rl
)
i.
"'
krln9"nleuw1 ~l
U M M E R
verschijnt 6x per jaar
47
Uitgave van de KRING"VRIENDEN VAN 's-HERTDGENBDSCH"
26 april 1983
Sekretariaat:Postbus 1162, 5200 BE 's-Hertogenbosch ------------ tel. 073-135073 b.g.g. 073-147466 Kring huis: Stationsweg 29, 's-Hertogenbosch ----------tel. 073 - 135098 openingstijden: woensdag 1 0-1 7 uur donderdag 1 8-21 uur zaterdag 1 0-1 7 uur
路-----------------------------------------------------------------------------BESTE LEDEN, Al weer het derde Kring-Nieuws van 1983 heeft U nu in handen. Globaal volgt hieronder een inhoudsopgave: Op bladzijde ~ vindt u enige bestuursmededelingen. Wij vragen met name aandacht voor de oproep om uw medewerking.
MEI-JUNI 15ME1
Bladzijde l is gewijd aan de beklimmingen van de gemeentetoren di~ jaar. Voorlopig kunt u vast 10 zon- en feestdagen aan het klimmen gaan! Voor het derde achtereenvolgende jaar een open dag op ons stadhuis. Zie hiervoor bladzijde ~' alwaar u ook een overzicht van nieuwe uitgaven verkrijgbaar in het Kringhuis aantreft. De bladzijden 2 en i zijn bestemd voor de feestcommissie, ondanks het feit dat ze in het vorige Kring-Nieuws mededeelde dat het toen hun laatste bijdrage was.
12
ME 1Op
22
ME 1Onze
Hemelvaartsdag een wandeling door de Uilen burg. Zie daarvoor bladzijde l, waar ook nog even wordt teruggeblikt naar eerste paasdag.
moederstad Leuven vraagt op bladzijde 8 uw aandacht! De b 1 ad zijd en .2. en .!.Q. zijn bes tem d voor e e n art ik E' l van Ton Kappelhof over de armenzorg in onze stad. Nieuwe aanwinsten in de leeszaal en een toekomstig optreden van de spelersgroep vindt u op blad .!..1路
Op bladzijde .11.. een volledig overzicht van alles wat u in ons Kringhuis kunt aanschaffen. Tenslotte, de bladzijden ll. en 1.1 zijn gereserve e rd voor een overzicht van de 'Uilenburgse We ek'. HET KRINGHUIS IS GESLOTEN OP: - zaterdag 30 april: koninginnedag - donderdag 12 mei: hemelvaart
1
VAN DE BESTUURSTAFEL In de komende mei-maand ' staan er weer veel akti vi t 'e i ten op stapel. Het bestuur doet dan ook een dringende oproep aan alle leden om zich in te zetten deze aktiviteiten zo goed mogeJ.ijk te doen verlopen. Ook mensen die zich maar een enkel uurtje kunnen inzetten zijn van harte welkom. Wij zoeken mensen die de torenbeklimmingen mee kunnen begeleiden . Zowel op zon- en feestdagen, als op werkdagen. Wij zoeken mensen die op Hem~lvaartsdag de stadswandeling will e n begeleiden. Wij z~eken mensen die op 15 mei in het stadhuis mee toezicht willen houden. Wij zoeken mensen - vooral op woensdag- die in het Kringhuis behulpzaam willen zijn. Voor al deze aktiviteiten kunt U voor meer informatie bij het sekretariaat ter~cht. ~
~
In het vorige Kring-Nieuws werd aangekondigd dat wij U nu meer konden vertellen over de exkursie naar Haarlem. Dat is helaas nog niet mogelijk. Wel staat definitief vast dat deze exkursie doorgaat door de medewerking van de Vereniging 'Haarlem'. Waarschijnlijk zal het wel najaar worden. Binnenkort wordt het bouwplan voor de invulling van het kaalslaggebied aan de Orthenstraat (Gruyter-terrein) officieel ter visie gelegd. Noch het bestuur noch de WArkgroep 'binnenstadsbeleid' staan te juichen over die plannen, eerder het tegendeel! Toch staan we voor het dilemma: een slechte invulling van het terrein ~f een kaalslaggebied dat nog jaren zo blijft liggen en vele tonnen renteverlies zal betekenen. Het bestuur doet een oproep aan U allen: laat ons - liefst schriftelijk- weten wat U van die plannen vindt, opdat wij een goed overwogen besluit kunnen nemen, waar zoveel mogelijk leden ook hun mening over kenbaar hebben gemaakt.
