Proscenium 10 by STEPP vzw

çç

N ‘0

03’ ‘Da ‘wa

3 t’ 0)

OW ‘Oc Oo

oj o •—bZ am 0

ha. ,

mmw @;z ;;a

it:

‘0

a’.

‘t

t—t

, •-

?%3

a.Ersnr

‘4

j;:Ç’Ljj,

aata

.1 4/

!o 0 03 0

—0

><D

(Dc

-H

Vakblad voor theatertechniek en scenografie In samenwerking metde BASU

L::

ELtüt

:E 1

Commissie Publicatie Rose Werckx N’io maartig Driemaandelijks jaargang 3 PRoscenium is een uitgave van

4i-j iV1aaz;nes MAKING MAGAzINE5

Baudelostraat 29 tel. fax

5-9000 Cent (09) 2338463 (09) 233 8o 87

Uitgever Patrick Verleye Redactie Rose Werckx Azalealaan 30 tel. fax

B-1030 Brussel (02) 215 o8 52 (02) 241 4476

Werkten mee aan dit nummer Toon Brouwers, Dré Darden, Luc De Vreese, Luc Dhooghe, RafHooyberghs, Ivo Kersmaekers, Chris Van Goethem, Rose Werckx Advertenties MAKING MAGAzINES

ohn Bogaerts, achtendertig jaar later

Inge De Ridder te). (09) 233 8463 fax (09) 233 8o 87 Secretariaat en abonnementen

Theatertek

Anja Staelens

eautomatiseerde trekken

Vormgeving MAKING MAGAzINES

Koen Landuyt Druk Sint-joris

‘

Nevele

Prijs per nummer

200 BEF

Abonnement België (4 nrs.) Bank 068-2148521-95

700 BEF

r is nog leven na de dood

Nederland

f45 ABN-Amro 46.12.48913

Teksten,foto’s en illustraties mogen enkel worden overgenomen mits voorafgaande schiffleljke toestemming van de uitgever. Verantwoordelijk uitgever jacques Berwouts Kunstenaarsstraat 100 B-9040 Gent

Voor de verbetering van de arbeidsveiÏig icid en de werkomstandigheden gaan meer chouwburgen over tot het installeren van elektrische trekken. Hoe werkt dit nu in de raktijk, en wat zijn de voor- en nadelen?

intecv Lew]

1.000 BEF

Anderelanden

Een terugblik op het scenografisch werk an deze Antwerpse kunstenaar.

Kennismaking met William ?hïips Sinds kort zefstandig vormgever, oordien gewoon vormgever voor “God en Klein Pierke”.

enogcafces

Svoboda, beweging en spiritualiteit

Een gesprek met de internationaal gekende ‘ormgever.

—

ecarchtectuuc

e zichtbaarheid in e Bourlaschouwburg

Pen standpunt over zichttjnen en uipvormige parterre.

versLag

commissie voor

Het volgende nummer verschijnt in juni

]--

sverder-

Verslag van de commissie scenografie ‘an de OISTATdie onlangs vergaderde e Tel Aviv.

Varia 31 BASU nieuws

—a,M:1IHhI•

inhoud

Het ontwerpen, bouwen, onderhou den of renoveren van toneeltechni sche installaties (brandschermen, elektrische of handbediende trekken, beweegbare podia, lichtbruggen, enz.) in zowel grote als kleine theaters, feestzalen,culturele centra en derge lijke kent geen geheim voor ons. De Koninlflijke Opera,de K.N.S., de Vooruit te Gent, de Spil te Roeselare en het BourlaTheater te Antwerpen zijn slechts een paar van onze realisa ties. Wenst u een informatie, studie, een vrijblijvende offerte of een bezoek aan één van onze realisaties?

Neem contact met ons op volgend adres:

THYSSEN DE REUS N.V. Kaleweg 20 9030 GENT MARIAKERKE TeL(09) 216 65 65 Fax (09)2166575

II--———-J

1 GROEP

BASIT op internet BASTI Home Page

Net verschenen ii

LaCompositioW’

Doelstellingen van BASTT Samenstelling van het Bestuur Nieuwsbrief BASTT Uit ons Ledenblad Jobaanbiedingen Na een nummer gewijd aan de improvisatie Geplande activiteiten ( Créateurs de l’imprévu) verscheen onlangs een Opleidingen voor theatertechnici volgend nummer in de reeks, uitgegeven door Mogelijkheid tot discussie onder “Contredanse”, over de compositie: theatertechnici over... Over de essentie van de creatie. Ledenlijst BASTT Over het ontstaan van het choreografisch werk. Lid worden van BASTTvzw Over de keuze t.o.v. de diverse compositiemoge lijkheden. Links naar theatertechnische bedrijven Choreografen en hedendaagse kunstenaars onderLinks naar opleidingen en vor zoeken deze elementen via de studie van de com ming voor theatertechnici positie hij andere disciplines, zoals beeldende E-mail BASTT: Belgische Associatie van kunsten, muziek en architectuur. Discussies, teksten en reflexies op hun werk verrij Scenografen en Theatertechnici Vereniging Voor ken het uitgebreid thema over schriftuur, conPodiumtechnologie Nederland stmctie en compositie. OISTAT Met werk van o.a. Dominique Deze pagina is het best te bekijken met: Bagouet, John Cage, Merce Internet Explorer 4.01 en Netscape 4.04 Cunningham, Decor De schermresolutie is 8oo x Ccc. Architects, A.T. De Keersmaeker, William Forsythe, Alain Platel, Oscar Http://www.users.skynet.lie/bastt Schlemmer, Meg Stuart,... .

Nouvelles de Danse n 36-37, 256 pag. Prijs Ccc BEF

Voor info: Contredanse Vlaamsesteenweg te 1000 Brussel tel. (02) 502 03 87. -

Een website voor de podiumkunsten

Scènes the atertijd “Scènes” schnft (136p.) uitgegeven door “La Maison du Spectacle La Bellone” (Vlaamse Steenweg 46 te loco Brussel). is een nieuw

—

Het zal twee keer per jaar verschijnen. Informatie en reftexie zijn de twee pei lers van het nieuwe tijdschrift. Een eerste deel geeft een kritisch overzicht van het Franstalig theater in België van de voorbije zes maanden (juli-november 98). Het tweede deel is een soort open tribu ne voor theaterkunstenaars, waarin ze hun ideeën kwijt kunnen, ten einde een publiek debat te kunnen opstarten. Dit keerligt het accent op beginnende theatermakers, maar ook worden bekende figuren geïnterviewd over het telkens opnieuw beginnen en herbeginnen aan een voorstelling, en hun motivatie. Dan volgen interviews met Marc Liebens, Martine Wyckaerts, Nele Paxinou, Isabelle Pousseur, e.a. Het nummer sluit af met een reftexie over drie jaar P.A.R.T.S.-werking.

1999 5 een belangrijk jaar voor het Vlaams Theater Instituut. Een deel van de databank, hét centrale werkinstrument van onze instelling, gaat on line op de nieuwe website: www.vti.be. In die databank worden adressen van gezel schappen en schouwburgen opgeslagen, een gedetailleerd overzicht van hun producfies met de namen van alle medewerkers en speeldata, enz. Vanaf25 januari kan iedereen met internettoe gang vanop zijn eigen computer allerlei adressen van organisaties, première- en speeldata, lijsten van medewerkers enz. heel gemakkelijk opvragen. Daarnaast wordt ook de andere infor matie op de website uitgebreid. Je vindt er veel links, artikels en allerhande informatie.

dan brainstormsessie Brits onderzoek toont aan dat nieuwe ideeën meestal niet op kantoor ontstaan Is creativiteit een belangrijk onderdeel van uw job? Worden nieuwe ideeën in uw werkomgeving naar waarde geschat? Dan blijft u best regelmatig eens een dagje thuis. Want een Brits onderzoek heeft aangetoond dat het kantoor niet de beste plaats is om frisse ideeën op te doen. Als je op zoek bent naar nieuwe invaishoeken is het bad een betere omgeving dan een vergadering. Uit het onderzoek, dat op verzoek van British Telecom werd uitgevoerd door het blad Management Today, bleek dat de 410 ondervraag de managers thuis het meest creatief zijn. Achttien procent noemde de huiselijke omgeving als de plaats waar ideeën de meeste kans krijgen, terwijl slechts ‘5 procent het op het kantoor hield. Ook de trein ofauto van en naar het werk en het strand blijken de creativiteit meer aan te wakkeren dan het kantoor, want zij scoorden allebei 17 procent. Zelfs het bad ofde douche zijn voor 12 procent van de managers creatief gezien erg vruchtba re plaatsen, terwijl een brainstormsessie (die toch speciaal bedoeld is om nieuwe gedachten te doen opborrelen) door slechts 7 procent genoemd werd. Zo’n 7 procent van de managers blijkt op reis weleens een brainwave te krijgen, terwijl 3 procent ‘5 nachts in bed originele gedachten heeft. Het onderzoek toont ook aan dat oudere managers minder moeite hebben met het formuleren van ideeën op het werk dan jongere. De conclusie die uit het onderzoek naar voren lijkt te komen, is dat creativiteit gestimuleerd wordt door omgevingen die niet direct met het werk wor den geassocieerd. Wanneer werknemers worden afgeleid van de dagelijkse beslommeringen komen ze tot originele ideeën, zo lijkt het. “Een tijdje wegblijven van het werk komt de creativiteit ten goede.” Zo bevestigt Neil McLocldin van de Workstyle Consultancy Group van British Telecom in de Financial Times. “We zien dat steeds meer bedrijven en organisaties het werk meer flexibel organiseren. Gedeeltelijk is dat om de werknemers de kans te geven hun eigen takenpakket beter te organiseren, maar het levert tege lijk waardevolle denktijd op.” De Morgen 5 november 1998

John

[ auteucacçueseerwouts ] Deze maand gaat in de

Arenbergschouwburg een retro

spectieve door van het werk van

]ohn Bogaerts, enfant terrible van

het Antwerpse theaterleven, naar

achtendertig geweest. Helaas zijn een heleboel mensen blijven steken bij dit principe, en dat heeft naderhand heel wat proble men opgeleverd. Eerst kwam dan het regisseurstheater, naderhand het decorateurstheater en dan stond daar iets waar je ook niet van wist wat het er eigenlijk stond te doen. Het wordt voor mij steeds moeilijker om voor regisseurs te werken, behalve dan voor Georg Kayser, omdat die een werking toelaat waarbij iedereen zijn eigen inbreng kan hebben. Daar is geen supprematie noch van decorateur, noch van ontwerper, en Odett Kottler is daar ook goed in. Maar die snapt dikwijls niet wat hij als beeld krijgt en gaat dan dingen doen die niet kloppen. Hoe benaderje een stuk?

Met de eerste informatie die ik van de regisseur krijg, waarom hij dat stuk wil doen, en waarom hij vindt dat ik het aanleiding daarvan dit interview. moet doen, dat is de eerste communica tie. En dan ervaar ik al onmiddellijk of hij al een vast programma heeft, of hij nog compleet in de fantasie zit. In dat geval zijn we beiden vrij. Het is tweede voor ohn, hoe benje met theater Hebjij voorkeur in bepaalde J zoals naar een restaurant gaan, en voor aanraking gekomen ? materialen? het menu er is, al weten wat je gaat Per ongeluk. Ik studeerde aan de acade Dat is altijd mijn grootste probleem nemen. Maar ik werk niet graag meer mie voor binnenhuisarchitect omdat geweest. Ik wil graag materialen gelimi met regisseurs die zeggen hoe het moet. dat een ernstig beroep was, volgens ken van deze tijd, maar de budgetten Mijn laatste productie hier in mijn ouders, en ‘s avonds studeerde ik waren altijd veel te krap, dus eindigde Antwerpen (Ëquus) was een compleet voor acteur. Het was toen de periode altijd alles bij triplex en doek, en schildébacle. En dan lees ik van die regisseur van James Dean, en dat was een stijl die deren. zes maand later dat voor hem figuran mij beviel. Mijn ouders wisten daar Ik herinner mij Galileo Galilei te hebten even belangrijk zijn als het decor. niets van. Ik studeerde gelijk af als ben gemaakt voor tachtigduizend frank, Als hij “Carmen” gaat doen heeft hij acteur en als architect, en ik ging wer nu kost zoiets achthonderdduizend toreadors nodig, en die zijn dan een van ken bij een architect. Ik kwam toevallig frank. Maar daar is blijkbaar nu ook de belangrijkste elementen van zijn Walter Tillemans tegen, zijn ontwerper geld voor. Maar eigenlijk heb ik geen voorstelling. Als ik dan kijk welke figu was gestorven aan een hersenvliesont voorkeur voor materialen, de beste zijn ranten hij had gekozen voor “Equus” steking en hij zocht iemand met dezelf die, die kloppen met het regieconcept, dan moet ik hard lachen, want dat de opleiding. en die dienen zich dan ook aan, maar in maakte het mij onmogelijk goed werk af principe is met elk materiaal iets te te leveren. Ik had met zijn ontwerper op school doen. In ieder geval moet je altijd weten wat gezeten en dat was het. de technische mogelijkheden zijn van Benjij echt de ontwerper ofbenjij eerIk ben dan begonnen, als acteur met het plateau waar je voor werkt, wat de der de uitvoerder van de ideeën van de “Lijmen en het been” de eerste regie capaciteiten zijn van het atelier, en dan regisseur? van Walter na de “Miracle Worker” met weet je ook al onmiddellijk wat je wel, Frieda Pittoors. Daarna speelde ik mee Dat heeft ook allerlei evoluties doorge en niet kan gaan doen. Je moet gaan disin “De goede mens van Sezuan”, maar maakt. Ik ben begonnen bij “den tilleren. Maar dat is in dit geval een goed deed meteen ook het decor met kos Tillemans” en hij werkte volgens de woord, want de vodka van veertig gra tuums van Yen Pernat. Maar toen die principes van Brecht, dus volgens het den wordt er één van tachtig graden. ook kwam te sterven ben ik ook maar modelboek, wat betekent, nadoen wat Ik probeer altijd de ruimte zo kaal kostuums beginnen doen. Dus alles is mijnheer Brecht had gedaan. Dat is mogelijk te houden, er voor te zorgen per ongeluk gebeurd. voor mij ook een goede opleiding dat er zo weinig mogelijk staat. Als ik

5oaa erts, ar Iter liv. “Francisca zie, vind ik dat enorm plezant omdat dat nauw aansluit bij wat ik wil doen. En dat is dan het voordeel van Luc Perceval, iemand waarvan Ïe voelt, dat die ook met dergelijke dingen bezig is. Dergelijk soort minimalisme spreekt mij in dit geval wel aan, daar waar het in veel andere gevallen gewoon gemakzucht is. Dit is puur zuivering. Ik wil de ruimte er zoveel mogelijk laten uitzien als een groot wit blad, vooral omdat we hier meestal gevangen zitten in hetlijsttoneel. Het mooiste voorbeeld hiervan was mijn Driekoningen avond”, een wit doek en wit zand, maar de regie en de belichting zijn daar niet in gevolgd, die waren te complex. Als decorateur ben je te veel afhankelijk van nevenfactoren, te vergelijken met een werk van Picasso ofFrancis Bacon, wat in een museum voor streepjesbehang zou worden gepresenteerd. Dat is dan de verantwoordelijkheid van dat muse um dat het werk daardoor teniet wordt gedaan. “

ningen die daar op dat ogenblik geleverd zijn. “De Keuken” in de Bourlaschouwburg met Ronny Commisaris, omdat we daar voor het eerst de lijst hebben doorbro. ken en in de zaal zijn gaan spelen, daar ben ik echt fier over, ook omwille van het feit dat het dan succes heeft gehad. Mijn werk in het ballet met Aimeé de Ligniere, “Carmina Burana” Ballet geeft een veel grotere vrijheid. De choreo graafen de ontwerper kunnen beide vertrekken van de muziek, en de ruimte moet zo sober mogelijk worden gehou den om de dansers zo weinig mogelijk te hinderen wat je dwingt tot een opti maal gebruik van de ruimte, waar je niet beslommerd wordt met deuren en ramen en tafels en stoelen wat de huidi ge regisseurs blijkbaar niet meer kunnen missen. Het is meer een klank- en lichtspektakel.

