-
..."
•
krln9...nleuw1 N U M M E R
7 oktober
51
1 983
Verschijnt minimaal 6x per jaar Uitgave van de KRING "VRIENDEN VAN 's-HERTDGENBOSCH" Sekretariaat: Postbus 1162, 5200 BE 's-Hertogenbosch tel. 073 - 135073 b.g.g. 073 - 147466 Kringhuis : Stationsweg 29, 's-Hertogenbosch +el. 073 - 135098 ' openingstijden: woensdag 10-17 uur donderdag 1 8-21 uur zaterdag 10-17 uur
BESTE LEDEN, Voor U ligt het zevende Kring-Nieuws van dit kalenderjaar. Op pagina 9 treft U de uitnodiging voor de receptie aan. Deze receptie ter gelegenheid van het tienjarig bestaan der Kring vindt plaats op donderdag 3 november. Op paqina 3 vindt U een uitnodiging voor de derde nieuwe stadswandeling in dit jaar. Deze Jubileumwandeling 2 wordt gehouden op zondag 1 6 oktober. De huidige tentoonstelling en de komende tentoonstelling in het Kringhuis, daarover vindt U meer informatie op pagina 4. 1985, het jaar waarin acht eeuwen 's-Hertogenbosch herdacht zal worden, nadert met rasse schreden. Voortaan in ieder Kring-Nieuws informatie daarover. Deze keer op pagina 5. De feestdagen naderen: op pagina 6 vindt U een overzicht van alle uitgaven die momenteel in het Kringhuis te koop zijn. Misschien doet U wel leuke ideeën op! Dit overzicht loopt nqg door op pagina 7, waar U ook de uitslag vindt van de fotowedstrijd uit augustus. Op pagina 8
vrage ~
e en tweetal zaken Uw aandacht: deel 6 in de
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ + + + + + bij dit Kring~Nieuws behoren een tweetal bijlagen: + * Jubileumwandeling 2: zie ook pagina 3; t *folder Schola Cantorum· zie ook P,aoina 10.
+
+ t
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++~+~++++++++++++++++++
1
serie Bossche Bouwstenen é n e e n tweetal 'open dagen' bij de k un sthandel De Laat . Op pagina 10 aandacht voor een nieuw boek over 's-Hertogenbosch én aandacht voor de nieuwe huisvesting van de Schola. En dan gaan we nu op pagina 2 verder met een seri e mededelingen! op zondag 18 september namen ruim 160 leden deel aan de exkursie naar Mechelen. Ondanks de slechte weersvooruitzichten, werd het toch een Bag zonder regen. Er werden o.a. bezoeken gebracht aan de kathedraal en het stadhuis. Voor volgend jaar staat er een exkursie naar Leuven op het programma.
*
In het weekeinde van 10 en 11 september kwamen meer dan 10.000 bezoekers kijken naar de demonstraties v an de werkers aan de Sint Jan. Ondanks vele verzoeken was dit toch definitief de laatste gelegenheid de vele werkers aan het werk te zien. Met Kerst moet de kerk klaar zijn: de resterende ~eken zijn hard nodig om dat doel te bereiken.
*
De torenbeklimmingen zijn voor dit jaar stopgezet. De slechtere weersomstandigheden zijn één reden, de andere reden is het feit dat de tentoonstelling in de toren afgebroken is. In principe heeft de gemeente al toegezegd dat wij komend jaar opnieuw beklimmingen mogen organiseren. Over de voorwaarden waarop vindt binnenkort een gesprek plaats.
*
Op zondag 25 september geno t en vele honderden bezoekers van een tweetal voorstellingen van "De Schat" do o r onze spelersgroep, die op de Markt werden opgevoerd. Overigens kan de groep nog altijd enige mannelijke spelers gebruiken.
*
Aan de stadswandeling op zondag 28 augustus namen ruim 400 mensen deel. Opnieuw bleek het interieur van de St. Cathrienkerk voor velen een openbaring.
*Kopy voor het volgend Kring-Nieuws moet uiterlijk 5 november bij het sekretariaat zijn. Eind november verschijnt nummer 52!
