Vertel

Verhalen over bijvoorbeeld spontane reacties van leerlingen, een gedicht van een collega of een impressie van een gesprek tussen docent en leerling. Betrokken collega’s geven je graag een kijkje in het leven op hun school. Waar lopen zij tegenaan in hun onderwijsbaan of wat maakt ze juist blij? Lees mee!

CARMEL SPECIALS carmel.nl/ specials/vertel

Vinkjes tellen

Privileges

In deze tijd van ‘vinkjes turven’ (zoals Joris Luyendijk beschrijft in zijn boek “De Zeven Vinkjes”) beseffen we dat achtergrond er wel degelijk toe doet. Niet alleen het uitgangspunt van autochtoon of allochtoon, culturele achtergrond, religie of zelfs intelligentie, maar ook gaat het hier om de vraag in hoeverre we geprivilegieerd zijn als individu in de Nederlandse maatschappij. Heb je thuis een warm gezin, met ouders die je motiveren om het beste uit jezelf te halen? Is daar ruimte voor, letterlijk en figuurlijk? Doe je je anders voor als je op school bent? Moet je je accent verbergen, je kleding aanpassen, je denkbeelden voor je houden als je je klasgenoten spreekt? Lach je mee als ze iemand ‘homo’ noemen, maar zou je het eigenlijk uit willen schreeuwen dat je seksualiteit niet volgens ‘de norm’ is? Dan loop je achter op je medeleerlingen die deze last niet hoeven te dragen, die meer vinkjes kunnen zetten.

Eigen strijd

Ik mag niet klagen; ik ben man, wit, hetero, niet gehandicapt en heb een fijn inkomen. Ik mag een boel vinkjes zetten. Hoewel ik wel het gevoel heb dat ik in mijn jeugd, toen ik worstelde met mijn studies, nauwelijks gestimuleerd werd. Ik moest het helemaal zelf uitzoeken en ben zeker tegen een paar muren aangelopen. Uiteindelijk heeft het me sterker gemaakt, zoals dat bij iedereen werkt met tegenslagen. Na de universiteit heb ik nog de eerstegraads (postuniversitaire) lerarenopleiding gedaan en sindsdien ben ik werkzaam als eerstegraads docent in de bovenbouw havo/vwo.

De leerling werkelijk zien

Inmiddels tientallen jaren in die sector werkend, realiseer ik me dat onze leerlingen ook hun eigen strijd hebben te leveren. Misschien lopen ze tegen muren aan zoals hierboven genoemd. Misschien leveren ze een strijd die niemand anders ziet. Houden ze hun hoofd omhoog, komen ze zelfverzekerd over, bezigen ze grof taalgebruik om hun onzekerheid te verbloemen. Wat is het dan belangrijk om hen werkelijk te zien, wat is het waardevol om te weten dat wij, docenten en onderwijsondersteunend personeel, hen een klein beetje mogen steunen in die strijd, hen een stukje op weg mogen helpen.

Deel ook jouw verhaal! Scan de bovenstaande QR-code en deel jouw ervaring met ons!

Kaderklassen vs. havo en vwo

Op de vmbo-school waar ik een paar kaderklassen tijdelijk overneem, zie ik leerlingen ook hun strijd leveren. Ik zie voor het eerst in jaren weer leerlingen op dit niveau hun strijd voeren om het hoofd boven water te houden. Ik had me van tevoren allerlei situaties voorgesteld, van chaos tot geschreeuw en desinteresse, en van brutale opmerkingen tot rollende ogen. Wat blijkt? In 3- en 4-kader zitten leerlingen die net zo gemotiveerd (of gedemotiveerd) zijn als sommige havo- en vwo-leerlingen (uiteraard, hoe kon ik dat zijn vergeten), en ook net zo lief en braaf. Wel krijg ik eerder primaire reacties. Toen ik een onwelwillende leerling zei: “Óf je pakt een pen en doet mee, óf je verlaat het lokaal", bedacht de leerling zich geen moment. Ze pakte haar spullen en verliet het lokaal. Dat zie je dan niet zo gauw in de bovenbouw havo/vwo.

