krln9--nleuw1 [\J
U MME R
46
21 maart 1 983
verschijnt 6x per jaar Uitgave van de KRING "VRIENDEN VAN 's-HERTOGENEOSCH" ~~~=~!~=~~~!:
~=~~2~~~~
Postbus 1162,5200EE 's-Hertogenbosch tP.l.073-136013, b.g.g.073-147466
:
Stationsweg 29, 's-Hertogenbosch, tel. 073-135098. openinsgtijden: woensdag 10-17 uur donderdag 1 8-21 uur zaterdag 10-17 uur
)
---- ,----------------------------------------------------------------------------BESTE LEDEN, Voor U ligt het tweede Kring-Nieuws van dit jaar: het eerste resultaat van de werklust van het nieuwe bestuur dat U op 2 maart gekozen heeft. Een korte greep uit dit Kring-Nieuws: Op de bladzijden ~ en l treft U diverse mededelingen aan, waarond~r de samenstelling en de taakverdeling van dat nieuwe bestuur.
)
27MAART
De bladzijden ! en 2 zijn gewijd aan de jaarlijkse palmpaasviering, dit jaar voor het eerst in samenwerking met "Rond Janus en Eet".
26MAA RT
,Op bladzijde ~ vragen wij Uw aandacht voor een fototen.;itoonstelling in het Kring huis en daar vindt U ook de allerlaatste bijdrage van de feestkommissie. Een overzicht van de ter inzage liggende publikaties kunt U vinden op bladzijde l, alsook de nieuwe artikelen die in het Kringhuis verkrijgbaar zijn. Jacques de Eresser is reeds vele jaren werkzaam aan de Sint Jan: zie bladzijde ~路
~ AJ=>~IL. Op Eerste Paasdag komt een Portugese folkloristische
groep optreden: enige informatie hierover op
路 E1 met Op de laatste bladzijde: 1-Q: de o.a. een grote historische
1路
Luister van Leuven, optocht. Reden voor een extra exkursie van de Kring. Zoals U in de kop van dit Kring-Nieuws kunt lezen, zijn de openingstijden van het Kringhuis voorlopig nog beperkt. Op korte termijn hoopt het bestuur een oplossing te hebben gevonden en zal het Kringhuis weer dagelijks geopend zijn. Door middel van een telefoontje kunt U altijd weer vernemen of het Kringhuis weer geopend is.
21-~~-23M
1
VAN DE BESTUURSTAFEL •Tijdens zijn eerste vergadering nà de ledenvergadering van 2 maart heeft het bestuur de taken onderling als volgt verdeeld: :hr.H.G.M.v.d.Heuvel - voorzitter :hr. E. Koster - vice-voorzitter :hr.J.E.J.M.Kleyne - sekretaris :hr.W.D.Kuysten - 2e sekretaris :mw.W.C.M.Eartels-Coense - penningmeester - 2e penningmeester :mw. E.J.M.Eiekmann :hr. J.A.M.Hoekx - lid Het korrespondentieadres blijft ongewijzigd: Kring "Vrienden van 's-Hertogenbosch" Postbus 11 62 5200 BE 's-Hertogenbosch U wordt vriendelijk verzocht alle korrespondentie naar dit adres te zenden of af te geven in het Kringhuis. Het komt helaas nog geregeld voor dat adreswijzigingen e.d. naar andere adressen verstuurd worden: dat levert alleen maar vertraging in de verwerking op. •De Raad van Kommissarissen bestaat uit:
mr. dhr. drs. dhr.