Mijzefretrospectiveren?

De catalogus van mijn tentoonstelling, die bestaat uit oude foto’s van mijzelf waarop mensen kunnen zien hoe ik fysiek sterk veranderd ben om de vijf jaar en dan kunnen ze aan de wand die veranderingn in mijn werk ook herkennen. Ik toon ook mijn underground movies die ik maakte met mensen van de stu dio, waaronder nu een aantal BV’s. Dat zijn dingen die er uitzien zoals nu de dingen op MW en Ketnet, waar ze nu allemaal voor platvallen. Nu noemen ze dat stijl, maar toen was dat, dat en niet meer. Dat ziet er nu heel modern uit, maar ik deed dat niet om modern te zijn. Geen heimwee naar? Neen iedereen had toen filmclubjes en Robbe de Hert had zijn King Kong, waar ik mijn filmpjes kon spelen, een echt underground circuit. Eens dat was geaccepteerd als Met wie zouje nog eens willen werken? kunstvorm vond ik het flauw. Met Luc Perceval, en dat zou waarschijnlijk wel uitdraaien op “T... een In welke mate gajijjc moeien met oorlog”, maar ik ken hem, en hij kent regie? mij en dat zal dus waarschijnlijk nooit Ik heb net nog een correctie doorgebeld gebeuren. naar Israël, waar de regisseur iemand Hebjij mensen waarje naar opkijkt? wilde laten vermoorden op de eerste rij. Dat kan niet, want je komt in de proble Toen ik begon, Theo Otto, maar dat men met het lijk, met het bloed, waarvind ik nu verschrikkelijk. Ik heb van iedereen ziet dat het vals is, met de Andrei Ivaneanu bewonderd omwille messen, die ook duidelijk nep zijn. Dus van zijn artistieke kwaliteiten. Hij werkheb ik gezegd: haal dat gebeuren van te niet in mijn stijl, maar je herkent zijn het publiek weg en isoleer het met licht, werk onmiddellijk door zijn coloriet en dat geeft een even goede focus. door alle kleine details die er kwamen bij kijken, het was allemaal een beetje Je beste herinneringen? overdone, maar het zag er altijd prachtig Mijn reizen. Omdat door de keuze van uit, hij kon trouwens ontzettend goed mijn bestemmingen, voornamelijk om met budgetbeheer, en was een krak vreemde culturen, ik telkens gezuiver in het werken met recuperatiemateria der ben teruggekomen. Het is als een len. Het had altijd wel iets van over het appartement dat overbemeubeld is, en ijzerengordijnrichting, maar het was dat je gaat opruimen. Alles wat niet wel boeiend. Een van de mensen waar nodig is, moet je weggooien. Vandaar ik van in den beginne sterk heb in was ‘Zucco een heel zuiver beeld, geloofd, en nog een merkwaardig deco ondanks het feit dat niet alles heeft rateur vind, is Jan Versweyfeld. Wat ik gewerkt zoals we het gewild hadden (de verder graag zie is “the empty stage” van techniek van de beweegbare vloer die Peter Brook en de fantasie van Robert door omstandigheen, heellaattijdig was Wilson die nauw aansluit met de naïvi klaargekomen, is nooit gebruikt), maar teit die ik herken in Francisca. toch is dat een goede herinnering. Buitenlandse regisseurs ? Ik heb geen “Oom Wanja” in Israël is ook zo’n behoefte: wie mij kent kan mij vragen goede herinnering, “De Grieken” bij het en dan blijft het aan mij om ja ofneen te Raamtheater, voor de prachtige inspan zeggen. CC

1:III:t:1I7IIli• i

interview

S-Antwerpen 1961-7962

ntwerpen 1967-1962 1962-1963 1963-1964 1964 -1965

1965-1966

1966 1967 -

1967 -1968

7968 -1969

1969-1970

1970-1971

1971 1972

1972-1973

1973-1974

1974 -1975

Valstrik voor beer alleen Lijmen en het been De nacht van de 16e januari

Onze stad Strip-tease Hogezee Karel De goede mens van Se Tsouan irompetten en tamboers Het drama van de Fukuryu Maru De held van het westen Schweycl in de 2e wereldoorlog lartuffe Schakels Don Juan De zaak Oppenheimer Paradijsvogels After the fall Het woord vrijheid Starkadd De ingebeelde zïeke Leven van Galilei Hendrik IV Het dagboek van een krankzinnige Coriolanus Purper stof Tango Wachten tot het donker is Manïsman The entertainer Kleine moordenaars Pareïs voor de zwijnen Koning Lear Black comedy white Bars Driekoningenavond King John Niets nieuws onder de zon Kleine bourgeoisie De gijzelaar August. august, august De drie zusters Vrolijke vrouwtjes van Windsor Wachten op Godot Puntilla en zijn knecht Matti Vijand van het volk Volpone De kersentuin Devrek Volpone De rattenvanger van Hameln Arme moordenaar Junoendepauw De trojaanse vrouwen Dreyfuss Thefarmstory Episode

r.: %‘ ¶î:

r : ø1

4! [

Richard III Schweyck in de 2e wereldoorlog Oom Wanja De pantypikker Orestes 1976-1977 Kleine man, wat nu Dantons dood 1977 -1978 De droom van zotte Rik Vorst en vaderland Freule Julie 1978 -1979 De eerste dag De koopman van Venetie Driestuiversopera Thuis 1979 -1980 De schepping van de wereld Een familie Dracula Colas Breugnon Tijl 1980 -1981 Een vreemd koppel Kinderen van de zon De Minerva Luv 1981 -1982 De wijze kater Moeder Courage De storm 1982-1983 Maria vecht met de engelen Vrijheid van de stad De speler 1983 -1984 De jaren detig WCRKZAAMH€DCN IN Groenten uit Balen HCT BUITCNLAND De zelfmoordenaar Canada Wat een leven Jeanne-Boen National Ballet of Canada Thomas More 1984 -1985 Vancouver: The Dance Gallery Tien jaar later Zweden Drie opdrachten Eric Bruhn Stockhm: RevuB5 USA. Een vreemd koppel universiteitstheater Buffalo: 15B5 1985-1986 Nederland De vogelmarkt De Nieuwe Komedie Amsterdam: Na het mirakel Eindhoven: Proloog Krapps laatste band Nederlandse Komedie Den Haag: Eind van de wereld Nederlands Danstheater Haagse Komedie Hij werkte hier voornamelijk met Walter WCRKZAAMHCDCN IN OCLGI Tillemans, maar verder ook met Fred Engelen, Bob Vandermeulen, Jo Dua, Rick Hanké, François I3UIT€N K.N.S. Beukelaers, Martin van Zundert, Dirk Decleir, Fakkel- en Meirtheater, Raamtheater, E.W.T., K.B.V.V., Lode Verstraete, Eddy Asselberghs, Guido Mimetheater Herman Verbeeck, Internationale Maeremans, Leo Madder, Zdenek Kraus, Domien Nieuwe Scene, Studio Herman Teirlinck, Julien de Gruyter, Herman Fabri, Paul Celis en Toon Schoenaerts, KVO, Muntschouwburg, KVS, NTG, TNB. Brouwers. 1975 -1976

—

-ii:’h ITnfl

YOUR PARTNER IN PRO AUDIO Bijvennestraat 1A 3500 Hasselt Tel 011/23.23.55. fax t)1i/23.21.72. F—rnail sa1es(gem1.be XVelssite bttp://www.eml.Ïse

—

ETAALBARE EDITING VOOR

DOCUMENTATIE AANVRAAG MARKEER A.U.B. PRo

HartÏ- cii software van Bias, Lucid,

Ct)NNECTOREN Multikabelsysternen

J)OC

t) 0 0 0 0 0 t) 0 0 0 0 0

maat, Fastline, Hosa,

0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 t) 0 0 0 0 0 t) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

DRAADLOZE SYSTEMEN,

LIGHTCASE S

RarnI)ow, Unicase, Helicase. . . .

. .

AtII)IO

D=I)ocnnentntte P=Prjs

51psttt fts

0 0 0

0 0

0 0 0

0 0

0 0 0 0

—

Af f:timiters AUDIO TfCHNICA : mtcs, mixers, ÏteadpÏtones BIAS : audio editing softwarefor MAC BOUYER : industriat sound equipmettt, 100V CADAC : automated lire mixing consoles CEDAR : audio restoratton CHESLEY : CD-players, turittables (DJi) CROWN : ainplflers, mies DAS : speaker s)stems DRAWMEI{ : EQ & dynamics, + tubes fLfCTRO-VOICE : speakers, amptflers, mies fOCUSRITE : pré-amps, EQb, comp/lim, convertors fOSFEX : DAT ree., mtdtitrueks. speakers, mtes GfNfX : MO recorders FÏARTKE : speakers eb ansJ)lfiersfor bass guitars HfLICASf : light tveigÏttfligÏtteuses 11110 : speakers HHB : portable DAT recorders, CD-R recorder LA AUDIO : signal processing LUCID : audio hurdtvarefor MAC MACKIf : anulogite & digital ntixers, amps, speakers MC LARRfN : speaker systems ML TIQUf : speaker syttems MfTRO AUDIO : intercom s)stents MOTIONWORKS : remote controllers, syneïtronisers NfXO : speaker systems PANASONIC t DAT recorders PIONEfR : DAT recorders POL : speakers PHONIC : equipmentfor DJi RAINBOW :fligÏitcases SABINf :feedbuckcontrollers, delayb, EQb SAMSON AUI)I0 : mixers, amps, mies, EQb SAMSON WTRELfSS : wireless mie systems SEK’D : sofi- and hardwarefor PC SOUNDTRACS : analogue & digital mixers SPfNDOR : studio nonitors TUBE-TECII : tube geaî signal processing UNICASf :fligÏttcases VfGA : wireless intercom systems -

ACCESSORIES

SYSTEMEN OP MAAT: DAS, Electro-Voice, Mc-La.iien, Mc-

00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 0 0 00

AUDIO ACCESSORIES :patchpaneÏs, acc. EML : acoustic treatment, materialsfor FC, tape fASTLINE : cabÏes, coitnectors FLITEWARE : rnatertalsforfligÏttcoses HARTING : rntiÏti-connectors HIIB : recording media, tapes, CD-R HOSA : cabtes, adaptors, are. KM : coMe drums K&M t mie stands, speaker stands LITFLITE : gooseneck ltgÏtts, are. NEUTRIK : connectors, adaptors OMNIMOUNT : mounting systemsfor speakers PENN : materialsforfligtitcnses SOCAPEX : mttÏti-connectors SWITCHCRAFT : connectors

LIGHT

t of fax Raf Lenssens

or meer informatie, demo of voor een rjblijventl bezoek 11

09/ 236.37. 18 ax. 09/ 236.37. 19 M t 075/ 66.98.49

‘ei.

STARWAY : lig/it & special efferts

EML PRO AUDIO CATALOGijyt

ckiecRi6oVLZ

IXERS VOOR IEDERS BUDGET :

Cadac, Mackie, Samson, Soundtracs...

. .

(“RtJF TEL

1 1

FAX

NAAM STRAAT

EMEENTE

POSTCODE

- -

—

In Nederland staat de automatisering van trekkenwanden op het

moment hoog op de agenda van de meeste schouwburgen. Dit

— —.- —

komt doordat de uitwerking van de ARBOwet voorschrijft dat elke

schouwburg tegen 2007 een plan moet klaar hebben, ter verbetering

van de bestaande situatie, dat tegen 2003 afgewerkt moet zijn.

Geautomatiseerde fl D

EEsvanGoethenkk

at deze ARBOwet zo’n grote invloed heeft op de schouwbur gen komt voornamelijk doordat men, in tegenstelling met de Belgische situatie, de sector acifefis gaan doorlichten. Waar bij ons de arbeidsinspec tie slechts optreedt bij een klacht, in de meeste gevallen na vb. ontslag, is men in Nederland stelselmatig de sector gaan doorlichten. Dit heeft tot gevolg dat men oplossingen en eisen kon gaan stellen voor de hele sector, en dat op basis van objectieve gegevens en niet op basis van klachten, waarbij toch steeds het vermoeden van kwade wil in aanmerking werd genomen. —

Een van de eisen met de grootste (finan ciële) impact is het aanpassen van trekkenwanden om rugletsel te vermijden. De rugtorsie die tijdens het bedienen noodzakelijk is om veilig te kunnen werken, vormt nu eenmaal een grote risicofactor. Het laden van de trekken is ook absoluut niet bevorderlijk voor de rug. Daarnaas zijn een pakket maatre gelen uitgewerkt om het podiumgebeu ren minder belastend te maken: hulpwerktuigen voor het heffen, een duide lijke uurregeling, opleiding. Trekken zijn in drie grote categorieën in te delen: Handtrekken, die we allemaal kennen en waar de beweging van de last handmatig wordt uitgevoerd met behulp van

BOCLA

L?LIL7Lz:T7/k7c bvba

Fonteïnstraat 1 00

•

B 2300 Turnhout

Tel. 014/43 61 00 Fax 014/47 93 78

04) h.

‘‘

,“

• 5 modellen met werkhoogte vanaf 7.80 tot 1 6.60 m.

• Alle toestellen CE gekeurd • Het meest verkochte merk in België • Vele referenties, culturele centra, toneelzalen, openbare besturen, enz. • Gratis en vrijblijvende demonstratie op aanvraag

UpRight

éénpersoonsliften

trommel

c (0

trek

4.’

frequentiereqeting

4.. 4.’

(1)

stuureenJ__

een systeem met tegengewichten. Eventueel kan een deel van de arbeid hier verlicht worden door mobiele hulpheren, die waar nodig aan de stoel bevestigd worden, en zo het geheel op en neer laten bewegen zonder dat er moet geladen worden. Elektrische trekken, hierbij wordt de trek door een motor aangedreven met een eenvoudige op-uit-neer bediening. De snelheid is niet regelbaar en het sys teem is dus niet geschikt voor change

menten. Het kan wel een oplossing bieden voor schouwburgen zonder toren, waar changeren toch niet mogelijk is. Een tussenoplossing voor de eerste twee systemen is de handelektrische trek. Dit systeem kan omgeschakeld worden zodat bij changementen toch handma tig kan gewerkt worden. Geautomatiseerde trekken kunnen volledig vanuit een stuurtafel bediend wor den, waarbij de snelheid instelbaar is zodat changementen mogelijk worden. Verder worden alle (veiligheids-) facto ren in de gaten gehouden om een veili ge werking te garanderen.

De motor drijft de haspel aan en wordt op zijn beurt gestuurd door een fre quentieregelaar. Ook hier kan door meting van het gevraagde vermogen de kracht bepaald worden. De motor is voorzien van een rem die bij stilstand het geheel blokkeert, zodat de motor niet warmloopt door remstromen. De frequentieregelaar is de eigenlijke aansturing van de motor. Door het variëren van de frequentie van de aange legde spanning, kan men de motor sneller oftrager laten draaien zonder vermogensverlies. Deze frequentierege laar, die meestal voorzien is van een processor die alle veiligheidsfuncties in de gaten houdt, wordt op zijn beurt aangestuurd door de bedieningseenheid. Om de veiligheid te verhogen wordt de processor soms dubbel uitgevoerd, zodat het systeem slechts werkt als beide processoren hetzelfde resultaat geven.