Het ambacht van docent

Meer dan ooit realiseer ik me dat het om jonge mensen gaat en dat ze allemaal, ongeacht het niveau, hun strijd leveren om niet kopje onder te gaan. Sommigen zijn meer geprivilegieerd dan anderen en het beloofde succes in hun toekomst is misschien vanzelfsprekender dan bij andere leerlingen. Onze taak is om die weg ernaartoe iets meer te plaveien, obstakels weg te nemen, vergezichten te bieden en vooral om hen zelfvertrouwen op te laten doen. Dat doen we door écht naar ze te kijken, als jonge individuen in plaats van als hele klassen/clusters. Door hun kwaliteiten te benoemen en ze in hun uitdagingen te begeleiden. Het hernieuwd kennismaken met kaderleerlingen heeft me opnieuw doen inzien dat het ambacht van docent gewaardeerd wordt, als het gedreven is door oprechte aandacht voor de jonge mens.

Olaf Koot Docent Engels en mentor op Etty Hillesum Lyceum

#Carmel100: highlights jubileum op alle Carmelscholen

Met een brede glimlach kijken we terug op ons 100-jarig jubileum op 30 mei 2022. Binnen heel Carmel was het feest voor collega's en leerlingen. Een beeld zegt meer dan duizend woorden, maar in dit geval vinden wij beelden zelfs tekortschieten. Bekijk onderstaande impressie en geniet mee!

Carmelcollege Gouda

Augustinianum Pius/Canisius

Het Hooghuis Twents Carmel College

Scholengroep Carmel Hengelo

Carmelcollege Emmen

Maartenscollege Bonhoeffer College

Marianum

Etty Hillesum Lyceum

Carmel College Salland

» Onderwijs aan leerlingen uit Oekraïne

Fura Grol Taras, Masha, Bairam en Leo

EVEN GEWOON JONG ZIJN

Drie Carmelscholen geven sinds dit voorjaar onderwijs aan leerlingen uit Oekraïne. ‘Als jongere heb je het nodig om naar school te gaan. Anders ga je alleen maar zitten piekeren over thuis, over de oorlog, over de familie die je hebt achtergelaten.’

‘Op school hoef je niet continu bezig te zijn met alle zorgen, maar mag je je als leerling gedragen’

‘Hoeveel leerlingen uit Oekraïne gaan bij jullie naar school?’ Het is halverwege juni als we Fura Grol (Etty Hillesum Lyceum) en Pieter Eijkhout (Het Hooghuis) deze vraag stellen. Hun wedervraag is veelzeggend: ‘Vandáág, bedoel je?’.

Sinds dit voorjaar verzorgen het Etty Hillesum Lyceum in Deventer, Het Hooghuis in Oss en Carmelcollege Gouda onderwijs aan leerlingen uit Oekraïne. Het is één grote oefening in flexibiliteit, want alles verandert met de dag: het aantal leerlingen en dus ook de benodigde docenten, ruimte, leermiddelen, noem maar op. Komt er in een stad een nieuwe vluchtelingenopvang, dan kan het aantal Oekraïense leerlingen in de vo-leeftijd zomaar verdubbelen. ‘Je moet snel kunnen schakelen’, zegt Fura Grol. Om toch een indruk te geven: halverwege juni had de internationale schakelklas (ISK) van het Etty Hillesum Lyceum 3 klassen voor Oekraïense leerlingen, waar in totaal 66 leerlingen gebruik van maakten. Het Hooghuis had op dat moment 27 Oekraïense leerlingen ingeschreven, waarvan 22 in een aparte ISK-klas en 5 Engelssprekende leerlingen in een tweetalige stroom op een naburige school. Die aantallen waren iets lager dan vroeg in het voorjaar werd verwacht. Maar bij het verschijnen van dit magazine zijn de cijfers allang weer achterhaald. Waarschijnlijk is in Deventer inmiddels een nieuwe vluchtelingenopvang geopend en zijn in Oss de aparte Oekraïneklassen geïntegreerd in de internationale schakelklassen.