*Het blijkt herhaaldelijk dat vele leden nauwel:ijks weten welke mogelijkheden het Kringhuis allemaal biedt. Er zijn vrijwel altijd exposities (tot eind mei: foto's over 8 eeuwen straatleven en feestvieren ~n uiteraard de foto's van de feestavond op 26 maart 1.1. ). U kunt er terecht om allerlei literatuur over 's-Hertogenbosch, Leuven, Antwerpen en overig Brabant te lezen. De koffie staat altijd gratis voor U klaar en U kunt vele artikelen van en over onze stad kopen. Altijd zijn er wel mensen aanwezig om een praatje mee te maken. Loopt U ook eens binnen! ~Het
volgend Kring-Nieuws verschijnt eind mei. Kopy voor dat nummer moet u i terlijk 21 mei b:ij het sekretariaat zijn.
2
DE
SINT
JANSTOREN
=====:============= In Kring-Nieuws
nr. 41 van juni 1982 stond het navolgende te lezen:
Op zeven zon- en feestdagen in mei beklommen bijna 2.200 m~nsen de Sint Janstoren. Wat er nu verder moet gaan gebeuren met het beklimmen van deze toren is ons volkomen onbekend. Evenals vorig jaar heeft ons overleg met het gemeentebestuur tot resultaat geleid: de toren zal de komende maanden voor het publiek t o e g a n k e 1 ij k z ij n • Voor de maanden mei en juni is er al toestemming door het gemeentebestuur verleend . • De beklimmingen in de meimaand zijn op de volgende zon- en feestdagen: zondag_ 1 mei, zondag 8 mei, donderdag 1 2'. mei (Hemel vaart), zondag ..1.2 mei, maandag 23 mei (2e pinksterdag) en zondag 29 mei. Vanaf 13.00 uur organiseert de Kring op die dagen beklimmingen. Circa ieder half )J ur kan een groep van maximaal 25 personen aan de klim beginnen. De laatste g~oep start om circa 17.00 uur. •In juni zijn de beklimmingen çip de , zondagen .2,, g, i l en 26 juni. Op deze dagen starten de beklimmingen om 13.00, 15.00 en 17.00 uur, ook steeds maximaal 25 personen. Iedere dag start de kaartverkoop om 12.30 uur in een wagen naast de toren. Aléén kaarten voor diezelfde dag kunnen gekocht worden. De prijs voor volwassenen bedraagt f 2,=, voor kinderen tot 10 jaar onder geleide ,! 0, 75. Kringleden op vertoon van hun lidmaatschapskaart 1983 betalen niets: echter per lidmaatschapskaart slechts twee gratis kaartjes. Op een plakkaat aan de wagen staat duidelijk aangegeven hoe laat ieder volgnummer aanwezig moet zijn voor de 'beklimming. Te laat betekent: beurt voorbij! In de toren is nog altijd een foto-expositie 'ngericht over de restauratiewerkzaamheden. Zoals gezegd: mei en juni is geregeld. Ook in de maanden juli en augustQe zullen beklimmingen gPorganiseerd moeten worden. Niet alleen op zondagen, maar ook op werkdagen. Het bestuur doet daarom een beroep op die Kringleden die - globaal tussen 1 juli en 15 augustus- zich beschikbaar willen stellen voor die beklimmingen. Hierbij denken we bv. aan studenten en scholieren, gepensionneerden of leden die anderszins niet meer in het arbeidsproces zijn opgenomen. Alle informatie hierover bij het sekretariaat. Tijdens de beklimmingen zullen bij de toren o.a. de volgende uitgaven worden verkocht: "De Sint Janstoren te 's-Hertogenbosch" door prof.Peeters en architect Teering. "Gids voor de kathedrale basiliek Sint Jan" door John Damen (tekst) en Ernst van Mackelenbergh (foto's).
3
"De restauratie van de Sint Jan te 's-Hertogenbosch. Terugblik tot 1974. Vooruitzicht tot 1984". Door prof. C.Peeters. Serie van 6 dia's van de kathedraal, gemaakt door Ernst van Mackelenbergh. Legpuzzel van de kathedraal. Uiteraard zijn deze uitgaven ook in het Kringhuis verkrijgbaar. ~++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ •
O P E N
HU I S
I N
H E T
S T A DHU I S •
In samenwerking met cie Stichting "Den Bosch in mei" vindt er op zondag 15 mei voor de derde maal een open dag in het stadhuis plaats. Tussen 14.00 en 18.00 uur is iedereen van harte welkom. In de vierschaar speelt wederom een nostalgisch ensemble o.l.v. Joop Bertrums sfeervolle muziek. Een goede gelegenheid om eens de fraaie gobelins in de raadszaal of de portretten op de Oranjegalerij te gaan bewonderen. Een twintigtal leden van de Kring, herkenbaar aan de gele armband zullen aanwezig zijn om zoveel mogelijk toelichting te verstrekken. Overigens kunt U in het Gemeentelijk Informatiecentrum in de Ridderstraat een goed gidsje van het stadhuis kopen. Leden die op deze dag assistentie willen verlenen, zijn van harte welkom. Aanmeldingen zo spoedig mogelijk bij het sekretariaat. ~~=~~~~~=====~~=~========================================================
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++~
=========================================================================
nieuw
** **
** **
nieuw
nieuw IN HET KRINGHUIS VERKRUGEAAR nieuw
nieuw
nieuw
Ach Lieve Tijd deel 6 over de armen en zieken. Ach Lieve Tijd deel 7 over de Sint Jan, waarbij U een gekleurde reproductie van een 18e eeuwse gravure der kerk kado krijgt tegen inlevering van een strookje dat aan dat deel 7 bevestigd zit. Eerste verkoopdag: zondag 1 mei bij de toren. Guide pour une visite individuelle de Saint-Jean (franstalige gids voor een bezoek aan de kathedraal). In het voorjaar 1975 verscheen Stegentocht II in onze reeks stadswandelingen. Voor de prijs van f. 1 ,= per stuk is weer een beperkt aantal verkrijgbaar. De snelste wint!
