last-minute wijzigin gen geeft.

De afgelopen 5 jaar zijn er steeds meer mogelijkheden tot communicatie ont staan. Bij de post is het aanbod uitge breid met alle mogelijke pakjesdiensten en koerierdiensten, telefoon en fax met Semafoon en GSM. De capaciteit van de telefoonlijnen is opgevoerd d.m.v. ISDN en andere digitale systemen (o.a. turboline, ADSL, Telenet) zodat E-mail en Internet aan aanvaardbare snelhe den kunnen worden gebruikt. ADSL en Telenet zorgen ook voor een permanen te verbinding zodat E-mail binnen zeer korte tijd opgehaald wordt. De commu nicatie tussen verschillende computerplatforms als Apple en PC is verbeterd zodat de F-mailbijlagen vlot kunnen worden uitgewisseld. Samen met het GSM-gebruik kwam SM S (geschreven berichten op GSM). Binnen bedrijven en gemeenten kwamen er netwerken

[auteur

uni c:

Maria Pohiand (Wuppertal, f9841

nationale en internationale gezelschappen op tijd gemaakt worden.

Merkwaardig genoeg gaat het commu niceren met al deze middelen niet echt vlotter, slechts een beperkt aantal van de mogelijkheden wordt echt gebruikt. Soms is er zelfs een afbouw van de cornmunicatiemogelijkheden vast te stellen.

GSM-communicatie kan bij grote cen trales nochtans voordeliger zijn dan interzonaal verkeer. Het is mogelijk een buitenlijn te vervangen door een GSM module. Alle GSM oproepen worden hiernaar geschakeld. Door gebruik te maken van een voorkeurtarief (type proxifriends) zijn de oproepen naar GSM dan zelfs voordeliger dan een lokaal gesprek.

Post wordt in sommige gevallen nog steeds centraal geopend, met als resul taat dat een deel niet toekomt bij diege ne voor wie hij bedoeld is. In veel gevallen loopt het zelfs met de gewone telefonie mis, alhoewel de meeste schouwburgen over zeer geavanceerde telefooncentrales beschik ken, is het nog steeds niet mogelijk de techniek, in geval van nood, na de kantooruren te bereiken. Ook rechtstreeks buiten bellen vanuit de technische kabi ne is vaak een probleem (alhoewel dit een wettelijke verplichting is). In heel wat schouwburgen kan de techniek geen interzonale, GSM of internationa le gesprekken voeren. Men verwacht uiteraard wel dat de afspraken met

rvanGoetheI

Seîltanz Performance-installatie-dans

met mogelijkheid tot interne mailsystemen.

Uiteraard gaat de technische evolutie sneller dan de mentale, maar er zijn toch een paar opmerkelijke vaststellin gen te doen.

•

L.1

Semafonie is ook een veel voorkomend probleem. De centrale wordt zo inge steld dat men geen bijkomende tone boodschappen kan invoeren. Het resul taat is dat een semafoonoproep via de centrale moet lopen die, wanneer de opgeroepene terugbelt, (meestal) niet weet wie heeft opgeroepen. Faxen worden op sommige plaatsen nog steeds centraal ontvangen en dan via interne post rondgedragen. Dit maakt dat gewone post soms sneller is. Alhoewel veel schouwburgen een netwerk hebben, wordt interne mail slechts zeer beperkt gebruikt. Nochtans heeft dit systeem grote voordelen. De ontvan ger kan antwoorden waar en wanneer hij wil en moet zijn werk hiervoor niet

AdVLeS2

iNTERNE.

MAN.

FAX

t DIRECTIE

ADM 1 N ISTRATI E

TECHNIEK

onderbreken. In veel gevallen vergt een antwoord minder tijd dan via telefoon. Veelal zijn de netwerkverantwoordelij ken weinig ofniet opgeleid en hebben ze geen idee van de mogelijkheden. Ze laten meestal de systemen, eens inge steld, zoals ze zijn. De beveiligings- of beperkingmogelijkheden worden meestal zeer rudimentair ingesteld. Hetzelfde fenomeen vind je terug bij Iimail. In veel gevallen is er i adres per schouwburg, de berichten worden afge drukt en via interne post verstuurd. Hierdoor gaat de zin van E-mail verlo. ren nl. een berichtensysteern waarbij men op een informele manier snel heen en weer kan communiceren zonder hoofdingen en andere stijlvoorwaarden, waarbij het soms voldoende is een ja of nee te typen en het bericht terug te stu ren. Soms wordt de mailbox maar i keer per week geopend, wat het geheel uiter aard nutteloos maakt.

Het gebruik van Internet is zo mogelijk nog beperkter. Uiteraard gaat, in een beginfase, iedereen met dit medium spelen, dat is eigen aan het leerproces. Nochtans is er op het net zeer nuttige informatie te vinden. De meeste leveranciers hebben een website, techni sche vragen zijn sneller op te lossen, handleidingen kunnen zo van het net geplukt, nieuwe softwareversies kunnen gedownload, onderdelenlijsten kunnen geraadpleegd worden zodat

—

bestellingen nauwkeuriger kunnen worden opgesteld, je blijft up-to-date wat betreft de ontwikkelingen in je vakgebied. SMS is al helemaal onbekend. Het is een berichtensysteem op GSM, dat gra tis via internet ofvia een andere GSM werkt. Je typt een berichtje (van maxi mum i6o tekens), geeft het GSM-num mer van de ontvanger op en verzendt het bericht. De geadresseerde ontvangt

—

GSM

INTERNET

De mogelijkheden die een gemeentelijk netwerk biedt, zoals permanente aansluiting op het net waardoor mail direct ter bestemming is, worden veel te weinig benut. Veel ambtenaren staan weigerachtig om van de geboden mogelijkheden gebruik te maken. Geïntegreerde systemen zijn helemaal een zeldzaamheid. Het is nochtans perfect mogelijk om interne mail, Ë.mail, fax en zelfs gewone post in een berich tensysteem te verwerken.

