krln9--nleuw1 N U M M E R
0 K T 0 B E R
2 0
UITGAVE VAN DE KRING'VRIENDEN VAN 'S-HERTOGENBOSCH'
1 9 7 8
Sekretariaat : Postbus 1162, 5200 BE
's-Hertogenbosch
tel. 073-135073, b . g.g. 073-138472.
B E S T E
K R I N G V R I E N D E N ,
Het Bestuur heeft de eer U uit te nodigen voor de nieuwe zondag 15 oktober a.s . gehouden zal worden.
welke op
De titel van deze wandeling luidt: "TUSSEN SINT JANSPOORT EN ORTHENPOORT". Startpunt van de wandeling is hotel-cafĂŠ-restaurant 'Het Kroontje', St.Jansstraat 10 . Om 12.00, 13.00 en 14.00 uur vertonen wij daar een dia-seriĂŠ over de wandeling, die voert door de Uilenburg en het Hav enkwartier en via de Citadel eindigt bij het Kruithuis. In een zijzaal van 'Het Kroontje' is een tentoonstelling ingericht met foto's, tekeningen e.d. over diverse restauraties die we tijdens qnze wandeling passeren.
de sint jan, met de in 1584 verbrande middentoren
Voor degenen die niet in staat z1Jn de wandeling mee te maken is er een (langere) dia-voorstelling, welke in Het Kroontje begint om 14.45 uur. In Het Kruithuis wordt tijdens de wandeling o.a. een expositie gehouden van kunstenaars uit de regio. Leden die bereid zijn op 15 oktober bij het vertrekpunt te helpen kunnen zich bij het sekretariaat opgeven. Indien U bereid bent op 15 oktober als gids/begeleider op te treden, wordt U verzocht dit zo spoedig mogelijk op te geven bij het sekretariaat. Ter voorbereiding van deze wandeling vindt er namelijk nog een aparte bijeenkomst plaats (tel. 073-135073, 073-138472). Het boekwerkje dat deze elfde wandeling beschrijft en voor de tiende achtereenvolgende maal financieel mogelijk werd gemaakt door het Postdistrict 's-Hertogenbosch, telt 20 pagina's en is verschenen in een oplage van 2.000 stuks. De schrijver was ons bestuurslid Peter-Jan van der Heijden. De foto's werden wederom welwillend ter beschikking gesteld door de Gemeentelijke Archiefdienst 's-Hertogenbosch.
*
TENTOONSTELLING I •oor onze Kring wordt van 21 tot en met 29 oktober in het Noordbrabants Museum een expositie georganiseerd onder de titel "De Liefde Als Wapen". Dit gebeurt in nauwe samenwerking met de Stichting Roois Kultureel Kontakt. De openingstijden zijn van 10 tot 17 uur, op zaterdag en zondag van 13 tot 17 uur.
Deze expositie is gewijd aan de persoon van mgr. Bekkers. Foto's, ·schilderijen, boeken en een video-band laten ruim 12-! jaar na zijn sterfdag de bezoekers zien wat er bekend en minder bekend is van 'de bisschop'. D3 expositie werd voor een groot deel eerder gehouden in de maanden juli en
augustus te Sint Oedenrode. Familieleden, bekenden, het Bisdom en anderen stelden (en stellen nu weer) hun eigendommen tentoon. Onder andere de bisschopsattributen als de ring, mijter en staf van Bisschop Bekkers hebben een plaats op de expositie gevonden. Tentoonstelling 'De Liefde als wapen'
[
In het Noordbrabants Museum, Bethaniestraat 4, van 21] tot en met 29 oktober, van 10 tot 17 uur (op zaterdag en zondag van 13 tot 17 uur). De toegang is gratis.
*Tegelijkertijd met de bovengenoemde expositie wordt er in het Noordbrabants Museum een tentoonstelling verzorgd over de Bossche schilder JAN BOGAERTS, die op 6 juli 1878 in onze stad werd geboren. Hij studeerde aan de Koninklijke School en overleed in 1962 te Wassenaar.
blz.2 .
."