Principiële werking De principiële werking van geautomati seerde trekken is vrij eenvoudig. We gaan er hier even van uit dat we met een elektrische aandrijving werken, het is ook mogelijk om de trekken vb. hydrau lisch aan te drijven, maar het principe De bedieningseenheid zal, rekening blijft hetzelfde. houdend met de teruggekoppelde De trekroede hangt met staalkabels over metingen, de softwarematig ingestelde grenzen (hoogmerk, laagmerk, max. omloopwielen aan een haspel. snelheid), de absolute grenzen (max. Eventueel kunnen op de kabel metin gen worden uitgevoerd om het gewicht gewicht, max. kracht op de kap per trek en voor het geheel van de trekken, max. van de last te bepalen en om een slapsnelheid), en de gevraagde beweging, de koordbeveiliging te sturen. Deze slapkoordbeveiliging zorgt ervoor dat als de frequentieregelaar aansturen en zo de beweging uitvoeren. De gevraagde trek ergens achter blijft haken, en de beweging kan zowel een handbediening kabels dus slap komen te hangen, het zijn als een voorgeprogrammeerde systeem automatisch stopt. “stand” De bedieningseenheid bere De haspel is gekoppeld met de motor. op deze haspel worden de kabels opge kent ook de nodige inloopversnelling en uitloopvertraging zodat het starten en rold. Daarnaast kan via een meetsys teem op de haspel de positie van de trek stoppen zonder al te grote krachten op worden bepaald. Vroeger was deze posi de kap en de rest van het systeem verloopt. tiebepaling relatief als er iets misging moesten de treldKen opnieuw gekali Hoe werkt het nu in praktijk? breerd worden. Tegenwoordig heeft men een absolute positiebepaling zodat Bij het inhangen worden de trekken manueel bediend d.m.v een joystick. kalibreren overbodig wordt. .

Hier kan men meteen hoog en laagmerk instellen, zodat een decor vb. niet verder kan zakken dan op de grond. De trek kan ook een naam krijgen, zodat je geen nummers meer in je achterhoofd moet houden. Ook eventuele tussenre pairs kunnen hier al worden ingegeven. Gebruik je meerdere trekken voor een bepaald decorstuk, dan kunnen die hier tot een synchrone groep worden samengevoegd, zodat die in de rest van het proces als één trek functioneren. Als alles inhangt, kan je standen gaan programmeren, dit gebeurt op een gelijkaardige manier als bij een geauto matiseerde lichifafel. Per trekkan de af te leggen afstand en de snelheid of de tijd worden opgegeven. Standen kunnen ook aan elkaar worden gelinkt zodat een stand automatisch volgt op een vorige. Handig hierbij is dat de start van de tweede stand word gerelateerd aan de start van de eerste, zodat het tweede changement kan starten voor het eerste is afgelopen. Sommige tafels hebben de mogelijkheid om voorgepro grammeerde effecten te gebruiken. Er kan dan vb. een kippende beweging worden gemaakt met een aantal trekken ofeen wave, een sinus-vormige bewe ging. Een mi. veel belangrijker hulpmiddel is de mogelijkheid om een bewegingsproflel op te nemen. Hier

wordt een handmatig uitgevoerde bewe ging opgenomen om achterafin een stand opnieuw te worden gebruikt. Zo kunnen ingewikkelde bewegingen toch in een stand worden opgenomen.

De aanpassing van de werkmethode is ook een, zij het tijdelijk, probleem. Je hebt niet langer het gevoel van gewicht in je handen, wat roekeloos gedrag in de hand kan werken.

Tijdens de voorstelling kunnen de stan den worden opgeroepen en uitgevoerd. Handmatige bediening of correctie, zowel van de volledige groep trekken als van een aparte trek blijft uiteraard mogelijk. De mogelijkheid om meerde re bedieningseenheden aan te sluiten, maakt het mogelijk om steeds een opti maal zicht te hebben op de uitgevoerde actie. Uiteraard zijn de verschillende eenheden zo gekoppeld dat een bepaal de trek steeds door slechts één eenheid bediend kan worden. Na de voorstelling kunnen de standen bewaard worden voor later gebruik.

Geluidsoverlast kan, bij onvoldoende aandacht in de ontwerpfase, een probleem zijn. Het is ook niet zo evident een twintigtal motoren tegelijk te laten lopen zonder dat je dat hoort.

Voor en nadelen

De grootste drempel om een dergelijk systeem aan te schaffen is momenteel het prijskaartje. In de toekomst zal het inplanten op grote schaal hopelijk een prijsdaling teweeg brengen. Het lijkt me verstandig om bij bouw ofverbou wing in elk geval rekening te houden met deze evolutie en in elk geval de mogelijkheid te voorzien om later de systemen te kunnen plaatsen zonder al te grote verbouwingen.

Het belangrijkste voordeel is mi. de verminderde belasting op de rug. In een sector waar het bijna normaal is om af en toe “door je rug te gaan” lijkt me dit een niet te onderschatten gegeven.

De toekomst In de eerste plaats verwacht ik dat de stuureenheden verder geperfectioneerd worden. Naar analogie van de geschie denis van de lichifafels, lijkt het evident dat uit de praktijkervaring eenvoudiger en meer op het werk afgestemde oplos singen zullen worden bedacht. De hui dige tafels vragen mi. te veel aandacht voor het scherm, waardoor de controle over de scène soms op de tweede plaats komt. Ik ga er van uit dat, net zoals je bij een auto naar de weg moet kijken en niet naar de bediening, je bij de bedie ning van trekken naar de scène kijkt en niet naar de monitor van de bediening.

•:o

iechnLek

1S e

William PhIips sinds kort zelfstandig vormgever voordien gewoon vormgever voor ‘God en Klein Pierke’

Oudburg nr i8, het voorvoormalig restaurant Flor sinds enkele jaren het onderkomen van William. Echt nog een buurt -buurt, waar mensen mekaar-

ii 0 q

auteurjacQuesoecwouts

leven na

e woordenstroom die in gezapig half-Aalsters op mij afkomt, heeft mij genoodzaakt mijn vra gen te beperken tot eenvoudige woordtussenkomsten.

En... hoe begon het?

nog kennen bij de voornaam. Hij is hier neergestreken, lang voor Brusselmans en lang voor de buurt vercommercialiseerd is tot een van de curiosa-culinaire trekpleisters van Cent. Hoe komt het dat William werkt voor Cie C. De La B., V.R.T., Eric de Volder enz.? Slechts één zich

Ik weet niet ofik dat voor mezelfal heb onderzocht, dus kan ik maar praten en bij mezeifgaandeweg ontdekken waarom alles gebeurd is en mijzelf daarbij voortdurend corrigeren. Alles is begonnen met carnaval, denk ik, namelijk inwoner zijn van Aalst, af en toe deelnemer geweest, maar in eerste instantie voyeur, en als gevolg van dat voyeurisme een CCËinzelganger en nu “afen toe nog wel” En gebruikma kend van het grote theater dat Aalst toen was, en dan spreken we over dertig jaar terug, toen ik daar mijn laatste wilde stappen heb gezet, kon je je ding doen, was alles mogelijk, als je het maar goed deed. Toen zaten hele cafés te wachten, je kon ze zo pakken, en je kon het ook laten duren en als je echt goed was, kon j e dat drie dagen volhouden en drie nachten, en dat heeft zijn sporen nage laten. . . .

steeds herhalend kenmerk, een beetje ongewoon, een beetje marginaal een beetje... Phlips.

Uiteindelijk ben ik daar gevlucht, naar Gent, de Gentse feesten, majorette van de Lochte Genteneers,” (toenmalig huisorkest van de beginnende revival van de Gentse feesten), dat was zowat het verlengde. Dan academie achter de rug, een stuk schildersopleiding en

decoratie, en gerugzakt met een haat/liefdeverhouding tegenover de kunsten in het algemeen, blijfik er toch constant mee te maken hebben. Het is een manier van leven geworden, waar ik mee opsta en ga slapen, waar ik mee kijk, en geniet. Door die haat/liefdever houding o.a. met theater, ben ik erin gesuldceld. Het heeft ook te maken met van kinds-af-aan al graag “kotjes” maken, in bomen en op zolders, en af en toe kom ik daarbij dichter bij theater en soms dwaal ik ook mijlen er van af. Zo heb ik het gevoel dat ik zeil op de rand van het theatergebeuren, zodat ik er soms buiten zeil, gelukkig maar, om er dan na een tijd terug in te verzeilen. Tussendoor aanvaard ik zowat alles wat ik kan krijgen, daarbij moet ik wel zeggen dat ik in de loop der jaren blijkbaar op een ofandere manier iets heb uitge straald. Want alles waarmee de mensen op mij afkomen, ligt in het verlengde van wat ik graag doe, ofvan wat ik wil zeggen. Ik heb nog maar zelden opdrachten gekregen waarvan ik denk: hoe komen ze erbij dat nu aan mij te vragen, en dat de jaren, ik bedoel het soort opdrachten waarmee men voor de dag komt. En dat boert zo verder, van het een in het ander, nu een school, dan weer de toestanden opzetten met jonge mensen, dan een winkelinrich dan is het een dancing, dan bij thuis, vanalles wat, waarvan ik hoop dat er ooit iets uit de bus zal komen dat heel “straf’ betaald wordt. CCverstraffert

met

meest maffe

ting,

mensen

Hoegajij om met materiaal? Wat mij meest intrigeert is vorm, vorm in de eerste plaats. Ik zeg altijd “zot” te zijn van de ready made, van wat al klaar komt het tegen, je ziet het, en het de context waarvoor je het nodig hebt. Door het uit zijn verband te halen en te verplaatsen naar de context waarvoor je het wil gebruiken, is het ineens “af’. Zulke ervaringen vind ik zalig. Voor het overige moeten de dingen voor mij geleefd hebben. Ik heb het heel moeilijk om met spiksplinternieuw materiaal iets te zetten, ofte maken. Ik doe het wel, een beetje onder invloed vriend, nl. Maarten van Severen, door wie ik het minimalisme begon te appreciëren, en zelfs meer dan is, je

past in

van een

le dood? appreciëren, maar gezien ik een meer barokke ziel ben, en hou van de schotse scheve lijn, durfik de twee al eens met mekaar combineren of confronteren. Ik ben nochtans door de jaren ook soberder geworden, op zoek naar het klassieke “minder is meer” Wat mij ook vooral interesseert, zijn natuurlijke materialen, alhoewel ik het woord “natuurlijk” niet volledig genoeg vind, trouwens wat zijn “natuurlijke materia len” het zijn allemaal natuurlijke materialen. Maar gezien ik graag op reis ga, en al een stukje van de wereld heb gezien, val ik nogal op degelijke materialen die hun eigenheid hebben, hun verweerdheid, en daardoor dikwijls ook hun vorm. Daar kan ik echt verliefd op worden. .

Hoe gajij tewerk hij een opdraclrt? Luisteren, luisteren, en dat levert een telkens ander verhaal op, en gezien ik niet graag tweemal hetzelfde doe, ga ik ook niet grijpen naar een schuije. Er is wel al zoiets ontstaan waardoor men zegt “ah, t’ is van William” maar dat is dan een soort stempel die naar boven komt in wat je doet, en als ik er zelflang genoeg naar kijk, herken ik het ook wel, maar ik heb geen principes, i.v.m wat

bijvoorbeeld een decor zou moeten zijn. Het ideale is dat het orkest een extra speler is, maar het is net zogoed mogelijk, dat in het begin van het proces de plek “vol” staat, en er uiteindelijk niets overblijft. Dan staat er voor mij net zogoed een decor. Al is hij visueel niet meer aanwezig, hij is meegenomen in het spel. Ik hoefhet niet “per se” uit te leggen. Dat kan alle kanten uit. Het gebeurt al eens dat iemand op mij afiomt, terwijl ik toch altijd voor mezelf bezig ben met “prutsen” ineens de onderliggende gedachten mekaar krui sen en dat is dan gelukzalig. ,

J e bent met iets bezig aan tafel, en ze komen je iets vragen, en je kan onmid dellijk zeggen “awel t’ staat hier”, tenminste als datldopt natuurlijk. En als dat inderdaad “ldopt”, dan geeft dat een kick “van hier tot in het oneindi ge”.

keren dat het voorkomt dat je, je onderbewuste mag laten werken...

Ik probeer dat nu te doen met ballet, maar dat is weer een ander soort disci pline, het is het lichaam dat spreekt, Uitzonderlijk heel uitzonderlijk, kan je alhoewel er sinds enige tijd toch een van de vorm een spil maken, die heel tendens is, er meer inhoudelijks aan toe veel meegeeft aan de inhoud, aan de te voegen, aan dat corporele. Iets te bedoeling. Maar dat is echt uitzonder laten gebeuren met de kruisbestuiving lijk, want het blijft toch een moeilijk binnen het theater. Maar het blijft toch proces, meestal omdat de repetitieperio steeds weer afhankelijk van de de al vrij kort is, maar de zeldzame opdracht.

•

k’dar/hush hush hush FOTO

EVA VELDEMAN

Soms zegt men mij, er mag niets op de scène staan. En dan kan je zeggen “voil” t’ is al af. En uiteindelijk staat er dan bijna niets, maar toch moet, wat er is, volledig zijn, de zaak ondersteunen, het moet functioneel zijn. En als het even kan, moet het totaal spreken over de inhoud van het stuk.

Soms kan je bezig blijven, ofde bal helemaal mis slaan. Dat is het moeilijkste, het gemakkelijkste is: je zet je ding en dan komen de mensen er in. Maar dat is dan eigenlijk weer niet zo boeiend. As je anderzijds meestapt in de improvisatie kom je meestal voor het dilemma te staan: nu stop ik en ik overleefde volgende maand, of ik ben failliet. En dat gebeurt dikwijls. En dat vind ik nog altijd een heel naar verschijnsel in het theater. Zeker het laatste jaar sinds ik volledig zelfstan dig geworden ben, scheelt dat een heleboel. Dat heeft een nieuw gevoel gecreëerd, een nieuw bewustzijn. Het besefonder andere dat je moet stoppen op het moment dat je voelt, nu pas kan ik echt beginnen, omdat het budget toevallig op is. Hoe werkteje dtzn voordien?

Voordien heb ik altijd bij verschillende gezelschappen gewerkt in los verband, en het ene jaar buiten het andere kon dat mee- oftegenvallen, en viel ik tus sendoor terug op de stempel, kon ik mij bezig houden met mijn eigen werk, dat was niet onaangenaam, en het gaf me de mogelijkheid afstand te nemen. Uiteindelijk om bepaalde opdrachten te kunnen aanvaarden, ben ik overgestapt naar “het zelfstandig bijberoep”. Daardoor kwamen ander kansen opdui ken: opdrachten in de privé die dan iets meer binnenbrachten, en daarnaast opdrachten waar geen geld voor was, maar die ik dan toch kon aanvaarden omwille van die beter betaalde opdrach ten. En dan ineens een grote opdracht. Toen Maar over het algemeen willen ze toch dacht ik, dit gaat het bijberoep te boven heel veel plaats, heel centraal, dat blijft toch de terugkerende vraag. Maar ik ver- en dan ja, “peper in t’ gat” en werken, werken, werken. En het jaar daarop genoeg mij met de gedachte aan een natuurlijk niets. En wat dan? Ik weet het dansgroep midden in een bos waar, wanneer ze een grand écart doen, moe- niet. Ik ben niet geneigd om bij een ten opletten dat ze hun ballen niet kwijt gezelschap aan te sluiten, en dan komen er toch weer andere dingen: een zijn, omdat ze weer tegen een boommuseum, en je denkt, ja dat is iets ple wortel stoten. zant, ik ga er mij eens ingooien, je weet Ballet levert sowieso meer problemen maar nooit. Op die manier ervaar ik het op om de inhoud te volgen, de taal te zelfstandig zijn als aanvullender, ik zou begrijpen, het is ook een groeiproces.

