Vila d'Arte magazine (preview)

Nr. 3 JUNI/JULI 2014 � 3,25

wonen

ARCHITECTUUR

DESIGN

kunst

muziek

THEATER

reizen

CULINAIR

BP

Nr. 3 JUNI/JULI 2014 jaargang 17

44 PAGINA’S

Gastronomie speciaL

REIZEN

tempels en tradities in japan

culinair

eilandhoppen op de wadden

kunst

fascinerende vrouwen door Miles Aldridge

interview

Sergio Herman over familie, roem en the jane

18 krt geelgouden ring met diamanten en ebbehout.

zilveren ring met 22 karaat goud en diamanten rose gouden ring met groene chrysoberyl steen zilveren ring met 22 karaat goud en diamanten

Goldline Minderbroederstraat 25 5211 EL ‘s-Hertogenbosch 073 614 41 78 www.gold-line.nl

voorwoord

COLOFON Villa d’Arte is een uitgave van Argo Special Media Postbus 531 2150 AM Nieuw-Vennep Tel: 020-5849020, fax: 020-5849050

Lekker hoor!

Hoofdredactie Claudia Koopman Redactie Paul Jeursen, René Seghers (Kunst) Medewerkers Marcel Langedijk, Linda Lomelino, Maarten Philips, Coen Wulms Fotografen Miles Aldridge, Tessa Francesca, Steff Gilissen, G-Star, Bij Jef, Pauline Joosten, Eugenie Keizer, Eric Kleinberg, Mercedes-Benz, Hotel Nobel, Sofitel Legend The Grand Amsterdam, Talisman travel design, Rinze Vegelien/Studio MISC, Villa Massa, Lucas van der Wee Vormgeving/lithografie Studio Misc: Rinze Vegelien, Dirk Bijdendijk Drukkerij Weiss-druck GmbH & Co. KG Hans-Georg-Weiss-Straße 7, 52156 Monschau (D)

Foto: © Rinze vegelien

Traffic & Productie Caroline Spraakman Distributie Betapress, Gilze ABONNEMENTEN EN ADRESWIJZIGINGEN EMD Postbus 30157 1303 AC Almere Telefoon: 036-5307112 E-mail: villadarte@emdnl.nl Abonnementen kunnen op ieder gewenst tijdstip ingaan en worden tot wederopzegging aangegaan.

Opzeggingen uitsluitend schriftelijk tot uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum. Adreswijzigingen drie weken van tevoren.

Jaarabonnement € 19,50 (Dit bedrag is is gebaseerd op automatische incasso. Voor betaling middels acceptgiro worden extra kosten in rekening gebracht) Losse nummers € 3,25 (excl. verzendkosten) Buitenland op aanvraag Nabestellingen EMD ICS Card-houders kunnen vragen over het Villa d’Arte abonnement schriftelijk richten aan: International Card Services (o.v.v Villa d’Arte) Antwoordnummer 1110 1110 VB Diemen Advertentiewerving Postbus 531 2150 AM Nieuw-Vennep tel: 020-5849020, fax: 020-5849050 Sales Manager Hans Terpstra h.terpstra@argomedia.nl Senior Account Manager Donald Köller d.koller@argomedia.nl Senior Account Manager François Dieleman f.dieleman@argomedia.nl Directie Frans Makau (Algemeen Directeur)

© Copyright 2014 Argo Beleggingsmaatschappij B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt door middel van druk, kopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Villa d’Arte is een geregistreerd handelsmerk van Argo Beleggingsmaatschappij B.V. Villa d’Arte is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden in deze uitgave. Villa d’Arte is niet verantwoordelijk voor handelingen van derden, welke mogelijkerwijs voortvloeien uit het lezen van deze uitgave. Villa d’Arte behoudt zich het recht om ingezonden materiaal zonder kennisgeving vooraf geheel of gedeeltelijk te publiceren. Over uitslagen van prijsvragen en/of speciale acties wordt niet gecorrespondeerd.

Abonneegegevens worden ten behoeve van de verzending van deze uitgave opgenomen in een geautomatiseerd bestand en conform de Wet Bescherming Persoonsgegevens verwerkt. Deze gegevens gebruiken wij ook om u te informeren over producten en diensten zowel van onszelf als van zorgvuldig geselecteerde bedrijven. Indien u hier geen prijs op stelt kunt u dit schriftelijk kenbaar maken aan EMD.

Sergio Herman's the Jane

Het lijkt misschien een beetje de kat op het spek binden: met een gastronomie special komen terwijl iedereen nu juist zo verschrikkelijk zijn best aan het doen is om bikini-/zwembroekproof te zijn voor de zomer. Dit geldt, dat mag u gerust weten, namelijk zeker voor ons. Talloze salades zijn inmiddels de revue al gepasseerd op de redactie. En elke dag zoeken we opnieuw naar gezonde én smakelijke variaties, die het pad moeten effenen naar een slanke zomer.

Gelukkig zijn die er te over, want wát een gunstige tijd is het om op je voeding te letten! Nadat granen, zaden en vleesvervangers jaren in het verdomhoekje van de reformwinkel hebben gelegen, is gezonde voeding nu hotter dan ooit.

Quinoa, parelgort en chiazaad zijn ondertussen doorgedrongen tot de voorraadkast van iedere thuischef. Biologische markten en landmarkten trekken veel volk en wie zijn ontbijt wil larderen met wat superfoods kan gewoon terecht bij Kruidvat.

Tijdens de afgelopen, zonovergoten editie van Taste of Amsterdam, scoorden niet alleen de gerechten van topchefs als Jaimie van Heije (van het gelijknamige restaurant in Ouderkerk a/d Amstel), Joris Bijdendijk (Bridges*) en Moshik Roth (&samhoud places**) hoge ogen, maar vonden ook de sprinkhanen en meelwormen gretig aftrek. Nu zullen deze eiwitrijke snacks zeker niet ieders cup of tea zijn, maar ze zijn wel een hele duidelijke indicatie ‘that the times they are a-changin’. Iedereen met een bovengemiddelde interesse in eten en een iPhone is tegenwoordig al snel een foodie en restaurantcriticus. Dit – en dat spreekt voor zich – uiteraard niet altijd tot vreugde van de chefs.

Een van Nederlands allerbeste chefs, Sergio Herman, sprak hier onder andere over tijdens een exclusief interview dat Marcel Langedijk

met hem afnam in zijn nieuwe Antwerpse restaurant The Jane (p. 54). Twee woordjes die tevens ‘helemaal nu' zijn: eerlijk en puur.

Jarenlang werden wij bestookt met schuim, parels en poeders, maar nu gaat alle aandacht naar de lokale(!) ingrediënten op het bord. Dat merkten wij zeker tijdens onze culinaire drieluik op de Wadden. Of dit nu Bij Jef* (Texel), bij Hotel Nobel (Ameland) of bij Badhotel Bruin (Vlieland) was (p. 45). Ook in Castiglion Fibocchi in Italië weten ze wel raad met puurheid. Hier produceert Fattoria La Vialla al ruim dertig jaar op biologische en biodynamische wijze, heerlijke specialiteiten (p. 63). Ook bezochten we het geweldige culinaire evenement Hapje-Tapje in Leuven (p. 84) en de gebroeders Massa, die met hun biologische Limoncello de wereld veroverden (p.82).

Al deze culinaire prikkels hebben mijn trek in ieder geval flink aangewakkerd. Ik zit nu al bijna een week watertandend achter mijn computer bij het vooruitzicht op het traditionele after-deadline patatje (altijd vers!) van Eiburgh Snacks. Een frietkot in de puurste zin van het woord aan de voet van de Amsterdamsebrug op het hoofdstedelijke Zeeburgereiland. Want culinair verantwoord of niet: uiteindelijk draait het om genieten. En laat de zomer daar nu net het ultieme seizoen voor zijn!

Alvast veel kijk- en leesplezier en een heerlijke zomer gewenst!

Claudia Koopman Hoofdredacteur Villa d’Arte c.koopman@argomedia.nl Coverfoto: The Jane, met dank aan G-Star

VILL A D'ARTE 7

inhoud

JUNI / JULI 2014

NOTEBOOK

10 14 16 20

Nieuws On The Move Beauty Leisure: Sofitel Legend The Grand Amsterdam

INTERIEUR

23 Binnenkijken in Amsterdam

INTERVIEW

30 Fotograaf Miles Aldridge over mode, vrouwen en ‘Vanitas’

GASTRONOMIE SPECIAL

38 Notebook Nieuws 41 Notebook Boeken 42 Irish beef, groen als gras 45 Culinair eilandhoppen op de Wadden 54 Op bezoek bij Sergio Herman in The Jane 63 De pure smaken van Fattoria La Vialla 69 De zomer kan beginnen met ‘IJspret’ 77 Notebook Nieuws 78 Notebook Boeken

54

45

VILL A D'ARTE 8

78

30

inhoud

82 Achtergrond: Limoncello Villa Massa 84 Hapje-Tapje Leuven 87 Notebook Nieuws 88 N otebook Restauranttips

REIZEN

92 De mystiek van Japan ontrafelt

PORTFOLIO

101 Lucas van der Wee mist zijn doka niet

KUNSTGIDS

109 110 119 121 127 129

Inhoud Column & Exposities Buitenland Muziek Muziekrecensies Boeken

69

LEZERSSERVICE

130 Volgend nummer en verkoopinformatie

101

VILL A D'ARTE 9

23

interview

Uiteraard is Oud Sluis de basis van The Jane. Maar Sergio en zijn team doen nu acht, negen handelingen minder per bord. Oud Sluis was conceptueel. in The Jane kunnen ze vrijer koken en met wat de boeren hen brengen VILL A D'ARTE 54

interview

Sergio Herman Sergio Herman veroorzaakte onlangs de grootste horecahype van 2014. Hij stopte met zijn succesrestaurant Oud Sluis en begon in Antwerpen met iets totaal anders: The Jane. Een laagdrempeliger restaurant in de kapel van een voormalig legerhospitaal. Sinds de opening, afgelopen lente, zit The Jane elke dag vol en wie een tafel wil bemachtigen moet minimaal een paar maanden geduld hebben.

Marcel Langedijk sprak de wereldberoemde chef exclusief voor Villa d’Arte.

Tekst Marcel Langedijk (Twitter: @LangedijkMarcel) Fotografie Rinze Vegelien, eric kleinberg en G-STAR

VILL A D'ARTE 55

interview

Het Libanese ontwerpbureau .PSLAB is verantwoordelijk voor de 800 kilo wegende en twaalf meter brede kroonluchter VILL A D'ARTE 56

interview

Daags na de opening van The Jane stond er ergens op Facebook een foto van Sergio Herman in zijn gloednieuwe keuken.

Zijn vrouw Ellemieke Vermolen had er, evenals vele anderen, op gereageerd. ‘Leuk, zo zie ik hem ook nog eens.’ Er stond een smiley achter, maar feit is dat mevrouw Herman haar man de afgelopen maanden bijzonder weinig heeft gezien. De man die zijn driesterrenrestaurant Oud Sluis in het Zeeuwse Sluis vorig jaar sloot om in Antwerpen een nieuw restaurant te openen, zegt daarover: ‘Ze weet dat ik de komende tijd heel druk ben, dat hebben we ook besproken. Maar straks moet de rust weer wat terugkeren.’

U staat onder andere bekend om het feit dat u verschrikkelijk hard werkt en de lat heel hoog legt.

Denkt u die rust werkelijk te gaan terugvinden?

‘Ik leg de druk tegenwoordig ook wel eens bij anderen en ik heb met mezelf afgesproken om gas terug te nemen. Dat moet.

Ik ben op zondag vrij en daar kan ik echt van genieten. Ook tijdens mijn vakanties denk ik niet aan werk. Wel denk ik dan natuurlijk aan nieuwe creaties, maar ik heb ook momenten dat ik kan genieten van waar ik ben. Genieten van mijn kinderen, van mijn vrouw. Ik kan dat nu beter dan vroeger.’ Waar hij dan heen gaat? ‘Naar grote steden: New York, Londen, Parijs, maar ook Berlijn is übercool. Daarnaast ben ik graag aan zee. Ik kom van Zeeland en heb die rust af en toe nodig. Ik zoek die twee werelden op. Ellemieke komt uit Amsterdam. Heerlijk om naartoe te gaan, maar ik ben ook heel blij als ik weer terugrijd naar Knokke, waar we nu wonen.’

VOOR DE KLEDING GING SERGIO EEN SAMENWERKING AAN MET KLEDINGMERK G-STAR

Veel zal Sergio Herman (1970) er de komende maanden evenwel niet zijn, thuis in Knokke. De opstartfase van een nieuw restaurant eist zijn tol, helemaal als je Sergio Herman heet en de verwachtingen aan het belachelijke grenzen. De aanloop ernaartoe was ook niet misselijk. Liefst drie jaar waren ze met The Jane bezig, Herman en zijn kompanen, Nick Bril en topontwerper Piet Boon. Laatstgenoemde richtte zich – vanzelfsprekend – op het interieur. Bril is al jaren de rechterhand van Herman, eerst in Oud Sluis, nu hier in The Jane, het majestueuze restaurant in de kapel van een voormalig militair hospitaal.

Een gepokt en gemazeld trio, kun je wel zeggen, dat zich toch een beetje verslikte in de grootte van het project. Met name de vergunningen waren een crime, maar ook het pronkstuk van het restaurant, de kroonluchter, dreigde roet in het eten te gooien.

Even zag het ernaar uit dat het gevaarte van het Libanese ontwerpbureau .PSLAB pas ná de geplande opening in maart binnen zou komen. Maar hij hangt er, in al zijn achthonderd kilo en twaalf meter brede glorie. Het is af. Na drie jaar is The Jane klaar.

Out of the box De opluchting is van zijn gezicht af te lezen. Er is een week proefgedraaid en het is de dag voor de officiële opening. Sergio is moe, maar opgelucht. En ook: tevreden. Hij zegt: ‘Alles wat ik mooi vind, komt hier samen. Ik houd niet alleen van eten, maar ook van mode, kunst architectuur en design. Ik wil geprikkeld worden. Dat gebeurt hier. Elk detail is belangrijk in The Jane. sergio is erg trots op het glas-in-lood van studio job VILL A D'ARTE 57

interview

‘Ik zat in Oud Sluis in een keurslijf’ Van de messen tot het servies en van de kussens tot de ramen.

Overal waar je bent, zie je iets anders. In elke ruimte gebeurt iets, of je nu in de bar staat of in de kelder. Ik hou daarvan.’ Ook de kokskleding werd aan een kritische blik onderworpen. ‘Die was ik echt beu. Zo saai! Ik heb uiteindelijk voor kleding van GStar gekozen, omdat het een merk is dat net zoals ik out of the box denkt. Ik denk ook omdat er daar mensen werken die zelf ooit chef zijn geweest. Om met hen iets compleet anders te ontwerpen vond ik heel gaaf. Ik houd van stoer en rauw, dat zie je eigenlijk in alles terug. Kijk maar naar het plafond dat we – afgezien van een speciale finish – in originele staat hebben gelaten.’

En hoe voelt uw nieuwe keuken?

‘Goed. Ik heb het idee dat we nu, na die week proefdraaien, al iets verder staan dan ik verwacht had. Het is een hele organisatie om dit voor elkaar te krijgen en het gaat niet zonder slag of stoot. Er is een nieuwe routing, we hebben meer couverts en dat is wennen. Maar de vibe en de energie zijn geweldig, ook omdat ik mijn vrijheid terug heb. Ik zat in Oud Sluis in een keurslijf. Ik moest elke dag alle tafels langs, voelde me verplicht om iedereen de hand te schudden. Onze reputatie was zó goed: drie Michelinsterren, negen jaar op nummer één in de Lekker!

Dat is prachtig, maar de media volgen je dan ook op de voet.

Daar heb ik nooit om gevraagd. Ik ben een chef, het gaat om lekker eten.’