It ,,

Communicatieschema SMS

-;*‘-

Project Blue

(Port Melbourne Beach, Australia, 1992(

zijn bericht binnen de 30 seconden of van zodra hij zijn toestel aanzet. Het heeft het grote voordeel dat je een bericht zeer snel aan de juiste persoon kan doorgeven zonder hem in zijn werkzaamheden te storen.

goed illustreren. En dit zowel van aan werknemers- als aan werkgeverszijde.

gemaakt. Op de scène staan technici permanent te bellen zodat het werk vertraagt. Dit geldt ook voor de vaste tech Ook een groot gebrek aan vertrouwen in nici: dankzij de jacht op overuren zijn er zijn eigen werknemers ligt aan de oorsteeds minder technici aanwezig om zaak. Men gaat er van uit dat al deze afspraken mee te maken. Als ze er zijn, communicatiemogelijkheden miszijn ze meestal op de scène aan het Stelt zich natuurlijk de vraag naar de bruikt worden. Zo worden de tone-sys werk. Dit vertraagt het werk ook (en diepere oorzaak temen afgesloten omdat men denkt dat creëert weer nieuwe overuren). van dit niet func iedereen dan gaat thuisbankieren, de tioneren. Een van internationale gesprekken omdat men En uiteraard groeien slechte gewoontes de oorzaken is zijn liefin Brazilië wel eens zou kunnen sneller dan goede; een voorbeeld: “Je 1 zeker een gebrek bellen, internet omdat dat toch alleen kan rustig te laat komen want je belt aan opleiding in maar om te spelen is (waarbij geen gewoon”. het gebruik van al onderscheid wordt gemaakt tussen mail deze middelen, en surfen) . Ook het verlies aan controle Als besluit zijn er enkele punten in maar dit zou vrij speelt een rol: in een snelle communica overweging te nemen: GS M eenvoudig opge tiemaatschappij kan de hiërarchie niet lost ktmnen wor langer alle communicatie controleren. Een beetje meer vertrouwen in de den, de oorzaken Ten slotte is er het onbegrip ten opzich beroepsernst van je medewerkers is zijn verder te zoe te van de reële werksituatie: aan de ene nooit weg. ken. kant verwacht men wel flexibiliteit, aan Een doordachte communicatieplan de andere kant kan een telefoontje naar ning, aangepast aan de concrete situ Het onbegrip, en huis (om te verwittigen dat het later atie en de behoefte per werknemer, het feit dat men wordt, ofom je kinderen goede nacht te met als doelstelling een efficiëntere het nut niet inziet, wensen) er blijkbaar niet meer af. maar niet perse snellere communi is een veel grotere catie, lost heel wat onnodige proble oorzaak. “Waarom Dit alles maakt dat we niet het juiste men op. is dit nu nodig?”, middel voor het juiste bericht kunnen “Het zal op een kiezen. Gevolg hiervan is dat de nadelen - En tot slot is een degelijke en perma week niet steken”, van een bepaald communicafiemiddel nente opleiding een absolute vereis “allemaal speelsoms de overhand halen: doordat veel te om zonder frustraties deze com municatiemaatschappij te goed”, zijn uitspra technici via G S M permanent bereikbaar ken die dit zeer overleven. zijn, worden afspraken als maar later ‘

:I:I*t1:1I1t1E• i

AdvLes

Boden Staal BV voor ontwerp, fabricage, montage en onderhoud van toneelmachines, zoals:

•1

DECORTREKKEN ELECTRISCH BEDIEND

D D

LtCHTBRUGGEN

r: DECORTRËKKEN HANDBEDLEND c BRANDSCHËRMEN

Opleiding tjieatertiet( de Theatetsd00I7

MANTEAU’S BEWEEGBARE PODIA

VARIABELE AKOESTIEK

Amsterdam

èt studiejaar aanmetdt oge1i( nu f vana t 9992OOO VOOt

16januari 1999 13.00 uur

6.OO uur

3 Amsterdam 527 76 20

nformatie:3t2° I.dekiV1et@tIl ema1t -

BOUWSTENEN VOOR PERFECTIE LUIDSPEKERS

aL; verstaanbaarheid be’angrijk is de CIiitcC stap richting perfectie een ‘must’ VO)Ï geÏuicÏstecÏrnici compact, krachtig en topkwaHteit

. . . .

AUDIOPROF n.v.

sLP b.v.b.a. Rijnkaai 3 1 e[: 05

2000 ANTWERPEN

227.50.50 fax: 05

254.97.17

Krijgshaan 23 heI: 05

2640 MORTSEI.

448,0160 tax: O

44$.O1.9

een gewaarborgde kwailteit voor afle geluidstoepassingen

%Jiet

alleen opera en gesproken

oneel zijn in de Praagse theaters

usical Praag

[auteucDcotden]

ran hoogstaande kwaliteit. Ook

n het lichtere genre komt de liefiebber aan zijn trekken in Praag.

naar boven. Vanafde wanden steken de rijen met toeschouwerszftjes de ruimte in. In het midden is de speelruimte. Ze is voorzien van verschillende hefpla teaus die toelaten op verschillende niveaus te acteren. Voor mensen met hoogtevrees is het niet aan te raden om op de hoogste zitjes plaats te nemen! De voorstelling die wij in van deze musical zagen, blonk uit door zijn muzikaliteit en zijn enscenering. Opvallend was de perfecte geluidsbalans.

het Karlin-theater bestaat er een traditie van operette-en musicalvoorstellingen. Men speelt er volgens het repertoire-systeem, d.w.z. elke avond een andere voorstelling. Zo kon men in juni 11. gaan kijken naar Gravin Maritza, Polenbioed, de Vledermuis ofnaar La Cage aux Fofles, Hello DolÏy ofMy Fair Lady, wat de musicals betreft. Zoals de titels het reeds aangeven wordt in het Itarlin-theater vooral het traditio nele muziektheater gebracht. Maar ook de moderne musicals zijn op de Praagse scène doorgedrongen. Les Misérables, dat nu in Antwerpen met groot succes wordt opgevoerd, was jaren geleden reeds in Praag te zien in het Vinohrady theater.

Niet voor mensen met hoogtevrees... Zopas werd een opvoeringsreeks van vier jaar afgesloten vanjesus Christ Superstar. Deze Lloyd-Webber musical werd opgevoerd in het Spiraal-theater in het Industriepark, het vroegere Julius Fucik-park. Dit Spiraaltheater ziet er aan de buitenkant uit als een gas-of benzinetank. Langs de binnenwand lopen de toeschouwers op een spiraalvormig pad

