/
VerschDnt minimaal 6x per jaar. Uitgave van de Kring "VRIENDEN VAN 's-HERTOGENBOSCH" KRINGHUIS: 2e Korenstraatje 18, tel. 073 - 135098 geopend van maandag t/m zaterdag 10-17 uur bovendien op donderdag van 18-21 uur op zon- en feestdagen gesloten N U MME R
78
1 5 februari 1 988
SEKRETARIAAT: Postbus 1162, 5200 BE 's-Hertogenbosch telefoon: 073 - 135073, b.g.g. 147466 BETALINGEN: -
postgiro 311 97 16 Van Lanschot reknr. 22 51 91 202 telefoon penningmeester 073 - 132406 jaarlDkse bDdrage: minimaal f 25,= jeugdleden (t/m 18 jaar) f 15,=
=================== ==== ====================================================== In dit eerste Kring-Nieuws in 1988 aandacht voor de volgende aktiviteiten en mededelingen: pagina
2: uitnodiging ledenvergadering
20 maart
pagfÏ,ElB · 3.: informatie over het Kringhuis pagina
4: exkursie naar Sint Truiden
12 juni
pagina
6: werkgroep Kadastrale Atlas 's-Hertogenbosch
pagina
7: Kroniek Bouwhistorisch en Archeologisch Onderzoek 's-Hertogenbosch
pagina
8: Uit de Kring: verslag van de receptie en het bezoek van de Driekoningen.
pagina 1 2: verslag sekretariaat 1987. pagina 1 5: verslag ledenvergadering 1987. pagina 1 6: financieel verslag 1987. pagina 17: jaarprogramma. pagina 1 8 : tentoonstelling Postkwakers. pagina 1 9 : bestuursmededelingen. pagina 20: aktiviteiten derden én ledenenquete.
HET BESTUUR VAN DE KRING NODIGT U UIT VOOR DE EXTRA FEESTELUKE JAARLUKSE ALGEMENE LEDENVERGADERING OP ZONDAG 20 MAART 1988 I N DE GROTE ZAAL VAN GEMEENSCHAPSHUIS DE SLINGER AAN DE JAN SCHOFFERLAAN TE 's-HERTOGENBOSCH. De toegang is uitsluitend voor leden der Kring op vertoon van lidmaatschapskaart 1988. Per lid is é~n introducee toegestaan. De z e vergadering staat in het teken van het vijftienjarig bestaan van onze vereniging : de zaal gaat daarom reeds om 14.00 uur open.
PROGRAMMA
========= 1. Ontvangst met een kopje koffie en een chocolade bol. Muzikale merlewerking wordt verleend door de accordeonist Tango's Jea~ Pierre. 2. Opening door de voorzitter van het huishoudelijk gedeelte der bijeenkomst (om precies 14.30 uur). 3. Ingekomen stukken en mededelingen. 4. Verslag van de ledenvergadering d.d. 29 maart 1987. ** dit verslag vindt u elders in dit Kring-Nieuws. Opmerkingen vóór 28 februari schriftelijk bij het sekretariaat. 5. Financieel verslag 1987 +verslag van de kaskommissie. een beknopt financieel verslag is elders in dit Kring-Nieuws opgenomen. Het uitgebreid verslag (+begroting 1988) ligt op zaterdag 20 februari tussen 14.00 en 15.00 uur ter inzage in het Kringhuis. De penningmeester + een vertegenwoordiging van de kaskommissie zullen daar aanwezig zijn om Uw vragen te beantwoorden. Schriftelijke reakties: uiterlijk 28 februari bij het sekretariaat. Het verslag van de kaskommissie zal tijdens de vergadering worden voorgelezen.
**
6. Verkiezing van de kaskommissie. 7. Verslag sekretariaat 1987. dit verslag vindt U elders in dit Kring-Nieuws. Schriftelijke reakties: vóór 28 februari bij het sekretariaat.
**
-- 2 --
•
8.
Be stuursv e rgie z ing. **Volgens het rooster zijn aftr e dend: mevr.W.C.M.Ba~tels-Coens e e n dhr.J.E.J.M.Kl e yne. Beid e n stellen zich herkiesbaar. Tuss e ntijds treedt af: dhr. H.G.M.van den Heuvel, voorzitter. De voordracht van het bestuur (artikel 7 der statuten) luidt: in de vakature als voorzitt e r: dhr. N. J . C.J. Lammers, Ophoviuslaan 73 te 's-Hertogenbosch. in de tweede vakature: mevr. W.C.M.Bartels-Coense; in de derd e vakature: dhr. J.E.J.M.Kleyne. Volgens de statuten kunnen kandidaten voor het voorzitterschap en/of het bestuur kunnen worden voorgedragen door tenminste tien leden. Een dergelijke voordracht moet uiterlijk 28 februari schriftelijk bij het sekretariaat worden ingediend. Een dergelijke voordracht wordt tijdens de ledenvergadering bekendgemaakt.
9. Verkiezing Raad van Kommissarissen. Volgens het rooster is aftredend: mr. H.Bergé als juridisch kommissaris. Dhr. Bergé stelt zich herkiesbaar. De voordracht van het bestuur (artikel 17 van het Huishoudelijk Reglement) luidt: als juridi s ch deskundige: mr. H.Bergé. Volgens het Huishoudelijk Regelment kunnen kandidaten voor de Raad van Kommissarissen worden voorgedragen door tenminste tien leden. Zo'n voordracht moet uiterlijk 28 februari bij het sekretariaat worden ingediend en zal tijdens de ledenvergadering worden bekendgemaakt. 10 . Mededelingen omtrent het verdere programma in 1988.
**
1 1.
Rondvraag.
12. Pauz e. Met mu z ika l e medewerking van Tangd 's Jean PierrP-. Tevens zullen de eerste exemplaren worden uitgedeeld van het kado dat ieder lid dit jaar ontvangt (dit i.v.m. het 3 e lustrum) . Vanaf 22 maart kan ieder lid dit afhalen in het Kringhuis. T . z. t . zal bekendgemaakt worden hoe leden van ver buiten de stad h iervan in bezit kunnen komen. Uiteraard blijft het kado een v e rrassing tot op deze vergadering. 1 3. Voordracht in het kader van het vijftienjarig bestaan door Bram van de Wurff. 1 4.