Vandaar: The Jane ‘Ja. Ik heb met Oud Sluis de top bereikt, maar ik was toe aan iets nieuws, een nieuwe uitdaging. We waren letterlijk en figuurlijk uit ons jasje gegroeid daar. We werkten met heel veel mensen op een te kleine plek, tussen die vier muren, in dat kleine keukentje.

Op een gegeven moment was ik er helemaal klaar mee.’

Was u het pand ook zat?

‘Nee, daar ben ik mee opgegroeid, ik ben daar geboren en getogen. Dat kun je nooit zat worden. Het was echt de manier van werken, het functioneerde gewoon niet meer. Het pand zei “stop”. Uiteraard is Oud Sluis wel de basis van The Jane en Pure C, mijn andere restaurant in Cadzand. Maar in Oud Sluis ging ik zo diep… Ik was soms vijf, zes maanden met een gerecht bezig. Daar wilde ik vanaf. Nu doen we acht, negen handelingen minder per bord en kunnen we bovendien iets “vrijer” koken. Oud Sluis was conceptueel, hier kunnen we koken met wat de boeren ons brengen. Als ze met mooie jonge sla komen of met de eerste worteltjes, koolrabi, noem maar op, dan kunnen we daar nu iets mee doen. Dat ging vroeger niet.’

U verstrikte in uw eigen concept?

‘Ja. Er kwam zó veel bij kijken. Als er iets aan een gerecht veranderde, stond heel de keuken op z’n kop. Nu kunnen we spontaan dingen creëren.’

Het idee van de sterrenchef is om na de opstartfase bij The Jane zijn tijd gelijkelijk te verdelen tussen Antwerpen en Cadzand, in zijn van één Michelinster voorziene restaurant Pure C. Dat kan alleen maar, zegt Herman, omdat hij in The Jane Nick Bril heeft de messen voor the jane werden speciaal op maat gemaakt door Tomer Botner VILL A D'ARTE 58

interview

sergio’s rechterhand sinds jaar en dag: Nick bril

in the jane kan gekookt worden met wat de boeren brengen, maar de gerechten blijven verfijnd

VILL A D'ARTE 59

interview interieur

staan en in Pure C kan bogen op nog zo’n talent: Syrco Bakker.

Maar: ‘Voorlopig sta ik hier nog wel even.’ Al was het maar omdat The Jane binnen één dag drie maanden lang volgeboekt zat. Een slordige 17.000 mensen probeerden een tafeltje te bemachtigen. Slechts een klein aantal daarvan slaagde omdat het restaurant ‘maar’ 105 couverts telt, waarvan 40 in de hoger gelegen food & cocktailbar, The Upper Room Bar. Ongelooflijk, vindt ook de chef die inmiddels een rockster-achtige status geniet: ‘Dit went niet, ik ben hier heel dankbaar voor. Aan de andere kant: ik heb hier 25 jaar keihard voor gewerkt. Het is topsport, elke dag weer.’

Wie topsport beoefent, krijgt ook kritiek over zich heen. Het hoort erbij, maar leuk is weer iets anders vindt Herman. ‘Je moet ermee leren omgaan en dat is niet altijd even makkelijk. Ik doe namelijk iets wat veel andere mensen niet kunnen. Ik steek met mijn kop boven het maaiveld uit en dan hakken ze in Nederland al snel op je in. Daar heb ik mee moeten leren leven, want ik kan mezelf ook niet veranderen. Ik ga niet voor het geijkte, zo zit ik nu eenmaal niet in elkaar, en ik zal daardoor altijd tegenstanders hebben. Hoe jammer dat ook is,’ zegt hij schouderophalend. ‘Maar iedereen heeft tegenwoordig een mening hè, zeker dankzij social media. Dat is zo ontzettend heftig, soms.’

aan zijn rockster-achtige status zal de chef nooit wennen

In bepaalde Franse restaurants mag je geen foto’s meer maken van gerechten om ze vervolgens op social media te plaatsen. Vindt u dat terecht?

‘Ik heb dat helemaal losgelaten. Ook ik ergerde me er vroeger aan, maar dat kun je toch niet tegenhouden. Toen ik begon had je geen internet, geen telefoons met een camera. Als je nu iets nieuws maakt, staat het een minuut nadat je het voor de eerste keer geserveerd hebt op Facebook. Het is vertrokken, dáár gaan je ideeën. Je gevoel en emotie zitten in dat gerecht!

Vroeger was dat veel mythischer, meer gesloten, je moest op zoek gaan naar de geheime plekken, de mooie restaurants, de geweldige gerechten. Nu kun je alles op internet vinden. Persoonlijk vind ik dat jammer.’

The Jane Paradeplein 2018 Antwerpen, België www.thejaneantwerp.com

Pure C Boulevard de Wielingen 49 Cadzand www.pure-c.nl

meer plek, maar alsnog binnen een dag voor drie maanden volgeboekt VILL A D'ARTE 60

notebook // beauty onder redactie van Claudia KOOPMAN

1

5

2

3

4

6

7 8

1 | Acqua di Parma’s heerlijk zomerse Acqua Nobili zijn nu ook verkrijgbaar in een nieuw formaat van 75ml. Prijs: € 96. 2 | Algenist Advanced Anti-Aging Repairing Oil biedt de werking van een serum, met het gevoel van een olie. Prijs: € 69. 3 | Sunleÿa G.E., Sisley’s nieuwste anti-aging zonverzorgingsproduct is waterproof en prikt niet in de ogen. Verkrijgbaar in SPF 15 en SPF 30. Prijs: € 189. 4 | Diorskin Nude Shimmer Powder zorgt voor een subtiele zongebruinde blush. Verkrijgbaar in 001 Rose en 002 Ambre. Prijs € 55. 5 | D20 Hydration spray van Jane Iredale kalmeert en beschermt de huid en fixeert de (minerale) make-up met geurnoten van ylang-ylang. Prijs: € 29,90. 6 | Dior Addict Lipstick in goudlamé 211 Sunlight. Limited Edition. Prijs: € 34,50. 7 | Onmisbaar deze zomer: Lancaster SunControl Anti-Ageing After Sun Balm. Prijs: € 36,61 (50ml). 8 | Hermès Jour d’Hermès Absolu combineert sprankelende citrusvruchten en een mooi bloemig hart met een subtiel houtachtig-muskusachtig karakter. De prachtige flacon is navulbaar. Prijs: € 125 (85ml).

VILL A D'ARTE 16

beauty //

9

notebook

12 11 10 16

15

13 14

9 | Biotherm’s Oil & Tonic is een tweefasige olie die zowel verkwikt als voedt. Prijs: € 42 (100ml). 10 | Guinot’s Glamour Gel SPF 15 is een anti-aging zonbeschermingsolie in gelvorm mét parelmoerglans. Prijs: € 34,55 (125 ml). 11 | Omnia Indian Garnet van Bvlgari is opgebouwd rondom mandarijngranaat, tuberoos en osmanthus. Prijs: vanaf € 46 (25ml EdT). 12 | Creëer Babor’s Brazilian Beauty Look met deze Ultra Performance Nail Colour ‘38 orange lambada’.

Prijs: € 11. 13 | Een oude bekende in een nieuw jasje: Biodermal’s Zonnespray SPF20 is bruinend, beschermend en waterbestendig. Prijs: € 19,30 (200ml).

14 | Memo’s Kedu neemt ons mee naar een tuin in Java: citrus, roos, fresia, witte musk, mos en sesam. Prijs: € 171 (75ml). 15 | De olie uit Taïf-rozen geldt als de beste in de Arabische wereld. De rozen zijn sterker, frisser en hebben een zeer verfijnde geur. Ontdek deze zeldzame bloem in Perris Monte Carlo Rose de Taif.

Prijs: € 125 (100ml). 16 | Environ RAD Lips SPF15 zit boordevol vitamine C en E. Karitéboter en was zorgen voor hydratatie en zachtheid. Prijs: € 17.

VILL A D'ARTE 17

notebook // beauty

1

3

2 4

5

6

7 8

10

9

11 12

1 | Licht, verkwikkend en fris, dat is Cool Cotton van CLEAN. Prijs: € 73 (60ml). 2 | Moroccanoil Volumizing Mousse, ideaal voor fijn haar. Prijs: € 26,90 (100ml).

3 | CellulInov is de innovatieve, doeltreffende anti-cellulitus verzorging van Sisley. Prijs: € 168 (150ml). 4 | Diorshow Iconic Overcurl Waterproof Mascara van Dior is deze zomer exclusief verkrijgbaar in een azuurblauwe waterproof versie 351 Bleu Croisière. Prijs: € 34,50. 5 | Cartier’s Déclaration L’Eau is als een verkwikkende cocktail met pit van specerijen, hout en citrus. Prijs: vanaf € 53 (50ml EdT). 6 | Chanel No5 Eau Première, de moderne variant op Gabrielle Chanel’s tijdloze klassieker, is nu ook verkrijgbaar in deze iconische sprayflacon. Prijs: vanaf € 89 (50ml). 7 | Biotherm’s Age Fitness Eye Care is een gladmakende anti-aging oogcontourverzorging. Prijs: € 45 (15ml). 8 | De prikkelende geur van jeneverbessen en frisse zeelucht: Acqua di Parma’s Blu Mediterraneo Ginepro di Sardegna.

Prijs: vanaf € 67 (75ml). 9 | Chanel’s Hydra Beauty Beauty Lip Care voedende lipbalsem en Hydra Beauty Nutrition Nourishing And Protective Cream geeft de droge huid en lippen op drie manieren wat zij nodig hebben: optimale hydratatie, intense voeding en bescherming. Prijs: € 36 en € 66. 10 | Guerlain’s Acqua Allegoria Limon Verde heeft de frisheid van bedauwde bloembladeren en gras en de verleidelijke warmte van zonovergoten fruit. Prijs: vanaf € 60,70 (75ml). 11 | Eau Fraîche van Biotherm biedt de exquise frisheid van regenererend bronwater omringd door de zachtheid van bloemen en fruit. Prijs: € 44,50 (100ml). 12 | Deze Hydra Vital Gel op waterbasis is afkomstig uit L’Occitane’s vochtinbrengende Angelica lijn. Prijs: € 29 (50ml).

VILL A D'ARTE 18

reportage

Eilandhoppen Dat je er heerlijk kunt uitwaaien, fietsen en kamperen is bekend. Villa d’Arte ontdekte echter nog drie ijzersterke redenen om Texel, Ameland en Vlieland eens te bezoeken: Culinair verwennerij Bij Jef, Hotel Nobel en Badhotel Bruin. En blijf gerust logeren!

Tekst Paul Jeursen Fotografie Bij Jef, Hotel Nobel en Pauline joosten

VILL A D'ARTE 45

reportage

Culinaire verwennerij op Texel

Bij Jef (én Nadine)

Bij jef en nadine worden alle zintuigen geprikkeld

’s Lands grootste Waddeneiland Texel biedt natuurlijk tal van leuke logeeradresjes en restaurants. Op culinair vlak steekt er echter één adres met kop en schouders uit boven de rest: Culinaire Verwennerij Bij Jef. En je kunt er na het eten ook heerlijk slapen!

Als Amsterdam je speelterrein is lijkt alles daarbuiten nog wel eens (te) ver weg. We zijn dan ook blij verrast als we niet alleen heel rapjes in Den Helder zijn, maar we nog voordat we de op de pont aangeschafte versnapering hebben kunnen verorberen, al zijn aangemeerd op Texel. Vanaf de haven is het linea recta door naar Den Hoorn, waar we nog geen vijf minuten later parkeren op het terrein van Culinaire Verwennerij Bij Jef, gezeteld in een voormalige pastorie op de Herenstraat 34. Na zo’n voorspoedige reis zijn we klaar voor het grote genieten en daarvoor zijn we hier precies aan het juiste adres.

Lokaal lekkers Voordat chef-kok Jef Schuur op zijn vijfentwintigste besloot zijn eigen droom te realiseren, werkte hij in binnen- en buitenland bij diverse sterrenrestaurants. Natuurlijk moest zijn eigen zaak op het eiland komen waar hij opgroeide. Opgroeide dus, want hij is hier niet geboren. ‘Nee, dat klopt, ik ben geen echte Texelaar, maar voel mij dat natuurlijk wel. De stad interesseert me niet,’ aldus de boomlange chef. Ook zijn vrouw – mede-eigenaar,

VILL A D'ARTE 46

sommelier én gastvrouw – Nadine Mögling, is strikt genomen geen echte eilander, ze is Duitse van origine. Maar hun liefde voor het eiland is er niet minder om en die liefde is wederzijds.

Terecht, want het eiland kan zich nauwelijks een beter visitekaartje wensen, zo zullen wij al spoedig merken.

Culinaire Verwennerij Bij Jef bestaat sinds 1996 en sindsdien is alles crescendo gegaan voor het stel. Jef zoekt in zijn gerechten altijd naar harmoniërende contrasten in smaak en textuur.

‘En dat altijd geïnspireerd door het beste dat Texel te bieden heeft,’ zegt de chef. Want ‘lokaal’ is hier het kernwoord. Of het nu vlees of vis is, of kruiden, zuivel of groenten zijn: Jef zoekt het altijd dichtbij. Voor hem is dit niet slim inspelen op een hype, maar pure logica: ‘We hebben hier op Texel ontzettend veel mooie producten en rondom een zee vol geweldige rijkdommen. Waarom zou ik iets van ver halen als er hier voor mijn neus zulke fantastische waar aanwezig is?’

reportage Prijswinnend stel

Texel’s trots

Voor deze denkwijze en aanpak werd hij onlangs nog bekroond met een QL Robbe & Berking Zilveren Botermes. Een onderscheiding die je verdient door het gebruik van biologische streek- en seizoensgebonden producten en dus ook het ondersteunen van de lokale economie. Ook is het belangrijk dat winnende chefs zich in de materie hebben verdiept zodat ze hun gasten hierover kunnen informeren. Jef is een nuchtere, ‘no-nonsense’ kind of guy. ‘Borden moeten wit zijn en mogen niet meer dan een tientje kosten,’ vindt hij. Met keihard werken heeft hij zijn fraaie etablissement naar grote hoogten gestuwd.

In 2009 ontving hij van Michelin zijn eerste ster, die sindsdien is gebleven. De invloed van de innemende Nadine, die inmiddels ook flink wat onderscheidingen op de schoorsteenmantel heeft staan, mag ook niet worden onderschat. Want waar Jef de gasten verwend met zijn culinaire hoogstandjes, doet Nadine dat met haar uitgekiende wijn-spijs-combinaties. GaultMillau bekroonde haar in 2011 – als eerste vrouw – met de titel ‘Wijn/ Spijs specialist van het jaar’. En daar bleef het niet bij. Want naast een geweldige sommelier is Nadine de verpersoonlijking van een perfecte gastvrouw. Het vakblad Culinaire Saisonnier vond dat ook en in het voorjaar van 2013 werd ze onderscheiden met de D’Couvert-prijs voor beste gastvrouw of gastheer van Nederland en Vlaanderen. Daarmee was de kous verre van af. Jongstleden april werd zij officieel tot SVH Meestergastheer uitgeroepen en behaalde zij zodoende de hoogste graad van vakbekwaamheid in de Nederlandse horeca. Ze is pas de achtste vrouw die deze titel behaald heeft sinds de invoering in 1987.

De volgende ochtend gaan we verder waar we gebleven waren, met Jef’s zesgangen-ontbijt. Als eerste wordt de ‘wake-up call’ geserveerd – een reageerbuisje met een verkwikkende mix van citroen, tomaat en gember. Gevolgd door wentelteefjes, een fruit-smoothie, verse yoghurt met appel en kaneel en hartige heerlijkheden zoals rookvlees met zoetzure uitjes. Tot slot zijn er nog huisgemaakte muffins, croissants en pains au chocolat.

