-1-
-2-
-4-
Voor woord Bladerend door de stoffige pagina’s van verschillende bestiaries viel mij iets op. Het gaat zo vaak over dezelfde monsters. We weten zo veel te vertellen over vampiers. Iedereen weet wat een weerwolf is. We kennen de verhalen over reuzen en elven. Maar weet jij wat de shadawar is, of waar de grootslang vandaan komt? Ik ook niet. En juist daarom ben ik op reis gegaan om meer uit te zoeken over deze fantastische monsters. Niet alleen deze moet ik dan bij zeggen. Ik heb geleerd van het bestaan van veel meer bijzondere wezens, maar ik zal je nog even in spanning houden. Als je wilt weten welke, zou ik zeggen lees de rest van dit boek! Alleen gewapend met mijn schetsboek en een potlood ben ik op zoek gegaan naar monsters waar ik nog nooit eerder van gehoord had. Ik heb verhalen verzameld en schetsen gemaakt, en na terugkomst heb ik deze allemaal verwerkt in dit boekwerk in de hoop anderen iets te leren over de spectaculaire monsters die er op deze planeet rondlopen. En bovenal hoop ik hier mee te inspireren. Ga op pad, kijk om je heen en leer meer van de monsters die je nog niet eerder hebt gezien. Want soms is het nou eenmaal nodig om zelf op zoek te gaan naar de antwoorden op onze vragen. Ik wens je veel leesplezier en hoop dat je zult genieten van je ontdekkingstocht.
-5-
-6-
De Chua pac a bra De chupacabra is een geval apart in monster lore. Waar komt dat door, vraag je? Het feit dat de eerste verhalen van de chupacabra pas rond 1990 opdoken. Origineel komen de verhalen van Puerto Rico. De meeste monsters hebben een uitgebreide geschiedenis, en zelfs recent populaidere monsters zoals Big Foot of Mothman kunnen op de een of andere manier in de geschiedenis teruggevonden worden. Het spektakel rond de chupacabra barstte los op een ochtend in maart 1995. Acht geiten werden dood in het veld gevonden, met drie kleine gaatjes in hun nek. Iets of iemand had al het bloed uit hun lichamen gedronken. De angst voor het monster was echt, op het kleine eiland. Het nieuws verspreidde zich snel. Mensen waren bang hun vee te verliezen en kinderen werden naar school begeleid, uit angst voor een aanval. De aanvallen bleven voorkomen, en tegen de tijd dat het augustus was, waren er 150 boerderijdieren gedood. Rond deze tijd werd het monster ook voor het eerst daadwerkelijk gespot.
-7-
De eerste beschrijvingen van ‘el Chupacabra’, of wel de geitenzuiger, hadden het over een beest dat op 2 poten stond en een lange rij stekels op zijn rug had. Het had een geschubde huid en grote rode ogen. Sommige beschrijving gaven het ook een set vleermuis-achtige vleugels.
Geruchten over wat het was verspreidden zich snel. Sommigen zeiden dat het een alien was, anderen dat het een Amerikaans militair experiment was. Weer een ander gerucht had het over apen die gebruikt werden voor tests, die ontsnapt waren uit een laboratorium. Tijd verstreek, de aanvallen werden minder en bleven uiteindelijk helemaal uit. Toch bleven mensen zeggen dat ze het wezen gezien hadden.
-8-
Rond 2000 veranderen de verhalen en beschrijvingen. Het wezen liep nu op vier poten in plaats van twee en had iets weg van een wilde hond. Het beest had wilde ogen en een vale leerachtige huid. Verder hadden de verhalen zich zo ver verspreid dat het monster nu gezien werd in Mexico en zelfs het zuiden van de VS, zoals Texas. Wat deze waarnemingen anders maakten, is dat het de boeren gelukt is de beesten te kunnen afschieten.
Na verdere observatie bleken de lichamen niets meer dan coyotes of wilde honden met schurft. Dit maakte het wezen echter niet minder populair en crypto- zoölogen blijven zoeken naar het beest. Zo nu en dan duiken er wazige foto’s en over onscherpe video’s op die de interesse voor het beest weer aanwakkeren.
-9-
De Ghoul Wanneer het woord Ghoul valt, zullen de meeste mensen weten over wat voor monster je het hebt. Denk aan uitgemergelde on-doden die in het holst van de nacht uit de schaduw van het kerkhof komen om mensen aan te vallen en op te eten. Je zit er niet ver naast. Het monster komt origineel uit Arabische folklore en wordt zelfs benoemd in de Koran. Ghouls zijn namelijk djinn (of Jinn) en in de teksten is terug te vinden dat deze net als mensen zijn geschapen, uit rookloos vuur. Verse 55:15 And He created the jinn from a smokeless flame of fire (En Hij maakte de Jinn uit rookloos vuur).