Gezellig samenzijn met muzikale medewerking van troubadour Peer Desmense.
15 . S luiting door de voorzitter om 17.25 uur.
·=========================================================================== KRINGHUIS: in verband met karnaval gesloten op maandag 15 en dinsdag 16 februari. aanvullingen op de lijst van te koop zijnde uitgaven (zie KringNieuws 77) in prij s verlaagd: Zegezang Vondel; Doorlopend Geopend en Armenzorg in Den Bosch: p e r stuk f 5 ,00 nieuw te koop: kalender Van Gogh in Brabant f 2 9 , 50 u itverkocht: Heiligenb e elden St.Jan; inventarisatie Het Za n d
-- 3
Exku rsie ... st. Truiden.
•
Op zondag 12 juni aanstaande vindt onze jaarlijkse exkursie plaats: naar Sint-Truiden in Belgisch Limburg. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan het definitieve programma, dit in samenwerking met de gemeente Sint-Truiden. In ieder geval worden er geleide bezoeken gebracht aan het Bègijnhof, de O.L.Vrouwkerk, de Brustempoort en het stadhuis. Ook wordt er gewandeld en staan een of meer musea op het programma. Het vertrek is voorlopig vastgesteld om ca. 8.30 uur, thuiskomst ca. 22.00 uur. In het volgend Kring-Nieuws komt het definitief programma voor deze - geweldige- dag te staan. U kunt inschrijven voor deze exkursie door f 40,= over te maken op é~n der rekeningen van de Kring (zie voorpagina) onder vermelding van Uw lidnummer én exkursie St.Truiden. Kontante betaling in het Kringhuis is ook mogelijk. Per lid maximaal 2 personen voor die prijs. Niet-leden betalen f 60,= p.p. In dit bedrag is begrepen: - busreis - diverse entrée's - verzekering - rondleidingen o.l.v. gidsen - warme lunch - informatie materiaal Het aantal inschrijvingen sluit bij 150 deelnemers. Aanvragen worden behandeld in volgorde van binnenkomst der betaling. Wanneer de deelnemerskaart(en) U is(zijn) toegezonden, is in principe geen teruggave van inschrijvingsgeld meer mogelijk. De deelnemerskaarten worden eind mei U toegezonden! Wanneer het aantal deelnemers van 150 is bereikt, volgt automatisch terugstorting. ============================================~=======================
Sint-Truiden is een kleine, maar gezellige stad die in 657 door de H.Trudo werd gesticht. Eeuwen geschiedenis kunt U opnieuw beleven bij een rondgang langs de vele toeristische merkwaardigheden, als daar zijn: het uitgestrekte Marktplein (op één na het grootste van België), de Abdijtoren, het Stadhuis, de G.L.Vrouwkerk, de Romaanse St.-Pieters en St.-Gangulfus- en Guvelingenkerken, de gerestaureerde Brustempoort (xve eeuw) en tal van andere monumenten. STADHUIS Uit een zijgevel duikt het oude Belfort op. Zijn voet, waarschijnlijk uit de 12e eeuw, is van de buitenkant niet zichtbaar. Een hevige wind haalde zijn spits naar beneden in 1606. Datzelfde jaar werd de ~uidige toren heropgebouwd. Hij bevat een prachtige beiaard, momenteel voorzien van 41 klokken. Tussen 1754 en 1758 werden de vier gevels van het stadhuis opgetrokken. Is de gevel bij de toren, die het eerst aan de beurt kwam, eerder barok van aard, de andere drie gevels zijn in een klassicerende vorm gegoten. Deze laatste gevels hebben allen een middenrisaliet en de traveëen worden omvat door geblokte lisenen. Architect was De Neumoulin, met uitzondering voor het gedeelte boven de kroonlijst van de voorgevel, dat een ontwerp is van broeder Bolgrez. Binnen valt vooral te vermelden de heerlijke schilderij van Coclers (1696-1772) en de kunstvol gerestaureerde hallen. -- 4
• ABDY De heilige Trudo, geboren rond 628, verenigde rond zich enige priesters. Deze congregatie groeide uit tot de machtige Benedictijnerabdij die enorm veel bijdroeg tot de beschaving van Zuid-Limburg. Veel hebben haar gebouwen geleden tijdens de Franse overheersing, een gedeelte ervan is evenwel aan de vernielende greep ontsnapt. In de 18e eeuw werd de Abdijtoren (XIde eeuw) van een spits voorzien. De spits werd door de abdijbrand van 9-12-1975 echter naar beneden gehaald. Aan zijn voet een portiek van witte steen in Renaissancestijl opgetrokken in 1655. Aan de andere zijde wordt hij gesteund door een grootse ingang van 1779, die naar de erekoer leidt, omringd door een complex van gebouwen, waarvan echter alleen de linkerkant tot de oude abdij behoort. In zijn Lodewijk de XVIde stijl was het imposant genoeg om als verblijf te dienen voor de abt, die één der Heren van de Stad was. Ondermeer herbergt deze vleugel de merkwaardige traphal en de bekende Keizerszaal. BEGIJNHOF Het werd gesticht in 1258 door Abt Willem van Rijckel. Mits zekere verplichtingen door de begijnen te vervullen, werd hun door de abdij grond afgestaan, waarop in zeven jaar het begijnhof gebouwd werd. Gelegen buiten de stadswallen beschikte het over de gewenste ruimte en kon op die manier een regelmatige vorm aannemen: het werd een "pleinb e gij n h o f
11
•
