Duits_BBL_echt_wel by Antwain Huiskes

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Echt wél: Talen BBL! Didactiek voor moderne vreemde talen op het VMBO basisberoepsgerichte leerweg

©CPS Echt wél: Talen BBL!

© Colofon Deze map is tot stand gekomen met subsidie van het Ministerie van OCW in het kader van SLOA additioneel 2005-2007. Deelnemende scholen: Hervion College Den Bosch, Christelijk College Schaersvoorde Aalten, Ulenhof College Vorden, Bonhoeffer College Enschede, Tabor d’Ampte Hoorn, Petrus Canisiuscollege, locatie Vondelstraat Alkmaar. Consultants CPS: Judith Richters en Maartje Visser. Stuurgroep: Jonneke Adolfsen, Onderbouw-VO, Hanny Jansen-Wikkerink, Christelijke College Schaersvoorde, Annelien Haitink, Levende Talen, Judith Richters en Maartje Visser, CPS. Met advies van Nationaal Bureau Moderne Vreemde Talen: prof. dr. Gerard Westhoff.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

1. Inleiding Deze map is het resultaat van het project ‘Echt wel: Talen BBL!’ dat door CPS in samenwerking met docenten uit het vmbo en de projectgroep Onderbouw VO is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van OCW. Aanleiding voor dit project was de constatering dat het bij de vernieuwing van de basisvorming niet mogelijk was de tweede moderne vreemde taal verplicht te stellen in de basisberoepsgerichte leerweg, omdat dit te moeilijk zou zijn voor leerlingen in deze leerweg. De huidige mvt-didactiek en mvt-materiaal is niet voldoende toegesneden op deze doelgroep en zou eerst verder ontwikkeld moeten worden voor deze doelgroep, wil ook een verplichte tweede moderne vreemde taal in de basisberoepsgerichte leerweg van het vmbo tot de mogelijkheden behoren. Om deze reden is het project ‘Echt wel: Talen BBL!’ gestart. Samen met docenten Frans, Duits (en Engels) die wél lesgeven in de BBL is gewerkt aan het ontwikkelen van geschikte materialen voor deze doelgroep. Er is in regionale ontwikkelbijeenkomsten onder leiding van CPS in teams aan de opdrachten gewerkt. Tussentijds is er tussen de regio’s uitgewisseld. De ontwikkelde materialen zijn verzameld in deze map, maar ook beschikbaar via internet: http://www.cps.nl/talencentrum/talenbbl Deze map bevat naast lesideeën ook informatie over de positie van de mvt op het vmbo, geschikte didactiek en werkvormen in de mvt-les, handleidingen en hulpkaarten en ervaringen van docenten, kortom een totaalpakket om mvt-docenten in staat te stellen attractief, levensecht onderwijs te geven aan leerlingen in de BBL. Graag willen we op deze plek alle mensen bedanken die meegewerkt aan de totstandkoming van deze map, te beginnen bij de docenten van de volgende scholen: l l l l l l

Hervion College Den Bosch: Monique Neppelenbroek, Ralf Houx hristelijk College Schaersvoorde Aalten: Nancy Beerten, Hanny Jansen - Wikkerink, Melanie Vinkenvleugel C Ulenhof College Vorden: Jorien Nijhuis - van Diest, Els Schotanus Bonhoeffer College Enschede: John Jonker Tabor d’Ampte Hoorn: Ilse Baay, Karel Bartholomee, Alie Bosma, Leny Dingjan Petrus Canisiuscollege, locatie Vondelstraat Alkmaar: Yvonne Bak

Verder willen wij de volgende mensen bedanken voor hun bijdrage aan het project als geheel: Jonneke Adolfsen van Onderbouw-VO, als voorzitter van de stuurgroep l Judith Büter van Onderbouw-VO, als communicatiemedewerker l Annelien Haitink, als bestuurslid Levende Talen l Gerard Westhoff van Nationaal Bureau Moderne Vreemde Talen l

En tenslotte willen wij onze hartelijke dank uitspreken aan Fiona Smit en Jacqueline Hardy van de afdeling Marketing en Communicatie van CPS.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

2. Positie van talen op het vmbo 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt beschreven wat de huidige positie van de moderne vreemde talen in het vmbo en met name in de basisberoepsgerichte leerweg is. Vervolgens zal duidelijk gemaakt worden wat de kerndoelen en eindtermen zijn voor het moderne vreemdetalenonderwijs op dit niveau. Hierbij wordt uitgegaan van de beschrijvingen die gekoppeld zijn aan het Europees Referentiekader.

2.2 Aanleiding voor het project Het project ‘Echt wel: Talen BBL!’ is gestart om tegemoet te komen aan het Europese streven zoals geformuleerd in Lissabon in 2002 dat iedere jongere naast de eigen taal vanaf jonge leeftijd twee andere talen leert (Nederlands Activiteiten Programma Moderne Vreemde Talen, p. 7): “Voor leerlingen in de BBL is de verplichting een tweede vreemde taal te volgen een grote opgave, zo bleek bij de uitwerking van de vernieuwingsvoorstellen van de onderbouw. Bestaande leergangen zijn niet echt toegesneden op deze praktisch ingestelde leerlingen, de leerling herkent zich onvoldoende in het meer algemeen vormende karakter van het mvt-onderwijs zoals dat wordt aangeboden.” Scholen zijn daarom vrij te bepalen óf en aan welke leerlingen zij een tweede moderne vreemde taal in de BBL en het lwoo aanbieden. Alle vmbo-leerlingen krijgen echter te maken met toenemende grensoverschrijdende contacten.

2.3 Stand van zaken Op dit moment bieden maar weinig scholen een tweede mvt als examenvak aan in de BBL. Hoeveel scholen een tweede mvt in de BBL aanbieden zonder dat dat een examenvak is, is moeilijk te bepalen. Bij de scholen is sprake van een regionale spreiding: in de grensstreken met Duitsland wordt aanzienlijk meer examen gedaan in Duits dan in de rest van Nederland. Voor Frans geldt hetzelfde in de zuidelijke streek.

2.4 Curriculum vmbo basisberoepsgerichte leerweg Hieronder zal precies beschreven worden aan welke kerndoelen en eindtermen de leerlingen in de BBL voor de mvt moeten voldoen. De docent heeft hiermee een totaaloverzicht van alle te behalen doelen. A. Kerndoelen onderbouw De kerndoelen voor het onderwijs moderne vreemde talen in de onderbouw van de basisberoepsgerichte leerweg van het vmbo kunnen afgeleid worden van de kerndoelen voor Engels (Concretisering van de kerndoelen Engels, p. 6). Engels 11. De leerling leert verder vertrouwd te raken met de klank van het Engels door veel te luisteren naar gesproken en gezongen teksten. 12. De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn Engelse woordenschat. 13. De leerling leert strategieën te gebruiken bij het verwerven van informatie uit gesproken en geschreven Engelstalige teksten. 14. De leerling leert in Engelstalige schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen. 15. De leerling leert in spreektaal anderen een beeld te geven van zijn dagelijks leven. 16. De leerling leert standaardgesprekken te voeren om iets te kopen, inlichtingen te vragen en om hulp te vragen. 17. De leerling leert informeel contact in het Engels te onderhouden via e-mail, brief en chatten. 18. De leerling leert welke rol het Engels speelt in verschillende soorten internationale contacten.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

B. Eindtermen bovenbouw De eindtermen voor het onderwijs moderne vreemde talen in de bovenbouw van de basisberoepsgerichte leerweg van het vmbo zijn geformuleerd in de examenprogramma’s vmbo-bb van het CEVO en Examenblad.nl. Schoolexamen Frans en Duits vanaf schooljaar 2008-2009 Het schoolexamen Frans en Duits betreft de eindtermen MVT/K/1 t/m MVT/K/7. Daarvan zijn de eindtermen MVT/K/1, MVT/K/2, MVT/K/3 en MVT/K/6 verplichte onderdelen van het schoolexamen. Dit betreft respectievelijk de vaardigheden: oriëntatie op leren en werken, basisvaardigheden, leervaardigheden in de mvt en gespreksvaardigheid. De vaardigheden MVT/K/4, MVT/K/5 en MVT/K/7, respectievelijk leesvaardigheid, luisteren kijkvaardigheid en schrijfvaardigheid, mogen deel uitmaken van het schoolexamen. Centraal schriftelijk examen Frans en Duits vanaf schooljaar 2008-2009 Het schoolexamen Frans en Duits betreft de eindtermen MVT/K/3, leervaardigheden, MVT/K/4, leesvaardigheid, MVT/K/5, luisteren kijkvaardigheid (op de computer getoetst) en MVT/K/7, schrijfvaardigheid (op de computer getoetst).

2.5 Koppeling met het Europees Referentiekader Vanaf augustus 2007 zijn de kerndoelen en de eindtermen verplicht gekoppeld aan het Europees Referentiekader (ERK), een Europese schaal voor taalvaardigheid bestaande uit zes niveaus voor vijf vaardigheden. Meer informatie hierover is te vinden in Taalprofielen (te downloaden via http://www.nabmvt.nl/ publicaties/00012/ ). De SLO heeft handreikingen geschreven (zie Bronnen) waarin de koppeling tussen de kerndoelen en eindtermen voortgezet onderwijs en de ERK-niveaus beschreven worden. De handreikingen omschrijven de streefniveaus taalvaardigheid op de ERK-schaal, alsmede kenmerken van inputteksten (lees- en kijk-/luisterteksten) en van te verwachten taalproductie (output) door leerlingen per ERK-niveau. Streefniveaus vmbo Voor de onderbouw wordt gestreefd naar niveau A1 van het Europees Referentiekader voor alle vaardigheden. Hieronder wordt de complete tabel met streefniveaus voor vmbo t/m vwo weergegeven, zodat docenten zich een beeld van de ontwikkelingslijn met streefniveaus kunnen vormen. Voor Frans zijn er geen inschattingen voor bb en kb gemaakt. Gezien de overeenkomsten met de positie van Duits zou verwacht kunnen worden dat ook voor Frans in de b het niveau A1 is voor alle vaardigheden. Gezien het verschil tussen Frans (in tegenstelling tot Duits) en Nederlands kan zelfs verwacht worden dat het uiteindelijke niveau nog wat lager ligt (op weg naar A1).

Engels

havo

vwo

Luisteren

A1/A2

A2/B1

Lezen

A1/A2

A2/B1

Gesprekken voeren

A1/A2

Spreken

A1/A2

Schrijven

A1/A2

Duits

havo

vwo

Luisteren

A1/A2

Lezen

A1/A2

Gesprekken voeren

A1/A2

Spreken

A1/A2

Schrijven

A1/A2

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Frans

havo

vwo

Luisteren

A1/A2

Lezen

A1/A2

Gesprekken voeren

A1/A2

Spreken

A1/A2

Schrijven

A1/A2

Er zijn voor Frans geen streefniveaus voor bb en kb geformuleerd, omdat bij het koppelingsonderzoek geen docenten bb en kb Frans waren betrokken. Naar verwachting is het streefniveau voor deze leerwegen voor Frans A1. Bron: Handreiking Nieuwe Onderbouw Moderne vreemde talen, SLO 2006, p. 31/32

2.6 Beheersingsniveaus, tekstkenmerken en strategieën voor diverse vaardigheden De SLO heeft, zoals gezegd, handreikingen1 ontwikkeld waarmee de kerndoelen en eindtermen gekoppeld worden aan de niveaus van het ERK. De informatie uit deze paragrafen komt letterlijk uit deze handreikingen. (Kijk-)luisterteksten A1 en A2 Beheersingsniveau luistervaardigheid A1: Kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen die zichzelf, zijn/haar familie en directe concrete omgeving betreffen, wanneer de mensen langzaam en duidelijk spreken. Tekstkenmerken receptief

Strategieën

l Onderwerp

l Signalen herkennen en interpreteren

Teksten hebben betrekking op zeer eenvoudige en vertrouwde onderwerpen uit het dagelijks leven. l Woordgebruik en zinsbouw Het taalgebruik is zeer eenvoudig. De zinnen zijn gescheiden door pauzes. l Tempo en articulatie De spreker spreekt zorgvuldig, langzaam en duidelijk. l Tekstlengte Teksten zijn kort.

(geen descriptor op dit niveau)

Beheersingsniveau luistervaardigheid A2: Kan zinnen en de meest frequente woorden begrijpen die betrekking hebben op gebieden die van direct persoonlijk belang zijn (bijvoorbeeld basisinformatie over zichzelf en zijn/haar familie, winkelen, plaatselijke omgeving, werk). Kan de belangrijkste punten in korte, duidelijke, eenvoudige boodschappen en aankondigingen volgen.

) Handreiking Nieuwe Onderbouw: te downloaden via http://www.slo.nl/downloads/archief/Handreiking_20ob_20mvt.pdf/ Handreiking schoolexamens vmbo: te downloaden via: http://www.slo.nl/downloads/archief/http___www.slo.nl_themas_vmbohandreiking_Def_Handreiking_vmbo_mvt.pdf/

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Tekstkenmerken receptief

Strategieën

Onderwerp Teksten hebben betrekking op eenvoudige en vertrouwde onderwerpen en zijn van direct belang voor hem/haar. l Woordgebruik en zinsbouw Het taalgebruik is eenvoudig. l Tempo en articulatie De spreker spreekt rustig en duidelijk. l Tekstlengte Teksten zijn kort. l

Signalen herkennen en interpreteren Kan op basis van een idee over de betekenis van het geheel van korte teksten over alledaagse en concrete onderwerpen, de waarschijnlijke betekenis van onbekende woorden uit de context afleiden.

Leesteksten A1 en A2 Beheersingsniveau leesvaardigheid A1: Kan vertrouwde namen, woorden en zeer eenvoudige zinnen begrijpen, bijvoorbeeld in mededelingen, op posters en in catalogi. Tekstkenmerken receptief

Strategieën

Onderwerp Concrete zaken over vertrouwde, alledaagse situaties. l Woordgebruik en zinsbouw Hoogfrequente woorden en korte, eenvoudige zinnen. l Tekstindeling Visuele ondersteuning. l Tekstlengte Korte, eenvoudige teksten. l

Signalen herkennen en interpreteren Geen descriptor op dit niveau.

