... I"
krln9...nleuw1 Verschijnt minimaal 6 x per jaar. Uitgave van de Kring "VRIENDEN VAN ' s-HERTOGENBOSCH"
N U MME R
92
5 februari 1990
KRINGHUIS: Tweede Korenstraatje 18, tel.073-135098 Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 10-17 uur zondag van 12-17 uur bovendien op donderdag van 18-21 uur SECRETARIAAT: Postbus 1162, 5200 BE BETALINGEN: -
's-Hertogenbosch
postgiro 3119716 Van Lanschot reknr. 22 51 91 202 jaarlijkse bijdrage: minimaal f 25,00 jeugdleden: f 15,00
=========================================================================================== bijlage bij di.t Kring-Nieuws: folder In Buscoducis, zie pag.7-8.
=========================================================================================== Activiteiten in de komende weken: zaterdag 10 februari: rondleiding citadel (pagi.na 5) woensdag 14 februari: lezing over rommelpotten (pagina 6) zaterdag 24 februari: rondleiding citadel -J terdag 10 maart: rondleiding citadel zaterdag 10 maart: rondleiding In Buscoducis (pagina 7) zondag 11 maart: rond l eiding In Buscoducis zaterdag 24 maart: rondleiding citadel Verder: - dagelijks is het kringhui.s geopend (behalve met carnaval) - van dinsdag t/m zondag is de Jeroen Bosch expositie geopend (behalve met - iedere vriJdag is het Zwanenbroedershuis geopend (pagina 5)
carnaval
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
LIDMAATSCHAPSKAART 1989 de navolgende bonnetjes kunt U in februari nog gebruiken (als U ze tenminste nog bezit): BON A: hiervoor kunt U in het kringhuis tegen betaling van f 2,00 de dichtbundel De Vergulde Trom door Jeroen van Wilgen verkrijgen (voordeel f 3,00)BON B: hiervoor kunt U in het Kringhuis een gratis exemplaar afhalen van de speurwandeltocht van october 1.1. (voordeel f 2,00) BON C: hiervoor kunt U in het Kringhuis tegen betaling van f 2,50 het Jaarverslag 1988 Archeologie en Bouwhistorie krijgen (voordeel f 1,00) BON JEROEN BOSCH: tegen inlevering hiervan kunt U een gratis bezoek brengen aan de permanente Jeroen Bosch Expositie, Markt 79 (voordeel f 2,50) BON CITADEL: tegen inlevering hiervan kunt U in het Kringhuis een kaartje krijgen voor een rondleiding (voordeel f 2,00) -
1 -
NIEUWJAARSTOESPRAAK
7 januari 1990
Welkom. Al weer enige tijd is het jaar 1990 zijn loop in de geschiedenis begonnen. Het is goed om met onze vereniging even stil te staan bij deze wisseling van de jaren. Helaas kan ik deze keer niet kort van sto~ zijn!!!!! De uitnodigingskaart die U hebt ontvangen is bewust in deze vorm gegoten. De beide besturen willen hiermee de eenheid tussen Kring Vrienden en Stichting Binnendieze benadrukken. Beste vrienden en vriendinnen van 's-Hertogenbosch: onze vereniging is een bloeiende vereniging gebleken in het voorbije jaar. Het aantal leden blijft groeien en is gekomen op ruim 900. Wie zijn onze leden? De meesten zijn zgn. "slapende" leden. D.w.z. zij betalen hun contributie, soms meer dan de gebruikelijke f 25,00, en zij ontvangen hiervoor het Kring-Nieuws. Zij voelen zich duidelijk verbonden met onze doelstelling: "meer liefde voor 's-Hertogenbosch aankweken", waardoor ons culturele erfgoed kan worden bewaard. Door hun lidmaatschap stellen zij een belangrijke daad: zij maken de Kring Vrienden sterker. Deze belangrijke groep l eden wil het bestuur aan de vereniging blijven binden door in het Kring-Nieuws niet alleen maar mededelingen op te nemen maar er ook interessante artikelen in te publiceren. Ook door middel van de ledenkaart met bonnen kunnen deze leden toch iets van de activiteiten van de Kring meemaken of andere voordelen bekomen. Het experiment van de ledenkaart met bonnen is in 1989 goed geslaagd. Voor 1990 geeft het bestuur weer dezelfde soort lidmaatschapskaart uit. Een andere belangrijke groep leden wordt gevormd door hen die regelmatig de excursies van de Kring meemaakt en/of lezingen bijwoont. In 1990 wil het bestuur de twee soortige excursies voortzetten. Een op het terrein van de cultuur~historie en één op het terrein van de natuurlijke historie. En dan is er nog een groep leden die bij de Kring betrokken is als vrijwilliger. Deze leden beleven daar veel genoegen aan doordat zij in hun vrije tijd simpelweg veel voor anderen doen in een onderling goede saamhorigheid. De organisatie die nodig is om de ruim 130 vrijwilligers op de juiste plekken en op de juiste tijden in te zetten is géén sinecure en de zorg van het bestuur om kwaliteit te bieden aan "de gebruikers" van onze diensten heeft een hoge prioriteit. Het enthousiasme van de vrijwilligers is voor het bestuur een stimulans door te gaan met haar werk en te blijven zoeken naar nieuwe wegen die er voor een heemkunde vereniging open staan. Uit de vele gebeurtenissen van 1989 wil ik er graag enkele uitlichten waarbij de Kring eer heeft ingelegd: - Open Monumentendag. Er kan gesteld worden dat de inbreng van onze Kring onmisbaar is voor een goed slagen van zo'n dag. Helaas lijkt het er op dat de Kring niet altijd even au serieux wordt genomen. Het bestuur overweegt ernstig haar medewerking aan strikte voorwaarden te gaan binden. - De Sint Pieter. Dankzij de werkgroep "Het kleine monument" en de medewerking van Van Lanschot en transportbedrijf Sars is het beeld van Sint Pieter gered. Het is zolang opgeslagen bij de Gemeentelijke Dienst voor Archeologie en Bouwhistorie. De Kring stelt er een eer in, in 1990 te proberen een mooi plekske voor het beeld te zoeken, waar het gerestaureerd en wel in de oude St.Pietersparochie te pronk kan staan.