DE LIEFDE ALS WAPEN Mgr. Wilhelmus Marinus Bekkers Rinus Bekkers werd geboren te Rooi (St. Oedenrode) op 20 april 1908. Direkt na zijn priesterwijding werd hij (van 1933 tot 1939) kapelaan aan de parochie van de H.H. Antonius en Barbara ('de Bartjeskerk'). Daarna was hij vijf jaar weg uit 's-Hertogenbosch. ~ ) 8 dec. 1944 werd hij rektor van de ousters Karmelitessen en op 20 febr. 1948 werd hij tot rektor benoemd van de Kweekschool Concordia. Een klein jaar was hij voorts pastoor van Het Heike te Tilburg. Op 12 fe~r. 195? werd mgr. Bekkers tot bisschop geconscreerd (bisschop-coadjutor van mgr. W.Mutsaers met recht van opvolging) in de Kathedrale Basiliek van St. Jan. Op 27 juni 1960 werd bisschop Bekkers bisschop van 's-Hertogenbosch. Op 9 mei 1966 overleed hij te Tilburg. Na zijn plechtige uitvaart op 14 mei in de Sint Jan werd bisschop Bekkers begraven op het R.K. Kerkhof te St. Oedenrode~ zijn geboortedorp.
ZOALS DE ZEEMAN ZIJN STERREN HEEFT .....
******-.
"Formules en wetten zijn onmisbaar, zoals de zeeman de vaste ori毛ntatiepunten van zon en sterren niet kan missen om te varen, maar h贸e hij vaart, hangt mede af van die zee en van de situatie aan boord. Ik geloof dat dat beeld prachtig past op ons leven, waarin wij elke dag situaties ontmoeten , waarin wij tot de persoon] ijke inzet en tot een eigen gewetensbeslissing moeten komen. Het meest sprekende voorbeeld biedt ongetwijfeld het huwelijks- en gezinsleven. In grote lijnen lijkt het ene huwelijk op het andere. Wij zitten in hetzelfde bootje, op dezelfde grote zee, met dezelfde kompas. Maar karakters, gezondheid, woonsituaties, inkomen, verhouding man-vrouw, ouderskinderen, het aantal kinderen, de leeftijd, enz., heel deze synthese van waarden en misschien onwaarden, markeert dit bepaalde huwelijk en maakt het anders dan het ander Natuurlijk zijn er algemene normen, zoals de zeeman zijn sterren heeft. Man en vrouw staan op de brug, kijken naar de sterren, maar ook moeten zij kijken naar de ijsberg recht vooruit, naar het stormfront links, de kalmte rechts, naar de eindbestemming, naar de proviandering aan boord en naar de zieke die hulp nodig heeft. 11 (K.R.O., Brandpunt, 17 juni 1964) blz.3
"
. -)
*
LEDENKONTAKTAVOND
.ARCHEOLOGIE
Op _ainsda6 14 november 1978 zal in de aula van het Jeroen Bosch-huis 's avonds om 20 uur drs. H.L. Janssen, de stadsarcheoloog, met behulp van dia's en expositiemateriaal verslag doen van zijn opgravingen op de Bossche Markt. De toegang tot deze ledenkontaktavond is voor leden en belangstellenden gratis . Vanaf 25 juli 1977 heeft de heer Janssen de bodem van de Markt aan een nader onderzoek onderworpen. Als belangrijkste vragen bij het begin van dit onderzoek golden:
? ? 7.
1. Is de stad 's-Hertogenbosch op het einde van de 12e eeuw gesticht op een kruispunt van handelswegen, waar zich toen al een nederzetting bevond? 2. Heeft de Markt vanaf de stichting van de stad in deze grootte als markt gefunktioneerd, of is ze dat pas in de loop der tijden geworden? 3. Welke bebouwing heeft zich vroeger op de Markt bevonden, die eventueel bij de herinrichting van de Markt gebruikt kunnen worden?
Aangezien de belangstelling bij de Bosschenaren voor dit onderzoek al vanaf het begin duidelijk was, heeft de Afd. Voorlichting van de gemeente in 1977 een publikatie laten verschijnen onder de titel 'Graven in het verleden', waarin pater Wiro Heesters verslag doet van de opgravingen in het Plan Geertrui. Dit boekje is gratis verkrijgbaar bij de Afd. Voorlichting op het stadhuis.