Beheersingsniveau leesvaardigheid A2: Kan korte, eenvoudige teksten lezen. Kan specifieke voorspelbare informatie vinden in eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, menu’s en dienstregelingen. Kan korte, eenvoudige, persoonlijke brieven begrijpen. Tekstkenmerken receptief

Strategieën

Onderwerp Alledaags, bekend en concreet. l Woordgebruik en zinsbouw Hoogfrequente woorden en woorden bekend uit de eigen taal of behorend tot internationaal vocabulaire. Teksten zijn eenvoudig en helder van structuur. l Tekstindeling De indeling geeft visuele ondersteuning bij het begrijpen van de tekst. l Tekstlengte Korte teksten. l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Productie (output)kenmerken Beheersingsniveau gesprekken voeren A1: Kan deelnemen aan een eenvoudig gesprek, wanneer de gesprekspartner bereid is om zaken in een langzamer spreektempo te herhalen of opnieuw te formuleren en helpt bij het formuleren van wat de spreker probeert te zeggen. Kan eenvoudige vragen stellen en beantwoorden die een directe behoefte of zeer vertrouwde onderwerpen betreffen.

Tekstkenmerken receptief

Tekstkenmerken productief

Onderwerp Onderwerpen zijn eenvoudig en zeer vertrouwd of gerelateerd aan directe behoeften. l Woordgebruik en zinsbouw Woorden en uitdrukkingen zijn hoogfrequent. Woordgebruik is concreet en alledaags, niet idiomatisch. Zinnen zijn kort en eenvoudig. l Tempo en articulatie Het spreektempo is laag. Woorden worden duidelijk uitgesproken. Er zijn lange pauzes, zodat de taalgebruiker kan nadenken over de betekenis. l Hulp De gesprekspartner moet langzaam en duidelijk spreken en bereid zijn om veel te herhalen en te herformuleren en na te gaan of hij/zij begrepen wordt.

l Onderwerp

Onderwerpen zijn eenvoudig en zeer vertrouwd of gerelateerd aan directe behoeften. l Woordenschat en woordgebruik Beperkt tot een klein repertoire van woorden en eenvoudige uitdrukkingen, over persoonlijke details en bepaalde concrete situaties. l Grammaticale correctheid Beperkt tot een klein aantal eenvoudige grammaticale constructies en uit het hoofd geleerde uitdrukkingen. l Interactie Vragen en antwoorden over persoonlijke details. De communicatie is totaal afhankelijk van herhaling, herformulering en correcties. l Vloeiendheid Beperkt tot korte, geïsoleerde uitingen, voornamelijk standaarduitdrukkingen, met veel pauzes om te zoeken naar uitdrukkingen, de uitspraak van minder bekende woorden, en het herstellen van storingen in de communicatie. l Coherentie Het verband tussen woorden of groepen van woorden wordt aangegeven met basisvoegwoorden, zoals: ‘en’ of ‘dan’. l Uitspraak De uitspraak van een beperkt aantal geleerde woorden en uitdrukkingen kan met enige inspanning worden verstaan door native speakers die gewend zijn om te spreken met mensen met een andere taalachtergrond.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Beheersingsniveau gesprekken voeren A2: Kan communiceren over eenvoudige en alledaagse taken die een eenvoudige en directe uitwisseling van informatie over vertrouwde onderwerpen en activiteiten betreffen. Kan zeer korte sociale gesprekken aan, alhoewel hij/zij gewoonlijk niet voldoende begrijpt om het gesprek zelfstandig gaande te houden.

Tekstkenmerken receptief

Tekstkenmerken productief

Onderwerp onderwerpen zijn alledaags en vertrouwd. l Woordgebruik en zinsbouw Woordgebruik is eenvoudig. Zinnen zijn kort. l Tempo en articulatie Er wordt langzaam gesproken en duidelijk gearticuleerd. l Hulp De gesprekspartner past zijn taalgebruik aan de taalgebruiker aan door langzaam en duidelijk te spreken, te controleren of hij/zij begrepen wordt en waar nodig te herformuleren of te herhalen. De gesprekspartner biedt hulp bij het formuleren en verhelderen van wat de taalgebruiker wil zeggen. Vragen en uitingen zijn direct aan de taalgebruiker gericht. l

Onderwerp onderwerpen zijn alledaags en vertrouwd. l Woordenschat en woordgebruik Standaard patronen met uit het hoofd geleerde uitdrukkingen en kleine groepen van woorden waarmee beperkte informatie wordt overgebracht metbetrekking tot eenvoudige alledaagse situaties. l Grammaticale correctheid Correct gebruik maken van eenvoudige constructies, bevat echter ook systematisch elementaire fouten. l Interactie Antwoorden op vragen en reacties op eenvoudige uitspraken. Indicaties van begrip maar weinig initiatief om de conversatie gaande te houden. l Vloeiendheid Zeer korte uitingen, met veel voorkomende pauzes, valse starts en het herformuleren van uitingen. l Coherentie Groepen woorden zijn verbonden met eenvoudige voegwoorden, zoals: ‘en’, ‘maar’ en ‘omdat’. l Uitspraak De uitspraak is duidelijk genoeg om verstaanbaar te zijn, ondanks een hoorbaar accent. Gesprekspartners vragen af en toe om herhaling. l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Beheersingsniveau spreken A1: Kan eenvoudige uitdrukkingen en zinnen gebruiken om de eigen woonomgeving en de mensen in de naaste omgeving te beschrijven. Tekstkenmerken productief Onderwerp Concrete zaken betreffende de spreker zelf, zijn directe omgeving en personen uit die omgeving. l Woordgebruik en woordenschat Beperkte woordenschat en eenvoudige uitdrukkingen, over persoonlijke details en bepaalde concrete situaties. l Grammaticale correctheid Eenvoudige grammaticale constructies en uit het hoofd geleerde uitdrukkingen. l Vloeiendheid Korte, geïsoleerde uitingen, vooral standaarduitdrukkingen, met veel pauzes om te zoeken naar uitdrukkingen, de uitspraak van minder bekende woorden, en om storingen in de communicatie te herstellen. l Coherentie Woorden of groepen van woorden zijn verbonden door middel van basisvoegwoorden, zoals: ‘en’ of ‘dan’. l Uitspraak De uitspraak van een beperkt aantal geleerde woorden en uitdrukkingen kan met enige inspanning worden verstaan door native speakers, die gewend zijn om te spreken met mensen met een andere taalachtergrond. l

Beheersingsniveau spreken A2: Kan een reeks uitdrukkingen en zinnen gebruiken om in eenvoudige bewoordingen familie en andere mensen, leefomstandigheden, opleiding en huidige of meest recente baan te beschrijven. Tekstkenmerken productief Onderwerp De onderwerpen zijn alledaags en vertrouwd. l Woordenschat en woordgebruik Standaardpatronen met uit het hoofd geleerde uitdrukkingen en kleine groepen van woorden, waarmee beperkte informatie wordt overgebracht in eenvoudige alledaagse situaties. l Grammaticale correctheid Correct gebruik van eenvoudige constructies, maar bevat nog systematisch elementaire fouten. l Vloeiendheid Overwegend zeer korte uitingen, met veel pauzes, valse starts en herformuleringen. l Coherentie Groepen woorden zijn verbonden door middel van eenvoudige voegwoorden, zoals: ‘en’, ‘maar’ en ‘omdat’. l Uitspraak De uitspraak is duidelijk genoeg om de spreker te kunnen volgen, ondanks een hoorbaar accent. Luisteraars zullen af en toe om herhaling moeten vragen. l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Beheersingsniveau schrijven A1: Kan een korte, eenvoudige mededeling doen, bijvoorbeeld voor het zenden van vakantiegroeten. Kan op formulieren persoonlijke details invullen, bijvoorbeeld naam, nationaliteit en adres op een inschrijvingsformulier noteren. Tekstkenmerken productief Onderwerp De teksten hebben betrekking op de schrijver zelf of op imaginaire personen. l Woordenschat en woordgebruik Woorden en eenvoudige uitdrukkingen, over persoonlijke details en bepaalde concrete situaties. l Grammaticale correctheid Een klein aantal eenvoudige grammaticale constructies en uit het hoofd geleerde uitdrukkingen. l Spelling en interpunctie Bekende woorden en korte zinnen zoals op eenvoudige verkeers- of ANWB borden, instructies, namen van dagelijkse objecten en namen van winkels of regelmatig gebruikte basiszinnen zijn correct overgeschreven. Eigen adres, nationaliteit en andere persoonlijke details zijn correct gespeld. l Coherentie Woorden of groepen van woorden zijn verbonden met behulp van basisvoegwoorden, zoals: ‘en’ of ‘dan’. l

Beheersingsniveau schrijven A2: Kan korte, eenvoudige notities en boodschappen opschrijven. Kan een zeer eenvoudige persoonlijke brief schrijven, bijvoorbeeld om iemand voor iets te bedanken. Tekstkenmerken productief Onderwerp De tekst heeft betrekking op de directe eigen omgeving van de schrijver of eenvoudige alledaagse situaties. l Woordenschat en woordgebruik Standaardpatronen met uit het hoofd geleerde uitdrukkingen en kleine groepen van woorden waarmee beperkte informatie wordt overgebracht. l Grammaticale correctheid Eenvoudige constructies, echter systematisch met elementaire fouten. l Spelling en interpunctie Korte zinnen over alledaagse onderwerpen - bijvoorbeeld een routebeschrijving - zijn correct. l Coherentie Groepen woorden zijn verbonden met behulp van eenvoudige voegwoorden, zoals: ‘en’, ‘maar’ en ‘omdat’. l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

3. Didactiek en werkvormen voor de basisberoepsgerichte leerweg van het vmbo A. Didactiek in de BBL Om een idee te krijgen van wat nu kenmerkend is voor de manier van lesgeven aan leerlingen in de BBL, is in het kader van dit project een expertmeeting1 belegd, waarin de volgende vragen centraal stonden: 1. Welke landelijke ontwikkelingen op mvt-gebied zijn van belang voor de BBL? 2. Wat zijn de kenmerken van vmbo-bb-leerlingen en wat betekent dit voor het mvt-onderwijs? 3. Welke implicaties hebben deze landelijke ontwikkelingen en leerlingkenmerken voor materiaalontwikkeling, inrichting van de leeromgeving en professionalisering voor de BBL?

1. W elke landelijke ontwikkelingen op mvt-gebied zijn van belang voor de basisberoepsgerichte leerweg? Doordat de tweede moderne vreemde taal in de BBL niet verplicht is, zijn er ook geen duidelijke eisen aan deze tweede mvt gesteld. In de BBL is een tweede mvt op dit moment niet verplicht, ondanks de Europese afspraken dat iedere Europese burger een tweede mvt naast zijn moedertaal zou moeten leren (Lissabon, 2002). Reden voor het niet verplicht stellen is dat de Projectgroep Onderbouw VO van mening is dat er nog niet voldoende kennis over didactiek en materialen is om in de BBL een tweede mvt aan te bieden; een verplichting blijft echter nadrukkelijk wel het streven van de Projectgroep en dit project is een van de manieren om hieraan bij te dragen. De volgende landelijke ontwikkelingen zijn van belang voor de BBL: l Er zijn 58 kerndoelen geformuleerd. Voor talen zijn alleen Nederlands en Engels in het kernprogramma opgenomen. Aanbevolen wordt om de kerndoelen Engels om te zetten naar Frans en Duits. Dit is vrij makkelijk uitvoerbaar. l Er is een gebrek aan geschikte leermiddelen specifiek ontwikkeld voor BBL-leerlingen. Docenten werken met leergangen die ontwikkeld zijn voor havo-vwo-leerlingen en aangepast zijn aan het niveau van het vmbo. Omdat de meeste Nederlandse docenten veel gebruik maken van hun leergang, is er weinig variatie in het didactisch repertoire dat docenten gebruiken. l Er is geconstateerd dat spreken en luisteren zelden deel uitmaken van de reguliere lessen op scholen. Het Nederlands Activiteitenprogramma moderne vreemde talen2 stuurt aan op een verdere ontwikkeling hiervan in het Nederlandse onderwijs. l In het onderwijs komt meer aandacht voor de relatie tussen onderwijs en de toepassing daarvan buiten de school. Door de beschikbaarheid van nieuwe communicatiemiddelen wordt het makkelijker om een relatie te leggen tussen het curriculum, de school en de wereld buiten de school. 2. Wat zijn de kenmerken van leerlingen in de BBL? Tijdens de expertmeeting is gediscussieerd over kenmerken van BBL-leerlingen op basis van ervaringen van de betrokkenen. Over dit thema heeft Gerard Westhoff een artikel geschreven dat eerder in verkorte vorm verscheen in Didaktief (38 (1-2), 10-11). Het uitgebreide artikel is te vinden achter tabblad 6 ‘Bronnen’, onderdeel D. Gerard Westhoff betoogt dat dé vmbo-leerling niet bestaat, net zo min als dé docent3. Toch valt er volgens Westhoff wel iets te zeggen over kenmerken die je bij leerlingen in het vmbo vaker zult tegenkomen dan bij kinderen die we in het vwo hebben geplaatst.