In het midden van dit vredige plein staat de mooi gerestaureerde gotische kerk (einde 13e eeuw) met 34 fresco's uit de 15de en 16de eeuw. De huizen van de vroegere begijnen liggen onmiddelijk tegen de straat en hebben dus geen voortuintjes. Ze zijn in Maaslandse trant gebouwd en dateren uit de 17de en de 18de eeuw. In 1798 werd het begijnhof verkocht en alhoewel de nieuwe eigenaar de begijnen over hun hun woning liet beschikken, vertrokken de meeste. De laatste stierf in 1860. OUDE BRUSTEMPOORT Dit ondergrondse bolwerk (XVde eeuw) bestaat uit twee verdiepingen met kronkelige, mysterieuze gangen, die naar schietkamers leiden. Verder treft men er aan: schiet- en spreekgaten, schouwen, wenteltrappen en holten voor lontontstekers. ONZE-LIEVE-VOUWKERK Gesticht door abt Adclardus JI, di o rond 1068 aan de opbouw begon. Re e ds in 1186 werd zij de prooi der vlammen tijdens een brandramp, die half St-Truiden in as legde. In 1399 werd zij door Jan van Beieren, Prins-Bisschop van Luik, tot Collegiale kerk verheven met 12 kanunninken. Verscheidene malen werd haar toren verbouwd. In 1668 stortte hij neer en pas in oktober 1847 kon de opbouw van de huidige toren aangevat worden. Wat de binnenbouw van de kerk betreft, zijn karakteristiek de kapiteelloze zuilen, waarin de verschillende bogen doordringen. Deze manier van bouwen werkt het vertikalisme der gotiek sterk in de hand. Het koor dateert uit de 14de eeuw. De miciden- en zijbeuken zijn uit de 15de eeuw. De O.L.Vrouwkapel is van nog een eeuw later. Restauratie: 1 970-1 972. Voornaamste bezienswaardigheden: - een mooi "Laatste Oordeel" (1626) van Joannes Van den Eenheu; - het reliekschrijn van Sint-Trudo; - "Maria Koningin des Hemels" van J.Helbig; - twee schilderijen van de Sint-Truidenaar Baltus. -- 5
WERKGROEP
KADASTRALE
ATLAS
's-HERTOGENBOSCH
Het kadaster, zoals wij dat tegenwoordig kennen, is in 1832 ingevoerd. Om de registratie van het onroerend goed zo optimaal mogelijk te laten verlopen, heeft de inspecteur voor het kadaster in de jaren 1826-1832 aan elke eigenaar van onroerend goed een lijst gestuurd, waarop de eigendommen van die eigenaar stonden vermeld. De eigenaar kon eventueel correcties aanbrengen en vervolgens de lijst, als zijnde juist, ondertekenen. Deze lijsten zijn bewaard gebleven en berusten, voor wat betreft de Noordbrabantse gemeenten, in het Rijksarchief te 's-Hertogenbosch. Behalve deze lijsten, zijn er ook per gemeente alfabetische registers op namen der eigenaren gemaakt. Op de genoemde lijsten der eigendommen zijn respectievelijk de volgende gegevens vermeld: -
Gemeentenaam, sectieletler en sectienummer Plaatselijke benaming van het perceel Naam, beroep en woonplaats van de eigenaar Soort, eigendom Oppervlakte (zowel nieuwe maat (ha, a, ca) als oude maat (morgen, roeden en ellen) - Klasse Enkele begrippen vereisen een nadere toelichting:
Plaatselijke benaming In kleinere gemeenten wordt hier meestal een veldnaam ingevuld, dat is de naam van het perceel of een groep percelen, zoals deze van oudsher bekend was. In grotere gemeenten is de plaatselijke benaming de naam van een straat met eventueel een wijkletter. Soort eigendom en klasse Het kadaster bestaat uit twee afdelingen: onbebouwde eigendommen (landerijen, visserijen) en gebouwde eigendommen (huizen en gebouwen). Elk van deze afdelingen wordt onderverdeeld in een aantal soorten (bv. de路 onbebouwde eigendommen worden verdeeld in weiland, moestuin, hooiland). Iedere soort wordt tenslotte verdeeld in een aantal klassen. Het aantal soorten en klassen is afhankelijk van de grootte van de gememte: zo had de gemeente 's-Hertogenbosch 23 soorten ongebouwd eigendom en de gemeente Bokhoven slechts 9 soorten. Voor de klassen geldt: hoe lager het klassenummer, des te hoger de onroerend goed belasting. Het zal duidelijk zijn, dat deze gegevens, mits op de juiste wijze gerangschikt, een prachtig overzicht geven van het bestand aan huizen en landerUen, zoals dat bestond op het grondgebied van de huidige gemeente 's-Hertogenbosch, in het jaar 1832. Zoals bekend, behoren tot dat gebied, behalve de stad Den Bosch ook de voormalige gemeenten Bokhoven, Empel en Engelen. De Kring is van plan een werkgroep Kadastrale Atlas op te richten, die als doel heeft de kadastrale gegevens anno 1832 te bewerken. Als u belangstelling hebt voor deze werkzaamheden, kunt u dat v贸6r 1 maart 1988 meedelen aan ondergetekende (tel. 073 - 146225). Theo van Herwijnen -- 6
• KRONIEK
BOUWHISTORISCH
EN
ARCHEOLOGISCH
ONDERZOEK
Op maandag 29 februari a.s. start de verkoop van de eerste uitgave in deze serie. Door een samenwerkingsverband met de Gemeente 's-Hertogenbosch zal de Kring in de toekomst geregeld een nieuw deel uitgeven. Deze eerste uitgave omvat 156 pagina's en telt meer dan 100 illustraties (foto's, plattegronden, tekeningen e.d.). De prijs voor Kringleden bedraagt f 24,95, af te halen in het Kringhuis, op vertoon van uw lidmaatschapskaart 1988. (Verzending per post kost f 6, DO extra). Het eerste gedeelte van deze uitgave gaat over bouwhistorisch onderzoek en bevat een zestal artikelen. Het betreft één inventariserend overzicht van laatmiddeleeuwse wand- en plafondschilderingen in diverse huizen in onze binnenstad. Daarnaast een vijftal verslagen van onderzoeken en waarnemingen. Hierin wordt een drietal aaneengesloten buurpanden geanalyseerd in de Vughterstraat: ) "De Gá l den Hemel " ( 6 9- 71 ) , "De Vergulde Swa en" ( 7 3 ) en 11 De Meermin " ( 7 5 ) . De 17e eeuwse voorgevel van dit laatste huis vertoont grote overeenkomsten met ons Kringhuis. Ter vergelijking is dan ook dit onderzoeksrapport ook opgenomen, aangevuld met de nog beschikbare gegevens van het in 1970 gesloopte buurpand. De zesde bijdrage betreft het pand Kolperstraat 23, waar in de rechterzijmuur omvangrijke restanten werden aangetroffen van de 13e eeuwse stadsmuur. Het tweede gedeelte betreft uiteraard archeologisch onderzoek. Dit gedeelte sluit min of meer aan bij het in 1983 door de gemeente gepubliceerde boek "Van Bos tot Stad" (in het Kringhuis nog beperkt verkrijgbaar). Het openingsartikel gaat over de conservering en rastauratie van een aantal metalen voorwerpen. Het tweede artikel behandelt het gebruik van bouwkeramiek in de omgeving van onze stad. Het derde (algemene) artikel gaat over de plantenresten en