H. Eergé J.A.J.C. Jansen P. Th.J. Kuyer J.J. Luyckx
• Tijdens de ledenvergadering heeft een eerste aanpassing plaats gevonden van onze statuten. De artikelen 2, 4 en 11 zijn gewijzigd overeenkomstig het bestuursvoorstel op blad 9 van Kring-Nieuws nummer 4 5. (Artikel 3 is dus niet gewijzigd.) De wijziging der artikelen 2 en 11 was dringend gewenst om juridisch sterker te staan bij ruimtelijke ordening-procedures. Overigens heeft het bestuur een kleine kommissie ingesteld die zowel de statuten als het huishoudelijk reglement nog eens goed moet gaan bekijken. Deze kommissie zal in het najaar aan het bestuur verslag uitbrengen, waarna een ledenvergadering zich over de nieuwe voorstellen kan uitspreken. Vervolgens zullen de statuten en het huishoudelijk reglement herdrukt worden en zal ieder lid een exemplaar ontvangen. Leden die menen een bijdrage te kunnen leveren aan het werk van deze kommissie kunnen zich wenden tot het sekretariaat. •Ons lid mevr. van Dulmen uit Ammerzoden heeft ons een fraai makraméekleed aangeboden ter verfraaiing van het Kringhuis. • De ledenvergadering heeft er bij het bestuur op aangedrongen scherper te letten op het tijdig betalen van de jaarlijkse bijdrage van minimaal f 25,=. Vanaf heden is dan ook alleen de lidmaatschapskaart 1983 nog geldig. Iedereen die voor half maart betaald heeft, beschikt nu over die kaart. Het bestuur doet ook een dringend beroep om - indien U dit jaar nog niet voldaan heeft- dit zo snel mogelijk te doen. Begin april zullen aanmaningen verzonden worden: bespaar ons geld en werk door alsnog Uw bijdrage te voldoen.
2
•
• Het bestuur heeft enige tUd geleden besloten te zUner tUd in een ruimte achterin het Kringhuis een leeszaal in te richten. De komende maanden zullen de honderden boeken, tUdschriften en andere publikaties gekatalogiseerd worden. In afwachting van het gereedkomen daarvan is in de 'verkoopruimte' van het Kringhuis een kast geplaatst, waarin regelmatig nieuw verschenen publikaties ter inzage worden gelegd. Ter inzagP. dus, hetgeen betekent dat iedereen die publikaties mag komen lezen, meenemen is echter nooit mcigelUk. In ieder Kring-Nieuws zal een lUstje opgenomen worden van die publikaties die in ieder geval de komende periode ter inzage zullen liggen.
)
• TUdens de ledenvergadering heeft de kaskommissie ook verslag uitgebracht. Dit verslag luidde als volgt: De kaskommissie bestaande uit mevrouw de Groot, mevrouw Bettonvil en mevrouw Hoes verklaart dat zU op 22 februari 1983 ten huize van de penningmeester, mevrouw Bartels-Coense de financiële stukken over 1982 van de Kring "Vrienden van 's-Hertogenbosch" heeft gekontroleerd en akkoord bevonden. De kommissie spreekt haar waardering uit voor het vele werk dat de penningmeester aan deze taak heeft besteed en vraagt de ledenvergadering dan ook het Financieel Verslag 1982 goed te keuren. 's-Hertogenbosch, 22 februari 1983. • Naar aanleiding van de oproep in het vorige Kring-Nieuws hebben zich reeds enige leden aangemeld voor de werkgroep 'tentoonstellingen'. Op korte termUn zal deze groep officieel van start gaan. Aanmeldingen v66r 15 april bU het sekretariaat.
)
•De aanmeldingen voor de inmiddels van start gegane gidsenopleiding zUn binnen gestroomd. In tota~l 55 mensen zUn in eerste instantie toegelaten. Aanmeldingen hebben nog neuwelUks zin: U kunt alleen op een wachtlijst geplaatst worden. •Het volgend Kring-Nieuws verschijnt in de tweede helft van april. Hierin o.a. informatie over de exkursie . naar Haarlem en de serie stadswandelingen in het kader van ons tienjarig-bestaan. Kopy voor dat nummer moet uiterlUk 10 april bU het sekretariaat zijn.