Soms, als ze vergeten te zeggen wat ze precies willen, ben ik geneigd, in een dansproductie bijvoorbeeld, om in het midden van de dansvloer iets neer te zetten waar ze moeten mee vechten. En als ze dan vragen om er wieltjes onder te zetten, om het zo vlug mogelijk uit dat midden weg te krijgen, omdat ze zo niet kunnen dansen, dan zet ik daar slechte wieltjes onder, die het zo snel mogelijk begeven. Ik loop dan te “mem men” van “wat is ‘t, kan je er niet mee vechten?”, “staat het in de weg?” En soms lukt het. dat ze die confrontatie aangaan, en dat is natuurlijk heel ple zant! . .

moeilijk constant met theater kunnen bezig zijn. Ik moet al moeite doen om gewoon een zaal binnen te gaan. Ik vind het soms zo fascinerend op straat. Echt uitsluitend bezig te zijn met theater zou mij niet liggen, en ik zoek het ook niet. Ik vind het leuker alle randen af te schuimen om alles te zien, en dat alles in mijn groot laboratorium te verzame len. Als er dan een theaterproductie naar voor komt, hoefje geen beroep te doen op schuif]es, maar kan je putten uit je recentste ervaringen waarvan je merkt dat ze je een andere benadering toelaten, nieuwe invalswegen opleve ren. Zo wil ik blijven werken. Totnogtoe heb ik eigenlijk nog nooit naar werk gesolli citeerd, en ik hoop dat ook niet te zullen moeten gaan doen. Ik hoop dat mijn engelbewaarder er rekening mee houdt dat ik zelfstandig geworden ben, want anders gaat hij van zijn pluimen laten, vrees ik. Hebjij bepaalde voorkeuren? Mijn werk is hoofdzakelijk gebaseerd op het toeval, ofdat nu bestaat of niet, op de verwondering. En dat is nog steeds de grote drijfveer, de verbazing, en alles wat daarrond zweeft. Het op zoek gaan door de materie waarmee je geconfronteerd wordt, ldetsen met mensen, grasduinen in boeken. Het boeiendste van het hele creatieproces is wat er rondhangt en wat dat allemaal teweeg brengt. Hoe henje hij Compagnie C. De La B terecht gekomen?

( verkort antwoord) Dat is een heel mooi verhaal. Op een dag “stuikt” Alain (Platel)) hier binnen met een frons op zijn voorhoofd. Zegt hij : ‘k heb een probleem, we hebben over veertien dagen première en de decorateur is er vandoor met het liefvan een van de dansers, hebdegijgoesting? Ik: Goesting wel, maar vertel mij toch maar eerst waar het over gaat, enkele trefwoorden. Hij: Het geweten, het graf en het vuur. Ik: Moment. Ik ga naar mijn atelier en kom terug met een klein maquetje in karton, één tekening en een klein stoeltje dat ik net gemaakt had. Ik: Dit stoeltje is het geweten, dat is het grafen dat is het vuur. Hij: Je meent het? Ik: Het is ook zo. Hij : Heb ik nog een dag om na te denken? Ik: Ja, maar er is nog één voorwaarde. Ik wil eerst foto’s zien van alle medewer kers en hun vrouwen of vriendinnen. Hij: Waarom?

Ik: Ik wil vermijden dat hetzelfde je overkomt van wat je nu hebt meege maakt. Hij: Ja natuurlijk, ja natuurlijk (met een bloedige ernst). Alsofik de heilige waarheid aan het spreken was. De volgende dag is hij teruggekomen en zei: Doen, doen. En veertien dagen later stond dat stoeltje daar, reuzegroot in polyester, en ‘t was “kloef” derop. Dat was het eerste decor voor hem, puur intuïtief Later zijn we gaan werken aan de hand van gesprekken, tot we aan de hand van voorbeelden een omgeving hadden waarop ik dan verder ging werken. Los daarvan ben ik mij dan gaan bemoeien met de grafiek en publiciteit omdat ik vind dat dat erbij hoort, omdat dat deel uitmaakt van het gezicht van een voorstelling. Maar veel blijft van het toeval afhangen. Ik denk bijvoorbeeld aan “Tristessa”. Ik had op de markt een ldein Gilles-kos tuumpje gezien en dat frappeerde mij, (mijn grootouders hebben nog de Gilles van Aalst mee opgericht). Ik heb dat kostuumpje gekocht en ben er mee naar hem gegaan. Hij heeft daarvan de spil van zijn voorstelling gemaakt, dat fol kloristische, nationalistische element. En dat is aangenaam werken. Weten dat je op die manier dingen in een voorstelling kan inschuiven, op die manier ga je een beetje mee regisseren en kom je als vormgever steviger te staan, in tegenstelling tot mijn vroegere ervaringen waar je beschouwd werd als vijfde wiel aan de wagen, waar ik het trouwens mee eens was, want soms is de vorm overbodig. Maar uiteindelijk moet je van iets leven, en dat schept dan weer dilemma’s. Maar die actieve betrokkenheid bij de gehele creatie maakt het allemaal toch aangenamer, tenminste als de regisseur een dergelijke inbreng aanvaardt en ook de acteurs mee willen stappen in die richting. Wat ik bedoel: vorm kan echt breed zijn, en hoe breder hoe liever. Wat zijnje huidige activiteiten? Ik ben nu gevraagd als coach voor een jongen bij Victoria, waar ik heel blij mee ben omdat die mensen tenminste tijd durven nemen voor een productie. Dat laat een heel brede kijk toe, waardoor dingen het theaterlandschap komen binnengewaaid, waar we vroeger niet eens konden van dromen. Waarschijnlijk hebben ze mij gevraagd naar aanleiding van mijn gastdocentschap op het RITS waar ik aanvankelijk zeer weigerachtig tegenover stond, maar waar ik mij beter ben gaan voelen,

Waardoor hij dan maar begonnen is op het kerkhof een nieuwe tombe te bou wen. Hoc zoujijjczefwiÏÏen benoemen? Anderen proberen uit zijn werk een filo sofie te distilleren, nemen onderdelen Professioneel bricoleur, professioneel amateur. Ik denk dat ik de kwaliteit heb ervan over, maar ik ben mateloos gefas cineerd door die stomme stenen, dat om steeds weer op het wit blad terecht “mortelgepmts” die eerlijkheid en die te komen, steeds weer geconfronteerd te worden met de telkens nieuwe verba lelijkheid en die kitsch, het heeft iets erg meditatiefs zoals met klei, hout of scheizing, waarbij ik gewoon alles vergeet, pen te werken, waar het kleinste ele zelfs de stomste dingen, waardoor ik iedere keer weer in de meest bangelijke ment een verbazende wereld in zich draagt die erg rustgevend werkt. situaties terechtkom die uiteindelijk Alle volkse toestanden hebben hetzelfde toch altijd goed uitdraaien. effect, eerlijk plezant, direct. Ik stel mij Perspectieven ? Wensen naar de toedaar weinig vragen bij en die dingen komst toe? kloppen ook en overal, en als ze niet Wandelen en afen toe iets doen, en tijd kloppen weet je onmiddellijk dat het nemen om te kijken wat andere mensen “fake” is. Zulke dingen te mogen meedoen, alles te lezen. Soms stel ik mij de maken ofheruitvinden daar ben ik mee vraag wanneer gaat al dat creëren eindesinds ik mij 1eer1iig tussen de leerlin gen ben gaan beschouwen.

Les ballets C de la B: La tristeza

lijk eens ophouden, er wordt zoveel gecreëerd. Professioneel kijker wil ik worden zonder de verplichting com

bezig. Soms denk ik, nu stop ik met alles en doe alleen nog wat ik voel.

mentaar ofkrifiek te leveren.

Een stap in een andere wereld zou zijn, eens te gaan kijken hoe iemand als Niek Kortekaas het doet, eens mee te gaan kijken over de schouder, vanuit die haat/liefdeverhouding die ik met dat medium heb.

Oogsmeer. Maar wat werk betreft? Dat zal ik ooit nog wei ontmoeten, maar alles bij elkaar kom ik voldoende aan mijn trekken zodat ik mij zelfs de vraag niet stel. Ken j e CCle facteur Cheval” die heron dekt is door de surrealisten en zijn “palais idéal” dat ik heel mooi vind. Vooral het verhaal eromheen. Op zijn ronde als facteur legde hij alle stenen die hij interessant vond (en ik ben zot van stenen, ik vind alle stenen interes sant) langs de kant van de weg, en ging die nadien ophalen met zijn kruiwagen om er mee verder te bouwen aan zijn “palais” in zijn tuin, door het hele dorp gek verklaard. Het enige functionele aan het bouwwerk was een graftombe voor zijn vrouw en hemzelL en ze weigerde dan nog er te gaan inliggen. ,

Maar als ding: met een geschikte ploeg, een groot ei te gaan leggen, waar ze een goed jaar tijd voor krijgen, goed betaald ook, en dat dan één keer op te voeren. Maar morsen, en niet in België, ergens op de stille Zuidzee. Wie, vraag je mij: de vroegere kern van Parisiana, Michiel Hendricks, Eric de Volder, een paar uitgelezen stevige zotten, Pol Dehert, Lieven Thyrion, Aiain Platel, Roland voor de muzikale omkadering, een paar madammen, Marije de Brabander, Mie Versyp, Marijke Pinoy, er zijn er zoveel,

veel amateurs ook, en vrouwvolk dat het niet meer schoon meer is. . .

‘—

‘7.

HARRISON: al vele jaren, in de muziekstad Nashville, de beroemde fabrikant van audiomengtafels. Deze zijn ontstaan uit de contacten met artie sten, worden gemaakt door geschoolde muziekkenners en ervaren ingenieurs hebben hierin de nodige technologie gebracht om de meest gesofistikeerde automati satie en signaalverwerking te laten sturen door eenvoudige bedienpa nelen.

HARRISON’s TECHNOLOGY “THE SKY IS THE LIMIT” Mogen wij u HARRISON’s “BESTE” voorstellen? De LPC (Live Performance Console), het NEC PLUS ULTRA voor de veeleisende klankingenieur in een modem theater. Een volledig geautomatiseerde audiomengtafel in een uitzonderlijk gebruiksvrien deljke uitvoering, eertijds ontwik keld voor de filmindustrie, de postproductie en muziekopnames,

NU aangepast aan alle wensen en vereisten die een klankverster-king van een SHOW- of THEATERgebeuren kan stellen. Een druk op een toets en de bestu ringssoftware werkt voor u. Wat heeft de LPC te bieden? Zij bestaat uit enerzijds een controlepaneel voor de klankregisseur en anderzijds (volgens de door u gekozen samenstelling) één, twee of drie processorrekken waarin de audiosignalen verwerkt worden.

de mengtafel bevinden zich (naar uw keuze) 20 of 40 ingangs dempers waarbij elke ingangsmo dule kan toegewezen worden aan twee kanalen in een verschillende laag ondergebracht. Aan elke ingang kunnen 3 microfoons en 1 ljnsignaal verbonden worden met hiertussen een automa tische omschakeling bij de oproep van een klankscène.

Een “status”-oproep zet alle verzwakkers en potentiometers automatisch in hun instelpositie, gevi sualiseerd op scherm en op de tafel. Tussen de 32 beschikbare audiomengkringen en de betrokken verzwakkers blijft een verbinding bestaan die ogenblikkelijk een, vroeger niet voorziene, fijnregeling of ander ingreep toelaat tijdens een theatervoorstelling. U heeft ogenblikkeljke toegang tot alle func ties: opslaan en oproepen van alle ingestelde waarden, alle selecties en alle inwendige schakelingen. De interne signaalbewerking en sturing gebeuren volledig digitaal In de uitvoering met één enkel rek (maximum is 3 rekken) zijn er $0 actieve ingangsmodules en 240 microfoon- (3 x $0) en $0 aanslui tingen op ljnniveau (1 x $0) selec teerbaar. Verder beschikt u over: 32 mengkringen mono, bruikbaar bv. als hulpuitgang, groepsuitgang of eventuele verbindingen aan een externe schakelmatrix. 4 stereo uitgangen (Programmauitgangen, Hoofdbeluistering) 16 groepsdempers type VCA en, ééns ingesteld en geprogram meerd, kan dit alles opgeroepen worden vanaf het centraal controle paneel van de mengtafel. -

Per processorrek worden $0 ingan gen verwerkt, u kiest het aantal rekken voor uw klanktafel. Alle ingangen kunnen digitale of analoge signalen verwerken.

De tafel neemt in de zaal niet veel plaats in beslag.

Svoboda,. jteucLUCDhOOhe(vecsLa)

]

“De decorbouw moet niet langer statisch zijn, maar mee kunnen bewegen met de veranderende emoties in het stuk. Het licht moet de atmosfeer scheppen, en natuurlijk ook sterk veranderlijk zijn, maar ook met de belichting mogen geen opzettelijke effecten-om-het-effect nagestreefd worden. Net zoals in de klassieke openluchttheaters de zon geleidelijk en ongemerkt voor

1 11

Journalist en theaterrecensent Jacques De Decker, die de meeste van deze producties gezien heeft, leidde de gesprekken. JDD Als we de klok terugdraaien tot op het ogenblik van de eerste voorstellin gen in België, waar Svoboda aan meewerkte, moeten we blijven staan in 1958, O de wereldtentoonstelling, bij de voorstelling van Laterna Magika” in het Tsjechoslovaaks paviljoen. De voorstelling had zon succes, dat ze de volgende jaren op tournee trok door zowat alle Europese landen. “

Het was ook op Expo ‘8 dat de eerste contacten gelegd werden tussen kunste naars uit België en het toenmalige Tsjechoslovakije, en voor Huisman de lichtstanden ook onopvallend wijzi aanleiding om Svoboda naar België te gen.” (JosefSvoboda, Amsterdam halen enkele jaren later. Anderzijds was België het eerste 1968) Westers (niet-communistisch) land dat Svoboda bezocht. voboda werd geboren in 1920 en Ik vraag dus aan Svoboda wat België op J acques Huisman, voormalig direc ontwierp tot in 1995 nog decors, teur van het Théâtre National, nodigde dat moment voor hem betekende. o.a. voor “Macbeth” van Verdi in in de jaren zestig het duo Krejca het “Teatro della Opera di Roma”. In de Svoboda uit naar Brussel, voor de cre Sv België betekende voor mij een maand November 1998 leidde hij een atie van een reeks theatervoorstellin “opening naar de wereld”. Tegelijkertijd stage voor jonge scenografen in het gen. was het een eer voor mij dat ik door de “Maison du Spectacle La Bellone” te Tsjechische Overheid was aangezocht Brussel. Krejca genoot op dat moment interna om samen met Alfred Radok deze cre Naast een tentoonstelling over zijn tionaal aanzien als regisseur bij het atje van Laterna Magika uit te werken. werk, organiseerde het CIFAS (Centre Nationaal Theater te Praag waar hij De voorstelling werd een verrassend International de Formation en Arts du samenwerkte met Svoboda. In Brussel succes: het was een “Multi-MediaSpectacle) tevens een gesprek met deze ontstond Svoboda’s bekende “uit Show” avant la lettre. negenenzeventigjarige theatenrormge schuifbare blokkendoos-decor” voor ver. “Hamlet” van Shakespeare (1965). JDD Wat waren de basisprincipes van Opnieuw te gast in Brussel, waar het Laterna Magica? U hebt dat met Radok veertig jaar geleden allemaal begon, kon Armand Delcampe, regisseur bij het samen ontworpen, wat waren de uitCCAtelier Théâtral” te Louvain-la het niet anders ofhet gespreksthema gangspunten? zou gaan over dat deel van zijn oeuvre Neuve, inviteerde op zijn beurt dat in België tot stand kwam. Het panel Svoboda, vanafl984, als ontwerper Het was een combinatie van Sv bestond uit enkele bevoorrechte getuï voor diverse ensceneringen, waaron theater, vormgeving en bewegende gen, die de betreffende producties van der “Zes Personages op zoek naar een beelden. We hadden het principe reeds nabij meemaakten. Auteur” van Pirandello. geprobeerd bij theatervoorstellingen,

een langzaam veranderende belich ting zorgde, zo moeten wij onze

—

ik secretaris was van de communisti sche studenten. Zo werd het voor mij gemakkelijker om naar mijn natuurlij. ke familie op bezoek te gaan, de com munistische landen. Ik heb dus veel gereisd in Tsjechos lovakije, en door mensen als Bablet en Creuz, door de Praagse Quadriënnales en het I.T.I., heb ik de ontwikkeling meegemaakt van de Tsjechische sceno grafle, en ontdekte ik een fantastisch theater in een klein landje. Met Svoboda ben ik gaan werken op het einde van de jaren 70, begin van de jaren 8o, en ik heb elfvoorstellingen met hem gemaakt.

piritual iteit maar we ontbraken het nodige geld voor verder onderzoek. De Tsjechoslovaakse Instanties gaven ors voor Expo ‘58 de nodige fondsen om dit experiment te ontwikkelen.