====================================================================== ====================================================================== ------
--
--
-----------
---
-BELANGRIJ KE DATA IN DIT KRI NG-NIEUWS : -=== woensdag 1 2 oktober eerste bij e enk om s t naaisters e.d . = == z a terdag 1 5 oktober eerste verkoopdag Bossche Bouwstenen VI == == zondag 1 6 oktober stadswandeling == = laatste dag tent.Van Stiphout zaterdag 2 2: oktober == == receptie donderdag 3 november --5 november open dag De Laat zaterdag --zondag 6 november open dag De Laat --eerste dag tent. Thelen woensdag 1 6 november --
-====================================================================== ======================================================================
2
•' *********************
KRINGAKTIVITEITEN
*********************
STADS WAN DELING
Het bestuur van de Kring heeft de eer U uit te nodigen voor de nieuwe stadswandeling die op zondag 16 oktober aanstaande gehouden zal worden. De titel van de wandeling luidt: "JUBILEUMWANDELING 2". Startpunt van de wandeling is "Cosmopoliet" in de Snellestraat. Ook deze wandeling kan onder leiding van gidsen/begeleiders geschieden. De wandeling voert ons door een gedeelte van de Uilenburg en het Havenkwartier en komt o.a. ook bU het kruithuis. Het negentiende mogelUk gemaakt 2.000 stuks. De foto's door het
boekje uit onze bekende serie werd financieel door Soetelieve. Het verschUnt in een oplage van tekst is van de hand van Jozef Hoekx, terwUl de Stadsarchief ter beschikking werden gesteld.
De wandelingen o.l.v. gidsen starten om 13.00, 14.30 en 16.00 uur • . Vergeet U niet Uw wandelboekje mee te brengen! Voor degenen die niet in staat zUn mee te wandelen, maar toch van de route willen genieten, worden een drietal korte dia-presentaties verzorgd. De aanvangstUden hiervan zUn: 13.30, 15.00 en 16.30 uur. Het bestuur doet nogmaals een dringend beroep aan de deelnemers van de gidsenkursus zich voor deze wandeling op te geven als gids. Vooraf vindt een proefwandeling plaats! Zoals gebruik el ijk is het wandelboekje "JUB I LEUMWA NDEL I NG 2" bUgevoegd. Meerdere exemplaren zUn voor de prUs van f 1 ,DO in het Kringhuis verkrUgbaar. LET DUS GOED OP: TYDEN WANDELING: 13.00, 14.30 en 16.00 uur TYDEN DIA-PRESENTATIE: 13.30, 15.00 en 16.30 uur
3
,
1
T E N T 0 0 N S T E L L I N G
=============================== De tentoonstelling van Kees van Stiphout loopt nog tot en met 29 oktober. Doch nu willen wU U reeds iets vertellen over de nieuwe tentoonstelling. Die hopen we te organiseren van half november tot eind december. Deze tentoonstelling zal gaan over werk van HarrU Thelen. Ook een rasechte Bosschenaar. HarrU werd op 10 juni 1922 als zoon van een sigarenmaker op de Weversplaats geboren. Na de lagere school doorlopen te hebben, bezocht hU achtereenvolgens de K.T.A. en de M.T.S. om zich te bekwamen in het huisschilderen. TerwUl hU daarna overdag vele huizen opschilderde, ging hU 's-avonds naar de avond-H.B.S. aan de Hekellaan en slaagde daar voor zijn tekenacte lager onderwijs. Tijdens een korte vakantie te Parijs zag hij hoe vele kunstenaars daar bezig waren met het naschilderen en natekenen van de vele kunstschatten van hun stad. Hij zei toen tegen zijn vrouw: "Dat ga ik ook doen, als we terug zijn. Van alle plekken en plekskes tekeningen maken van onze goede Hertogstad". En dat heeft hij dan ook gedaan. Ruim 120 plaatsen in de stad heeft hij met zijn potlood vastgelegd voor het nageslacht. Hiervan mogen wij U er enkele tonen in ons Kringhuis. In 1959 is Harrij tijdens schilderwerkzaamheden in de fabriek van Heineken van een steiger gevallen. Na maanden ziekenhuis in, ziekenhuis uit, werd hij toen uiteindelijk afgekeurd. Mede daardoor is hij toen weer naar school gegaan, dit keer de Famous Artists, om zich nog verder te bekwamen in het tekenen en het maken van pentekeningen, schilderstukken, het glas- en stenen beschilderen, enzovoort. Ook hiervan kunnen we er enige tonen. Ook Harrij zijn vrouw is aan het schilderen geslagen en is ook lid van "Bosch Palet", hetwelk mede door Harrij op aandringen van Louis Aarts in 1975 is opgericht, naar aanleiding van de door de Kring georganiseerde tentoonstelling "Den Bosch op z'n Zondags". Vorig jaar is Harrij getroffen door een hersenbloeding op de kunst- en hobbymarkt in de Uilenburg en belandde hij weer in het ziekenhuis. Zes weken lang is hij toen buiten bewustzijn geweest, maar keerde uiteindelijk toch weer terug op aarde, waar hij nu wacht op volledig herstel. Tot zolang verplaatst hij zich in een rolstoel en staat hij op non-aktief, maar zijn hart en geest zijn bij zijn werk en hobby. DUS: VANAF WOENSDAG 16 NOVEMBER IN HET KRINGHUIS ! ! !