De tocht huiswaarts wordt gedomineerd door twee gedachten: Wauw, wat zijn die mensen goed! En wat een geluk dat Texel zo dichtbij is.

Culinaire Verwennerij Bij Jef Herenstraat 34, 1797 AJ, Den Hoorn 0222-319623, www.bijjef.nl

Local meets cosmopolitan We beginnen deze regenachtige avond bij de behaaglijke haard.

Nadine heet ons welkom met een glas champagne: Taittinger, haar favoriet. Daarna krijgen we, middels een eetlustopwekkende selectie amuses – waaronder een bonbon van chocola, truffel, koffie én ansjovis en een ‘Martini-cocktail’ met gerookte zalm en gezouten citroen – alvast een voorproefje van de betekenis van Culinaire Verwennerij Bij Jef. We zijn in voor een feestmaal, zoveel is direct duidelijk.

Het menu, ‘Local meets Cosmopolitan’ geheten, bestaat uit zeven gangen met evenveel wijnen. Vanaf het eerste gerecht; skrei met komijn, zilte plantjes en een zoutzure bouillon van munt, heeft Jef ons compleet in zijn greep. De vis is boterzacht en de bijzondere combinatie van komijn, zilte garnering en de frisse bouillon geeft een zeer opmerkelijk contrast op de tong.

Dat geldt ook voor de daaropvolgende zacht gegaarde kalfstong met anijspaddestoel en een bouillon van knolselderij. Ook een heel bijzonder gerecht zijn de Waddenzeegarnalen met cornichon en een romige saus van overjarige rustieke kaas – van de Texelse kaasboerderij Wezenspyk – met rauwe oesters.

Oesters, augurk en kaas: aan tafel wordt het stil. Dit is pure klasse. De immer bedrijvige Nadine verliest ons en de rest van de gasten geen moment uit het oog. Haar bijpassende wijnkeuzes zijn subliem. Vanuit de halfopen keuken lacht Jef ons toe, hij weet dat het goed is. Nadine schenkt ons een extra glas SuperTuscan in, een Le Serre Nuove uit 2011 van Tenuta dell’Ornellaia. We besluiten deze fantastische gastronomische avond in een van de acht design-suites boven het restaurant. Ze bieden zicht op de Texelse weilanden of de historische panden van de charmante Herenstraat aan de voorzijde. De kamers zijn fraai ingericht en van alle comfort voorzien, want de verwennerij houdt bij Jef en Nadine niet op bij het culinaire gedeelte.

HEt Succesvolle duo

Lokale producten met een kosmopolitische uitraling

VILL A D'ARTE 47

reportage

v.l.n.r. De slijterij, het restaurant en het bruin café van nobel

The Nobel thing to do op Ameland Fietsverhuur, een klein museum, een café, een slijterij, een hotel én een likeurtje.

Hoe je het ook wendt of keert: sooner or later kom je op Ameland de naam ‘Nobel’ tegen. Op naar Hotel Nobel in Ballum dus.

Ameland lijkt niet alleen ver weg, het is het ook. Aan de Afsluitdijk lijkt geen einde te komen en als je dan eindelijk het Friese Holwerd bereikt hebt, moet je nog drie kwartier met de boot.

En de taxi, tenminste als je net zoals wij de auto hebt achtergelaten op het parkeerterrein van de rederij. Maar dan heb je ook wat! Zeker wanneer je voor een verblijf in Hotel Nobel in Ballum hebt gekozen. Ballum is een van de vier dorpjes die het eiland rijk is en is tevens het kleinste. En voor ons is het alsof we terug in de tijd zijn gegaan. Nobel, kun je gerust stellen, is het kloppende hart van het authentieke dorpje, dat met haar eeuwenoude huisjes en rustige laantjes meer weg heeft van een openluchtmuseum.

Barend Willem Nobel staat ons al op te wachten in het fletse zonnetje. ‘De lucht was grijs, maar jullie hebben de zon meegenomen. Mooi zo!’ buldert hij ons over het pittoreske pleintje tegemoet. De hartelijke Barend is de jongste van vier generaties Ballumse kasteleins. Zijn overgrootvader, Willem Barend Nobel, opende hier in 1902 een café. ‘Mensen uit Hollum kwamen ’s winters nog met de arrenslee naar Café Nobel.

De kroeg werd nog populairder toen mijn grootvader met een eigen drankje kwam: het “Nobeltje”. Geboren uit nood

VILL A D'ARTE 48

overigens, want toen de drank een keer op was, heeft hij de laatste soorten drank bij elkaar gegooid en er zelf wat van gemaakt. Iedereen was daar erg enthousiast over. Inmiddels is het een van de bekendste waddenlikeuren en wordt het op enorm veel plekken verkocht. Op het vasteland, maar zelfs in het buitenland!’ meldt Barend trots, terwijl hij een schaal met hapjes neerzet en een fles Saint-Véran voor ons opent op zijn, inmiddels zonovergoten, loungeterras. ‘Het café ging over van vader op zoon en inmiddels run ik niet alleen het café en de slijterij, maar ook het hotel en restaurant.

Designkerk De naam ‘Nobel’ staat al meer dan een eeuw garant voor Ballumse gastvrijheid én gezelligheid. Al heeft de huidige eigenaar een aanzienlijk wereldser kijk op zaken dan zijn voorouders. Dat is met name te zien in het fine dining restaurant en de onlangs geopende extentie van het hotel, een tweetal designsuites in de nabijgelegen kerk. ‘In 2010 zijn onze negentien kamers onder architectonische begeleiding volledig gerenoveerd en ingericht.

Om volledig te kunnen ontspannen zijn er twee tweepersoons privéstoombaden en een zonnebank. De meeste hotelkamers hebben een eigen privéterras of balkonnetje,’ aldus Barend.

reportage

Ondernemend als hij is, zag hij mogelijkheden in de al jaren leegstaande kerk schuin tegenover het hotel. ‘Van buiten is deze helemaal intact gelaten, maar van binnen hebben we hem volledig onder handen genomen. Hij is in de lengte gesplitst in twee design-suites, die ieder plaats bieden aan maximaal zes personen en die door een in- en uitschuifbare wand zijn gescheiden. Er is veel met glas gewerkt zodat alle vertrekken met elkaar in verbinding staan en waardoor er ook veel daglicht binnenvalt. De meubels zijn allen op maat voor de suites gemaakt en het kleurschema is rustig; wit en hout voeren de boventoon.

Beneden bevindt zich één slaapkamer plus badkamer en boven zijn er twee slaapvertrekken en één badkamer met sauna. Er is een volledig uitgeruste keuken en op tafel staat een doosje Nobelbonbons als welkom. Ja hoor, we beginnen ons thuis te voelen.

fine dining De keuken wordt gerund door de Elzasser Philippe Straub die vanaf zijn Prélude direct onze volledige aandacht heeft. Het recept voor het verse, zelfgebakken brood met algenboter willen we overigens graag hebben. Maar terug naar de hoofdzaak, want we hebben nog zes gangen te gaan, waaronder een tartaar van gerookt Wagyu-rund met een lolly van Parmezaanse kaas. Een verrukkelijke eendenborst met een saus waarin râs al hânout verwerkt is, neemt ons even mee van Ameland richting Noord-Afrika. Het is op de fusion-kaart een beetje zoeken naar lokale ingrediënten. We dachten gelijk aan het lam, maar dat bleek een misvatting. Al spelen Amelander bier en kazen, cranberry’s, duindoornbes en waddenoesters wel degelijk een rol in de smaakvolle, uitgebalanceerde gerechten. Ondertussen schenkt sommelier Egbert Reining de ene na de andere mooie wijn. Hier wordt zeer ‘nobel’ gekookt. Niet voor niets is restaurant Nobel aangesloten bij Fryslân Culinair, een samenwerkingsverband van Friese toprestaurants. Na dit verhelderende diner begeven we ons nog even een deur verder richting het bruine café, voor een allereerste kennismaking met de legendarische likeur. Want when in Ballum…

Terwijl de ochtendmist boven de weilanden langzaam oplost in het zonlicht, besluiten wij een fietstocht te maken. Gesterkt door een stevig ontbijt met Fries suikerbrood laten we ons door Nobel’s fietsverhuur een paar passende modellen aanmeten.

Opgewekt beginnen we aan de tocht richting kust. Even opgewekt slaat windkracht vijf ons loeihard terug in het gezicht.

Een kleine tegenvaller weliswaar, maar niet meer dan dat. Want straks als wij weer ‘thuis’ zijn, weten we dat we ons de rest van de dag en avond kunnen koesteren in de warmte, zorg en aandacht van Barend en de zijnen. En daar knapt een mens van op.

Ieder mens! Boek dus een overtocht, ga linea recta naar Ballum en laat je compleet ‘verNobelen’.

Hotel Nobel Gerrit Kosterweg 16, 9162 EN, Ballum 0519-554157, www.hotelnobel.nl

Elzasser philippe straub tovert allerlei moois op je bord

VILL A D'ARTE 49

reportage

Badhotel Bruin:

bravoure op Vlieland

Bravoure bij badhotel bruin in de oost-vlieandse dorpsstraat

Voor onze derde Waddeneiland-sleepover, pakken we de boot naar Vlieland.

We hebben zeer goede dingen gehoord over onze verblijfplaats dus met een goed humeur spoeden we ons naar Harlingen voor de overtocht.

Fotografie Pauline joosten/www.paulinejoosten.nl

De auto laten we achter op het vasteland, want Vlieland is een autoluw eiland. Uiteraard is dit voor bewoners anders en er zijn natuurlijk uitzonderingen. Maar wij doen het lekker rustig aan zonder trouwe vierwieler. We bezoeken het eiland immers ook om te genieten en tot rust te komen. De tickets voor de overtocht hebben we via de website van Rederij Doeksen al aangeschaft en dus kunnen we even lekker anderhalf uur niks doen. Dat biedt ons ruimschoots de tijd om onszelf in te lezen in de materie. Zo leren we dat Vlieland samen met Texel door de Sint-Luciavloed van 1287 gescheiden werd van het Friese vasteland en ook dat Eierland, het noordelijke deel van Texel – ooit een deel van Vlieland was. Tot 1942 hoorde het eiland overigens bij Noord-Holland, net als Texel. Vanaf dat jaar besloten de Duitsers dat Vlieland bij Friesland ging horen en dit is sindsdien zo gebleven, er wordt echter geen Fries gesproken.

Ook is er een bekende mythe over de alternatieve ontstaanswijze van Vlieland. Zo wil het verhaal dat piraten de plek waar nu het huidige Vlieland ligt gebruikten om hun buit te verstoppen.

Deze bestond met name uit sterke drank en wijn. Door de grote hoeveelheden bleef niet alles bij vloed onder water staan en zo ontstond langzaam maar zeker een nieuw eiland. Goed, er is dus vast genoeg te drinken, zijn we er al?

VILL A D'ARTE 50

superbedden Vlieland heeft een oppervlakte van 315 vierkante kilometer, zo’n 1.100 inwoners en één dorp: Oost-Vlieland. Vroeger was er ook nog een tweede dorp, (West-Vlieland), maar na tientallen jaren van overstromingen en vruchteloze pogingen tot wederopbouw werden in 1736 de laatste huizen ontruimd. Na aankomst lopen we in een vijftal minuutjes naar de Dorpsstraat 88 waar ons onderkomen gesitueerd is: Badhotel Bruin, sinds 1896. Het is het oudste hotel van het eiland en wordt sinds 2005 gerund door Mirjam Westers en Paul van Essen. Het onderkomen is allesbehalve gedateerd. Er zijn in totaal 28 fraai ingerichte kamers en zes appartementen. Voor gezinnen met kinderen zijn er splitlevel-kamers, waarbij het slaapgedeelte voor de ouders zich in de vide bevindt en de woonkamer beneden tot slaapkamer voor de kids kan worden omgetoverd. Kom je met een groep dan zijn er appartementen beschikbaar en wil je een romantische kamer vraag dan naar de Mr. & Mrs. Brown Suite. Deze luxe suite is voorzien van een riante badkamer met bubbelbad en een tweepersoonsdouche. Er is overigens ook nog een bruidssuite. De nieuwste aanwinsten zijn een high end Library hotelkamer én -suite die helemaal door interieurspecialist Rivièra Maison zijn ingericht. Ook erg fijn: tien luxere kamers zijn omgedoopt tot

reportage heuse Hästens suites. Op iedere kamer staat een ander type van deze Zweedse topbedden. We zullen in ieder geval gaan slapen als vorsten.

Voordat het zo ver is, is het tijd voor wat ongegeneerde ‘metime’ in de geheel vernieuwde wellness. In alle rust, want je kunt de gehele ruimte voor jezelf of met zijn tweeën voor een uur reserveren. In een compleet uit hout opgetrokken, smaakvol gebouw, vinden we een solarium, zwemspa met tegenstroom, verkoelende buitendouche, jacuzzi en aangrenzende sauna en relaxruimtes. Het spa-menu bevat onder andere de ‘Pitstop performer’, de ‘Tranquillity anti stress wrap ‘of de ‘Aromasoul scrub-massage’. Wil je jezelf even in het zweet werken dan kan er een personal trainer worden geboekt. Al geven wij dit weekend, dat genieten als thema heeft, natuurlijk de voorkeur aan een in allerijl geboekte massage. Daarna beginnen we de avond, totaal uitgerust, met een apéritief in de behaaglijke bar.

Ster in de keuken Het is inmiddels duidelijk: bij Badhotel Bruin wordt geen middel geschuwd om de gast te verwennen. Dat zien we ook terug in de keuken van het voorheen, naamloze restaurant. Allereerst was daar chef-kok Erik Tas. Mirjam en Paul zijn er in geslaagd om deze voormalig sous-chef van Parkheuvel in Rotterdam naar Vlieland te halen. Een restaurant met zo’n chef verdient natuurlijk een naam en die heeft het sinds kort dan ook gekregen: Bravoure. Die naam belooft veel goeds! Het doel van de chef is om ‘heerlijk en eerlijk te blijven koken en alles wat uit de keuken komt nét wat excentrieker te laten zijn en smaken.’

Hij bestempelt zijn kookstijl als neutraal en zonder poespas.

Je krijgt wat je bestelt. ‘Een natuurlijk ingrediënt laat ik in zijn waarde. Ik gebruik alles, dus ik heb bijna geen afval. Verder werk ik met eerlijke dagverse producten uit de regio. Denk aan streekproducten van onze eigen Friese boer en producten van het wad. Alles is dus kakelvers. Ons motto voor de dinerkaart is niet voor niets “puur en eerlijk”.’ Onze driegangen maaltijd begint met kalfstong met waddenschelpjes, vongole scheermesjes en bietenchips. Op advies drinken we hierbij een glas Domaine Tempier Bandol uit 2012. Het hoofdgerecht is een kabeljauwrugfilet met Hollandse voorjaarsgroenten en een zachte viscrème. Een glas Domaine François Lumpp Givry 1er Cru uit 2009 maakt het gerecht af. Na kozen we voor een panna cotta met vanille-ijs, sabayon van champagne en Haagse hopjes. Een glas Vendanges Tardives, de Gewürztraminer van het huis Ostertag, complementeert dit heerlijke dessert.

in de heerlijke bedden kom je totaal tot rust

Fit als een hoentje schuiven we de volgende ochtend aan voor het ontbijt. Verse sappen en smoothies, eitjes, veel soorten versgebakken brood, zoals suikerbrood van de Vlielandse bakker (en tevens de zus van Mirjam). Ook zijn er lekkere weckpotjes gevuld met onder andere rijstepap en filet americain. Over Vlieland en Badhotel Bruin zijn we het eens: klein en intiem, maar héél erg fijn. Een goed uitgeruste wellness, een uitstekend restaurant, huiselijke gezelligheid en heerlijke bedden. Badhotel Bruin laat zien dat je ook op een klein eiland gerust heel groots mag denken.