-10-
-11-
Oorspronkelijk Arabische verhalen werden in de westerse wereld populair na de publicatie van de vertaling van ‘Duizenden-een-nacht’ (of ‘Arabische nachten’) door Antoine Galland. Maar zijn zeer losse vertaling heeft ervoor gezorgd dat wij de ghoul anders kennen dat de Arabisch sprekende mensen van de 18e eeuw. Zo heeft hij toevoegingen gemaakt die hebben gezorgd voor de associatie met begraafplaatsen. Qua uiterlijk zijn er maar een aantal verschillen tussen de Arabische en verwesterde versie van de ghoul. Oud-Arabische verhalen beschrijven de ghoul als harig en iets weghebbend van honden. Westerse verbeeldingen geven het monster vaak een heel witte en onnatuurlijk bleke huid, zonder haar, een uitgemergeld gelaat en uitpuilende ogen. Een ghūl (zoals ze in het Arabisch heten) is een kwaadaardige djinn. Vaak nemen ze de gedaante van een van hun meest recente slachtoffers aan.Hoe beter ze gevoed zijn, hoe beter hun vermomming is. Zo lokken ze nietsvermoedenden naar hun dood. De vermomming is niet altijd even goed, en het wordt aangeraden om naar de voeten te kijken. Deze staan soms achterstevoren of zijn zelf ezelspoten. -12-
Ook kunnen ze zichzelf veranderen in hyena’s. Deze dieren worden daarom vaak geassocieerd met de ghoul. De ghūl zijn nachtbrakers die rondhangen op kerkhoven, ruïnes en andere verlaten plekken. Ze eten mensenvlees en drinken bloed.
-13-
-14-
De Grootsla ng Dicht bij de Oranje rivier, een bergachtig woestijngebied in het noordwesten van Zuid-Afrika, is een grot. Een diepe grot, uitgehouwen door mijnwerkers en gelukzoekers. Tegenwoordig wordt er niet meer gemijnd. Mensen die in de omgeving wonen waarschuwen nieuwkomers en reizigers. “Ga niet naar die grot, of je komt niet meer terug!”. In die grot, die ‘Wonderhol’ of ‘De Bodemloze Put’ genoemd wordt, leeft namelijk een monster. De Grootslang, een oer-wezen zo oud als de wereld zelf en gemaakt door de goden toen zij alle wezens maakten om de planeet mee te bevolken. De grootslangen waren een ras van wezens gemaakt om groot, sterk en sluw te zijn. Ze hadden het uiterlijk van een olifant en een slang. Toen de goden beseften dat ze toch wel iets heel gevaarlijks hadden geschapen, splitsten ze de Grootslangen in tweeën en maakten de olifanten en de slangen. Maar één Grootslang ontsnapte zijn lot en woont daar in die grot, waar hij goud en diamanten verzamelt en waar hij nietsvermoedende prooi, dier óf mens, de dood in lokt.
-15-
Het uiterlijk van de Grootslang wordt nooit in groot detail beschreven. Het word vaak beschreven als een combinatie van een 6 tot 12 meter lange slang met delen van een olifant zoals een slurf en slagtanden. Sommige verhalen geven het wel voorpoten, andere niet. Er wordt gezegd dat mensen sporen van het beest hebben gezien die wel poten hadden.
Er bestaat een aantal verschillende reuze slangen in Zuid-Afrikaanse volksverhalen en het komt voor dat de Grootslang wordt verward met een van zijn monsterlijke familieleden. Dit komt vooral omdat de verhalen over deze slangen allemaal gedeeld worden door mondelijk vertellen. Andere namen voor hen zijn de Gekroonde slang, Waterslang en Diamantslang. De Gekroonde slang en Diamantslang danken hun naam aan de grote diamant die zij op hun kop hebben.
-16-
Ook zijn de andere slangen vaak alléén maar slang, en niet een mix van twee dieren, wat ervoor zorgt dat de Grootslang soms ook zo afgebeeld wordt. De slangen leven vaak in rivieren, waardoor van de Grootslang ook soms wordt gezegd dat hij in de Oranjerivier woont.