Dracula, een Tsjechische musical had in het Op vrijdag 13 oktober Congres-Centrum —vroeger Congrespaleis— de wereldpremière plaats van de musical Diacula. Ditmaal geen inge voerd en vertaald spektakel, maar een zuiver Tsjechisch product. Karel Svoboda tekende voor de muziek, en de tekst is van de hand van Zdenek Borovec, in een regie van Jozef Bednarik. Het decor is naar een ont werp van Daniel Dvorak, de choreog rafle is van Helena Jelinkova, en de diri genten zijn RudolfGeri en Jiri Skorpik. Wij zagen de op twee na laatste voorstelling in juni van dit jaar. Dezelfde opmerkingen als voorJezus Christ Superstar, kunnen ook voor deze voorstelling gelden. Het stuk begint met de overval van de troepen van Prins Dracula op een kasteel in de i6e eeuw en eindigt na 38! muzikale nummers in een ongewisse toekomst in een Londens Casino. Dit is een homogene voorstelling die zonder meer in Londen zou kunnen staan. Als er toch uitblinkers moeten genoemd worden: de bariton Andrej Bestchestny in de rol van Dracula (deze zanger zong Don Giovanni op de heropeningsvoorstelling van het TYL theater) en de drie dansers die op een fenomenale manier “het bloed” verbeel den (ziefoto). De première van Dracula voor het Nederlandse taalgebied is voorzien in het najaar van ‘999 door het AMT in de Stadsschouwburg van Antwerpen

c’255

‘

Niet enkel de primitieve volkeren in hun boomhut zijn tijdens een onweer bang om door een welgemikte bliksemschicht iets vlugger dan gepland tot stofen as getransformeerd te worden. Ook menige eigenaar van computer- en/ofaudioapparatuur zou dit moeten zijn. Er zijn plezieriger momenten in het leven te be elektrische installatie in rook te zienan.

De geboorte van een bliksem

Een bliksem ontstaat in de welbekende donkere onweerswolken van hettype cumulonimbus. Deze torenhoge stapelwolken hebben een hoogte van meerde re kilometers waardoor ze het zonlicht blokkeren en hun typische dreigende donkere kleur krijgen. Binnen in de wolk is er een voortdurende werveling van ij skristallen en waterdeeltj es die zich van de basis van de wolk naar de top en omgekeerd bewegen en daardoor een statische wrijvingsspanning van miljoenen volt opwekken. Die hoge spanning in de wolk wekt door inductie een tegengesteld potentiaal op in het aardoppervlak waardoor er doorslag tus sen deze tegengestelde ladingen kan ontstaan: de bliksem. Een volwassen bliksem ontstaat uit een spanning van enkele miljoenen volt en de ontlaadstroom kan oplopen tot meer dan ioo.ooo ampère. Jawel: ioo kA. Enig respect voor dit fenomeen is dus aan de orde. Het pad dat de bliksem zal volgen, wordt voorafgevormd door ionisatie van de lucht, die normaal een goede iso lator is. Dit pad kan zeer grillig verlopen en aftakkingen hebben. Vaak ontstaat er vanuit het aardoppervlak ook een opwaartse ionisatie die het neerwaartse pad tegemoet komt. Eenmaal dat het geleidend pad gevormd is, komt er een voorontlading, meestal van de grond naar de wolk toe, gevolgd door de echte bliksemontlading die uit meerdere bliksems zeer kort na elkaar bestaat. Het ontladen van de wolkkan tot 7 bliksems in een tijdspanne van is beslaan. Oppassen geblazen

Uit statistieken van de verzekerings maatschappijen kan men opmaken dat per jaar meer dan 700 miljoen BEF

schade door blikseminslagen wordt ver- buurt een spanningsverschil tussen de oorzaakt, waarvan 35% bestaat uit scha benen krijgen dat dodelijk is. Werkelijk een droevige plaats om geroosterd te de aan elektrische toestellen. De grote schade die door de bliksemin worden. Niet waar? slag veroorzaakt wordt, is niet te wijten De enorme potentiaalverhoging van de aarde in de buurt van een blikseminslag aan de hoge spanning, maar aan de hitte en de magnetische inductiekrach is naast de dood van talrijke koeien jaarten die ontstaan als de grote stroom zijn lijks ook verantwoordelijk voor de dood weg naar de aarde zoekt. Zoals alle stro- van duizenden elektrische apparaten waaronder enorm veel TV’s, PC’s, etc. men volgt de bliksem de weg van de Over het ontstaan van schade door mdiminste weerstand en vernielt daarbij niet enkel zinken dakgoten en koperen recte blikseminslag en de mogelijke afvoerpijpen, maar eens hij erin geraakt beveiligingen hiertegen gaat het vervolg van dit artikel. ook de elektriciteitsleidingen in de nmur, inclusiefalle aangesloten appara Bliksembeveilïging: wat en hoe? ten. De grote stromen in de leidingen : je bent de trotse bezitter Veronderstel wekken een dermate groot magnetisch mooie koperen dakgo bijvoorbeeld van in toestellen inductie ze door veld op dat ten, afvoerbuizen inclusief een 15 de buurt kunnen beschadigen die niet eens op het net aangesloten zijn, en de meter hoge antennemast ofhet een of ander attribuut dat graag ftirt met de krachten op de geleiders zijn zo groot Je mag dan wel veronderstel bliksem. wor kunnen gerukt dat ze uit de muur len dat als de bliksem zin heeft om in je den. Als de bliksem tenslotte in de grond ver- buurtlangs te komen, hij dit wel zal dwijnt, is niet alle ellende voorbij: geen doen langs één van deze zaken. Van enkele aardingspen ofaardingspunt is hier kan hij makkelijk de grond berei ken. Goed zult u denken, als de bliksem ideaal, en zelfs bij een zeer kleine aar dingsweerstand van i ohm veroorzaakt zo in de grond zal verdwijnen loop ik verder geen schade op... FOUT!!! een bliksemstroom van ioo kA een inslagpunt potentiaalverhoging in het Gevolgen van een indirecte van iookV t.o.v. de omgeving. blikseminslag Deze zogenaamde potentiaalberg verloopt exponentieel, d.w.z. dat de equipo Als de bliksemstroom van ioo kA via één der eerder genoemde zaken naar de tentiaalcirkels met een spanningsver grond afgeleid wordt, zal zelfs bij een dicht volt i.ooo bijvoorbeeld van schil zeer kleine aardweerstand van i ohm, rondom het inslagpunt slechts enkele het aardpotentiaal in het inslagpunt decimeter uit elkaar liggen, terwijl dit IookV stijgen en het grootste gedeelte op een afstand van ioo m al enkele deze hoge spanning komt ook van erg dheid is bodemgestel De is. meters bepalend voor het verloop van de poten- terecht op de aardlus ofop de aarding spinnen van jouw elektrische installatie. tiaalberg. Het groot spanningsverschil per meter Terwijl de aardingsgeleider tot bijna nabij het inslagpunt is er de oorzaak van iookV stijgt, blijven de stroomdraden dat niet enkel een directe blikseminslag en de neutrale geleider van het lichtnet dodelijk is: een weidebeest ofeen stap- op hun normale 230V en oV zodat door het enorme spanningsverschil er overal pende man kan bij een inslag in de . .

in huis doorslag ontstaat in alle appara :en die geaard met het net verbonden zijn, en ook in de zekeringkast, in de bedrading... De schade aan elektrische apparaten die ntstaat door een indirecte bliksemin dag waarbij de hoge spanning binnenlomt via de aarding, is bijna net zo groot als bij een directe inslag op het Lichtnet zelf. In beide gevallen is het grote spanningsverschil tussen de stroomgeleiders en de aarding er de Dorzaak van dat alle aangesloten toestel[en wegens doorslag stuk gaan.