Badhotel Bruin Dorpsstraat 88, 8899 AL, Oost-Vlieland 0562-452828, www.badhotelbruin.nl de bar van restaurant bravoure

VILL A D'ARTE 51

.foto: studiotromp.nl MBGG

Basta

18 krt. roodgouden hanger met diamant aan rubber spang.

Overslingeland 23 4225 NK Noordeloos T +31 (0)184 651343 I www.chrissommer.nl

VANITY

Lady Collection

www.oďŹƒcinadeltempo.com

Info verkoopadressen zie www.div inor.eu

geelgouden ring met diamant

zilveren ring met 22 karaat goud en diamanten rose gouden ring met groene chrysoberyl steen zilveren ring met 22 karaat goud en diamanten

Goldline Minderbroederstraat 25 5211 EL ‘s-Hertogenbosch 073 614 41 78 www.gold-line.nl

reportage

De pure smaken van Fattoria La Vialla

Vlakbij Arezzo, in het oosten van Toscane, ligt Fattoria La Vialla. Sinds 1978 is dit familielandbouwbedrijf in het bezit van de familie Lo Franco, die hier al 36 jaar Toscaanse lekkernijen op biologische en biodynamische wijze produceert.

Tekst Claudia Koopman Fotografie Franco Firera

Landhuis, oude olijfoliemolen, La Lignana VILL A D'ARTE 63

reportage

Keuze te over in de boerderijwinkel

‘Viallini’ voor de huiswinkel op het pleintje van La Vialla VILL A D'ARTE 64

De oldtimer waarmee de bestellingen bezorgd werden

reportage

Het is precies zoals je op de foto’s ziet, schiet het door mij heen, terwijl Salvatore de met metershoge cipressen omzoomde oprijlaan oprijdt. De Nederlandse Ingrid Stoffer staat mij al met enkele van haar collega’s op het pleintje op te wachten. Sinds zeven jaar behoort ze tot het groepje internationale gezichten die op de ‘Fattoria’ werkzaam zijn. De witte schorten. De grote vijgenboom. Het authentieke boerderijwinkeltje. Het landhuis bovenaan de heuvel. Even lijkt het of ik de brochure ben binnengestapt. Maar de hartelijkheid is niet gespeeld. In een mum van tijd staat er een hete espresso voor mijn neus met een schaal overheerlijke biscotti. Huisgemaakt, dat spreekt voor zich. De koelkast in Casa Conforto, het in twee afzonderlijke appartementen verdeelde landhuis waarin ik mijn intrek mag nemen, is reeds gevuld en op de enorme eettafel ligt naast een manshoge mand specialiteiten van het huis, een handgeschreven welkomstwoord klaar. ‘Mocht u nog iets te wensen hebben, dan staan we volledig tot uw beschikking’. Prijswinnende wijnen, verrukkelijke pecorino en versgebakken brood, een fles Rosarosa, olio extra vergine, honing, tagliatelle, sugo bombolino... Er blijft op Fattoria La Vialla niets te wensen over, behalve dan misschien een flink reisgezelschap om al deze Toscaanse heerlijkheden mee te delen.

Leven van het land Sinds de familie Lo Franco zich besloot te vestigen in deze heuvelachtige regio in de buurt van Arezzo, is hier veel veranderd.

Tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw steunde de regio nog op een feodaal systeem, de zogeheten mezzadria, waarbij boeren zonder betaling op het land werkten en een deel van de oogst kregen als beloning. De gevolgen van een slechte of mislukte oogst laten zich raden. Maar ook een gezin waarin teveel dochters werden geboren, of waarin het anderszins aan spierkracht ontbrak, kon zonder pardon op straat worden gezet. Zo leer ik van conservator Giancarlo, die in zijn museum ‘della vecchia civiltà’, een zeer levensecht portret schetst van het leven van onder meer zijn grootouders. Hoewel landbouwproducten nog steeds een belangrijk ingrediënt zijn van de Toscaanse economie, is nog maar 20% van de Toscanen in de landbouw werkzaam. Het is enkel en alleen aan de vastberadenheid van Giancarlo te danken, die alle dorpen in de omgeving is afgegaan om oude, afgedankte materialen bijeen te sprokkelen, dat dit stukje Toscaanse plattelandshistorie bewaard is gebleven. Dankzij de familie Lo Franco heeft hij inmiddels een plek gekregen om zijn levenswerk ook aan een breder publiek te kunnen tonen. Om in boerenjargon te blijven: de vialla was een kleine ploeg voor de moestuin en bergachtige terreinen. Het gelijknamige huis bovenaan de heuvel was overigens niet het eerste huis dat Piero en Giuliana Lo Franco in 1978 kochten. Dat was Cà’ dell’Oro, het ‘huis van goud’. In eerste instantie hadden Piero en Giuliana, de oprichters van het familiebedrijf, helemaal niet de intentie om een landbouwbedrijf op te zetten. Nadat Piero carrière had gemaakt in het bedrijfsleven waren ze juist toe aan een wat rustiger bestaan. Zelf opgegroeid op een boerderij, sprak dat leven hen wel aan voor hun drie zoons, Gianni, Antonio en Bandino.

Ze vielen voor het huis en de omliggende landerijen en besloten het samen met een groep vrienden te kopen. Iedereen stak de

handen uit de mouwen. De wijnranken en olijfbomen werden opgeknapt en er werd een moestuin aangelegd. Het duurde niet lang of hun oog viel op een verwaarloosde, te koop staande boerderij met nabijgelegen akker. En daarna nog één en nog éen. Langzamerhand begon zich een idee uit te kristalliseren: zou het niet fantastisch zijn als ze een landbouwbedrijf zouden kunnen beginnen, waarmee ze niet alleen de grond en de regio een tweede leven zouden gunnen, maar hiermee tevens een toekomst voor hun zoons zouden kunnen creëren? Er kwamen omheiningen, wegen werden weer begaanbaar gemaakt, de afwatering werd hersteld en er werd een herder gevonden voor de almaar uitdijende kudde schapen. Verwaarloosde boomgaarden bloeiden op en brakke veldjes werden heuse akkers die oogst opleverden. Biologische oogst welteverstaan, want vroeger bij hen thuis werden ook geen chemicaliën en pesticiden gebruikt en ze wilden hun kinderen ook onbespoten voedsel geven. Om dit alles te financieren werden de huizen opengesteld voor gasten, die zeer geïnteresseerd bleken in de producten die werden verbouwd. Een gedachte begon vorm te krijgen en er werd besloten deze direct te gaan verkopen aan huurders en in het buitenland: Fattoria La Vialla was geboren.

Gesterkt door hun geloof in pure producten gingen Piero en Giuliana in 1996 zelfs nog een stap verder en besloten over te stappen naar de meest pure vorm van boeren: de biodynamische landbouw. Het domein van La Vialla bestrijkt ondertussen 1.432 hectare, deels beschermd natuurgebied en het bestrijkt wijn- en olijfgaarden, land- en tuinbouwgrond, 23 gebouwen en een eigen zonnepanelenpark dat genoeg stroom produceert voor La Vialla én het nabijgelegen dorp. ‘De schapen kunnen er nog omheen en onderdoor lopen, waar ze bovendien beschutting hebben van de zon, dus er is ook geen land verloren gegaan,’ verklaart Ingrid trots. Voorts zorgen zo’n 1.000 Valdarnese kippen, 1.300 Franse- en Sardijnse schapen en 100 bijenfamilies, dat de productie van de huisgemaakte pasta’s, koekjes, pecorino en honing op peil kan blijven. Zoals gezegd wordt hier op biologische en biodynamische wijze geproduceerd. Er wordt gewerkt met de maankalender. Hiermee werd La Vialla een van de eerste boerderijen in Italië die het predicaat AIAB (Associazione Italiana Agricoltura Biologica) verkregen heeft.

De beste producten De drie zoons hebben ondertussen het bedrijf overgenomen, maar naar goed Italiaans gebruik zijn Piero en Giuliana nog altijd vertrouwde gezichten op La Vialla en is hun inbreng van grote waarde. Ik ontmoet Gianni (45), Antonio (43) en Bandino (38) bij La Lignana, het meest afgelegen landhuis bovenaan een heuvel. Als we hier na een hobbelige rit zijn aangekomen – niet voor niets zijn alle Fiatjes op het domein uitgerust met 4WD – is het sympathieke trio nog bezig met verslepen van bankjes, het ontkurken van flessen Spumante non filtrato en het dekken van de tafel voor de lunch. Een kastanjeboom in een met paardenbloemen bedekt veld zorgt voor wat beschutting van de zon. Een prachtig gerestaureerd landhuis omringd door beboste bergen zorgen voor een prachtig decor en het sympathieke Italiaanse drietal voor de hartelijke sfeer. Ik vind het hier nu al fantastisch en het eten is nog niet eens geserveerd! Maar daar komt

VILL A D'ARTE 65

reportage exterieur

Spaghetti met bombolini tomaatjes

Crostini, Toscaanse salami en pecorino als ‘aperitivo’

Luigiana al, een van de in totaal tien vrouwelijke chefs op La Vialla. Ze vult de tafel met schalen pecorino – gemaakt van 100% schapenmelk – venkelworst, salami en prosciutto en crostini’s met cavolo nero, kippenlever en paprika én een heerlijke uienfrittata. Op de charcuterie na – die afkomstig is van de enige biologische producent uit de buurt – zijn alle producten uiteraard van eigen bodem en huisgemaakt. Hoewel de goedlachse broers zich liever niet laten vastpinnen op een al te strikte bedrijfshiërarchie, luidt die officieus als volgt: oudste zoon Gianni houdt zich vooral bezig met de zakelijke kant, sommelier Antonio met de wijnen en de wijngaarden, terwijl de jongste zoon Bandino zich als officiële proever van het ONAOO (Organizzazione Nazionale Assaggiatori di Olio d’Oliva) toeziet op de bereiding van de olijfolie en de sauzen. En dat doet hij, afgaande op de verrukkelijke pasta met tomaat, knoflook, basilicum, olijfolie en versgeraspte pecorino die mij zojuist geserveerd is, uitstekend. Antonio steekt enthousiast van wal: ‘Nu is biologisch boeren echt een hype, maar dertig jaar geleden toen mijn ouders ermee begonnen, stond het nog in de kinderschoenen.

Mijn familie heeft van oudsher een sterke band met het land. In principe boeren we hier nu zoals ze dat vijftig jaar geleden ook deden, met het ritme van de seizoenen. Eenvoud, versheid en de beste producten, dat is ons uitgangspunt. We doen er alles aan om te zorgen dat de grond zo vruchtbaar mogelijk blijft.

Dit doen we onder meer met geconcentreerde preparaten en gedynamiseerd water en we rouleren met de gewassen. We hebben een gesloten productiecirkel: alles wordt hergebruikt.’

Restproducten worden verzameld en op de biologische mestbelt omgezet in mest die rijk is aan natuurlijke voedingsstoffen.

‘Alles in overeenstemming met de biodynamische methode die

VILL A D'ARTE 66

Uitzicht op een van de wijngaarden

teruggaat naar de harmoniebeginselen van Rudolf Steiner, de vader van de antroposofie,’ vult Gianni aan. ‘In het begin hadden we alleen wijn, kaas en olijfolie, die hier op La Lignana in de oude steenmolen werd geperst. Hoe vind je onze olie trouwens?’ Die is heerlijk. Frisgroen en een beetje peperig. ‘Onze olijven worden bij de juiste maanstand geplukt. Omdat het voor de kwaliteit van de olie belangrijk is dat de olijven binnen 24 uur kunnen worden geperst, hebben we inmiddels een nieuwe olijfoliemolen erbij die carbonvrij is gebouwd. Het water dat gebruikt wordt voor de olie, wordt in een afwateringsbassin door planten gereinigd en weer hergebruikt op het land. De emulsie die overblijft van de olijfolie gebruiken we overigens om de pecorino mee in te smeren, dit gaat schimmelvorming tegen.

Het gebouw waarin de molen staat is volledig geïsoleerd met karton, stro en papier. Dat geldt overigens ook voor onze nieuwe wijnkelder, die we in 2011 hebben laten aanleggen. Hierin hebben we speciaal voor onze rode wijn ook cementen vaten staan, daarin heb je geen last van temperatuurschommelingen en magnetische velden die de smaak negatief zouden kunnen beïnvloeden. We zijn nu overigens ook aan het experimenteren met terracotta kruiken voor onze vin santo. Wil je nog wat wijn trouwens?’ De heerlijke Torbolone werd opgevolgd door een Barriccato Bianco en nu wordt mijn glas gevuld met een stevige 100% Sangiovese. La Vialla produceert zo’n vijftien biodynamische wijnen, waarvan enkele prijswinnende. ‘Maar even terugkomend op ons assortiment,’ hervat Antonio het gesprek, ‘naarmate het domein zich uitbreidde zijn we ook het assortiment gaan uitbreiden. De nieuwe producten zijn geboren uit smaakherinneringen. De recepten van de sauzen, koekjes en taarten van onze moeder. Als we iets zelf ontzettend lekker vin-

reportage

den, kijken we of we het ook in productie kunnen nemen. Ik ben nu samen met onze sauzenchef bezig met een ideetje voor een saus die ik per toeval ontdekte.’ Ah, maar was dat niet Bandino’s specialisme? ‘Haha, nee dat loopt hier zoals gezegd allemaal door elkaar,’ bulderen de broers. ‘Iemand nog wat pasta met konijn?’ biedt Bandino aan, die met de schaal rondgaat.

Een Toscaans maal zou uiteraard niet compleet zijn zonder vin santo en biscotti of cantucci, die naar goed gebruik in de heerlijk naar karamel en rozijnen geurende wijn gedoopt dienen te worden. Al prefereer ik eerlijk gezegd de heerlijke zoete, maar toch frisse wijn zonder crunch. Verder op de schaal: viallini, gemaakt van pijnboompit met rozijn en vin santo, brutto ma buoni, gemaakt van hazelnoot en amandelen en de stracci, die rode wijn bevatten. En last but not least, de legendarische jamtaart van ‘Oma Amelia’, gebakken met olijfolie in plaats van boter.

De koekjesbakkerij op het centrale pleintje draait niet voor niets lang voor zonsopkomst al op volle toeren. De drie houtovens dienen opgewarmd te worden tot 280 graden Celsius en het deeg moet natuurlijk worden bereid. Elke oven heeft drie enorme roosters, die elke twee minuten omgedraaid moeten worden om te voorkomen dat de koekjes verbranden. Om de perfecte knapperigheid te krijgen worden de koekjes drie keer gebakken. Een arbeidsintensief en niet ongevaarlijk werkje want ik tel minstens twee dames met verband op de armen. De houtoven buiten op het plein – waar de broden, pizza’s en taarten in gebakken worden – wordt vanaf half vijf ‘s ochtends opgewarmd tot 300 graden Celsius. Hierna wordt hij gedoofd, waarna in de restwarmte achtereenvolgens de pizza’s, de broden en tot slot de crostate’s, zoete cakes, worden gebakken. Tussen de twee ovens in is molenaar Dimitri druk in de weer met het meel. ‘Zijn’ antieke molen is een geschenk van een Franciscaner klooster uit de buurt en kan zo’n 22 tot 23 kilo meel per uur produceren.

authentiek Tegenover de bakkerij worden de koekjes handmatig verpakt en naast de bakkerij zit de sauzenfabriek, hoewel het woord fabriek een beetje vertekend beeld geeft van de wijze waarop men hier verse sauzen produceert. Ondanks het omvangrijke assortiment wordt er bijvoorbeeld per productie maar één enkele soort gemaakt. Ditzelfde geldt overigens voor de koekjes.