1 ) Deelnemers: prof. dr. G.J. Westhoff, hoogleraar didactiek moderne vreemde talen; mw. J. Adolfsen, Onderbouw VO; mw. C. van der Donk Hogeschool Arnhem-Nijmegen, dhr. J. Brink, Hogeschool Arnhem-Nijmegen; mw. M. Neppelenbroek, docente Engels Hervion College Den Bosch; mw. H. Jansen-Wikkerink, docente Frans en teamleider, Christelijk College Schaersvoorde Aalten, mw. M. Visser, CPS. 2 ) Nederlands Activiteitenprogramma moderne vreemde talen: http://www.minocw.nl/documenten/Vreemde_talen_OCW.pdf (Zie pag. 15) 3 ) Westhoff, G.J. (2008). Dé vmbo’er bestaat niet. Didaktief, 38 (1-2), 10-11.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

De kenmerken die door de experts genoemd zijn, zijn de volgende: l Leerlingen zijn vaak direct in de omgang met docenten en medeleerlingen en kunnen snel emotioneel reageren op situaties. Leerlingen kunnen ook snel enthousiast reageren, wat als kracht gebruikt kan worden. l De leerlingen vertonen in het algemeen een gevoel van onderlinge solidariteit ten opzichte van docenten. l Leerlingen zijn praktisch gericht. Het aanbieden van realistische taaltaken sluit daar goed bij aan: “Taal is een doe-vak”. Leerlingen kunnen snel aan de slag met taaltaken en leren door te doen. l Leerlingen beschikken in het algemeen over een korte spanningsboog. Deze kan vergroot worden door taakgericht bezig te zijn, waardoor leerlingen steeds het doel van de opdracht voor ogen blijven houden. Het is van belang om goed te kijken naar het doel van de taak. Deze moet voldoende rendement opleveren voor het taalonderwijs. Ook kan de spanningsboog verlengd worden door voldoende variatie in opdrachten aan te brengen. l Leerlingen zijn in het algemeen weinig zelfstandig. Ze kunnen wel veel zelfstandig uitvoeren maar dit moeten ze vaak eerst leren. De mate waarin ze dit moeten kunnen, is afhankelijk van de opdracht. Hoe ruimer de opdracht, hoe helderder die moet worden geformuleerd. Het is beter om kleine opdrachten steeds een stukje breder uit te werken en grote opdrachten op te delen in kleinere stappen. l Leerlingen beschikken over een beperkt abstractievermogen. In taaltaken moet vermeden worden leerlingen te veel op cognitief niveau aan te spreken. Deelnemers geven aan dat om die reden traditioneel grammaticaonderwijs weinig effect heeft in het communicatief taalgebruik van de leerlingen (transfer vindt niet of nauwelijks plaats). l Leerlingen beschikken in het algemeen over een minder breed repertoire aan leerstijlen: ze zijn minder flexibel in het schakelen tussen verschillende taakaanpakken. l Leerlingen beschikken over het algemeen over minder doorzettingsvermogen waardoor ze een lagere frustratietolerantie hebben en eerder afhaken en denken dat ze “het toch niet kunnen”. Meerdere soortgelijke ervaringen dragen bij aan het ontwikkelen en in stand houden van een laag zelfbeeld. l Leerlingen zijn vaak in de basis onzeker maar verhullen dit door zich met een zekere bravoure te presenteren. De leerlingen zijn meestal harde werkers: vaak hebben ze op de basisschool erg hard hun best moeten doen om mee te komen. Ze komen vaak met een minderwaardigheidscomplex het voortgezet onderwijs binnen. Leerlingen kunnen vanwege hun onzekerheid vermijdend gedrag vertonen (self-fulfilling prophecy): ‘Dat kan ik toch niet!’ Het is van belang dat leerlingen teruggekoppeld krijgen wat ze kunnen, om zo vertrouwen op te bouwen in het eigen leervermogen. l Het is voor docenten essentieel om leerlingen voldoende succesbeleving te bieden en zo een positief zelfbeeld op te (helpen) bouwen. Dit kan gedaan worden door leerlingen aan te spreken op hun talenten in plaats van op hun (cognitieve) tekorten. Het Europees Referentiekader (ERK) biedt hiervoor goede handvatten in de vorm van ‘can-do-statements’: ‘ik kan ….’ Westhoff (2008): “Maar het is goed om ons er voortdurend van bewust te blijven dat niet alle kinderen in het vmbo deze kenmerken in dezelfde mate bezitten. Dat betekent dat het ondanks dit soort inzichten erg moeilijk is om een voor al die kinderen geldende aanpak te bedenken.”

©CPS Echt wel: Talen BBL!

3. Implicaties Welke implicaties hebben deze landelijke ontwikkelingen en kenmerken van BBL-leerlingen voor de ontwikkeling van leermiddelen, de inrichting van de leeromgeving en de didactiek/professionalisering van de docent voor de BBL? 3.1 Implicaties voor de schoolorganisatie l Scholen zouden zich meer bewust moeten worden van de brede behoefte aan en mogelijkheden tot het aanbieden van talenonderwijs, juist in de BBL. l Als een school besluit Frans of Duits aan te bieden in de BBL, moet de school zorgen voor een doorlopende leerlijn: - van onderbouw naar bovenbouw: hierbij moet men vooral kijken naar een goede samenhang; er moet een goed vervolg in de bovenbouw georganiseerd worden met bij de leerling passend onderwijs, bijvoorbeeld door in de leergebieden of in aansluiting op de sectoren en beroepscontext samenhang met de talen te zoeken (zie hierover Net echt: competentiegericht taalonderwijs. CPS, 2004, en Beroepsgerichte taaltaken4), - er moeten gesprekken gevoerd worden over de aansluiting tussen primair onderwijs/voortgezet onderwijs (als daar Frans en/of Duits gegeven wordt)5 en tussen bovenbouw/vervolgonderwijs6. l Onderwijsvernieuwing vraagt om een grote frustratietolerantie bij docenten. Meestal is er maar een klein groepje pioniers die het voortouw neemt bij het ontwikkelen, uittesten en aanpassen van nieuwe didactiek en leermiddelen. l Uitbreiding van het didactisch repertoire geschikt voor BBL-leerlingen begint bij de individuele docent. Via evaluatie van het eigen didactisch handelen ontstaat bewustwording van ontwikkelpunten in het pedagogisch-didactisch handelen. l In aansluiting op het vorige punt kan gebruik gemaakt worden van actieonderzoek (onderzoek in/aan de praktijk) om in kaart te brengen welke ontwikkelpunten er zijn in het didactisch handelen, de leeromgeving en de leermiddelen. Zonder facilitering in termen van (ontwikkel-)tijd, middelen en ondersteuning (technisch, inhoudelijk), zullen gewenste ontwikkelingen niet of nauwelijks van de grond komen. Dit vraagt om een goede jaarplanning waarin capaciteit gereserveerd wordt voor het ontwikkelen, uittesten en evalueren van nieuwe werkwijzen. Bovendien zullen schoolleiders en teamleiders op resultaten moeten aansturen en continuïteit moeten garanderen. Ook zal in de jaarplanning rekening gehouden moeten worden met (waargenomen) belasting van docenten. Dit vraagt om een professionele schoolcultuur met stevig onderwijskundig leiderschap. l De uitbreiding van het didactisch repertoire op vmbo kan ook tot een op havo en vwo bruikbare aanpak leiden. l Veel scholen werken in teams rondom een bepaald leerjaar. Hierdoor komen docenten in aanraking met andere leergebieden. Dit kan ingezet worden als middel om elkaars pedagogisch-didactisch handelen te versterken, bijvoorbeeld door samen aan (vakoverstijgende) projecten te werken.

) CPS, Beroepsgerichte taaltaken: http://www.cps.nl/talencentrum > thema’s >Taaltaken > Beroepsgerichte taaltaken of http://www.cps.nl/engine.php?Cmd=see&P_site=840&P_self=6467&PMax=&PSkip=&PHPSESSID=61e2de9f07cb03bed680178c323b77d7 5 ) Het Europees Platform werkt aan het zogeheten LINQ-project, waarin werkwijzen voor taalonderwijs Frans en Duits op de basisschool ontwikkeld worden. Voor meer informatie zie: http://www.europeesplatform.nl/talen > LINQ of http://www.europeesplatform.nl/talen/?var_content=content&contentid=308 6 ) Zie: http://www.cps.nl/talencentrum > thema’s > VMBO > Aansluiting VMBO-MBO of http://www.cps.nl/engine.php?Cmd=see&P_site=840&P_self=7336&PMax=&PSkip=&PHPSESSID=749b55c6fe87863d9b540c36399a9a52 4

©CPS Echt wel: Talen BBL!

3.2 Implicaties voor het pedagogisch-didactisch handelen van de docent l Docenten zouden hun leerlingen goed moeten leren kennen: wie zijn ze, wat is hun achtergrond (thuissituatie), hoe was hun achtergrond op de basisschool, welk zelfbeeld heeft de leerling, hoe is de groepsdynamiek in de klas, et cetera Op basis hiervan zouden docenten hun leerlingen moeten benaderen: de leerling als uitgangspunt voor invulling van het onderwijs en niet zozeer de methode. l Docenten zouden hun eigen lesvoorbereiding moeten evalueren. Daarbij kan gebruik gemaakt worden van de volgende vragen: - Wat weet ik van mijn leerlingen? - Hoeveel werkvormen gebruik ik in mijn les? - In hoeverre zijn de werkvormen activerend? - Hoe lang is mijn uitleg ten opzichte van praktisch werken aan taken (spanningsboog)? - Wordt mijn uitleg op meerdere manieren ondersteund: schriftelijk, visueel, auditief, handelend? - Op welke wijze werk ik aan succesbeleving bij leerlingen? - Op welke wijze ondersteun ik leerlingen zodat ze in staat zijn de taken zo zelfstandig mogelijk uit te leren voeren? (scaffolding)7 - In hoeverre bied ik voor leerlingen overzichtelijke opdrachten met behapbare leerstappen? - In hoeverre sluit ik in mijn onderwijs aan bij de belevingswereld van leerlingen? - Op welke wijze ondersteun ik het ontwikkelen en toepassen van verschillende leerstijlen door leerlingen? - In hoeverre ondersteun ik leerlingen bij het ontwikkelen van een positief zelfbeeld?

7 ) Scaffolding: de (tijdelijke) ondersteuning van een leerling bij de uitvoering van een taak waardoor de docent de leerling helpt om een taak zelfstandig te leren uitvoeren (Gibbons, p. 10)

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

3.3 Implicaties voor leermiddelen Naast het pedagogisch-didactisch handelen kunnen ook leermiddelen geëvalueerd worden. Brink en Van der Donk (2005) hebben een checklist opgesteld voor het onderwijs moderne vreemde talen in de bovenbouw van het vmbo8: Criteria Checklist Moderne Vreemde Talen Onderwijs Bovenbouw vmbo 1. In hoeverre zijn de opdrachten taakgericht? Omschrijving: de leerling moet op affectief en cognitief niveau een antwoord kunnen krijgen op de vraag “Wat kan ik nu?” Bovendien moet hij zijn leerresultaat kunnen aantonen = vastleggen in portfolio). 2. In hoeverre zijn de opdrachten praktijkgericht? Omschrijving: geen of zeer weinig theorievorming op grammaticaal, lexicaal of socio-cultureel niveau. De leerling leert door te doen. 3. In hoeverre zijn de opdrachten communicatiegericht? Omschrijving: het overbrengen van de boodschap is altijd belangrijker dan de correctheid van taaltechnische aspecten. 4. In hoeverre zijn de opdrachten doe-gericht? Omschrijving: bieden de opdrachten afwisseling aan in lichaamshouding (bijvoorbeeld werkvormen als tafelgroepen, carrousel vormen waarbij lichamelijke beweging ingesloten is)? 5. In hoeverre zijn de opdrachten productgericht? Omschrijving: de opdrachten nodigen de leerlingen uit om producten te maken die toonbaar zijn aan andere leerlingen. 6. In hoeverre nodigen de opdrachten de leerlingen uit tot samenwerkend leren? Omschrijving: in de opdrachten zijn momenten voorgeschreven waarop de leerlingen leren op het niveau van sociale (….) en cognitieve (drie weten meer dan één) vaardigheden. 7. In hoeverre nodigen de opdrachten uit tot zelfstandig werken, zelfstandig leren of zelfverantwoordelijk leren? Omschrijving: de leerlingen leren steeds meer om zich zelfstandig te oriënteren op leertaken, een strategie te kiezen, de werkzaamheden uit te voeren en te evalueren. 8. In hoeverre bieden de opdrachten de ruimte om verschillen tussen leerlingen tot hun recht te laten komen? Omschrijving: bij de uitvoering van de opdrachten vormen verschillen in leerstijl en culturele achtergrond (….) geen belemmering. De constructie van de opdrachten houdt expliciet rekening met deze verschillen.

8 ) Brink, J. en C. van der Donk, (2005) Didactiek MVT in de bovenbouw van het vmbo, in: Met andere ogen kijken, theorie die werkt. P. van de Ven (ed.) Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Faculteit Educatie, Kenniskring ‘Theorie die werkt – Leren als symbiose van theorie en praktijk’.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

3.4 Implicaties voor de inrichting van de leeromgeving De leeromgeving zou zoveel mogelijk aangepast moeten worden in aansluiting op de BBL-leerling. Daarbij kan gedacht worden aan de volgende punten: l De leeromgeving moet een plezierige uitstraling hebben maar niet te veel afleidende prikkels bieden. l De leeromgeving moet de mogelijkheid bieden om informatie op meerdere manieren aan leerlingen aan te reiken: visueel met beamer/illustraties, auditief via geluidsboxen, op werkplekken via simulaties en doeopdrachten. l De leeromgeving moet hulpmiddelen bieden die leerlingen helpen bij het ontwikkelen van zelfstandig werken (zogenaamde ‘scaffolding tools’, zoals stappenplannen, hulpkaarten, en dergelijke). l De leeromgeving moet docenten goed overzicht geven van de wijze waarop leerlingen werken, zodat hij of zij in staat is de leerling waar nodig hulp te bieden. l De leeromgeving moet voldoende variatie in leermiddelen aanbieden. l De leeromgeving moet diverse werkvormen mogelijk maken: individueel (stiltewerkplekken), groepswerkplekken, uitlegruimte, computerwerkplekken, et cetera. Voor meer informatie over de inrichting van de leeromgeving zie: Talenacademie9 (CPS, 2007), Speakerbox10 (CPS, 2007) en Net echt: competentiegericht taalonderwijs (CPS, 2004)11.