Ik herinner me Expo ‘58. Ik was i8 AD jaar en heb het paviljoen gezien. Tsjechoslovakije en Svoboda heb ik leren kennen door het Tsjechisch toneel in het Théâtre National. Als jonge acteur repeteerde ik toen voor een voorIn het begin waren we bezig met een stelling naar aanleiding van de opening idee rond het opzetten van industriële van het “Théâtre 140” te Brussel, naast tentoonstellingen voor Expo ‘58. Het is Claude Volter, die me vertelde over een pas later dat de idee van Laterna Magika eigenzinnige en moeilijke regisseur die is ontstaan. We hadden enorme techni hij niet kon verdragen: het was Krejca, sche problemen voor de synchronisatie die “Hamlet” repeteerde in het Théâtre van de drie projectoren. We waren verNational. plicht om dertig seconden te werken, Volter werd uiteindelijk vervangen, terug te draaien, dan weer dertig secon maar ik ben het stuk gaan zien: voor mij den werken, enz. Het was uiterst de eerste “levende” scenografie van gecompliceerd: vandaag lijkt dit inder Svoboda! Het is een voorstelling met daad zeer eenvoudig. blokken die vooruit schoven. Ik was er door gefascineerd. Daarna heb ik nog JDD Dit gebeurde voor de ontwikkeling De Meeuw” en “De drie Zusters” van de computer, men spreekt van de gezien. Prehistorie, lang voor de cybernetica! Later heb ik een andere voorstelling van Heeft Armand Delcampe Laterna Svoboda uitgenodigd in een regie van Magika gezien? Radok. Ik ontdekte ze in de jaren zestig door het Théâtre du Parc. Radok werd gevraagd een stuk van Lorca te monteren, Het Huis van Bernarda Alba”. Het was de eerste scenografle van Svoboda die ik uitnodigde in de Stadsschouwburg te Leuven. Ik moet zeggen dat het Tsjechisch theater me toen fascineerde. Voor mezelfhad ik weinig verwachtingen toen, want voor het studentencongres in de USA werd me een visum geweigerd omdat “

JDD Ja, er zijn die voorstellingen van het Théâtre National. Voor mezelf was “De drie Zusters” van Krejca een van de mooisten uit mijn leven. J acques Huisman, u hebt Svoboda en Krejca in Brussel geïnviteerd, waarom die keuze?

Wel, ik heb Svoboda helemaal niet geïnviteerd, wel Krejca op dat moment. Svoboda heb ik pas ontmoet onder de trap van theater Sabano, want er is bij Svoboda iets zeer uitzonderlijks aanwe zig dat ik nooit vergeet. Svoboda is een ingenieur, een technie ker met een praktische opleiding. Het is een constructeur met buitengewone architecturale aanleg, en zijn relatie met het theater is exemplarisch. op een continue wijze heeft hij steeds middelen ter beschikking gesteld die mee evolueerden. Alles veranderde geleidelijk, de technieken wijzigden, het publiek wijzigde. Hij stelde de technie. ken in dienst van het theater, en heeft nooit het theater ondergeschikt willen maken aan de technieken. Ik zou in de geschiedenis voorbeelden kunnen geven van het complete tegendeel, o.a. Gordon Craig! Hij heeft voorzeker Svoboda geïnspireerd, maar wou het theater ondergeschikt maken aan zijn technieken, aan de belichting, de uiter lijke schijn,... Het theater heeft zich gewroken in die zin dat, toen Craig Hamlet” wou brengen, hij er maanden en maanden aan werkte zodat het theatergezelschap in opstand kwam, en er nooit een voorstelling is geweest. JH

“

Een ander voorbeeld dat korter bij ons staat, is Gaston Baty. Hij is een kunste naar die verliefd werd op de belichting en die het theater wou onderwerpen aan beeldjes maken. en meer en meer werd hij gegrepen door de technieken, die hij niet meer in toom wist te houden, tot hij zover kwam dat hij niet meer van de acteurs hield. Hij gaf de voorkeur aan marionetten, en in feite hield hij niet meer van het theater, maar . .

EcL”9

gehad te werken voor de meest interes sante theaterteksten met zeer goede regisseurs. Theater is een collectiefgebeuren, de acteurs zijn partners en de regisseur functioneert als orkestmeester. Alle medewerkers moeten op dezelfde manier de tekst begrijpen en interprete ren. Hun taal is gemeenschappelijk, ze is artistiek! Vroeger was de taal van de scenografle een arme taal: men bouwde coulissen die men naturalistisch beschilderde in de vorm van een straat ofeen interieur. Men was niet bezig met na te denken over de ziel van het stuk, noch over de scenografie als middel om uitdrukkin gen te geven aan de tekstinhoud. De scenografie hielp de regie niet. In de jaren zestig kwam alles in evolu tie: men begon voor het eerst met tekstanalyse.

dusre’nSofokIes

1II:L1 —

__z_ZZEE::--

Ik herinner me Svoboda’s “Hamlet” In het decor was een grote van plaatjes en lichtstanden waar je de spiegel aangebracht van ii meter hoogte acteurs niet meer kon zien. en 13 meter breedte. Ieder andere outBeide figuren hebben een grote invloed werper zou deze spiegel willen laten gehad op het hedendaags toneel. zien. In deze productie heeft niemand Dikwijls hebben we voorstellingen mee- de spiegel kunnen zien, maar enkel de gemaakt die het tegengestelde waren personages uit het stuk zag men wegvan wat Svoboda wou. Het zijn technie vluchten uit het theaterbeeld in de cou kers die voorhielden het theater te willissen. len dienen, maar die de technieken het Dit beantwoordde volledig aan het teksttheater lieten domineren. gegeven en de bedoelingen van de regie. Daarom ben ik verliefd op Svoboda, omdat hij ingenieur is, een theaterman JOD In de tentoonstelling hangt een die alle technieken heeft doorlopen, foto van “Oedipus Rex” (1963). Het naarmate ze zich ontwikkelden. En ze decor bestaat uit een enorme trappenontwikkelden zich vlug de laatste twin- partij. tig jaar! en idee als dit, hoe verhoudt zich dat Hij probeerde steeds andere dingen, tot de regie en het spel, want het lijkt er maar telkens met de bedoeling de toch op dat hier de scenografte haar auteur en de acteurs naar voren te visie op het spel oplegt? schuiven. De acteurs krijgen steeds een goede belichting, staan steeds vooraan. Sv Het was een i5 meter lange trap die Svoboda doet geen extra inspanningen opsteeg vanuit de orkestbak. Het ont om zijn decor te belichten: het decor is werp werd eerst doorgepraat met de gemaakt om de acteurs te tonen, in regisseur. Maar voor de acteurs was het dienst van de auteur en van het publiek, lastiger, ze hadden niet zo graag dat opdat elke avond verschillend is. De tech en aflopen op de treden. nieken wijzigen omdat telkens ook het De treden waren grijs geschilderd, maar publiek verandert! door de belichting werden ze wit, en meer zichtbaar om te belopen. JOD (tot Svoboda) De tegentreden Waren transparant, uitDeze plaats van de acteur in het cen gevoerd in geperforeerde platen, omdat trum van de voorstelling, is dat ook uw onder de trap een 85-koppig orkest opinie? moest plaatsnemen. De trap was een droomproject voor mij. De bordessen Sv De acteur en de auteur zijn de konden bewegen en van plaats verande belangrijkste personen in het theater. ren. We moeten de ideeën van de auteur De trap is de psycho-plastische exprestrachten te begrijpen, de psychologie sie van het leven van Oedipus. van de personages en de acteurs, en door de tekst te lezen en te spelen ook JDD Armand Delcampe, u hebt samen de idee die er achter steekt ontwaren. met Svoboda Pirandello gebracht, naast Het repertorium aan dramatische tek andere auteurs zoals Strindberg en sten is zeer rijk, en ik heb het geluk Tsjechow. JH

Wat is volgens u de voornaamste gave of eigenschap van Svoboda? AD Ik heb hem steeds ontmoet bezig in zijn atelier met dingen te maken. bi feite is hij een schrijnwerker, een “bricoleur” iemand die telkens probeert, uittest, experirnenteert. Eerst gaat hij op zoek naar de leegte, om nadien te komen tot een bespeelbare machine in dienst van de acteurs. Zo herinner ik me Strindberg’s “Pelikaan” (i8). Hiervoor ontwierp hij een grote garderobe, de ideerkast van de familie, het fainilieportret. op een bepaald ogenblik werkt de kast als spiegel en krijgt het publiek zichzelf te zien. Bij mijn samenwerking met Svoboda was mijn grootste probleem entrees en sorties uit te schakelen. Personages verschijnen, zijn plots aanwezig in het licht en verdwijnen. Er blijft bij Svoboda enkel het spel van de acteur en het ritme van de beweging over. Om de verbeelding van de regisseur te voeden had hij in zijn atelier speelmachines die ruimtelijk inzicht gaven over waar hij mee bezig was, zodat over de ruimte kon gediscussieerd worden. In het begin was niets uitgewerkt. Op het einde werd het architectuur, perfect gedemonstreerd door een model. Dia’s werden geprojecteerd zodat men het verloop kon zien van het begin tot het einde. Achter zijn modellen hing er steeds een fonddoek in functie van belichting en projecties. Voor “Partage du Midi” van Claudel wilden we weg van het realisme en hadden voorzien in een grijs fonddoek. Doch, ter plaatse in Louvain-la-Neuve, hadden we dit niet: enkel kale muren en zwarte doeken zonder enig reliëf. Svoboda maakte een horizon van 20 meter bij 7 meter, en begon zelf, in de parking van het theater, met het verfpis tool het geheel om te toveren in een cyclorama. ,

Dit menselijk aspect typeert Svoboda. Het gaat bij hem over mimtelijkheid en de machine, het bewegend element dat steeds zo fascinerend is omdat dit het spirituele van de tekst weergeeft. Het vorige bezoek van Svoboda aan Brussel en het Maison du Spectacle dateerde van 1981. Svoboda is inmid dels ouder geworden, maar zijn ideeën blijven even jong. Toen zei hij het volgende, het had ook vandaag kunnen zijn: “Wij beschikken thans over nieuwe uitdrukkingsmidde len en fantastische materialen. Die moet je goed kennen, door en door, en ze beheersen, en tevens trachten er

alleen gebruik van te maken als dit dra maturgisch verantwoord is.”

Ballet van Vlaanderen Antwerpen

Télé Tournai

Ontwerp fabricatie installatie en onderhoud van toneelmachinerieën en TV studio’s

Conception fabrication installation et entretien de machi neries de scène et de studios W

Les Tanneurs Bruxelles

Halles de Schaerbeek

32 2 511M6.90

Zennestraat

Brussel

32 2 512.57.31

Rue de la Senne

Bruxelles

Capable of taking charge of the concept and production of tailor-made events, he/she will have a minimum of 5 years experience in the events management environment. The candidate will need to demonstrate a good commercial background with knowledge of

ANY PERFoRMANCE

Lr i.i <rjow-iow r o

s io w

Ii utniii

marketing and communications, as well as technical ability and field experience. Forceful personality and team spirit required. Prepared to work internationally. Available soon. Financial rewards commensurate with responsibilities.

Send your application with CV. to Mr G. Belmans, Any Performance, Rue Jan Blockxstraat 40-42, 1030 Brussels. or check other Job Opportunities on http:llwww.anypertormance.be

Any Performance Hue Jan Dlockxstraat 40-42 1030 Brossels TeI:+32-2-245.88.BB fax: +322245fi6.50 [-maN: info@anyperformance.be

Les

Tissus

ien

Vert

INDIEN U HET HEEFT OVER STOFFEN...

OP 500M2 VAN JAcQuARD TOT BAALKATO EN

STock EXCLUSJVJTEIT PRIJS

T.C.V.

•

T.C.V.

2, RUE DU CHIEN VERT

12, RUE DE LA MADELEINË

1080 BRUXELLES

4000 LIGE

TÉL.

02/41 1 54 39

TL.

04/21 1 38 62

02/47 1 56 28

FAx

04/21 1 41 53

FAx

02/41 1 62 60

—

-k

•

-,-

‘4 S

iAM pco

BELGIuM

AKG .

modellen met werkhoogte tot 1 1 m. Korte stabilisatoren: dicht bij de muur werken is mogelijk (grondvlak slechts 1 m34 bij 1 m25). Conform de laatste Europese veiligheidsnormen (CE).

A.R.T. .

ASL

BSS PASKLARE VDDR ELK PRD]ECT

CREST Audio

3 modèles avec une hauteur de travail jusqu’â 1 1 m. Stabilisateurs courts: travail près du mur est possible (surface au sol de 1m34 par 1m25). Conforme aux principales normes de sécurité européennes (CE).

ADVIES, DNTWIKKELING, REALISATIE

DDA

? TECHNISCHE DNDERSTEUNING EN DPVDLGING

MATIN Audio

BEKABELING ?

AKDESTISCHE STUDIES

?v!

EXCLUSIEVE DISTRIBUTIE AMPCDPRDDUCTEN

MIDAS RENKUS-HEINZ

Industriezone “Berkenhoek • B2861 O.L.V.Waver Tel.: 015/75.49.59 • Fax: 015/75.62.88

VERBIEST

Zicht op de zaal vanaf de scène, vbbr het inbou won van de tribune. Zoekplaatje: Waar is de put?

