jonge jury | de weddenschap | er was eens | read2me! | poëzieprojecten litlab | de inktaap | poëzieweek | nationale mediatheek trofee | schrijverscentrale | boekenweek live! | boekenweek voor jongeren | websites
Lezen in de klas LEESBEVORDERING VAN VMBO TOT GYMNASIUM 2018-2019
colofon Deze brochure is een uitgave van Stichting Lezen Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam redactie Annemarie Terhell vormgeving Ramona Dales, Lijn 1, Haarlem fotografie Tim Buiting, Vera Cornel, Ursula Fotografie, Tim Leguijt, Ender Ozcati, DesirÊe Schippers, Klaas Hendrik Slump, Marco de Swart, Annemarie Terhell, Michiel Devijver druk Zalsman Zwolle Š mei 2018 Stichting Lezen
Vo o r w o o rd
Inhoudsopgave
‘A mind needs books like a sword needs a whetstone,
4
De Jonge Jury
if it is to keep its edge. That is why I read so much.’
6
De Weddenschap
Deze gevleugelde woorden komen in Game of Thrones
8
Er was eens
uit de mond van Tyrion Lannister, een veellezer (en in
9
Read2Me!
vele opzichten een buitenbeentje).
10
Poëzieprojecten en Write Now!
Waarschijnlijk kent u dit citaat, en uw leerlingen vast
12
De Inktaap
en zeker ook – tenzij Game of Thrones inmiddels al
13
LitLab
lang weer uit de mode is, wat ik zeker niet uitsluit.
14
Poëzieweek
Zeker niet uit de mode is verhalen verslinden, veelal
15
Nationale Mediatheek Trofee
in de bioscoop of uren achtereen thuis op de bank.
16
Schrijverscentrale
Stompt dat kijken ons af? Scherpen wij de geest door
17
Boekenweek Live!
te lezen? Dat laatste is in elk geval waar.
18
Boekenweek voor Jongeren
Verhalen, in welke vorm dan ook, kunnen een mooie
20
Dag van het Literatuuronderwijs
ingang zijn om in gesprek te raken over de mooiste
21
Dag van de Literatuur
manier van vertellen: het boek. In de brochure die voor
22
Studiedagen
u ligt, vindt u een schat aan projecten die allemaal
23
Websites
datzelfde doel dienen: uw leerlingen aan het lezen krijgen – of houden!
Daan Beeke Projectleider voortgezet onderwijs
De brochure Lezen in de klas is ook digitaal beschikbaar op lezen.nl
Jo n g e Ju r y MEER INFORMATIE Passionate Bulkboek Postbus 25264 3001 HG Rotterdam Telefoon 010 276 26 26 Contactpersoon: Wilma van Raamsdonk jongejury.nl
Stichting Lezen Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam Telefoon 020 623 05 66 Contactpersonen: DesirĂŠe van der Zander Peter van Duijvenboden
foto marco de swart
4
JONGE JURY – Lezen, stemmen en vieren
festival
De livestream kan worden uitgebreid met
zijn de drie kernwoorden van de Jonge
De Jonge Jury start in september en daagt
een auteursbezoek op school en een les-
Jury. Met een multimediale website,
leerlingen uit door hun eigen Leestip aan
brief met een verwerkingsopdracht die
een live stream en verschillende wed-
de campagne te verbinden. Deze wildcard
gebruikt kan worden in het fictiedossier.
strijden waaraan de leerlingen via
vormt de elfde Leestip. In januari 2019,
Meer informatie over de verschillende
social media enthousiast meedoen,
wanneer alle boeken uit 2018 zijn ver-
mogelijkheden vindt u op de Jonge Jury-
is het stemmen voor de publieksprijs
schenen, gaat de campagne van start.
website.
voor het beste boek voor 12- tot 16-jari-
De leerlingen stemmen op hun favoriete
gen een bijzondere ervaring.
oorspronkelijk Nederlandstalige jeugd-
de nominaties
boeken uit 2018. Welke drie boeken de
De drie nominaties voor de Prijs van
meeste stemmen hebben gekregen, wordt
de Jonge Jury 2018 zijn Afgesloten van
De Jonge Jury is een succesvolle formule
in mei 2019 bekendgemaakt. De uitein-
Natasza Tardio, Pijn van Mel Wallis de
met een feestelijk en eigentijds karakter.
delijke winnaar wordt gehuldigd tijdens
Vries en Piratenzoon van Rob Ruggen-
In de Jonge Jury kunnen leerlingen hun
de Dag van de Jonge Jury, die plaatsvindt
berg. Tijdens de Dag van de Jonge Jury
stem uitbrengen om te bepalen welk boek
begin juni 2019. De Dag van de Jonge
op woensdag 6 juni 2018 wordt de win-
de Prijs van de Jonge Jury verdient. Vanaf
Jury heeft een festivalkarakter. Er zijn
naar van dit schooljaar bekendgemaakt.G
december 2018 zijn op de Jonge Juryweb-
optredens, signeersessies, een literaire
site de elf Leestips te vinden die centraal
kermis en leerlingen kunnen in gesprek
staan tijdens de stemcampagne van het
met hun favoriete schrijver.
foto vera cornel
komende schooljaar. Tien daarvan worden gekozen door scholieren die zijn verenigd
lesmateriaal
DE JONGE JURY
in het Jonge Jury Boekgenootschap. Op
Iedereen kan gratis meedoen aan en stem-
DOEL stimuleren van leesplezier
de website worden meerdere keren per
men voor de Jonge Jury. Om uw leerlingen
ACTIVITEIT lezen en stemmen
stemjaar artikelen en reportages geplaatst
te laten deelnemen kunt u kosteloos
WANNEER september 2018 t/m
over boeken en schrijvers. Ook wordt er
posters en lesmateriaal bestellen, waar-
1 mei 2019
– via Facebook, Instagram, Twitter en
mee u de Jonge Jury onder de aandacht
PRIJSUITREIKING juni 2019
Snapchat – actief gecommuniceerd over
brengt op school en in de les. Toegangs-
DOELGROEP onderbouw vmbo,
de ontwerp- en recensiewedstrijd. De
kaarten kunt u bestellen via de website.
