krln9-nleuw1 N U MME R
52
14 december 1983
Verschijnt minimaal 6x per jaar Uitgave van de Kring "Vrienden van 's-Hertogenbosch" Sekretariaat: Postbus 1162, 5200 BE 's-Hertogenbosch tel. 073 - 135073 b.g.g. 073 - 147466 Krin ghuis: Stat誰onswe g 2 9, 's-Herto genbos ch tel. 073 - 135098 op e n in g s tijd e n : maandag 1 0-1 2 1 3-1 7 dinsdag 1 0-1 2 1 3-1 7 woensdag 1 0-1 7 donderdag 1 0-1 2 1 3-1 7 1 8-21 vrijdag 1 0-1 2 1 3-1 7 zaterdag 1 0-1 7
----------------------------------------------------------------------------BESTE LEDEN, Voor U ligt het achtste en tevens laatste Kring-Nieuws van dit kalenderjaar. Overigens is dit niet de laatste post die U in 1983 van ons ontvangt, maar dat merkt U over enige dagen wel! In dit nummer aandacht voor enige aktiviteiten in de afgelopen periode, zoals de receptie. Verder wordt al Uw aandacht gevraagd voor enige zaken in 1984 en nog voor een lopende aktiviteit in dit jaar. Oplettende lezers hebben reeds aan de kop van dit Kring-Nieuws kunnen zien dat de openingstijden van het Kringhuis danig uitgebreid zijn. Hierdoor zijn wij in staat de service aan U nog verder uit te breiden en wij hopen dan ook dat velen van U in de gelegenheid zullen zijn de tentoonstellingen te bezoeken. In verband met de feestdagen vindt er een kleine aanpassing van de openin gs tijden: maandag 26 december (2e kerstdag): ge sloten! zaterdag 24 en 31 december: om 16.00 uur gesloten! NIEUWE UITGAVEN Sinds het vorige Kring-Nieuws (zie pagina's 6 en 7) zijn de volgende uitgaven verschenen en ook in het Kringhuis verkrijgbaar.
**
BOSSCHE BOUWSTENEN deel 6 over de kloosters en kloosterlingen. Leden: f 15,00 (anders f 19,50). ** VAN BOS TOT STAD. Het boek over de opgravingen in 's-Hertogenbosch, een onmisbaar werk voor iedereen die in de geschiedenis van de hertogstad ge誰nteresseerd is. Prijs: f 4 2 ,50. ** ARMENZORG IN DEN BOSCH, reeds in het vorige Kring-Nieuws uitgebreid aangekondigd. Prijs: f 15,95. ** HEND~IK DE LAAT; prijs f 20,00. In het najaar van 1979 verscheen dit fraaie werk met 58 afbeeldingen uit zijn ontelbaar o e uvre. ** In de serie LESBRIEVEN over Noord-Brabrant zijn nu ook de delen 4, 5 en 6 verkrijgbaar. **ACH LIEVE TYD, deze serie is nu volledig verkrijgbaar. Alle 13 delen plus verzamelband f 99,45. **** de in het vorige Kring-Nieuws aangekondigde weder uitgave van de legpuzzel van de Sint Jan is niet doorgegaan. Het VVV durfde de uitgave niet opnieuw aan.
