Annemijn van Amersfoort - Hersenschimmel - 2024

HERSENSCHIMMEL

Annemijn van Amersfoort

Een ode aan lotgenoten.

VOORWOORD

Toen mijn vader in 2012 een hersenbloeding kreeg, veranderde mijn leven totaal. In de nasleep ervan was er amper aandacht voor mijn emoties en kreeg ik weinig erkenning. Iedereen vroeg alleen maar naar mijn vader. Jarenlang hield ik mijn gevoelens voor mezelf, alleen mijn boosheid kwam naar buiten. Dat was mijn manier om met mijn trauma om te gaan. Pas veel later heb ik geleerd om erover te praten.

Mijn grootste passie is illustreren, omdat beelden soms meer kunnen uitdrukken dan woorden. Tijdens mijn traumatherapie wilde ik niet praten; mijn beelden werden mijn belangrijkste uitlaatklep. Bij nietaangeboren hersenletsel ligt de focus meestal op de persoon met het letsel en niet op de mensen eromheen die ook worstelen, soms zelfs nog meer. In dit boek vertellen vijf lotgenoten hun verhaal. Ook ik deel hierin mijn verhaal. Hopelijk leidt dit boek tot de nodige aandacht en erkenning.

Ik zie je.

Ik ken je.

Met hartstochtelijke aandacht bekijk ik je.

Hoe je de ruimte vult met je aanwezigheid.

Hoe je mond zich trekt.

Hoe je ogen bewegen,

Hoe je kijkt.

De manier waarop je handen je woorden vertellen.

Hoe je spreekt.

Je mijn stilte breekt.

Wanneer het woorden zijn van afscheid en mij dwingt dit beeld te etsen in mijn ziel.

Want morgen ben ik je kwijt.

Vandaag ben jij nog hier in je lichaam.

Plakt je geest nog in je hoofd.

Daar waar het bloed een strijd aan het winnen is.

En de jij die ik ken van mij rooft.

In dit oog van de storm dwing ik de tijd te stoppen.

Niet te stappen in de diepte die op ons wacht, maar met het tikken van de klok gloort het onbekende over de muur van de nacht.

Die wegneemt wie wij waren, zich over ons kromt als een klauw.

Zal de nieuwe dag zich openbaren.

Zonder jou.

Het leven zakt terug in je lichaam, maar jij ontbreekt.

Ik zie je opnieuw en ik zie je niet.

Ik zie het omhulsel, maar jij bent losgeweekt.

Ik wil stoppen en omkeren, maar het is geschied.

Ik zie je, maar ik ken je niet.

Zo begint een eenzaam bestaan in levend verlies.

Waar je lichaam naast me loopt zonder jou.

Een ontgoocheld bestaan in onbegrepen rouw.

Ik mis je, maar ik doe alsof.

Want stilstaan terwijl jij bij ons bent wordt niet begrepen.

Ik wil terug naar gister, maar sta vast in het heden.

Als slijk wil ik mij ontdoen van wie jij geworden bent.

Is mijn gemis onmerkbaar, wordt mijn verlies niet herkent.

Ik kijk naar je in mijn verborgen verdriet.

Ik zie je, maar ik ken je niet

Irene van Amersfoort

ANNEMIJN

Ik ben Annemijn. Op mijn twaalfde kreeg mijn vader een hersenbloeding. Die dag speelt zich in mijn herinnering af als een film. Alles ging vertraagd en tegelijkertijd heel snel. Ik weet nog dat ik eerder van school ben vertrokken. Bij thuiskomst zag ik mijn zus Linda in paniek aan de telefoon achter de tuindeur staan. Ik had haar nog nooit in die staat gezien.

Het volgende moment zat ik achterin de auto met mijn zussen en zwager. Ik zat in het midden en was muisstil. De anderen probeerden rustig te blijven, maar dat ging niet makkelijk. Ik weet nog wel dat een van hen zei dat hij misschien dood ging, waarop de ander zei: “Dat moet je niet zeggen tegenover Annie”. Veel details zijn verloren gegaan en dat is misschien maar goed ook.

KIND AAN HUIS

Eenmaal aangekomen, zag ik papa in een ziekenhuisbed liggen. Hij moest met spoed geopereerd worden. Dat waren de laatste seconden met mijn ‘echte’ vader.

Na een heftige operatie waarbij nog een bloeding ontstond, kwam hij op de intensive care te liggen. Hij lag erbij als een kasplantje. Hij keek wazig uit de ogen, kon niet praten en had een enorm verband om zijn hoofd. Papa keek naar ons, maar zag ons niet. Ik vond dat heel eng om te zien en voelde me ongemakkelijk. Ik herkende mijn vader niet meer. Op dat moment kon ik niet weten dat deze dag een enorme impact op mijn leven zou hebben.

Het was een surrealistische situatie, maar deze voelde al snel heel gewoon. Ik kende de weg in het UMC Utrecht uit mijn hoofd, omdat ik daar bijna elke dag te vinden was.