4
Op woensdag 12 oktober vindt er om 20.00 uur in het Kringhuis een eerste bUeenkomst plaats voor de leden die zich hebben opgegeven mede te werken aan het maken van de kleding voor de historische wandeling in 1 985. Overigens kan deze groep nog altUd uitbreiding gebruiken. Circa 200 kostuums moeten gemaakt worden! Dames en heren die mee willen helpen met knippen, naaien en borduren zUn van harte welkom op deze bUeenkomst. Mocht U verhinderd zUn, maar wel mee willen helpen, meldt U dit dan even aan het sekretariaat. Op het voorlopig programma voor 1985 staat onze historische wandeling vermeld voor de eerste twee weekeinden van de maand juni plus de daar tussenliggende week. Wanneer de gemeenteraad eind oktober dit voorlopig programma goedkeurt, betekent dit dat de Stuurgroep 800 de financiële lasten van dit evenement voor haar rekening neemt. U moet daarbU denken aan een bedrag in de orde van grootte van een ton (honderdduizend gulden)! Zoals velen van U zullen weten worden t.b.v. de historische wandeling ook de wapenborden van het 14e Kapittel van het Gulden Vlies gemaakt. Dm dit te kunnen verwezenlUken heeft de vereniging "Bosch Palet" via de gemeente de beschikking gekregen o v er een akkomodatie op het Stationsplein. Voor die historische wandeling kunnen we nog altUd erg goed bont en velours gebruiken. Ook kleine laarsjes zonder hakken zljn van harte welkom. U kunt deze spullen ten alle tUde kwUt in het l<ringhuis.
~Ten behoeve van het achthonderdjarig bestaan in 1985 verkoopt · de Kring nog altUd enige speciale artikelen. Op de lUst elders in dit Kring-Nieuws treft U ze aan.
~ Voortaan zult U in ieder Kring - Nieuws (minstens) één pagina aantreffen gewUd aan de grote gebeurtenissen die ons in 1985 te wachten staan .
5
'.