1
D ,
.J
's-HERTOGENBOSCHONDER DE OGEN EN BOGEN VAN DE SINT - JAN EU gelegenheid van de herdenking " 's-Hertogenbosch BOD j a a r stadsre chten", en de beëindiging van de restauratie van de Sint-Jan zal in het najaar van 1984 het fotoboek met bovenstaande titel verschUnen. De onderwerpen waaruit het werk is opgebouwd: de complete Sint-Jan d.i. de k athedraal als bouwwerk, ex- en interieur, maar ook details van de doopvo nt, koorbanken, en preekstoel; de bouwloodsen van de kerk; de Einnendieze; de Tolbrugbuurt; de Korenstraatjes; de Markt; kunstui tingen; volksfeesten, enzovoort. Alle foto's zUn van de hand van Martien Coppens, terwUl de begeleidende teksten werden geschreven door Harrie Kapteyns en Jan van Sleeuwen. Het formaat 29 x 29 cm, 264 pagina's met 336 foto's. In het Kringhuis ligt een uitvoerige folder ter inzage . De prUs bedraagt bU verschUning f 89,50. EU vororintekening bedraagt de prUs slechts f 74,00! Dit kan tot 31 januari 1984 door dief 74,00 over te maken op één d er rekeningen van de Kring onder vermelding van boek Martien Coppens. Kon tante betaling in het Kringhuis kan natuurlUk ook: U ontvangt dan een betalingsbewUs. BU verschUning van het boek in het najaar van 1984 kunt U het in het Kri nghuis ophalen.
=========================================================================== T E N .T 0 0 N S T E L L I N G
+++++++++++++++++++++++++++++
Nog tot en met zaterdag 31 december (16.00 uur! kunt U in het Kringhuis de terotoonstelling van werk van Harry Thelen bezichtigen. Enige honderden bezoekers zUn tot nu toe geteld. Door het feit dat ook de mogelUkheid bestaat (via H.Thelen zelf) werken te kopen, hangen er ook regelmatig andere tekeningen. Ook voor mensen die nog eens verdwenen plekj es willen bekUken, biedt deze kleine expositie mo ge 1 ijk he d e n . Zoals gezegd: tot en met 31 december. Op zondag 8 januari vindt de opening van een nieuwe expositie plaats. Hierover ontvangt U binnenkort bericht!
*********************
KRINGAKTIVITEITEN
*********************
2
F 0 T 0 WE D 5 T R Y D
9 8 4
================================== In1984 organiseert de Kring een fotowedstrijd, alleen bestemd voor de leden. Zoals de titel al aangeeft moeten de in te zenden foto's betrekking hebben op onze Kring: op haar leden, op haar werkzaamheden, haar aktiviteiten, enzovoort. Daarbij kunt U denken aan opname's van bijvoorbeeld wandelingen, exkursies, tentoonstellingen, bijeenkomsten, voorstellingen, enzovoort, enzovoort. De foto's kunnen gedurende het gehele jaar worden ingeleverd in het Kringhuis. Op de achterzijde dient U te vermelden: - Uw naam - Uw lidmaatschapsnummer ) - korte omschrijving van de aktiviteit o.i.d. Alle foto's zijn welkom, ongeacht het formaat. Begin 1985 volgt in ieder geval een expositie van de geselekteerde foto's, ook een publikatie is niet uitgesloten! Alle ingeleverde foto's blijven eigendom van de Kring. Bij de selektie wordt niet op de allereerste plaats gelet op de fototechnische kwaliteit van de opname, maar zal er vooral opgelet worden of de foto aktiviteiten van de Kring goed in beeld brengt. +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Het bestuur is voornemens in het voorjaar van 1984 een kursus genealogie (stambooDonderzoek)te organiseren. Om de belangstelling hiervoor te kunnen peilen, bestaat de mogelijkheid zich nu reeds in principe hiervoor op te geven. Wanneer 15-25 leden hiervoor belangstelling tonen, zal onderzocht worden welke avond het meest geschikt hiervoor is en zal er een mogelijkheid komen zich hiervoor defi~itief op te geven. Uiteraard hebben degenen die zich in principe nu reeds opgeven daarbij voorrang. De voorlopige inschrijving sluit op 15 januari 1984. Opgeven bij het sekretariaat of in het Kringhuis.
*********************
KRINGAKTIVITEITEN
*********************
3
EEN
EEN
STAD
STAD
VERANDERT!!
VERANDERT!!