B. Werkvormen voor samenwerkend leren In deze paragraaf wordt een aantal handige werkvormen gepresenteerd die gebruikt kunnen worden in het taalonderwijs aan BBL-leerlingen. Deze werkvormen zijn gebaseerd op activerende didactiek en samenwerkend leren. Bij activerende didactiek gaat het erom leerlingen zo te motiveren dat ze daadwerkelijk actief bezig zijn met de lesstof. Met name BBL-leerlingen zijn gebaat bij een manier van leren waarbij zij niet zozeer dingen horen of lezen, maar wel dingen actief moeten verwerken en uitvoeren. Samenwerkend leren is een vorm van activerende didactiek die verder gaat dan gewoon groepswerk. Het houdt in dat leerlingen elkaar nodig hebben om tot een leerresultaat te komen. De uitgangspunten hierbij zijn: l Gelijkwaardige deelname van de teamleden l Individuele aanspreekbaarheid l Positieve (wederzijdse) afhankelijkheid l Simultane interactie; is iedereen actief? Als je leerlingen in groepjes laat werken, moet je rekening houden met de volgende zaken: Stel zelf de groepjes samen! Hiermee voorkom je eindeloze discussies over de groepssamenstelling (die wil niet met die…) l Benoem bij wat grotere opdrachten een voorzitter, tijdbewaker, schrijver en rapporteur. Bij grotere teams kun je eventueel ook nog een ‘geluidsregelaar’ en een observant aanstellen. l Ieder teamlid geeft ook een inhoudelijke bijdrage. l Geef precies aan wanneer het teamresultaat klaar moet zijn (bijvoorbeeld 30 minuten) en houd je daaraan. l

De werkvormen die hieronder beschreven worden, zijn als volgt ingedeeld: I. Werkvormen voor kennismaking/groepsvorming, II. Werkvormen voor denkvaardigheden, III. Werkvormen voor kennis delen, IV. Werkvormen voor feitenkennis, V. Werkvormen voor discussie.

9 ) Talenacademie: : http://www.cps.nl/talencentrum > thema’s > Talenacademie of: http://www.cps.nl/engine.php?Cmd=seepicture&P_ site=840&P_self=11958&Random=1162984594 10 ) Speakerbox: http://www.cps.nl/talencentrum > thema’s > gespreksvaardigheid > Speakerbox of: http://www.cps.nl/engine. php?Cmd=seepicture&P_site=840&P_self=11920&Random=2012367691 11 ) Net echt: competentiegericht taalonderwijs: http://www.cps.nl/talencentrum > thema’s > competentiegericht taalonderwijs of: http://www.cps.nl/engine.php?Cmd=seepicture&P_site=840&P_self=8939&Random=1166207537

©CPS Echt wel: Talen BBL!

I. Werkvormen voor kennismaking/groepsvorming

1. Op een rij 1. Leerlingen vormen een rij op basis van een criterium dat vastgesteld is door de docent. 2. B ij een criterium: bijvoorbeeld leeftijd, dient de jongste leerling helemaal aan het begin van de rij te gaan staan en de oudste helemaal rechts. De rest van de leerlingen moeten zo snel mogelijk bepalen op welke plek ze in de rij behoren. Bij een stelling: leerlingen die het volkomen oneens zijn met de stelling gaan aan het begin van de rij staan en leerlingen die het eens zijn helemaal aan het eind. Leerlingen moeten met elkaar in discussie gaan over de stelling en bepalen op basis daarvan hun plek in de rij. 3. N adat leerlingen hun positie hebben ingenomen, bepaalt de docent hoe de groepen samengesteld worden: homogeen (leerlingen die naast elkaar staan in de rij) of juist heterogeen (extreme opvattingen bij elkaar). De groepen kunnen homogeen of heterogeen samengesteld worden op basis van bijvoorbeeld kennisniveau, interesses, standpunten, waarden en normen. Voorbeelden: l Een rij kan gemaakt worden op basis van bijvoorbeeld de geboortedatum van leerlingen, de lengte, aantal letters in hun naam, hoe laat ze gisteren naar bed zijn gegaan, et cetera. Op basis daarvan kunnen eventueel homogene of heterogene groepen samengesteld worden. l

L eerlingen maken een rij met als criterium: de schoenmaat (van laag naar hoog). Daarna formeren ze een duo met iemand die (ongeveer) dezelfde schoenmaat heeft. Het onderwerp is dan: stel dat je de leeftijd van jouw schoenmaat hebt bereikt: hoe zie jij er dan uit? Wat doe je dan? Met wie leef je samen? Wat zou leuk zijn aan die leeftijd? Wat minder leuk? Hierna is het mogelijk om hetzelfde uit te voeren, maar dan met duo’s met geheel andere schoenmaten.

2. Ga op zoek naar… 1. De docent geeft leerlingen een opdrachtenblad en de instructie om iemand uit de klas te zoeken die…… (afhankelijk van wat op het opdrachtenblad staat): Iemand die…… -

Naam

14 jaar is 2 broers heeft een mountainbike heeft van voetballen houdt

2. D e leerling loopt door de klas en vraagt aan zijn medeleerlingen of zij….. en vult, als hij iemand gevonden heeft, de naam in achter het betreffende item. Voorbeelden: l Als kennismaking met de klas aan het begin van het jaar: op de invulbladen komen in de doeltaal simpele vragen te staan zoals: zoek iemand die met de fiets naar school/bus naar school gaat, die bruine/blauwe ogen heeft, een oudere broer heeft. Hierdoor worden de leerlingen gedwongen om met elkaar te praten.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

II. Werkvormen voor denkvaardigheden

1. Denken – delen – uitwisselen 1. 2. 3. 4.

De docent stelt een vraag. Alle leerlingen denken individueel na over het antwoord. Daarna delen zij hun antwoord met een medeleerling (in duo’s). Tot slot wisselen zij hun antwoorden uit met een ander duo.

Voorbeelden: l Opdrachten maken bij een gelezen tekst. l Zinnen maken van gegeven woorden. l Een titel bij een tekst verzinnen. l De kernboodschap van een tekst begrijpen.

2. Genummerde hoofden 1. 2. 3. 4. 5.

De leerlingen worden in groepjes verdeeld. In elk groepje worden de leerlingen genummerd (bijvoorbeeld van 1-4). De docent geeft een instructie/vraag/opdracht. De leerlingen overleggen met elkaar over het antwoord. Iedereen moet op de hoogte zijn van de uitkomst! De docent noemt een willekeurig nummer per groepje; diegene moet het antwoord geven.

Voorbeelden: Rubriceren van woorden in woordgroepen (vlees, vis, groente, fruit). l Elke willekeurige vraag over de stof. l Schriftelijke vragen bij een tekst. l

III. Werkvormen voor kennis delen

1. Binnencirkel – buitencirkel 1. 2. 3. 4. 5.

De docent deelt de klas in twee even grote groepen in. De leerlingen zitten in twee cirkels, een binnen- en een buitencirkel, met het gezicht naar elkaar toe. De docent stelt een vraag of geeft een opdracht aan alle leerlingen. De leerlingen wisselen antwoorden of meningen uit met een partner die tegenover hen zit. Daarna draaien de leerlingen uit de buitencirkel een plaats door en voeren de opdracht uit met de nieuwe partner tegenover hem/haar. 6. De cirkel kan net zolang doordraaien als de docent beslist. Voorbeelden: Leerlingen voeren een korte dialoog of telefoongesprekje (met de ruggen naar elkaar toe). l Leerlingen vertellen iets aan elkaar over hun vakantie. l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

2. Experts 1. 2. 3. 4.

D e docent deelt de leerlingen in groepen van 4 personen De docent verdeelt de lesstof over de (4) groepsleden/experts. I edere leerling bestudeert/maakt zijn gedeelte/deeltaak en maakt daar een uittreksel/aantekeningen van. De leerlingen leggen elkaar uit wat ze in hun gedeelte gelezen hebben; de anderen maken aantekeningen.

Uitbreiding: 5. D e leerlingen in de groep krijgen een nummer; uit elke groep gaan de nummers 1 (2,3,4) naar de ‘expertgroep nummer 1’ (2,3,4). 6. I n de expertgroep bespreken de leerlingen hun stof, daarna keren ze terug naar hun basisgroep en leggen daar uit wat ze bestudeerd hebben. 7. Eventueel krijgen alle leerlingen een toets over álle stof. Voorbeelden: l Een tekst is in vier delen geknipt; de groepsleden krijgen ieder een kwart van de tekst en moeten daarna samen de oorspronkelijke tekst weer samenstellen. l Per winkel een assortiment samenstellen (bakker, slager, groenteboer, drogist). l Experts maken vragen bij een bepaald (stuk) tekst die door de andere groepsleden beantwoord moeten worden.

3. Placemat 1. Bij teams van vier: teken een rechthoek op een groot vel papier. Trek vervolgens vanuit de hoeken lijnen naar de hoeken van het papier. De zijvlakken zijn voor individueel gebruik, de rechthoek is voor gemeenschappelijk gebruik. 2. De docent stelt een vraag of poneert een stelling waarover eerst individueel moet worden nagedacht en vervolgens gediscussieerd. 3. 1e ronde: individueel. De leerlingen schrijven in hun eigen vak. 4. 2e ronde: discussie. De leerlingen vullen het gemeenschappelijke gedeelte met één antwoord/standpunt. 5. 3e ronde: rapportage aan de rest van de groep. Voorbeelden: Zoveel mogelijk woorden in de doeltaal rondom een thema bedenken. l Voorkennis ophalen van de vorige les. l

4. Mindmap 1. 2. 3. 4.

De leerlingen worden verdeeld in teams van 3, 4 of 5 personen. Ieder teamlid heeft een pen of viltstift, liefst in verschillende kleuren. De docent zet een woord, begrip of vraag in het midden van hun (grote) vel papier. Eerste ronde: vrije associatie (geen discussie). Om het begrip heen noteren de leerlingen hun invallen; deze notities kunnen op hun beurt ook weer aanleiding worden van nieuwe associaties. 5. Tweede ronde: structureren, verbanden aangeven (discussie). 6. Derde ronde: rapporteren aan de andere teams. Voorbeelden: Hoe kun je je excuseren in de doeltaal? l Aan welke zinnetjes denk je bij ‘de weg vragen/wijzen’ (in de doeltaal)? l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

IV. Werkvormen voor feitenkennis 1. Ga op zoek naar… 1. D e docent geeft leerlingen een opdrachtenblad en de instructie om iemand uit de klas te zoeken die…… (afhankelijk van wat op het opdrachtenblad staat): Iemand die……

Naam

- d e vertaling heeft van het woord ‘zitkamer’, - de ontkennende versie heeft van de zin ……, - et cetera. 2. D e leerling loopt door de klas en vraagt aan zijn medeleerlingen of zij….. en vult, als hij iemand gevonden heeft, de naam in achter het betreffende item. 3. Geef een tijdslimiet om de antwoorden te verzamelen. 4. Leerlingen kunnen ook zelf de invulbladen maken, bijvoorbeeld ter voorbereiding van een toets. Voorbeelden: l Als kennismaking met de klas aan het begin van het jaar: op de invulbladen komen in de doeltaal simpele vragen te staan zoals: zoek iemand die met de fiets naar school/bus naar school gaat, die bruine/blauwe ogen heeft, een oudere broer heeft, et cetera. Hierdoor worden de leerlingen gedwongen om met elkaar te praten. l Vocabulaire: er zijn A- en B-versies van de invulbladen. Op de A-versie staan de woorden in de Nederlandse taal, op de B-versie staan woorden in de doeltaal (of op beide invulbladen een stuk A-versie en B-versie). Leerlingen moeten de klasgenoot met de juiste vertaling zoeken. l Grammatica: hetzelfde kan je doen met werkwoorden in de verschillende tijden, zinnen bevestigend/ ontkennend maken, zinnetjes vertalen et cetera.

2. Check in duo’s 1. L eerlingen hebben individueel een opdracht gemaakt met eenduidige antwoorden (bijvoorbeeld opdrachten uit het boek). 2. De leerlingen vormen duo’s en vergelijken hun antwoorden. 3. De leerlingen proberen overeenstemming te bereiken over het goede antwoord. 4. Overgebleven vragen stellen ze aan de docent of aan een ander duo. Voorbeeld: Controle huiswerkopgaven.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

V. Werkvormen voor discussie

1. Hoeken 1. De docent schrijft een stelling op het bord. 2. De docent laat de leerlingen nadenken en hun mening opschrijven 3. D e leerlingen lopen naar de hoek voor of tegen; ze verzamelen samen met een partner argumenten voor hun mening. 4. O p het signaal van de docent zoeken ze een partner uit de andere hoek. 5. De partners bepalen onderling wie A en wie B is: - A geeft zijn mening + argumenten, - B parafraseert en geeft zijn/haar mening + argumenten- A parafraseert de mening van B et cetera. Voorbeeld l Simpele discussies over onderwerpen met betrekking tot school (lestijden, aanbod in de kantine).

2. Op een rij 1. Leerlingen vormen een rij op basis van een criterium dat vastgesteld is door de docent 2. Bij een stelling: leerlingen die het volkomen oneens zijn met de stelling gaan aan het begin van de rij staan en leerlingen die het volkomen eens zijn helemaal aan het eind. Leerlingen moeten met elkaar in discussie gaan over de stelling en bepalen op basis daarvan hun plek in de rij. Voorbeeld: Simpele discussies over onderwerpen met betrekking tot school (lestijden, aanbod in de kantine).

