175 JAAR UTRECHT SPOORSTAD
Wandelen en fietsen langs spoorwegerfgoed Kees Volkers
17 5 JA A R
2 UT R EC HT SP O O R STA D
INHOUD Inleiding 4 Wandelroute 18
start:
Station Utrecht Centraal
einde:
Station Zuilen
lengte:
7,5 km
•
Station Utrecht Centraal
•
Spoorwegkantoren
•
Omgeving 2e Daalsedijk
•
Omgeving Zuilen
•
Omgeving Werkspoor
18
23 32
42 48
Fietsroute 56
start:
Station Utrecht Centraal
einde:
Station Zuilen
lengte:
19,5 km
•
Station Utrecht Centraal
•
De Oosterspoorweg
•
De spoorwegviaducten van Sybold van Ravensteyn
56
60
Erfgoed buiten de route 73
69
8
Utrecht 1885. Met stations ‘Rijnspoor’, ‘Staatsspoor’ en ‘Emplacement Ooster Spoor’, werkplaatsen en Bureau Staatsspoor (Hgb I).
te zonder in- en uitgang, alleen bedoeld voor reizigers die wilden overstappen. Het spoorwegnetwerk rond Utrecht werd voltooid met de komst van het ‘buurtspoor’. In 1898 opende de Utrechtse Locaal Spoorwegmaatschappij (ULS) een dienst van Utrecht via Den Dolder naar Baarn, waarvoor het laatste deel nieuw werd aangelegd. Kort daarop opende de Nederlandse Buurtspoorweg Maatschappij (NBM) de dienst Utrecht-De Bilt-Zeist, na aanleg van een nieuw spoor vanaf De Bilt. Beide lijnen werden geëxploiteerd door de NCS. Deze lijnen ontwikkelden zich vooral als forensen- en toeristenlijntjes. Voor deze lijn werd in 1904 pal naast het centrale station het Buurtspoorstation gebouwd: een zogenaamd kopstation.
I NLEI D I N G
9 UT R EC H T SP O O RS TA D
Gezicht op het
De nieuwe toegang naar
Station Utrecht
Utrecht Buurtstation met
Maliebaan, 1878.
brug over de Leidsche Rijn.
UT R EC HT SP O O R STA D 17 5 JA A R
14
Centraal Station in 1938; achter de
Hun taak werd overgenomen door CVL-posten, waarvan er veel minder nodig waren. De CVL-posten werden op hun beurt weer overbodig toen het digitale tijdperk zijn intrede deed. Nu wordt het treinverkeer in heel Nederland geregeld vanuit dertien ‘control centers’, waarvan de grootste in Utrecht is gevestigd.
vernieuwde gevel zien we nog het oude ontvangstgebouw. Op 17 december brandde het station volledig uit. Een jaar later werd een heel nieuw station geopend. Rechterpagina Luchtfoto van het Centraal Station in 1946. Centraal Station rond 1960.
Andere zichtbare veranderingen zijn natuurlijk de treinen zelf, de stationsarchitectuur, het vervangen van de loketten door toegangspoortjes, maar ook de komst van Starbucks ten koste van het stationskoffiehuis. Het Centraal Station in Utrecht is inmiddels aan zijn vierde leven begonnen. Het begon in 1843 als een bescheiden Rhijnspoorstation, dat in de SS-periode flink was uitgebreid. In 1939 kwam er een heel nieuw gebouw gereed naar ontwerp van Sybold van Ravesteyn. Dit station werd in 1974 opgeofferd aan winkel- en kantorencomplex Hoog Catharijne, waarvan het deel ging uitmaken. Het onlangs geopende nieuwe station maakt eigenlijk nog steeds uit van dit complex, maar heeft nu wel een eigen en frissere smoel gekregen.