Vandaag draait de productieband voor potjes olive all’ arancia, ‘Lekker als aperitief bijvoorbeeld samen met artisjokken,’ aldus Ingrid, die het kan weten. Een complete productieronde neemt nu een uur in beslag, maar kan, wanneer er sauzen worden gemaakt, oplopen tot zo’n tweeënhalf uur. De verse ingrediënten worden – zonder chemische toevoegingen – in een snelkookpan onder druk op een lage temperatuur gekookt, waarna de potten handmatig worden gevuld en nog 25 minuten worden gepasteuriseerd. Door deze techniek wordt de smaak van de saus niet aangetast en kan het dat wij thuis kunnen genieten van een pastasaus die gezond, supervers en rijk van smaak is én proeft. Ik kan dit niet anders dan beamen: alsof hij zojuist door een Italiaanse mamma gemaakt is. De rustieke wereld van Fattoria La Vialla lijkt bijna te mooi om waar te zijn, maar tot mijn grote genoegen bestaat hij echt. Het knusse, familiale

De drie boers Lo Franco. v.L.n.r.: Gianni, Bandino en AntoniO

gevoel dat je terugziet in de folders, reclame-uitingen en op de website is geen weldoordachte marketingtool. De mensen die hier werken doen dit met liefde en zijn trots op hun werk en hun producten; dat zie, voel, ruik en proef je hier overal. En wie wil kan dit van begin maart tot eind oktober ter plekke zelf komen ontdekken. Of gewoon lekker thuis.

De biologische producten van Fattoria La Vialla zijn niet in de winkels te vinden, maar kunnen rechtstreeks online worden besteld. Levering duurt gemiddeld een week. U kunt de gratis productenuitgave aanvragen op: www.vita.lavialla.it Cliënten van Fattoria La Vialla kunnen één van de landhuizen reserveren, al zijn die door de zeer vriendelijke prijzen zeer gewild en razendsnel volgeboekt. Maar iedereen is meer dan welkom voor een Toscaanse lunch of rondleiding.

Voor een broodlunch hoeft niet gereserveerd te worden, voor een uitgebreider menu wel. De producten zijn te koop in het huiswinkeltje dat van 10.00 tot 18.00 uur geopend is.

Fattoria La Vialla Via di Meliciano 26 Castiglion Fibocchi (AR) Italië Tel.: +39-057547697 E-mail fattoria@lavialla.it

VILL A D'ARTE 67

Keukendesign by Tieleman

Bij Tieleman Keukens is alles mogelijk. Van ultramoderne designkeukens tot klassieke handgemaakte houten keukens, van compleet interieur tot uitvoeren van een renovatie. Met alleen maar eigen medewerkers staan persoonlijke aandacht, 100% klanttevredenheid en levenslang ontzorgen centraal.

TieleMan KeuKens - Korendreef 15 - 3241 as Middelharnis - 0187 602 555 - www.TieleMan.nl

culinair

Trendy Taarten

Linda Lomelino, foodblogger en auteur van ‘Trendy Taarten’, heeft zich voor haar tweede boek, ‘IJspret - Van lolly en sorbet tot ijstaart’, gestort op alles wat met deze verkoelende lekkernij te maken heeft. Van lolly’s en sorbets tot de meest schitterende ijstaarten. Linda legt in dit verrukkelijke boek alles uit over ingrediënten, benodigdheden en originele smaakcombinaties.

Van klassiekers als vanille-roomijs en stracciatella, tot zuurstokijs en Napolitaanse ijstaart. In Villa d’Arte alvast een voorproefje! xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx VILL A D'ARTE 69

culinair

VILL A D'ARTE 70

culinair

Napolitaanse ijstaart Voor 8-10 stukken Voor de taartbodem:

110g Boter, op kamertemperatuur

220g Lichte muscovado- of rietsuiker

2 Grote eieren

1 tl Vanille-extract

40g Cacao

300g Tarwebloem

1 tl Bakpoeder

1 tl Zout Voor het ijs:

500 ml Slagroom

1 Blik Gezoete gecondenseerde melk (ca. 400 g)

2 tl Vanille-extract

100g Kersen (zonder pit)

2 el Kristalsuiker Het sap van 1 citroen

1 el Kersenlikeur

50g Pistachenoten Eventueel groene kleurstof Voor de topping:

100g Pure, gehakte chocolade (70% cacao)

2 el Boter Verse kersen Gehakte pistachenootjes Taartbodem: Klop de boter en de muscovadosuiker in 2-3 minuten luchtig.

Voeg tijdens het kloppen de eieren een voor een toe, en daarna het vanille-extract. Meng de cacao, de bloem, het bakpoeder en het zout in een kom. Roer de droge ingrediënten beetje bij beetje door het eimengsel en vorm er een deeg van. Rol het deeg in plasticfolie en laat het minstens een uur in de koelkast rusten.

Verwarm de oven voor op 175 °C en bekleed twee bakplaten met bakpapier. Rol het deeg op een met bloem bestoven ondergrond uit tot een bodem met een dikte van 5-6 mm. Snijd er met een pizzasnijder vier lagen uit. Ik gebruik een normaal broodblik (bodem 8 3 27 cm, opening 11 3 30 cm, ongeveer 7 cm hoge randen). Voor deze maat moeten de lagen de volgende afmetingen krijgen:

8 3 26,5 cm 9 3 27 cm 10 3 27,5 cm 10,5 3 28,5 cm Leg de lappen deeg op de bakplaten en bak ze 8-9 minuten.

IJs: Meng de slagroom, de gecondenseerde melk en het vanilleextract. Verdeel het mengsel in drie gelijke delen en zet een ervan meteen in de koelkast. Snijd de kersen in tweeën en doe ze samen met de suiker en het citroensap in een pan. Laat het mengsel 5-10 minuten zachtjes koken, of tot de kersen zacht zijn. Laat afkoelen. Pureer de kersen glad en doe de kersenlikeur erbij. Meng met een derde deel van het ijsmengsel. Zet de kom in de koelkast. Maal de pistachenootjes fijn. Meng ze met een derde deel van het ijsmengsel. Kleur het mengsel eventueel met een beetje groene kleurstof. Zet de kom in de koelkast.

De ijstaart samenstellen: Knip twee smalle repen bakpapier en leg die op de bodem van de vorm, een in de lengte en een in de breedte, waarbij ze een paar centimeter over de rand moeten hangen. Dat is om de taart gemakkelijker uit de vorm te krijgen. Leg de kleinste laag deeg op de bodem van de vorm. Schenk de helft van het vanille-ijs erop. Zet de vorm ongeveer 20 minuten in de vriezer zodat de eerste laag enigszins opstijft. Haal de vorm eruit en leg de een na kleinste laag erop. Schenk het pistache-ijs erop. Zet de vorm ongeveer 20 minuten in de vriezer om het ijs te laten opstijven.

Leg de op een na grootste laag in de vorm. Schenk de rest van het vanille-ijs erop. Zet weer 20 minuten in de vriezer. Haal de vorm er opnieuw uit en leg de grootste laag erop. Schenk het kersenijs erop. Zet de vorm bedekt met een stuk bakpapier in de vriezer en laat 4-6 uur of de hele nacht staan.

Topping: Haal de taart uit de vriezer. Laat de taart een paar minuten staan en zet hem dan met behulp van de repen bakpapier omgekeerd op een gekoelde schaal of een gekoeld bord. Zet de taart opnieuw in de vriezer terwijl je de chocoladetopping voorbereidt.

Smelt de chocolade en de boter voorzichtig in een pan. Laat afkoelen. Haal de taart uit de vriezer. Houd een paletmes bij de hand, want als je de chocolade over de taart hebt geschonken wordt deze meteen hard. Verspreid de chocolade over de hele taart en laat deze aan de randen naar beneden lopen. Decoreer met gehakte pistachenootjes en verse kersen. Serveer meteen of zet weer in de vriezer.

VILL A D'ARTE 71

culinair

VILL A D'ARTE 72

culinair

Rabarberijs met crumble Voor 600 ml Voor de crumble:

50g Tarwebloem

2 el Kristalsuiker

25g Boter Voor het rabarberijs:

200g Rabarber

25g Boter

½tl Vanillepoeder

50g Lichte muscovado- of rietsuiker

50g Kristalsuiker Een snufje zout

200 ml Slagroom

150 ml Melk Crumble: Verwarm de oven voor op 200 °C. Kneed alle ingrediënten tot een kruimelig deeg. Spreid dat uit op een bakblik met bakpapier en bak het 8-10 minuten in de oven. Laat het afkoelen, doe het in een schaal en zet die in de koelkast.

Rabarberijs: Snijd de rabarber in stukken van 1-1½ centimeter. Verwarm de rabarber, de boter, het vanillepoeder, de twee soorten suiker en het zout in een pan. Laat het zachtjes koken tot de rabarber zacht is. Laat afkoelen en pureer dan. Bewaar eventueel wat voor de garnering. Meng de rest van de puree met de slagroom en de melk. Laat het mengsel in de koelkast goed koud worden.

Doe het mengsel in de ijsmachine en laat de machine draaien tot het ijs klaar is. Meng het ijs kort met de crumble en de rabarberpuree in een kom en zet deze in de vriezer.

VILL A D'ARTE 73

culinair

VILL A D'ARTE 74

culinair

Zuurstokijs Voor 1 liter

3 Grote eidooiers

125g Pepermuntzuurstok

200 ml Melk

200 ml Slagroom Eventueel ½ tl pepermuntaroma Klop de eidooiers los in een kom. Verwarm 100 gram zuurstok samen met de melk en de slagroom in een pan. Roer af en toe tot de zuurstok gesmolten is. Giet het hete melkmengsel al roerend langzaam over de eidooiers. Schenk het mengsel in de pan en verwarm al roerend tot het dikker wordt. Voeg eventueel pepermuntaroma toe. Zeef het mengel en laat het in de koelkast goed koud worden. Doe het mengsel in de ijsmachine en laat de machine draaien tot het ijs klaar is. Hak de rest van de zuurstok in stukjes. Roer het ijs en de stukjes zuurstok snel door elkaar in een kom en zet deze in de vriezer.

Kosmos Uitgevers/ ISBN 9789021555843 / â‚Ź 17,99

VILL A D'ARTE 75

interieurtrends

Decoratie leeft Patronen en dessins zijn overal. Ook de goudkoorts is nog lang niet voorbij en zelfs marmer is weer hip. Met speelse motieven, chique materialen en sprekende kleuren waait er weer een frisse wind door Nederland designland.

Acht optimistische trends in beeld gebracht.

Productie CĂŠcile Dornseiffen en Monique van Empel

Archives by Studio Job. Behang. Productie NLXL

VILL A D'ARTE 41

interieurtrends

1

2

3

5

4

6

E - OP CHIQU

7

GOUDKOORTS ---------------------

------------

------------

------

g. n boomin d koper zij n ze n n la E g . n c finishes d goud e zij metalli k Glimmen n a d n lt e a e goud tstof stra niet aan d O ok k uns tsnappen n o n elijkertijd. e g ff te to zelfs s au riche ve u o n n e ique regen. Ch ------------

------

8

1 | Bell Light. Mix & match de verschillende fittingen en lampenkappen. Sebastian Herkner voor ClassiCon. 2 | Tweetie. Grapje: led up- en downlighter verwerkt in de bodem van een klassieke kanariekooi. Jake Phipps in samenwerking met BOSA keramiek voor Casamania. 3 | Precious Kartell. Kunststof met glossy metallic finishes: goud, zilver, platina, brons en koper. Nieuwe producten en oude iconen van Kartell. 4 | Il Re. Indrukwekkende hanglamp van zeven bollen aan zware kettingen; onder andere in goud, zilver en brons. Highlight van Opinion Ciatti. 5 | The Golden Chair. Een simpel retrostoeltje krijgt een magische glans met goudverf. Nika Zupanc voor Moooi. 6 | Star table. Ebbenhout met koper. Thierry Lemaire voor Fendi Casa. 7 | Cinema. Coat een minimalistische wollen stof met een metalic folie en je krijgt een superdecoratieve, stilistische textuur. Uit de collectie Luxury Life van Nya Nordiska. 8 | Manos. Lamp in Scandinavische traditie. Ontwerp van de architect/designer Brian Rasmussen.

VILL A D'ARTE 42

interieurtrends

1

2

3

4

5

- OP CH IQUE -

--------

6

MARMEREN

--------

----

-------De op --------------vallend -------ste tre blijver -------tje: he n d va n -------t aloud v -o rig jaa Met ve e m r is ee armer r ve vo n is wee o r h et r jong voetlic of bew en hip ht g e b erk t m . racht; et d e m a u n at technie o d e u re l rnste (c ken. O ompu ok a nd n a tu u r ter) ere, ‘v steens ergete oor ten n ’ come b maken a c k. Z een oals la va e n k wa r t s .

8

7

1 | 1949. Serie bijzettafeltjes; bladen marmer, glas of aluminium.Piero Lissoni voor Cassina. 2 | Anteo. Notenhouten poten met marmeren tafelblad. Carlo Colombo voor Giorgetti. 3 | Falling Rock. Letterlijk een inlegblad…van rozenkwarts! Design Brecht Duijf en Lenneke Langenhuijsen voor buroBELÉN. 4 | Proust. Voor de expositie Solid Senses maakte Alessandro Mendini een marmeren replica van zijn eigen iconische leunstoel (1978). Uit één blok Calacatta marmer, gewicht 530 kilo! Creatief project van marmeratelier Robot City-Italian Art Factory. 5 | Solid Patterns collection. Serie organisch gevormde tafels uit Toscaanse marmersoorten. Gedecoreerd met diagonale patronen. Scholten & Baijings voor Luce di Carrara. 6 | Land. Klassiek-moderne zitbank uit één stuk Statuario marmer. Design Paolo Ulian voor het creatieve project Solid Senses van marmeratelier Robot City-Italian Art Factory. 7 | Bassotti. Modulaire bijzettafels met modern-klassieke pootjes. Marcel Wanders voor Moooi. 8 | De Natura Fossilum. Objecten van lava, afkomstig uit de vulkaan Etna op Sicilië. Andrea Trimarchi en Simone Farresin voor Studio Formafantasma.

VILL A D'ARTE 43

interieurtrends

3

2

1 ONEN R T A P LSE - SPEE

KEN NETWER ----------

------

------

------

-

touw, -----raad, d -----t e n. M ude ----------matte stof. O -----e r of en en v -----le tijdse e , n w d e ten, n eig rd r a a a e v z ij n , Vlech n Bij a nde , rota gen. n in h koord passin krijge e lak. o n t v e t e ch ionale nieuw s n s a m ba r e e dim erp o nt w et drie r op h u e k r voo

5

6 4

1 | Twist. (Bar)krukken bespannen met 3D vlechtwerk in kleurmelanges. Kunststof koord, dus ook geschikt voor buiten. Emilio Nanni voor Zanotta. 2 | Piña Rocking Chair.

Uitbreiding op de Piña zitmeubellijn. Jaime Hayon voor Magis. 3 | Rikka. Stalen frame omwikkeld met 130 meter leerstroken. Kleurverloop van kersenrood naar koraal of staalgrijs naar paars. Maurizio Galante voor Driade. 4 | Bounce. ‘Pop functionalisme’: stapelbare stoel met elastische zitting. Vijf kleurstellingen, ook voor outdoor. Karim Rashid voor Gufram. 5 | Taffeta chair. Geïnspireerd op het ambacht van traditionele textielwevers uit Indonesië. Alvin Tjitrowirjo voor Moooi. 6 | Ziggy. Set poefs en bijzetters in ton- en zandlopervorm, bespannen met polyester koord in duotoon. Emilio Nanni voor Saba Italia.

VILL A D'ARTE 44

interieurtrends

1 3

4

2

- SPEELS E PATRO NEN -

5

----------

7

DESSINS

--------

----

----------------Van line ---------aire gra -------fiek tot ---------Grotes botanis -k en ca c h e we rnavale overal: elde. s k. X L op meu d e s belbek sins zie en zelfs leding, n we Ă­n de k be hang a , kastfro s te n . en blok Inspira nten kendoz tiebron nen: kle en, het de natu c u ir rc u s, glasur e n d in-lood e aloud , e caleid osc oop .