3
P A L MP A S E N In 's-HPrtogenbnsch hPPft rle jaarlijks - oalmpasenoptocht altijd bijzonder veel belangstelling gehad. In de 50er jaren organiseerde het Groot Zakencentrum deze optocht, die vergezeld was van een muziekkorps. Steeds deden 300 à 500 kinderen mee. In 1961 organiseerde de Bossche Jeugdaktie de optocht, doch deze moest het jaar daarop al weer verstek gaan: wegens de grote kosten (f .250.- à f.300.-). Daarop ontstond een decentralisatie: in verschillende stadsdelen worden optochten gehouden: in de St.Jacobparochie, de H.H.Harten- en in de Maria van Altijddurende Bijstandparochie. In 1963 (en de daaropvolgende jaren) organiseert het Comité Bossche Folklore de jaarlijkse optocht, die echter steeds minder belangstelling trekt. Oorzaak daarvan is voornamelijk het gebrek aan palmpaasjes. Zo meldt dit Comité dat de optocht in 1966 slechts 25 deelnemers telde en achthonderd gulden kostte. Vanêf 1967 is er dan ook geen grote stedelijke optocht meer. Slechts enkele wijken en in enige scholen (Zuid en de Kruiskamp; de kleuterscholen aan de Churchilllaan en Eindhovenlaan) organiseren kleinerP optochten. ) In 1 976 plaatste Lea Smulders in De Bossche Omroep een oproep: kan de Evenementencommissie dit niet organiseren? Het antwoord blijft uit ..... In het verleden kon men 'naakte' palmpasen kopen bij de bloemisterij. Vooral Karel Henderson uit de Walpoort genoot faam vanwege zijn palmpasen's. Maar ook hij had tenslotte te kampen met een gebrek aan de buxuspalm die noodzakelijk was voor het vervaardigen van de palmpasen. De palmpasPn wordt gemaakt van een stevige stok (van wilgen-, tenen- of rijshout) die ongeveer 25 cm. onder de top wordt gespleten. Daar worden twee buigzame takjes doorheengehaald; deze worden naar boven gebonden en vormen dan een hoepel. Een eenvoudiger vorm dan de ronde hoepel is d~ palmpasen die naast de grote draagstok bestaat uit één, krom gebogen dwarsverbinding. De takjes worden versierd met de buxuspalm. Op deze wijze leverde Henderson de palmpasen af aan de jeugdige Bosschenaren. De kinderen, met hulp van hun ouders, versierden en verfraaiden 'hun' palmpasen met kleurige papieren strookjes (van sitspapier, dikwijls gevouwen tot muizentrapjes), rozijnen, suikeren ringen en allerlei snoepgoed. Er worden sinaasappels gestoken op de uiteinden van de buigzame takjes (twee bij de eenvoudige palmpasen; vier bij de hoepelvormige) en tenslotte wordt een 'haantje pik' ter bekroning boven op de palmpasen gezet.
)
Na de te houden optocht kregen de palmpasen's dikwijls een sociale bestemming. In de 50er jaren worden ze uitgereikt o.a. aan de kinderen van de Bossche weeshuizen. Later worden ook de bejaarden getrakteerd op de palmpasen. Steeds meer kinderen gingen echter met hun palmpasen opa's en oma's bezoeken om dit fraaie stuk volkskunst te laten zien en dan gezamenlijk 'op te eten' . In 1982 organiseerde de Kring voor de eerste keer weer een stedelijke palmpasenoptocht. Bij die voorbereidingen kwamen we vele problemen tegen. Daardoor konden we slechts via de pers aandacht aan het evenement besteden. Toch namen 47 kinderen deeJ: een aantal dat beslist niet tegenviel. Dit jaar organiseert de Kring in samenwerking met de Vereniging voor i·s\J dialect en folklore "Rond Janus en Èet". Op zondag 27 maart om 12 uur het vertrek bij het puthuis op de Markt. Voor alle deelnemers wacht op
4
het einde van de tocht een verrassing. Dankzij de hulp van bloemisterij Sleutjes uit Den Dungen zal er ook dit jaar weer voldoende buxuspalm te krijgen zijn. Met ingang van zaterdag 19 maart is deze palm te koop in het Kringhuis en iri de societeit in de Karrestraat, Bij de echte Bossche bakker zijn haantjes pik te koop. Met ingang van 19 maart zijn kompleet opgetuigde palmpasen te bewonderen in het Kringhuis en de soos van Rond Janus en Bet. Het palmpasenliedje, bij Bosschenaren bekend als ''pallem pallem Pasen" of "ei koerei".
J
•
Pa 1 " I ••. po 1- I ••
A~. •
Pa - un.
. : : :"• J
1
z
d•
! J J bZ : j 1raet-•l•
lllft
z : = " :)
h•t, k..,-..-r•1. van het koe - rei, •11n p•l•-p••• il
er• -
••
·~
43 • l •n~c•ra
~
trek-ken
)
pa-nn. p•I•
1
il
:72 i
." • •oor
Ht
pa-un.