*
Op woensdag 8 november zal er om 20 uur 's avonds in Het Kroontje (Sint Jansstraat 10) e~n algemene ledenvergadering worden gehouden. Op deze vergadering zal behandeld worden het Huishoudelijk Reglement van onze Kring . Immers tijdens de algemene ledenvergadering in februari j .J. is bij de behandeling van een statutenwijziging afgesproken dat het bestuur met een nader voorstel zou komen betreffende de 'Raad van Kommissarissen'. Dit heeft geresulteerd in een konsept huishoudelijk reglement. Dit hebben wij reeds aangekondigd in het Kring-Nieuws van augustus j.l. Dit konsept telt een zevental pagina's en zal aan ge誰nteresseerden worden toegezonden. De ervaring heeft geleerd dat de meeste leden van onze Kring nauwelijks enige belangstelling heeft voor dit soort huishoudelijke reglementen. Daarom zenden wij dit graag op verzoek aan belangstellenden toe .
1629 * O p 25 september j.l. is ook weer de jaarlijkse kursus "BOSSCHE BOUWSTENEN" van start gegaan . Zeven sprekers zullen allerlei aspekten van het voor de stad 's-Hertogenbosch zo belangrijke jaar 1629 aan de orde stellen. Tachtig leden van onze Kring hebben zich voor deze kursus opgegeven. Het is de bedoeling dat de teksten van de gehouden inleidingen (evenals dat het vorig jaar het geval is geweest) in druk zullen verschijnen. Dat zal begin 1979 gebeuren. Ook van onze andere aktiviteiten in het kader van de 1629-1979 herdenking (waarover wij al met andere groeperingen en instellingen kontakt hebben) zullen wij U op de hoogte houden.
bl z . 4
"De Ui lenburg"
Het water- en vuurhuis van Truike Brands. Zondags 's morgens, om half tien Liep ik de straat in, om te zien Of mijn grootvader er nog niet was, Dan kwam hij uit de "St. Pieter", stee en vast. Samen liepen we dan naar binnen, Naar de keuken. Om te beginnen Stond er op tafel Voor mij 'n glas melk met 'n wafel, Voor grootva geklopt ei met cognac. Dan ging zijn hand in z'n jas, &Jamen de 2 centjes, ik in m'n sas. Daar huppelde ik mee naar Truike Brands In het water en vuurhuis, wat 'n kans Om op het kartonnen draaischijf, te gokken Op sepstriemels, joden vet, nouga brokken, Toverballen, rode peertjes, stokjes van kaneel; Om alles op te noemen, is te veel. Je draaide de wijzer in het rond; De spanning steeg, want waar hij stilstond Kon zijn, bij 'n ulevel of zoute drop ' Soms had je wel 'n grote strop.
)
Ik zie nog de groene deur met klingel bel, Dan rechts, de cementen oven, daarop 'n stel Koffiekannen. Waterketel boven het vuur. De buurt kon 'n bekske halen, en niet duur. Zie nog drie vrouwen, met hun omslag doeken; Ze kwamen van de Vilenburg, uit alle hoeken. Met hun lange rokken, tot hun tenen, 'T leek wel, of hadden zij geen benen. Turven en briketten, stonden op de oven. Daar hingen ook tinnen maten boven. Het grote vat, met bron olie, voor de lampen, Stond naast de raapolie, en dat gaf dampen En luchtjes, om nooit te vergeten. Ik ruik ze nog, na 66 jaren. Ben in gedachten, alles aan het vergaren, wat stond in het water en vuurhuis, van Truike Brands. Op houten toonbank, in weegschaal, in balans; Met koperen bakjes en gewichten. Een interieur om te dichten. Langs de wand, houten bakken Daarin bonen, groene erwten, in zakken Grutten, koffie, suiker en thee, Zout, griesmeel in bussen, twee aan twee, Ondefinieerbaar van kleur. Er hing daar een aparte geur. Op houten schappen, voor het raam, Glazen stopflessen, met cyclaam, Kleverige snoepjes, koekjes met geuren, geglazuw d, in diverse kleuren. 1
blz .5 .