havo en vwo
Jonge Jury sluit goed aan bij een belang-
Kunt u niet naar de Dag van de Jonge Jury
PROMOTIEMATERIAAL gratis
rijk doel van het onderwijs in de onder-
komen? Dan kunt u het evenement in de
INFO jongejury.nl
bouw: het stimuleren van leesplezier.
klas volgen via een livestream.
V M B O - H AVO - V W O 1 | 2 | 3
foto marco de swart
foto desirée schippers
5
D e We d d e n s c h a p MEER INFORMATIE MediaMucho Telefoon 06 24792175 mediamucho.nl Contactpersoon:
Het enthousiasmeren
Janneke van Wijk
van leerlingen voor lezen
dewedddenschap.nl
en boeken, daarom gaat het in De Weddenschap. Met de formule van lezen in wedstrijdverband is De Weddenschap uitgegroeid tot een succesvolle campagne voor praktijkonderwijs, vmbo en mbo.
De uitdagers van 2017-2018: lakshmi, Iris van Lunenburg en Lennart Timmerman.
foto ursula fotografie
6
7
Tjindjara
Lize Korpershoek
In De Weddenschap gaan leerlingen met
of Holland, speelde in verschillende musicals
spelelement
de klas en de docent de uitdaging aan
en deed als danseres mee tijdens concerten
De basis van De Weddenschap is: lees drie
om drie boeken te lezen. Drie bekende
van Diana Ross en Lionel Richie. De derde
boeken in zes maanden. Optioneel voor
Nederlanders staan model in de campagne
uitdager, Lize Korpershoek, is illustrator en
seizoen 2018-2019 is het toevoegen van
en dagen de leerlingen uit. De uitdagers
videomaker. Zij is onder meer bekend van
een spelelement aan De Weddenschap.
kiezen drie boeken en delen hun keuze
haar YouTube filmpjes Adviezen van Lize en
Daarin kan een deelnemende klas extra
in een campagnefilmpje. Hun persoonlijke
Op pad met Petra. Haar beroemde kat Dirkie
prijzen verdienen door het maken van media-
boodschap motiveert leerlingen om te
heeft een eigen Instagram account. Veel
wijze opdrachten. Deze opdrachten sluiten
gaan lezen. Het laagdrempelige en open
bekende Nederlanders gingen hen voor als
aan bij andere vakgebieden zoals digitale
karakter van de campagne maakt mee-
ambassadeur van De Weddenschap, onder
geletterdheid, mediawijsheid, kunst en
doen voor iedereen mogelijk. Elke wed-
wie Typhoon, Frank van der Lende, Soundos
cultuur en burgerschap. Hiermee biedt
denschap is namelijk persoonlijk: de leer-
el Ahmadi, Brownie Dutch, lakshmi, Lennart
De Weddenschap de mogelijkheid om vak-
ling kiest zelf boeken uit die het best bij
Timmerman en Iris van Lunenburg.
overstijgend te werken. Deze extra opdrachten kunnen ook tijdens andere lessen dan
hem of haar passen.
prijzen de uitdagers
De Weddenschap gaat van start op 29 okto-
Ruben Annink heeft zich gecommitteerd
ber 2018 en wordt afgesloten op 30 april
als uitdager voor De Weddenschap 2018-
2019. Scholieren die zich – met de drie
de les Nederlands gemaakt worden.G
DE WEDDENSCHAP
2019. Ruben is singer-songwriter en bracht
boeken van hun keuze – aanmelden via de
DOEL stimuleren van leesplezier
samen met Ali B. het nummer Terwijl jullie
website maken kans op een prijs. Stichting
ACTIVITEIT kiezen en lezen
nog bij me zijn uit. Hij werkte onder meer
Lezen stelt voor de deelnemers verschillen-
WANNEER 29 oktober 2018 -
amen metMonica Geuze en Teske de
de prijzen ter beschikking. Docenten die
30 april 2019
Schepper.
meedoen met hun klas aan De Wedden-
PRIJSUITREIKING juni 2018
De tweede uitdager is zangeres en danse-
schap maken kans op een meet & greet
DOELGROEP pro, vmbo 1-4, mbo
res Tjindjara. Zij deed mee aan The voice
met een auteur naar keuze.
P R O, V M B O 1 - 4 , M B O
Ruben Annink
8
E r Wa s E e n s MEER INFORMATIE Passionate Bulkboek Postbus 25264 3001 HG Rotterdam Telefoon 010 276 26 26 foto’s marco de swart
Contactpersoon: Wilma van Raamsdonk erwaseens.nu
Samen een verhaal verzinnen, opschrijven
P R O, V M B O, I S K , M B O, PA B O
presenteren en delen: de verhalenwedstrijd Er Was Eens maakt vmbo-leerlingen enthousiast. Het afgelopen schooljaar hebben ruim
wedstrijd
2.500 leerlingen meegedaan.