Een van de bekendere verhalen van de Grootslang is de verdwijning van de Engelse zakenman en ontdekkingsreiziger Peter Grayson. Grayson was naar Richtersveld gegaan met 6 medereizigers. Erg lang duurde de expeditie niet, al op de eerste nacht werd hun kamp aangevallen door een leeuw. Een van zijn metgezellen was dood, een ander ernstig verwond. Een paar dagen later ging er nog iemand dood aan vergiftiging, waarschijnlijk door een slangen- of insecten-beet. Vervolgens werd er iemand ernstig ziek en moest door de laatste twee overgebleven teruggebracht worden naar het dichtstbijzijnde dorp. Grayson besloot in zijn eentje door te gaan en zou gezegd hebben “Ik kan het zelf wel.”. Dat is helaas ook het laatste wat we ooit van hem gehoord hebben. Toen er een week later nog geen teken van leven van hem was, zijn ze gaan zoeken naar hem. Het enige wat ze vonden was zijn verlaten kamp. De meeste geloven dat de Grootslang hem te pakken heeft gekregen. Heel veel meer kon ik niet te vinden over deze meneer Grayson, maar het is een goed verhaal dat wildernisgidsen graag vertellen tijdens avondmalen rond een kampvuur aan hun toeristen. Ik heb zelf geen interesse in net zo eindigen als meneer Grayson, dus ik heb het maar bij de verhalen van de lokale bevolking en safari’s gehouden.
-17-
De Leshy De Leshy is een wezen uit Slavische folklore. Het is een lange man, met een groene huid en een baard van levende bladeren, mos en andere planten en met geitenpoten. Zijn naam betekent ‘meester van het bos’ en dat is dus ook precies wat hij is. Er is weinig over van Slavische verhalen omdat deze verteld werden en er helaas weinig zijn opgeschreven. De informatie die over is, is veranderd door de jaren heen, door de andere tijden, mensen en geloven die het vertelden. Het Christendom bestempelde hen vroeger als kwaad- aardig en vertelde dat leshy zouden ontstaan als kinderen van een heks en Satan. Ook zouden jagers een pact met de leshy kunnen sluiten, maar hiervoor moest het geloof worden afgezworen. Andere verhalen die proberen te verklaren waar ze vandaan komen zeggen dat het getransformeerde mensen zijn die verdwaald zijn in de bossen, of vervloekt zijn. Wat de leshy ook mag zijn, ik kan niet ontkennen dat het een ontzettend facinerend figuur is en ik hoop dat jij het zelfde denkt.
-18-
-19-
De leshy zijn beschermers van de bossen en wouden waar ze in leven. Vaak worden ze vergezeld door groepen wolven of beren. Leshy kunnen hun formaat veranderen, van zo groot als de hoogste boom in hun bos, tot zo klein als een grasspriet.
Soms zijn ze een wandelaar in het bos en soms zijn ze de bladeren op de wind. Ook kunnen ze stemmen nadoen en word er gezegd dat ze kinderen en reizigers het bos in lokken en laten verdwalen.
-20-
Leshy vertonen ondeugend gedrag en worden soms vergeleken met feeën, die graag mensen voor de gek houden. Ze houden van een feestje vieren in hun bos en zijn bijzonder goed in gokken, wat ze graag doen. Ze wedden dan om de dieren die in hun land wonen. Zo zijn er verhalen die de migratie van eekhoorns wijten aan een leshy die een gokpartij heeft verloren. Het lastige aan leshy is dat ze ontzettend tweevoudig zijn. Soms kidnapten ze mensen maar ze zorgden er ook voor dat dieren niet verdwaalden in het bos, iets dat je als boer graag ziet. Mensen waren bang voor de leshy, maar tegelijkertijd vereerden ze hem op een manier, omdat hij ook zeker goede dingen deed voor de gemeenschap.
-21-
-22-
De shadawa r De shadawar (ook wel de sadhuzag genoemd) is een interessant wezen. Ik had vóór mijn onderzoek nog nooit eerder van dit beest gehoord, en kwam het voor het eerst tegen in een ander boek.
Het is soms moeilijk om de shadawar terug te vinden in andere bronnen en ik kwam erachter dat dat komt omdat het onder meer dan één naam bekend is. Zo kennen mensen het ook als shadavaror of aras. De naam en spelling verschilt niet alleen tussen schrijvers, maar zelfs tussen manuscripten van dezelfde schrijvers! Wat ik kon vinden over de namen is dat de variaties vooral komen doordat het een Arabisch wezen is en het Arabische alfabet soms onnauwkeurig kan zijn. Ik kan dit alleen geloven, want ik spreek zelf helaas geen Arabisch.
-23-
De shadawar kan vergeleken worden met de eenhoorn zoals wij die kennen. Het heeft iets weg van een antilope of hert en heeft op haar hoofd een lange naar achter krullende hoorn.
Deze hoorn is hol en heeft een grote hoeveelheid kleine gaatjes, zoals een fluit. Als de wind hierdoor heen blaast klinkt er een prachtige melodie. Hier komen allerlei andere dieren op af om te genieten van de muziek.