15
WANDELROUTE start:
Utrecht Centraal
Station Utrecht Centraal Van Rhijnspoorstation tot OV-terminal
einde:
UT R EC HT SP O O R STA D
Station Zuilen
17 5 JA A R
18
lengte:
7,5 km • Utrecht Centraal • Spoorwegkantoren • 2e Daalsedijk • Zuilen • Werkspoor
Het huidige station Utrecht Centraal staat nog steeds op dezelfde plaats als het Rhijnspoorstation in 1843, maar dat is dan ook de enige overeenkomst. De eerste verbouwing werd noodzakelijk na het gereed komen van de lijnen naar Rotterdam en Duitsland en de noodzakelijke aanpassing van de spoorbreedte. Toen de NCS medegebruiker werd van het station volgde een tweede uitbreiding. De fusiegolf maakte steeds nieuwe aanpassingen noodzakelijk. Na 1890 werd het Rhijnspoorstation een Staatsspoorstation, dat uitgroeide tot een kloek gebouw in de bekende neoclassicistische stijl. Na de opening van de buurtspoorlijnen naar Baarn en Zeist werd in 1898 pal naast het SS-station het Buurtstation geopend. Met de oprichting van de NS in de jaren dertig werd al het treinverkeer geconcentreerd in het Centraal Station, waar toen ook het Buurtstation deel van ging uitmaken. Wederom volgde een verbouwing en modernisering. Het oude gebouw werd voorzien van een nieuwe pui door architect Sybold van Ravesteyn (1889-1983, geb. Sijbold van Ravesteijn). De verbouwing was onderdeel van de grote spoorwegwerken in Utrecht, waarbij de sporen tegelijkertijd omhoog werden gebracht en geëlektrificeerd. In de winter van 1938 legde een grote brand het juist verbouwde station in de as, waarna Van Ravesteyn een nieuw gebouw ontwierp in zijn geheel eigen stijl. Dit elegante station heeft tot 1974 bestaan, toen het werd opgeofferd aan Hoog Catharijne. In feite had Utrecht toen geen stationsgebouw meer, en ook het klassieke stationsplein verdween. De sporen werden bereikt via een traverse die het winkelcentrum verbond met de Jaarbeurs. Het betekende ook het begin van de ondergang van de monumentale stationsoverkapping, die nog uit 1898 dateerde. Bij de laatste verbouwing is geprobeerd deze historische miskleun te herstellen en het station – ‘OV-terminal’ – weer meer ‘smoel’ te geven.
19
UT R EC HT SP O O R STA D 17 5 JA A R
22
Zicht op Station
De hal van OV-
Utrecht Centraal
Terminal Utrecht
met links het nieuwe
Centraal (2016).
stadskantoor.
WA ND ELR O UT E
23 UT R EC H T SP O O R STAD
Einde brug trap af, rechtdoor straat oversteken en dan eerste rechts (Moreelsepark).
4 Spoorwegkantoren De ontwikkeling van het spoorwegbedrijf in Nederland is nog letterlijk af te lezen aan het unieke complex spoorwegkantoren dat in Utrecht rond het Moreelsepark is verrezen. De vier ‘hoofdadministratiegebouwen’ (in NS-tijd afgekort tot Hgb) markeren belangrijke mijlpalen in de spoorweggeschiedenis en vertegenwoordigen bovendien iconische architectuurstijlen.
4A HGB I, MOREELSEPARK 1 Het oudste administratiegebouw werd in 1871 opgeleverd naar een ontwerp van architect N.J. Kamperdijk in neoclassicistische stijl, de zogenaamde Waterstaatstijl, waarin destijds de meeste stations (en andere utiliteitsgebouwen) werden ontworpen. Het kantoor was de zetel van de SS, die zich in Utrecht vestigde nadat zij de eerste spoorlijn tussen Utrecht en Den Bosch in gebruik had genomen (1868).
Hgb I met links en deel van de luchtbrug naar Hgb II.
UT R EC HT SP O O R STA D 17 5 JA A R
24
Het tweede administratiegebouw (Hgb II) anno nu en rond 1900.
4B HGB II, MOREELSEPARK 2 Na de overname van de NRS liet de SS een nieuw en groter kantoor bouwen in neorenaissancestijl (Hgb II, 1895) Architect was J.F. Klinkhamer, die kort daarna ook de stationnetjes voor het lokaalspoor naar Baarn zou ontwerpen. Klinkhamer verbond Hgb I en II met een luchtbrug (zie ook foto’s pag. 23 en 28). De neorenaissancestijl werd in deze tijd veel toegepast bij grote, representatieve gebouwen, waaronder de stations Amsterdam Centraal (P.J.H. Cuypers) en Groningen (W. Gosschalk).