Als alle klassen hun verhalen hebben ingezonden, beoordeelt een jury bestaande uit bekende
Er Was Eens begon als kleinschalig project
Nederlanders de inzendingen. Drie genomineer-
DOEL spreken, schrijven, overleg-
in Rotterdam en is in de afgelopen jaren uitge-
de klassen krijgen bezoek van een filmploeg
gen, presenteren en reflecteren
groeid tot een succesvolle landelijke verhalen-
om een pitch te filmen. De winnende groep
ACTIVITEIT verhalen schrijven in
wedstrijd. Leerlingen in het vmbo kunnen via
krijgt een feest op school aangeboden, waar-
groepsverband
de wedstrijd op een plezierige manier werken
voor ook ouders, familieleden en vrienden
WANNEER september 2018 -
aan geletterdheid, empathisch vermogen, taal-
worden uitgenodigd. Ook ontvangt elke leer-
juni 2019
ontwikkeling en vooral leesplezier. Ter voorbe-
ling uit de winnende klas een boekenkast met
DOELGROEP vmbo, lwoo, isk,
reiding op de wedstrijd lezen alle deelnemers
boeken. Van alle ingezonden verhalen wordt
mbo, pabo
een boek als inspiratie voor het eigen verhaal.
een bundel samengesteld, die aan alle deel-
KOSTEN â‚Ź 15,- per leerling,
Tijdens het project volgen leerlingen een zeven-
nemers wordt uitgereikt. Het project draait ook
inclusief gastles auteur en
delige lessencyclus, waarin les voor les een
landelijk succesvol op het mbo en de pabo,
leesboek voor elke leerling
groepsverhaal ontstaat. Ook krijgt de klas een
waarbij de studenten individueel met een
INFO erwaseens.nu
workshop op school door een schrijver.
verhaal aan de slag gaan.G
ER WAS EENS
R e a d 2 Me !
9
MEER INFORMATIE Cubiss Postbus 90114 5000 LA Tilburg Telefoon 013 465 61 19 Contactpersoon: Ingrid de Jong
READ2ME! – De voorleeswedstrijd Read2Me!
een feestelijk karakter. Kandidaten nemen hun
is een groeiend succes. Het afgelopen jaar
klasgenoten en familieleden mee naar de wed-
namen 1181 klassen deel aan in deze
strijd en worden aangemoedigd met applaus
wedstrijd, waarin eersteklassers uit het
en spandoeken.
read2mevoorleeswedstrijd.nl
voortgezet onderwijs de strijd met elkaar aangaan.
De voorrondes van Read2Me! vinden plaats
Voor veel scholieren wordt lezen na de basis-
De eerste ronde wordt gevormd door de school-
school minder vanzelfsprekend. Om leerlingen
kampioenschappen, waarin de beste voorlezers
te enthousiasmeren om met boeken en voorle-
uit verschillende eerste klassen de strijd met
zen bezig te blijven, is er de voorleeswedstrijd
elkaar aangaan. Aansluitend volgen de biblio-
READ2ME!
Read2Me!. Het voorlezen in wedstrijdverband
theekrondes. De winnaars van deze wedstrijden
DOEL stimuleren van leesplezier
is een extra stimulans voor leerlingen om de
mogen door naar de provinciale finales. In mei
ACTIVITEIT voorlezen aan leeftijd-
bibliotheek in te duiken, een goed boek uit te
2019 vindt de landelijke finale plaats in Utrecht,
genoten
kiezen en te oefenen op hun voordracht. Som-
waar de provinciale kampioenen elkaar ontmoe-
WANNEER januari-mei 2019
mige scholen organiseren rond de schoolfinale
ten en waar door een professionele jury de
FINALE mei 2019
een speciale avond met muziek of theater als
Read2Me! Voorleeskampioen wordt gekozen.
DOELGROEP vmbo-havo-vwo 1
pauzeacts, die ook toegankelijk is voor ouders.
Aan Read2Me! kunnen leerlingen van alle
Ook de provinciale en landelijke finales hebben
niveaus uit het voortgezet onderwijs meedoen.G
V M B O - H AVO - V W O 1
in het eerste kwartaal van het nieuwe jaar.
10
Po ë z i e p ro j e c t e n e n s c h r i j f w e d s t r i j d e n
MEER INFORMATIE School der Poëzie Postbus 11755 1001 GT Amsterdam Telefoon 020 330 78 17 Contactpersoon: Daniel Bulthuis schoolderpoezie.nl
Bezig zijn met poëzie betekent niet alleen genieten en ervaren van taal, maar ook het ontwikkelen van taal rijkdom en zelfvertrouwen. Verschillende organisaties brengen sprankelende poëzieprojecten in het klaslokaal of in het theater.
school der poëzie
poëzie van binnen naar buiten
School der Poëzie biedt verschillende poëzie-
Daarnaast zijn er de programma’s van het
projecten aan. Zo zijn er de PoëzieRevue
project Poëzie van Binnen naar Buiten, waarin
Specials, waarin School der Poëzie leerlingen
het schrijven en beleven van poëzie wordt
van het tweede en derde leerjaar van het voort-
gecombineerd met een bezoek aan een maat-
gezet onderwijs op een laagdrempelige manier
schappelijke of culturele instelling. Poëzie van
in contact brengt met poëzie van en over bijzon-
Binnen naar Buiten bestaat uit verschillende
dere thema's van Amsterdam. Het programma
(keuze)blokken en is bedoeld voor leerlingen
wordt feestelijk afgesloten in een theater met
uit het tweede en derde jaar van het vmbo.
muziek, dans én optredens van de jongeren
VMBO 2 | 3
zelf. Er zijn verschillende specials mogelijk: Februaristaking; Levensovertuigingen; 180 Nationaliteiten; Kinderopvang en hulp;
‘Moeilijke gebeurtenissen of gevoelens verwoorden en vormgeven tot iets waar ze trots op zijn – daar zie
Slavernij en de Gouden Eeuw. je onze leerlingen van groeien.’ Nicolette Bunnik van het Sweelinck College in Amsterdam over de projecten van School der Poëzie
MEER INFORMATIE Stichting Poëziepaleis Postbus 41015 9701 CA Groningen Telefoon 050 313 84 33
foto michiel devijver
11
MEER INFORMATIE Passionate Bulkboek Postbus 25264
poeziepaleis.nl
3001 HG Rotterdam Telefoon 010 276 26 26 Contactpersoon: Karlijn Leenders
write now!