8 6

1 | Triangles. Collection moderne kelims in geometrische figuren; een herinterpretatie van traditionele patronen. Bertjan Pot voor Golran. 2 | Color Fall. Een waterval aan digitaal geprinte strepen maakt van een simpele boekenkast iets bijzonders. Garth Roberts voor Casamania. 3 | Archives by Studio Job. Behang. Collages samengesteld uit iconische Studio Job-prints; 7 dessins. Studio Job voor NLXL. 4 | L’Afrique. Caleidoscopisch tapijt. Studio Job voor Moooi. 5 | Logenze. Serie karpetten opgebouwd uit parallellogrammen. De Soumak weeftechniek in overloopkleuren geeft een 3D optiek. Patricia Urquiola voor Ruckstuhl. 6 | t-tables By Hayon. Keramische bijzettafels. Jaime Hayon voor Bosa Ceramiche. 7 | Tudor Bonanza. Tafels en kasten met ingelegd hout. Patronen gebaseerd op vakwerkramen uit de Engelse Renaissance. Ferruccio Laviani voor Emmemobili. 8 | Nest Sofa. Stoffering Flower Bits: XL dessin met bloemen en vlinders. Marcel Wanders voor Moooi.

VILL A D'ARTE 45

interieurtrends

3 1

2

- RONDUIT VIERKANT

VINTAGE

------------------

------------------

-

---------

------------------------De Nordic look.

Terug naar de six tie s en de seventies, met Scandinavische kle ur en en stijlen. Vriendelijk e ronde vormen en een (vaak) genereuz e wijze van stoffe ren zijn kenmerkend. Ne t als de schuine houten pootjes en fram es, in blonde of retro houtsoor ten zo als walnoot en palissander.

4

5

6

7

8

1 | ELM. Meubelprogramma met uitwendig houten frame. Jehs+Laub voor COR. 2 | 7400. Los gestoffeerd kuipstoeltje. Scholten & Baijings voor Gelderland. 3 | CH88. Prototype van Hans J. Wegner uit 1955, nu als stapelbare stoel uitgebracht ter gelegenheid van zijn honderdste geboortejaar. Carl Hansen & Søn. 4 | Fifties. Set bijzetters met gelakte glasbladen in ton-sur-ton. Design Studio GR voor Gallotti&Radice. 5 | PEG armchair. Aanvulling op de PEG serie. Nendo voor Cappellini. 6 | Tablets. Landschap van bijzettafeltjes; hout of epoxy. Jonas Trampedach voor Arco. 7 | Zio. Buffet uit de Zio meubelfamilie. Marcel Wanders voor Moooi. 8 | Elysia Lounge Chair. Onderdeel van de 50/50 collection. Luca Nichetto voor LucaNichetto by De La Espada.

VILL A D'ARTE 46

interieurtrends

1 3

2

5

4

VIERKANT IT U D N O R -

GEOMETRIE ----------

----------

----------

-----

en, driehoek -------rkanten, ie ---------V . . M et h n c grafis en ovale Strak en , cirkels n e s ecte s u rf e b ken, ku rk t tot p el verwe rechthoe o v nt e a tg rk a e n ma n om vie precisie ht desig c re ijn L en. staan. silhouett achter te -----------------

8

7

6

1 | STAGIONE. Karpet, vier collages in de kleuren van de vier seizoenen. Atelier Oï voor Ruckstuhl. 2 | Metropolis. ‘Urban landscape’ voor diverse functies. Limited edition van zeven genummerde en gesigneerde exemplaren. Giacomo Moor voor Memphis/Post Design. 3 | Torei. Kleinmeubelset waarin verschillende vormen én materialen (waaronder marmer) zijn gecombineerd. Luca Nichetto voor Cassina. 4 I Hensen Chair Wood. Frame geïnspireerd op havenkranen. Kranen/Gillis voor New Duivendrecht. 5 I Pillow Cabinet.

Moderne stalen versie van de Oudhollandse kussenkast. Roderick Vos voor Linteloo. 6 | Shanty. Het patchwork verbeeldt een zee van golfplaten daken: vier kleurcomposities.

Doshi Levien (Jonathan Levien & Nipa Doshi) voor BD Barcelona Design. 7 | TT oval table. Aanvulling op het Tray Table project. Ron Gilad voor Adèle-C. 8 I Aura. Lichtcirkels in geanodiseerd aluminium, mooi om te combineren! Led-verlichting; doorsnede 100, 150 en 200 centimeter. Jasper van Grootel voor JSPR.

VILL A D'ARTE 47

interieurtrends

1

2

3

- ZACHTAARDIG

PASTEL ---------------

---------------

Kleurreekse

---------------

-

4

------

------------------n en overlo opkleuren.

Pasteltinten blijven boei en. Inmidde ls is het pale opgeschove t wat n naar de se cundaire tin Olijfgroen, m ten. osterd, turk oois, lime, ou en vergrijsd droze e blauwen ge ven deze za chte kleuren toch een stevige bite.

5

9 6

8

7

1 | Pure Perfection. Linnen en wollen semitransparanten, ge誰nspireerd op de minimalistische Japanse architectuur waarbij binnen en buiten in elkaar overlopen. Collectie Nya Nordiska. 2 | Colour Globe. Serie hanglampen uit twee lagen mondgeblazen glas. Helder van buiten; stippen of lijntjes van binnen. In S, M en L. Scholten & Baijings voor Moooi.

3 | Enamel. Serie bijzettafels in fifties look. Productie Zuiver. 4 | Bold. Zwaar handgeweven wollen karpet; 7 kleurcombinaties. Hella Jongerius voor Danskina. 5 | Love me Tender. Modulaire bank. Dankzij een technisch hoogstandje kunnen poten, rugleuning en bijzettafeltjes op elke plek worden vast geklikt. Patricia Urquiola voor Moroso.

6 | TOR. Bijzettafel om mee te nemen. Lambie & Van Hengel (Ralf Lambie en Johan van Hengel) voor Montis. 7 | PASTEL. Tafelset van handgeblazen glas met een metallic coating.

Scholten & Baijings voor Verreum. 8 | Chest of Suitcases. The Leather Collection, nomadische kastcomposities. Ontwerp en productie Studio With A View/Maarten de Ceulaer.

9 | Thanks for the Sun. Serie Led-armaturen, verstelbaar in diverse kleurtemperaturen. Ontwerp en productie Arnout Meijer Studio.

VILL A D'ARTE 48

interieurtrends

1

2

ARDIG - ZACHTA

TEXTIEL

3

----------

----------

-----

n ls worde . Meube d n e tr n a meg aties va lijft een combin , Tex tiel b reatieve trassen c in n rd e le . Ma l, materia gestoffe a n u é s a n c re n u en bij ee ende kle rs pass verschill asten en lope k s s n lf e e s Z s nsstijl. vloerku che leve Stof tot fronten. nomadis e d le k e a c ht b krijgen z e. inspirati

-----------

4

-----------------

----------

------

5

6

8 7

1 | Layers Cloud Chair. Textiele versie van de metalen Cloud Chair van Richard Hutten. Opgebouwd uit 545 lagen Divina-stof in circa 100 kleuren. Unicum voor de jubileumexpositie van Kvadrat. 2 | East River Chair. Hippe stof- en leercombinaties. Voortgekomen uit het loungeontwerp voor het VN-hoofdkwartier in New York. Hella Jongerius voor Vitra.

3 I Tudor Buffet. Met stof bespannen frame. Kiki van Eijk en Joost van Bleiswijk voor Moooi. 4 | Shell Chair (1963) in Big Stripe. Klassiekers van Hans J. Wegner, ter gelegenheid van zijn honderdste geboortedag gestoffeerd in nieuwe streepstoffen van Paul Smith voor Maharam. Limited Edition Carl Hansen & Søn. 5 | Bandas. Modulair concept van uitwisselbare zitelementen met lopers. Patricia Urquiola voor GAN/Gandia Blasco. 6 | Stuff. Kastensysteem met gestoffeerde opbergunits. Studio Parade voor Spectrum.

7 I Strapped. De losse, matrasachtige bekleding wordt vastgezet met spanbanden. Eyecatcher van Diesel. 8 | Il Doge. Ziteilandje. De stoffen zijn speciaal voor dit project ontworpen en brengen een hommage aan de rijke culturele geschiedenis van Venetië. Uit de Serenissima collectie van Moroso.

VILL A D'ARTE 49

notebook //on the move

De nieuwe Mercedes S- Klasse:

Wellness on Wheels

Zoals de auto’s van Mercedes op hun best zijn als ze in beweging zijn, zo staan ook de ontwikkelingen bij de Zuid-Duitsers nooit stil. Bij Mercedes vindt men dat alle zintuigen geprikkeld moeten worden als je in een van hun modellen rijdt. Villa d’Arte vloog naar Stuttgart om hun nieuwste mobiele wellness-centre te ervaren.

Tekst Paul Jeursen Fotografie Mercedes-benz

De slogan van het merk van oprichters Karl Benz en Gottlieb Daimler luidde ‘Das Beste oder nichts’ en dat geldt niet alleen voor de motoren en het uiterlijk, maar ook zeker voor het interieur. Op het terrein van Mercedes’ Centre of Excellence in Sindelfingen nabij Stuttgart, staan al enkele fonkelnieuwe S-klasses klaar. Bij Mercedes is comfort altijd het kernwoord.

Wat het lastig maakt is dat comfort voor elke persoon iets anders is. Daarom streeft het merk een holistische ontwikkelingsstrategie na, die rekening houdt met alle dimensies van comfort. Omdat de auto steeds meer als een huiskamer of werkplek wordt gebruikt, moet het niveau van well-being zo hoog mogelijk zijn. Dus: perfect geluid en licht en perfecte vibraties en geuren.

Neugier Ik neem plaats in de nieuwe S 600, hét vlaggenschip van Mercedes, dat uitgerust is met massagestoelen. Meervoud inderdaad: zowel voor als achter zijn de stoelen voorzien van een ingenieus systeem. Er zijn zes typen massages te kiezen die allen op het hot-stone-principe zijn gebaseerd.

Vooral tijdens lange ritten, wanneer je vaak met de rug gebogen zit wat kan leiden tot spanning in het nek- en schoudergebied, is dit ideaal. Bij Mercedes is men erin geslaagd om een stoel te creëren met een ingebouwde pneumatische massagemat met veertien cellen. Elk van die cellen kan

VILL A D'ARTE 14

individueel worden opgeblazen en, afhankelijk van de gekozen massage, ‘bollen’ ze gefaseerd op. Dit geeft een zeer bijzonder gevoel. Ik heb wel eens eerder in een massagestoel gezeten, zij het niet in een auto, maar elke keer voelde dat toch een beetje alsof er iemand met zijn of haar knie in je rug zat te duwen en werd het op den duur eerder irritant dan prettig. Dit is andere koek, dit is heerlijk! Dankzij de druk die de ‘celkussentjes’ uitoefenen, in combinatie met de warmte, is het massagegevoel zeer intensief. Zo wordt het rijden natuurlijk een nóg plezieriger ervaring! Ook nieuw is Mercedes’ eigen autoparfum. In het handschoenenkastje van de S-Klasse is een klein containertje te plaatsen dat aangesloten is op het ventilatiesysteem. Er zijn vier geuren en de basisgeur is ‘Freeside Mood’. Het idee achter deze parfums is om altijd een aangename en ontspannende geur in de auto te hebben, in plaats van de kunstmatige en ‘goedkoop’ geurende plastic dingen. De andere drie parfums zijn ‘Nightlife-‘, ‘Downtown-‘ en ‘Sports Mood’, voor ieder wat wils dus. Bang dat je zwaar geparfumeerd de auto uitstapt hoef je niet te zijn, want de geuren zijn zo ontwikkeld dat ze enkel waar te nemen zijn in de auto en niet in de autobekleding, je kleren of op je huid zullen blijven ‘plakken’.

Vlaggenschip Ondertussen ben ik helemaal relaxed en dat komt mede door de rij-ervaring.

on the move //

notebook

De auto ‘zweeft’ bijkans over het Duitse – en later Zwitserse asfalt – en lijkt zich amper in te hoeven spannen. De V12 biturbo-motor levert een vermogen van 390 kW/530 pk (!) en heeft een maximumkoppel van 830 Nm. De S 600 is tevens voor het eerst voorzien van een ECO start/stop-functie en voldoet aan de Euro 6-emissienorm. Het gecombineerde brandstofverbruik – gemiddeld 11,1 liter/100 kilometer – ligt 21% lager dan dat van zijn voorganger.

Het interieur is, zoals je mag verwachten, om door een ringetje te halen: er is genereus gebruik gemaakt van hout en ambachtelijk gestikt leer. De middenconsole en command centre zijn ongekend fraai afgewerkt met hout en aluminium alsmede alle stevig aanvoelende knoppen. Ook erg mooi én futuristisch is de Ambiente interieurverlichting – er zijn zeven kleuren beschikbaar – die ‘vanachter’ de panelen als een verlichte draad door de auto slingeren. Het kraakheldere geluid wordt verzorgd door Burmester en de strakke, aluminium speakers, waarin de naam van het audiomerk gegraveerd staat, geven de S-Klasse een zeer stoere en chique look.

Het mag duidelijk zijn: met de nieuwe S-Klasse heeft Mercedes een juweel van een auto afgeleverd. Maar het zijn die baanbrekende noviteiten die het allemaal net even spannender, leuker én comfortabeler maken. En wie wil er nu niet volkomen uitgerust en ontspannen arriveren na een lange rit?

De S-Klasse is verkrijgbaar vanaf € 88.700 (S 300 BlueTEC Hybrid BlueEFFICIENCY Edition met korte wielbasis. S-Klasse Prestigepakket: met o.a. comfortstoelen, LED Intelligent Light System, Rijassistentiepakket Plus vanaf € 7.653. S-Klasse Prestigepakket Plus: Prestigepakket aangevuld met o.a. Air Balance-pakket, Keyless Go en Burmester Surround Sound System vanaf € 14.907. Prijzen inclusief BTW en BPM.

VILL A D'ARTE 15

interieur

Veel groen, genoeg ruimte voor de uitgebreide fotocollectie en een luxe afwerking: dat waren eigenlijk de voornaamste woonwensen van Boudewijn en Heleen. Een herenhuis nabij een beroemd stadspark voldeed aan die eerste twee, ontwerpstudio Grand & Johnson hielp hen met de rest.

Tekst maarten philips Fotografie Tessa Francesca

Stad, groen & foto’s

loungestoel en ottoman van Eames. Aan de muur een werk uit de serie ‘Brothers and Sisters’ van Ruud van Empel. Op de schoorsteenmantel staan zwaardvissen uit Bali. De donkerrode tulpenvaas in de nis is van Norman Trapman

VILL A D'ARTE 23

interieur

Boven het loopfietsje een werk van Michael Wolf. Op de schouw staat glaswerk van de Leerdamse glaskunstenaar Bernard Heesen

VILL A D'ARTE 24

interieur

Ze woonden heerlijk in hun moderne appartement in Amsterdam, maar vanwege gezinsuitbreiding waren Boudewijn en Heleen op zoek naar een plek met wat meer groen. Wél in de stad, want die wilden ze beslist niet uit. Een herenhuis in een rustige straat pal aan een populair stadspark voorzag in die behoefte.

‘Toen we het huis eind 2010 kochten was onze eerste zoon net geboren, inmiddels hebben we er een tweede bij, maar daar waren we wel op berekend,’ steekt Boudewijn van wal. ‘We hebben nu 200 vierkante meter tot onze beschikking. Dat is zo’n beetje de standaardafmeting van huizen met drie woonlagen in deze buurt. Al had ik achteraf bezien best een grotere woonkamer gewild. Je kunt natuurlijk veel doen met de inrichting en afwerking, maar qua indeling lag alles hier toch behoorlijk vast.