4C HGB III, MOREELSEPARK 3 WA ND ELR O UT E
Na de samenwerkingsovereenkomst tussen SS en HIJSM in 1917 verrees naast Hgb I en II het kolossale Hgb III, naar zijn vorm tegenwoordig ‘De Inktpot’ genoemd. Het nieuw zakelijke ontwerp van architect G. van Heukelom werd in 1921 opgeleverd en is het grootste in baksteen uitgevoerde gebouw van Nederland. Ook de binnenkant is zeer indrukwekkend door de mix van ambachtelijk metselwerk, natuursteen en zeer veel eikenhout.
25 UT R EC H T SP O O R STAD
Hgb III, ca. 1927.
26
WA ND ELR O UT E
27
park 3. De UFO op het dak is van Marc Ruygrok en staat er sinds het kunstproject Panorama 2000. Linkerpagina Monument voor gevallenen bij het 3e Hoofdadministratiegebouw van de N.S. (Hgb III, nu ‘De Inktpot’ genaamd). Het beeld is ontworpen door W.J. Valk en werd onthuld op 17 september 1949.
UT R EC H T SP O O R STAD
Hgb III, Moreelse-
6A LEIDSEVEERTUNNEL: DE EENDRACHT VAN HET LAND Beeldhouwwerk van Gerrit van der Veen en G.W. Harmsen op de bovenzijde van de Leidseveertunnel. Toen de tunnel rond 1980 werd verlengd is het beeld verplaatst. Het was typisch voor architect Van Ravesteyn om zijn ontwerpen met beeldhouwwerken te verrijken, iets dat zijn functionalistische tijdgenoten verfoeiden.
UT R EC HT SP O O R STA D
6B LEIDSEVEERTUNNEL: ENTREES EN BINNENWERK
17 5 JA A R
30
De Leidseveertunnel kwam in 1940 gereed, toen architect Sybold van Ravesteyn op de top van zijn barokke periode verkeerde. Het was onderdeel van de ‘spoorwegwerken’ in Utrecht. Het viaduct was rijk aan golvende lijnen en krullen en werd bekroond door een beeldhouwwerk. Boven het viaduct stond een van de mooiste seinhuizen die ooit in Nederland zijn gebouwd, maar dat in 1958 alweer werd gesloopt. Het viaduct is enkele malen aangepast en inmiddels verschrikkelijk toegetakeld. Hier en daar zijn nog speelse Ravesteynse elementen te herkennen. Zie fietsroute voor meer viaducten van Van Ravesteyn. Aan de andere zijde van het viaduct de trap af. Links onder het gebouw de straat in, nogmaals onder een gebouw door en
WA ND ELR O UT E
31
het Land. Beeldhouwwerk van Gerrit van der Veen en G.W. Harmsen op de Leidseveertunnel. Kenmerkend voor Van Ravesteyn zijn de ornamenten, hekjes en ronde vensters. Leidseveertunnel anno 2018; zie ook fietsroute.
UT R EC H T SP O O R STAD
De Eendracht van
UT R EC HT SP O O R STA D 17 5 JA A R
36 MUURSCHILDERINGEN In 2014 maakte De Verfdokter – de vm. Utrechtse graffitiartiest Robert Brink – in opdracht van bewoners, gemeente en woningbouwvereniging vier muurschilderingen van historische treinen op de kop van de Meidoornstraat en de Goudsbloemstraat. De afgebeelde treinen waren gebouwd bij Werkspoor en werden onderhouden op de werkplaatsen aan de 2e Daalsedijk. De schilderingen symboliseren de band tussen de buurt en het spoorverleden. 2e Daalsedijk volgen tot de Concordiastraat (rechts) die links van de 2e Daalsedijk overgaat in een toegang tot het bedrijventerrein (bij het bord DEKRA). Hier inlopen. Bij de kruising met een oud spoor gaan we straks rechtsaf verder het terrein op, maar eerst lopen we nog een stukje rechtdoor tot aan de hoofdspoorlijn. Aan de overzijde zien we het nieuwe control center van ProRail liggen en links kunnen we de reparatieloods zien.
7D REPARATIELOODS (2E DAALSEDIJK 6) De reparatieloods werd in 1891 gebouwd in opdracht van de MESS. Het is een lang, smal gebouw met in de lange gevel kleine vensters en in de kopgevel twee grote deuren
WA ND ELR O UT E
37 UT R EC H T SP O O R STAD
Afbeelding van het bijna voltooide electrische treinstel nr. 725 (plan F, mat. 1954) voor de N.S. bij de Wagon- en Bruggenfabriek Werkspoor N.V. te Utrecht. Omstreeks 1956.