Zelf gedichten schrijven? Doe Maar Dicht Maar
Write Now! is de grootste schrijfwedstrijd voor
is de jaarlijks terugkerende dichtwedstrijd van
jongeren van 15 tot en met 24 jaar in Nederland
het Poëziepaleis. Alle middelbare scholieren
en Vlaanderen. Zij kunnen tot 1 april 2019 hun
uit Nederland en België kunnen meedoen door
tekst insturen en strijden vervolgens bij een
maximaal drie gedichten in te sturen via de
van de tien regionale voorronden om diverse
website poeziepaleis.nl (vóór 5 februari 2019).
prijzen en een plek in de grote finale in juni.
Een vakjury en een jongerenjury beoordelen
Alle tekstsoorten zijn toegestaan. Voor onder
de inzendingen en kiezen tien finalisten. De
meer Lize Spit, Niña Weijers en Maartje Wortel
beste honderd gedichten worden gepubliceerd
betekende Write Now! de start van hun
in de dichtbundel die wordt gepresenteerd in
schrijverscarrière. Deelname aan Write Now!
juni 2019 tijdens het festival Nieuwe Types in
is individueel, maar wordt vaak in de klas voor-
Arnhem.
bereid. Vanaf januari 2019 zijn via de website gratis promotiemateriaal en een lessuggestie te bestellen.G
V M B O - H AVO - V W O
doe maar dicht maar
foto emarco de swart
writenow.nu
De Inktaap
12
MEER INFORMATIE Passionate Bulkboek Postbus 25264 foto’s marco de swart
3001 HG Rotterdam Telefoon 010 276 26 26 Contactpersoon: Karlijn Leenders inktaap.nl
DE INKTAAP – Met 880 juryleden is De Inkt-
de slotdag
aap de grootste literaire jury van Nederland.
De slotdag van De Inktaap is de feestelijke
In dit ambitieuze leesbevorderingsproject
afsluiting van het project en vindt plaats op
oordelen jongeren tussen vijftien en negen-
12 maart 2019 in de Doelen te Rotterdam.
tien jaar over de winnaars van drie toonaan-
Alle schooljury’s worden hiervoor uitgenodigd
gevende literaire prijzen.
en volgen een programma met onder meer
H AVO - V W O 4 | 5 | 6
talkshows, debatten, workshops en optredens, De Inktaap is een levendig project dat van
met als hoogtepunt de prijsuitreiking. Daar
scholieren echte literatuurliefhebbers maakt.
worden de winnaar van De Inktaap 2019 en
Het afgelopen jaar deden 880 leerlingen eraan
de winnaars van de Prijs voor het Beste Jury-
mee. Voor De Inktaap lezen de schooljury’s de
rapport bekendgemaakt. In 2018 ging de
DOEL kritisch lezen en oordelen
winnende boeken van de grote literaire prijzen
prijs naar een zeer ontroerde Martin Michael
ACTIVITEIT schooljury
van het Nederlands taalgebied: de BNG Bank
Driessen voor Rivieren. Het komend schooljaar
MEEDOEN vanaf 1 september 2018
Literatuurprijs, de Bookspotliteratuurprijs
lezen de juryleden de drie volgende titels:
PRIJSUITREIKING 12 maart 2019
(voorheen ECI literatuurprijs) en de Libris Litera-
En we noemen hem van Marjolijn van Heemstra
DE INKTAAP
DOELGROEP havo-vwo 4-5-6
KOSTEN € 10,- per leerling, inclusief
tuur Prijs. Zij beoordelen de genomineerde
(winnaar BNG Bank Literatuurprijs), De mensen-
titels, gaan met elkaar in discussie en kiezen
genezer van Koen Peeters (winnaar ECI Litera-
drie e-books, LitLab-lesmateriaal en
gezamenlijk hun eigen winnaar, die De Inktaap
tuurprijs) en Wees onzichtbaar van Murat Isik
toegang tot de slotdag
2019 krijgt. De puntentoekenning van alle
(winnaar Libris Literatuur Prijs).G
scholen samen bepaalt welk boek de winnaar wordt.
LITLAB
foto’s sigrid spinnox
13
LitLab is een ‘digitaal laboratorium’ voor literatuuronderwijs in de bovenbouw van wikkeld aan de Universiteit Utrecht en laat
een specifiek onderdeel van het jaarprogramma
leerlingen kennismaken met literair onder-
in te passen. De opdrachten dragen bij aan de
zoek.
leerdoelen van het domein literatuur: literaire ontwikkeling, literatuurgeschiedenis en literaire
LitLab leert leerlingen door middel van digitale
begrippen.
experimenten academisch onderzoek doen naar de Nederlandse literatuur. Het begrip literatuur
profielwerkstuk
wordt daarbij breed opgevat: de proeven gaan
LitLab bevat ook een tool voor leerlingen die
over middeleeuwse verhalen, maar ook over
hun profielwerkstuk willen schrijven over Neder-
hedendaagse popmuziek. LitLab bestrijkt een
landstalige literatuur. De handleiding bevat
breed chronologisch terrein, en een divers
zowel oriënterende als praktische stappen en
scala van teksten. Er zijn twaalf verschillende
begeleidt leerlingen naar een degelijk eind-
proeven beschikbaar, waaronder: ‘Hoe bepalen
resultaat. Daarnaast biedt LitLab met het onder-
romanpersonages jouw wereldbeeld?’, ‘Hoe
deel Leesclubs een didactisch gereedschap
gaan teksten om met gendernormen?’ en ‘Hoe
waarmee zelfstandige groepsgesprekken over
herken je een goede speech?’.
de leeservaring kunnen worden georganiseerd.
