!
~-
VerschDnt minimaal 6x per jaar. Uitgave van de Kring"VRIENDEN VAN 's-HERTOGENBOSCH" KRINGHUIS: 2e Korenstraatje 18, tel. 073 - 135098 geopend van maandag t/m zaterdag 10-17 uur bovendien op donderdag van 18-21 uur op zon- en feestdagen gesloten(behalve tDdens evenementen in de binnenstad) N U M M E R 73 10 APRIL 1987
SEKRETARIAAT:Postbus 1162, 5200 BE 's-Hertogenbosch telefoon 073 - 135073,b.g.g.073 - 147466 BETALINGEN: -
postgiro 3119716 Van Lans c hot rek n r . 2 2 51 91 2 02 tel.penningmeester 073 - 132406 jaarlDkse bDdrage: minimaal f 25,00
================================================================================= IN DIT NUMMER AANDACHT VOOR DE NAVOLGENDE ZAKEN: pagina 16:
ZONDAG
1 1 oo uur
1 \ no uur pagina 1 7: pagina 1 8: pagina 19:
ZONOt-\G
8 ~uur
PALMPASEN VAREN BINNENDIEZE EXKURSIE DIEST
pagina 20: TENTOONSTELLINGEN IN HET KRINGHUIS pagina 21: MEDEDELINGEN pagina 22: VAREN OP DE BINNENDIEZE TORErBEKLIMMINGEN
================================================================================ Tewaterlating van de boten op
25 maart 1987
15
Zondag 12 april hebben we weer onze traditionele Palmpasenoptocht en zoals de afgelopen jaren gebruikelUk, ook nu weer georganiseerd door de combinatie: Jeugdcentrale Binnenstad, Rond Janus en Bet en onze Kring. Evenals vorig jaar kunnen de palmp~sens weer worden gemaakt in het Jeugdhuis van de Jerugdcentrale, Hinthamerstraat 179 en wel op de zaterdagen 4 en 11 april tussen 14.00 en 16.00 uur. De materialen hiervoor worden tegen kostprijs beschikbaar gesteld. Dat materiaal is op die beide zaterdagen tussen 10.00-14.00 uur ook verkrijgbaar in e en kraam nabij de Moriaan op de Markt. Het programma voor de dag zelf ziet er - in grote lijnen- als volgt uit: Voor degenen die deelnemen aan de H.Mis in de Sint Jacobskerk: zij moeten om 9.45 uur op het plein voor de kerk aanwezig zijn. Aanvang der H.Mis om 10.00 uur. Einde om ca. 11 .15 uur. De andere deelnemers worden verzocht om 11 .DO uur aanwezig te zijn op het plein. Begeleid door de jeugddrumband van de Jeugdcentrale en de muziekgroep Spuit Elluf trekt de stoet via de Hinthamerstraat, Torenstraat naar de Peperstraat: het huis van de Burgemeester. Om 11 .45 uur vertrekt de stoet via de Kerkstraat richting Markt. Daar zal om 12.00 uur bij het Puthuis aan de kinderenchocomel en een sinaasappel worden uitgedeeld. Na die traktaties kunnen degenen die daaraan willen deelnemen, zich aansluiten bij de drumband die om 12.25 uur verwacht wordt in het Grootziekengasthuis, waar de palmpasens worden aangeboden aan de patiĂŤntjes. Binnenkort zult U overal in de stad leuk gekleurde affiches aantreffen, die U nogmaals zullen herinneren aan dit kleurrijke gebeuren. Het Kringbestuur verzoekt U vriendelijk deze dag van Uw belangstelling te doen blijken: dit tot vreugde van de deelnemende kinderen.