•
-:
..
8UI
~
l
de
at••
1
-
ver - 11er
•~
ker-tju .
) I••
J•
er•• - ".
! r: ••••
'··
... .."
-
1
j • ; 1 JU~
ter lfa"
: Pal•
~.
J ;;
:
".
Jj
lak.
.C!r-11 •e•
.,
,.d.
·~
1
De eenvoudige palmpasen
5
TENTOONSTELLING De in de eerste twee maanden van dit jaar gehouden tentoonstelling over de Gebroeders Goossens heeft enige honderden belangstellenden getrokken. Op dit ogenblik is de volgende tentoonstelling al weer ingericht. Ook al in verband met palmpasen is deze nieuwe tentoonstelling gewijd aan de folklore en het straatleven in onze stad, Onderwerpen die aan de orde komen zijn bijvoorbeeld: karnaval, kermis, driekoningen, enzovoort. Deze tentoonstelling bestaat uit circa 50 zwart/wit foto's die gedeeltelijk ook zijn gebruikt als illustratiemateriaal voor aflevering 5 van 'Ach Lieve Tijd'. Deze foto's zijn tot eind april in het Kringhuis te bewonderen . Deze tentoonstelling is tot stand gekomen door de medewerking van Rob van de Laar, Kringlid, werkzaam bij de Gemeentelijke Archiefdienst en ook een der samenstellers van 'Ach Lieve Tijd'.
zaterdag 26 maart 1983 Dit is dan de laatste bijdrage van de feestkornmissie in een Kring-Nieuws. Aanstaande zaterdag is het zover: de feestavond kan beginnen. Wij doen een dringend beroep op U: vergeet , LJ niet de uitnodiging mee te brengen, dat bespaart Uzelf en ons veel werk en ellende. Bij de ingang der zaal ontvangt U het volledig programma met toebehoren. Mocht U nog geen kaart hebben ontvangen en meent U wel ingeschreven te hebben, dan onrniddelijk kontakt opnemen met de p nningmeester: telefoon 073-132406. 0
1983
6
O N Z E L E E S Z A A L ========================== In aansluiting op de bestuursmededeling op blz.3volgt hier een eerste lijst van ter inzage liggende publikaties: 's-Hertogenbosch * "DP dictatuur in dP Democratie én hoe Jan Met De Pet bP,lazerd wordt!" donr on~ lid dhr. J.M.Jansen (in de boekhandel ook voor f.15,=verkrijgbaar) * Journaal nr.5 (Ver.Stille Omgang) * Boschboombladeren/28 (De Boschboom) * "Hoe het Bossche Lieve-Vrouwelied ontstond~ (Ver.Stille Omgang) * Rappor~ "Omgeving Sint Jan'' (Gemeente)aktueel i.v.m.werkzaamheden. Leuven *Info-Leuven, maart-april 1983 (Gemeente) * "De Leuvense pompen komen boven water"door Jan Staes (Gemeente) *Jaarboek 1979 (Stedelijke musea) . *Jaarboek 1980 I (Stedelijke musea) * Mus e u ms t r i p 1 9 8 3 n r 1 ( S te de 1 ijk e mus e a ) * 850 Jaar Benedictijns leven in het Leuvense (expo-katalogus) * HetèConvent van Ons Lieve Vrouw Presentatie op het Groot Begijnhof te LPuven (overdruk Jaarboek Gesch.Oudh.Kring Leuven XXII 1982) Antwerpen * Kalender, maart en april (Gemeente) Overig Brabant * h.k.Onsenoort: Met Gansen Trou, 33e jrg nrs 1 en 2. * h.k.Helmond-Peelland: Mededelingenblad 1983 nr 2. * h.k. Kempenland: Mededelingenblad jrg 4 nrs 2 en 3. * h.k.Jan uten Haute: Mededelingenblad 1983 nr 1. * h.k.De Oude Vrijheid: Mededelingenblad jrg 10 nrs en 2. * h.k.De Kommanderij Gemert: Heemberichten jrg 7 nr 1. * h. k. Paulus van Daesdonck: 1 Brieven van Paulus 1 nr 41 . * Federatie Noordbrabants Monumentenoverleg: Verslag Brabantse Monumentenstudiedag 1982. * Stichting Brabants Heem: "Het kleine b~dreigde brabantse monument". 1
NIEUW in het Kringhuis verkrijgbaar NIEUW NIEUW NIEUW ** BORDUURPAKKET van het Bossche stadswapen met de wilde mannen, prijs f 5 3 , 9 5 • ** deel 5 in de reeks "Ach Lieve Tyd" , prijs f 6,50 ** "Nederlandse Monumenten in Beeld'', deel Brabant/Limburg, prijs f17,50 ** "'s-Hertogenbosch in oude ansichten"deel 2, prijs f 16,90. Binnenkort zullen ook de publikaties van de Stichting Brabants Heem in het Kringhuis verkrijgbaar zijn. Uitverkocht zijn: de kalender en de elpeeMuziekskes in de Knillispoort!