Elke proef bestrijkt een bepaalde periode uit
Komend jaar zullen hier ook de nominaties van
de Nederlandse literatuurgeschiedenis. Dat
De Inktaap worden behandeld. G
biedt de mogelijkheid om het experiment in
litlab.nl
HVAVO - V- W O 4 -| V5W|O6 1 | 2 | 3 MBO H AVO
het voortgezet onderwijs. De website is ont-
14
Po ë z i e w e e k MEER INFORMATIE Stichting CPNB Herengracht 166 1016 BP Amsterdam Telefoon 020 626 49 71 Contactpersoon: Mascha Ravelli poezieweek.com
boek een dichter Poëzie komt nog meer tot leven als ze wordt voorgelezen. Met de actie Boek een dichter 25.01-31.01.2018
bundel # 2
kunnen zowel scholen als bibliotheken en boekhandels tegen een aantrekkelijk, gereduceerd tarief een of meer dichters programmeren.
week 2019 is Vrijheid. Om deze week fees-
Boeken voor optredens is mogelijk in de aan-
telijk te vieren, zijn gratis poëzielessen
loop naar de Poëzieweek, in de maand januari
beschikbaar. Bovendien bestaat de moge-
2019, tot en met het einde van de Poëzieweek.
lijkheid om gebruik te maken van de actie
Deze actie is al enkele jaren een groot succes.
Boek een dichter.
De korting wordt u aangeboden door het Lette-
poëzie in de klas
informatie kunt u contact opnemen met het
renfonds en de Schrijverscentrale. Voor meer
Ulrike Steinbrenner / photocase.de
V M B O - H AVO - V W O 1 - 6
POËZIEWEEK – Het thema van de Poëzie-
De komende editie van de Poëzieweek gaat
Letterenfonds.
van start met de Gedichtendag op donderdag
letterenfonds.nl/nl/boek-een-dichter
POËZIELESSEN VOORTGEZET/SECUNDAIR ONDERWIJS LIGHT
31 januari en duurt tot en met woensdag 6
POËZIEWEEK
februari 2019. Docenten die aan de slag willen
poëziegeschenk
met gedichten in de klas, kunnen terecht op
De Poëzieweek is binnen enkele jaren uitge-
de website van de Poëzieweek. Voor het voort-
groeid tot een geslaagd evenement waarin
DOEL kennismaken met poëzie
gezet onderwijs zijn daar twee bundels met
diverse organisaties hun krachten bundelen
ACTIVITEIT speciale lessen,
poeziëlessen te vinden: een ‘light’ versie en
om de Nederlandse poëzie in het zonnetje te
dichtersoptredens
een bundel met meer geavanceerde lessen.
zetten. Wie tijdens de Poëzieweek een dicht-
WANNEER 31 januari t/m
De poëzielessen van het afgelopen jaar blijven
bundel aanschaft, krijgt van de deelnemende
6 februari 2019
beschikbaar; de nieuwe lessuggesties voor
boekverkopers het Poëziegeschenk cadeau.
DOELGROEP vmbo-havo-vwo 1-6
2019 zijn vanaf 17 september gratis te down-
Het geschenk van 2019 wordt geschreven door
loaden op de website van de Poëzieweek.
Tom Lanoye en is gratis verkrijgbaar bij aan-
poezieweek.com/school
koop van € 12,50 aan poëzie.G
N a t i o n a l e M e d i a t h e e k Tro f e e
15
MEER INFORMATIE Passionate Bulkboek Postbus 25264 3001 HG Rotterdam Telefoon 010 276 26 26 Contactpersoon: Wilma van Raamsdonk nationalemediatheektrofee.nl
Leerlingen van de RSG Magister Alvinus in Sneek, winnaar van de Nationale Mediatheek Trofee 2017.
NATIONALE MEDIATHEEK TROFEE – Een
een interieuradviescheque van InVorm Archi-
mediathecaris van het jaar
inspirerende leesomgeving is van cruciaal
tecten ter waarde van €500,-.
In een fijne leesomgeving speelt
meedoen?
rol. De nieuwe verkiezing van
belang voor het leesklimaat op school.
de mediathecaris een onmisbare
in een aantrekkelijke mediatheek, reiken
Bij voorkeur zijn het de leerlingen die hun media- Mediathecaris van het Jaar zet
Stichting Lezen en Passionate Bulkboek
theek aanmelden voor de wedstrijd. Docenten
de Nationale Mediatheek Trofee uit.
deze beroepsgroep dan ook in het
en mediathecarissen kunnen de leerlingen aan- welverdiende zonnetje! Nomineren sporen, assisteren en inspireren om hun media- kan tot 1 juni en de winnaar ont-
De Nationale Mediatheek Trofee moedigt leer-
theek te nomineren, maar mogen ook zelf hun
vangt een prijzenpakket bestaande
lingen, docenten en mediathecarissen in het
leesruimte aanmelden. De nominatie dient
uit een bokaal en een literair uitje
voorgezet onderwijs aan om hun leeslounge of
onderbouwd te worden met een motivatie en
naar keuze.
leeslokaal te nomineren. Uit de genomineerde
foto’s. De deadline voor het lopende school-
scholen worden drie kandidaten vastgesteld.