Uitverkocht is: Vriendenboek archivaris Kuyer.
4
F E E S T AV0 N D
10 J AA R
KR I NG
Na vele mamnden van voorbereiding was het dan eindelijk zover dat vele Vrienden van 's-Hertogenbosch het 10-jarig bestaan van onze vereniging konden gaan vieren. De bedoeling van de feestcommissie is geweest om een avond te organiseren die voor elk wat wils zou brengen. Vooral omdat onze vereniging is opgebouwd uit de gehele Bossche samenleving, d.w.z. jong en oud en arm en rijk, was dat niet eenvoudig. Deze diversiteit is onze grootste zorg geweest. Gezien nu de vele reacties die ons bereikten mogen wij aannnemen dat de opzet zeker geslaagd genoemd mag worden. Natuurlijk zullen er kleinigheden zijn geweest, die voor verbetering vatbaar waren, wij denken bv. aan garderobeprobleem Wanneer wij echter de zeer tevreden gezichten mogen geloven bij het zien van de buitengewoon goed verzorgde tafels en ook de uitlatingen tijdens en na het nuttigen van de etenswaren, dan mag dit onderdeel wel een succes genoemd worden en dan is dit zeker een compliment aan de verzorgers hiervan - de firma Princ~e足 waard. Dok de muziek tijdens ontvangst, tijdens de maaltijd, tijdens het dansen kon de nodige kritiek zeker weerstaan. Het gesproken woord van Bram van de Wurff, de man die de stukjes aan elkaar zou praten en het duo Ans en Frik Verstappen oogstten de nodige open doekjes. Toen tot slot de Postkwakers als laatste ten tonele verschenen was het feest compleet. Ongeveer iedereen was op de vloer. Jammer voor degenen die wel wilden, maar niet konden komen. Wij menen dat wij er in zijn geslaagd om ruim 200 mensen een genoeglijke avond te bezorgen. Bij het gereedmaken -van dit Kring-Nieuws is de totaal afrekening nog niet gereed. Er ontbreken nog een paar kleine punten. Wij kunnen echter reeds ) zeggen dat het positieve netto resultaat slechts enkele guldens of hoogstens enkele tientjes zal bedragen. Niet slecht vinden wij zelf. Met dank voor het in ons gestelde vertrouwen, was dit de feestcommissie: Jacqueline Jansen Ben van de Bulk Bert Bartels Jan van Elten Tijdens de feestavond zijn een zestigtal foto's gemaakt. Deze zijn in een tweetal vitrines in het Kringhuis te bewonderen. Bestellingen zijn mogelijk tegen de prijs van f. 1 ,25 per stuk. Uw bestellingen tegen kontante betaling zijn mogelijk tot en met 21 mei as. aan de balie van het Kringhuis. Met ingang van 5 juni kunnen de bestelde foto's dan afgehaald worden. Op de volgende pagina vindt U enige van dPze foto's afgedrukt.
)
"
DE UI LENBUR'G wandeling door verleden, heden en toekomst De Stichting Den Bosch in Mei heeft het bijgevoegde wandelboekje met bovenstaande titel aangeboden aan onze Kring ter gelegenheid van ons 10-jarig bestaan. Het is geschreven door Rob van de Laar en Ad van Drunen, terwijl de illustr~ties afkomstig zijn van het Stadsarchief.
Op donderdag 12 mei (Hemelvaart) organiseert de Kring geleide pndelingen aan de hand van dit fraaie 32 pagina's tellende boekje. Het startpunt is de kring-kraam in de Lepelstraat nabij de Visstraat. StarttUden: 12.00, 14.00 en 16.00 uur. Uiteraard kunt U deze wandeling met het boekje in de hand altijd maken. Tijdens de wandelingen op deze dag zullen echter een aantal panden op deze route voor het publiek geopend zijn. Naast het drietal panden waar tentoonstellingen worden gehouden (zie programma Ui1enburgse Week, op pagina 11 en 12) zullen o.a. de kapel van de MariĂŤnburg en enige panden in de Molenstraat en Kruisstraat voor de wandelaars toegankelUk zijn. Het bestuur doet een dringend beroep op U het wandelboekje mee te brengen, opdat ook andere belangstellenden aan een exemplaar geholpen kunnen worden.