7
De heer Jac.de Bresser is een van de vele beeldhouwers, die zich hebben ingezet voor de vooral uitwendige restauratie van de Sint Jan in 's-Hertogenbosch. Veertig jaar lang waren de Sint Jansloodsen zijn werkterrein. Maar buitendien heeft hij ook nog talrijke andere dingen vervaardigd. Te zijner ere was er vanaf 17 juli 1973 een prachtige tentoonstelling in de Sint Jan, ~an beeldhouw- en houtsnijwerken. Het werk van de heer Jac.de Bresser heeft een grote indruk op mij gemaakt. DE
BEELDHOUWER.
================
Hij schiep zijn werken door de jaren heen, in alle stilte, met zich zelf alleen! Tot prachtige beelden sneed hij het hout!. Op het werk van zijn handen heeft hij vertrouwd! Met hamer was hij in Steen tot zo mRnige
en beitel de weer! kwam leven keer!
Zijn beelden zullen hem lang overleven! Door hen wist hij velen grote vreugde te geven!
OP ZONDAG 14 SEPTEMBER 1980 organiseerde de Kring het evenement 'Oude ambachten in 's-Hertogenbosch'. E.e.a. geschiedde naar aanleiding van de uitgaven van de derde bundel in de reeks Bossche Bouwstenen: De Bossche Ambachtsgilden.
geschreven herfst 1973, voorgedragen in de Ned.Herv.Kerk in de Kerkstraat op 16 april 1975. het maakt deel uit van mijn bundel " 's-Herto ge nbos ch in Mozaie k" In februari 1983, is het 60 jaar geleden dat de heer de Bresser zijn loopbaan als beeldhouwer begon, 49 jaren heeft hij meegwerkt aan de restĂ uratie van de Sint Jan.
)
//////l///l///ll///l//l//////l///11/ deze bijdrage is afkomstig van ons ~ ~~~elid M.Kitslaar. /ll/l/ll/l///ll//l/lllllll/lll/l///I
Tijdens de ledenvergadering op 2 maart j. l. werd de Hr. J Verdonk, bij zijn afscheid als voorzitter, benoemd tot ERELID van de Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch,
8
..
ETNDGRAFICD de Vila Praia de Ancora
Op zondag 3 april (Eerste Paasdag) treedt de Portugese g~oep " Etnografice de Vila Praia" uit Ancora in 's-Her togenbosch op . In het kader van het tienjarig bestaan der Kring is dit een van onze kado's aan de Bossche bevolking. Naar alle waarschUnlUk zal het optreden rond de klok van 16.00 uur plaatsvinden op het kerkpleintje voor de Nederlands Hervormde Kerk in de Kerkstraat. Het optreden zal 3 ~ 4 kwartier duren. Het is niet uitgesloten dat nog ePn Nederlandse groep zal optreden. Op het moment dat de kopy naar de drukker moest, waren nog niet alle details geregeld. In de week voor Pasen zal het komplete programma in de plaatselijke pers worden aangekondigd en zal het in het Kringhuis aanwezig zUn. Wilt U mePr hierover weten, bel dan even' naar het Kringhuis: 073- 135098.