(
============================================================================ Op donderdag 30 april as. (Koninginnedag) vinden wederom gratis vaartochten op de Binnendieze plaats voor onze leden. In totaal 200 leden kunnen hieraan deelnemen. Om een en ander in goede banen te leiden, zult U vooraf een kaartje moeten halen. Dit dient te geschieden op zaterdag 25 april tussen 14.00 en 16.00 uur in het Kringhuis. Op vertoon van Uw lidmaatschapskaart 1987 kunt U dan maxim a al 2 kaarten krijgen. BestuursJ!ol::len zullen U dan inschrijven en mededelen op welk tijd s tip U 30 april aanwezig moet zijn.
16
Op zondag 28 juni aanstaande vindt onze jaarlijkse exkursie plaats: naar Diest in BelgiĂŤ. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan het definitieve programma, dit in samenwerking met de Diestse Gidsenbond. In ieder geval worden er geleide bezoeken gebracht aan het begijnhof en de Sint-Sulpitiuskerk. Ook een stadswandeling staat op het programma. Het vertrek is voorlopig vastgesteld op 9.00 uur, thuiskomst ca. 21 .DO uur. In het volgend Kring-Nieuws komt het definitief programma voor die dag. In ieder geval komt er in juni ook een dia-lezing over Diest.
f 45,00 over te maken op ĂŠĂŠn der rekeningen van de Kring (zie voorpagina) onder duidelijke vermelding van exkursie. Kontante betaling in het Kringhuis is ook mogelijk. Per lid maximaal 2 personen voor die prijs. Niet-leden betalen f 60,00 p.p. Het aantal inschrijvingen sluit bij 200 deelnemers. Aanvragen worden behandeld in volgorde van binnenkomst der betaling. Wanneer de deelnemerskaart (en) U is (zijn) toegezonden, is in principe geen teruggave van inschrijvingsgeld meer mogelijk. In die bijdrage is begrep e n: - busreis - rondleidingen o.l.v. gidsen - verz ekering - lunch - koffie met gebak op heenreis - inform atie-materiaal U kunt inschrijven voor deze exkursie door
De deelnemerskaarten worden U b eg in juni toegezonden. Wanneer het aantal deelnemrs van 200 is bereikt, volgt automatisch terugstorting. Wanneer het aantal deelnemers ver boven de 200 komt te liggen, volgt in het najaar ee n tweede zelfde exkursie. Op de volgend e twee pagina's volgt enige informatie over Diest!
17
INFORMATIE OVER DIEST
INFORMATIE OVER DIEST
Geschiedenis in een notedop. De oudst gekende oorkonde vJaarin sprake is van een "Graaf van Diest" dateert uit de zesde eeuw. Dit stuk duidt reeds sporen aan van een christelijke beschaving. Een akte van het jaar 838 vermeldt de "Diesterse" streek. Een ander document van 839 bewijst dat Diest toen reeds een voorname plaats bekleedde in het Frankische Koninkrijk. In 1435 telde men te Diest meer dan 2.000 huizen, wat een bevolking laat veronderstellen van meer dan 10.0QO inwoners. Deze welvaart was vooral te danken aan de lakenhandel die vanaf de 13e eeuw een grote bloei kende. Diest stond tevens hoog aangeschreven om zijn jaarmarkten. Maar het verbod van de wolinvoer van Engeland en het uitwijken der lakenwevers had de ondergang van het Lakenbedrijf tot gevolg. Er werd in die tijd ook aan wijnteelt gedaan. De bierbrouwerijen schenen bij uitstek de plaatselijke nijverheid te zijn. Diest was een bolwerk van krijgskunde, een weeldestad op sociaal, economisch en geestelijk gebied. Ondanks de vele aanvallen die Diest in de loop der tijden heeft doorgemaakt zijn er heel wat sporen van zijn eeuwenoude cultuur overgebleven. Gebouwen en kunstschatten getuigen welsprekend van de vroegere luister. De Sint-Sulpitiuskerk. De Collegiale Sint-Sulpitiuskerk te Diest is een voorbeeld van Brabantse laatgotiek uit de Demerstreek. Er werd aan gebouwd gedurende de 14de en de 16de eeuw. Rond 1320 begon de franse bouwmeester Pierre de Savoye aan de uitvoering van zijn plannen. Typerend voor de stijl van de Brabantse gotiek uit de Demerstreek zijn de ronde zuilen zonder kapiteel, het hoge en brede venster in de westgevel en het gebruik van het ter plaatse gevonden materiaal (bruine ijzerzandsteen). De schoonheid van de architectuur is vooral gelegen in de enorme ruimtelijkheid van het interieur. Het grootste gedeelte van de kerkmeubelen dateert uit de barokperiode. Uit een vroeger tijdperk bleef het beroemde koorgestoelte bewaard. Het is uitgevoerd in eik en dateert van het eind van de 15de eeuw. Midden in het koor bevindt zich de grafsteen van Filips Willem van Oranje. Naast het gewone kerkmeubilair bezit de Sint-Sulpitiuskerk nog een afzonderlijke ingerichte schatkamer. Hierin bevinden zich zowel schilderwerkjes als kleinere beelden, borduurwerken, miniaturen, edelsmeedwerk van grote waarde.