Sommige verhalen zeggen dat er tweeënzeventig of vierenzeventig gaatjes in de hoorn zitten. Wat de getallen betekend is niet bekent, maar er kan verschillende symboliek aan geassocieerd worden. Zo is zeven een geluksgetal en staat twee soms voor harmonie. -24-
Sommige verhalen zeggen dat als de shadawar haar hoofd naar het noorden draait de melodie mooi en rustgevend is, maar als ze haar hoofd naar het zuiden draait de toon verandert en onheilspellend wordt. Sommige bronnen hadden het er ook over dat de shadawar de naar zich toe gelokte dieren zou aanvallen en zelfs opeten, maar dit was inconsistent van vertelling naar vertelling en ik vermoed dat het een verzinsel is om de shadawar enger te maken dat zij eigenlijk is.
-25-
De yoka i De Japanse yokai zijn een lastig onderwerp. Het belangrijkste om te vertellen voor ik verder ga, is dat yokai niet één soort monster is, maar het een wijd spectrum van vreemde vogels betreft. Bijna zoals wij in het westen van alles kunnen bedoelen als we het over het feeën volk hebben. Onder yokai vallen ogres, reuzen, spoken en nog veel meer. Ook yokai zijn niet altijd kwaadaardig. Ze hebben allemaal een monsterlijk uiterlijk, maar niet allemaal zijn ze er op uit om je te doden. Een hoop zijn gewoon ondeugend en vinden het leuk om ons voor de gek te houden of te laten schrikken. Een aantal is zelfs goedaardig en houden slechte geesten of monsters op afstand. Ik hoop in de toekomst meer over ze te kunnen schrijven, maar voor dit boek ga ik het houden bij één subgroep. Namelijk, de tsukumogami. Tijdens mijn reis heb ik in verschillende oudere gasthuizen en hotels verbleven. In deze traditionele gebouwen zijn de tsukumogami nog genoeg te vinden. De tsukumogami zijn namelijk alledaagse objecten in en rond het huis, die na honderd jaar een eigen ziel en wil krijgen. Ze komen in allerlei vormen. Van het gebroken servies, tot traditionele teenslippers en zelfs de rijstpapieren deuren die we zo vaak in Japanse huizen zien afgebeeld. Zelfs in deze groep is er een flinke variëteit om het over te hebben, maar ik zal jullie vertellen over een aantal die ik zelf heb mogen ontmoeten.
-26-
-27-
De zori zijn van stro gevochten teenslippers en zijn heel populair in Japan. Maar als ze vergeten worden door hun eigenaar kunnen ze veranderen in bakezori. Ze krijgen dan armpjes en beentjes en één groot oog. s’Nachts rennen ze rond in het huis en maken ze herrie. Ze zingen dan hun liedje.
“Kararin! Kororin! Kankororin! Drie ogen en twee tanden!”
De drie ogen verwijzen naar de drie gaten voor de riempjes van de sandalen, terwijl de twee tanden verwijzen naar de twee houten blokken aan de onderkant van de sandaal. De rest van het rijmpje zijn onomatopee voor het geluid dat de sandalen maken tijdens het wandelen.
De chochin obake is een populaire yokai en voor mensen die van Japanse cultuur houden weet ik zeker dat ze deze al eens ergens gezien hebben. Het is een spookachtige papieren lantaarn die dankzij zijn hoge leeftijd is getransformeerd. Het papier scheurt, er rolt een lange tong naar buiten en hij krijgt één of twee ogen. De chochin obake is ongevaarlijk en vindt het vooral leuk om gasten van het huis te laten schrikken.
-28-
Een mokumokuren transformeerd uit de rijstpapieren schuifdeuren van traditionele Japanse huizen. Als de deuren niet goed verzorgd worden kunnen er gaten in het papier vallen en als deze te lang niet gerepareerd worden, verschijnen er spookachtige ogen die alles wat er in het huis gebeurt in de gaten houden. Mokumokuren is niet gevaarlijk, maar wel erg griezelig. Het nare gevoel dat je constant in de gaten gehouden wordt in het eigen huis is niet bijzonder prettig. Als je merkt dat je last hebt van een mokumokuren is het misschien wel een goed idee om er iets aan te laten doen. Het kan wijzen op een grotere yokai plaag.
-29-
colofon Jaar van uitgave; Druk; Illustratie; Tekst; Vormgeving;
2021 1e (1 van 1) Sanne Hoozemans Sanne Hoozemans Sanne Hoozemans
-30-
-31-
Heb jij je ooit afgevraagd wat er voor fantastische wezens er allemaal op deze planeet wonen? Weet jij al alles wat er te weten valt over vampiers en weerwolven? Ben je klaar om eens nieuwe monsters te ontmoeten? Misschien is dit boekje dan wel iets voor jou! Zet je schrap en maak kennis met zes vreemde vogels waar je wellicht niet eerder van gehoord hebt. We reizen de wereld over om te zien wat andere landen allemaal verborgen houden in hun volksverhalen.
-32-