Het Werkspoorerfgoed A Werkspoorhaven B Plaatwerkerij C Centrale
UT R EC HT SP O O R STA D
D Apparatenhal (Werkspoorkathedraal) E Vlampijpateliers F Ontspanningsgebouw G Afwerkhallen (Kidz City) H Voorbewerkingshal
(Central Studios)
I
Sik
J CAB-gebouw K
Station Utrecht Zuilen
17 5 JA A R
48 13 Omgeving Werkspoor In 1826 begon Paul van Vlissingen, een van de grote mannen die aan de basis stonden van de industriĂŤle revolutie in Nederland, in Amsterdam een werkplaats voor stoommachines, die weldra zou uitgroeien tot de grootste machinefabriek van Nederland. De fabriek raakte in de jaren 1860 ook betrokken bij de bouw van de eerste spoorwegbruggen over de grote rivieren, waaronder de Moerdijkbrug. In 1891 werd het bedrijf omgedoopt tot Nederlandse Fabriek van Werktuigen en Spoorwegmaterieel, kortweg Werkspoor. Later is daar nog het predicaat Koninklijk aan toegevoegd. In 1913 werd de afdeling rijtuigenbouw en spoorbruggen verplaatst naar de toenmalige gemeente Zuilen (nu Utrecht), waar zich tussen de spoorlijn Utrecht-Amsterdam en het Merwedekanaal een enorm complex ontwikkelde van werkplaatsen met een eigen haven en spooraansluitingen. Voor de werknemers werd een eigen fabrieksdorp opgericht: tuindorp Elinkwijk. In de jaren zestig ging het nog goed met het inmiddels met Stork gefuseerde bedrijf en verrezen op het complex nog enkele grote montagehallen. Het Merwedekanaal was
WA ND ELR O UT E
49
Vanaf de spoorbruggen de Havenweg aflopen langs het kanaal tot aan de ophaalbrug over de Werkspoorhaven. Brug niet oversteken, maar links van de haven blijven en de Tractieweg volgen.
UT R EC H T SP O O R STAD
inmiddels verbreed tot Amsterdam-Rijnkanaal. Marktontwikkelingen en bedrijfspolitiek maakten daarna echter in korte tijd een einde aan het Utrechtse bedrijf, dat in 1972 zijn laatste NS-treinstel afleverde. Hierna is een groot deel van de gebouwen gesloopt en hebben nieuwe bedrijven hun plaats ingenomen. Er zijn echter enkele opvallende Werkspoorgebouwen bewaard gebleven, al dan niet ingepakt in een kunststof omhulsel. Deze panden hebben nu een andere functie gekregen. Helaas zijn bijna alle spoorrails op het terrein verdwenen, blijkbaar een genetisch bepaalde reflex bij herinrichters van oude industrieterreinen.
Het Werkspoorterrein in de jaren ’60
13A WERKSPOORHAVEN
met op de voor-
Het Merwedekanaal was begin 20e eeuw een belangrijke vestigingsfactor voor grote industrieĂŤn als Werkspoor. Daarbij hoorde een eigen in 1913 gegraven haven met loskades. De fraaie ophaalbrug is nog origineel. In de (zuidoost)
grond de Werkspoorhaven aan het AmsterdamRijnkanaal.
UT R EC HT SP O O R STA D
54
13J CAB-GEBOUW, CARTESIUSWEG 90
17 5 JA A R
In 1949 werd het Centraal Auto Herstelbedrijf in gebruik genomen, met een typische, barokke voorgevel van spoorwegarchitect Sybold van Ravesteyn. Het gebouw diende aanvankelijk als remise en garagebedrijf voor NS-bussen, later ook voor andere busbedrijven. Het gebouw is nu een bedrijfsverzamelgebouw met o.a. een brouwerij, opslagbedrijf, muziekstudio’s en horeca. NS wil op het gebouw een woontoren realiseren, waarbij de schil van Van Ravesteyn behouden zal blijven. Zie voor deze plannen ook usine -utrecht.nl.
Sik (op de site locomotor.nl vind je informatie over alle sikken die bij Werkspoor zijn gebouwd). Station Utrecht Zuilen.