Dat mijn vader in het begin een kasplantje was en alles opnieuw moest leren, heb ik denk ik geblokkeerd in mijn herinneringen. Als ik er zo over nadenk, lijkt het een verhaal van iemand anders. Ik weet niet of hij mij en de rest van het gezin herkende; hij kraamde vaak onzin uit en tekende gekke mannen met punthoeden.

Hij heeft daar voor mijn gevoel een jaar gelegen. Mijn wereld was erg beperkt; de tijd stond stil. Dit heeft invloed gehad op mijn ontwikkeling. Ik had het idee dat ik achter liep op mijn leeftijdsgenoten.

Nadat hij uit het ziekenhuis was ontslagen, kwam hij terecht bij het revalidatiecentrum in Arnhem, een prachtige locatie midden in de natuur. Ik was daar vaak bij papa op bezoek. Het werd, net zoals het ziekenhuis, een tweede huis voor mij. Ik heb daar mijn verjaardag nog gevierd, maar ik herinner me dat ik me daar niet fijn bij voelde, omdat de sfeer gedeprimeerd was en helemaal niet feestelijk.

Achter het revalidatiecentrum was een groot graanveld. Ik weet nog dat ik erdoorheen rende en me even helemaal vrij voelde; ik leefde in het moment en alles viel van me af. Dat was fijn.

VLEES EN VIS

Het ongeluk heeft mij veranderd. Ik werd een boos en stil kind en wilde niet praten over de situatie. Ik stopte alles weg. Ik trok een dikke muur op en was eenzaam met mijn pijn en verdriet. Voorheen was papa mijn beste vriend, maar nu gaf ik hem overal de schuld van en we hadden hierdoor vaak ruzie. Mijn moeder wist niet goed wat ze met mij aan moest en heeft mij toen naar therapie gestuurd bij Jenny. Daar wilde ik niet praten. Zij stelde voor om mijn gevoelens uit te tekenen. Dit hielp misschien iets, maar het voelde alsof ik tekende wat zij wilde zien. Ook al praatte ik niet, Jenny vertelde mij altijd dat ik goed te lezen was, omdat ik een expressief gezicht heb. Uiteindelijk ben ik gestopt met therapie, omdat ik er toen niet voor openstond. Nu maak ik geen ruzie meer met papa, omdat ik ouder ben en hij begeleid woont.

Er zijn veel momenten geweest dat ik me schaamde voor mijn vader. Bijgebleven is het moment dat er een colporteur aan de deur kwam. Deurverkopers zijn mijn ergste nachtmerrie. Als papa en ik alleen thuis waren, stond ik altijd op scherp. Er werd een keer aangebeld door iemand die vlees en vis verkocht. Papa kan geen nee zeggen, waardoor wij de consequenties ervaren. Terwijl hij enorme hoeveelheden vlees en vis aan het bestellen was, kwam ik bij de deur om de man vriendelijk te verzoeken weg te gaan. Ik wist dat mijn vader niet in staat was om hier een juiste beslissing over te maken en voelde me verplicht om in te grijpen. De man weigerde weg te gaan, omdat hij mij niet geloofde en zei: “Ja, maar je vader is een volwassen man, die kan dat zelf wel.” En mijn vader, die niet wilde inzien dat hij dat niet kan, zei tegen mij: “Ja Annie, ik kan dit prima zelf”.

Het was twee tegen één. Ik voelde me zo machteloos en boos. Je kan niet aan hem zien dat hij iets mankeert. Dit betekent echter niet dat er geen letsel is. Ik heb soms liever dat hij verlamd was en mentaal nog oké, dan werd het wel serieus genomen en had ik nog een ‘normale’ vader gehad. Mijn moeder heeft het bedrijf daarna woedend opgebeld met de vraag hoe ze dit hebben gedurfd en waarom ze niet naar mij hadden geluisterd. Dit soort situaties kwamen regelmatig voor. Ik was een soort moeder voor mijn vader.

Papa voelt geen empathie en uit geen liefde meer. Ik denk dat hij me niet eens mist, zelfs niet als ik hem een jaar niet zou spreken of zien. Af en toe komt de oude papa tevoorschijn. Dan mis ik pas echt mijn echte vader. Zo probeert hij trots op me te zijn, maar dan is hij vergeten wat ik doe en moet hij dat aan mama vragen. Dan vind ik hem toch heel erg lief. Mijn creativiteit heb ik van papa en ik denk dat hij dat heel leuk vindt.

Tijdens feestdagen zijn we samen met het hele gezin en de kinderen van mijn zussen. Die zijn, zoals kinderen zijn, druk, maar papa kan daar slecht tegen, omdat hij snel overprikkeld raakt. Hij doet dan zijn vingers in de oren of schreeuwt naar de kinderen. Hij kan daar vrij weinig aan doen, maar het maakt de situatie op dat moment moeilijk.