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

4. Leerzame activiteiten Op de volgende paginaâ&#x20AC;&#x2122;s vindt u de ontwikkelde leerzame activiteiten.

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Inhoud leerversterkers 01 Memo Leerversterkers

02 Leerversterker Wrts-lijst

03 Leerversterker Grammatica

04 Leerversterker Woordjes leren

05 Helpkaart woordjes leren

06 Handleiding werken met het Europees Taalportfolio

07 Handleiding werken met de geluidsrecorder

08 Leerversterker spelletjes grammatica

09 Leerversterker Taalspelletjes

10 Leerversterker Goose wedding game

11 Leerversterker Ganzenbord ‘clothes’

12 Newsround

13 Het journaal

14 Leerversterker Chapter 5 Xchange

103

15 Leerversterker My favorite video

107

16 Spreekvaardigheidsversterker Describe your family

111

17 Beoordeling spreekvaardigheid

117

18 Spreekvaardigheidsopdracht Lost in Den Bosch

121

19 Leerversterker TomTom opdracht

127

20 Leerversterker Down Under identity

135

21 Down Under Identity Doll speaking

141

22 DUID’s future

145

23 Engels spel Summer holidays

149

24 Schrijfvaardigheid Grief for Steve

155

25 Schrijfversterker Write your own comic

161

26 Lessenserie Do your own cooking

165

27 Lessenserie Groepsreis naar München

171

28 Lessenserie ‘Dagje uit’

187

29 Lessenserie Weltmeisterschaft

203

30 Nervenkitzel praktische Auftrag

225

31 Lessenserie Trabi Triviant

233

32 Lessenserie The Zoo

241

33 Leesdossier vmbo

263

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 1

Titel

Leerversterkers

Korte omschrijving

In deze memo wordt uitgelegd wat het doel, het nut en de toepassingsmogelijkheden van leerversterkers zijn. Alle N.v.t. N.v.t. N.v.t. l V oorbeelden van leerversterkers meenemen en hiermee leerlingen in een introductieles ervaring op laten doen

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen

Ontwikkeld door

M. Visser

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

01 Memo Leerversterkers Werkdefinitie Een leerversterker verrijkt een leerhandeling en wordt toegevoegd om het leereffect van een taak te vergroten, waardoor de leerling langer en intensiever aan een taak werkt en ‘handelt aan de taal’. Deze definitie is ontleend aan: (2002) Westhoff, G.J. Achtergronden van taakgeoriënteerd taalonderwijs. Nationaal Bureau Moderne Vreemde Talen (NaB-MVT). Verkregen van internet op 20 februari 2007 via: http://www.nabmvt.nl/publicaties/00008/ “Via specificaties is het ook mogelijk de opgeroepen leerhandeling te ‘verrijken’ door toevoeging van ‘leerversterkers’. Net als ‘smaakversterkers’ worden deze taakaspecten niet op zichzelf gebruikt, maar toegevoegd om het leereffect te vergroten. Met name doordat ze de leerling langer en intensiever aan de input of aan specifieke kenmerken daarvan laten handelen. De belangrijkste voorbeelden zijn de eis een grammarchecker te gebruiken, een leerlogboekje bij te houden, of dat er een minimum aantal woorden of regels aan de eigen vocabulaire- of grammaticaverzameling moet worden toegevoegd.” Toepassing Een leerversterker kan door een docent aan een taak worden toegevoegd, waarbij hij/zij deze verplicht kan stellen (bijvoorbeeld de regel dat elke leerling iedere week twintig woorden aan zijn www.wrts.nl – lijst toevoegt) of als niet-verplichte zinvolle leeractiviteit kan aanraden. Voorbeelden Vocabulaire leren Een handleiding voor een leerversterker met Wrts kan worden gedownload via: http://download.cps.nl/download/Talencentrum/talenBBL/taken/leerversterker_woordenlijstWRTS.doc. Deze handleiding is ook te vinden in deze map, achter dit tabblad, onder nummer 2. Grammatica leren Een grammatica leerversterker kan gedownload worden via: http://download.cps.nl/download/Talencentrum/talenBBL/taken/leerversterker_grammatica.doc Deze handleiding is ook te vinden in deze map, achter dit tabblad, onder nummer 3.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 2

Titel

Leerversterker Wrts-lijst

Korte omschrijving

Materialen

Een nuttige leerversterker om een eigen woordenlijst aan te maken op internet, inclusief zelftoetsingsmogelijkheden. Alle N.v.t. Afhankelijk van gebruik Leerlingen moeten zelf een account aanmaken en de docent deze gegevens ter inzage geven. l Computer met internet

Ontwikkeld door

M. Visser

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

02 Leerversterker Wrts-lijst Eisen l Iedere leerling houdt een woordenlijst bij in www.wrts.nl l I edere week voer je twintig woorden (passend bij het thema) in de Wrts-lijst in, in de vreemde taal (Frans, Duits of Engels). l I edere week voer je tien woorden in Wrts-lijst in in het Nederlands die je wilt weten in de vreemde taal. Je zoekt die woorden in de vreemde taal op via medeleerlingen, een woordenboek of je docent. l E lke week doe je een Wrts-toets om te oefenen, iedere twee weken doe je een eindtoets. Werkwijze 1. Wrts-account aanmaken: l G a naar www.wrts.nl

Klik op: ‘Meld je nu meteen aan!’ l V ul bij ‘E-mailadres’ je school e-mailadres in: bijv j.janssen@mijnschool.nl l V ul bij ‘Wachtwoord’ je wachtwoord in (gebruik je schoolwachtwoord). l V ul bij ‘Bevestiging’ nog een keer je schoolwachtwoord in. l K lik op ‘Aanmelden’. Er verschijnt nu een scherm. l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

2. Maak een woordenlijst aan Maak per periode (per thema) een woordenlijst aan. Dit gaat als volgt:

Klik op ‘Nieuwe lijst maken’. Er verschijnt een lege lijst. l V ul bij ‘Titel’ de naam van je thema (periode in), bijvoorbeeld ‘illness’. l V ul bij ‘Taal A’ de vreemde taal in. l V ul bij ‘Taal B’ Nederlands in. l V ul bij 1. eerst het Engelse woord in en dan de Nederlandse vertaling en zo verder. l K lik op ‘Meer invoervakken’ als je meer rijen nodig hebt. l K lik op ‘Opslaan’ om je lijst op te slaan. l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

3. Overhoor jezelf l Je kunt jezelf via Wrts overhoren. Login met je naam en wachtwoord (zie stap 1). l Je ziet nu je woordenlijsten. Kies de lijst waarop je jezelf wilt overhoren. l Klik op ‘Overhoren’ achter de titel van je lijst. l Je ziet nu het ‘Overhoorscherm’.

Je kunt hier kiezen hoe je wilt oefenen: l Makkelijk: meerkeuze of reactiespel. l Moeilijk: puzzel, alleen medeklinkers, alleen de eerste letter, in gedachten. l Toets. l Goed of snel. l Van Engels naar Nederlands (makkelijker als je begint) of van Nederlands naar Engels (voor als je meer getraind bent). l Ook kun je aangeven of je hoofdletters, leestekens, et cetera belangrijk vindt en je kunt woorden automatisch laten voorlezen. Als je jouw keuzes hebt aangeklikt, klik je op ‘Overhoring’ en kun je beginnen. Een ‘toets’ ziet er zo uit:

Als je klaar bent, print je deze pagina uit en kan die in je papieren portfoliomap. Je docent kan zo zien welke woorden je al kent en welke je nog wat meer moet oefenen.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 3

Titel

Leerversterker Grammatica

Korte omschrijving

Leerversterker om een eigen grammaticaschrift op te bouwen. Alle N.v.t. N.v.t. Duoâ&#x20AC;&#x2122;s maken l Schrift l Computer met internet

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen Ontwikkeld door

M. Visser

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

03 Leerversterker Grammatica Je eigen grammatica Doel Zelf je eigen grammaticaschrift opbouwen (en oefenen met de regels). Taak l Vul elke week vijf grammaticaregels in de vreemde taal (Frans, Duits, Engels, Spaans, et cetera) in je grammaticaschrift in. l Wissel één keer per week je schriftje uit met een klasgenoot. Schrijf daarin bij de regels een tip en een topper op. l Vergelijk eventueel jouw regels met overzichten hieronder. l Oefen met de regel door de oefeningen op de sites te doen. l Beschrijf de regel waarmee je hebt geoefend en hoeveel oefeningen je hebt gedaan.

Engels

http://www.bastrimbos.com/grammar/grammar_index.htm

Frans

http://french.about.com/library/begin/bl_begin_gram.htm

Duits

http://www.duits.de/schueler/sg/index.htm

Spaans

http://www.teleac.nl/spaans/grammatica.html

Italiaans (Engels)

http://www.uvm.edu/~cmazzoni/3grammatica/grammatica/index.html

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 4

Titel

Leerversterker Woordjes leren

Korte omschrijving

Leerversterker met hulpmiddelen en manieren om beter woordjes te leren. Alle N.v.t. N.v.t. Introductieles vocabulaire verwerving l Kaartjes l Computer met internet

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen Ontwikkeld door

M. Visser

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

04 Leerversterker Woordjes leren Hoe leer je woordjes? Op deze hulpkaart staan verschillende manieren leren om woordjes te leren. Kijk wat je zelf de prettigste manier vindt. 1. Talige ezelsbruggetjes l De ‘keyword’ methode: je verbindt het woord dat je moet leren aan een woord in je eigen taal. Bijvoorbeeld als je het Spaanse woord voor ‘brood’ moet leren (= ‘pan’ in het Spaans), dan stel je je een brood in een pan voor. 2. Ruimtelijke ezelsbruggetjes l Wandeling door het huis: in gedachten loop je door je eigen huis en leg je de verschillende woorden die je moet leren op verschillende plaatsen neer. Om je de woorden te herinneren loop je dezelfde route weer langs. l Vormen van figuren: je schrijft de woorden op een bladzijde en vormt er driehoeken, vierkanten of andere vormen mee. l Koppelen aan een vinger: bij elke vinger hoort een bepaald woord. 3. Visuele ezelsbruggetjes l Foto’s: koppel een foto bij elk woord dat je moet leren. l Visualisering: in plaats van foto’s te gebruiken, kun je je het woord ook voorstellen in gedachten. 4. Fysieke ezelsbruggetjes (Total Physical Response) Een heel handige manier om bepaalde woorden te onthouden is door ze uit te beelden. Deze methode noemen we TPR. De docent doet iets voor en zegt in de vreemde taal wat hij doet (“I walk to the door ” of “Please give me the stapler”) en geeft daarna de opdracht aan jullie om hetzelfde te doen. Jullie kunnen ook elkaar opdrachten geven. 5. Groepering/thematisch Deel de woorden die je moet leren in in groepen, bijvoorbeeld op de thema’s kleuren, meubels, tegenstellingen, grootte, vorm, et cetera. 6. Verhaaltje maken Probeer van de woorden die je moet leren een zinnetje of een verhaaltje te maken. 7. Woordweb Maak samen met andere leerlingen een woordspin of woordweb; in het midden staat het kernwoord, daaromheen schrijf je de woorden die ermee te maken hebben.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

8. Herhaling Herhaal de woorden die je moet leren regelmatig; je kunt beter elke dag tien minuten besteden aan het leren van dezelfde woordjes dan één dag een heel uur. 9. Toepassen in de praktijk (niet alleen in de klas) Probeer de woordjes zoveel mogelijk buiten de klas te gebruiken; als je ze alleen uit je boek leert, weet je ze niet meer als je ze in het echt moet gebruiken! Probeer de taal ook buiten de klas te gebruiken (door naar muziek te luisteren, films te kijken/luisteren en op excursie te gaan!).

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 5

Titel

Helpkaart woordjes leren

Korte omschrijving

Materialen

In deze memo worden tips gegeven voor het leren van woordjes. Alle N.v.t. N.v.t. Leerlingen in een introductieles oefenmogelijkheden bieden en bespreken welke aanpak(ken) goed bij ze past/passen. N.v.t.

Ontwikkeld door

R. Houx

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

05 Helpkaart woordjes leren Inleiding Bij mvt moet je elk jaar een heleboel woorden leren en dat valt niet altijd mee. Om jullie hierbij een beetje te helpen, staan in deze helpkaart een aantal manieren om dit aan te pakken. Werkwijze 1. Eerst hardop mondeling = geheugen trainen 1. Lees het vreemde woord hardop en daarna de Nederlandse vertaling zonder af te dekken. Als je de uitspraak van een woordje niet kent Ga je naar: http://demo.acapela-group.com/ Typ een woordje uit de woordenlijst in en let goed op de uitspraak. 2. Op volgorde: eerst de Nederlandse woorden afdekken. Vreemde woorden en Nederlandse vertaling hardop uitspreken. Kijk meteen of je het goed had. Daarna oefen je andersom, dus vreemde woorden afdekken. 3. Als je ze op volgorde goed kent, ga je de woordjes door elkaar overhoren! 2. Opschrijven 1. Opschrijven met de hand; je onthoudt de woordjes beter dan wanneer je de computer gebruikt. 2. Nederlands afdekken en het vreemde woord opschrijven. Spreek het woord daarna nog eens rustig en goed uit. 3. Goed opgeschreven? Kijk extra goed naar de spelling. 3. Online oefenen met Wrts Gebruik Wrts, zie ook de Leerversterker Wrts-lijst. 4. Kaartjesmethode 1. Neem een stapel (kartonnen) kaartjes. Schrijf op de voorkant drie tot vijf vreemde woorden die iets met elkaar te maken hebben en schrijf de Nederlandse vertaling op de achterkant. 2. Overhoor jezelf door eerst de vreemde taal en daarna het Nederlands hardop uit te spreken. 3. Heb je alle woorden op het kaartje goed? Ja! Neem dan het volgende kaartje. Nee! Leg het kaartje aan de kant en oefen later nog eens tot je alle woorden kent. Tip:

aak een persoonlijke vergeet-top-10 van woorden die je maar niet kunt onthouden. M Schrijf die op een blaadje en kijk daar steeds weer naar.

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 6

Titel

Handleiding: Werken met het Europees Taalportfolio

Korte omschrijving

Handleiding voor leerlingen om te leren werken met het Europees Taalportfolio. Alle N.v.t. N.v.t. l Docententaalportfolio login aanmaken l I ntroductieles over het taalportfolio voorbereiden l Computer met internet l S choolgebonden e-mailadressen voor de leerlingen

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen

Ontwikkeld door

M. Visser

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

06 Handleiding werken met het Europees Taalportfolio Inleiding Deze handleiding leert je om de resultaten van je opdrachten of taken in het Europees Taalportfolio te plaatsen. Je docent kijkt er met jouw toestemming in en geeft je feedback en suggesties welke vervolgopdracht voor jou geschikt is. Opslaan van opdrachten in het Europees taalportfolio 1. Login aanmaken: l Ga naar www.europeestaalportfolio.nl l Klik op Aanmelden (de blauwe pijl) als je nog geen login hebt, anders ga door naar stap 2. l Kies Aanmelden leerling/student voor leerlingportfolio. Aanmelden docent is voor het aanmaken van een docententaalportfolio. l Je ziet nu een invullijst. Vul deze lijst helemaal in. Gebruik je school e-mailadres. l Let op: om meerdere talen in je portfolio op te nemen, moet je de shift knop ingedrukt houden terwijl je talen selecteert. l Klaar? Klik dan op de knop Verstuur rechts onderaan de pagina. 2. Login: l Login met je gebruikersnaam (dit is een e-mailadres, liefst je school e-mail) en je wachtwoord (de de pijl).