)
) He t Be gij n h o f . Het was Ar no 1 d I V, baan d er he er va n Dies t , d ie het ei ge n 1 ij k e " Ho f " s t ic h t te onder de benaming "Sint-Katharina-ten-Velde". Tijdens de tweede helft der 16e en 17e eeuw bouwde de rector Nicolaes Esschius het hof uit tot een waarachtig "Besloten hof" totaal onafhankelijk van de stad. Sommige begijnhuisjes te Diest dragen nog steeds opschriften, andere vertonen gebeeldhouwde wapenschilden, die aan de "Fondatie" en aan de edelmoedige erflater herinneren. Op enkele uitzonderingen na hebben alle huizen hun oorspronkelijk uitzicht bewaart. Het hoge poortgebouw trekt de grens tussen stad en begijnhof. De enigmooie toegangspoort in Rubensiaanse barok dateert van 1671. De Sint-Katharinakerk, vroeg gotische begijnhofkerk uit de 14e eeuw, is een bezoek overwaard. Ze is grotendeels opgetrokken in de plaatselijke ijzerzandsteen ('limoniet'). Achter de kerk ligt het Apostelenconvent, met zijn prachtige barokke deurnis. Verder is er de oude infirmerie, nu herschapen in een Cultureel Centrum en drie geveltjes van de zogenaamde godshuizen. Het begijnenwezen is hier uitgestorven; de laatste begijn verliet het hof in 1923. Het begijnhof van Diest is een brok gekristalliseerde geschiedenis, het behoort tot de oudste, de grootste en de bestbewaarde begijnhoven van BelgiĂŤ.
18
~
De Ezelsdijkmolen. De ezelsdijkmolen zou zijn naam te danken hebben aan het feit dat men de w ezels die graan of meel vervoerden, op die plaats liet grazen. Hij wordt ook "Groot Mol en" of "Dranj emol en 11 genoemd, dit laatste omdat hij be hoorde aan de Prins van Oranje, heer van Diest. Het oudste document waarin deze watermolen vermeld wordt is het testament van Geeraard, heer van Diest, dat dateert uit 1334. Ongetwijfeld is hij veel ouder, de veronderst~lling dat hij reeds op het einde van de 13e eeuw in gebruik was, steunt op gegronde argumenten. In 1550 werd met de reparatie van de Ezeldijkmolen begonnen, maar het daaropvolgende jaar besloot men het gewoonweg te herbouwen. Het team dat hiermee belast werd kwam op het idee de nieuwe watermolen uit te rusten met drie raderen, waarvan één voor de schorsmolen en twee voor de graanmolen bestemd zouden worden. De schorsmolen was in de noordervleugel van het gebouw ondergebracht en een dikke muur scheidde hem van de graanmolen installatie. De graanmolen bestond uit drie afzonderlijke delen: een koren-, een mout- en een boekweitmolen. Dm aan een gedwongen lening aan de Franse republiek te kunnen voldoen werd in 1795 de Ezeldijkmolen aan particulieren verkocht. Van toen af kwam hij in het bezit van verschillende Diestse families. Het Stadhuis. e plaatselijke archieven vermelden het stadhuis van Diest voor het eerst in 1337. Waar zich thans het huidige stadhuis verheft stonden drie gebouwen die de gemeentelijke diensten herbergden: het eigenlijke "Schepenhuys", geflankeerd door de "Noord" en de "Rentmeesterij". In 1723 werd besloten de drie gebouwen af te breken en op die plaats één enkel nieuw stadhuis op te richten. De Antwerpenaar Willem Ignatius Kerrickx (1682-1745) begon in 1726 met de bouw van het nieuwe stadhuis • In 1735 werd het huidige stadhuis afgewerkt. Het is een negen travee~n lang, in classicerende barok opgetrokken gebouw. Het driehoekige