pollen uit een greppelvulling in de opgraving Ruische Poort in 1980. Vervolgens worden van de opgraving Pastelstraat (1978) nog een viertal deelaspecten behandeld. Vervolgens komen de eerste twee deelrapporten ) aan de orde van de uitwerking van de opgraving Sint Janskerkhof (1984). Aan deze publikatie hebben de volgende auteurs hun medewerking verleend: Ir.H.W.Boekwijt Gemeentelijk bouwhistoricus, 's-Hertogenbosch Drs.L.M.van den Brink Laboratorium voor Palaeobotanie en Palynologie, Rijksuniversiteit Utrecht Rijksinstituut voor Natuurbeheer, Arnhem C.F.van de Bund Gem e ent el ijk bouwhistoricus, 's-H er togen bos c h Ir.A.H.van Drunen Gem e e n t el ijk ar c he o l o o g , ' s- Hert o gen bos c h Drs. H.L.Janssen Archivaris van de Godshuizen, 1 s-Hertogenbosch Dr.A.C.M.Kappelhof Metaalrestaurator, Roermond J.H.Kempkens Drs. Tj.Pot Palaeo-odontoloog, Utrecht Environmental-Archaeology Unit, University of York P.R.Tomlinson Rijksdienst Ysselmeerpolders, afd.Scheepsarcheologie, K.Vlierman Ketelhaven Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist Drs.D.J.de Vries Bouwhistoricus, 's-Hertogenbosch I r ·. J • W. G• Wit me r Vanaf dezelfde datum is er in het Kringhuis ook een kleine expositie ingericht over archeologisch en bouwhistorisch ondPrzoek in onze stad.
-- 7
uit de kring
•
TUdens de receptie op 3 januari was er ook een bezoek van de Drie Koningen en hun gevolg. Hieronder volgt de tekst van de daarbD gehouden toespraken. Voorzitirer H.v.d.Heuvel: Dames en Heren, Graag wil ik de Drie WUzen uit het Oosten, maar voor ons Bosschenaren gewoon de Drie Koningen, welkom heten in ons nederig huis. En wat heet nederig? Volgens de BUbel werd het Kind dat jullie bezochten in een stal geboren. Dan is dit nog niet zo slecht. Van deze gelegenheid wil ik gebruik maken om onze waardering en respect uit te spreken voor datgene wat het commite en deelnemers ieder jaar opnieuw weer presteren. Het in standhouden van een stukje Bossche folklore, te weten: de Intocht van St.Nicolaas en de Driekoningenoptocht. Tot voor enige jaren was dat waarschUnlDk niet zo'n probleem. In deze tDd echter met zDn economische en dus financiële problemen is de figuur heel anders komen te liggen. Het is zeer moeilUk voor een stichting zoals die van U, het hoofd boven water te houden. Instandhouding van folklore, oftewel volksgebruik, vinden wD als Heemkundevereniging een heel goede zaak. Heemkundeverenigingen houden zich met meer bezig als enkel en alleen het bestuderen van de lokale geschiedenis. ZD houden zich ook bezig met cultuur, flora en fauna en zeker ook met folklore. WD vonden het daarom een zeer kwalUke zaak toen we vernamen dat onze Driekoningenoptocht niet langer doorgang kon vinden omdat de subsidiekraan werd dichtgedraaid. In de BUbel gaat het verhaal verder dat zD bD de Stal aankwamen met geschenken zDnde: goud, wierook en mirre. Zoals het er nu dus naar uitziet, zullen jullie met lege handen, maar naar wD hopen, met honderden kinderen bD de Stal aankomen. Het feit dat jullie daar inderdaad aankomen, ook al is dat zonder kamelen en zonder geschenken is het allerbelangrDkste. Maar zelfs dit laatste feit was tot voor enkele maanden nog twUfelachtig. Het bestuur van de Kring ''Vrienden van 's-Hertogenbosch~ heeft toen besloten om, ter gelegenheid van ons 15-jarig bestaan, een bedrag vrD te maken en dat aan jullie te overhandigen. De enige voorwaarde daarbD was dat jullie ons zouden bezoeken omdat het ieder jaar zó is dat de Driekoningenoptocht en onze receptie altUd samenvallen. Over het bedrag dat ik U gaat overhandigen, daarvan hebben wD gemeend het te moeten relateren aan de 15e verjaardag van onze vereniging. Vandaar dat ik U overhandig: 15 x f 100,=. Tot slot hoop ik da~ doordat wij U deze som overhandigen, wD tevens het vourbeeld hebben gegeven voor andere verenigingen en stichtingen zodat U het volgend jaar compleet met kamelen en geschenken in de Stal mag aankomen.
===============
Namens het commitéM.Keser: Lieve vrienden van het Bossche, lieve mensen bD elkaar. Uw samenzijn vandaag is ·f e es tel ijk, de viering van een jong, Nieuw Jaar. Geen wandeltocht door onze stad nu, geen Binnendieze inspecteren, -- 8 --
•
)
geen tentoonstelling van kunst, geen gedichtenbundel publiceren. Maar wel een koninklijk bezoek, als waardige demonstratie, waarlijk, Vrienden van Den B~sch, gij zorgde voor koninklijke decoratie. Geboren helaas, ik geef het toe, uit nood, door de benarde financiële positie waarin Onze stichting nu verkeert, omdat er geen subsidie is voor traditie. Want jaar na jaar werd steeds het feest gevierd, van het bezoek der koningen aan de kathedraal. Om te zoeken en te eren het Goddelijk Kind, Gij allen kent het oude verhaal: Een sterrenfonkeling aan het firmament, een bol van vuur in het Oosten gezien. En woorden van profeten zo bekend klonken in Arabië, Mesopotamië misschien. Want van zover kwamen zij gegaan, astrologen, astronomen, Magiërs geheten, geêerd door koning en door kriecht omdat zij de tekens der sterren hebben geweten. Ze droegen de gaven voor een koningskind mee, en kwamen verwachtingsvol in gouden pracht. Vol deemoed hebben ze daarna aan Hem in alle eenvoud hun huldeblijk gebracht. Met een warm hart, vervuld van vreugd, offerden zij als symbool van hun liefde het goud, Het mirre, dat versterving moet betekenen, en de wierook, die lof verkondigen inhoudt. Maar hier vandaag mag het wat feestelijker klinken. de franje wezen, drie koningen als amusement. Dus bieden Caspar, Melchior en Balthasar zelf hun gaven, met 'n tikje raffinement.