Wachtwoord vergeten? Klik dan op Wachtwoord vergeten? (de onderste pijl)

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

3. Ingelogd en danâ&#x20AC;Ś Als je ingelogd bent zie je het introductiescherm. l Heb je jouw biografie al ingevuld? Zo ja, ga verder bij stap 5. Zo nee, klik dan op Biografie

4. Biografie invullen Als je op Biografie klikt zie je het volgende scherm.

l l l l

ul je geboortedatum in. V Vul in het scherm Thuis spreken wij: de talen die je thuis spreekt. Klik op Opslaan (de gele pijl). Klik nu op Spreektalen (de rode pijl).

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

Vul in het scherm Spreektalen in welke talen je met je familie spreekt. l Vul in bij Verder spreek ik: welke talen je nog meer spreekt. l A ls je te weinig rijen hebt kun je een nieuwe rij toevoegen door op de knop Voeg nieuwe rij toe te klikken (de rode pijl). l

Vul ook in wat je nog meer kunt in een taal. l Klik aan of je ééntalig, tweetalig of meertalig bent opgegroeid,. l Als je helemaal klaar bent klik je op Opslaan. l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

5. Mijn docenten Om je te kunnen helpen met je taalontwikkeling, is het nodig dat docenten in je taalportfolio kunnen kijken. Dit doe je door ze aan te melden bij Mijn docenten. l Klik op Mijn docenten in de menubalk links. l J e komt nu op een scherm terecht. Vul achter het vak de naam van je docent in. Deze docent kan dan in je taaldossier kijken.

6. Taalscore bepalen Je gaat nu bepalen wat jouw niveau is voor taalvaardigheden. In dit voorbeeld kijken we naar luisteren (lezen, gesprekken voeren, spreken en schrijven gaat precies hetzelfde). l Klik op Taalscore (bij de rode pijl), dan verschijnt onderstaand scherm:

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

lik bij Luisteren op de ‘P’ (van Positiebepaler; hiermee kijk je hoe vér je bent). Dit is K bij de groene pijl. l J e ziet nu het volgende scherm: l

Dan volgen er drie opsommingen en bedenk of - Je nog niet kunt wat er staat > dan klik je op – - J e een beetje kunt wat er staat > dan klik je op ± - J e helemaal kunt wat er staat > dan klik op je + l A ls je de zinnen niet duidelijk vindt, klik dan op Voorbeelden voor meer uitleg. l A ls je klaar bent klik je op Sla op en bereken score. l Klik daarna op Venster sluiten rechts bovenaan de pagina. l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

7. Leerzame activiteiten uitvoeren Als je klaar bent met je positiebepaler, klik dan op Plan. Daar kun je doorklikken naar Leerzame activiteiten uitvoeren. Je school heeft de taaltaken staan op: [â&#x20AC;Ś. Aanvullen door de school]

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

8. Je score op een opdracht bewaren l Vul een Word document in. Sla deze op als volgt: score_titelopdracht + dag, bijvoorbeeld een opdracht over ‘Family relationships’ die op 5 maart 2006 is aangemaakt, wordt dan: score_familyrelationships050306. l A ls je een score op internet krijgt, maak je er eerst een plaatje van. Klik tegelijkertijd op de toetsen ALT en PRINT SCREEN (PRTSC). l O pen een plaatjes programma of Word en klik op Bewerken, Plakken of toets tegelijkertijd de control toets en de lettertoets V in. l Sla het plaatje op en geef het een naam: score_familyrelationships050306. 9. Taaldossier bijhouden Steeds als je klaar bent met een oefening, zet je deze in je taalportfolio. Zo kan je laten zien wat je gedaan en geleerd hebt. l K lik op Dossier in de menubalk links (zie plaatje op vorige pagina bij de rode pijl). l J e ziet nu het volgende scherm:

lik op de taalmap van de taal waar je aan werkt. De map gaat nu open. K l K lik op Voeg een bewijs toe. l Noteer de titel van de opdracht. l N oteer het niveau van de opdracht (bijv. A1 of easy). l N oteer de plaats waar je de opdracht gevonden hebt (internetadres of je leergang); bijv. op http://www.esl-lab.com/family1/fam1.htm; dit kan je vinden door op de opdrachtstartpagina te gaan staan en een rechter muisklik te geven, en Eigenschappen aan te klikken. Dan verschijnt het adres in een nieuw venster Eigenschappen. Dit selecteer je en kopieer je naar je taalportfolio. l

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Let op: Soms (zo ook in dit voorbeeld) is niet het hele adres te lezen. Het is belangrijk dat je goed van begin tot het einde de adresregel selecteert. Dit kan door er met de muis overheen te slepen. Vervolgens kan je door gelijktijdig intoetsen van CTRL-toets en de lettertoets ‘C’ de adresregel kopiëren (‘onder de knop zetten’).

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Noteer wat je van de opdracht vond en hoe je eraan gewerkt hebt (zie voorbeeld), l Klik dan op Verzenden om alles op te slaan. l

J e komt nu terug in het begin scherm van je dossier. l K lik op de taalmap en op de titel van je bewijs om je bewijs te zien. l J e kunt je bewijs nu downloaden (om te bekijken), wijzigen en verwijderen. l

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 7

Titel

Handleiding: Werken met de geluidsrecorder

Korte omschrijving

Handleiding voor leerlingen om te leren werken met de geluidsrecorder (voor Windows). Alle N.v.t. N.v.t. l G eluidsrecorder installeren in schoolnetwerk l M icrofoon en koptelefoonsettings controleren l Computer met internet l K optelefoon met microfoon 贸f losse microfoon

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding

Materialen

Ontwikkeld door

M. Visser

漏CPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

07 Handleiding werken met de geluidsrecorder Inleiding Deze handleiding leert je werken met de geluidsrecorder onder Windows. 1. Klik op Start, Programmaâ&#x20AC;&#x2122;s, Bureau accessoires, Entertainment, Geluidsrecorder.

2. De geluidsrecorder opent nu:

3. Pak de koptelefoon met microfoon, of alleen de microfoon. 4. S top de stekker van de microfoon in de microfoonuitgang van de computer (vaak een rood rondje met een microfoon tekentje erbij, zoals 1). 5. S top de stekker van de koptelefoon in de koptelefoon uitgang van de computer (vaak een groen rondje met een koptelefoon tekentje erbij, zoals 2).

6. Controleer of het geluid aan staat: l K lik op het geluidstekentje rechts onderin je computerscherm,

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

Het scherm volumeregeling verschijnt nu.

Alle vakjes Alles dempen en dempen moeten leeg zijn. Is dat niet zo, klik er dan in zodat het vakje leeg wordt. l K lik op Opties, Eigenschappen. Het scherm ‘Eigenschappen’ verschijnt. Klik het vakje Microfoon aan. Sluit nu het venster.

7. Je kunt nu opnemen. Klik op de rode ronde knop en doe een opnametest.

Als alles goed werkt zie je nu dat je spraak opgenomen wordt, omdat de geluidsgolven te zien zijn.

Klik op het zwarte vierkantje om je opname te stoppen.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

8. S la je opname op door te klikken op Bestand, Opslaan als. Kies een goede plek op je netwerk en sla je opname op met een datum, de taak en je naam, bijvoorbeeld Frans_ voorstellen020606_mvisser.

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 8

Titel

Leerversterker spelletjes grammatica

Korte omschrijving

Materialen

In deze leerzame activiteit oefenen Leerlingen spelenderwijs met ‘will’ en ‘won’t’. Engels (toepasbaar voor andere mvt) A1 15-20 minuten Leerlingen lezen/beluisteren teksten waarin voor- en afkeur wordt uitgedrukt. N.v.t.

Ontwikkeld door

M. Neppelenbroek

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding

©CPS Echt wel: Talen BBL!

08 Leerversterker spelletjes grammatica

bij Exchange’ leerjaar 2, periode 8, Chapter 2, Daredevils

1. Will/Won’t toekomende tijd Deze uitdrukkingen worden gebruikt in de toekomende tijd. Tell us three things you will or won’t do in ten years time! Example of things you will do: I’ll (I will) be rich in ten years time. I will drive a fancy car in ten years time. I will have a super job in ten years time. ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………

Example of things you won’t do: In ten years time I won’t (I will not) be in school anymore. In ten years time I won’t live with my parents anymore. ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………

2. Bigger than, the biggest vergelijkingen (comparisons) Describe three ways in which you will change in two years! Example of things you will do: I’ll (I will) be smarter in two years time. I will be taller in two years time. I will be stronger in two years time. ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………

3 As big as vergelijkingen (comparisons) Describe three things in which you will stay the same in two years! Example of things you will do: I’ll (I will) be just as nice as I am now in two years time. I will be just as healthy in two years time. My eyes will be just as brown as they are now in two years time. ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………

©CPS Echt wel: Talen BBL!

4. World record overtreffende trap (the biggest of all, the laziest of all) Tell us about the world records you will set in ten years time! Example of things you will do: I’ll (I will) set the smelliest fart in the world. I will be the most famous singer in the world. I will be the fastest runner in the world. I will be the best football player in the world. …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

5. Can (=kan) - Could (=zou kunnen) - Be able to (=in staat zijn) Tell us what you can do in ten years time! Example of things you will do: I can vote in ten years time. I could score in the champions league in ten years time. I could be an idols winner in ten years time. I will be able to drive a car in ten years time. …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 9

Titel

Leerversterker Taalspelletjes

Korte omschrijving

Materialen

Deze leerzame activiteit biedt korte taalspelletjes waarmee leerlingen kunnen controleren of ze vocabulaire en grammatica productief beheersen. Alle A1 Afhankelijk van het spel: 5-10 minuten Eventueel de tafels aan de kant plaatsen. N.v.t.

Ontwikkeld door

M. Neppelenbroek

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

09 Leerversterker Taalspelletjes Inleiding Deze taalspelletjes zijn bedoeld om te oefenen met vocabulaire en grammaticaregels, zodat je erachter komt of je ze goed kunt gebruiken. 1. Ren je rot (vocabulaire) De docent heeft een stopwatch en geeft de leerlingen in wisselende samenstellingen de opdracht binnen twee minuten zoveel mogelijk woorden in het Engels over een bepaald thema op te noemen. De samenstellingen: l j ongens tegen de meisjes. l linkshandig tegen rechtshandig. l j arig in de eerste helft van het jaar tegen jarig in de tweede helft van het jaar. l b lauwe ogen tegen bruine ogen. 2. I mportant numbers in your life (maximaal 10 minuten) l V orm tweetallen en kies een tijdbewaker. l S chrijf zes getallen op die op jou van toepassing zijn: bijvoorbeeld aantal broers en zussen, postcode, huisnummer, verjaardagsdatum, etcetera. l P robeer van elkaar in het Engels te raden waar de nummers voor staan. Voorbeeld: A: “What are your numbers?” B: 3, 24, 395 A: “Does three stand for your brothers and sisters?” A: “Is 24 your birthday?” 3. Bingo (maximaal 10 minuten) l V orm een groep van vier leerlingen, kies een teamcaptain en een tijdbewaker. l S chrijf drie getallen op tussen 0-10 (mag ook 10-20 en 20-30). l D e teamleider roept getallen tussen 0-10 (of 10-20 en 20-30). l Wie het eerste bingo heeft wordt teamcaptain. 4. Elkaars agenda (maximaal 15 minuten) l Vorm tweetallen. l Pak allebei je agenda. l Beschrijf in het Engels een dag uit je week (welke activiteiten doe je: opstaan, eten, afwassen, naar school, sporten, msn-en). l V raag aan elkaar hoe laat elke activiteit start en eindigt. l Schrijf dit op en sla het op in je taalportfolio.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

5. Het wijsspel (mondeling) l V orm tweetallen. l D e ene leerling wijst naar een klasgenoot en zegt: “That is Peter.” l D e andere leerling zegt iets over Peter: “He is tall.”(=lang). l W issel nu van rol. l B enoem elk vijf klasgenoten en twee dingen en eigenschappen. 6. Who am I? (vragen stellen, bevestigen en ontkennen) Doel: oefenen met het stellen van vragen en het bevestigend of ontkennend antwoorden. Voorbeeld: A: “Am I a woman?” B: “Yes, you are” (bevestigend antwoorden) OF B: “No, you are not.” (ontkennend antwoorden) Vorm een groepje van vier. l I n elke groepje bedenken drie mensen samen een bekend persoon die jullie allemaal kennen. l S chrijf dit op een post-it briefje en plak dit op het voorhoofd van de vierde persoon (zonder iets te zeggen). l Z org dat iedereen een briefje op zijn voorhoofd heeft. l P ak een dobbelsteen en gooi. Degene met de hoogste ogen begint met vragen stellen om te raden wie hij of zij is, bijvoorbeeld: “Am I tall?”, “Am I small?”. l A ls het antwoord ‘no’ is mag de volgende vragen stellen. Als het antwoord ‘yes’ is mag je doorvragen. l W ie het snelst geraden heeft wie hij is, is de winnaar. l

7. Where were you? (Oefening bij was/were en korte antwoorden) Vorm tweetallen. l K ies een plek waar je (zogenaamd) gisteren was. Kies uit: Efteling, New York, Cinema, Swimming Pool, City Centre, at home, at school, zoo, jail, London. l L aat je keuze niet aan je partner zien. l R aad waar de ander gisteren was bijvoorbeeld: “Were you at the zoo yesterday?”. l De ander antwoordt met: “Yes, I was.” of “No, I wasn’t”. l Wie het snelst geraden heeft waar de ander was, is de winnaar. l

8. Find someone who… (Oefening bij het grammaticaonderdeel was/were.) l Leerlingen lopen door elkaar door de ruimte. l Werk alleen. l J e hebt maximaal één minuut de tijd om iemand te vinden die: Was born in the same month as you, was born on the same day of the month as you, was at the sports club yesterday, was watching TV yesterday, was eating potatoes yesterday, was having a shower yesterday, etcetera. l Begin je vraag met : “Were you …”. l J e krijgt een punt voor ieder persoon die je op tijd vindt. l Wie de meeste punten heeft, is de winnaar. 9. Meer taalspelletjes Deze zijn te vinden via: http://www.eslcafe.com/idea/index.cgi?Games

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 10

Titel

Leerversterker Goose wedding game

Korte omschrijving

Deze leerzame activiteit is een spel waarin leerlingen mondeling moeten reageren op de vragen in het spel; hoort bij hoofdstuk 10 Xchange deel 1). Engels (ook toepasbaar voor andere mvt) A1(A2) 30-45 minuten Tafels in groepopstelling plaatsen l G anzenbordspel(len): liefst zelfgemaakt met plaatjes die bij een huwelijk horen, anders plaatjes toevoegen l D obbelstenen meenemen

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen

0 1

Ontwikkeld door

M. Neppelenbroek

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

10 Leerversterker Goose wedding game

Materials: goose board, pawns, sand glass, dice Rules: Speak English! If you don’t: go 2 steps backwards Answer within the time limit. If you don’t: go 1 step backwards

To step in (instead of throwing 6) Mention two good things about your new husband or wife. Picture 1 nr 5 Why should somebody marry you? Picture 2 nr 7 What are you wearing on this special day? Picture 3 nr 11 Draw the house you are going to live in and tell about it (how many rooms, swimming pool, tennis court etc). Picture 4 nr 14 Phone your best man/woman to tell him to be in time for church. Picture 5 nr 17 Make a wish. Picture 6 nr 20 What kind of car/carriage are you going to drive? Picture 7 nr 23 What weather would you like on your wedding?