THE WHITE CLIFFS OF DOVER

Papa deed altijd al gek, ook voor het ongeluk. Daarom waren wij dikke maatjes; ik doe ook graag gek. Hij was een goede vader. Hij verzon leuke dingen voor mijn zussen en mij. Hij had hierbij altijd veel geduld. Als we op vakantie gingen met het gezin, filmde hij alles met zijn camcorder. Wij wilden graag dat hij óns filmde in plaats van een mooie berg, omdat je daar later meer aan hebt. Hij dacht daar anders over en filmde vijf minuten lang een berglandschap. Vooral The White Cliffs of Dover waren favoriet. In de vakantiefilmpjes over Engeland richt hij de camera meerdere keren op de kliffen en spreekt hij de fameuze woorden: “The Island of White en de White Cliffs of Dover”. Hij filmde dit vooral voor zichzelf. Binnen de familie wordt regelmatig aan dit fragment gerefereerd. We moeten om deze herinnering altijd hartelijk lachen.

Ik deed voor het ongeluk veel met mijn papa. Ik heb daar goede herinneringen aan. Toen hij mij naar bed bracht, las hij altijd een heel stuk uit een boek voor. Het mooiste boek vond ik “In het kraaiennest” (In Het Kraaiennest | de Boekenkamer, z.d.). Na het lezen kwam hij altijd naast me liggen, totdat ik in slaap viel, waarna hij heel voorzichtig weg kroop. Hij dacht dit stilletjes te doen, maar ik had het altijd door. Ik deed namelijk alsof ik al sliep.

Elk jaar gaat hij voor mijn verjaardag naar Holland & Barrett en laat een pakketje samenstellen voor mij. Hij kan zelf niets meer verzinnen of kiezen. Het zijn geen persoonlijke cadeaus zoals vroeger, maar ik zie wel de moeite die hij doet en dat stel ik erg op prijs.

(Keane, 2004)

KEANE

We gingen op vakantie met de auto. Papa had twee favoriete bands die hij onderweg opzette: Keane en U2. Keane is nu ook mijn favoriet geworden. Ik ken het album van voor naar achter uit mijn hoofd. Aan de ene kant ben ik dankbaar dat ik de band zo heb leren kennen, maar aan de andere kant heb ik altijd een zwaar gevoel tijdens het luisteren. Het raakt mij dieper dan alle andere artiesten die ik ken. Ik heb ze live gezien tijdens Rock Werchter. Dat was voor mij een droom die uitkwam. Iets wat papa nooit heeft kunnen doen. Later heb ik de filmpjes van het optreden laten zien, wetende dat ik niet de reactie zou krijgen die ik vroeger gehad zou hebben. Toch was hij blij om ze te zien en vond hij de band nog even goed als vroeger.

MENTOS EN SULTANA’S

Bijna elke zondag gingen papa en ik een stuk fietsen. In mijn herinnering was het altijd mooi weer. We fietsten vaak over de Wageningse Berg. Hij duwde me in mijn rug om boven te komen. Het voelde als een overwinning als dit lukte. Tijdens de fietstochten had hij altijd dezelfde dingen bij zich: Mentos en Sultana’s. Als ik een van die dingen eet, denk ik nog altijd aan mijn vader van toen. Hij was er altijd voor me en maakte tijd om samen dingen te doen.

TUNNELVISIE

Het is vreemd om zonder vader op te groeien. Voor mijn gevoel begaf ik me in een donkere tunnel. Ik heb veel gemist, maar ben deels dankbaar voor de situatie. Dat klinkt misschien gek, maar ik heb meer levenservaring dan veel leeftijdsgenoten. Daardoor kijk ik anders naar het leven en hecht ik meer aan mijn relaties. Ik zit helaas ook permanent in een fight-or-flight modus. Dat werkt me erg tegen. Al om al heeft het me gebracht dat ik nu de kans heb om met dit project mensen zoals ik te helpen. Dat is waarom ik doe wat ik doe. Beelden vertellen wat woorden niet kunnen. Als ik met dit project iemand het gevoel van (h)erkenning of saamhorigheid kan geven, heb ik mijn doel bereikt.

Ik weet hoe uitzichtloos het leven soms lijkt. Ik had niet verwacht dat ik twaalf jaar later een project zou maken over dat twaalfjarige kind in mezelf dat zich niet gewenst voelt, in de put zit en dat omzet in boosheid. Destijds kon niks mij ‘beter’ maken. Maar nu weet ik dat ik veel meer tijd nodig had om alles te verwerken. Ik had moeten horen dat het oké was dat ik me zo voelde. Ik ga niet zeggen dat alles weer wordt als voorheen, maar ik ben me wel beter gaan voelen. Ik zie licht aan het eind van de tunnel. De duisternis draag ik desondanks altijd met me mee.

FOR Go to hersenschimmel.info Or mail me at info@studiogloomy.com

hersenschimmel.info

info@studiogloomy.com