Is er kruid tegen gewassen? Tegen het ongewenst binnendringen van een indirecte blikseminslag valt gelukkig wel iets te ondernemen: door het installeren van een afdoende overstroom- en overspanningsbeveiliging kan je de doorslag tussen lichtnet en aarding gecontroleerd laten gebeuren, d.w.z. in het verdeelbord en niet in alje kostbare toestellen. Zo een overspan ningsbeveiliging voor bliksem mag je niet verwarren met de beveiligde doorvoerstekkers die stoorpieken op het lichtnet wegfilteren, het verschil in vermogen dat moet afgeleid worden is enorm. Maten en gewichten De kenmerken van een stroompiek wor den weergegeven door de golfvorm en de maximale waarde ofamplitude van die piekstroom. Een directe bliksemin slag veroorzaakt een stroompiek van 100 kA die in io is zijn maximum bereikt en in 350 J5 terugvalt tot zijn halve waarde. Men spreekt van een 10/350 golfmet een amplitude van 100 kA. De ladingsinhoud Q = stroom x tijd van zulke inslag is o Coulomb, rekeninghoudend met de golfvorm waarbij de gemiddelde stroom = 50 kA

In een volledig beveiligd net met vonkenbruggen en varistoren mbet er een zelfinductie van minstens i5 tH aanwe zig zijn tussen de vonkenbruggen en de varistoren zodat er een voldoende grote vertraging in het golifront ontstaat waardoor de vonkenbrug kan doorslaan, Stroomafleiding met vonkenen daarbij het grootste deel van de blikbruggen semenergie afleiden, voordat de varisto ren aangesproken worden. Voor de Het enige beveiligingselement dat de gevallen waarbij de vonkenbruggen in stroom van een directe blikseminslag dezelfde verdeelkast als de varistoren naar de aarde kan geleiden en de enor me warmteontwikkeling kan doorstaan, ondergebracht worden, bestaan er spe is een vonkenbrug: twee stevige elektro ciale spoelen die voor de nodige zelfinductie (15 iH) zorgen tussen vonden op korte afstand van elkaar, geĂŻso kenbruggen en varistoren. leerd door lucht. Er wordt een vonkenbrug geplaatst tussen elke geleider van Spanningsafleiding met varistoren het stroomnet en de aarding. Bij een Nadat het grootste deel van de blikseminslag wordt de lucht in de vonkenka stroom door de vonkenbruggen afgeleid mer geloniseerd en de grote bliksemis, onderdrukken de varistoren de reststroom wordt doorverbonden naar de spanning. Op elektrisch vlak kan je een aarding. varistor ofVDR (Voltage Dependent Een vonkenbrug slaat door bij ca. Resistor) vergelijken met een zenerdio 4oooV en deze hoge restspanning de: bij lage spanningen vloeit door de moet verder onderdrukt worden door varistor geen stroom, maar voor hoge een tweede beveiliging met varistoren spanningen vormt hij een kortsluiting. die de resterende piekspanning van In overspanningsbeveiligingen voor 4oooV terugbrengen tot 400 Ă˘ 5ooV bliksem gebruikt men metaaloxide maximum.

over een totale tijdsduur van iooo is. De opgewekte energie die in de vorm van warmte met deze stroom vrijkomt is dan te bepalen met de volgende formule: Energie = U.I.t = I/R.I.t = 2,5 Mjoule/ohm

Golf 1 0/350 m/s

1 100 (kA)

Bliksemstootstroom Amplitude Lading Specifieke energie

0 350

700 t(us)

lOOkA 5OAs 2.5Mjoule/ohm

varistoren (mov’s) niet een doors1aspanning van 4ooV zodat de normale piekspanning van het net, zijnde 230V x V2 325V ongemoeid gelaten wordt. De restspanningsgolfvan de vonkenbrug heeft een 8/20 verloop, en de stroompiek is afhankelijk van de directe bliksemstroom en secundaire efficten als inductie op het net. De varistoren voor de overspanningsbeveiliging kunnen naargelang het type stroompieken tot 40 kA aan en een energie tot 400 Joule verwerken. Kleinere varistoren die je in de handel terugvindt in doorvoerstekkers om pieken op de netspanning weg te werken kunnen tot 2,5 kA verwerken en een energie van i Joule omzetten in warmte. De laatste van dit soort die ik in de handel tegen kwam, was er eentje van 4,5 kA en 71 Joule. =

Wat heb je echt nodig? In een bliksembeveiligingsinstallatie plaatst men de overstroombeveiliging, de vonkenbruggen dus, enkel wanneer er gevaar bestaat op een rechtstreekse inslag op het net: bij een uitgebreid industrieel net met bovenleidingen in openlucht bvb. In gewone huizen wordt dit zelden gedaan. De overspanningsbeveiliging met varis toren daarentegen wordt steeds aange bracht, eventueel nog aangevuld met beveiligde stekkerdozen aan de toestellen zelf In een gewone eenfasige netaansluiting van 1 x 230V wordt er een beveiligings varistor geplaatst tussen de fase en de neuter, tussen de fase en de aarding en tussen de neuter en de aarding. Er ont staat zo een driehoeksbeveiliging waarin de totale bliksemstroom zich kan verdelen over de drie varistoren en waarbij geen enkele draad een veel hogere spanning kan voeren dan een andere zonder dat één van de varistoren zal doorslaan. Bij een driefasen-net wordt er een varis tor geplaatst tussen elke fasedraad en de aarding en tussen de neuter en de aar ding, 4 varistoren in stervorm dus. De totale energie tengevolge van de indirecte blikseminslag verdeelt men dus telkens over 3 of4 varistoren, wat bij installatie van mov’s van 40 kA per stuk telkens een totale toelaatbare stroom van >ioo kA betekent. Bij een indirecte blikseminslag zal het verhoogde aardpotentieel de varistoren tussen de aarding en net laten doorslaan zodat via die vermogenvaristoren de netspanning mee omhoog getrokken wordt. De aangesloten toestellen krij gen dan geen grote spanningsverschil len meer te verwerken waardoor de vernietigende doorslag in de toestellen uit blijft. WE HERHALEN HIER