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Picture 8 nr 25 Who are you going to invite? Parents/uncles/aunts/friends/neighbours. Plus who are you definitely not going to invite? Picture 9 nr 28 What band is going to play tonight? (there is no financial limit) Picture 10 nr 33 Congratulations. It was a wonderful party. Thank the people for the lovely day.

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 11

Titel

Leerversterker ganzenbord kleding

Korte omschrijving

Met deze leerzame activiteit oefenen leerlingen woordenschat en uitdrukkingen rondom kleding. Engels (ook toepasbaar voor andere mvt) A1 50 minuten l Tafels in groepsopstelling plaatsen l H et spel maken/laten maken door leerlingen l Z ie handleiding

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen Ontwikkeld door

1 1 Jorien Nijhuis-van Diest

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

©CPS Echt wel: Talen BBL!

11 Leerversterker Ganzenbord ‘clothes’ Inleiding In de afgelopen weken hebben jullie uit het boek (Stepping Stones hoofdstuk 8) een aantal lessen over ‘kleding’ gedaan. Om te oefenen met alle woorden die in die lessen voorkomen, gaan jullie nu eerst een ganzenbord maken en daarna het spel spelen. Per groepje van vier personen moet er één spel zijn. Voorbereiding 1. Ganzenbord maken Hieronder vind je een bladzijde met het speelveld van een ganzenbordspel. Vergroot de bladzijde naar A3 formaat. Als je in de gelegenheid bent om ‘m in kleur uit te printen, kijk dan op: http://download.cps.nl/download/talencentrum/ganzenbord.pdf Daar vind je het bordspel als digitaal document en in kleur. 2. Opdrachten verkeersbord Daarnaast vind je ook twee bladzijden met opdrachten in het Engels. Die moeten ook gekopieerd worden op dik papier en op maat gesneden, zodat je een pak met 18 kaartjes krijgt. 3. Stones Op de laatste drie bladzijden zijn kleine zinnetjes te vinden met uitdrukkingen (‘Stones’) die ook op dik papier gekopieerd moeten worden met op de achterkant het woord ‘Stones’ (de derde bladzijde). 4. Overig materiaal Verder heb je nog een dobbelsteen en pionnen (bijvoorbeeld uit een ander bordspel) nodig. Als alle materialen klaar en aanwezig zijn, kun je beginnen met het spelen van het spel. Spelregels 1. Wie als eerste een 6 gooit, mag beginnen. 2. De regels zijn als van een ganzenbord; je gooit de dobbelsteen en zet je pion zoveel stappen vooruit als de dobbelsteen aangeeft. Als je op een hokje met een speciale tekening of woord komt, moet je een opdracht uitvoeren. 3. Hieronder worden de verschillende tekeningen en woorden verklaard. 4. Degene die het eerste bij de finish is, heeft gewonnen! Stones: Pak een kaartje met ‘stones’ erop. Draai het om en vertaal de ‘stone’ die op de achterkant staat. Je medespelers bepalen of je antwoord voldoende is. Als jullie er niet uitkomen, vraag je het aan de docent. Vocab: Als je op een vakje met ‘vocab’ komt, vraagt iemand anders uit de groep je de vertaling van een woord naar het Engels. Het moet een woord zijn wat met kleding te maken heeft (bijvoorbeeld ‘sokken’, ‘spijkerbroek’). Kijk hiervoor in de woordenlijst bij het hoofdstuk over kleding dat je net gehad hebt.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Wait a turn = een beurt overslaan

Go again! = je mag nog een keer met de dobbelsteen gooien

Special assignment = pak een kaartje met een verkeersbord erop en voer de opdracht uit. Je groepsgenoten bepalen of je antwoord voldoende is. Als jullie er niet uitkomen, vraag je het aan de docent. Enjoy the game!

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

... 4

2 3 1 VOCAB

stones

7 6 VOCAB 8

...

35 37 9 VOCAB 36 34 38 ... ... ... L 33 £ 56 10 39 58 VOCAB 57 VOCAB ... 32 55 11 40 ... 70 59 ... L 54 69 12 31 41 VOCAB 60 VOCAB VOCAB 71 68 13 30 53 £VOCAB 42 61 ... ... 67 29 52 ... 43 14 62 VOCAB ... 66 51 15 28 VOCAB 44 63 ... 64 VOCAB 50 27 65 45 VOCAB 16 ... 47 46 49 48 VOCAB 17 VOCAB 26 ... ... 22 19 25 24 23 VOCAB 20 21 18 stones

stones

©CPS Echt wel: Talen BBL!

stones

Go back three paces

Count to 20 in English

Spell your last name in English

Tell us your favourite food

Draw a selfportrait

go back three paces

Spell your first name in English

Count to 20 in English

Spell your first name in English

Go forward three paces

Shake hands with you teacher

Tell us your favourite sport

Shake hands with you teacher

Draw a selfportrait

Tell us your favourite food

Spell your last name in English

Tell us your favourite sport

Change places with someone

✂ Go forward three paces

✂

Change places with someone

✂

Ik weet het niet helemaal zeker.

Ik kan niet beslissen.

Wat is je maat?

Ik heb maat 8.

Ik wil graag de lichtblauwe trui kopen.

Je kunt het vinden op de begane grond.

Het is op de eerste verdieping.

Pardon, waar is de sportafdeling?

Deze sokken zijn vreselijk.

Deze jas is niet leuk.

Zijn T-shirt is te strak.

Mijn rok is erg groot.

Mag ik een zwarte spijkerbroek passen?

Het is naast de uitgang.

Waar is de damesmode?

Ik weet het niet zeker.

Ik weet het nog niet.

boeken vinden?

Mag ik een zwart topje passen?

✂ Pardon, waar kan ik de kassa vinden?

✂

Pardon, waar kan ik

✂

Stones

Wat denk jij?

Die broek is te strak.

Haar trui is in.

Zijn sportschoenen zijn te klein.

✂

Stones

Leerzame activiteit 12

Titel

Newsround

Korte omschrijving

Opdracht naar aanleiding van het nieuws. Ook verwerkingsopdracht voor het eigen hier en nu. Engels A1 (afhankelijk van onderwerpen) 1 tot 2 lessen l Introductie kijk-/luister-strategieën l Introductie Newsround l Computer met internet l ‘Realplayer’ geïnstalleerd op computer

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding

2 1

Materialen

Ontwikkeld door

M. Visser

©CPS Echt wel: Talen BBL!

12 Newsround Vooraf Controleer of de RealPlayer geïnstalleerd is. Zo niet, installeer deze via: www.real.com of vraag de systeembeheerder dat te doen. Task 1 Kijk naar Newsround (het Engelse jeugdjournaal) op http://news.bbc.co.uk/cbbcnews Klik op Watch Newsround Launch Newsround player. 2. B eantwoord de vragen in de tabel (in English please!). Gebruik de hokjes die nodig zijn: KB 2 hokjes, TK minimaal 4 hokjes. What did you see?

Who were in the news?

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Make a headline for one news item

Extra activity Make a headline (krantenkop) for news at your school today. Maximum five words! Example:

MOUSTACHE VD BERG GONE!!! My headline is : ................................................................................................................ Date

: ................................................................................................................

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 13

Titel

Kijk/luister naar het journaal

Korte omschrijving

Opdracht naar aanleiding van het journaal. Samenvatting maken van het journaal op internet. Frans, Duits, Engels A1-A2 (afhankelijk van onderwerpen) 1 tot 2 lessen l Introductie kijk-/luisterstrategieën l Introductie nieuwssites op internet l Computer met internet en geluidsrecorder l ‘Realplayer’ geïnstalleerd op computer

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen

3 1

Ontwikkeld door

M. Visser

©CPS Echt wel: Talen BBL!

100

©CPS Echt wel: Talen BBL!

13 Het journaal Product Samenvatting van het journaal van de dag. Situatie Je bent op vakantie. Je ouders zijn niet zo goed in talen en het werken met computers en vragen jou een samenvatting te geven van het belangrijkste nieuws van die dag. Tip Gebruik een online woordenboek www.babylon.com Taak Ga op zoek naar de nieuwssite van het land waar je op vakantie bent (bijv. via www.tv5.org, www.bbc.co.uk, www.zdf.de). Voor het kijken: 1. Welke onderwerpen denk je tegen te komen in het nieuws? ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................

2. Welke onderdelen komen meestal in journaals voor? ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................

Vul het volgende schema in: Titel nieuwsprogramma: Datum: Naam van de zender (of internetadres): Tijdsduur in minuten van het nieuws:

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

101

Tijdens het kijken: Vul onderstaande samenvatting in. Je kunt eventueel meerdere keren kijken. Onderwerp

Mensen

Actie/informatie

Na het kijken: Geef je ouders een samenvatting van het nieuws. Deze kan je opschrijven in het Nederlands of in de vreemde taal of je kunt deze inspreken via de geluidsrecorder van je computer (Start > programma’s > bureau-accessoires > geluidsrecorder). Hoeveel van de nieuwsuitzending kon je goed volgen? ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................

Welke woorden heb je geleerd? ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................

Taalportfolio Neem de volgende onderdelen op in het dossier van je taalportfolio: www.europeestaalportfolio.nl l l l l l

titel van de taak, (Internet)adres van de taak, of verwijzing naar je leergang (paginanummer), internetadres van het journaalfragment of verwijzing naar het fragment, de ingevulde kijkluister-taakkaart, d e geschreven samenvatting van het nieuws óf je ingesproken samenvatting van het nieuws, jouw indruk van de taak: wat heb je van de taak geleerd?

Gebruik de taalportfolio-handleiding van jouw school.

102

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 14

Titel

Chapter 5 Xchange

Korte omschrijving

Luisteren en kijken naar luisterteksten en video’s op internet en vragen beantwoorden. Engels A1 1 les l Introductie kijk-/luister-strategieën l Computer met internet l ‘Realplayer’ geïnstalleerd op computer

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen

4 1

Ontwikkeld door

M. Neppelenbroek

©CPS Echt wel: Talen BBL!

103

104

©CPS Echt wel: Talen BBL!

14 Leerversterker Chapter 5 Xchange Situatie Luister en kijk naar de luisterteksten of video’s. Tip Gebruik zo nodig het woordenboek www.interglot.com www.babylon.com Taken l Ga naar www.esl-lab.com, doe je koptelefoon op en zorg dat het geluid van de computer alleen op de koptelefoon te horen is. l Kies op de site www.esl-lab.com een opdracht uit de lijst ‘Easy’. l Lees eerst de vragen. l Kijk en luister het hele filmpje af. l Beantwoord de vragen. Druk op OK om te kijken of je antwoorden goed zijn. Kopieer dit bestand naar je taalportfolio-dossier! Kijk in de handleiding taalportfolio voor hulp hierbij. l

L uister het fragment nog een keer af om alle antwoorden goed te begrijpen. Evalueer je kijken luisterprestatie in je taalscore van het taalportfolio onder luistervaardigheid.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

105

106

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 15

Titel

My favourite video

Korte omschrijving

Favoriete videofragment bekijken en opschrijven waarom het favoriet is.

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding

Engels A1-A2 1 les l Introductie kijkluister-strategieën l Uitleg gebruik Wrts en online-woordenboeken l Computer met internet l ‘Realplayer’ geïnstalleerd op computer

Materialen

5 1

Ontwikkeld door

M. Neppelenbroek

©CPS Echt wel: Talen BBL!

107

108

©CPS Echt wel: Talen BBL!

15 Leerversterker My favorite video Product: video opname Situatie: Je gaat je klasgenoten overtuigen waarom het door jou gekozen kijk– en luisterfragment zo bijzonder mooi/leuk/ontroerend/grappig is. Tip Gebruik zo nodig het woordenboek www.interglot.com of www.babylon.com Taken: l Z oek een favoriet Engelstalig filmfragment (op tv of op internet). l Probeer op papier onder woorden te brengen waarom je juist dat fragment gekozen hebt. l Leg de kijker uit waar hij op moet letten (bijvoorbeeld wat wordt er gezegd en wanneer). l S la je bestand op in je eigen map (en/of je taalportfolio dossier) en noem het: EN-favoriete_video_datum. l W elke nieuwe woorden heb je moeten opzoeken? Schrijf ze op mét de betekenis in het Nederlands in je Wrts-lijst. Kijk voor hulp in de helpkaart Woordjes leren.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

109

110

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 16

Titel

Describe your family

Korte omschrijving

Opdracht spreekvaardigheid, inclusief presentatie, waarin leerlingen hun familie aan elkaar presenteren. Engels (kan ook voor andere mvt) A1 Minstens 3 lessen (afhankelijk van groepsgrootte) Oefenen met voorstellen l Computer met internet l Eventueel geluidsrecorder l Woordenboeken l Hulpmiddelen ten behoeve van de presentaties

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen

Ontwikkeld door

6 1 R. Houx, M. Neppelenbroek en M.Visser

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

111

112

©CPS Echt wel: Talen BBL!