Een stad verandert! Terecht of niet terecht! Maar het is in ieder geval een feit dat de Bossche binnenstad de laatste decennia sterk veranderd is.Karakteristieke gebouwen, ja zelfs hele buurten zijn verdwenen. Denkt U maar aan de Eeurdsestraat e.o., de Pijp, Lombok, de St.Pieter, de Gruyter, enzovoort, enzovoort. Soms is er hoogbouw voor in de plaats gekomen, soms een groot (tijdelijk?) parkeerterrein, soms een invulling die past in onze historische struktuur. En dit proces van verandering gaat nog steeds voort. Zowel het bestuur als de werkgroep binnenstadsbeleid hebben daarbij sterk de indruk dat deze ontwikkelingen de verkeerde ~ant op gaan. Het bestuur heeft nu het plan opgevat via een brochure (of boek) deze ontwikkelingen tot nu toe eens in beeld te brengen. In die brochure zou de situatie van enige jaren geleden naast die van 1984 gezet moeten worden. Maar eer zo'n brochure samengesteld kan worden, moet er nog veel werk verricht worden. Dm te beginnen zal er een inventarisatie gemaakt moeten worden van foto's van verdwenen situaties, die nog enigszins te vergelijken zijn met de situatie van vandaag. Het bestuur doet daarom een beroep op U zich voor dit kErwei beschikbaar te stellen. De werkzaamheden kunnen zowel overdag als in de avonduren verricht worden. Leden die zich hiervoor willen opgeven kunnen terecht bij het sekretariaat en in het Kringhuis.
=========================================================================== AL L E R L E I
AL L E R L E I
Ă“ In
het Noordbrabants Museum vindt tot 8 januari 1984 een tentoonstelling plaats onder de titel: het hertogdom Brabant in kaart en prent. De expositie bestaat uit ca. 45 oude kaarten, stadsgezichten en plattegronden uit de 16e en 17e eeuw. Niet alleen vanuit historisch oogpunt is deze expositie interessant, maar ook vanwege de hoge kwaliteit van het werk. De grootste noord- en zuidnederlandse drukkers en uitgevers, die vooral in de 17e eeuw ons land een unieke reputatie in dit vak ~ezorgden, zijn vertegenwoordigd. Daaronder kunnen genoemd worden Abraham Drtelius, Frans Hogenberg, Gerard en Corrnelis de Jade, de Visschers, de Eleau's, enz. openinsgtijden: dinsdag t/m vrijdag van 10-17 uur zaterdagen, zondagen en feestdagen van 13-17 uur op 25 december en 1 januari gesloten zie verder volgende pagina
4
Q In
het Museum Slager (Choorstraat 16) vindt een tentoonstelling plaats van etsen, studies en schilderijen van Suze Slager-Velsen (1883-1964). Deze tentoonstelling duurt nog tot 6 februari 1984. openingstijden: dinsdag t/m vrijdag 14-17 uur 1e zaterdag en zondag van de maand 14-17 uur 1e kerstdag en nieuwjaarsdag gesloten 2e kerstdag 14-17 uur
Q De
kerststal in de Sint Jan is ook de komende periode weer te bewonderen op 1e en 2e kerstdag van 13-17 uur. Daarna tot 9 januari : van maandag t/m vrijdag: 10-17uur; za en zo van 13-18 uur!
r)
Langzaam maar zeker nadert de re s tauratie van de Sint Jan zijn voltooiing Dat betekent dat ook het grote orgel weer terugkeert! Het stemmen van dat orgel zal vele maanden in beslag nemen en dat zal betekenen dat de kerk in 1984 erg veel GESLOTEN zal zijn. Zover de plannen nu bekend zijn zal de kerk tot en met maart gewoon open blijven. Daarna zal de kathedraal het gehele jaar gesloten zijn, met uitzondering van de weekeinden en de maand mei.