!//l!/l/l//l/ll///l//l/ll/l//////////////////////l///////////I/////////// Het RUksarchief in Noord-Brabant heeft onlangs de navolgende inventarissen uitgegeven. Informatie en bestellingen bij het RUksarchief: de heer P.Hendriks of de heer F.van Boekel, tel.073-132000 of 135971, toestel 5. *** Inventarisreeks nr.30: de inventarissen van dr.J.E.A.van de Poel en van het archief van Brabantia Nostra. PrUs: f15,=. *** Inventarisreeks nr.31: het familièa~~hief~van~de Mortel-de la Court. PrUs: f.29,=. *** Inventarisreeks nr.32: het archief van de Commissie van Breda. Prijs: f.19,=. ***" Het oudste Cijnsboek van de abdij van Berne uit 1376. Prijs:f.15,=.
9
" L U I S T E R
V A N
L E UV E N "
=======================================
Van 20 t/m 23 mei wordt in Leuven voor de zesde maal het vijf-jaarlijks festival "Luister van Leuven" georganiseerd .. Een hoogtepunt van dit festival is de. praalstoet die met pinksterdag zelf (zondag 22 mei door de stad zal trekken. Het tema van deze stoet zal typisch Leuvens en historisch zijn. Het is de bedoeling via de uitbeelding van stadsmanumenten de geschiedenis van Leuven weer te geven. In de stoet komt allereerst de "Burcht" aan bod met de hofhouding van de graven van Leuven. Daarna volgen talrijke wagens en groepen: Fiere Margriet, Dirk Bouts, Erasmus, Pater Damiaan,enzovoort, enzovoort. Twintig praalwagens, tweehonderdvijftig paarden en tweeduizend figuranten in historische kostuums trekken door de stad. Daarnaast vinden er allerlei kulturele- en. volksmanifestaties plaats; zo zijn er beiaardconcerten, tentoonstellingen, diverse wedstrijden en zo verder. Daar op korte termijn de gemeenteraden van beide steden zich moeten uitspreken over een nieuw verdrag, wil het bestuur U in de gelegenheid stellen een extra exkursie naar Leuven te maken. r\.Bij voldoende belangstelling zal er op zondag 22 mei (1e Pinksterdag l/ dus) vanaf het Kringhuis een bus naar Leuven vertrekken. Vertrektijd: circa 11 uur, terugkomst om circa 24.00 uur. r\.Opgave hiervoor kan geschieden door f 20,= per persoon over te maken l/op één der volgende rekeningen: - postgiro 311 97 16 t •.n.v. Penn.Kring Vrienden te 's-Hertogenbosch - Rabo-bank reknr. 17.19.94.078 t.n.v. Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch. onder duidelijke vermelding van 'Leuven'. Deelname staat uiteraard alleen open voor kringleden die hun bijdrage 1983 hebben voldaan. In het volgend Kring-Nieuws wordt medegedeeld of de trip door gaat, indien 'nee' ontvangt U het gestorte bedrag terug; inQien 'ja' dan ontvangt U rond 1 mei alle informatie. In de bijdrage is begrPpen: de busrei~ naar en van LPuven plus de nodige informatie. Voor alle duideJijkheid: eten dient U zelf te regelen. Er wordt ge e n entree voor de stoet geheven en er zijn enkel staanplaatsen! Binnenkort ligt een uitvoerige folder over deze pinsterfeesten in het Kringhuis ter inzage. Eén der aktiviteiten in het kader van deze feesten zijn rondtrekkende muziekgroepen, die op zaterdag, zondag en maandag van podium tot podium trekken in de binnenstad. In het kader van de banden tussen Leuven en 's-Hertogenbosch worden ook groepen uit 's-Hertogenbosch uitgenodigd hieraan deel te nemen. Groepen die hierin geïnteresseerd zijn, kunnen hierover kontakt opnemen met het sekretariaat. Het gaat dus om 3 afzonderlijke dagen: me~ gaat dus voor ~én dag. In het kader van de uitwisseling tussen beide steden zijn op zaterdag 26 februari een tweetal karnavalsmuziekskes (De Gieters en Daktari Fanfari naar Leuven geweest en hebben daar deelgenomen aan de Internationale Prinsenstoet. Op 2e Paasdag zal de dansgro ep Brabants Bont deelnemen aan dePaasfeesten in Leuven (een internationaal folkloristisch festival).
10