WA ND ELR O UT E
55
muziekcafé en studio’s dB’s. CAB-gebouw voorzijde. Op het braakliggende NS-terrein achter het CAB, de zogenaamde Cartesiusdriehoek,
13H STATION UTRECHT ZUILEN
zal een nieuw
Het station werd geopend in 2007 als onderdeel van Randstadspoor: het regio-netwerk rond Utrecht.
stadsdeel verrijzen. Zie ook www. cartesiusdriehoek.nl.
UT R EC H T SP O O R STAD
CAB-gebouw:
FIETSROUTE start
Utrecht Centraal Jaarbeurszijde
UT R EC HT SP O O R STA D
(Fietsenstalling/ OV-fiets) einde
Station Zuilen
lengte
19,5 km (+ 2,8 terug
17 5 JA A R
Utrecht Centraal Jaarbeurszijde
naar CS) • Utrecht Centraal
56
De route Via de oostzijde van het stationsemplacement rijden we eerst naar het zuiden richting knooppunt Lunetten, vandaar naar het noordoosten langs het tracé van de Oosterspoorbaan tot aan knooppunt Blauwkapel. Via het oude – vrijwel verdwenen – tracé van de lijn naar de gasfabriek en via een aantal viaducten van de spoorwegwerken komen we uit bij de Amsterdamsestraatweg. Hier volgen we verder de wandelroute.
• Oosterspoorweg • Blauwkapel en Noord • 2e Daalsedijk
Vanaf Jaarbeursplein linksaf fietspad op aan overzijde van de Croeselaan. Doorfietsen tot nr. 205, daarna links oversteken en het fietspad naast de Jan van Foreestlaan volgen. Dit is de asfaltweg die door een heg gescheiden wordt van de woonstraat daar evenwijdig aan. Over het water (Kruisvaart) rechts. Achter het parkeerterrein met rechts de betonnen wand komen we in de
• Zuilen • Werkspoor
14 GRINDBAK PTT-GEBOUW Nog niet zo lang geleden werd de meeste post vervoerd per trein. In Utrecht was daarvoor een speciaal postsorteercentrum gebouwd met een eigen postperron. In 1997 werd
Grindbak PTTgebouw, hotspot voor graffiti-art.
57
UT R EC HT SP O O R STA D
19 MALIEBAANTRACÉ Naast de hierna volgende monumenten zijn langs het tracé nog delen van het oorspronkelijke hekwerk, hardstenen grenspalen en meer recente NS-paaltjes te ontdekken.
20 PARK OOSTERSPOORBAAN
17 5 JA A R
62
Spoorbrug Minstroom. Op de achtergrond het vm.
In 2012 reed de laatste trein tussen het Maliebaanstation en aansluiting Lunetten. Daarna werd dit deel van de Oosterspoorbaan opgebroken. Het deel tussen de Gansstraat en de Abstederdijk is nu ingericht als park: een langgerekte, groene ‘wandeling’ met fietspad. Begin 2017 werd het nieuwe park in gebruik genomen. De bovenleidingportalen zijn blijven staan en dragen nu de verlichting. In 2019 zal het zuidelijke tracé ook als ‘wandeling’ worden ingericht.
katholiek weeshuis. Wachterswoning 48.
Bij de Abstederdijk moeten we de spoorbaan weer verlaten. Voor ons zien de nieuwe stootjukken, die het huidige einde van de Oosterspoorweg markeren. We gaan hier links en volgen het pad dat meteen links langs de spoorbaan loopt. Halverwege kruisen we een watertje.
21 SPOORBRUG MINSTROOM De Minstroom is een restant van het oude Rijn/Vechtsysteem. De spoorbrug heeft nog de oorspronkelijke gemetselde bruggenhoofden. Het smalle pad komt uit op de Tolsteegsingel met rechts de overweg richting de Zonstraat.
22 WACHTERSWONING 48, ZONSTRAAT 1 NS-paaltje achter Ina Boudier Bakkerlaan.
Voormalige spoorwachterswoning nr. 48 van de HIJSM uit 1921.
FI ET SR O UT E
63 UT R EC H T SP O O RS TA D
Spoorwegmuseum:
Fragment van het
Spoorwegmuseum:
Perron 1.
monument voor
Klassiek seinhuis.
Draaischijf.
gedeporteerde
Watertoren.
Utrechtse joden.