fronton dat zich bevindt boven het centrale gedeelte omlijst het wapen van de stad. In 1866 werden talrijke wijzigingen binnen in het stadhuis aangebracht. Deze werken werden geleid door de stadsarchitect F.J.de Heyder. Van de middeleeuwse gebouwen zijn twee kelders bewaard gebleven, die in 1957 gerestaureerd werden en ingericht als stedelijk museum. De gotische kelder van het oude "Schepenhuys" (1320) en de romaanse kelder (13e eeuw) van de Hofstadt der Heren van Diest, die gebouwd was tegen het Schepenhuis.
ue ~fa rand e • Dit park, eertijds burchtheuvel der baanderheren van Diest, later jachtterrein der Prinsen van Oranje-Nassau, werd in 1939 aan de stad Diest geschonken door dr.Henri Verstappen. Hendrik III, neef en opvolger van Engelbrecht II (graaf van Nassau) deed de burcht op de Warande slopen en bouwde het huidige hof van Nassau. Hij heeft de Warande ingericht als de eerste dierentuin in de Nederlanden. Men vindt er de Warandeheuvel en de beschermde ruïnes van de Sint-Janskerk in de zeer onmiddelijke omgeving. In één der flanken van de historische Warandeheuvel schijnt het openluchttheater als gegroeid uit het ijzererts der groeve, die eenmaal steen leverde voor het bouwen van het burchtslot. Aan de voet der Warande werd vroeger veemarkt gehouden, daar stond ook het vijf ton wegend- produkt van het Diestse smedenambacht: onze "Holle Griet". (nu te vinden voor de Lakenhalle).
19
"OUD ' s-HERTOGENECISCH EN IKUNEN"van FRANS GEENEN Fra~ ~ Geenen i s ee n van de vele amateurs waa raan onze He rtogstad zo rijk is. Deze 59-jarige Bosschenaar woo n t me t echtgenote e n twee dochters aan de Pieter Bre ugh elstraat. Werk zaam is hij bij de PTT waar hij zijn creati vitei t op vele manieren kan tonen .. Reeds op jeugdig e leeftijd was hij bezig met houtsnijwerk en boetseren, wat lat e r moza ie k e n weer later pas met tekene n. Nu sinds een jaar of t~en ook schildere n, waa raan dan ook al zijn vrij e ur e n opgaan. Hij is een s child e r met blijheid en toch se ri e u5, met oog voor details, getuige zijn mooi e e n uit gediepte werk. Hij is ook zeer productief, gezien h et grote aantal stukke n in deze toch relatief korte periode. Zijn afbe e lding e n v a n Oud -' s-Hertogenbosc h zijn ni et all ee n mooi, ze zijn ook leuk om te zien e n menigeen zal het st raatj e of pleintje he rkenn e n. Zijn ikonen laten ons ee n heel andere Fran s zi e n, professioneel gemaakt, hi ĂŤ ra t isch en nagenoeg zonder perspect i e f trekken zij zeker de aandacht. Het hout wordt door hem zelf met zorg ui tge zocht, opdat hij weet dat het ni e t meer werkt. Het bl~dgoud i s vakkundig aangebracht en zijn fijne benad e ring met tere e n fijne p e nsee l is zonder meer go e d. Op dez e tentoonstelling zijn ook ee n paar s tukk e n te zien in een voor Fran s nieuwe techniek, het zijn ee n drietal s tillev e ns in mooie afgestemde kleuren, ee n tech ni ek die hem goed ligt. Deze tentoonstelling mo et U ru stig "bezien", let op de kl e uren en composities, dan bent u het beslist met mij ee ns dat dit een tentoonstelling is, onze "Kring" en stad '"aardig, z eke r al s je zi et wat e r zoal v e rdw ij n t! Frans ga zo verder, laat de mensen ge ni ete n van j e we rk en ik hoop dat je nog vel e producti e ve jaren mag he bb e n.