============================================================================ B E S T U U R S ME D E D E L I N G E N op donderdag 3 november vond de zeer geslaagde receptie t.g.v. het tienjarig bestaan plaats. Elders in het Kring-Nieuws vindt U daar enige opnamen van. Naar aanleiding van die receptie ontvingen we een schrijven van Mevr.Verdonk-Moors. Zij vroeg zich af hoeveel leden van nu er het eerste uur ook bij waren: wie heeft de eerste wandeling en de eerste vergadering meegemaakt. Die tijd toen er bij bijeenkomsten een schaal stond om een vrijwillige bijdrage te storten. Uiteraard kan de ledenadministratie die gegevens opleveren. Maar met mevr.Verdonk-Moors zijn wij zeer benieuwd of er nog leden zijn die ook men e n vanaf het eerste begin er bij te zijn geweest. In het volgend Kring-Nieuws zullen we hier dieper op ingaan. Op 5 en 6 november vonden open demonstratiedagen plaats bij Kunsthandel De Laat in de Vughterstraat. De belangstelling hiervoor was boven verwachting grmot. Een en ander zal dan ook in de toekomst zijn vervolg krijgen. Ook de zevende kursus Bossche Bouwstenen is weer een sukses geworden. Jammer was alleen het bar slechte weer op zondag 27 november, zodat de exkursie gepaard ging met veel regen en wind. Ook in het najaar van 1984 zal er v eer een lezingencyclus georganiseerd worden: onderwerpen zijn gBnoeg aangedragen. Syllabus nummer 7 zal naar verwachting omstreeks mei '84 verschijnen! Het bestuur is op zoek naar enig e leden die bereid zijn de komende maanden enige vrije uren op te offeren om een vlag voor de Kring te maken. Belangstelle n d e leden kunnen zich met het sekretariaat in verbinding stellen.
5
Naar aanleiding van de sloop van de voormalige pedagogische academie heeft het Kringbestuur besloten de juridische procedure stop te zetten. Op het moment van sloop was bij de Raad van State ons verzoek in behandeling tot vernietiging van het besluit van G.S. van Noord-Brabant om aan het College van B & W toestemming tot nieuwbouw ter plekke te verlenen. Het bestuur heeft nogmaals bij het gemeentebestuur aangedrongen op andere inspraakprocedures bij ver- en nieuwbouwplannen in gebieden waar nog geen bestemmingsplan van kracht is. Verschillende leden hebben ons ook benaderd over de gemeentelijke plannen rond de aanleg van nieuwe parkeervoorzieningen aan de zuidrand van de binnenstad, waarvoor veel groen opgeoefferd moet worden. Al meer dan een jaar geleden heeft het Kringbestuur de gemeente laten weten tegenstander te zijn van die plannen. Gezien onze ervaringen met bezwaarschriftenprocedures in de afgelopen twee jaar heb8en wij besloten voorlopig niet meer op die voet verder te gaan. ~Binnenkort
ontvangt U een uitnodiging voor zondag 8 januari: houdt
~die datum dus vast vrij!
===============================================~===========================
Op donderdag 27 oktober heeft het overgrote deel van de gemeenteraad ingestemd met het ter beschikking stellen van de nodige kredieten voor 1985. Dat betekent dat in ieder geval de financiering van onze historische wandeling rond is. Naast de Kring zelf zijn hierbij o.a. betrokken: de toneelgezelschappen Ons Verbond , Trammelant, Bosch Toneel 800; Bosch'Palet en nog vele andere groepen uit stad en Meiery. Binnenkort komen wij hierop eens uitvoerig terug. Door omstandigheden buiten de Kring liggend zijn nog altijd de drie andere gevelstenen niet verkrijgbaar. Het bestuur streeft ernaar voor dĂŠ mei-maand de tegels beschikbaar te hebben. Herhaaldelijk worden allerlei produkten te koop aangeboden, waarvan gesuggereerd wordt dat de opbrengst bestemd is voor '1985'. Dikwijls is dat moeilijk te kontroleren. Echter de in het Kringhuis nu reeds te koop zijnde zaken (die in het komende jaar danig uitbreiding krijgen) zijn in ieder geval wel voor '1985' bestemd: ofwel direkt voor Kring-aktiviteiten of indirekt via de Stuurgroep 800.