=============== Caspar: Het is niet alles goud wat Gij vandaag ziet blinken. Het is niet alles wijsheid waar woorden galmend klinken. Maar, nu de dollar zakt stijgt mijn geschenk in waarde al blijft, het moet gezegd, Goud altijd slijk der aarde. Beschouw dit stukje goud als blijk van eerbetogen aan U, Vrienden van Den Bosch voor dó6rzettingsvermogen. voor onvermoeid steeds verder gaan, zoekend naar aktiviteiten die monumentaal of folkloristisch zijn in vele variëteiten. Ik schenk dit goud als liefdeblijk, als glanzend klein symbool voor het bestuur van deze Vriendenkring een gouden aureool.
============== -- 9
• Melchior: Mijn gav e moet de MIRRE zijn. al zou het U kunnen ontstemmen. Versterving, teken van soberheid het mag wellicht beklemmen. Nog soberder dan sober? Wel •.. Nog meer en meer gaan korten? Zo zou zelfs op de lange duur een vriendenkring in kunnen storten. Dus zie de mirre liever als HARS, als kracht, als sterker worden, als bitter, taai, als koppigheid, als strijdbaar zich omgorden. Om samenwerkend, bruisend van geest Uw goede stad te dienen. En waar door domheid pijn ontstond, deze mirre te gebruiken, als morfine.
================= Balthasar: Wierrook, een geschenk zo koninklijk, bij lof en eer vermeldenswaard door geen stoom, geen wolk, geen geur woordeloos geëvenaard. Mocht gij wellicht eens moedeloos zijn berustend Uw moede hoofd laten zakken, omdat geen enkele instantie U prijst~• -terwijl ge naar wat erkenning zit te snakken, doe dan dit doosje open, Gij, en bewierook Uzelf, dat is ludiek, Zeg, Hulde aan ons vriendenschaar, want O, wij zijn toch echt uniek. Als er geen KRING was, waren er geen tochten door de binnenwateren van de Dieze. zouden tentoonstellingen en lezingen heel wat belangstelling verliezen. dan zou de toren van de St.Jan door weinig voeten worden betreden want wij Vrienden van Den Bosch zorgen voor liefde in het heden. Liefde voor onze historische stad liefde door kennis, welk een lof is dat. Laat daarom vrienden, wierook, mirre en goud U nooit verblinden want alleen oprechte liefde voor Den Bosch verenigt U, als vrienden.
========================== Behalve de Drie Koningen en hun gevolg kwamen bijna 200 mensen op de receptie. Al met al was het een zeer gezellige, geänimeerde bijeenkomst, waar vele gasten meerdere uren aanwezig bleven. Ook het optreden van onze troubadoer Peer Desmense viel in zeer goede aarde. Vandaar ook binnenkort een hernieuwde kennismaking met hem. Op de volgende pagina ziet U enige foto's van deze receptie. 1 0 --
)
•
"\I
)
11
Verslag secretariaat. BEKNOPT AKTIVITEITEN OVERZICHT Nieuwjaarsbijeenkomst in het Kringhuis.
januari
4
februari
17
Lezing over karnaval door Rob van de Laar.
maart
29
Algemene ledenvergadering met o.a. vertoning van dia's Plechtige Omgang en muzikale medewerking van "Linnengoed".
april
12
Palmpaasoptocht. Vaartochten op de Binnendieze.
30
mei
1 6-1 7 28
Open Dagen Citadel. Open Dag Zwanenbroedershuis.
juni
16 28
Lezing over de stad Diest. Exkursie naar Diest.
september
12
Open Monumentendag.
oktober november
4 24-25 17
Ruilmarkt. Info-Markt Seniorengilde. Medewerkersbijeenkomst.
december 8-12-15 Rondleidingen Van Gogh-tentoonstelling. TENTOONSTELLINGEN De volgende tentoonstellingen zijn in 1987 in het Kringhuis georganiseerd: 1. Werk van H.van Rosmalen. 2. Uithangborden in 's-Hertogenbosch, foto's van G.van Kessel. 3. Oud 's-Hertogenbosch en Ikonen van F.Geenen. 4. Acht eeuwen Bossche Politiek. 5. Oude ansichten van J.Hendriks. 6. Kunstfoto's van J. Stalpers. 7. Het Zand, de eerste Bossche uitbreiding buiten de stadswallen. 8. Organische vormen in keramiek van H.Sietsma. 9. Schilderijen van C.Meeuwese, J.Spigt en M.van Stiphout. 10. Fotowedstrijd Open Monumentendag.
BINNENSTAD Ook de werkgroep "binnenstadsbeleid" was in 1987 aktief. Al dan niet in samenwerking met de Stichting Bossche Monumentenzorg, werd er vergaderd op 22 april, 22 juni, 29 juni en 19 oktober. Intussen zijn voor de binnenstad nu alle bestemmingsplannen vastgesteld. Dat betekent dat het Overlegorgaan BinnĂŤnstad 's-Hertogenbosch in de huidige vorm zal gaan verdwijnen. Wat dit voor gevolgen zal hebben voor deze groep is nu nog niet te overzien. -- 12 --
•
UITGAVEN Kring-Nieuws: er werden dit jaar zes nummers uitgegeven met in totaal 54 pagina's. er verschenen - in samenwerking met het Stadsarchief- de Bossche Bibliografiean over de jaren 1983, 1984 en 1985. er verscheen ook weer een herdruk (2000 exemplaren) van Folklore-Bulletin nr 1 (over Driekoningen. er was een speciale uitnodiging voor de receptie ter gelegenheid van het vljftie~jarig bestaan, ontworpen door H.van Boven. verder werden er diverse folders uitgegeven: - vaartochten (10.000) stadswandelingen en dia-voordrachten (2.000) - torenrondleidingen (2.000) - jeugdleden ( 500).