jaar is 1 juni 2018; meedoen aan de volgende
De winnende mediatheek ontvangt de Nationale
editie kan tot 1 juni 2019. Dat kan via het mail-
NATIONALE MEDIATHEEK TROFEE
Mediatheek Trofee en mag voor € 1.000,- aan
adres info@passionatebulkboek.nl, onder ver-
DOEL verbeteren van de leesomgeving
boeken uitzoeken. De tweede prijs bedraagt
melding van de naam, het adres en het e-mail-
ACTIVITEIT wedstrijd
€ 750,-, te gebruiken voor de verdere ontwik-
adres van de school. In september 2018 worden INSTUREN voor 1 juni 2019
keling van de leesomgeving (ter beschikking
de nominaties van het lopende schooljaar
PRIJSUITREIKING november 2019
gesteld door de Beroepsvereniging Media-
bekendgemaakt. In november volgt de feeste-
DOELGROEP alle middelbare scholen
thecarissen Onderwijs). De nummer drie krijgt
lijke prijsuitreiking.G
V M B O - H AVO - V W O 1 - 6
Om scholen aan te zetten om te investeren
16
D e S c h r i j v e rs c e n t ra l e
MEER INFORMATIE foto ender ozcati
De Schrijverscentrale Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam Telefoon 020 623 49 23
foto tim buiting
deschrijverscentrale.nl
campagnes Een schrijversbezoek kan mooi aansluiten bij een leesbevorderingscampagne, zoals de Jonge Jury, de Boekenweek, de
V M B O - H AVO - V W O 1 - 6
Spannende Boeken Weken of Nederland De Schrijverscentrale adviseert
De Schrijverscentrale (voorheen: Stichting
Leest. De Schrijverscentrale denkt graag
en bemiddelt bij schrijvers-
Schrijvers School Samenleving) bemiddelt
met u mee over een passend bezoek.
voor een breed scala van Nederlandse
Gedurende het schooljaar zijn er verschil-
schrijvers. Elk jaar vinden via de Schrijvers-
lende mogelijkheden voor het boeken
met een auteur enthousiasmeert
centrale zo'n 5000 schrijversbezoeken
van een schrijver tegen een gereduceerd
leerlingen voor lezen en literatuur.
plaats op bibliotheken, scholen, boek-
tarief. Zo staat tijdens de Boekenweek
bezoeken op school en in de klas. Een persoonlijke ontmoeting
handels en festivals. De schrijvers en
voor Jongeren een team van 21 schrijvers
illustratoren van de Schrijverscentrale
klaar voor schoolbezoeken (zie p. 18-19),
dragen voor uit eigen werk, geven work-
en bestaat tijdens de aanloop naar de
shops en interviews. Ook jureren is een
PoĂŤzieweek 2019 de mogelijkheid om
optie, presenteren bij een congres of een
een dichter te boeken tegen een speciaal
combinatie van verschillende activiteiten
tarief (zie p. 14). Op de website van de
op bijvoorbeeld een festival. De Schrijvers-
Schrijverscentrale vindt u meer informa-
centrale adviseert voor elk bezoek op maat.
tie over de verschillende campagnes.G
B o e ke n w e e k L i v e !
17
MEER INFORMATIE Stichting CPNB Herengracht 166 1016 BP Amsterdam Telefoon 020 626 49 71 Contactpersoon: Johan Kuiper boekenweek.nl/school
BOEKENWEEK LIVE! – Het is een mooie traditie: middenin de Boekenweek onder vragen scholieren de schrijver van het Boekenweekgeschenk in een livestreamuitzending vanuit de Openbare Bibliotheek in Amsterdam.
ting nemen aan tafel. Zij gaan onder leiding
dat interessante discussies oplevert tussen
van presentator Arie Boomsma met de auteur
scholieren en schrijvers. Voorafgaand aan de
in gesprek. Vanuit bibliotheken in heel Neder-
uitzending lezen scholieren een boek van de
land kijken leerlingen via een livestream naar
schrijver van het Boekenweekgeschenk en
het programma.
maken daarbij een verwerkingsopdracht. Er is vrijheid om het gelezen werk op verschillende
Tijdens Boekenweek Live! 2018 stond Vele
manieren te verbeelden en te beleven: bijvoor-
hemels boven de zevende van Griet op de Beeck
beeld als animatie, spel, lied, compositie of
centraal. Deze uitzending is terug te zien via
stripverhaal. De makers van de winnende inzen-
oba.nl/nieuws/boekenweek-live-.html.
dingen worden uitgenodigd om tijdens de uit-
Wilt u weten wat er de komende Boekenweek
zending in de studio aanwezig te zijn en hun
staat te gebeuren? Kijk dan vanaf september
werk te presenteren. Twee van hen mogen zit-
op boekenweek.nl/school. G
H AVO - V W O 4 | 5
Boekenweek Live! is een levendig programma
18
B o e ke n w e e k v o o r Jo n g e re n
MEER INFORMATIE Stichting CPNB Herengracht 166 1016 BP Amsterdam Contactpersoon: Johan Kuiper Telefoon 020 626 49 71 boekenweekvoorjongeren.nl
Dit zijn ze! De tien meest aansprekende boeken van het afgelopen jaar, speciaal aanbevolen voor jongeren van vijftien tot en met achttien jaar. De nominaties zijn geselecteerd door een vakjury onder voorzitterschap van docent Nederlands Miriam Piters. Dit jaar kiest voor het eerst een jongerenjury welke twee titels worden bekroond met het Beste Boek voor Jongeren 2018. Eerder werd de prijs gewonnen door onder anderen Philip Huff, Ineke Riem, Anne-Gine Goemans en Jowi Schmitz.