Klaar staan

Hoe organiseer je op heel korte termijn goed onderwijs voor een aanzienlijke groep vluchtelingjongeren? Het is geen ongewone vraag voor Fura Grol, die al jaren ISKcoördinator in Deventer is. Wel voor teamleider Pieter Eijkhout, die tot aan de zomer kwartiermaker was van het ‘Oekraïne-onderwijs’ in Oss. ‘Ik voelde de drang om iets voor de mensen uit Oekraïne te doen’, zegt hij. ‘Ik had bij wijze van spreken ook kinderbedjes in elkaar willen zetten.’

Eijkhout stond niet alleen in dat gevoel. De bereidheid om vluchtelingen uit Oekraïne te helpen is overweldigend geweest sinds de start van de Russische invasie. Gastgezinnen, sportclubs, serviceclubs: alles en iedereen wil iets betekenen. Grol en Eijkhout zijn er blij mee; niemand die het de Oekraïense vluchtelingen misgunt. Wel is het verschil opmerkelijk met de gemiddelde ontvangst die vluchtelingen ten deel valt. Opmerkelijk. Fura Grol, die al 27 jaar met vluchtelingjongeren werkt, gunt álle vluchtelingjongeren een hartelijk welkom. ‘Waarom staan we voor mensen uit Oekraïne klaar, maar voor vluchtelingen uit Syrië veel minder?’ ‘Die vraag heb ik mezelf ook gesteld’, reageert Pieter Eijkhout. ‘Wat maakte dat ik in dit geval meteen wilde helpen? Een cultureel-antropologische verklaring is dat mensen sneller geneigd zijn anderen te helpen naarmate deze cultureel en uiterlijk meer op hen lijken. Maar dat is een verklaring, geen argument. Mijn levensdoel is dat ik iets wil bijdragen aan het geluk van anderen, in het bijzonder aan het geluk van jongeren die een beetje ‘zijwindgevoelig’ zijn. Dan doet nationaliteit er niet toe. Het gaat om de uniciteit van iedere jongere.’

Samen zijn

Syrisch, Oekraïens of anders: voor alle vluchtelingjongeren is het van groot belang dat ze naar school kunnen, zegt Fura Grol. ‘Als jongere heb je het nodig om met andere jongeren samen te zijn en leuke dingen te doen in de pauze. Anders ga je alleen maar zitten piekeren over thuis, over de oorlog, over de familie die je hebt achtergelaten. Zeker als je, zoals veel Oekraïense jongeren, in een opvangsituatie zit en woont in een gebouw vol met mensen die allemaal stress hebben.’ Zowel in Deventer als in Oss zijn de kennis en ervaring van de ISK de afgelopen tijd van grote waarde geweest. >>

‘Bij de ISK zijn we gewend aan snelle krimp en groei’, zegt Fura Grol. ‘We hebben een goede basis voor onderwijs aan jongeren met uiteenlopende achtergronden. Wij kijken er echt niet van op als we een leerling in de klas krijgen die het Latijnse schrift niet kan lezen – in Oekraïne wordt Cyrillisch schrift gebruikt, red. – of als een leerling zonder enig onderwijsdossier bij ons komt. Ook bij grotere aantallen leerlingen kunnen we dat aan, dat is nu wel gebleken.’ De verschillen tussen de Oekraïense leerlingen zijn groot. De een is al in een vroeg stadium van de oorlog gevlucht, de ander heeft traumatische dingen meegemaakt. De een heeft hoogwaardig onderwijs gevolgd, de ander niet. Enkelen willen graag leren, anderen liever werken. Maar voor allemaal is het fijn om even jong te mogen zijn, zegt Pieter Eijkhout. ‘Op school hoef je niet continu bezig te zijn met alle zorgen, maar mag je je als leerling gedragen.’