* *
* * *
) RONDLEIDINGEN Door de stadsgidsen werden dit jaar de volgende aantallen bezoekers rondgeleid: - stadswandelingen: ruim 1200 - Zwanenbroedershuis: bUna 1600 - diverse gebouwen (stadhuis, Citadel e.d.): 3000. Daarnaast verzorgden zU gratis toegankelUke dia-lezingen op negen zondagen in juli en augustus, terwUl op verzoek ook nog enige lezingen werden verzorgd. In totaal waren daarbU zo'n 400 deelnemers. Iedere dinsdag - vanaf september- werken stadsgidsen mede aan het Seniorenprogramma van de ORVA, gewUd aan de Bossche historie.
\.
De gidsen op de Westtoren der Sint Jan mochten ruim 8300 bezoekers ontvangen. Sinds eind november is onze Kring ook verantwoordelljk voor de tentoonstelling "Jeroen Bosch op Ware Grootte". In die zes weken werden 887 bezoekers ontvangen.
SAMENWERKING EN OVERLEG was er dit jaar met de volgende organisaties en instanties: '"' ilt?Ó wor~ h"''le. De ? .....t ~ c b c>"4'°'c4. · Stadsarchief, RUksarchief in Noord-Brabant, Jeugdcentrale Parochie Binnenstad, Kerkbestuur Parochie Binnenstad, Vereniging"Rond Janus en Bet", Illustre Liev e Vrouwe Broederschap, comit~ Open Monumentendag, VVV 's-Hertogenbosch en MeierU, Sticht ing Bossche Monumentenzorg, de ORVA, Stichting Jeroen Bosch Atelier, Stichting Vrienden Archeologie en Bouwhistorie 's-Hertogenbosch, Stichting Brabants Heem, GemeentelUke afdeling Archeologie en Bouwhistorie , diverse horekabedrijven, scholen en winkeliersverenigingen en enige organisaties te Leuven. _____.:-....-. ->---
•
-- 13 --
kr)ng STICHTING BINNENDIEZE De in dit jaar georganiseerde tochten trokken meer dan 18.000 betalende deelnemers. Deze enorme toeloop (duizenden moesten worden teleurgesteld) stelde zeer zware eisen aan de organisatie en vereiste dan ook een dertigtal bijeenkomsten. Gezien de nog steeds stijgende belangstelling en het feit dat er in ieder geval tot en met 1989 al een concessie is, zal er in 1988 een geheel nieuwe organisatie-opzet komen.
RUWILLIGERS De toename van het aantal aktiviteiten en de sterk groeiende belangstelling voor enige van die aktiviteiten, legt een steeds groter wordende druk op onze vrijwilligers. In dit verenigingsjaar steeg het aantal tot boven de tachtig! In het komende jaar zal dit aantal moeten stijgen tot circa honderd, niet alleen om die nog steeds groeiende belangstelling op te vangen, maar ook ter vervanging van oudere vrijwilligers die het wat rustiger aan willen / moeten gaan doen. Al die vrijwilligers, die onze vele aktiviteiten mogelijk hebben gemaakt, zĂŠĂŠr hartelijk dank!
-- 14 --
Het b e stuur kende dit jaar slechts één mutatie: de opengevallen plaats door het vertrek van mevr. E.Biekmann werd opgevuld door dhr. Th.P.J. van Herwijnen. Het bestuur kwam voor gewone bestuursvergaderingen bijeen op: 26 januari, 9 februari, 16 maart, 13 april, 18 mei, 15 juni, 13 juli, 14 september, 12 oktober, 16 november en 14 december. Daarnaast waren er speciale vergaderingen op: 12 en 23 maart, 14 april, 18 en 27 juni, 20 juli en 29 november. Dit jaar werd extra veel aandacht besteed aan: - organisatie eerste Open Monumentendag; - opzet van een jeugdledenplan; - de organisatie van het 15-jarig bestaan; - de mogelijke organisatie van een 's-Hertogenwandeling in 199D. Er kwamen ruim 160D stuks post binnen bij het sekretariaat en er werden bijna 3550 stuks verzonden (exklusief ruim 7500 stuks KringNieuws ). Het aantal inkomende telefoontjes ) bedroeg bijna 2900 en er waren ruim 1 800 uitgaande telefoongesprekken ( de telefoontjes in het Kringhuis niet mee gerekend). Dok in 1987 moesten we helaas konstateren dat het aantal leden- voor het tweede achtereenvolgende jaar- daalde met zo'n 100 personen. Het ledental schommelt nu rond de 1000! Gelukkig konden we in de laatste paar weken van dit jaar vele nieuwe leden noteren. Als deze tendens zich voortzet, komen we in de loop van 1988 weer boven de 1100 leden. 's-Hertogenbosch, 31 december 1987.