Een van de meest opgemerkte

gebeurtenissen van het toneel-

seizoen

1998-1999,

was het

samensmelten van de Blauwe

Maandag Companie en de KNS

Antwerpen.

Onder de naam Het Toneelhuis

trok het nieuwe gezelschap de

Bourlaschouwburg in om daar

tot een merkwaardige vaststel

ling te komen: de zichtbaarheid

was slecht.

de Bourlas eze “slechte zichtbaarheid” werd door een medewerker aan “Courant”, het berichtenblad van het Vlaams Theater Instituut, omschreven als: “een historische dwa ling”.

Iets wat noch de architecten Bourla (1831), Dens (1865), Van Mechelen (1906) ofDe Winter-Van Hunsel (‘993)’ noch de verschillende bespelers in de voorbije i6o jaar hadden opge merkt, werd zo maar, met één oogop slag door de nieuwe beheerders ont dekt: er zat een put in de zaal!

Meer nog, zij hadden meteen ook de juiste oplossing in huis: weg met die ongemakkelijke parterrezetels en een gezellige tribune werd in de zaal gezet. In een plaatselijke krant verscheen een artikel waarin een zegsman van Het Toneelhuis haarfijn uiteenzette hoe de vork in de steel zat: “De Bourla is gebouwd als Operahuis; bij opera is de zichtbaarheid niet het belangrijkst en het werd dan ook niet erg gevonden dat er een put in de zaal was waarin men etensresten en kaarsvet kwijt kon...” Van deze merkwaardige uitspraak is

_.l,1I

Qeucsocéoacden en MonoeLeenhe!q

alleen het begin juist: de Bourla was oorspronkelijk een operatheater. Het overige komt van iemand die tijdens de lessen theatergeschiedenis, zo hij die al ooit gevolgd heeft, niet heeft opgelet. Hetzelfde kan trouwens gezegd worden van de journalist die dergelijke nonsens neerschrijft. De toestand waarnaar gerefereerd wordt, stamt uit de ie eeuw toen er op de parterre alleen maar staanplaatsen waren, en er duchtig gegeten werd tijdens de voorstellingen, en het theater verlicht werd door middel van kaarslicht.

i:::

Langsdoorsnede

Welnu, de Bourla heeft nooit staanplaatsen gehad tenzij op de “uil” en er was ook nooit kaarsverlichting. Oorspronkelijk werden er olielampen gebruikt. In 1844 kwam er gasverlich ting, in 1899 was er reeds elektrisch licht op de scène en in 1903 werd in het hele gebouw elektrische verlichting aangebracht. In 1914 werd een nieuwe vloer in de zaal gelegd. De betonnen ondervloer heeft een kuipvorm met een helling die perfect was afgestemd op de 4%-helling van de scène. Hetzelfde gebeurde in het Antwerpse Operagebouw in i8.

Langsdoorsnede met “tegenhelling’ op de scène.

Hoe is nu eigenlijk de legende van “de put” ontstaan? Sommige leden van het KNS-gezelschap die aan de buitenwe reld wilden tonen dat zij bij de “incrowd” behoorden, spraken over de put als zijnde slechte plaatsen uit oogpunt van akoestiek, niet als slechte f:1 g2 plaatsen voor de zichtbaarheid. Nochtans waren dat precies de plaatsen waar de regisseur, decorontwerper, belichter enz. zaten tijdens de repetities en generales. Alle correcties aan de in de zaal te plaatsen, zoniet zouden de voorstelling gebeurden van daaruit. voorstellingen niet doorgaan. Het moet voor een regisseur wel zeer Er zijn natuurlijk plaatsen in de Bourla moeilijk werken zijn als hij niet volwaar de zichtbaarheid slecht is: de zijdoende ziet ofhoort van wat er op het balkons en de zijloges. Die plaatsen zijn toneel gebeurt! niet afgeschaft, wel telt de parterre nu Er zijn i 130 plaatsen in de Bourla waar250 goede, comfortabele plaatsen minvan 750 met een goede zichtbaarheid en der. dus geschikt voor toneel. Voor concer

Op dit ogenblik wordt de Koninklijke Schouwburg in Den Haag gerestau reerd. Deze schouwburg heeft een zaal die vergelijkbaar is met die van de Bourla. Vr het begin van de restaura tie heeft men advies gevraagd aan de bekende theaterarchitect lam Mackintosh. Een van de opdrachten van de schouw burgdirectie was: het publiek een beter zicht op de scène geven. En wat was het advies van Mackintosh ? Juist! “Geef de vloer van de zaal een kuipvorm”. Dus Hagenaars, moest volgend jaar Het Toneelhuis op bezoek komen: Let op Uw Zaak en op Uw Zaal! Ook in de Rode Zaal van deSingel loopt de zaalvloer op naar de zijkanten toe. Omdat de Singel een vlakke toneelvloer heeft, werd de zaaivloer in amfitheater vorm uitgevoerd. Desondanks werd de directie verplicht om voor de voorstellingen van “Ten Oorlog” door de BMC, toch een tribune

Slechte zichtbaarheid kan ook een ande re oorzaak hebben: de scènevloer heeft een helling van 4% op een diepte van 18 m betekent dat een hoogteverschil van 72 cm tussen voorkant scène en de achterwand.

ten werd reeds tientallen keren gespeeld voor meer dan i ooo toeschouwers. Trouwens wanneer de ontvangsten belangrijk zijn zoals bvb. bij Joep van ‘t Hek, werd de tribune weer weggeno men en zat men in de originele toestand in de zaal. Werden dan zoveel klachten Indien men nu om een ofandere reden genoteerd? (Telkens meer dan 8oo toebesluit om op een genivelleerde vloer te schouwers voor de vijfvoorstellingen). spelen die waterpas ligt, komt de voorWie zijn toch die mensen van kant van de scène 72 cm hoger te liggen Monumentenzorg die een gunstig en is men verplicht om de toeschouwers advies geven aan de Minister van in een amfitheatervorm op een tribune Cultuur om de verminking van deze te plaatsen. prachtige schouwburg goed te keuren? Men kan dan echter de slechte zichtGraag een gesprek met alle geïnteres baarheid geen “historische dwaling” seerden. meer noemen. Wat met de stelling van lam Mackintoch dat minstens 5o% van de toeschouwers beneden ooghoogte van 1 de acteur moet zitten? —

P5.: Mon De Leenheir was verantwoor delijk voor de opvolging van de werken bij de recente restauratiewerken ad. Bourla i99i-’94. Beide auteurs schreven een hoofdstuk over De theatermachinerie” in het boek dat ter gelegenheid van de restau ratiewerken werd uitgegeven bij Lannoo: De Bourlaschouwburg, een tempel voor de muzen” (1993) “

[

“

MCE7

beyerdynamic)fl)

1 .

Deze fabrikant van studio-micro’s en -hoofdte[efoons met zijn stevige reputatie ats leverancier van kwa[iteitsprodukten stelt een nieuw gamma microfoons en hoofdte[efoons voor. Dit omvat “onzichtbare” theatermicro’s (MCE 7), gehomotogeerde en (aLs enige) volledig kristatge stuurde draadloze sets S 250 en S 350 (NO mechanical sound!), micro’s voor scène-beluistering (SHM 22); grensvlak- en shotgunmicro’s, enz. Het nieuwe gamma hoofdtelefoons omvat het model DI 250 en de afgeleide headsets met micro DI 280 en DI 290. Comfort en kwaliteit verzekerd!!!

Ce fabricant, qui a to réputation depuis tongtemps de fournir des produits de houte quotité, présente une nouvette gomme de microphones et casques. Celte-ci se compose de micros “invisibtes” pour théôtre (MCE 7); de micros sansflt homotogués, tes seuts â être comptètement pitotés par quartz et qui n’ont pas un son mécanique, te 5 250 et 5 350; de micros d’écoute de scène, te SHM 22; de micros de suiface ô gradient de pression, de micros fusits, etc. Lo nouvette gomme de casques comprend te modète DT 250 ainsi que tes combinaisons micro-casque dédvées, tes DI 280 et DT 290. Conlort et quatité assuré!

DYNACORD

F200

n.v. a. Prévost s.a. Houtweg 7

Dynacord, U allen wel bekend, omvat het complete gamma van professionele audio-produkten, zoals mengpanelen, versterkers, digitale processoren en hoogwaardige [uidsprekersystemen. De realisatie van HiFi-weergavekwaliteit in uw theater/cultureel centrum is ons streefdoel!!!

Dynacard, qui nest ptus â présenteî offre une gamme comptète de produits audio professionnets comme métangeurs, amptificateurs, processeurs digi-taux et systèmes de haut-parteurs de haute quatité. La réatisatian d’une quatité sonore HiFi dans vatre théôtre/centre cutturet est natre but!!!

1130 Brusset/BruxeLtes TeL.: 02/216.80.25 E-maiL: saLes@prevost.be

BOUWSTENEN VOOR PERFEOIE LUIDSPREKERS

. . . .

ils verstaanbcwheid belangrijk is

de digitaïê stap richting perfectie een ‘must’ voor gehiidstechnici compact, krachtig en tc)pkwahtelt

E:vri’ sLP b.v.b.a. ibekomstiaan tel: 03

AUDIOPROF n.v.

2 1 70 ANTWERPEN

641.62.50 fix: 05

64L62.1

Krijgsbaan 25 teL 05

2640 MORTSEL

448.01.60 fax: 05

448.01.59

E-Mail: slp@innet.be

een gewaarborgcle kwaliteit voor afle geluidstoepassingen

dii

ONTWERPEN, BOUWEN EN NV ONDERHOUDEN

bvba

MACH IN ECO N STR UCTI E

DE METS

Pr. Pattynstraat 1 8870 Izegem-Kachtem Tel. 051/33 5588 Fax 051/31 38 15 E-mail: de_mets@kortrijk.be

Beweegbare podia

Podia voor discotheken

Brandschermen

Rookluiken

Decorliften

SOUND & LIGHTING EQUIPMENT Rent 6i Sale flight-casc Industrïe

. .

REFEHE NTIFS . Bourla theater (Antwer pen) . Luna theater (Brussel) . NTG (Gent) . Museum voor Sierkunst (Gent)

Bourla theater als orkestbak voorpodium zaalverlenging -

PRoDuCIJIBEGIl EII)ING

IF{EATERIE(’HNIEK

LIChToNTwERP

KlANK

1)1 (OR

Anvtis

SiA;I-îJANA;EMEN1

GRIIscEI ONTWERP

—•--

Wilgstraat 3 9320 Erembodegem Tel. 0531 7$ 25 39 Fax 053/ 7$ 5$ 99 CSM 075/ 59 03 45

•

— ,é

rt’

IF’

TEL.:

STAN LEQIEISTRAXI’ 1 6 • B26(() BERcHiM +32 (3) 230 15 53 • FAx: +32 (3) 281 12 75 —

E-MAIL: info@tead.

Verhuur van discobars met of zonder Di, licht en geluid voor optredens, inrichting en onderhoud van horeca Fabricatie van flight-cases op maat Totaalorganisatie en ondersteuning van evenementen

•

uitnodiging van de ttAssociation of Israeli signers” (AMBI) werd dejaarlijkse bijeen-

)

mst van de Scenography Commission van STAT gehouden te Tel Aviv en te Haïfa, van isdag 24 november tot vrijdag 27 november 98. 17 landen hadden 29 afgevaardigden

stuurd. België

China (2), iitsland (i), fihippijnen (), finland (2), ‘oot-Brittannië (2), Hongarije (i), goslavië (2), Korea (i), Latvia (i), derland (i), Slovakijë (i), Tsjechië (1), renigde Staten (4), Zweden (1). (i),

Canada

(2),

DC AGeNDA:

dinsdag, 24 november

10 00 12 30

eerste werkvergadertng van

de Scenography Commission (ZOA House) officiële opening van de 17.30 Israëlische Scenografie tentoonstelling er was ook een tentoonstellingsruimte voor zien voor de internationale gasten. woensdag 25 november 08.00 vertrek met bus van Grand Hotel te Tel Aviv naar de uni versiteit te Haifa 1O3O-13.3O symposium in het Mïtzpor Auditorium ‘Fifty years: is there Nationality in Stage Design?”, eerste deel lunch in het hoofdgebouw van 13.30-14.30 de universiteit vervolg symposium, daarna 14.30-17.00 met de bus naar het Maram Hotel in Haïfa 19.30 opening tentoonstelling stu denten van de afdeling sceno grafie van de universiteit te Haïfa in het theater foyer; gevolgd door receptie donderdag, 26 november geleid bezoek aan Haïfa, naar 08.30-19.00 Galilei Nazareth Tiberias het oude Romeins theater te Beit She’an, en de “Crucaders HalIs te Akko (Accra) vrijdag 27 november 10 00 12 00 laatste werkvergadertng te Haïfa 12 00 vertrek naar Tel Aviv met een stop in Cesarea en een Romeins amphitheater

Vroege aankomst Zaterdagochtend van Zaventem vertrokken, over Frankfurt naar Tel Aviv. Te Frankfurt was er een aparte vertrekhal voor alle vluchten naar Israël, een eind verwijderd van de andere hallen. Een uitgebreid onderzoek van de baga ge. Ik moest ook bewijzen dat mijn fototoestel werkte, en zomaar een foto trekken. Na de geruststellende klik van mijn toestel mocht ik verder. Aangekomen om 17 uur, werd ik opge haald aan het Ben Goerion vliegveld. Ik was blijkbaar de eerste gast. Naar het Grand Hotel, even opfrissen, en ‘5 avonds een eerste theatervoorstelling. Het was een satire over het heldendom van Joodse krijgers. Aan de reacties van het publiek leek het wel een leuke tekst, maar ik had moeite met Hebreeuws. Er bleefmij niets anders dan het beschou wen van de voorstelling op zijn techni sche aspecten. Zowel decor als belich ting leken mij wat slordig. Na de voorstelling nog wat gedronken in het hotel. Het omrekenen van de plaatselijke munt was voor één keer niet zo moeilijk: ongeveer tien BEF voor i Sjekel. En de prijzen in het hotel leken mij ook niet zo duur. Voor een koffie moest ik 6 eenheden betalen. Ik betaalde met een briefie van 20 Sjekel, en kreeg wat kleingeld terug. De Arabische cijfers kon ik wel lezen, maar de Hebreeuwse tekst niet. Wat was hun Sjekel, wat hun “centjes”? Dat kleingeld bleek helemaal niet te kloppen. Toen viel mijne frank: de prijslijst was niet in Sjekel, maar in US$. Een kannetje koffie was dus niet 6 x io maar 6 x 36 frank... Zondag een uitgebreid ontbijt, en die dag zou ik gebruiken om de tekst op te stellen voor de uitnodiging van BASTT. Tijdens ‘999 i5 het onze beurt om de Scenografie Commissie te huisvesten. Gezien onze inzet voor de Praagse Quadriënnale dat jaar, is ons budget echter erg beperkt. Het strand van Tel Aviv inspireerde me tot de volgende tekst:

Dear friends, Due to the PQ’99, all subventions and sponsor’s money we can get will go to our invoice to the exhibition. Nevertheless, our ftemish organisation BASTT wants to invite the Scenography Commission for their annual meeting in 1999. Although it will be organised by a very tight budget, we expect it will not withhold you to come and have our meeting in Antwerp. We propose the following conditions: For the official delegates: T. Free lodgement will be provided at the home ofJerôme Maeckelbergh. This accommodation will be “dormitory style”: 4 to 6 beds in one room. The maximum capacity ofthis is 20 people. There are only 3 bathrooms (i with toilet and shower, 2 with toilet and bath with shower) Therefore, we probably will have to make a time schedule for use. .