Tijdens de busreis naar Mechelen werd in de eerste bus een lied gezon gen over de hertogstad en de Kring. Op veler verz o ek hieronder de volledige tekst. Refrein 't is moeilijk bescheiden te blijven Wanneer je een Bosschenaar bent, De St. Jan, het stadhuis en 't Kroontje, Zijn in ons land toch goed bekend. De veemarkt, de kloosters, de stadsmuur, Wij zijn hier toch echt wel verwend, 't is moeilijk bescheiden te blijven, wanneer je een Bosschenaar bent.
========================== =
= = = = = = = = = = = =
= = =
Achthonderd jaar is het geleden, 's-Hertogenbosch is toen gesticht, Wie had het toen dur-ven dromen, Dat een groot werrek werd verricht, De Kring da's pas ti s n jaar geleden, De vrienden van 's-Hertogenbosch, De schakels, die vormen de leden, we laten elkander nooit los. Refrein. De allerbeste kroegen, Die vind je bij ons in de stad, De eerste boer en zijn liefje, Dat zijn onze troeven, waar schat, De Zuid-Willemsvaart is hier gegraven, De Dommel, de Diest, en de Aa, We hadden hertogen en graven, geen stad in ons land doet dat na.
=
= = = = = = = = = = = = = = = = = =
= = = = = = = =
= = =
= = = = =============================================== Refrein.
reglementair behoort in de maand januari steeds weer de jaarlijkse bijdrage te worden voldaan • binnenkort ontvangt u dan ook een acceptgirokaart. wij verzoeken u vriendelijk alleen met behulp van die kaart te betalen. +++++++++++++++++++++
als bewijs van betaling ontvangt ieder lid ieder jaar opnieuw een lidmaatschapskaart. Deze kaart is geld waard: behandel hem dan ook als zodanig. Wanneer U als lid wil kopen in het kringhuis, MOET u die kaart tonen. De n k niet: ze kennen me daar wel, want u weet nooit wie u daar helpt. Ook bij lezingen in het komend sei0oen zal die kaart getoond moeten worden. +++++++++++++++++++++
H E R N I E U W I N G van de vriendschpasbanden met L E U V E N Op 27 oktober heeft de gemeenteraad van 's-Hertogenbosch hierover eindelijk een besluit genomen. Onderstaand treft u de tekst van dat besluit aan. De Kring zal de vinger aan de pols houden om er voor te zorgen dat er ookdaadwerkelijk inhoud aan zal worden gegeven. De volledige tekst van het raadsbesluit luidt als volgt: De gemeenteraad van 's-Hertogenbosch in zijn openbare vergadering van heden; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 9 augustus 1983, afdeling KV;
7
gelet op de gemeentewet; kennis genomen hebbend van de ov e re e n komst van 28 januari 1262, gedaan t e Leuven die luidt: Aan iedereen, zowel aan degenen di e nu leven als zij die dit in de toekomst zullen doen, en die kennisnemen van deze overeenkomst, worden do o r schepenen en gezworenen en de st e den Leuven en 's-Hertogenbosch alle welzijn gewenst, en zij hopen dat deze het hieronder geschrevenermet verstand zullen overwegen: Door onbezonnenheid van d~en was niet eenmaal maar meermalen geschillen, haat en tweedracht ontstaan tussen beide steden, maar vooruitziende naar de toekomst, en overwegende dat geen van beide steden hieraan enige eer of voordeel zou genieten, en hopende dat zulks in de toekomst niet meer zal geb e uren, en om iedere eventuele aanwezige sluimerende rancune te onderdrukken, vrede te handhaven, en tot eer en voordeel van onze hertog en geheel Brabant te vermeerderen en te bewaren, hebben 1rJ9 na vele beraadslaging e n , m:e de dankzij de inspira t ie van de almachtige