+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+&+ n het kader van het 10-jarig estaan , vond op het kerkpleintj e op Eerste Paasdag een optreden plaats van Brabants Bont en van Etnografica de Vila Praia de Ancora. Ondanks de regen buien vanaf half drie, waren er even na 4 uur toch nog vele mensen aanwezig. Tussen de buien door werd nog bijna een uur opgetreden. Ter afsluiting vond een gezamenlijk optreden plaats van beide groepen en enige tientallen toeschouwers. Hiernaast een foto daarvan.
"
L
E
u v
E. N
In het vorige Kring-Nieuws kondigden w~ aan dat er - bij voldoende belangstelling- op zondag 22 mei een extra exkursie naar Leuven gemaakt zou worden. Nu die belangstelling is gro~t genoeg: deze exkursie gaat definitief door. De vertrektijd wordt 10.00 uur (dus niet 11 .00 uur), terugkomst circa 24.00 uur. Opgave hiervoor is mogelijk door /1. 20,00 per persoon over te maken op ĂŠ~n der volgende rekeningen: - postgiro 311 97 16 t.n.v. Penn.Kring Vrienden te 's-Hertogenbosch - Rabobank reknr. 17.19.94.078 t.n.v. Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch. U wordt vriendelijk verzocht Uw lidmaatschapsnummer en 'Leuven' te vermelden. Deelname staat alleen open voor Kringleden en hun gezinsleden e.d. Voor alle duidelijkheid: in deze bijdrage is begrepen de busreis van en naar Leuven plus de nodige informatie. Steeds meer aktiviteiten worden aan het programma bijgevoegd: zo zal in Sint Joris, het huis van de Leuvense Gidsenbond een tentoonstelling van tekeningen over Leuven te zien zijn. Uiterlijk 15 mei ontvangt U uw deelnemerskaart(en) met de praktische informatie over die dag. Eenmaal gestortte bijdragen kunnen niet meer teruggegeven worden. Mochten de bussen vol zijn, dan ontvangt U onmidde~ijk uw bijdrage terug. Zoals U weet, pleiten wij re~ds lang voor een nieuw verdrag tussen Leuven en onze stad. Tussen beide gemeentebesturen zijn hierover al enige gesprekken gevoerd. Om deze gedachte levend te houden, ontving Burgemeester Van Zwieten op 27 maart na de palmpaasoptocht een affiche over de "Luister van Leuven" uit handen van dhr. O.Hoylaerts, van de Dienst Public Relations van de stad Leuven (zie foto hiernaast). Overigens ziet het er niet naar uit dat het niP.uwe verdrag nog voor de komende zomervakantie door de gemeenteraden wordt goedgekeurd.
8
EEN EPISODE ARMENZORG OP
UIT HET
DE GESCHIEDENIS "GEKKENEND" IN
VAN 1585.
DEN
BOSCH:
DE
================================================================== In het jaar 1585 woedde de Tachtigjarige Oorlog volop: de Spaanse koning Philips II was vast besloten de opstand van de "geuzen" te bedwingen en de ketterij van het p~otestantisme uit te roeien. Zo gemakkelijk ging dat echter niet.De bloem van het Spaanse leger, toen het beste van heel Europa, vocht al jaren onder de loodgrijze luchten van de Lage Landen een zware strijd tegen de rebellen die maar niet uitgeput raakten.Steeds dieper zonk de Spaanse leeuw weg in de Vlaamse' modder. Het goud en zilver dat van overzee in Spanje aankwam stroomde voor een groot deel door na1U' het leger van de Lage Landen. Onderweg bleef er nog wat aan de strijkstok hangen. Stad voor stad, schans voor schans moest worden veroverd. Den Bosch was in die jaren frontstad: in 1579 had het gekozen voor Spanje en het katholieke geloof, maar Breda, Grave en Zaltbommel, de dichtsbij gelegen steden waren in handen van de opstandelingen. In 1585 hadden de Staten-Generaal in het noorden bevel gegeven in de Meierij de tactiek van de verschroeide aarde toe te passen. Vanaf de wallen konden de Bosschenaren de zwarte rook zien van de boerderijen die in brand waren gestoken. Veel boeren vluchtten naar de stad. Pachten kwamen er niet meer binnen, de akkers bleven onbewerkt en werden overwoekerd door onkruid. Bij Lith en Grave waren de Maasdijken doorgestoken. Jaar in jaar uit stonden duizenden morgens aan de Maaskant blank. In de stad was het veilig, maar de eertijds bloeiende handel leed zwaar onder de oorlog. Een paar mijl buiten de stad lag het dorpje Engelen, waar in 1587 door de "geuzen" een fort werd aangelegd aan de Dieze. Alle schepen konden daar worden aangehouden. De geldkisten van de Bossche kooplieden waren niet meer zo vol als anders. Nu bestond er in Den Bosch sinds 1480 een systeem van per wijk georganiseerde armenzorg, dat in Noord-Brabant verder nergens anders voorkwam. Per wijk was er een fonds, dat beheerd werd door de notabelen van de buurt, de z.g. blokmeesters. Het stadsbestuur had over de blokken, negen in getal, niets te zeggen. In oorsprong was het een zaak van particulier initiatief geweest en bedoeld om de armen van de eigen buurt bij te staan. Een van deze blokken was dat van het Hinthamereinde. Aangezien in dez ~ wijk, bestaande uit het tegenwoordige Hinthamereinde met zijn zijstraatje s en dat deel van de Hinthamerstraat dat begint bij de kantoorboekhandel