Bert Bartel s , tentoonstellingscommissie
)
TE BEZICHTIGEN VAN 3 MEI tot e n met 2 1 JUNI Tot e ind april kunt U de tentoonstelling ACHT EEUWEN BOSSCHE POLITIEK nog ee n s gaan bekijken. Deze tentoonstel lin g was samengesteld ter geleg e nh ei d van het BOD-jarig bestaan der stad in 1985. Toen is de tentoonst e llin g op verschillende plaatsen, o.a. d e Knillispoort te zien ge weest . Aan de hand van foto's, tekeninge n en teksten wordt U een indruk gegeven over acht episoden uit de Bossc he stadsgeschiedenis. Voor f 2, 50 is een handig boekwerkje verkrijgbaar. (voor openingstijden Kringhuis: zie voorpagina)
20
Het bestuur is op zoek naar een notulist( e ) voor zijn vergaderingen. Deze bijeenkomsten vinden altijd in de avonduren plaats. Uitwerking kan uiteraard ook overdag pla~tsvinden. Informatie en aanmelden bij de sekretaris. In 1989 vindt opnieuw gedurende enkele dagen opvoeringen van de 's-HERTDGENWANDELING plaats: in de tweede helft van juni. Binnenkort wordt begonnen met de vervaardiging van de nog ontbrekende kleding hiervoor. Leden die hieraan mee willen werken kunnen zich hiervoor opgeven in het Kringhuis. Eén van de grootste problemen is de financiering van het geheel. Het bestuur is daarom op zoek naar subsidiënten en sponsors. De komende maanden ~ zal hiervoor o.a.het bedrijfsleven benaderd worden. Leden/bedrijven die nu al informatie wensen, kunnen hierover kontakt opnemen met de voorzitter (073-137638). De voor eind april aangekondigde exkursie naar Lo nden gaat niet door. Het bestuur onderzoekt nu de mogelijkheden voor zo'n trip eind oktober van dit jaar. Om een indruk te krijgen van de belangstelling hiervoor verzoeken wij U - als U in principe hierin geïnteresseerd bent- dit door te geven in het Kringhuis (wanneer U dit reeds tijdens de ledenvergadering heeft gedaan, hoeft dat natuurlijk niet meer). Mochten er te weinig reakties komen, dan worden de voorbereidingen gestaakt.
)
Het bestuur gaf de afgelopen weken bij de volgende gelegenheden acte de presence: comité Palmpasen (12 januari) opening nieuw bedrijfspand Fa.Princée (19 januari) overleg archeologiscae kroniek (26 januari) overleg open dagen Citadel (27 januari) pleatselijk comité Nationale Open Monumentendag (3 februari) Raad van Aangeslotenen Stichting Brabants Heem (7 februari) bijeenkomst Postmeester 1987 (23 februari) overleg Kerkbestuur Parochie Binnenstad (23 februari) plaatselijk comité Nationale Open Monumentendag (10 maart) overleg archeologische kroniek (11 maart) comité Palmpasen (16 maart) Het KRINGHUIS is gesloten op 20 april (2e paasdag). I.v.m. festiviteiten in de binnenstad, zal het kringhuis dit jaar ook op die zon- en feestdagen geopend zijn. De komende weken betreft dat donderdag 30 april en zondag 3 mei. Nog circa 100 leden hebben hun bijdrage voor dit verenigingsjaar nog niet voldaan. Het bestuur doet een dringend beroep op U zo snel mogelijk minimaal f 25,00 over te mak e n op één der rekeningen van de Kring (zie voorpagina). Uw lidmaatschapskaart 1987 wordt U dan per omgaand e toegezonden.