Oekraïense collega’s

Het basisrooster van de ISK is zowel in Deventer als in Oss het vertrekpunt voor het onderwijs aan Oekraïense leerlingen. Zij gaan gemiddeld vijf tot zeven uur per dag naar school en krijgen dan les in het vak Nederlands als Tweede Taal en in vakken zoals sport, techniek, verzorging en drama. Een verschil met de reguliere ISK is dat veel Oekraïense jongeren daarnaast afstandsonderwijs volgen bij de AllUkranian Online School, een initiatief van het Oekraïense ministerie van Onderwijs en wetenschappen, of bij hun eigen school in Oekraïne. Velen hopen nog altijd snel terug te kunnen keren naar Oekraïne en dan is continuïteit van belang. Een ander verschil met de reguliere ISK is dat zowel in Deventer als in Oss speciaal voor het Oekraïne-onderwijs Oekraïense medewerkers zijn aangenomen. ‘In reguliere ISK-klassen zitten doorgaans leerlingen van verschillende culturen en herkomst’, zegt Fura Grol. ‘Maar in de Oekraïneklassen ontstond de gekke situatie dat alle leerlingen met elkaar konden praten, terwijl de docent hen niet verstond. Dat is niet goed voor de sfeer. Dan maakt het een groot verschil als je een Oekraïense collega in de klas hebt die in het Engels kan tolken. Dus daar zijn we naar op zoek gegaan. Het gevolg is wel dat de hele ISK nu soms in het Engels vergadert, want de Oekraïense medewerkers spreken natuurlijk nog geen Nederlands.’ De drie Carmelscholen, die Oekraïense leerlingen opvangen hebben de afgelopen tijd veel aan elkaar en aan Carmel gehad. ‘Het is fijn dat de bestuurders van Carmel zo geïnteresseerd zijn’, zegt Fura Grol. ‘Het College van Bestuur heeft bijvoorbeeld een crisisoverleg geïnitieerd waarin we als scholen samen op konden trekken.’ Pieter Eijkhout: ‘Voor mij persoonlijk was het heel fijn om in dat overleg te merken dat we met onze aanpak in Oss op de goede weg waren. Ik voelde me gesteund. Om een klein voorbeeld te geven: we hadden ontdekt dat alle medewerkers die voor het Oekraïneonderwijs ingeschakeld worden, een ‘Verklaring Omtrent het Gedrag’ (VOG) moeten hebben. In het overleg straalde het CvB uit: wat nodig is, gaan we regelen.’

‘Je kunt in een korte tijd veel bereiken, als je er maar met zijn allen voor wilt gaan’

‘Het gaat om de uniciteit van iedere jongere’

Samen naar school

Zowel in Deventer als in Oss is het onderwijs aan Oekraïense leerlingen na de zomer een nieuwe fase ingegaan. Nu het eerste stof is neergedaald, is er ruimte om aansluiting te zoeken bij de reguliere ISK. ‘In Nederland vinden we het belangrijk dat jongeren zoveel mogelijk sámen naar school gaan, zodat ze begrip krijgen voor elkaars achtergronden en waarden’, zegt Fura Grol. ‘Dat kan nergens beter dan in de ISK, want daar heb je de hele wereld in de klas. Door een spoedwet is het mogelijk om in het onderwijs aanpassingen te doen, die Oekraïense leerlingen in hun situatie nodig hebben. Maar verder zou ik het liefst zien dat alle Oekraïense leerlingen regulier ISK-onderwijs volgen.’ In Oss is dat inmiddels een feit. Kwartiermaker Pieter Eijkhout heeft zijn taken overgedragen aan de ISK-coördinator van Het Hooghuis en is zelf het schooljaar begonnen in een nieuwe functie als teamleider gymnasium. Maar de ervaring van de afgelopen maanden zal hem nog lang bijblijven. ‘Wat ik vooral nooit meer ga vergeten, is hoeveel je in korte tijd voor leerlingen kunt bereiken als je er maar met zijn allen voor wilt gaan. De roostermaker regelt in een handomdraai een rooster, de ICT-medewerker de benodigde laptops, de conciërge de pasjes en de kluisjes, en de leerlingen kunnen aan de slag. Het is ongelooflijk hoeveel positiviteit en wilskracht er in zo’n situatie loskomen.’

Bekijk de blog van Fura op lowan.nl, de website voor onderwijs aan nieuwkomers of scan de QR-code.