L i t e ra i re c a m p a g n e v o o r j o n g e l e z e rs
19
De Boekenweek voor Jongeren is een feestelijke campagne waarin jongeren tussen vijftien en achttien jaar in contact worden gebracht met hedendaagse schrijvers foto klaas hendrik slump
en uitdagende literatuur. Dit jaar staat een team van 21 schrijvers klaar om met duizend leerlingen in gesprek te gaan tijdens de schooltournee. Tussen 21 en 30 september aanstaande bezoeken zij leerlingen in de bovenbouw van het vmbo, havo en vwo om De auteurs van 3pak: Tim Hofman, Nhung Dam en Raoul de Jong
met hen te praten over lezen en het schrijven
3pak
schrijversteam.
De Boekenweek voor Jongeren heeft een eigen geschenk: 3pak, dat dit jaar is geschreven door
het beste boek voor jongeren
het trio Tim Hofman, Nhung Dam en Raoul de
Tijdens de campagne krijgen de tien nomina-
Jong. 3pak is geschikt voor leerlingen in de
ties, die door een volwassen vakjury speciaal
bovenbouw, van vmbo, havo tot vwo. Elke sec-
zijn aanbevolen voor jongeren van vijftien tot
tie Nederlands ontvangt voor 1 september één
en met achttien jaar, speciale aandacht. Een
gratis schoolpakket met daarin 32 exemplaren
jongerenjury kiest welk boek wordt bekroond
van het geschenk. Via de boekhandel of biblio-
met het Beste Boek voor Jongeren 2018 (voor-
theek kunt u voor 24,95 euro per pakket extra
DOEL stimuleren van literair lezen
heen: Dioraphte Literatour Prijs). Er zijn twee
schoolpakketten bijbestellen. Zo kan de hele
ONDERDELEN auteursbezoeken,
categorieën: Oorspronkelijk Nederlands en
bovenbouw meelezen.G
bekroning en geschenk
Vertaald. In elke categorie worden vijf boeken
DE BOEKENWEEK VOOR JONGEREN
CAMPAGNEPERIODE 21 t/m 30 sep-
genomineerd. De twee winnaars ontvangen
Boeken voor de Literatour schrijverstournee 2018
tember 2018
ieder een geldbedrag van € 15.000,-.
is op dit moment helaas niet meer mogelijk.
DOELGROEP vmbo-havo-vwo 4-5-6
V M B O - H AVO - V W O 4 | 5 | 6
van een boek. Op boekenweekvoorjongeren.nl/ auteurs vindt u meer informatie over het
20
D a g v a n h e t L i t e ra t u u ro n d e r w i j s De Dag van het Literatuuronderwijs vindt plaats op dinsdag 20 november 2018 in De Doelen in Rotterdam en heeft als thema ‘De tijd van je lezen!’. Het programma wordt geopend door de Belgische schrijver, dichter en essayist Stefan Hertmans. De dag wordt plenair afgesloten door Theo Witte, die al afscheid nam van de RUG, maar hier het allerlaatste woord zal voeren. Dichter en columnist Ingmar Heytze schrijft gedurende het programma MEER INFORMATIE
een gedicht, dat hij tijdens de afsluiting
Passionate Bulkboek
voordraagt. Naast het plenaire program-
Postbus 25264
ma worden er deelsessies aangeboden,
3001 HG Rotterdam
bestaande uit workshops, lezingen, masterclasses en gesprekken, met medewerking van onder meer auteur Griet Op
Anouk Prins (DLO)
de Beeck, dichter en literatuurwetenschap-
Floor Prins (DVL)
per Kila van der Starre, Dichter des Vader-
dagvanhetliteratuuronderwijs.nl dagvandeliteratuur.nl
foto’s tim leguijt
Telefoon 010 276 26 26 Contactpersonen:
lands Ester Naomi Perquin en laboratorium LitLab van de Universiteit Utrecht. Inschrijven voor de deelsessies kan vanaf september 2018. Tot 30 juni zijn early-bird tickets verkrijgbaar tegen het gereduceerde tarief van € 195,- (incl. btw) in plaats
DOCENTEN
van de reguliere prijs van € 225,-. De Dag De Dag van het Literatuuronderwijs is een tweejaar-
van het Literatuuronderwijs valt onder het
lijks symposium waar eerste- en tweedegraadsdocenten,
professionaliseringsbudget. Voor leraren
leraren in opleiding, schrijvers en wetenschappers elkaar
Nederlands in opleiding is er een speciaal
ontmoeten met een gezamenlijk doel: kennis vergaren
programma en kosten kaarten slechts
en delen rond actuele thema's in het literatuuronderwijs.
€ 25,-.G dagvanhetliteratuuronderwijs.nl
D a g v a n d e l i t e ra t u u r
Zo’n dertig Nederlandstalige schrijvers
feestelijke ambiance komen zij daar in
leesbevordering, literaire competentie,
en een groot aantal cabaretiers, film-
contact met schrijvers als Herman Brus-
educatie en vrije tijd. Het presenteren
sterren en artiesten treden op tijdens
selmans, Ronald Giphart, Ester Naomi
van literatuur die opgenomen is in het
De Dag van de Literatuur op donderdag
Perquin, Arthur Japin, Anna Enquist, Murat
curriculum van het onderwijs binnen een
28 maart 2019. Dit groots opgezette
Isik en Abdelkader Benali. Zij treden op
context die refereert aan de culturele
literaire festival brengt leerlingen
in talkshows, geven interviews, dragen
belevingswereld van jongeren, blijkt een
direct in contact met bekende schrijvers
voor en signeren hun werk. Naast litera-
uiterst vruchtbare festivalformule te zijn.