We kruisen de overweg niet, maar volgen de singel tot de eerste straat rechts: Hugo de Grootstraat. Deze buigt aan het einde naar links en komt uit op het stationsplein van
23 STATION MALIEBAAN, JOHAN VAN OLDENBARNEVELTLAAN 16 Het monumentale, in neoclassicistische stijl opgetrokken station is vermoedelijk een ontwerp van A.L. van Gendt.
UT R EC HT SP O O R STA D 17 5 JA A R
72
36 VIADUCT AMSTERDAMSESTRAATWEG Toen de Amsterdamsestraatweg nog de hoofdweg was tussen Utrecht en Amsterdam en Zuilen zich steeds meer begon uit te breiden, was dit een van de drukste spoorwegovergangen. In 1925 werden voor voetgangers en fietsers de eerste tunneltjes gerealiseerd. In 1937 begon de bouw van een ongelijkvloerse kruising voor het overige verkeer als onderdeel van het plan Van Marle. De verhoogde spoorlijn kreeg twee stalen bruggen op betonnen bruggenhoofden. In 1990 zijn deze bruggen weer vervangen door een modern viaduct, waarbij รก la Van Ravesteyn een tussenwand met ronde gaten is toegevoegd. Viaduct Oudenoord. Viaduct Amsterdamsestraatweg.
Vanaf hier per fiets de wandelroute volgen. Deze eindigt bij station Zuilen. Daarvandaan is het nog 2,8 km terugfietsen naar het Centraal Station (via Amsterdamsestraatweg).
SPOORWEGERFGOED BUITEN DE ROUTE 37 LAGEWEIDE: HET LAATSTE INDUSTRIESPOOR
Onbewaakte overweg Isotopenweg,
SP O O R WEGER FG O E D
waarna de hoofdlijn zich vertakt over een aantal rangeer- en opstelsporen.
73 B UI T E N D E R O UT E
In het kader van de Wederopbouw werd vanaf 1954 industrieterrein Lage Weide aangelegd volgens een modern concept: de industriefunctie werd hier bewust gescheiden van de woonfunctie en de bedrijven waren bereikbaar voor zowel water-, weg- als railverkeer. Momenteel werken op Lage Weide bijna 18.000 mensen. Het gebied verjongt zich met nieuwe bedrijven, met het accent op logistiek, maar ook bedrijven in de ICT- en creatieve sector. Het spoor werd steeds minder gebruikt en een aantal vertakkingen zijn inmiddels overgroeid of opgebroken. In het kader van de duurzaamheid is niettemin besloten het hoofdspoor te handhaven en op te knappen.
UT R EC HT SP O O R STA D 17 5 JA A R
74
38 UTRECHT WEST, CREMERSTRAAT – ONDERSTATION Onderstation uit 1936 voor de elektrificatie van de spoorlijn Utrecht-Gouda. Standaardontwerp van Sybold van Ravesteyn. Rangeerterrein
39 UTRECHT WEST LEIDSCHE RIJN, BERLIJNPLEIN
Atoomweg.
Het Berlijnplein is een evenementenplein, sinds 2015 overdekt met een deel van de uit 1896 daterende (lage) perronoverkappingen van Utrecht Centraal.
Utrecht West, Cremerstraat Onderstation.
SP O O R WEGER FG O E D
Utrecht West Leiddeel van de overkapping van G. van Heukelom – ook de ontwerper van Hgb III – gebouwd in 1896 voor de Staatsspoorwegen (later Centraal Station). Tegeltableau in het spoorwegviaduct
40 UTRECHT WEST LEIDSCHE RIJN, VLEUTEN, WILHELMINALAAN 19, OUDE STATION
Wilhelminalaan
Stationsgebouw uit 1922, naar ontwerp van A. van der Steur, die later stadsarchitect van Rotterdam zou worden (o.a. Museum Boijmans Van Beuningen, Maastunnel, Filtergebouwen waterleidingbedrijf). Hij ontwierp ook de opvallende stations van de Woldjerspoorlijn in Groningen, die maar kort heeft bestaan, maar zijn stations staan er nog allemaal. In 2007 opende een nieuw station op de verhoogde spoordijk, waarna zich een bloemenzaak in het oude station vestigde. In de muur van het nieuwe viaduct (waar eerder de
de oude situatie in
dat herinnert aan Vleuten met links het nog bestaande stationsgebouw uit 1922 (nu bloemenwinkel) en rechts het in 1960 gesloopte stationsgebouw uit 1881.
B UI T E N D E R O UT E
sche Rijn, met een
75