dat een overspan

ningsbeveiliging met varistoren enkel bedoeld is om de overspanning op te vangen van een indi;-ec te blikseminslag, waarbij de grote bliksemstroom buitenafzijn weg naar de grond vindt en waarbij de varistoren enkel de overspanning tussen aarding en net moeten opvangen die ontstaat door de potentiaalverho ging in het slagpunt. Uiteraard beveiligt deze overpanningsbeveiliging uw installatie ook bij een blikseminslag op het spanningsnet ergens in de straat: de verhoogde spanning op liet net wordt dan naar de grond afgeleid. Wat gaat me dit kosten? Het aantal fabrikanten van bliksembe veiligingen is vrij beperkt, en de kosten van een deugdelijke installatie zijn daardoor vrij hoog. Hoewel... Aan het zelffabriceren van een betrouwbare vonkenbmg is voor de meesten onder ons waarschijnlijk niet te beginnen, maar een varistor is en blijft een varistor. Ofje die varistor nu in een elektronicazaak gaat kopen en zelfin een passende railbehuizing zoonteert ofje koopt voor het io-voudige van die prijs een kant en klare merkvaristor, de werking en beveiliging blijft hetzelf de... Merkvaristoren van een bekend produ cent van overspanningsbeveiligingen kosten ca. 3.000 BEF per stukvoor een exemplaar van i kA bij 50 Joule terwijl je in een catalogus van componenten een gelijkaardig type terugvindt voor 1/10 van deze prijs. Aan u de keuze. Ik vind dat handige doe-het-zelvers, hetgeen wij tecimiekers toch wel zijn, dacht ik, hier wel een frank oftwee kunnen besparen. Iweedelijnsbeveiliging in stekkerdozen Zelfs indien je een centrale overspan ningsbeveiliging voorzien hebt in de verdeelkast zullen er zich bij een mdirecte blikseminslag door inductiewer king in de leidingen en de snoeren van de apparaten toch nog grote spannin gen opbouwen, weliswaar met een kleinere energie-inhoud. Deze mnductiespanningen kunnen opgevangen worden door kleinere varis toren die dan ook veel goedkoper zijn. Deze secundaire varistorbeveiliging, opgebouwd volgens dezelfde driehoeks configuratie als bij de primaire varistor beveiliging van een éénfase-net, moet zo dicht mogelijk bij de toestellen zelf geplaatst worden. Je kan ze gemakkelijk inbouwen in een verdeelstekkerblok. Als je op zo een beveiligd verdeelstekkerblok alle toestellen van je muziekinstallatie aansluit, of je computerconfiguratie met printer en modem, zijn al deze toestellen beveiligd

tegen stoorpieken op het net, en bij een indirecte blikseminslag ook tegel; de geïnduceerde spanningen. Een beveiligd stekkerblok van een gekend merk kost al snel enkele duizen den BEF terwijl 3 benodigde varistoren van 6,5 kA 275 VAC samen op amper een oo BEF komen. Ik kocht er voor mij onlangs van het merk SIEMENs, zelfs een type dat nog ietsje zwaarder is, namelijk 8 kA 275V, voor 31 BEF per stuk. Kant en klare doorvoerstekkers In de handel kan je doorvoerstekkers kopen met een ingebouwde overspan ningsbeveiliging. In vele gevallen, ikzelf ben er nog geen andere tegen gekomen, is daar slechts één varistor (en dan nog van een beperkt vermogen) voorzien tussen de fasedraad en de neuter. Dit is, denk ik wel effectieftegen stoorpieken op het net, maar waardeloos bij blikse minslag: een spanningsverhoging tus sen net en aarding wordt immers niet begrensd. Werp die echter niet te snel weg. Met een eenvoudige ingreep kunnen we hier nog twee varistoren bij inbouwen nl. tussen fase en aarding en tussen neuter en aarding. Zodoende wordt de beveili ging ook nuttig bij blikseminslag en niet enkel bij pieken op de netspanning. Tot slot Tegen het vernietigend geweld van een directe blikseminslag is weinig kruid gewassen, maar de droevige gevolgen van een indirecte inslag kunnen in vele gevallen vermeden worden door de installatie van een overspanningsbevei liging met varistoren, aangevuld met het aansluiten van de apparaten op een beveiligd stekkerblok. Hoe, waar, wat te doen? Als je de installatie uitvoert in de verdeelkast van een eenfase-net met 3 vanistoren van 15 kA 275 VAC 50 Joule van een gespecialiseerd merk kost dat circa 9.000 BEF en enkele duizenden frank per beveiligd stekkerblok. Als je echter voor zelfbouw kiest, kosten de varistoren van 40 kA 275V 400 Joule, die zelfs nog merkelijk zwaarder zijn, momenteel 956 BEF per stuk, en het zelfinbouwen van een beveiliging met 3 vanistoren van 8 kA 275 VAC 140 Joule in een bestaand stekkerblok komt in totaal op circa 93 BEF (31 BEF per stuk). Pas echter op indien je kiest voor zelfbouw, vergeet zeker niet de spanning uit te schakelen voor je een en ander begint te monteren in je verdeelbord: ook zonder blikseminslag kan je flinke meppen krijgen.

Het ontwerpen, bouwen, onderhou den of renoveren van toneeltechni sche installaties (brandschermen, elektrische of handbediende trekken, beweegbare podia, lichtbruggen, enz.) in zowel grote als kleine theaters, feestzalen,culturele centra en derge lijke kent geen geheim voor ons. De Koninklijke Opera,de K.N.S., de Vooruit te Gent, de Spil te Roeselare en het BourlaTheater te Antwerpen zijn slechts een paar van onze realisa

Neem contact met ons op volgend adres:

ties. Wenst u een informatie, studie, een vrijblijvende offerte of een bezoek aan

THYSSEN DE REUS N.V. Kaleweg 20 9030 GENT MARIAKERKE TeI.(09)2166565 Fax (09) 216 65 75

één van onze realisaties?

DECORWEEFSEL

•

GORDIJNEN

—

GROEP

•

KLANK EN LICHT

AR izirr E

hree weetseis voor deho lissos oraoe Iaroollr DUUt decor 1)oornikst-steenweg 151 8n$t) Avelgern tel. f)56/64 8’) 28 fax 056/61 $9 30 •

NLtJSTRIES Totale technische logistiek voor eveoemeoteo zowel huur als aankoop Belichting en geluidssystemen podia, decor

Eigenaarsstraat 1 7 2300 Turnhout

Mortselsesseenweg 41 2540 Hove Tel. 32 131 454 32 53 Fae 32 (31 454 32 54 E-mail 100663.1104 Compuserve.com

Tel./Fax (014) 41 72 73

Getieve deze bon op te sturen of te faxen naar Making Magazines Baudelostraat 29 9000 Gent fax 09-2338087

audîörviceS

SON(:

Theatertextiel

KLANKTECHNIEK VERHUUR VAN CONCERTINSTALLATIES VOORTHEATERS EN CLUBS. Materiaa’ o.a. Meyer Sound Soundcraft Shure Wireless Lexicon

Pierre Leconte Klokkestraat 84 2570 Duftel .