16 Spreekvaardigheidsversterker Describe your family Introduction In this task you are going to describe your family to your new classmates. Task You are going to present yourself and your family. Show us where you come from, your hobbies, your dreams and of course your friends and family. We really want to know!!! Choose one of the following ways of presenting: l M emory game l Poster l P owerPoint l L eaflet (= brochure) l V ideo Your presentation should includes photos and should be in English (minimum 50 words). Record your presentation with the ‘geluidsrecorder’ if possible. See: ‘Geluidsrecorder handleiding’. Process 1. What are you going to show us? Make a word web of words to describe your family, like ‘sister’, ‘grandfather’, et cetera. 2. Now make a second word web of words to describe what your family is like. For example ‘my beautiful mom’, ‘our nice dog’. Also write down Dutch words that you want to know in English to describe your family. First ask your team mates for help. Then look the words up in the dictionary (=woordenboek) if you don’t know enough words: www.interglot.com See next page ]>Choose your way of presenting your wonderful environment/family: l M emory game l Poster l PowerPoint l Leaflet (=brochure) l Video Circle your choice above.

©CPS Echt wel: Talen BBL!

113

3. Take or select nice pictures and describe what your public sees in these pictures. 4. Practise your presentation of your family with your classmates. l O ne of you gives his/her presentation in a team of four. l T hree other teammates give feedback. l T he presenter improves his/her presentation. l P ractise until everyone has done their presentation. Or: draw a name card and give your presentation to your classmate. 5. Now present your family for real to your class. 6. Evaluate your presentation. Use the following evaluation points: l H et moet er mooi uitzien (plaatjes), l O ok de tekst is belangrijk, natuurlijk schrijf je in het Engels (minimaal 50 woorden), l Je moet iets of iemand kunnen voorstellen, maar ook extra informatie over hem/haar of het kunnen geven. Bijvoorbeeld: This is my cat, she is very annoying because she always sleeps on my pillow. 7. Put your presentation in the language portfolio: www.europeestaalportfolio.nl For help, see the ‘taalportfolio handleiding’: http://download.cps.nl/download/ Talencentrum/talenBBL/taken/handleiding_europeestaalportfolio.doc

114

©CPS Echt wel: Talen BBL!

16 Beoordeling spreekvaardigheid Je wordt op de volgende dingen beoordeeld: Aspect

Beginner 1 punt

Op weg 2 punten

Topper 3 punten

Uitspraak

Als jij Engels spreekt, klink je nog te Nederlands. Een ‘native’ Engels sprekend persoon begrijpt jou niet.

Je klinkt al redelijk Engels, maar nog niet genoeg. Een native speaker kan jou al aardig verstaan maar er is soms nog sprake van een misverstand.

Jouw Engelse uitspraak is goed. Je bent door een native speaker goed te verstaan.

Vloeiendheid

Je praat nog teveel met losse woorden.

Je spreekt meestal in zinnen maar nog niet altijd.

Je praat altijd in vlot lopende zinnen.

Taalbeheersing (woordgebruik)

Je gebruikt te veel Nederlandse woorden.

Je gebruikt redelijk vaak Engelse woorden, maar nog niet vaak genoeg.

Je gebruikt alleen maar Engelse woorden.

Wat gaat al goed:

Wat moet je nog verbeteren?

Hoe ga je dat doen?

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Wanneer?

Paraaf docent

115

16 Toelichting Gesprekken voeren Europees Referentiekader A1 Gesprekken voeren, beheersingsniveau: Kan deelnemen aan een eenvoudig gesprek, wanneer de gesprekspartner bereid is om zaken in een langzamer spreektempo te herhalen of opnieuw te formuleren en helpt bij het formuleren van wat de spreker probeert te zeggen. Kan eenvoudige vragen stellen en beantwoorden die een directe behoefte of zeer vertrouwde onderwerpen betreffen.

Tekstkenmerken receptief

Tekstkenmerken productief

Onderwerp Onderwerpen zijn eenvoudig en zeer vertrouwd of gerelateerd aan directe behoeften.

Woordgebruik en zinsbouw Woorden en uitdrukkingen zijn hoogfrequent. Woordgebruik is concreet en alledaags, nietidiomatisch. Zinnen zijn kort en eenvoudig.

Tempo en articulatie Het spreektempo is laag. Woorden worden duidelijk uitgesproken. Er zijn lange pauzes, zodat de taalgebruiker kan nadenken over de betekenis. Hulp De gesprekspartner moet langzaam en duidelijk spreken en bereid zijn om veel te herhalen en te herformuleren om na te gaan of hij/ zij begrepen wordt.

Onderwerp Onderwerpen zijn eenvoudig en zeer vertrouwd of gerelateerd aan directe behoeften.

Woordenschat en woordgebruik Beperkt tot een klein repertoire van woorden en eenvoudige uitdrukkingen, over persoonlijke details en bepaalde concrete situaties.

Grammaticale correctheid Beperkt tot een klein aantal eenvoudige grammaticale constructies en uit het hoofd geleerde uitdrukkingen.

Interactie Vragen en antwoorden over persoonlijke details. De communicatie is totaal afhankelijk van herhaling, herformulering en correcties.

Vloeiendheid Beperkt tot korte, geïsoleerde, uitingen, voornamelijk standaarduitdrukkingen, met veel pauzes om te zoeken naar uitdrukkingen, de uitspraak van minder bekende woorden, en het herstellen van storingen in de communicatie.

Coherentie Het verband tussen woorden of groepen van woorden wordt aangegeven met basisvoegwoorden, zoals: ‘en’ of ‘dan’.

Uitspraak De uitspraak van een beperkt aantal geleerde woorden en uitdrukkingen kan met enige inspanning worden verstaan door native speakers die gewend zijn om te spreken met mensen met een andere taalachtergrond.

Bron: Handreiking Nieuwe Onderbouw, SLO, p. 44/45, te downloaden via: http://www.slo.nl/downloads/archief/Handreiking_20ob_20mvt.pdf/

116

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 17

Titel

Speakcards voor speeddating

Korte omschrijving Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen

Spreekvaardigheidsopdrachten in de vorm van speeddaten. Engels (ook voor andere mvt) A1 1 les (uitbreiding mogelijk) Spreekkaart maken l Eventueel geluidsrecorder

Ontwikkeld door

M. Neppelenbroek en M. Visser

7 1 ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

117

17 S preekvaardigheidsversterker Speakcards for speeddating Speakcard 1 Vorm tweetallen (A’s staan links, B’s rechts tegenover elkaar). Beantwoord de vragen op de spreekkaart in de vreemde taal. Gooi de bal over en weer en antwoord over en weer. l Hoe heet je? l H oe oud ben je? l W aar woon je? l H oeveel broers en zussen heb je? l V an welke basisschool kom je? l W aar ben je goed in? l W ie is je idool? De B’s schuiven daarna vijf plekken op zodat je nieuwe tweetallen krijgt. Speakcard 2 Je bent op een nieuwe school met nieuwe leraren. Wat vind je van je docenten? Antwoord in de vreemde taal! l H oe gaat het met je? l Wat vind je van je mentor? l W at vind je van je docenten? Gossip (= roddel) about all yours teachers! l W aar ben je gek op? l Wat vind je spannend? l Waar ben je bang voor? l B edank je klasgenootje voor het gesprek! Neem je gesprekjes eventueel. op via de geluidsrecorder. Een handleiding krijg je van je juf/leraar of vind je op: http://download.cps.nl/download/Talencentrum/talenBBL/taken/ handleiding_geluidsrecorder.doc

118

©CPS Echt wel: Talen BBL!

17 Beoordeling spreekvaardigheid Je wordt op de volgende dingen beoordeeld: Aspect

Beginner 1 punt

Op weg 2 punten

Topper 3 punten

Uitspraak

Als jij Engels spreekt, klink je nog te Nederlands. Een ‘native’ Engels sprekend persoon begrijpt jou niet.

Je klinkt al redelijk Engels, maar nog niet genoeg. Een native speaker kan jou al aardig verstaan maar er is soms nog sprake van een misverstand.

Jouw Engelse uitspraak is goed. Je bent door een native speaker goed te verstaan.

Vloeiendheid

Je praat nog teveel met losse woorden.

Je spreekt meestal in zinnen, maar nog niet altijd

Je praat altijd in vlot lopende zinnen.

Taalbeheersing (woordgebruik)

Je gebruikt te veel Nederlandse woorden.

Je gebruikt redelijk vaak Engelse woorden, maar nog niet vaak genoeg.

Je gebruikt alleen maar Engelse woorden.

Wat gaat al goed:

Wat moet je nog verbeteren?

Hoe ga je dat doen?

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Wanneer?

Paraaf docent

119

17 Toelichting Gesprekken voeren Europees Referentiekader A1 Gesprekken voeren, beheersingsniveau: Kan deelnemen aan een eenvoudig gesprek, wanneer de gesprekspartner bereid is om zaken in een langzamer spreektempo te herhalen of opnieuw te formuleren en helpt bij het formuleren van wat de spreker probeert te zeggen. Kan eenvoudige vragen stellen en beantwoorden die een directe behoefte of zeer vertrouwde onderwerpen betreffen.

Tekstkenmerken receptief

Tekstkenmerken productief

Onderwerp Onderwerpen zijn eenvoudig en zeer vertrouwd of gerelateerd aan directe behoeften.

Woordgebruik en zinsbouw Woorden en uitdrukkingen zijn hoogfrequent. Woordgebruik is concreet en alledaags, niet-idiomatisch. Zinnen zijn kort en eenvoudig.

Onderwerp Onderwerpen zijn eenvoudig en zeer vertrouwd of gerelateerd aan directe behoeften.

Woordenschat en woordgebruik Beperkt tot een klein repertoire van woorden en eenvoudige uitdrukkingen, over persoonlijke details en bepaalde concrete situaties.

Grammaticale correctheid Beperkt tot een klein aantal eenvoudige grammaticale constructies en uit het hoofd geleerde uitdrukkingen.

Interactie Vragen en antwoorden over persoonlijke details. De communicatie is totaal afhankelijk van herhaling, herformulering en correcties.

Coherentie Het verband tussen woorden of groepen van woorden wordt aangegeven met basisvoegwoorden, zoals: ‘en’ of ‘dan’.

Bron: Handreiking Nieuwe Onderbouw, SLO, p. 44/45, te downloaden via: http://www.slo.nl/downloads/archief/Handreiking_20ob_20mvt.pdf/

120

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Leerzame activiteit 18

Titel

Lost in Den Bosch

Korte omschrijving

Spreekvaardigheidsopdracht rondom de weg vragen. Engels (ook voor andere mvt) A1 1 les (uitbreiding mogelijk) Hoofdstuk uit leergang rondom de weg vragen opzoeken l Eventueel geluidsrecorder

Taal Niveau Tijdsduur Voorbereiding Materialen

8 1

Ontwikkeld door

M. Neppelenbroek en M. Visser

ÂŠCPS Echt wel: Talen BBL!

121

122

©CPS Echt wel: Talen BBL!

18 Spreekvaardigheidsopdracht Lost in Den Bosch Inleiding Deze taaltaak kan gedaan worden in samenhang met een hoofdstuk uit je boek waarin je leert de weg te vragen en de weg te wijzen. Het is zinvol deze eerst te leren en dan te kijken of je de volgende taaltaak goed kunt uitvoeren. Neem eventueel je gesprek op met de geluidsrecorder en sla de opname op in je taalportfolio. Situation: Lost (use the map of Den Bosch in your taak) You and your friend are lost. Ask somebody the way to ……………….. from ……………… Role A: you Role B: the expert Role A: l V raag of iemand je kan helpen. Begin met: “Neemt u mij niet kwalijk.” l Z eg dat je/jullie een beetje verdwaald zijn en vraag aan de expert of hij de weg weet in de omgeving. l V raag de weg van …………………………… naar ……………………..(cinema, city centre, Sportiom, FC Den Bosch stadium, railway station, hospital). l B edank voor de uitleg. Role B: l Zeg : “Ja natuurlijk.” l Z eg dat je goed bekend bent in Den Bosch. l H elp de mensen: gebruik de volgende zinnen: - “Ga de 1e, 2e, etc links/rechts.” - “Ga door tot de stoplichten/het kruispunt.” - “Ga rechtdoor over de rotonde.” - “Je komt langs de …” l

Z eg dat je het graag gedaan hebt en wens ze veel plezier bij het …………………….

©CPS Echt wel: Talen BBL!

123

18 Beoordeling spreekvaardigheid Je wordt op de volgende dingen beoordeeld: Aspect

Beginner 1 punt

Op weg 2 punten

Topper 3 punten

Uitspraak

Als jij Engels spreekt, klink je nog te Nederlands. Een ‘native’ Engels sprekend persoon begrijpt jou niet.

Je klinkt al redelijk Engels, maar nog niet genoeg. Een native speaker kan jou al aardig verstaan maar er is soms nog sprake van een misverstand.

Jouw Engelse uitspraak is goed. Je bent door een native speaker goed te verstaan.

Vloeiendheid

Je praat nog teveel met losse woorden.

Je spreekt meestal in zinnen maar nog niet altijd

Je praat altijd in vlot lopende zinnen.

Taalbeheersing (woordgebruik)

Je gebruikt te veel Nederlandse woorden.

Je gebruikt redelijk vaak Engelse woorden, maar nog niet vaak genoeg.

Je gebruikt alleen maar Engelse woorden.

Wat gaat al goed:

Wat moet je nog verbeteren?

124

Hoe ga je dat doen?

©CPS Echt wel: Talen BBL!

Wanneer?

Paraaf docent

18 Toelichting Gesprekken voeren Europees Referentiekader A1 Gesprekken voeren, beheersingsniveau: Kan deelnemen aan een eenvoudig gesprek, wanneer de gesprekspartner bereid is om zaken in een langzamer spreektempo te herhalen of opnieuw te formuleren en helpt bij het formuleren van wat de spreker probeert te zeggen. Kan eenvoudige vragen stellen en beantwoorden die een directe behoefte of zeer vertrouwde onderwerpen betreffen. Tekstkenmerken receptief