VERKRÛGBAAR IN HET KRINGHUIS ! ! ! ! De volgende uitgaven van de Kring zijn in het Kringhuis verkrijgbaar. De prijzen gelden alleen op vertoon van Uw lidmaatschapskaart 1983/1984. * Bossche *Bossche * Bossche ** Bossche
Bouwstenen Bouwstenen Bouwstenen Bouwstenen
1: Algemene geschiedenis •..... . .............. . j
2: Het beleg van 1629 ••..................•. .. j 3: De Bossche Ambachtsgilden •............ . ... . f 4: 's-Hertogenbosch tijdens de Bataafse en Franse Tijd • . . . . . . . . . ... j * Bossche Bouwstenen 5: Enige belangrijke gebouwen .... . . . . . . . ... . .. . f *Hertog Hendrik Reeks 1: Het Gulden Vlies ....•....... . ..... . .. ...• f *dichtbundel De Vergulde Trom door Jeroen van Wilgen ......... . .•. . j * wandelboekjes"Langs Bossche Monumenten", "Van Sint Janspoort tot Ort henpoort", "Kloosters en Kloosterlingen rondom de St. Jan", "Tussen Leuvense Poort en Hinthamerpoort", "Oude Ambachten 11 , "Stad en Zand", "Bossche Orgeldagen", "Jubileumwandeling 1 ", "Tussen Gouvernement en Museum", "Rondom de Vughterdriehoek", "De BeevJeg", "De Burgemeesterswandeling" en "Jubileumwandeling 2"
1 5, DO 8,00 11 , DO 14,00 1 4, 50 1 6, DO 1 D, DO
per stuk . . . . . . . . . . " . . . . . . . . . . . f 1 , DO fietstochten: "1629, Verdediging en Aanval'' en "Fietsen door Den Bosch" per stuk •.....•.............. . f 1 , DO * boottocht "Langs Dommel en d' Aa" ..... . . . . . ....... . ...........•.. . ] 1 , DO * dia-series: "Monumenten", "Sint Jan", "Binnendieze 1" en 11 Binne.ndieze 2" ••. . •...•...•...•.•.....• . . . . . . . . . . . . . .....•• . .••• ! 6,50 *stickers van diverse monumenten, o.a. stadhuis, Moriaan,per stuk •. f D,25 *vel sluitzegels over het beleg van 1629 ••.•................... .. f D,25 *affiche stadsfeesten in 1935 • . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .•• f 1 , DO *zilveren speldje met vignet der Kring •...•......... . .... . ... . .• ~.f 1 0, DO *penning n.a.v. het beleg van 1629 ......•.......... . ..... . .... . ••• f 25,00 * fles Kringwijn . . . . . . . . . . . ~ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ . . . . . f 11 , DO
*
i
••
•
t.b.v. fonds 800: *beeldje Hertog Hendrik • . .... ... .. .. .. . . .. . . .. . . . . . . .•.•• f *wandtegels "De Vergulde Ste"-lr" en "De Put" ... . . . . per stuk •.•.•••. f
25,00 7,50
Ook van derden worden in het Kringhuis verschillende uitgaven verkocht. ~dËKtNoktober 1983 *Kroniek van 's-Hertogenbosch (P.J.v.d.Heijden en H.Molhuysen) ..•••• f 24, 75 *Den Bosch Bedwongen (Joost v.d.Vondel, inl.C.Free) •.........•...• f 1 5, DO *De Deteldonksche Club 99 jaar ...... . : . .................... . ... .•• f 22,00 * Het Brievenpostwezen in 's-Hertogenbosch (A.vv.Arts) ... . ......... • f 29,50 * Gids voor de Sint Jan ( J. Damen) •. . ... . .............. . . . ... . ....• • f 1 4, 95 * De St. Janstoren te 1 s-Hertogenbosch ( C. Peeters) •.•......•.......• . f 3,00 *De Restauratie van de Sint Jan (C.Peeters) •..•....• . ...... . .... . .. f 5,00 *Franstalige gids voor de St.Jan •....................•......... ..• f 1 , DO *Den Bosch 200 jaar geleden 1?83 •.. . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ . ... •f 7,50 * Uilenburg (stadswandeling) ••.................... . ....... . ...... .. f 1 , 75 * 's-Hertogenbosch in oude ansichten •.................. . ....... . . . f 26,90
DONDERDAG 3 november is het Kringhuis gesloten!
E
,~
*Ach Lieve Tyd, tUdschrift over 8 eeuwen Den Bosch, per stuk ••••••• f 6,50 verzamelband hiervoor •............ . . f 1 4, 95 * Lesbrieven-serie over Noord-Brabant, per deel •................. • J 4,00 DIVERSEN *plattegrond van 's-Hertogenbosch •......•...•.......••...•... . .••• f *pentekeningen (ansichtkaarten) binnenstad per stu~ ••.. . . . . • . •• f
5,90 0,75 '* button 1 98 5 • • . • . • . • . • . • . • . • . • • • • • • . • . • . • • . • . • . . • . . • • .•..• " •.•• •f 1 , 50 * L • P • D'walen d do o r Den Eos c h ( o • a . Post kwakers ) . . . . . • . . . • . • . . . . . . f 1 6, 90 in ieder Kring-Nieuws zullen we een aanvullende lUst publiceren. bewaar dit overzicht goed zodat u steeds een lijst van mogelUke kado's bU de hand heeft ! ! !