Tel.: 015/32 27 46 Fax: 015/32 27 47

Ik bestel 4opeenvolgende inlassingen onder ProSpot.

Rubriek Firma Naam .

Adres

Prijs per inlassing 4 inlassingen + magenta

J Postcode

Gemeente

Tel.

Fax

BTW

Handtekening

2.000 BFex.BTW

8.ooo BFex.BTW 500

EF/inlassing

lkwens een steUnkleUr (magenta-rood)

De advertenties worden per inlassing gefactureerd (Buitenland +500 BF per factuur)

Het materiaal wordt opgestuurd tegen de iste van de maand voor verschijning

Gelieve mij te contacteren in verband met advertentiemateriaal

1 BASTI-cursus Basiscursus Theatertechniek voor profesioneIen

Twee prijzen voor Louis Janssen

n 1999 organiseert BASTT nu reeds voor de tiende maal een cursus theatertechniek. Vanwege de grote vraag richten wij deze cursus nu jaarlijks in. We blijven op onze eerste stek, namelijk “Het Dommelhof’ in Neerpelt en wel van maandag 14 juni tot en met vrijdag ‘8juni 1999. De hoofdlijnen van de cursus zijn de theoretische en praktische grondslagen van de algemene theatertechniek, geluids- en belichtingstechniek, veiligheid, speciale effecten, productieproblemen en de structuur van het theater in Vlaanderen. We voorzien ook enkele demonstraties. Het wordt een zwaar rooster, dagelijks van 9 tot 22 uur (46 uren in totaal) maar een enthousiaste interesse garandeert een prima resultaat. De docenten zijn ook ditmaal theaterpractici met jarenlange ervaring in dit vak. De cursisten moeten bij voorkeur in het theatertechnisch beroep staan. Indien er plaatsen open blijven, zijn ook amateurs welkom.

Wij wensen onze Neder landse collega van harte proficiat bij het behalen van de “Frits Van den Haspel award” en de “zilveren krommer” De “zilveren krommer” wordt gegeven aan theatertechnici die 25 jaar in het vak staan. Louis Janssen startte zijn carrière in het “Theater Beejekurf” in Venray. Via het Cultureel Centrum de Vest” in Alkmaar (i97) en de “Stadsschouwburg” in Groningen (1983), kwam hij in 1989 bij Toneelgroep Amsterdam terecht, waar hij nog steeds werkzaam is als technisch directeur. De moti vaties van de jury voor het geven van de Frits Van den Haspel-award” aan Louis Janssen berusten op het feit dat hij zijn kennis ten dienste stelt van verscheidene organi saties, o.a. als medewerker van “Podiumtechnologie” en “Zichtlijnen”, en als vice-pre sident van het OISTAT en ondervoorzitter van de Commissie Technologie. -

“

Bijscholingscursus in samenwerking met FEVECC in 1999

Cursus film- en videoprojectie eze cursus richt zich tot poiy valente technici die zich willen specialiseren in film- en videoprojectie. De docent voor deze stof is werkzaam bij de firma KINTER en plaatst in Vlaanderen de geluidsproces soren. De inhoud is gebaseerd op de 35 mm filmprojectie. Volgende aspecten komen aan bod formaten geluid Dolby SR, stereo Dolby SR formaten film PAN0, Scoo hoe herkennen we ze? waarop letten bij projectie film? onderhoud van de projector enkele voorkomende gebreken en problemen. Deze cursus wordt opgesplitst in twee dagen: tijdens de eerste dag, maandag2l decem her ‘98 komt filmprojectie aan bod tij dens de tweede dag, maandag 4januari ‘99 staat videoprojectie op het programma. De cursus gaat door in het CC. Lokeren, telkens van io tot 12U30 en van 13U30 tot i6 u. In de voormiddag het theoretische gedeelte ; in de namiddag de praktijk. De prijs is nog niet vastgesteld.

Het cursusgeld bedraagt 12.500 BEF voor BASTT leden ; niet-leden betalen 14.000 BEF. Het bedrag kan gestort worden op het nummer 880-3794441-42 met vermelding BASTT-cursus 1999.

Een voorschot van 2.000 BEF dient gestort te wor den vé6r T mei 1999 ; het saldo v66r i juni Wacht niet te lang met uw inschrijving, er zijn reeds verschillende aanvragen en het deelnemersaantal is onherroepelijk beperkt tot 36. In de cursus is begrepen: het lessenpakket vier overnachtingen in “Het Dommelhof’ ontbijt, middagmaal, avondmaal en tweemaal per dag koffie. .

Inlichtingen en inschrijvingen op het BASTT-secretatiaat tel. (03)6362938 fax (03)63638 94 e-mail basff@skynet.be

Informatie en inschrijvingen FËVECC Saincteleffesquare i 9 1000 Brussel

tel.

(02)2011707

Algemene Ledenvergadering Tijdens de T.T.-dagen in de Vooruit in Cent had de “Algemene Ledenvergadering” plaats. Hierna volgt een verslag. VERsiG VAN DE ALGEMENE LEDENVERGADERING op 28/08/98 in de “Majolica zaal” van de Vooruit in Gent te iouo.

J. Berwouts doet een oproep aan de leden om hun collega’s te overtuigen lid te worden van BASTT. Contacten voor eventuele samenwerking zijn gelegd met de Vereniging van Theaterdirecteurs.

de zendfrequenties voor draadloze zendmicrofoons. De situatie daaromrent in België wordt in dit num mer van ProScenium besproken. Een volgend punt zijn theatertechni sche normen; deze bestaan niet als zodanig in België, wel in Duitsland en Oostenrijk. Er wordt gewerkt om een Europese standaardnorm te maken, later zefs een wereldwijde. I.v.m. de open Europese Markt wordt tevens een vergelijking gemaakt met de waarde van diplo ma’s die in de verschillende landen worden uitgereikt. In principe zou elke inwoner van de Europese Unie in elk ander land van de E.U. moeten kunnen werken. In de praktijk is dat wel anders. Als besluit: de namen en adressen van de BASTT-vertegenwoordigers in de verschillende OISTAT-com missies zullen gepubliceerd worden.