======================================================================= VERSLAG LEDENVERGADERING d.d. 29 maart 1987 Plaats: Gemeenschaps De Slinger; tijd: 14.00-17.30 uur aanwezig: ca. 95 personen. 1. Ontvangst met een kopje koffie en Bossche liedjes. 2. Dm 14.30 uur opent de voorzitter het huishoudelijk gedeelte van deze vergadering ( zie Kring-Nieuws 74). 3. Ingekomen stukken en mededelingen. Bericht van verhindering van de volgende leden: J.v.d.Elshout, E.Hoving, H.v.d.Mosselaar, F.Peters en J.Vermeulen. 4. Verslag van de ledenvergadering d.d. 11 maart 1986. Zonder op- of aanmerkingen vastgesteld. 5. Financieel verslag 1986 +verslag kaskommissie. Over het finanèieel verslag zijn geen opmerkingen. Dhr.G.Papavoine leest namens de kaskommissie het verslag voor ( afgedrukt in Kring-Nieuws 74). Financieel verslag door de vergadering goedgekeurd. 6. Verkiezing van de kaskommissie. De volgende drie leden worden bij akklamatie in de kaskommissie gekozen: dhr. J.v.d.Hurk, dhr. G.Papavoine en dhr.G.v.d.Pas . Als reserve wordt gekozen: dhr. B.Schraven. -- 15
7. Verslag sekretariaat. Zonder op- of aanmerkingen goedgekeurd. 8. Bestuursverkiezing. Bij akklamatie herkozen: mr.J.A.M.Hoekx en dhr. W.D.Kuysten. Bij akklamatie gekozen: dhr.Th.P.J.van Herwijnen. 9. Verkiezing Raad van Kommissarissen. Bij akklamatie wordt dhr.A.C.van Herpen herkozen. 10. Mededelingen omtrent het verdere programma in 1987. Dhr.G.Papavoine vraagt aandacht voor een tweetal zaken: - de mo gel ij k heid van e e n ex k u r s ie naar Be r l ic u m i • s • m• " De Pl a ets " • - aandacht besteden aan de militaire aspekten der Bossche geschiedenis i.s.m. dhr.J.van Ee. Mevr.C.de Bekker vraagt aandacht voor bijscholing en aanvulling der stadsgidsen. 11. Rondvraag. Dhr.G.v.d.Mosselaar: de cabaretgroep is nog op zoek naar vrouwelijke leden. 12. Om 15.06 uur begint de pauze. Na de pauze: vertoning van dia's van de Plechtige Omgang, waarna de groep "Linnengoed" nog ruim een uur optreedt. Om circa 17.30 uur: sluiting der bijeenkomst.
=========================================================================== FINANCIEEL VERSLAG 1987 beginsaldo f ledenbijdragen '87 ledenbijdragen '88 aktiviteiten leden aktiviteiten derden verkoop eigen verkoop derden kringhuis rente diversen kleding-verhuur giften rest , itutie porto
24.645,01 24.663,DD 16.478,00 9.232,50 12.184,45 2.806,60 5.949,15 3.395,65 1.103,07 244,40 380,00 3.5:17,50 75 DO
sekretariaat Kring-Nieuws representatie aktiviteiten bestuurskostr~n
aanmai3k uitgaven inkoop uitgaven kringhuis bankkosten kontributics diversen eindsaldo
f
1.880,92 5.801 ,22 1 • 031 '70 24.425, 72 731 , 5 6 315,50 3.469,09 25.212,84 249,86 24lJ,76 442,55 40.912,61
VERMDGINGSPDSITIE per 31-12-1987 liquide middelen eigen voorraad voorraad derden inventaris apparatuur debiteuren waarborgsom
f
40.912,61 42.696,15 2.913,39 10.000, DO 1 . 000, DO 1 64, 9 5 3.000,00
-- 16 --
ledenbijdragen '88 f aktiviteiten sekretariaat kring huis inkoop derden vermogen
16.478,00 1 .296,46 87,00 40,50 2.411,65 80.373,49
"
1 88
1
91
?oorlopig programm
t/m 21
maart:
29 februari:
.9
lezingencyclus
nieuwe publikatie: Kroniek Bouwhistorisch en Archeologisch onderzoek
20 maart: ledenvergadering 27 maart: palmpasenoptocht 18 of 19 april: lezing dr.H.P.H.Camps april: vaartochten Einnendieze en rondleidingen Sint Janstoren mei: lezing mr.E.C.M.Jacobs 12 juni: exkursie Sint Truiden 11
september: Brabantse heemkundige manifestatie 7 september: Open Monumentendag
)
september:
exkursie door de MeierU
9 oktober: ledenpresentatie oktober: Welshweek
=============== februari:
tentoonstelling Postkwakers
maart-april: tentoonstelling Bouwhistorisch onderzoek en archeologische vondsten
-- 1 7 --
de iuiste code voor gezelligheid. De Postkwakers. Zoals voor veel verenigingen zal gelden, geldt ook voor de Postkwakera, zij zijn bij toeval ontstaan. Eind jaren vijftig kenden vele verenigingen een terugloop in leden, zo ook de Ptt-Harmonie. De toenmalige voorzitter van deze harmonie - Bart Gevers - zocht naar een oplossing om hieraan een halt toe te roepen. Hij stelde voor om naast de harmoniemuziek nog een ander soort muziek op het repertoire te nemen en ziedaar een boerenkapel was geboren. Dit alles speelde zich af in de periode sep/okt 1957, ale oprichtingsdatum werd gekozen voor 11.11.1957. Het eerste optreden vond nlaata tijdens het Ciciliafeest van de Ptt-Harmonie in 1958. In 1959 werd voor het eerst deelgenomen aan de karnavalsoptocht in Oeteldonk. In de loop van hun 30 jarig bestaan zijn de Postkwakers uitgegroeid tot een kapel van naam en faam, Zowel in het binnen als baitenland zijn er vele hoogtepunten geweest,te veel om ' op te noemen. De muziek van de Postkwakers past bij karnaval, maar evengoed bij elk ander soort evenement dat een vrolijke/gezellige muzikale ondersteuning behoeft. Hoeveel optredens er sinds de oprichting zijn geweest is niet meer te achterhalen, maar het moeten er vele honderden zijn. Aan veel optredens verlenen de Postkwakers belangeloos hun medewerking, in principe doen zij alles voor iedereen. Een vaste relatie echter hebben zij met "De Bambergers", in 1971 zijn de Postkwakers hun hofkapel geworden. Tegenwoordig is de relatie Bambergers/Postkwakers er een van vrienden onder elkaar. Dat de Postkwakers en de Ptt-Harmonie een eigen leven zouden gaan leiden was duidelijk. Met de invoering in 1984 van eigen statuten en huishoudelijk reglement werd dit een feit. De benaming van boerenkapel werd omgezet in Folkloristische muziekkapel "De Postkwakers". Dat de binding nog altijd sterk ia blijkt o.a. uit artikel 5 van de statuten; ale gewoon lid kan tot de vereniging' worden toegelaten een persoon die lid is van de Ptt-Harmonie 's-Bosch. Waarom de Postkwakers nog bestaan zal wel liggen aan de fijne sfeer binnen deze vereniging, ook het feit dat een aantal vanaf de oprichting lid zijn is kenmerkend voor die goede sfeer. Het bekende logo, "Postkwakers de juiste code voor gezelligheid" hopen zij nog vele jaren waar te maken.