============================================================================ ============================================================================ ============================================================================ F 0 T 0
H E R K E N WE D S T R Y D
In augustus hebben er in het Kringhuis Arotendeels panden en situaties die nu oplossing luidde: 1 • Sint Pieter 1 5. 2 . Sint Anthoniuskapel 1 6. 3. Sint Jacobskerkhof 1 7. 4. Sint Jan 1 8. 5. Hoek Pensmarkt/Markt 1 9. 2 0. 6. Sint Jan 21 • 7. Visstraat 22. B. Breede Haven 23. 9. Groot Ziekengasthuis 24. 1 O. · Havens in gel 25. 11. Vughterstraat (-dijk) 12. Jan He~straat (Carolus) 13. Concertgebouw/Liedertafel 1 4. Markt
een 25 foto's gehangen, niet meer bestaan. De juiste Smalle Haven (Gruyter) Station Stationsweg Interieur station Vughterpoort Markt Pensmarkt Hazewindje Kerkstraat postkantoor Plaats Royaal Achter het Stadhuis Zuid ~ Willemsvaart, pontje Vughterbrug, Wilhelminapark.
Helaas was er geen enkele goede inzending. Wel waren er 2 mensen die slechts eén fout h ad d e. n! Opvallend was het gering aantal inzendingen, t en1i] l vele leden wis ten te vertellen dat ze alle foto's kon den. Gezien het feit dat niemand foutloos ingeleverd heeft, kunnen we de nodige vraagtekens stellen bU die soort opmerkingen. In de toekomst zullen we zeker nog eens een dergelUke wedstrijd houden. Hopelijk dan met veei meer inzendingen en ook foutloze inzendingen.
===================================================== 3 november is het Kringhuis gesloten!! = ===================================================== ~donderdag
LEGPUZZEL SINT JAN: op veler verzoek komt er een herdruk van deze puzzel bij het VVV . Omstreeks 1 november zal de puzzel weer verkrijgbaar zijn in het Kringhuis. U kunt dus nog tijdig voor de feestda~en een exemplaar bemachtige n!
7
B 0 S S C H E
B 0 U WS T E N E N
Binnenkort vindt de presentatie plaats van deel VI in de serie BOSSCHE BOUWSTENEN. Deze nieuwe bundel bevat de inleidingen die in het najaar van 1982 werden gehouden tijdens de in samenwerking met het Stadsarchief georganiseerde kursus, handelend over de kloosters en kloosterlingen in 8 eeuwen 's-Hertogenbosch. De inleidingen zijn van de hand van: * dr. J.Peijnenburg: Inleiding. Wat zijn kloosters? Welke kloosterorden zijn er? * mr.J.A.M.Hoekx: Bossche kloosters. Welke zijn er geweest in de periode tot 1 629? * dr.S.P.Wolfs D.P.: EĂŠn van de Bossche kloosterorden: de Dominicanen. * dr.L.v.d.Meerendonk: De reformatie en de katholieke reformatie. * hr.P.J.v.d.Heijden: Kloosters in het stadsbeeld. * hr. R.v.d.Laar: Kloosterlingen tijdens de schuilkerkperiode. *hr. P.J.v.d.Heijden: De kloosters in 's-Hertogenbosch na 1850. De bundel telt bijna 150 bladzijden en bevat circa 20 illustraties. Deze syllabus heeft hetzelfde formaat als de eerste vijf lagen Bossche Bouwstenen. De prijs voor de leden bedraagt f 15,00 (op vertoon van Uw lidmaatschapskaart uiteraard). En dan nog enkel in het Kringhuis en bij aktiviteiten van de Kring. Zonder kaart en bij boekhandelaren betaalt U, evenals de niet-leden: f 19,50. DE EERSTE VERKOOPDAG IS 15 OKTOBER, dus nog ruim voor de feestdagen! VANAF 15.30 UUR!!!!