Aanwezig: Voor de Raad van Bestuur: 4 C. Van Goethem geeft een overzicht J. Berwouts, D. Darden, F. van de cursussen die het afgelopen D’haene, T. Kersmaekers, IE. Van jaar gegeven werden. Deze cursusDroogenbroeck, C. Van Goethem sen worden in de loop van het volVerontschuldigd: gende seizoen hernomen. R Dox, R. Hooyberghs De cursus Klank voor Gevorderden wordt in het vooruitzicht gesteld; ( beiden van dienst op de beurs) P. Verscheiden en Roos Werch deze zou uit 2 X io sessies bestaan. Afwezig: levens wordt er gedacht aan een w. De Strooper, G. Snoeck cursus Bediening van video- enfilmVerder ‘5 leden van BASH appa;atuur. F. D’haene stelt de cursus Theater1 verwelkomt Berwouts de deelne techniek voor in het VTI te Waregem. J. mers en geeft het woord aan E. Van Deze cursus, in avondonderwijs, start op T september. De totale cur Droogenbroek, voor het financieel verslag. Ë. Van Droogenbroek leest sus zal over 3 jaar lopen. Voor de de cijfers van inkomsten en uitgaven praktijk is er een overeenkomst met voor en geeft uitleg over deze cijfers. het CC. De Schakel in Waregem. Hij benadrukt het belang van lidBASTT-leden kunnen deelnemen 6 Als laatste punt op de agenda stond de voorstelling van de kandidaataan een gunsttarief. maatschap van BASTT. Alleen door bestuursleden. Zijn met algemeenhet bestaan van een sterke achterban heid van stemmen aangenomen: kan een bepaalde druk op officiële 5 De werking van OISTAT wordt aan Johan Vanmuysen voor Westinstanties uitgeoefend worden. de leden uitgelegd. Vlaanderen en Johan Vandermot Voorbeeld: de cursus theatertech J. Maeckelbergh spreekt over de niek in het V.T.T. van Waregem. voor het Brusselse Gewest. Deze commissie scenografie. Toekomst: laatste heeft uitdrukkelijk te kennen ontwerp van BASTT-website en gegeven alléén in het Brusselse te 2 D. Darden bespreekt de publicaties mogelijke computerworkshop op de werken. van BASTT van de laatste jaren: de Praagse Quadriënnale in Wij verwachten dus nog de kandida agenda de T.T.-gids en C. Van Goethem, commissie oplei PRoScenium. Hij schetst het tot tuur van een vertegenwoordiger voor ding, spreekt over de coördinatie op de provincie Vlaams Brabant. stand komen van de samenwerking gewestelijk vlak van de verschillende met Making Magazines en de moei opleidingscentra: BASTT RITC lijkheden die ontstaan zijn door het Pianofabriek Waregem Showbiz feit dat Making Magazines niet de school en over de internationale verhoopte winst kon putten uit de samenwerking op het terrein van de advertenties, zodat de aanvankelijke opleiding: uitwisseling van leertweetaligheid werd opgegeven en krachten en van studenten. ProScenium nog enkel in het 1. Kersmaekers, commissie tech niek, stelt het werk aan de Theater Nederlands verschijnt en dat de Atlas voor. Dit moet een verzamel redactionele bijdragen onbetaald zijn. werk worden met de technische gegevens van alle theaters. De interTheatertechnieker voor ruimere periode i.v.m. de technische begeleiding, decornationale goedgekeurde technische 3 J. Berwouts vraagt in de toekomst type-fiche is klaar, zij moet nog in werk en opvolging van een volledige meer redactionele bij dragen van de een praktische vorm gegoten wor productie bij Theater Froe Froe. leden. Hoewel wij er ons van bewust zijn dat technici geen schrijvers zijn, den. De informatie wordt nu verza Info Marc Maillard meld. Aan de technici van de theamoeten zij zich geen zorgen maken Theater froe Froe ters en Culturele Centra zal gevraagd over grammatica ofschrijfstijl verNamenstraat 7 worden deze fiche in te vullen. mits alle bijdragen geredigeerd wor 2000 Antwerpen den vèbr zij in ProScenium verschij T. Kersmaekers spreekt verder over tel./fax (03)248 72 21 nen. internationale moeilijkheden i.v.m. -

—

Vacature

GASTTTEWSj

Geachte Familie, beste vrienden, Hoe lang ken ik Jos? Van het einde van de jaren ‘Co denk ik. Dertig jaar gele. den, tijdens het seizoen 1968—’69, speelde hij als acteur bij het “Brussels Kamertoneel” dat onder leiding van Johan van der Bracht in een zaaltje onder de basiliek van Itoekelberg opt rad. Na de première van Hak iedere dag een boompje om, een sttik van Bert Verminnen in een regie van Eva Bal, hebben we wat nagepraat. Het stuk was grotendeels door improvisaties met de acteurs tot stand gekomen. Een ‘revolu tionaire’ techniek, die elke generatie jonge theatermakers blijkbaar opnieuw wil uitvinden. Ik zag een beetje naar hem op. Een aca demicus, licentiaat filosofie nota bene, die een toneelopleiding had gevolgd, en in een avant-gardistische theatergroep speelde. Ik zat nog in de toneelkias van het Antwerpse Conservatonium. Hij deed al waar ik nog van droomde. ,