Dat vind ik persoonlijk wel een beetje een nadeel van dit soort huizen. Maar goed, daar staan dan een hele fijne ligging, een tuin én een park tegenover en daar was het ons uiteindelijk om te doen. Bovendien, zo blijft er altijd nog wat te wensen over en dat is ook goed, nietwaar?’ lacht hij hartelijk.

De maatwerk keuken is van Griekspoor. Op Corian aanrechtblad een foto van Max Natkiel. Het fornuis is van Solitaire. Op het kookeiland ligt glaswerk en keramiek van Richard Hutten

om de tafel staan Eames plastic side chairs

De woning werd volledig gestript. Alleen de beide originele plafonds uit 1896 bleven behouden. Boudewijn verklaart: ‘Het is een oud huis, met dito leidingen en bedradingen. Die laatste waren in de jaren negentig nog wel voor een deel vervangen, maar uiteindelijk leverde een gedeeltelijke vervanging nauwelijks een besparing op. Toen hebben we besloten het dan maar direct helemaal goed te doen.’ De fundering hoefde gelukkig niet vernieuwd te worden, want dat was in 1997 reeds gebeurd.

‘De sloop nam drie weken in beslag, waarna er met het freeswerk kon worden begonnen. De complete verbouwing duurde uiteindelijk vijf maanden, maar daarna hoefde er, op verhuizen na, ook niets meer te gebeuren. Op 1 augustus gingen we erin en op 3 augustus stond alles op zijn plek en was het helemaal af. Dat was toch wel heel erg lekker,’ zegt Boudewijn opgewekt.

Dit was overigens geen kwestie van geluk, maar van een goede planning en het inschakelen van de juiste mensen. ‘Toen ik in 2001 nog werkte als hoofd verkoop bij Co van der Horst, leerde ik Jeroom Jansen kennen. Ik was destijds eigenlijk te jong om tot de doelgroep te behoren, maar ik was toen al helemaal gek op de meubels van BB Italia en Cappellini. Dat vond Jeroom leuk en zo ontstond er een klik tussen ons. Hij had mij geholpen met de inrichting van het vorige huis en dat was zo goed bevallen dat ik hem weer benaderd heb. Inmiddels was hij samen met Bertel Grote een eigen ontwerpstudio gestart: Grand & Johnson. Zij hebben voor ons alle tekeningen gemaakt en de aannemer geleverd. Hiernaast heeft Jeroom de bouwbegeleiding gedaan. Grand & Johnson verstaat de kunst van het weglaten als geen ander en maken veel gebruik van wit met donker eiken en verlichting voor de sfeer. Ze zorgen voor een interieur dat rustig en in balans is. Ideaal voor ons, want dat is een perfecte achtergrond voor onze verzameling fotokunst, waarvoor ook een passend lichtplan is ontworpen.’

Luxe en foto’s Over de aannemer was het stel ook tevreden. ‘Hij is hoofdzakelijk bezig met panden hier in de buurt en dus hartstikke ervaren met verzakkingen en dergelijke. Die heb je in het centrum van

VILL A D'ARTE 25

interieur interview

Boven het bed hangt een foto van Massimo Vitali. De olifant is van Richard Hutten.

Het lampje naast het bed is een Tolomeo van Artemide. De bedsprei is van Brun de Vian-Tiran VILL A D'ARTE 26

interieur

Het levensgrote werk in de werkkamer is van Judith Samen

Amsterdam natuurlijk overal, maar hier bij het park is het best heftig. Verticaal klopt alles, maar horizontaal loopt hier geen lijn recht. In onze keuken is er tussen de linker en rechterzijde een verschil van drie centimeter! Het is wel zo prettig als je timmerlieden hebt die dit begrijpen en daar rekening mee houden.

Vooraf hebben ze alles heel nauwkeurig ingemeten met van die driepuntslasers en toen de keuken werd geleverd kon alles zo worden geïnstalleerd.’ De keuken en alle inbouwkasten zijn gemaakt door de interieurmaker Griekspoor. ‘Hun signatuur is eenvoudig maar heel strak en technisch zijn ze enorm sterk.’

Naast de luxe afwerking zijn het vooral de foto’s die hier in het oog springen. ‘Een week nadat we erin getrokken zijn waren bijna alle muren al vol,’ aldus Boudewijn die zijn eerste foto in 2000 bij Rob Malasch van Galerie Serieuze Zaken kocht. Sindsdien loopt hij niet alleen bij allerlei galeries naar binnen, maar ook nationale- en internationale beurzen af. Zijn collectie omvat gevestigde Nederlandse namen als Ruud van Empel en Rineke Dijkstra en internationaal werk van onder meer Massimo Vitali, Michael Wolf, Martin Parr en Loretta Lux. ‘Laatstgenoemde is in Oost-Duitsland geboren. Haar werk heeft iets minimalistisch en sobers, maar ook het onwerkelijke dat je er in terug ziet vind ik bijzonder. De hoofden die net iets te groot zijn, de lichaamsverhoudingen die net niet kloppen. In de studeerkamer staat een levensgroot werk van Judith Samen dat we het “aardappelrokje” noemen. Heleen heeft daar helemaal niks mee, die vindt het zelfs lelijk. Maar goed, dat heb ik met haar porseleinen panter en die staat prominent in de slaapkamer. Soms moet je compromissen sluiten,’ knipoogt hij. Gelukkig kan het werk van Ruud van Empel, van wie er in het huis vier werken te vinden zijn, hen beiden bekoren. Boudewijn: ‘Ja, we vinden zijn werk fantastisch! Die liefde is begonnen met “World” in 2006, daarna kwam “Brothers & Sisters” in 2009 en daarna “Generation” in 2010.’ Als huwelijkscadeau kochten ze een jaar geleden hun tweede werk van Michael Wolf. ‘Hij is bekend geworden met zijn foto’s van flatgebouwen in Hong Kong. Voor zijn serie “The Architecture of Density” maakte hij met een technische camera foto’s van gebouwen in Hong Kong, die hij vervolgens enorm kon opblazen zonder dat de foto scherpte verliest. Vitali doet dat overigens ook, maar die is dan weer gespecialiseerd in enorme mensenmassa’s. Ons huwelijksgeschenk is een foto van een gebouw uit de jaren vijftig dat enkele dagen erna gesloopt is.

Al die kenmerkende elementen van Hong Kong – de airco’s, de waslijntjes, de hoeveelheid mensen op zo’n kleine ruimte – komen er in terug. Voor Heleen is Hong Kong sowieso een speciale plek omdat zij er een jaar heeft gewoond. Sindsdien zijn we er nog een aantal maal op bezoek geweest.’ Over herinneringen gesproken, de familiefoto’s? ‘Die hebben een plek gekregen in de gang, die we de hall of fame noemen,’ zo besluit Boudewijn.

De lampen in de badkamer zijn van Modular en De kranen van Ponsi. Het sanitair is van Alape. De houten jaloezieËn met bruine ladderbanden zijn van Sunway

VILL A D'ARTE 27

reizen

Intrigerend

Japan Van de hypermoderne wereldsteden tot in de pittoreske plattelandsdorpjes: mystiek, symboliek en tradities zijn innig verweven met de Japanse cultuur. Dit maakt een bezoek aan het land van De Rijzende Zon een aaneenschakeling van verrassende, inspirerende, leerzame en bovenal mooie momenten. Zeker wanneer je bij Talisman travel design boekt.

Tekst Maarten Philips Fotografie Talisman travel design

een geweldig zicht vanuit het conrad tokyo hotel VILL A D'ARTE 92

reizen

Zodra de kamerdeur achter mij is dichtgevallen loop ik naar het raam om het uitzicht te inspecteren. Even duizelt het me. Niet vanwege de jetlag, maar van de opwinding. Dit is mijn allereerste bezoek aan Japan en vanuit mijn Harbour View Room in het Conrad Tokyo hotel, gelegen in het hart van de hoofdstad, ontvouwt de levendige havenstad zich in al haar kosmopolitische weidsheid. Op zoek naar een plekje om even te acclimatiseren, bezoek ik eerst de vlakbij het hotel gelegen Hamarikyu Teien, een voormalige particuliere tuin van een Shōgun uit de Edo-Periode. Ik heb de schitterende tuin vol bonsai-, kersen- en pruimenbomen nagenoeg voor mezelf alleen. In het theehuis op een eilandje strijk ik neer voor een matcha, de Japanse groene thee. Terug in het hotel reserveer ik voor het diner alvast een tafel in restaurant China Blue. Dit Chinese restaurant is bekroond met één Michelinster. Voor een nadere kennismaking met de verfijnde Japanse keuken heb ik tijdens deze veertiendaagse, door Talisman travel design georganiseerde rondreis, nog volop de gelegenheid. Een Chinees uitstapje durf ik dus wel aan.

De volgende dag ben ik al vroeg weer uit de veren voor een rondleiding met gids over de vismarkt van Tsukiji, de grootste groothandel in vis en zeevruchten ter wereld. De wandeling naar de markt, waar dagelijks zo’n 2.000 ton vis wordt verwerkt, duurt nog geen tien minuten. Binnen wordt de vis geveild, schoongemaakt en bereid en buiten bevinden zich shops met restaurantbenodigdheden en restaurants waar kakelverse sushi wordt bereid. Gele karretjes beladen met zeekomkommers, octopussen en krabben rijden af en aan. Na een zeer uitgebreide sashimi- en sushilunch, is het tijd voor een bezoek aan ‘Edo’ (Oud Tokyo) zoals Tokyo oorspronkelijk heette, het ‘Shitamachi’-district (de oude stad) en de wijken Ueno en Asakusa, ver weg van de felle neonlichten en moderne wolkenkrabbers.

Bij de Sensō-ji Tempel in Asakusa staan monniken en zakenmannen gebroederlijk zij aan zij een bel te rinkelen. In de straatjes rondom de tempel wordt veel aardewerk verkocht, maar het zijn vooral de jongedames die hier rondlopen die mijn aandacht trekken: prachtig uitgedost en opgemaakt. Ook zie ik veel jonge schoolkindjes in hun schattige uniformpjes. De gids attendeert mij op een lokale street-food specialiteit: okonomiyaki. Deze, soort hartige pannenkoek met kaas, lente-ui en spek, kent in iedere regio haar eigen variant. Hier in Tokyo wordt hij, als een soort lolly, geserveerd op een stokje. Dat er op gastronomisch gebied veel te genieten valt in Japan is een open deur. Het land beschikt over de meeste Michelinsterren ter wereld, maar ook voor een paar euro kun je hier al meer dan uitstekend eten. Zelfs in de supermarkten worden producten van uitstekende kwaliteit verkocht, al is het vanwege de onleesbare etiketten soms erg lastig te raden wat er in zit.

Stationsetiquette Uiteraard wil ik ook de wereldberoemde elektronicawijk Akihabara zien. Een parallel universum van de meest kleurrijke mensen in waanzinnige uitdossingen, flikkerende neonborden en rammelende automaten uit de pachinko-hallen. Voor sommigen levert deze kakofonie van licht en geluid al heel snel een sensory overkill op, maar ik kijk mijn ogen uit. Al voel ik mijn hartslag, zodra ik me in rustiger vaarwater bevind, direct dalen. Even helemaal weg van de drukte? Bezoek dan een van de talloze topmusea of maak een excursie naar de kustplaats Kamakura ten zuiden van Tokyo, die je per trein in een uurtje bereikt. In deze voormalige hoofdstad zijn veel oude tempels

VILL A D'ARTE 93

reizen

het Bamboebos in het district Arashiyama

in een van de Hot spring baden in het beniya mukayu hotel VILL A D'ARTE 94

reizen en de Daibutsu, een gigantische bronzen Boeddha, te bewonderen. Een klein lesje in stationsetiquette kan overigens geen kwaad. Op je treinkaartje staat naast de bestemming ook het rijtuig aangegeven. Wachten op het perron gebeurt dan ook in het vak dat voor die wagon bestemd is, waarbij je achteraan aansluit in de rij. Op Shinjuku Station, dat dagelijks drie miljoen passagiers verwerkt, zijn orde, regelmaat en netheid van het grootste belang. Loopt de dienstregeling een minuutje achter, dan men spreekt hier al van een flinke vertraging. Van zulke regelmatige dienstregelingen kunnen Nederlandse forenzen alleen maar dromen. Ondanks de enorme omvang van en de drukte in de stad, is het geen enkel probleem deze op eigen houtje te verkennen. De bewegwijzering is uitstekend en op de automaten in stations staan de instructies ook in het Engels aangegeven. Een taxi pakken kan natuurlijk ook, al is het dan wel handig om een kaartje bij je te hebben met de bestemming. ’s Ochtends ga ik met gids naar het Ryōgoku sumodistrict, dé plek waar alle sumoscholen zich bevinden. Hier mogen we een training bijwonen en tot mijn grote geluk wordt het ‘King of the Court’ spel gespeeld, waarbij een worstelaar in de ring mag blijven staan zolang hij blijft winnen.

Het Ryōgoku sumodistrict is dé plek waar alle sumoscholen zich bevinden

Hoshinoya Kyoto Valley

De volgende dag pak ik op Shinjuku Station de Azusa Limited Express naar Matsumoto, ook wel de toegangspoort tot de Japanse Alpen genoemd. De treinreis neemt zo’n vier uur in beslag, dus op het station koop ik nog even snel een met sushi gevulde bentobox en een koffie voor onderweg. Rond lunchtijd rijden we het station van Matsumoto binnen. Alvorens we de stad, die historisch en cltureel erfgoed is, gaan verkennen, neemt de gids mij mee naar een restaurant waar ze huisgemaakte soba noodles als specialiteit hebben. Hierna maken we een stadstour en bezoeken we het Matsumoto-jō kasteel, ook wel ‘Het Kraaiennest’ genoemd. Dit is een van Japans mooiste, nog originele en meest complete kastelen en een goed voorbeeld van een zogenaamde hirajiro: een kasteel gebouwd op een vlakte in plaats van op een heuvel of berg. Het indrukwekkende houten bouwwerk – dat haar bijnaam dankt aan haar zwarte verschijning en aan de spreiding van de vleugels – steekt onheilspellend af tegen de omringende bergen. Was de dreigende aanblik nog niet genoeg om de vijand rechtsomkeert te laten maken, dan beschikt het ook nog over een geheime tussenverdieping – van buiten lijken het er slechts vijf, maar het zijn er zes – van waaruit verrassingsaanvallen konden worden uitgevoerd.

Mijn tijdelijke paleis bevindt zich op zo’n twintig minuten van Matsumoto, in het Tobira Onsen Myojinkan. Dit juweeltje is lid van Relais & Châteaux en ligt verscholen in de bosrijke bergen.

De ryokan is vermaard vanwege de ontspannende werking van de natuurlijke warmwaterbaden en aromatherapie en haar verfijnde kaiseki-keuken. Mijn kamer heeft een heerlijk geurende privé-onsen (een cederhouten bad) en een vlonder met ligstoel.

Mijn yukata en slippers met tweetenige sokken, mijn ‘relaxpak’ voor de komende twee dagen, liggen reeds klaar. Let goed op dat je de linkerkant over de rechterkant slaat, alleen bij de doden wordt de kimono op een andere manier omgeslagen. Net zomin steek je eetstokjes in je eten of geef je eten van stokje tot stokje door. Dit gebeurt alleen op begrafenissen. Japan kent veel van dit soort subtiele gebruiken en ongeschreven regels. Ik ben zodoende heel blij dat ik kan vertrouwen op mijn gidsen die mij hierin wegwijs maken. Naast het traditionele kaiseki-restaurant beschikt het hotel overigens ook nog over een modern Japans én een Frans macrobiotisch restaurant waarbij eveneens alle gerechten prachtig in evenwicht zijn qua textuur smaak en

VILL A D'ARTE 95

reizen

ook op culinair gebied valt er veel te genieten bij het Beniya Mukayu hotel

Het Matsumoto-jĹ? kasteelis een van Japans mooiste, nog originele en meest complete kastelen.