*********************
OPEN DAGEN KUNSTHANDEL HENDRIK DE LAAT
======================================
KRINGAKTIVITEITEN
*********************
Al in 1980 deelden wij U mede dat er voor belangstellende leden een demonstratie ets-graveren zou komen. Door helaas tragische omstandigheden kon dat toen niet doorgaan. Maar de heer en mevrouw De Laat-Viguurs willen die oude belofte alsnog invullen: zaterdag 5 november van 11 .DO - 17.00 uur, en zondag 6 november van 14.00 - 17.00 uur bent U van harte welkom in hun zaak aan de Vughterstraat 162. Tijdens die tijden zal het afdrukken van de plaat gedemonstreerd worden, zal een videofilm vertoond worden over Hendrik de Laat en kunt U bovendien genieten van een ruime keuze uit het rijke oeuvre van Hendrik de Laat. Op beide dagen bent U van harte welkom!
8
IN HET VORIGE KRING-NIEUWS VROEGEN WLl U AL EEN DATUM TE RESERVEREN I.V.M. ON S TIENJARIG BESTAAN DONDERDAG 3 NOVEMBER
==================== van 18.30-20.30 uur zal het beétuur recepiêren in h et stadhuis, Markt 1 • Uiteraard bent ook U daar van harte welkom!
1983
9
'" ... NIEUW BOEK OVER ARMENZORG IN DEN BOSCH
====================================== Tegenwoordig vinden we het vanzelfsprekend dat de overheid zorgt voor werkloosheidsuitkeringen, AOW en ziekteverzekeringen. En al maken we ons zorgen over de economie, niemand hoeft bang te zUn te verhongeren. Vroeger was dat anders. Voor een groot deel van de bevolking was de hongerdood maar één misoogst, één ongeluk verw~derd. De soldaat die een arm verloor, de breister wier ogen achteruit gingen, zU werden maar al te snel afhankelUk van de hulp van anderen. Al in de middeleeuwen ontstonden in alle steden instellingen die armen en zieken hielpen. Over de manier waarop dat in onze stad werd aangepakt verschijnt een nieuw boek: "Armenzorg in Den Bosch, De negen blokken 1350-1 81 O" van de hand van ons lid Ton Kappelhof. (In KringNieuws 47 publiceerde we al een stukje eruit.) De Bossche armenzorg is uniek, voor Era bant en eigenlUk voor heel Nederland. Want naast de slaap-, zieken- en dolhuizen, kende onze stad ook de zogenaamde 'blokken'. In elk van de negen wUken van de stad was een blokfonds, dat aan armen en verarmden voedsel en andere hulp gaf. De fondsen werden beheerd door belangrUke mannen uit de buurt, de blokmeesters. ZU kregen hun inkomsten uit grondbezit in de MeUerU. In het ·boek worden op basis van uitgebreid archiefonderzoek, ontstaan en ontwikkeling van de blokken en de rol die zU in de stad speelden, behandeld. Armenzorg in Den Bosch geeft niet alleen de geschiedenis van een unieke instelling, Ton Kappelhof plaatst de ontwikkeling ook steeds tegen de achtergrond van de stad en van de mensen waar het om ging: Den Bosch en de Bosschenaren. Hoe kunt U in het bezit van dit boek komen? Het boek wordt uitgegeven door de Stichting MatrUs in Utrecht. Vanaf 27 oktober is het voor f 15,95 te koop. Maar U kunt v66r intekenen. Dit doet U door f 12,75 over te maken op giro 4239476 t.n.v. Stichting MatrUs te Utrecht. Na verschUnen kunt U het boek afhalen in het Kringhuis. U kunt het boek ook per post toegezonden krDgen. Dan moet U f 14,75 over maken naar dezelfde postrekening. Het boek telt 64 pagina's en is geïllustreerd.
========================================================================== HU I S V E S T I N G
S C HDL A
C A N T 0 R U M langzamerhand komt de Sint Jan uit zUn steigers. Maar ook de omgeving van de kathedraal moet voor 1985 zoveel mogelUk opgeknapt zUn. EU die omgeving hoort vooral ook de boerderU op het St.Janskerkhof, de toekomstige huisvesting van onze Schola Cantorum. Hoe U daarbU behulpzaam kunt zUn, leest U in bUgevoegde folder!
10