Van Dijk & Van Hees, ook sinds 1439 het Zinnelozenhuis Reinier van Arkel lag, noemde men het in de volksmond ook wel het "Gekkeneind". De "zinnelozen" waren opgesloten in kooien en hun geschreeuw was soms ook buiten te horen. De blokmeesters van het Hinthamereind bestuurden krachtens het testament van Reinier van Arkel ook dit tehuis voor "dollen". In deze slechte tijden organiseerde het blok jaarlijks zijn twee gewone "spynden": uitdelingen van brood en geld op de vooravond van Kerstmis en op Aswoensdag. Wie in aanmerking kwam voor een brood, kreeg daags tevoren van een van de blokmeesters een ''teken", vermoedelijk een loden penning, uitgereikt. Op inl~vering :uan het teken werd een roggebrood verstrekt. In 1587 mislukte de oogst, zodat de rogge zo duur werd als niemand zich kon herinneren dat het ooit geweest was. De rogge, de
9
basi~ van het roggebrood, hĂŞt volksvoedsel van toen,kostte toen op de Bossche markt f.30 per mud. Normaal in deze tijd was f 7,50 tot! 10,per mud. Kunt U zich voorstellen, dat het brood in een paar maanden tijds in prijs stijgt van ! 2,- naar f 8,- en dat U iedere dag zo'n brood nodig heeft, terwijl uw inkomen tegelijk h~tzelfde blijft?
Dagelijks werden er aalmoezen uitgedeeld. Dmder de bedeelden zijn veel vrouwen en mensen die in steegjes wonen. Deze straatjes beginnen steeds met "achter ... " waarna de naam volgt van een huis. De huizen aan de Hinthamerstraat hadden allemaal een eigen naam. Deze staan nu nog op houten bordjes in het tweede deel van de Hinthamerstraat. Vanaf de hoofdstraat liepen veel steegjes en gangetjes naar achteren, waaraan de minder bedeelden woonden. Het doel, waarvoor geld werd gegeven, liep erg uiteen: om een broek te kopen, om een "kwaad" been te laten behandelen door de heelmeester, om de kleren te kunnen lossen die naar de Bank van Lening waren gebracht, aan een vrouw wier man te Hedel aan de overkant van de Maas door de "geuzen" gevangen werd gehouden. Iemand had zijn oog gestoten en dat is gaan zweren: hij krijgt wat geld rom de chirurgijn te kunnen betalen. De chirurgijn is een ambachtelijk geschoold persoon die kan ''dokteren". Vooral zweren en breuken en ook aderlatingen vormen zijn werk. Een chirurgijn is goedkoper dan een medisch arts, die dit handwerk van de chirurgijn beneden zijn waardigheid acht. In het jaar 1584 overleden er 38 personen, waarvan de familieleden waskaarsen gaven aan het blok voor de armen. De koster van de Sint Anthoniuskapel, waar de blokmeesters gewoon waren te vergaderen en die ook als centrum van de buurt fungeerde, bracht ze steeds naar de blokmeesters. Het gaat hier om een oude gewoonte die al bestond in 1480 en na 1630 is verdwenen. 's-Nachts werden er vetkaarsen gebrand voor een O.L.Vrouwekapelletje dat in de buurt van de Sint Anthoniuskapel aan een van de gevels van de huizen was ingemetseld. Dit diende om de vijanden te weren. Dergelijke O.L.Vrouwehuisjes waren er toen meer in de stad onder andere midden op d~ Markt en nabij de Zevensteense Brug in de Orthenstraat. Op 19 januari 1585 dnen de Geuzen Ren poging om de stad bij verrassing in te nemen. Ze zwemmen bij de Vughterpoort (0ngeveer waar nu Chalet Royal is) de gracht over en klimmen over de muur. De Vughterpoort valt in hun handen. De opmars richting Markt en Stadhuis wordt echter gestuit bij de Vughterbinnenpoort, die het uithoudt totdat er versterkingen aankomen. In de straten wordt van man tot man gevochten en Pr vallen doden, maar de verrassing mislukt. Den Bosch blijft een Spaans speerpunt. Daags daarna wordt er een huis aan huis collecte georganiseerd voor de slachtoffers. De schepenen bepalen, dat de opbrengst b~jeen moet worden gebracht in de kapittelkamer van het Minderbroedersklaoster. Ieder blok geeft op hoeveel gewonden er zijn en wie weduwe is geworden, zodat men de pnt eerlijk kan verdelen. Op het Hinthamereind wordt f. 23,opgehaald en het blok ontvangt f. 20,- uit de grote pot. Jan Aerts, linnenwever, die woont achter het huis genaamd ''De Valk" krijgt f. 5,-, omdat hij door zijn arm gestoken is. Andere slachtoffers zijn: Jan AriĂŤns in de Sint Jacobsstraat die in de hals geschoten is en daarvan een grote brandwond heeft overgehouden. Dan is er nog een soldaat genaamd Cicero met een beenwond en nog eens' twee linnenwevers. Andere gewonden zeggen, dat ze niets hoeven te ontvangen, zodat er tenslotte toch nog geld overblijft, wat de blokmeesters maar in de kas stoppen. Kort na 1585 komt er een nieuwe vorm van bedeling bij. Al sedert het o
)
1
+ Legpuzzel Sint Jan ....................•....................... f. 16,50 + borduurpakket stadswapen met wilde mannen .•................... f. 53, 95
In ieder Kring-Nieuws verschijnt een overzicht van aanvullingen voor deze lijst. Bewaar deze lijst dus goed. Doet er Uw voordeel mee wanneer' U nadenkt over een kado voor welke gelegenheid dan ook.