21
Op zaterdag 16 e n zondag 17 mei vindt een reprise plaats van de " op en d a gen " op d e Ci t ad e 1 /Rijk sa r c h ie f. Vor i g j aar t r o k k en d ie d a ge n 2000 respekti evelijk 4000 bezoekers. Voor de organisatie op die dagen zelf zijn ruim 30 vrijwilligers nodig. Aanmelding hiervoor in het Kringhuis. Op zaterdag 12 september vindt in Nederland de eerste(?) Nationale Open Monumentendag plaats. Ook in onze stad is hiervoor een speciaal comité o.l.v. wethouder J.v.d.Berg in het leven geroepen. In een volgend Kring-Nieuws zullen wij hierop uitvoerig ingaan. Wel zoekt het bestuur nu reeds de nodige vrijwilligers voor die dag. VoornGamste taak: toezicht houden in opengestelde gebouwen. Aanmelden in het Kringhuis. Op dinsdag 17 februari hield Rob v.d.Laar voor zo'n 60 belangstellenden een uit erst boeiende lezing over de historie van de Oeteldonkse Club. Na de pauze volgde nog een reeks historische filmbeelden. Het volgend Kring-Nieuws verschijnt begin mei. Kopy hiervoor moet uiterlijk 15 april bij het sekretariaat zijn. In dat Kring-Nieuws: het definitièf programma voor Diest; programma open dagen Citadel; v e rslag ledenvergadering; kursus Bossche Bouwstenen in het najaar.
STICHTING BINNENDIEZE 's-HERTOGENBOSCH
In 1987 wordt er gevaren van 1 april t/m 31 oktober De route: over de Vughterstroom tot de 4-Azen en terug, om vervolgens over de Verwersstroom te varen tot aan de Stoofstraat en terug. Wij varen van dinsdag t/m zondag om ll.00-12.00-13.00-14.00 -15.00-16.00enl7.00uur (ook op 2e Paasdag en 2e Pinksterdag) De vaartocht duurt ca. 50 minuten. Het tarief is voor volwassenen f. 5,00 Kinderen van 4 t/m 12 jaar f. 2,50
KAARTVERKOOP van dinsdag t/m zondag tussen 10.30 en 17.00 uur café 'De Korenbrug', Korenbrugstraat 9a - tel. 073-14 52 3 5 (hier kunt U ook informeren of er op die dag nog plaatsen beschikbaar zijn).
- alle ZON- en FEESTDAGEN tussen 30 april en 20 sept. (behalve le Pinksterdag) aanvang: 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur. - alle WOENSDAGEN en ZATERDAGEN in juli en augustus aanvang: 14.00 en 15.00 uur.
)
- Kaartverkoop: aan de voet van de toren. - Het tarief is voor volwassenen f. 2,00, kinderen t/m 11 jaar f. 0,75. - De rondleiding duurt ca. 1 uur en staat o.l.v. gidsen. Maximaal 25 personen per groep. - Op verzoek organiseren wij - het gehele jaar door - RONDLEIDINGEN voor groepen van minimaal 10 personen. Reserveringen hiervoor - minimaal één week tevoren - bij het sekretariaat.
Op verzoek varen wij ook voor groepen, scholen e.d. In principe van maandag t/m zondag tussen 9.00 en 20.00 uur. Maximaal 3 2 personen per uur. Reserveringen hiervoor dienen - minimaal 14 dagen tevoren - schriftelijk of telefonisch aangevraagd te worden bij het sekretariaat:
e
22