God, eenstemmig het volgende besloten: Alle haat en meningsverschil tussen beide steden, op welke wijze ook ontstaan, wordt afgewezen, en nooit meer ter sprake gebracht. Daarna besluiten wij als broeders ~ĂŠn te zijn, en zweren wij en zullen wij een onderlinge vrede en vriendschap sluiten, hetgeen voor altijd ongeschonden bewaard moet blijven, Als er in de toekomst toch tweedracht tussen beide steden zou ontstaan, hetgeen God verhoedde, dan zal wederzijds de oorzaak daarvan tot op de bodem uitgezocht worden en zullen schepen en gezworenen ervoor zorgen dat de schuldige het weer goedmaakt. Voorts besluiten wij dat de inwoners van Leu ~ en en 's-Hertogenbosch elkaar - waar ook terwereld-zullen bijstaan en helpen, rekening ermee houdend dat het recht van onze hertog van Brabant voorop staat, Indien Brabant op een of andere manier aangevallen of bedreigd wordt, zullen wij de hertog of hertogin op allerlei mogelijke wijzen bijstaan, met lijf en goed, opdat het hertogdom ongeschonden blijft, Dit alles hebben wij besloten en voor eeuwig vastgelegd in twee id e nti e k e ge s chrif te n opdat dit ons altijd aan dit vriendschapsverdrag zal herinneren, bezegeld met de zegels van beide steden
b
e s
1
u i
t
de daarin vervatte vriendschapsband te hernieuwen en op eigentijdse wijze gestalte te geven. 's-Hertogenbosch, 27 oktober 1983 De gemeenteraad voornoemd, DĂŠ secreaaris, De voorzitter,
8
N A G E K 0 ME N
*****
ME D E D E L I N G E N
Va n 1 tot e n met 8 jan uar i 1984 wordt er i n de Kn illispoo r t , Korte Waterstraat 15 te 's-Hertogenbosch een te n too n stelling gehouden onde r de t i tel: 's - HERTOG ENBOSCH IN DE DERTIGER JAREN Op 1 januari wordt de z e te ntoonstelling om 1 7 .00 uur geopend door Frans van Gaal. Voorts is de expositie dagelijks geopend van 12 - 17 uur . Toegang gratis. Deze tentoonstelling wordt gehouden omdat de dertiger jaren veel overeenstemming vertonen met onze huidige tijd: krisis , werkloosheid , opkomend fascisme en verrechtsing, mechanisering en automatisering, de vakbeweging in problemen . Frans van Gaal bereidt momenteel een proefschrift voor over de georganiseerde arbeidersbeweging in 's- Hertogenbosch v贸6r 1940 . Deze expos i tie biedt hem ook de mogelijkheid om met ge茂nteresseerden in kontakt te komen, om middels 11 oral history" (het optekenen van verhalen) meer over de arbeidersbeweging te weten te komen.
*****
In het vorige Kring - Nieuws stond een mogelijkheid vermeld het boek van Ton Kappelhof: Armenzorg in Den Bosch bij de Stichting Matrys te Utrecht te bestellen. Al ruim een maand liggen de op die wijze bestelde exemplaren gereed in het Kringhuis. Haalt U ze snel even op??
*****
In aansluiting op het gestelde op pagina 6 van dit Kring-Nieuws betreffende de ve r koop van artikelen voor" 1985 11 nog het navolgende. Zoals U vandaag in het Brabants Dagblad heeft kunnen lezen, is gisteren op het stadhuis de 'primeur' geweest van de speciale 800-wijn. Deze wijn, die achthonderd centen per fles kost, is vanaf heden op diverse plaatsen te koop. Ook in het Kringhuis kunt U voor f 8,00 een dergelijke fles kopen.
*****
Onze toneelgroep (Bosch'Toneel 800) kan, vooral met het oog op 1985 nog nieuwe leden gebruiken. Vooral mannen zijn van harte welkom . Meer informatie kunt U krijgen door te bellen naar Jos de Bresser (tel.413073) of Frank Gruyters (tel.418264). Gewoon even doen dus!
1(