============================================================================ U I L E N B UR G5 E
WE E K
7 t/m 15 mei 1983 PROGRAMMA vrijdag, 6 mei
20.00 uur
Wethouder Hans Dona opent in galerie 'De Swarte Leers' Molenstraat 8, een expositie met werken van Frans Geenen. Een catalogus met illustraties is verkrijgbaar. Thema's: IKONEN (11 ex), EEN EEUW 's-HERTOGENBOSCH (14 ex), BRABANTS DORPSLEVEN (12 ex), STILLEVENS (9 ex), DIVERSEN (8 ex).
zaterdag, 7 mei
13.45 uur
' ansgroep 'De Bossche Slufkes 1 o.l.v.Theo en Elly Olderaan verwelkomt wethouder Jo van den Berg met een Bossche ~quadrille. 14.30 uur wethouder Jo van den Berg opent in de schaduw van Zoete Lieve Gerritje de 'Uilenburgse Week'. Hierbij doet hij een verrassende onthulling. Muzikale medewerking van de Boerenkapel 'De Zoete Lieve Gerritjes' o.l.v. Jo Verharen. t5.00 uur
een poppenkast vermaakt jong en oud.
15.00 uur De accordeon-vereniging 'Blij Leven' o.l.v. Wim Geerings speelt in de Lepelstraat (bij vochtig weer wordt in de zaal van ' ' t Kroontje', St.Jansstraat 12 opgetreden). 15.00 uur In het gebouw van het Waterschap De Aa, Pastelstraat 49, opent de Watergraaf, de heer Ir.P.A.M.Cornelissen, de expositie 'Het Waterschap De Aa en zijn taken'. Hierop aansluitend opent in hetzelfde gebouw wethouder Jo van den Berg 'zijn' expositie 'Uilenburg,aanpak van een monumentaal gebied'. 15.30 uur
Dansgroep 'De Bossche Slufkes' treden nogmaals voor U op.
15.45 uur
Ook de poppenkast speelt nog eens.
16.00 uur
Accordeon-vereniging 'Blij Leven' speelt nogmaals voor u.
zoridag, 8 mei 14.00 uur plaatsing en inzegening van het Mariabeeld met baldakijn op de hoek Korenbrugstraat-Kruisstraat, met muzikale medewerking van het koper-ensemble van de harmonie 'Sint Cathrien' o.l.v.W.Wagenaar. Het volledige programma wordt u uitgereikt. 15.00 uur Onze burgemeester, de heer Mr.B.L.A.van Zwieten, opent in de kelder van 'De Twee Snoeken' Kruisstraat 37, de expositie, die ' De Plechtige Omgang~in Beeld' brengt. Het familie-ensemble Kerkhof verzorgt de muzikale omlijsting. 15.30 en 16.30 uur vertoning van de film 'De Plechtige Omgang', die de filmclub EOFA in opdracht van de Broederschap van O.L.Vrouw van Den Bosch in 1967 heeft vervaardigd. Zaal ' ' t Kroontje', St.Jansstraat 12. 15.30 uur De Folkloristische dansgroep 'Brabants Bont' uit Den Dungen treedt op in de kloostertuin van zusters Mariënburg (ingang;Molenstraat). Hemelvaartsdag, 12 mei 12.00 uur' De jubilerende Kring 'Vrienden van 's-Hertogenbosch' organiseert 1A.OO uur een boeiende wandeling door het Uilenburgkwartier onder 16.00 uur leiding van gidsen. En~ele huizen zullen opengesteld zijn. 14.15 uur Organist Arthur Gieles bespeelt het orgel in de kapel van zusters Mariënburg, die door de wandelaars bezichtigd kan worden (ingang: St. Janssingel 21 ) . 14.30 en 16.00 uur Tineke en Joop Neefs vertonen hun film 'De Eeuwenoude Bidweg' in zaal ''t Kroontje'. zaterdag 14 mei 12-17 uur kunst-hobbymarkt in de Lepelstraat. 14.00 uur
optreden van de muziekgroep 'Antonio' uit Sint-Oedenrode.