Met die koekjes, werd je verjaa.rdag 'n festijn, Wat hadden we vroeger toch 'n gein. We tolden en hinkelden We kaatsten en pinkelden We hoepelden en knikkerden We zongen van iene miene mutte .. . Van schippertje mag ik over va.ren ... Van de boom die wordt hoe langer hoe dikker •.. Vorig jaar, was ik nog bij "Truike Brands ". Ik kreeg nog even de kans Om bij haa.r binnen te gluren, Er stond niets meer; lege muren. Ik voelde me weer in mijn kindertijd, Wat heeft "de Uilenburg 11 mij vaak verblijdt, Ik was bij Liebregts, kind aan huis, Op "de Ui lenburg" voelde ik mij thuis. De mensen, wa.ren zeer sjofel gekleed, Er was ook veel a.rmoe en veel leed. Helaas, De Uilenburg, kan mij niet meer zo bekoren, Het is, en wordt, nooit meer, als te voren.
'Isabel, 19?8
*
Bovenstaand gedicht ontvingen wij van een van onze leden. Het gedicht handelt over het water- en vuurhuisje van Truike Brands, dat op het adres Molenstraat 23 gevestigd was. In het huisje is nu een deel van bistrobar 't Uileke ondergebracht.
*
'Truike Brands' (Gertruda Brands - van Roosmalen, 1875 - 1935)
blz.6
J
FIETSEN *Enige tientàllen leden van onze Kring hebben op 10 september j.l. deelgenomen aan een fietstocht georganiseerd door de mooie omgeving van 's-Hertogenbosch. De tocht voerde door het Bossche Broek (een natuurgebied), langs Oud Herlaer en Haanwijk ('de dikke boom') naar Vught. Daar werd een bezoek gebracht aan de Oudheidkamer. Ondanks de straffe wind konden de deelnemers aan de tocht terugzien op een gezellige middag.
*
Op zondag 24 september j.l. hadden we weer eens een originele klets-middag. Een kleine honderd Kring-leden brachten de middag door in 'De Smidse', luisterend naar Brabants Rhapsodie 'Schóón en Lilluk' dat in Brabants dialekt enige verhalen vertelde en deklameerde. Ook de Bossche inbreng paste precies in het kader van de klets-middag. Vooral ons trouwe lid mevrouw Van Kilsdonk was -zoals altijd- bijzonder goed op dreef. Het Bestuur wil ook in de toekomst door blijven gaan met het organiseren van dergelijke klets-middagen. Niet alleen versterkt het de band tussen de leden onderling, maar leuke Bossche voorvallen uit het verleden kunnen -gesproken in het dialekt- weer worden opgehaald.
blz.7
BRABANTS
HEEM Onze Kring heeft zich aangesloten bij de stichting 'Brabants Heem'. Deze stichting is aktief op het gebied van de aktieve en passieve historiebeoefening door middel van publikaties, lezingen over historische onderwerpen, excursies, archeologische werkbijeenkomsten e.d. Het tijdschrift 'Brabants Heem' geeft geregeld overzichten van de aktivitei ten van de 50 andere Brabantse heemkundige vernigingen en inhoudsopgave van de diverse periodieken van deze verenigingen. Artikelen die dit jaar werden gepubliceerd in dit tijdschrift zijn o.a. 'Wapens op de schilderijen van Jeroen Bosch', 'Windmolens in qe Meijerij van 's-Hertogenbosch', Bijdrage tot de waterschapsgeschiedenis van 's-Hertogenbosch' en 'Het Brabantse zanddorp'. Op de bijeenkomsten van onze Kring zullen enige exemplaren van dit tijdschrift ter inzage worden gelegd. Degenen die dit tijdschrift ook willen ontvangen (kosten f .10.- per jaar) kunnen ziqh b~j het sekretariaar melden.
WIE?
~
Het sekretariaat kan enige hulp gebruiken van onze leden voor het verrichten van eenvoudig tikwerk (adressen tikken). Degenen die hiervoor een ochtend, middag, avond of enkele uren beschikbaar willen stellen en in het bezit zijn van een typemachine kunnen zich melden bij de sekretaris Jan Kleyne (tel. 073-135073) of bij de penningmeester, J. van Toorn (tel.073-142420).
*
Het eerstvolgende Kring-Nieuws verschijnt in december. Kopij voor dit nummer moet voor 20 november bij het sekretariaat zijn.
blz.~