Het is een goed voorbeeld van een zogenaamde hirajiro: een kasteel gebouwd op een vlakte VILL A D'ARTE 96

reizen kleur. Deze ryokan heeft vier verschillende onsen. Vanuit deze baden en de roten-buro – een buitenbad – heb je een mooi zicht over de omringende vallei. Je hoort het water klateren en de vogels fluiten. Het baden gebeurt gescheiden, behalve in de roten-buro. Maar voordat je het water in mag, dien je jezelf eerst onder het goedkeurende oog van de andere badgasten grondig te reinigen en je haren te wassen. Zorg wel dat alle zeep is weggespoeld voor je het bad in gaat. Zeepresten zijn een nono. De omgeving is perfect om zelf te verkennen. Maak bijvoorbeeld een wandeling over het prachtige Utsukushigahara-plateau.

UNESCO-Werelderfgoed De eerste week is omgevlogen, maar mijn tweede week begint met een hoogtepunt: de tocht met de Limited Express Hida Wideview naar Hida-Furukawa. Deze zes uur durende treinreis is een van de mooiste in Japan en voert langs bergen en kloven.

Daar de locatie, hoog genesteld in het bergachtige Hida-alpengebied, voorheen ontoegankelijk was, is Hida Furukawa een prachtig bewaarde oude stad gebleven, die zijn eigen unieke cultuur heeft kunnen ontwikkelen. ‘s Middags bezoek ik een van de vele sake-brouwerijen. De hoge kwaliteit van de drank is toe te schrijven aan de schone waterbronnen in het gebied. Zo leer ik van de gids, want dit dorpje is nog zo onaangetast door toerisme dat vrijwel niemand Engels spreekt. Ik verblijf in Ryokan Yatsusankan, dat pal aan de rivier en recht tegenover de mooiste tempel van het dorp ligt. Ik heb een kamer in westerse stijl. Lees: met een futonbed en normaal bad. Maar een deel van de inrichting is traditioneel Japans, dus met schuifdeuren en tatami-matten. De matten mogen overigens alleen blootsvoets of met sokken worden betreden en verplaats je jezelf van de ene naar de andere ruimte, dan dien je sloffen aan te doen.

Voor het toilet worden weer aparte sloffen gebruikt. Na een typisch Japans ontbijt van geroosterde vis, rijst, thee en seizoensgroenten, staat er een vier uur durende fietstocht door Hida Furukawa en omgeving op het programma. Ik fiets langs groene rijstvelden, door woonwijken en langs veehouderijen, rivieren en kleurrijke tempels. Mijn verblijf hier is op basis van volpension, maar voor de lunch besluit ik in het dorpje te eten waar je voor, omgerekend enkele euro’s, al een heerlijk bordje rijst met tonijn en champignons, noodles of sushi krijgt. Voor de culinaire avonturiers is dit overigens bij uitstek een plek om Fugu te proberen, de kogelvis die, wanneer slecht bereid, giftig is.

Drie Geisha’s In de straten van het Gion-district

Hierna volgt een transfer naar Shirakawa-go. Deze regio en de naburige Gokayama regio’s langs de Shogawa River Valley, zijn in 1995 uitgeroepen tot UNESCO-Werelderfgoed. Ze staan bekend om hun traditionele gasshō-zukuri boerderijen, waarvan sommige meer dan 250 jaar oud zijn. Gasshōzukuri betekent ‘gebouwd als handen in gebed’, zoals de steile rieten daken van de boerderijen lijken op de in gebed samengeperste handen van boeddhistische monniken. In de boerderijen, waarvan sommigen inmiddels tot museum zijn omgebouwd, ervaar je hoe men hier vroeger leefde. Na een bezoek aan twee van deze bijzondere boerderijen word ik afgezet bij Yamashiro Onsen, ten zuiden van Kanazawa.

Ik verblijf in Beniya Mukayu, een heus Zen-paleis, eveneens behorend tot de Relais & Châteaux-groep. Elke kamer heeft een eigen openlucht hot spring bad met een fraai uitzicht op de authentieke Japanse tuin. De traditionele theeceremonie, uitgevoerd door de eigenaar, de dagelijkse yogalessen en de mooiste kaiseki-gerechten in Kaga-stijl, maken Beniya Mukayu tot een oase van rust. Volgende stop is Kanazawa, waarvoor deze keer de gids mij in de trein vergezeld. In de zeventiende eeuw was deze prachtig bewaard gebleven stad de rijkste

VILL A D'ARTE 97

reizen interieur van Japan. Vandaag de dag is het een bloeiend centrum voor cultuur en kunst. De Japanse Kenroku-en tuin, met haar schitterende bloesems en talloze waterpartijen met koikarpers en lantaarns, behoort tot de top drie van Japans mooiste tuinen.

Van het aan de tuin grenzende oude kasteel zijn helaas enkel nog de stadsmuur en poort bewaard gebleven, maar deze worden ‘s avonds prachtig verlicht. Eveneens niet te missen is de Omi-cho-markt. Kanazawa’s grootste versmarkt is een levendig en kleurrijk netwerk van overdekte straatjes met ongeveer 200 winkels en kraampjes. Lunchplekken te over hier en het bestellen van een gerecht is heel eenvoudig. De meeste staan namelijk als plastic replica’s uitgestald in een vitrine. Je hoeft alleen maar te wijzen en weldra arriveert een exacte kopie van de plastic waren. In de middag bezoeken we het oude geishadistrict en de wijk Nagamachi Samurai aan de voet van het kasteel van Kanazawa. Zes van de woningen zijn nog daadwerkelijk in gebruik en er wonen in deze wijk nog zo’n twintig geisha’s. De kans dat je een geisha of een maiko, een leerling geisha, ziet lopen is dus aanwezig. Voor de legendarische Japanse elite-krijgers, de samurai, ligt dit helaas anders. Zij verloren hun fortuin, aanzien en bestaansrecht eind negentiende eeuw, toen de samuraiklasse tijdens hervormingen gedurende de Meiji-restauratie werd afgeschaft. Vanaf dat moment werd Tokyo overigens de nieuwe hoofdstad.

Het dichtst bij een samurai kom je in het Nomura-ke Samurai House, een gerestaureerd huis van een hooggeplaatste samurai. Hier vinden we onder meer een traditionele theeceremonie kamer, een binnenplaats met een kleine, maar prachtige tuin.

Maar ook voorwerpen uit de Edo-periode, waaronder enkele zeer fraaie, loodzware gewaden.

Hierna reis ik verder naar de voormalige – en thans culturele – hoofdstad Kyoto. Met de kogeltrein ben ik er in slechts twee uur.

Kyoto heeft meer dan 2.000 tempels en heiligdommen, inclusief zeventien UNESCO-Werelderfgoed-plekken. Kyoto is vlak dus perfect voor een verkenning per fiets. Afgezien van het feit dat men links rijdt, lijken de regels mij zonneklaar, maar desalniettemin neemt de gids ze nog even met me door. Goed voorgelicht peddel ik door de Miyagawa-chō- en Gion-geisha-districten. Langs de treurwilgen aan het Shirakawa kanaal, langs traditionele theehuizen in Kyoto-stijl en door het Imperial Palace Park, gelegen in het centrum van Kyoto. Op de terugweg fiets ik langs de Kamogawa-rivier. Dit is bij de lokale bevolking een populaire plek voor yoga en tai chi of om vanaf een van terrassen aan de oevers van de rivier naar de bloeiende kersenbloesems te kijken. Terwijl het einde van mijn reis zo langzamerhand in zicht komt, valt het mij ineens op dat ik nog nergens op straat prullenbakken ben tegengekomen. ‘Dat klopt, je wordt geacht afval bij je te houden en thuis weg te gooien,’ beaamt de gids.

Denk echter niet dat Japanners met zakken afval zeulen, want men eet en drinkt simpelweg niet op straat, maar in restaurants, bij kraampjes, op parkbankjes of in de auto. Na nog een kort bezoekje aan het Imperial Palace, fiets ik weer terug richting stad langs de Kamogawa-rivier.

Op eigen gelegenheid bezoek ik de volgende ochtend de ‘stad van de 2.000 heiligdommen’ en enkele tempels, maar ik zorg dat ik ruimschoots op tijd terug ben in het hotel. ‘s Middags komt de gids mij namelijk ophalen voor twee heel bijzondere ervaringen. Allereerst mag ik een exclusieve cha-no-yu theeceremonie bijwonen in Kōdai-ji, een van de meest spraakmakende zen-tempels van Kyoto. Na de ontvangst door een monnik die me door de tuin richting een bankje leidt, word ik opgehaald

VILL A D'ARTE 98

door de theemeesteres die me toont hoe ik mijn handen en mond dien te reinigen. Ik krijg een uitgebreide introductie in de geschiedenis en gebruiken van de theeceremonie. Zo dien je een kopje altijd met de mooiste kant naar voren aan de gast aan te bieden, die op zijn of haar beurt het kopje inspecteert, waarna van een andere kant gedronken dient te worden. De laatste slok dient zo hard mogelijk opgeslurpt te worden, want daarmee toon jij je dankbaarheid. Na de theeceremonie, geniet ik in de Sodoh Bar van een aperitief. Op mijn laatste avond in Japan voel ik de zelfde opwinding die ik had toen ik de eerste dag uit het raam van mijn hotelkamer keek. Mijn allereerste introductie met Japan was een onvergetelijke en nu wacht me een privédiner in het gezelschap van een heuse maiko. De moeder van het geishahuis is erbij om als tolk op te treden en ik zal de gelegenheid krijgen om vragen te stellen. Ik vergeet af en toe bijna te eten omdat ik mijn ogen niet van de maiko af kan houden. Ze vertelt haar bijzondere levensverhaal en tijdens een fantastisch kaiseki-diner voert ze een historische dans op. Ook bespeelt zij haar lievelingsinstrument, de shamisen, en daagt ze mij uit om een authentiek Japans drankspelletje te spelen, dat ik uiteraard verlies. Geisha worden zag ze als haar roeping, vertelt ze. En dat moet het denk ik ook echt wel zijn. Slechts twee dagen per maand is ze vrij en dan loopt ze onherkenbaar in een spijkerbroek en met het haar in een staart over straat.

Slapen doet ze nu nog op een houten frame om haar coupe mooi te houden, maar als ze over een jaartje officieel geisha is – een opleiding duurt vier jaar – mag ze een pruik dragen en kan ze weer op een kussen slapen. Toewijding en doorzettingsvermogen, gecombineerd met kennis en respect voor oude tradities en gebruiken: Japan is een land van vele gezichten en grote contrasten. En dat in een land waar technische innovaties, snelheid en de moderne wereld minstens zo’n prominente plek innemen. Maar het beeld dat zich vooral op mijn netvlies vastzet, is wat ik weerspiegeld zie in het fijne poppengezichtje van de maiko: schoonheid. Ondoorgrondelijke schoonheid waar je nooit genoeg van krijgt.

Volgend nummer Villa d’Arte keert na de zomervakantie terug met onze jaarlijkse Design Special. Met hierin, zoals u van ons gewend bent, een uitgebreid overzicht van de laatste trends van de internationale beurzen. Maar ook een aandachtige blik op de smaakmakers: de ontwerpers die de trends bepalen. We treden in de voetsporen van Rietveld met onze selectie ‘architect-designers’. en kijken binnen bij mensen die in een heus museum wonen. Ook spreken met de Britse modeontwerper en stijlicoon Sir Paul Smith en bezoeken we Kroatië, de prachtige omgeving van Istrië om exact te zijn. Dit alles en nog veel meer vindt u in Villa d’Arte #4.

Villa d’Arte #4 verschijnt op 28 augustus

© Jeltje Janmaat

Bezoekt u voor die tijd vooral onze website voor de allerlaatste nieuwtjes, updates, editor’s picks en achtergrondverhalen: www.villadarte.nl

verkoopinformatie Acqua di Parma: www.acquadiparma.com AGA: www.aga.nl Algenist: www.algenist.com Atlantique Wines: www.atlantiquewines.com Babor: www.babor.com Badhotel Bruin: www.badhotelbruin.com Biodermal: www.biodermal.nl Biotherm: www.biotherm.nl Bord Bia: www.bordbia.ie Bottines: www.bottines.nl Bulleit: www.bulleit.com Bvlgari: www.bulgari.com Cartier: www.cartier.com Chanel: www.chanel.com/nl_NL CLEAN: www.skins.nl, www.douglas.nl Club Newport 1852: www.clubnewport1852.nl Culinaire Verwennerij Bij Jef: www.bijjef.nl De’Longhi: www.delonghi.nl Desire Sergio Herman: www.desire-sergioherman.com Dior: www.dior.com Domaines Ott: www.domaines-ott.com, www.fourcroy.nl Environ: www.helene-v.com, www.environ.co.za Fattoria La Vialla: www.lavialla.it Fiskars: www.fiskars.com Fissler: www.fissler.nl Fontaine Uitgevers: www.fontaineuitgevers.nl Foodgénique: www.foodgenique.nl Fourcroy: www.fourcroy.nl Fred de la Bretonière: www.bretoniere.nl VILL A D'ARTE 130

Galerie Reflex Amsterdam: www.reflexamsterdam.com Guerlain: www.guerlain.com Grand & Johnson: www.grandjohnson.com G-Star: www.g-star.com Guinot: www.guinot.nl, 0493-440210 Hapje-Tapje: www.hapje-tapje.be Hermès: www.netherlands.hermes.com Highland Park: www.highlandpark.co.uk Hotel Nobel: www.hotelnobel.nl Hotel Okura: www.okura.nl, 020-6788367 HTC: www.htc.com/nl Iers rundvlees: www.irishbeef.nl IWC Schaffhausen: www.iwc.com Jane Iredale: www.helene-v.com, www.janeiredale.com Kitchenaid: www.kitchenaid.nl Kosmos Uitgevers: www.kosmosuitgevers.nl La Cornue: www.lacornue.com/nl Lancaster: www.lancaster-beauty.com Le Creuset: www.lecreuset.nl L’Occitane: www.nl.loccitane.com MEMO Paris: Babassu Amsterdam, Babassu Leiden, Mostert & Van Leeuwen Rotterdam, Parfuma Antwerpen Miele: www.miele.nl Minestrone Culinaire Uitgeverij: www.minestrone.be Moroccanoil: www.moroccan-oil.nl New York Barbershop: www.newyorkbarbershop.nl Niven: www.niven8020.com Persol: www.persol.com/netherlands, Luxottica: 023-3031500 Philips: www.philips.nl

Point-Virgule: www.point-virgule.be Pure C: www.pure-c.nl Reizende Sterren: www.reizendesterren.org Restaurant De Compagnon: www.decompagnon.nl Restaurant Hudson Noordwijkerhout: www.restauranthudson.nl/noordwijkerhout Ruinart: www.ruinart.com Smeg: www.smeg50style.com Sofitel Legend The Grand Amsterdam: www.sofitel-legend-thegrand.com Steel via Alluance Group: www.alluance.nl Stoves: www.stoves.nl Talisman travel design: www.talisman.nl Terra Lannoo: www.terralannoo.nl The Dylan Hotel: www.dylanamsterdam.com The Glenlivet: www.theglenlivet.com The Harbour Club Ibiza: www.theharbourclub.nl The Jane: www.thejaneantwerp.com Toujours Fish & Meat: www.restauranttoujours.nl Uitgeverij Carrera: www.uitgeverijcarrera.nl Uitgeverij Komma: www.dejongehond.nl Uitgeverij Manteau: www.wpg.nl Uitgeverij Uniboek: www.unieboekspectrum.nl Uitgeverij Van Dishoeck: www.unieboekspectrum.nl Valderrama: www.valderrama.nl/smoked-arbequina-olijfolie VANMOOF: www.vanmoof.nl Villa Massa: www.villamassa.nl Wüsthof: www.wuesthof.com

lapponia.com

THE ART OF EXPRESSION