The house ofJ. M. is in the old centre ofAntwerp, in a district called: “The Parish ofMisery”, and is a self renova ted i6th century house. The delegates can arrive some days before the meeting, and extend their stay in Antwerp some days after the meeting, lodgement still for free. 2.

3. During the official meeting days, bre akfast, lunch and dinner are included. Breakfast and dinner are at J. M.’s place, and ifwe are on other location for lunch time, the delegates can prepare their own lunch packet during breakfast. 1f schedule allows, lunch will be at J.M.’s house, and will consist ofwhat is left from breakfast. 4. A small pro diem ofBEF i ccc (ff24,79 or ± $28) for the whole period will be provided to cover your thirst outside ofthe house ofJ. M.

5. During the days before and after the meeting, 1 repeat ofwhich lodgement is free too, you will be able to prepare your —1:D1:t1:II7III• i

versLag

own food (on your owr costs), as there are also 3 kitchens 6. The delegates are expected to clean up their own mess as far as possible, and restrict the wreckage to the minimum. Don’t act like a bull in a China Shop! 7. For the delegates who are not aUrac ted by the former points, and those who prefer to have more privacy, can go at own expense to a hotel. We propose the following:

der dure hotels voor te stellen voor onze bijeenkomsten. Gebruikelijk is dat de vertegenwoordigers van de verschillende landen in hun eigen reiskosten voorzien, en de gastheer voorziet verblijf gedurende de officiële meeting-dagen, voor één officiële “delegate” per land. Gezien de meeste gasten vroeger aanko men en later vertrekken dan de officiële 3 “werkdagen”, en sommige landen meer dan één afgevaardigde sturen (in de Education Commission bv. zijn de werkvergaderingen gesplitst in scenog rafie opleidingen en theatertechniek opleidingen) wordt dit voor beide partijen een dure zaak. Om enig misverstand bij onze leden te vermijden, nog enige uitleg over de gebruikelijke gang van zaken bij BASH in deze aangelegenheden. Voor elke officiële vertegenwoordiging wordt een aanvraag gedaan bij het Ministerie van Cultuur. Als het Ministerie tussenkomst, doet het dit enkel voor de reiskosten, geen verblijfofandere kosten. Deze worden door de “Belgian Delegate” uit eigen zak betaald. Tot nog toe heeft het Ministerie voor ongeveer de helft van onze aanvragen positief gereageerd. Voor de andere helft hebben onze arme Belgian Delegates ook voor de reiskosten moeten opdraaien.

criminerend voor de landen die op dat moment niet aanwezig kunnen zijn. Tijdens de Quadriënnale te Praag wordt ook een OISTAT congres gehouden, waar ik zal voorstellen de statuten daarover aan te passen. Vrijdag bleek InSuk Suh al tijdens de eerste stembeurt voldoende stemmen te hebben om over te nemen van de waarnemend voorzitter Timo Martinkauppi. Ronald Fedoruk werd als ondervoorzit ter verkozen. Jaroslav Malina, de Tsjechische afge vaardigde, tevens directeur generaal voor de PQ, kon pas vrijdag aanwezig zijn. De verschillende voorstellen wer (***) In ancient days, all houses had den bekeken van de activiteiten voor de names, no numbers. We discovered studenten tijdens de PQ. Er bleken Werkvergadering that the house ofJ.M., built between slechts een tiental voorstellen te zijn die 1572 and 1579, was named “The Dark De eerste dag werd door Timo zeker waren. Zelfs dan leek mij het proNight”. This is the reason why our Martinkauppi (finland) voorgezeten. gramma wat overladen te zijn, daar al CChostel has no stars at all. Timo nam waar voor John Burry, die die activiteiten gepland waren voor de reeds een hele tijd gezondheidsproble eerste week. Dus stelde ik voor Jaroslav For the unofficial delegates: men heeft en geen verplaatsingen meer te vragen ofer geen activiteiten konden kan maken. Het leek eerst moeilijk kan- doorgaan gedurende de tweede of derde T. As far as place is not taken by the didaten te vinden die bereid waren John week van de PQ. De meeste van de stu official delegates (to a maximum of 20 Burry op te volgen, gezien zijn werelddenten bleven immers toch in Praag persons) you can also stay for free at J. faam. Er was het voorstel om een ande gedurende de hele PQ. Het probleem M., under the same conditions, with re befaamde scenograafaan te spreken bleek echter vanuit de professionelen te exception ofthe pro diem. om als een soort erevoorzitter te funge komen, waarvan de meesten reeds na ren, terwijl we dan ondervoorzitters de eerste week vertrokken. 2. See point 7, A. and B. above. zouden kiezen om het eigenlijke werk te doen. Er werd gedacht aan Ming Cho Verder maakte ik mijn bezorgdheid Deze uitnodiging werd met enige hilari Lee (U.S.) ofRalph Koltai (UK.). kenbaar betreffende de veiligheid van teit aanhoord, en met luid applaus aan- Hebben zich uiteindelijk kandidaat het te gebruiken materiaal. Tijdens de vaard. Ik hoop dat deze “Low Budget” gesteld voor het voorzitterschap: Ronald vorige Quadriënnale was er geen enkel voorwaarden, nu enigszins gedwongen Fedoruk (Canada), Timo Martinkauppi land waarvan niets was verdwenen. door de omstandigheden, andere lan (finland), InSuk Suh (Korea) en Adam Vooral videotoestellen leken gegeerde den zal aanzetten in de toekomst minKillian (Polen). Adam Kilian was echter “souvenirs” te zijn. Gezien mijn voorverhinderd, en had zijn kandidatuur per stel om tijdens de PQ ook een compu fax ingetrokken. terworkshop te houden, uiteraard weer over CAD en 3D toepassingen voor sce De kandidaten konden zich die dinsdag nografen, had ik wel graag een veilige voorstellen, zodat wij vrijdag meteen plek gehad om dat materiaal op te ber konden stemmen. Enkele landen die gen. Jaroslav gafde problemen toe, en niet aanwezig konden zijn, hadden hun beloofde daar iets aan te doen, maar stem per fax opgestuurd, maar dat bleek benadrukte toch ook dat dit een proniet volgens de statuten te zijn. Er kon bleem bleefin de Tsjechische enkel gestemd worden door de aanwezi Republiek. Verder informeerde Jaroslav gen. Wat mij deed protesteren. Het aan- ons dat de UNESCO een prijs van stellen van een voorziffer om voor vier $ 20 000 voor scenografte had toege jaar de vergaderingen te leiden is een te zegd, die tijdens deze PQ’99 voor de belangrijke aangelegenheid. Dit is diseerste maal zou worden toegekend. A. The “International Seaman’s House” for BEF 990 (ff24,54 or ± $28) per person, toilet and shower, breakfast inclu ded. This is 30 minutes walking from J.M. (working sessions will be held at J.M.!) B. hotel Cammerpoortre (***), BEF 2 350 (ff8,25 or ± $65) for i person, BEF 2 8o (ff7o,65 or ± $79) for 2 persons, breakfast included, all rooms have bathroom with shower and toilet, telep hone and T.V. in the room. This one is more expensive, but only 3 minutes walking from J.M.

van het Palestijnse volk door hun J oodse broeders. Onze gastheren waren blijkbaar allen vredelievende en gema tigde vertegenwoordigers van het Uitverkoren Volk, maar zelfs zij deden mij dikwijls verbazen door hun uitspra ken. Tijdens de toeristische activiteiten werd ik ook meermaals overvallen door een eigenaardig gevoel, te wijten aan mijn Christelijke opvoeding. Vooral in Jeruzalem, de Olijfberg, de Via Dolorosa, de Kerkvanhet Heilig Graf... Vooral deze laatste was een belevenis. Symposium Een groot gebouw, door de verschillenHet onderwerp van het symposium, “Is de “Christelijke Afdelingen” geclaimd. there Nationality in Stage Design”, leek Ik wist niet dat er zoveel waren: Roomsen, Orthodoxen van verschillenmij op het randje afvan controversieel de Orthodoxieën, Kopten, Armeniërs en te zijn. Zoals ik echter ook verwacht wat nog allemaal. Om beurten trokken had, hielden de meeste sprekers zich niet aan het onderwerp. Twaalf sprekers die in stoet naar het Heilig Graf. Het was daar dan ook een kakofonie van verdie elk ‘5 minuten kregen toebedeeld die dan ook door de meesten werd over- schillende erediensten tegelijk, met daartussendoor rondlopende toeristen schreden, is wat veel. en spelende kinderen. Er was nog een extra probleem. Er was reeds een hele tijd een studentenstaking Iedere “Afdeling” had zijn privé plaatsje aan de gang, die ook door de profes in de kerk. zelfte onderhouden. Het soren werd gesteund. Het scheelde geheel van het kerkinterieur deed mij eigenlijk niet veel ofhet symposium eerder aan een ontwerp van Escher denhad geen doorgang kunnen vinden, ken, ondoorgrondelijk van structuur. daar die in de universiteit plaats vond. Er was echter overeengekomen dat het Alleen de Protestanten hadden zich verder een meer afgelegen rustig kerkje houden van dit symposium niet werd laten zetten. De nabijheid van het Graf aanzien als een poging tot breken van de staking. In de aula waren er daardoor van Christus was voor hen minder belangrijk dan de ingetogen rust van echter maar weinig studenten aanwe een meditatie-oord. Ik weet echter niet zig. welke Protestanten het hier betrof. Enkele bedenkingen Dick Durst en Ralph Funicello, beiden Officieel werd de staking gehouden om U.S., hadden voor die zondag een auto gehuurd, en mits deelname in de kos betere kwaliteit in het onderwijs afte dwingen, net als in Frankrijk. De eigen- ten konden Edit Zeke (Hongarije) en ikzelfnog mee. Het werd een tochtje lijke reden betrofechter een meer naar de Dode Zee, waar we even als kur Israëlische situatie. De staking vond zijn diepere oorsprong in de verplichte ken in rond dreven, en een ommetje Jordanië binnen naar Jericho. Voor mij legerdienst. Jongens krijgen 3 jaar aan zat het er op. Maandag terug naar huis. hun been, meisjes moeten voor twee jaar in het uniform. Wat wil zeggen dat De terugvlucht ging over München, en tot München zat Rolando de Leon van de Israëlische jeugd zijn studies voor een lange tijd moet onderbreken, om na de Philipijnen op hetzelfde vliegtuig. Bij de legerdienst terug de schoolbanken in het betreden van het Ben Goerion vliegveld werden wij door de veiligheids te duiken. dienst elk apart ondervraagd door welis Dit geldt voor iedereen, behalve voor... de Orthodoxe Joden. Die doen hun bij- waar charmante vrouwelijke agenten, maar die moesten toch maar haarfijn drage aan het land namelijk door hun grondige studie van de Heilige Schrift. weten wat wij tijdens ons verblijf hadDaarbij komt dan nog dat de Orthodoxe den gedaan, wie we hadden ontmoet. Afdeling ook de meest fanatieke opstel Wij werden elk een goed kwartier op de rooster gelegd. Onze verklaringen wer ling heeft tegenover de Palestijnse den met mekaar vergeleken, waarna wij kwestie. Wat maakt dat een groot deel van de Joodse jeugd voor drie jaar letter- goed bevonden werden om onze teruglijk de kastanjes uit het vuur moet halen reis aan te vatten. Ik kreeg soms de nei voor een bevoorrechte kaste onruststo ging om rond te kijken waar de camera van Banana Split stond opgesteld. kers. Het is natuurlijk moeilijk te oordelen Niettegenstaande mijn overwegingen, als we niet in dergelijke omstandighe toch een gemeend Shalom en tot weerden moeten leven. Maar ik heb toch mijn bedenkingen over de behandeling ziens, Israël!

neemt, zowel wat het financiële aspect van een productie aangaat als het vin den van de benodigde materialen, is het des te opmerkelijker. Angelina had het over de moeilijkheden om nodige stoffen te vinden in Belgrado, zodat het soms gebeurde dat zij voor haar zoektocht naar Istanboel trok, waar zij dan in de Soek in een stoffenwinkel zat temid den van haar op de grond verspreide ontwerpen, met rondom haar de verschillende handelaars hun prachtige stoffen luidkeels aanprijzend.

Er ontstond ook een discussie over de overheersing van het Engels tijdens alle OISTAT activiteiten, wat uiteraard iedereen die het Engels niet als moedertaal heeft, benadeelt in zijn contacten. Uiteindelijk werd die discussie als gewoonlijk afgesloten met de hedenking dat de meesten uiteindelijk toch minstens een mondjevol Engels beheersten. Uiteindelijk hebben wij toch een Lingua Franca nodig, en het Engels blijkt daar toch voor te zijn toegewezen. Ik moet wel zeggen dat er geen Franse afgevaardigde aanwezig was. Laten wij het Engels als spreektaal gebruiken, en de Chinese tekens als schriftelijke com municatie gebruiken. Scenog rafïe Dinsdag was de opening van de tentoonstelling van Israëlische scenogra fen. Het was de jaarlijkse herdenking van Moshe Sternfeld, een geliefd en gewaardeerd Israëlisch ontwerper die vier jaar geleden aan aids is overleden. Door zijn familie werd een prijs inge richt, die deze maal werd toegekend aan Roni Toren. De tentoonstelling was niet zo uitge breid maar zeer interessant, met werk van de internationaal vermaarde sceno grafen Roni Toren en Buki Shifftot het werk van jonge ontwerpers aan het begin van een veelbelovende carrière. Er was ook een beperkte tentoonstelling opgezet door de internationale vertegenwoordigers. Ik was daar onder de indruk van de abstracte eenvoud van de ontwerpen van Richard Hudson (UK). Verder vond ik het kostuumontwerp van Angelina Affagic (Yougoslavië) voor “De stilte van de Balkan” erg beklijvend. Er moest ook een video van deze productie getoond worden, maar het toestel op de tentoonstelling bleek niet te wer ken. Later tijdens onze toeristische acti viteiten echter hebben wij die nog kunnen bekijken tijdens de busrit. Ook de scenografie van die productie, van dezelfde Angelina en van Miodrag Tabacki, was zeker zo indrukwekkend. Als men dan nog de problemen van de oud-Oostbloklanden in aanmerking

a299

—-

Kort nieuws

Roden Staal BV voor ontwerp, fabrÏcage, en onderhoud van toneeImachines zoals:

Onze Nederlandse zustervereniging VPT heeft een nieuwe voorzitter: Paul Van Oort. Paul Van Oort was acteur in diverse theaterproducties, directeur van de Rijswijkse schouwburg, directeur van het VSB-theater ad. Schie & Theater de Teerstoofin Schiedam.

cl DECORTREKKEN ELECTRISCH BEDIEND r3 DECOFTREI<KEN HANDBËDIEND D BBAND8OHMEN 0 UCTBIUGEN ci nus ti BEWEEGBARE PODIA

VARIABELE AKOESTIËK

•

DECORWEEFSEL

AI{LIT’E

btOIIt weiseis voor deha .

KLANK EN LICHT

Making Magazines Baudelostraat 29 9000 Gent fax 09-2338087

KLANK EN LICHT [VBA

SON

Theatertextïel

10 SëVICëS

Eigenaarsstraat

Totale technische logistiek voor evenementen zowel huur als aankoop Belichting en geluidssystemen podia. decor

2300 Turnhout Tel/Fax (014) 41 72 73

—

Mortelsesteenweg 41 . 2540 Hove Tel. 32 (3) 454 32 03 . Fax 32 (3) 454 32 04 E-mail SlA@Pandora.be

&__.________.__._______1 Prijs per inlassing

d—--—

Naam — Adres

—

.iniiinsu

4 inlassingen + magenta

-J .