en dichters. Elke twee jaar komen ruim 5.000 scholie-
tuur is er ook aandacht voor andere kunst-
Kaarten kosten â‚Ź 17,50 p.p. en zijn ver-
disciplines, zoals film, cabaret, muziek
krijgbaar via de website.G
en dans.
dagvandeliteratuur.nl
ren uit de bovenbouw van het voortgezet onderwijs naar de Doelen te Rotterdam
De Dag van de Literatuur opereert op
voor de Dag van de Literatuur. In een
het snijvlak van vier activeringspunten:
H AVO - V W O 4 | 5 | 6
foto tim buiting
21
Evenementen en studiedagen
foto marco de swart
22
DOCENTEN
het schoolvak nederlands good practice day talen Docenten Nederlands uit Nederland en
Op de Good Practice Day Talen wordt
dag van taal, kunsten en cultuur
Vlaanderen ontmoeten elkaar ieder jaar
docenten de mogelijkheid geboden met
Tijdens de Dag van Taal, Kunsten &
tijdens Het Schoolvak Nederlands (hsn)
elkaar vakdidactische inzichten te delen.
Cultuur in Groningen gaan sprekers in op
om kennis uit te wisselen op het gebied
Docenten uit het voortgezet onderwijs
de laatste (wetenschappelijke) ontwikke-
van onderwijsontwikkelingen. Tijdens de
verzorgen workshops en presentaties,
lingen op het gebied van talen, kunsten
conferentie staan workshops, lezingen en
wisselen ervaringen uit met de deelnemers
en cultuur, waarbij volop aandacht is voor
andere activiteiten op het programma.
en bediscussiĂŤren met hen de mogelijk-
toepassingen in het voortgezet onderwijs.
De hsn-conferenties worden afwisselend
heden van hun vak. De dag biedt een uit-
Het programma bestaat uit diverse vak-
in Nederland en Vlaanderen georganiseerd
dagend programma, waarbij een keuze
inhoudelijke presentaties en workshops.
en worden ondersteund door de Neder-
kan worden gemaakt uit een gevarieerd
De komende editie vindt plaats op vrijdag
landse Taalunie en Stichting Lezen.
aanbod van workshops. De datum van de
18 januari 2019. De Dag van Taal, Kunsten
Dit schooljaar vindt de conferentie plaats
eerstvolgende Good Practice Day Talen is
en Cultuur wordt georganiseerd door de
op 16 en 17 november 2018 op de Vrije
nog niet bekend, maar zal later dit jaar
Universitaire Lerarenopleiding van de
Universteit in Brussel.G
worden bekendgemaakt op de website
Rijksuniversiteit Groningen.G
hsnconferentie.org
van iclon.G
dagvantaalkunstenencultuur.nl
universiteitleiden.nl/iclon/iclonplus
We b s i t e s
23
leeskracht.nl Leeskracht benadert lezen als ontspannende bezigheid, waarbij ook voor de onderbouw van het vmbo informatieve boeken, kranten, strips en tijdschriften worden betrokken. Het project bestaat uit een film en een website, een spel, een lesmodule en een app.
beeld shutterstock
lezenvoordelijst.nl Uitgebreide website voor leerlingen, docenten en bibliothecarissen die advies geeft bij de keuze en verwerking van literatuur voor de leeslijst Nederlands, Duits en Fries. Via de indeling in zes literaire niveaus kunnen leerlingen opklimmen en zo hun leesvaardigheid ontwikkelen.
vlogboek.nl Jörgen Apperloo bespreekt in zijn filmpjes steeds drie romans. Op
Literatuurgeschiedenis.nl bevat een overzicht van de literatuurge-
Vlogboek zijn bijna honderdvijftig filmpjes te bekijken, waaronder
schiedenis van Hebban olla vogala tot Tirza. De website is opgezet
ook themafilmpjes over literatuurgeschiedenis, de Boekenweek en
als een digitaal leerboek dat begint bij de middeleeuwen en eindigt
de Boekenweek voor Jongeren.
in de eenentwintigste eeuw.
boekenzoeker.org leesmonitor.nl
De Boekenzoeker is een zoekmachine voor scholieren tussen acht
Leesmonitor is een databank van actueel onderzoek op het gebied van
en achttien jaar. Wie een profiel aanmaakt en zijn of haar leeftijd,
leesbevordering en leesbeleid van het kennis- en expertisecentrum
hobby’s en leesvoorkeuren aangeeft, krijgt op een originele manier
van Stichting Lezen. Op deze website worden inzichten uit onderzoek,
Nederlandse en Vlaamse leestips aangereikt, onderverdeeld naar
of dat nu wetenschappelijk, toegepast of marktonderzoek is, toegan-
genre.
kelijk gepresenteerd in artikelen en nieuwsberichten.
leesjebeter.nl leesplan.nl
Lees je beter is een website voor kinderen, jongeren, ouders en
Leesplan is een online tool waarmee onderwijsinstellingen op een-
familieleden die op zoek zijn naar een leesboek over een specifieke
voudige wijze een gestructureerd toekomstplan kunnen uitstippelen
ziekte of aandoening. Hoe is het bijvoorbeeld om epilepsie te heb-
voor een rijk en verantwoord leesbevorderingsbeleid.
ben als je naar de brugklas gaat? Via Lees je beter zijn passende boekentips beschikbaar.G
LEERLINGEN EN DOCENTEN
Frisse ideeën opdoen voor de leeslijst kan op vlogboek.nl. Docent
literatuurgeschiedenis.nl
1018 vr Amsterdam lezen.nl
foto ender ozcati
Nieuwe Prinsengracht 89