TOT EN MET 20 FEBRUARI IN HET KRINGHUIS TE BEZICHTIGEN -- 1 8
-
.
-
•• Het bestuur gaf de afgelopen maanden acte de precence bij de navolgende aktiviteiten: - comité Palmpasen (10 november) jubileum Stichting Brabants Heem (21 november) jubileum Leuvense Gidsen Bond (29 november) Overlegorgaan Binnenstad (9 december) Watertoren, eerste gemeentelijk monument (15 december) afscheidsreceptie B.v.d.Bulk (30 december) nieuwjaarsreceptie Gemeente (1 januari) overleg Stichting Welsh-Week (4 januari) nieuwjaarsborrel Postkwakers ( 10 januari) presentatie deel 2 Brabantse Rechthistorische Heeks (14 januari) ** De eerste aanmeldingen zijn binnen voor de ledenpresenatie op zondag 9 oktober as. Gezien de bijzondere opzet dit jaar bestaan er meer mogelijkheden tot deelname. Daarom is de inschrijvingstermijn verlengd tot 15 maart as. Voor méér informatie: zie pagina 43 van Kring-Nieuws nr. 77! ** Ook de komende tijd is het ZWANENBROEDERSHUIS iedere vrijdag tussen 11-15 uur gratis toegankelijk. Een stadsgids is dan aanwezig om U rond te leiden. Groepen behoren apart een afspraak te maken! ** Het bestuur heeft besloten GEEN exkursie naar Londen te organiseren. Enerzijds was de belangstelling hiervoor niet al te groot, anderzijds bleek het niet mogelijk een interessant programma voor een interessante prijs samen te stellen. ** Ruim 800 leden hebben in de maanden december en januari hun lidmaatschap voor het jaar 1988 voldaan. Degenen die dit nog niet hebben voldaan, verzoeken wij dit per omgaande te doen. In de loop van de maand maart wordt het ledenbestand opgeschoond: dat wil zeggen: wie niet betaalt heeft, wordt automatisch a~gevoerd als lid! Ieder lid dat op tijd aan zijn/haar financiële verplichtingen heeft voldaan, beschikt nu over een lidmaatschapskaart voor 1988.
**
Het bestuur van de Stichting Binnendieze is op zoek naar enkele mensen voor het laten funktioneren van hun nieuwe pand: Molenstraat 15a. Ze zijn op zoek naar mensen met bv. een administratieve opleiding, die tenminste twee dagdelen per week beschikbaar zijn. Nadere informatie bij dhr.Kuysten, tel. 144226
**·JEROEN BOSCH OP WARE GROOTTE: deze permanente foto-tentoonstelling mag zich in een nog steeds groeiende belangstelling verheugen. De komende weken wordt de kollektie verder uitgebreid. Omstreeks april zal de tentoonstelling alle (Europese) werken van Bosch omvatten. ** Zo'n zestig leden nemen momenteel deel aan de lezingencycles over de historie van onze stad. Gezien deze belangstelling overweegt het bestuur, naast de in april en mei reeds geplande lezingen over historische onderwerpen, in het komende najaar ook nog 1 of 2 interessante lezingen in te lassen. -- 19 --
~.
NCORDBRABANTS MUSEUM Overzichtstentoonstelling THEO KUYPERS Met de t e ntoonstelling Theo Kuypers-terugblik op twintig jaar kunstenaarschap opent het Noordbrabants Museum een nieuw programma van solo-exp6sities, gewijd aan hedendaagse Brabantse kunstenaars. Theo Kuypers, geboren in Helmond in 1939, woonde en werkte lange tijd in Lage Mierde (n.B.) en is nu gevestigd te Eindhoven. Hij . werkte echter ook in o.a. Suriname, Australig en Marokko, en was gedurende een aantal jaren lid van de Umuider Kring. Het Museum toont voor het eerst een representatief~overzicht van zijn gehele oeuvre. De tentoonstelling bestaat uit 67 werken: schilderijen, assemblages, tekeningen en grafiek, voornamelijk uit particulier bezit. Bij de tentoonstelling behoort een volledig in kleur geillustreerde catalogus. Deze tentoonstelling duurt tot 10 april. Geopend: dinsdag t/m v rij d a g 1 0- 1 7 uur zaterdag 11 -1 7 uur zon- en feestdagen 1 3-1 7 uur Andere grote tentoonstellingen in 1988: 22 april-25 juni De Familie Knip 8 juli-4 september De Slag bij WBrringen 16 september-20 november De collectie Cleveringa 9 december-10 februari Moord-Brabant in de Franse Tijd Het volledig programma hangt ter inzage in het Kringhuis.
================================= WELSH-WEEK IN OKTOBER De Stichting October 1944 's-Hertogenbosch, het Gemeentebestuur, de Juniorkamer Den Bosch, de Kamer voor Koophandel en Fabrieken voor 's-Hertogenbosch en Omstreken, de Ondernemersvereniging Hartje Den Bosch, vormen samen de Stichting 's-Hertogenbosch~\ial es. In oktober as. organiseert deze Stichting de Wels~eek. Ook onze Kring is bij de uitvoering hiervan betro~ken . • n een volgend Kring-Nieuws zullen wij hier nader op ingaan.
======================================================================= Enige jaren geleden hebben we een enquete gehouden om meer inzicht in ons ledenbestand te krijgen. Sindsdien zijn er honderden leden bijgekomen en ook weer vertro~ken. Vandaar dat U hieronder een invulstrook aantreft. Graag vragen wij hiervoor Uw medewerking en verzoeken wij U vriendelijk deze strook zo spoedig mogelijk in te leveren in het Kringhuis, c.q. op te sturen naar de Postbus. Bij voorbaat onze hartelijke medewerking! --------------------------hierlangs afknippen--------------------------------NAAM:
TELEFOON:
ADRES:
POSTKODE:
PLAATS:
LIDNUMMER:
BEROEP: HOBBY'S: VAARDIGHEDEN : KUNT U IN UW BUURT HET KR I NG - NIEUWS BEZORGEN:
1
ja
/
nee