En schrijven, dat kon hij. Dejavaanse Danseres werd na een bekroning door het Centrum voor Nederlandse Dramaturgie gecreëerd door het Arca-theater te Gent. Reynaert de Vos werd als massaspel opgevoerd te Sint Niklaas. En in het “Nieuw Vlaams Theater” beleefden we een oprecht en intens artistiek genoe gen met de productie van Dit is een Grieks landschap, een variatie op het Elektra-thema. Al was hij een academi cus en een belezen en erudiet man, wenste Jos zich toch in zijn theatertek sten niet te verliezen in een hoogdra vende geleerdheid. Hij hield van volks theater, in de goede betekenis van het woord: teksten met een degelijk onderbouwde inhoud, die toegankelijk waren Een paar jaar later waren we collega’s. J os was intussen acteur en dramaturg voor een breed publiek. Schippersstraat was zulk een volksstuk, dat sedert zijn bij het “Reizend Volkstheater”, dat in 1970 behoorlijk wat aanzien genoot, en creatie in het EWT-theater te Deurne tot op heden door vele toneelkringen op de dat in geheel het Vlaamse land een affiche is genomen. En ook dit seizoen enorm aantal reisvoorstellingen speelde. Jos had grootse plannen voor de ver- opnieuw te Antwerpen zal worden nieuwing van dat gezelschap. Als begin- gespeeld. nende en aarzelende dramaturg van de J os kon zijn dromen voor een verKoninklijke Nederlandse Schouwburg nieuwd volkstoneel in het gezelschap kon ik veel opsteken van zijn reeds rijke van het “Reizend Volkstheater” echter ervaring. Regelmatig wisselden we tips niet realiseren. Door politiek getouw uit. We beschouwden elkaar immers trek geraakte dat Reizend Volksniet als concurrenten: we wisten dat als theater” in een sukkelstraatje. Minder het met het theater in geheel bekwame heelmeesters maakten minVlaanderen goed gaat, het ook voor het der juiste diagnoses, en Jos werd een eigen gezelschap goed was. Ik bleef tijdje de woestijn ingestuurd. Medio de hem door de jaren heen als een iets jaren ‘8o maakte hij een mooie comeoudere, meer succesvolle collega back, en werd hij bij een open vacature beschouwen. Hij werkte niet alleen als als beste kandidaat geselecteerd en aandramaturg, hij trad met het “Reizend gesteld tot leraar Geschiedenis van de Volkstheater” ook als acteur in tientaldramatische kunst” aan het Koninklijk len producties op. Hij werkte eveneens Conservatorium te Antwerpen. voor de televisie, en werd gecast om de Opnieuw waren we collega’s —ik had hoofdrol te vertolken in de verfilming namelijk eenzelfde leeropdracht aan het van De Goden moeten hun Getal hebben, Conservatorium te Brussel— en wissel. naar de roman van Hubert Lampo. En den we regelmatig nuttige tips, en J os schreefook zeifromans, en toneel- wetenschappelijke informatie uit. Jos teksten. Een allround theaterman. Die werkte ook graag mee aan het moedige ik bewonderde. initiatiefvan Netty Vangheel, die met Toen ik samen met een jongere collega haar Open Living een vernieuwde theateninitiatie voor j ongeren creëerde. Wil Beckers (die ook het theateram Hij gafer lessen en schreefnieuwe aanbacht had geleerd bij het later wat misgepaste theaterteksten die door de jon prezen Reizend Volkstheater”) het “Nieuw Vlaams Theater” had opgestart, genen met veel enthousiasme werden opgevoerd. op de zolder van het café-theater ‘t Natiepeerd in de Lange Noordstraat te Even werd ik zijn directeur, toen ik hem Antwerpen, waar we met veel enthou siasme en bitter weinig geld de Vlaamse in 1992 vroeg om ook in de Studio Herman Teirlinck de aspirant-acteurs dramaturgie trachtten te promoten, hielp Jos ons herhaaldelijk met nuttige enig inzicht te geven in de toneelge en waardevolle tips over speelbare nieu schiedenis. En bij de fusie van de hoge“

“

In Memoriam Jos Houben

we Vlaamse theaterteksten. Zo bezorg de hij de brochure van De Huurlingen, de eerste theatertekst van een toen nog onbekende auteur, die vele jaren later de staatsprijs voor toneel zou oïitvan gen: Paul Koeck. Jos deed méér voor anderen, dan voor de verspreiding van zijn eigen werk.

op maandag 28 september overleed Jos Hou ber ( acteur dramaturg, auteur en docent aan de Hogeschool Antwerpen) onverwacht aan een hartstilstand. Bij zijn begrafenis op 2 oktober sprak Toon Brouwers, jarenlang zijn collega in het theater en aan de Hogeschool Antwerpen, het volgende ttIfl memoriam” uit. scholen in 1995 werden we plots concurrenten, vermits we in eenzelfde hogeschool beide gespecialiseerd waren in hetzelfde vak. In plaats van elkaar te bekampen, deden we echter construc tieve voorstellen tot taakverdeling. En bleven we als collega’s nauw en hartelijk samenwerken. Hoewel hij in de nieuwe Hogeschool Antwerpen elke hem opgelegde taak plichtsgetrouw wilde uitvoeren, en zich elk jaar opnieuw voor weer eens andere lessenpaldKetten en andere opdrachten wilde engageren, leed hij erg onder het voortdurende heen en weer geschuif waarbij er zo weinig plaats was voor een kleine waardering. In een recent gesprek vertrouwde hij me toe —zonder te willen klagen— dat dit pijn deed aan zijn hart. In 1983 verklaarde Jos Houben: “In mijn schrijven wens ik me niet als een

moralist op te stellen, hoewel ik natuurlijk het streven naar macht omwille van de macht afwijs. Het is niet mijn bedoe ling een ‘betere morele’ code op te stellen ofaan te prijzen. Ik probeer niet de maatschappij te hervormen, ik probeer alleen te zien hoe mensen met elkaar omgaan, en ik meen vast te stellen dat ze daarbij pogen een greep op elkaar te krijgen ook als ze menen dat ze zich-

een citaat uit het boek “Nieuw Vlaams Teater. Voor een eigen dramaturgie”

zelf opofferen.”

NVTi983, bïz.

—

Jos heeft bij mijn weten nooit gepro beerd om een greep te krijgen op ande

ren. Daarvoor had hij een te goed hart. En is dat niet het beste wat een mens

kan hebben...? 2

oktober 1998

255

N.V. ERNATEC S.A. Mechelsesleenweg 317

CL,tn\t

Bi 800 VILVOORDE

VISION lOü

Tel.: 02/257.27.27 Fax: 02/253.80.83 E-mail: ernalec@skynel.be

;;

ENGINEERING AND SYSIEM BUILDER

eC r

Dealer of:

BARCO TASCAM TEKTRONIX PIXEL INTRUMENTS SAV

AEQ AEV BAF BEL CHROMAIEC CRL COMSTREAM COURTYARD DIGIPAIH ELENOS EVENTIDE FOUGEROLLE HARRISON MAYCOM NORIYUKI NTP NUMERIC VIDEO PRODYS RTI NETWORK SIERRA DESIGN LABS TEK POINT TELECAST VINIEN WHARION

: Hybrids & Audio codecs & Commentator : Eledronic Broadcast Ëquipmenf : Satellite SNG-vehicles & groundstations : Audio delay synchronisers : In-picture audio meters : Audio-processing, RDS : DïgllaI earth station & modems & receivers : Sync Genetators : Video g audio routing & distribufion : Transmiffers & signal processors

:_Harmoniser & logging recorder converters, tronscoders & distribution : Au io consoles : Easycorder & audio codec : Scriptboy : Audio measurement & routing : DigaI video equipment : Audio Codecs : Tape cleaners & tape evaluators : Roung & distribufion : Digital video disk recorder 2

: Routers & distribution : Fibre oplic equipment : Camera tripods, pedestats, pan & titf heads : DCE Clock displays & timers

cjhrot •

ter tnPt JudioM

_____..I