BTW

Shure Wireless

Pierre Leconte Klokkestraat 84 2570 Duffel

Lexicon

Tel.: 015/32 27 46 Fax: 015/32 27 47

Ik bestel 4 opeenvolgende inlassingen onder Prospot.

•

Firma

KLANKTECHNIEK VERHUUR VAN CONCERTINSTALLATIES VOORTHEATERS EN CLUBS. Materiaal o.a. Meyer Sound Soundcraft

INDUSTRIS

Rubriek

Postcode

11(

Gelieve deze bon op te sturen of tefaxen naar

Het traditierijke theater van de Royal Shakespeare Company in Stratford-upon-Avon zal waarschijnlijk afgebroken worden. Het theater dat in 1932 in Art-Deco stijl werd gebouwd voldoet niet meer aan de moderne eisen. Er wordt nu met een Nederlands architect onderhandeld over het bedrag voor een nieuwbouw. Budget: ± 5 miljard BEF.

( .îI

IÏssIIs oraNUe latutur pour ecot I)oorniksesteenweg 151 53t) A elgern tel. 056/64 89 2$ fax o%()J6•g 89 30

•

GORDIJNEN

De restauratie van het Sloifheater Ludwigsburg is beëindigd. Het oudste bewaarde theater in Duitsland werd gebouwd in 1757 als logetheater met loodrecht boven elkaar geplaatste rangen. Later werd het theater gedeeltelijk in Empire-stijl verbouwd.

Gemeente

Fax

-_-

500 BF/inlassing

Ikwens een steunkleur (magenta-rood)

De advertenties worden per inlassing gefactureerd (Buitenland +500 BF per factuur) Het materiaal wordt opgestuurd tegen de iste van de maand voor verschijning Gelieve mij te contacteren in verband met

•______)

2.000 BF exBTW 8.ooo BF exBTW

advertentiemateriaal

3ASTT

IIeLaws

Nieuwe boeken “Das Bühnenbïld im 20.Jahrhundert” -

Nora Eckert -Heschel Verlag Berlin 1998 ISBN 3-89487-308-6 ,

Ontwikkeling van de scenografie in deze eeuw.

AGCNDA 8 10 april : Professionele audio-video en licht Media-Pro Utrecht 1 3 juni Showtech Berlijn 7 27 juni 2 Scenografie archtectuur scholen. Quadriennale Praag -

OISTAT

KALCNDCR

17 22 maart Commissie Publicaties Commissie Geschiedenis en Theorie Toronto Canada 9 72 april Commissie Architectuur Commissie Opleiding Kopenhagen Denemarken juni t Uitvoerend Comité -

(tijdens de PQ

Praag Tsjechle)

Basiscursus theatertechniek voor professionelen In 1999 organiseert BASTT nu reeds voor de tiende maal een cursus theatertechniek. Vanwege de grote vraag richten wij deze cursus nu jaarlijks in. We blijven op onze eerste stek, nl. “Het Dommelhof’ in Neerpelt en wel van maandag 14 juni 1999 tot en met vrijdag i8 juni 1999. De hoofdlijnen van de cursus zijn de theoretische en prakti sche grondslagen van de algemene theatertechniek, geluids en belichtingstechniek, veiligheid, speciale effecten, productieproblemen en de structuur van het theater in Vlaanderen. We voorzien ook enkele demonstraties. Het wordt een zwaar rooster, dagelijks van 9 tot 22 uur (46 uren in totaal), maar een enthousiaste interesse garandeert een prima resultaat. De docenten zijn ook ditmaal theaterpractici met jarenlange ervaring in dit vak. De cursisten moeten bij voorkeur in het theatertechnisch beroep staan. Indien er plaatsen open blijven, zijn ook amateurs welkom. Het cursusgeld bedraagt 12 500 BEF voor BASTT-leden. Niet-leden betalen 14 000 BEF. Beide bedragen kunnen gestort worden op het nummer 880-3794441-42 met vermelding BASTT-cursus Een voorschot van 2 000 BEF dient gestort te worden voor i mei1999.

Het saldo voor i juni 1999. Wacht niet te lang met uw inschrijving, er zijn reeds verschillende aanvragen en het deelnemersaantal is onherroepelijk beperkt tot 36. In de cursus is begrepen: Het lessenpakket Vier overnachtingen in het “Dommelhof’ Ontbijt, middagmaal, avondmaal en tweemaal per dag koffie. -

Inlichtingen en inschrijvingen

Tel. (03)6362938 Fax (o3) 636 38 94 E-mail : basttskynet.be

London Theatre Waiks

Acteur en regisseur Paul Cammermans (1921-1999)

De man uit Berlare, die eigenlijk schilder wou worden, rolde haast automa tisch het theaterleven in. Toen de Fohies 13 wandelingen door 4 eeuwen geschie Bergères in Brussel koorzangers zocht, denis en legende van de Londense kwam Cammermans in de hoofdstad theaters. terecht. Via KVS-directeur Gust Maes was het maar een kleine stap van de toneelkias van het conservatorium naar deS ï nq& de KVS. Hij vormde er een duo met Nand Buyl. Later stapte hij over naar de KNS in Antwerpen, toen nog het Nationaal Toneel. In 1955 vertrok hij ook daar, om 1999-2000 aan te de wereld te verkennen. Zijn tocht werven: bracht hem in Congo, Zuid-Afrika en de Theatertechnici Actor’s Studio van Ehia Kazan. Cammermans kreeg herhaaldelijk aanmet ruime ervaring in biedingen uit Nederland. Uiteindelijk belichting & rigging of zwichtte hij voor een vraag van Fons decorbouw & trekkenwand Rademakers die hem in zijn film CCHet voor het open afbouwen, het runnen mes” wilde. Vanafl96o was van theater & dansvoorstellingen en Cammermans in vaste dienst van de voor het onderhouden van het theaterNederlandse Comedie. Hij bleefer drie technisch materieel. jaar, om nadien freelance te gaan wer ken. Zoals hij zei in een interview: “Aan Infb: een gezelschap ofergens anders vastzitpatrick.vanhoof@desingel.be ten, dat is niets voor mij.” Jan Van Rijswijcklaan i 2018 Hoewel hij bijzonder geliefd was als Antwerpen acteur, trok hij zich steeds meer terug (03) 244 19 20 om regiewerk te gaan doen. In zijn eerste speelfilm “Spuit elf’ (1964) was hij zowel scenarist, regisseur als hoofdrolspeler. De pers liet er geen spaander van heel. Toneel deed hij toen nog maar sporadisch. Voor zijn film “Het gezin van Paemel” kreeg hij enkele internationale prijzen. Nog steeds in Nederland maakte Cammermans diverse televisiefilms. Bij Acteur, regisseur, decorontwerper, de NCRV werd hij tv-regisseur. toneelschrijver en —directeur Cas Baas Regelmatig maakte hij een overstap is op nieuwjaarsdag overleden. Cas naar Vlaanderen, onder andere voor de Baas (8o) was actiefin het toneel, zowel feuilletons “De regenmaker” (met Dora in Nederland als in Vlaanderen. In de van der Groen) en “Centraal Station”. jaren vijftig was hij medeoprichter en Halfweg de jaren zeventig vestigde directeur van jeugdtoneelgroep Puck. Cammermans zich opnieuw in Van ‘62 tot ‘68 was hij als directeur ver- Antwerpen en werd lid van het bonden aan het Nederlands Kamer Dramatisch Gezelschap van de BRT. Toneel Antwerpen. In 1968 was Baas Hij regisseerde de laatste film van betrokken bij de oprichting van het Gaston en Leo. “In klein Londen, klein Groot-Limburgs Toneel, waarvan hij Berlijn” speelde hij voor het laatst. ( mede)directeur werd. De laatste jaren Cammermans overleed in Zemst, waar gafBaas les aan de toneelschool in hij zich tien jaar geleden vestigde. Maastricht. Geert Sels (“De Morgen” 7 januari 1999) (uit: “De Standaard”) John De Young & John Miller A & C Black London 1998

Ï nternationaal kunstcentrum te Antwerpen wenst voor het seizoen

Toneelbeest Cas Baas overleden

AUTHORIZED DEALERS

Jerzy Grotowski (1933-1999)

den toetreden, is leerrijk. Daarin staat dat Grotowski de “totale daad” nastreef de. Om dat te bereiken, mocht de acteur J erzy grotowski overleed op niet illustreren, maar een “daad van de 65-jarige leeftijd nabij het ziel” uitvoeren, met zijn eigen organis Italiaanse Pontedera. Hij had me. Een uiterlijke versobering ging er zich teruggetrokken om gepaard met een concentratie op de een experimenteer- en onder- acteur. zoekscentrum te leiden. Geert Sels Grotowski gold als een van de ( “De Standaard” iGjanuari ‘99) grootste theatervernieuwers van de aflopende eeuw. Stanislavski, Meyerhold, Brecht, Artaud en Grotowski. Als je met een HST door de theatergeschiedenis van deze eeuw raasde, zouden dat zeker de mijlpalen zijn die bijbleven. Met een koppelteken tussen de laatste twee namen. De componist en operamanager Jerzy Grotowski werd in Liebermann werd geboren in Zürich in in het Poolse Rzeszow gebo 1910 en ontwikkelde zich in de loop der ren, in een familie van kunjaren tot een van de invloedrijkste perstenaars en academici. Met sonen in het wereldwijde operagebeu 26 werd hij de jongste ren. theaterleider van het land, Na een aanloopperiode bij de Zwitserse toen hij in Opole zijn experi en de Noord-Duitse radio werd hij in mentele groep opzette in het 1959 directeur van de Staatsopera in CCTheater met de dertien Hamburg, waar hij vele nieuwe opera’s rijen” De groep veranderde liet opvoeren en als een van de eersten in 1965 van naam, toen er in Europa werk maakte van de vereen verhuizing kwam naar filming van opera voor televisie. Daarna Wroclaw. Van daaruit werd kreeg hij (in ‘973) dezelfde functie aanhet CCTeatre Laboratorium” geboden bij de toen zieltogende wereidvermaard. opera van Parijs. Met zijn opvattingen over In die periode werd hij een van de voor“het arme theater” inspireer lopers en aandrijvers van de operaver de hij in de jaren ‘6o en ‘o nieuwing, die wij in ons land altijd met een hele generatie theaterma Gerard Mortier associëren. kers. Onder hen onze landLiebermanns belangrijkste bijdrage tot genoten Tone Brulin en die vernieuwing en dat heeft te maken Franz Marijnen. met het feit dat hij zelfcomponist was De meester waakte erover dat was wellicht, naast zijn instinct in de keuze van dirigenten (om. Solti en zijn methode geen theateresthetica genoemd werd. Ze Boulez) en regisseurs (Strehler, Lavelli, was, zoals hij in 1969 in een Chéreau), zijn onafgebroken inzet voor interview zei, eerder “een de hedendaagse opera. In een recent interview zei hij nog dat een operahuis vraag die gesteld wordt aan de theaterschepper. Hoe kun- dat geen opdrachten geeft voor nieuwe nen we onszelf ontwapenen opera’s ofdat geen recent werk speelt, tot op dat niveau van oprecht- ten dode is opgeschreven. heid, zonder affiankelijkhe Hijzelfis een van de weinigen die telden en vernieuwing? Hoe kens weer de echt grote werken van de ons eigen leven en artistieke eeuw hebben gepromoot. In Parijs zorgactiviteiten te maken tot de hij voor de voltooiing van de opera getuigenis?” Lulu van Alban Berg door de componist Zijn opvattingen daaromFriedrich Cerha (de première van de trent stelde hij in 1965 O volledige versie vond plaats in schrift, die in 1968, in de Daar zette hij ook Olivier Messiaen Engelse versie “Towards a ertoe aan zijn Saint François d’Assise af poor theatre” wereldwijd ver- te maken; de opvoering vond echter spreid raakte. De principever slechts na zijn vertrek uit Parijs plaats. klaring, bestemd voor aspi Stephan Moens ranten die tot de groep wilt “De Morgen” 4 januari 1999)

Drums Clinic Schildknaapstraat 59 Music Machine Trapstraat 6 Orbit Kolenmarkstraat 99 Orchestral Music’s Laekenstraat 70

1000 Brussel

‘

Zwitsers operadirec teur Rolf Liebermann overleden (1910-1999) Voorloper en aandrijver van de operavernieuwing

1030 Brussel

Graal Audio Leuvensesteenweg 572 02/734.08.25

1040 Brussel

ADS Electronique St. Pietersplein 1

02/736.97.33

1210 Brussel

Puissance- Paleizenstraat 88

02/21 5.11.18

1410 Waterloo

Q&S

02/385.09.70

2000 Antwerpen

Muziek + Visie Stijfselrui 46

03/226.33.22

2800 Mechelen

AED Eglantier Vrijgeweidestraat 48

01 5/43.00.79

Chée. de Bruxelles 736A -

3191 Boortmeerbeek Ampli Leuvensesteenweg 128

01 5/50.06.30

4000 Liège Valkenborgh Musique rue Ste Walburge 115 Maxi Music rue des Guillemins 29

04/224.08.88 04/252.59.97

02/513.5722 02/514.24.42 02/503.41.20 02/219.14.15

4430 Ans

Guitar Center rue des Français 65

4800 Verviers

Musique Fraipont rue du Gymnase 42 087/33.74.54

4980 Trois-Ponts

Connection Henri Moulin 14

080/68.48.74

5300 Andenne

Promusic Av. Roi Albert 28

085/84.27.10

5660 Couvin

Poly Son rue de la Marcelle 54

060/34.46.96

6001 Marcinelle

Omega Productions rue Sabatier 17

071/47.01.82

6040 Jumet

Rudy Music Chée. de Bruxelles 14

071/34.03.00

6220 Fleurus

Sonomats rue Gén. Patris 3B

071/81.75.05

6700 Arlon

Maxi-Music rue des Faubourgs 21

063/22.21.27

Orban rue vieilles églises 10

061/31.19.18

7000 Mons

Omega nv Av. Joseph Wauters 143

065/31.83.84

7100 La Louvière

Diapason rue L de Brouckère 102

064/21.72.07

7320 Blaton

PTB Music rue de l’industrie 12

069/37.51.14

7700 Mouscron

Jet Sound Avenue Royale 86

056/33.63.33

8310 Brugge 8870 Izegem

Devriese Frank Maalsesteenweg 492 050/35.60.30 Bekafun Heilig Hartstraat 23

051/31.28.03

8940 Geluwe

Gerdy’s Music leperstraat 49

056/51.73.71

9000 Gent

The Sound Factory J. de Vigneplein 1 09/233.03.11 Midician Burgstraat 19 09/223.99.34

6810 Izel

04/246.92.93

•

—

9050 Ledeberg (Gent) City Sounds -Brusselsesteenweg 47 09/231.71.62

9300 Aalst

Gotron Leo de Bethunelaan 101

053/78.30.83

9400 Ninove

Gigatek Albertlaan 109

054/32.84.56

9800 Deinze

A Pip’s Music Guido Gezellelaan 30-42 La Roy Sound Projects G. Gezellelaan 21 -

09/386.85.31 09/386.12.99

GROOT-HERTOGDOM LUXEMBURG

1633 Luxemburg

Musek Edy Noel rue A. Godart 21

48.89.05

8060 Betrange

Musek Edy Noel Centre Commercial Belle Etoile Musek Edy Noel City Concorde

31.41.76 44.95.44

The Microphone Series

Ovolution

SOUND

RIGGING