14.00 uur om-en-om-concert van Gemischter Post Chor uit Berlijn en harmonie 'sint Cathrien' dirigent Henk Vissers in de kloostertuin van zusters Mariënburg (ingang: Molenstraat). 14.30 uur Het oer-Bossche duo 'Janus en Eet' komt naar de kunst-hobbymarkt. Het treedt op in de Lepelstraat. 15.15 uur
Muziekgroep 'Antonio' treedt nogmaals op.
15.45 uur
Ook 'Janus en Eet' komen nog
~~n
keer terug.
zondag, 15 mei 15.00 uur om-en-om-concert van het PTT Gemengd Koor en harmonie 'Glorieux' o.l.v. F.van den Berg in de kloostertuin van zusters Mari~nburg (ingang: Molenstraat). 16.00 uur Tineke en Joop Neefs vertonen nogmaals hun Bossche film 'De Eeuwenoude Bidweg' in zaal 1 't Kroontje. DE EXPOSITIES in galerie 'De Swarte Leers', Molenstraat B, Het Waterschap De Aa, Postelstraat 49 en 'De Twee Snoeken', Kruisstraat 37, zijn tijdens de 'Uilenburgse Week' dagel!jks geopend van 14-17 uur. Op woensdag en zaterdag van 11-17 uur. ALLE EVENEMENTEN, EXPOSITIES enz. ZUN VRUTOEGANKELUK De 'Uilenburgse Week' werd georganiseerd door stichtingen 'Uilenburg Aktief' en 'Den Bosch in mei'. P:S. zoals op pagina 11 reeds is opgemerkt, worden nog voorstellingen van onze spelersgroep aan het programma toegevoegd.
14
midden van de 16e eeuw bestond er een stichting onder de naam ''Baar van de Gelovige Zielen". Er waren toen al eeuwen lang stichtingen opgericht voor de zielerust van individuele personen onder de naam van jaargetijden. Ieder jaar op de sterfdag van de stichter werd er een H.Mis opgedragen voor zijn zieleheil. De priester die deze H.Mi~ las of zong, kreeg daar een beloning voor. De Baar van de Gelovige Zielen was waarschijnlijk bestemd voor de zielen van overledenen in het algemeen. Kort na 1600 begint de rentmeester van de Baar met het uitreiken van "zieltekenen" aan de blokmeesters, die deze weer door moeten geven aan de armen van hun blok. Wie een kaartje of een penning krijgt, moet de H.Mis bijwonen en ontvangt na afloop een brood cadeau. Dit gebeurt vier maal per jaar. Na verloop van tijd gaf men geld en in 1668 was het fonds uitgeput, zodat deze vorm van bedeling verdween. In 1661 had men het nog over het zieltjesgeld, maar velen zullen niet begrepen hPbb~~n. wat de oorsprong daarvan was, want van bijwonen van de H.Mis was na 162q geen sprake meer. Over de Negen Blokken verschijnt in de zomer van 1983 een boek getiteld: "De Negen Blokken. Wijkorganen in Den Bosch 1350-1810". De geschiedEnis van de blokken en vooral hun voornaamste activiteit, de armer.zorg, zullen daarin uitgebreid aan de orde komen. Het boek zal in Den Bosch zeker bij de boekhandel te verkrijgen zijn. Wie geïnteresseerd is, kan zich opgeven bij Ton Kappelhof, tel. 073 - 14 28 83. Ton Kappelhof ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
S P E L E RS GR0 E P Tijdens de Uilenburgse Week zal ook onze spelersgroep optreden. Op het moment van dit Kring-Nieuws gereedmaken is de juiste datum nog niet bekend. Informatie hierover in de plaatsP.lijke pers en in het Kringhuis vanaf 1 mei. De mogelijke data zijn: zaterdag 7, zondag 8, donderdag 12 en zaterdag 14 mei.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. ) ......................................................................... D N Z E
L E E S Z AAL
In aansluiting op het vorige Kring-nieuws eveneens ter inzage gelegd:
zijn o.a. de volgende publikaties
's-Hertogenbosch '*' Rond Janus en Bet: tijdschrift Se jrg nr 1. *Postdistrict: Jaarverslag 1982. Leuven '*Museum: Museumstrip 10e jrg nr 2. •Leuvense Gidsenbond: Documentatie nrs. 42-43 Antwerpen *Gemeente: Tijdschrift, 28e jrg nr 4. Overig Brabant • h.k.Kempenland: 't Gruun Buukske, 12e jrg nr 1. • h.k. De Kommanderij Gemert: Gemerts Heem, jrg 25 nr 1. h.k.Helmond: Helmonds Heem, mrt 1983 nr 1. h.k.Onsenoort: Met Gansen Trou, 33e jrg nr.3. • h.k. De Oude Vrijheid: Mededelingenblad, jrg 10 nr.3. ~ h.k. De Oude Vrijheid: Heemschild, jrg 17 nr 1. • h.k. Kempenland: Mededelingenblad, no 4.
**
11
, _ OVERZICHT VAN DE IN HET KRINGHUIS VERKRUGBARE UITGAVEN
======================================================== Prijzen zijn ledenprUzen, alleen op vertoon van lidmaatschapskaart 1983. +Bossche Bouwstenen II: Het beleg van 's-Hertogenbosch in 1~29 ••...... . f. 8,0( + Bossche Bouwstenen II I: De Bossche Ambachtsgilden . . . . . . . . • . . . • . . . . . . . f .11, O! +Bossche Bouwstenen IV: 's-H tijdens de Bataafse en Franse TUd .•.•.•.... f.14,0( +Bossche Bouwstenen V: Belangrijke gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f.14,5( +Hertog Hendrik Reeks I: Het Gulden Vlies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f.16,0! +dichtbundel De Vergulde Trom door Jeroen van Wilgen . . . . . . . . . . . . . . . • . . . f.10,01 + wandelboekjes: "Langs Bossche Monumenten", "Stegentocht 2 ", "Van Sint Janspoort tot Orthenpoort'', "Kloosters en Kloosterlingen rondom de Sint Jan", "Tussen Leuvense Poort en Hinthamerpoort", "Oude Ambachten", "Stad en Zand", "Tussen Gouvernement en Museum", "Rondom de Vughterdriehoek", "Bossche Orgeldagen", "De Beeweg" en "De Burgemeesterswandeling" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . per stuk ... : ...•. . f 1 ,DO + fietstoehten: ."1629,Verdediging en Aanval" en "Fietsen door Den 1 , n fl Bosch" • . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . per stuk . . . . . . f 1, ~0 +boottocht "Langs Dommel en d'Aa" • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f + zilveren speldje met vignet van de Kring . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f 1 0, 00 + dia-series: "Monumenten", "Sint Jan", "Binnendieze 1 " en "Binnendieze 2" per serie van zes stuks . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f 6,50 + fles KringwUn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f .11, 00 +stickers van diverse monumenten (9 verschillende) per stuk . . . . . . . . . . f. 0,25 +vel sluitzegels over het beleg van 1629 • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. f. 0,25 +penning n.a.v. het beleg van 1629 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f.25,00 + affiche stadsfeesten 1 935 • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . f. 1, 00 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ten behoeve van het fonds VRIENDEN 800: + +beeldje Hertog Hendrik I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . f. 25,00 +wandtegel "De Vergulde Steur" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . • . . . . . . . . . . ..• f. 7,50 + + wandtegel " De Put" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . • • . . . . . . . . . . . . . f. 7, 50 + + ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ A UITGAVEN VAN DE KRING ZELF
+
t
+
B UITGAVEN VAN DERDEN BOEKEN +Kroniek van 's-Hertogenbosch . . . . • . . . . . • . • • . • . . . . . . . • . . . . . • . . . . . . f. + Bossche Stadsuitbreidingen • . . • . . • • . . . . . . • . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . • . f. + Den Bosch bedwongen (Vondel) • . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . f. +De Oeteldonkse Club 99 jaar • . . . . . . • . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . f. + Het Brievenpostwezen in 's-Hertogenbosch . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f. + Gids voor de Sint Jan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f. +De St.Janstoren te 's-Hertogenbosch • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . • f. +De restauratie van de Sint Jan te 's-Hertogenbosch •..........•. 'f. +Nederlandse Monumenten in beeld, Brabant/Limburg ••...•.......... f. + 's-Hertogenbosch in oude ansichten deel 2 • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f.
24, 75 12,50 1 5, DO 22,00 29,50 14,95 3,00 5,00 1 7, 50 1 6, 90
DIVERSEN + L.P. Dwalend door Den Bosch (Postkwakers) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .f. 1 6, 90 +Ach Lieve Tijd, tijdschrift over 8 eeuwen Den Bosch, per stuk .... . f. 6,50 verzamelband hiervoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f. 1 4. 95 + Lesbrievenserie over Noord-Brabant, verleden en heden per stuk .. f. 4,00 + plattegrond van 's-Hertogenbosch • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f. 5 ,90 +ansichtkaarten (pentekening) 6 verschillende .. per stuk . . . . . . . . . . . f. 0 ,' 7 ~ + erwtenman (beeld voor aan de muur) . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f. 1 9, 50
1