- 2 -
• i 1 - Prof.Goudappel. De lezing van ons geachte lid heeft veel aandacht gekregen. De denkbeelden tot redding en versterking van oude steden zoals 's-Hertogenbosch blijken in brede kring te leven. Het bebouwde culturele erfgoed speelt in de visie van prof.Goudappel een heel belangrijke rol. Daar moet zorgvuldig en met eerbied mee omgegaan worden. Op andere plaatsen dient grootschalige bouw afgewezen te worden zoals bijv. op '- het Burg.Loeffplein en omgeving. Bij de Gemeente 's-Hertogenbosch leven tegengestelde meningen. Enerzijds wil men bijv. het Mariapaviljoen afbreken omdat het in de weg staat en anderzijds wordt datzelfde Mariapaviljoen geprezen alszijnde een fraai, degelijk en beeldbepalend element in die wijk. · Onze wens is: Heb eerbied voor de laatste restanten uit het verleden in de Tolbrug en neem die als uitgangspunt, versterk de couleur locale door de Binnendieze open te leggen waar dat nog kan.
- Bezoekers van onze stad. Het hele jaar door heeft de Kring, zonder dat de Gemeente dat één cent heeft gekost, tienduizenden bezoekers met 's-Hertogenbosch kennis laten maken. Om U eni.ge cijfers te geven: Binnendieze 32.000 (was 23.000) Zwanenbroedershuis 1.529 (1386) , Toren 8.200 (7.783) Kringhuis; 7.286 (4428) Citadel 1.221 (192) Jeroen Bosch expositie 2.388 (3429) ) stadswandelingen enz. totaal bijna 60.000 (45.500). 2.974 (1974) Uit het imago-onderzoek dat de gemeente onlangs heeft uitgevoerd is gebleken dat onze stad onbekend is in den lande. En onbekend maakt onbemind. Ná een bezoek aan de stad blijkt dat "ver weg" de meeste bezoekers de stad meer appreci.ëren dan voor ZlJ er kennis mee hadden gemaakt. In alle bescheidenheid kan gezegd worden dat onze Kring haar (kosteloos) steentje daaraan heeft bijgedragen. Het uithangbord dat we straks zullen onthullen is de belichaming van het jaar 1989: verhuizen we, verhuizen we niet, hangen we het wel of hangen we het niet op. Het uithangbord als jo-jo, de Kring als jo-jo in 1989. Het jaar 1990 wordt een uitdaging voor de Kring. Het ziet er nu nl. echt naar uit dat de Kring een nieuwe behuizing zal krijgen in het pand Oude Dieze 12. We hopen, als de onderhandelingen met de gemeente ten minste voorspoedig verlopen en de gemeenteraad haar fiat geeft, in 1991 vanuit dit pand te kunnen gaan werken. In de loop van 1989 kwam bij het bestuur echt wel eens de pessimistische gedachte dat het allemaal niet door zou gaan. Al vanaf eind 1988 vinden er gesprekken ~~ aats met de gemeente en dat duurt allemaal zo lang ....... ondanks, en dat moet echt gezegd worden, dat de Kring grote sympathie bij het ambtelijk apparaat en B & W heeft ontmoet. Maar ja, ambtelijke molens ........ .
'?
Niet Deventer, maar 's-Hertogenbosch kan met de eer ''het eerste Historische Informatie Centrum" van Nederland te bezitten, gaan strijken!!!! Onze stad heeft haar nek uitgestoken en ondanks dat toezeggingen vanuit Den Haag op financieel vlak nog niet zijn geëffectueerd, heeft de Gemeente haar gewicht achter de plannen gezet. En dat mag ook wel. Door het werk van de Kringvrijwilligers bespaart de gemeente zich een loonsom van ruim f 500.000,= per jaar als ze de promotionele activiteiten door beroeps-oproepkrachten had moeten laten verrichten. En dan mag de Kring ook nog eens blij zijn niet meer dan f 32.000,= huur per jaar op te hoeven hoesten!!!!! De Gemeente 's-Hertogenbosch zit financieel weer op de eerste rang'!!! Een echte erkenning van het werk van de Kring zou minstens kunnen liggen in het financieren van de inrichtingskosten.!!! Het Historisch Informatie Centrum, dat de Kring gaat bemensen, beschouwt het bestuur als de maatschappelijke erkenning voor het "belangeloze en enthousiaste" werk van onze vereniging voor de stad. "Deze kroon" op de Kring "Vrienden van 's-Hertogenbosch" brengt de verplichting met zich mee voor 100% kwaliteit te bieden aan leden en bezoekers. Voorwaar een uitdaging!!!!
- 3 -
1
In de nieuwe behuizing zal een grote tentoonstellings-ontmoetingsruimte komen waar met behulp van de modernste technieken de geschiedenis van onze stad zal worden uitgebeeld. De Kring kan drempelverlagend werken, immers door de verkoop van de kaartjes voor de Binnendieze-vaartochten in het nieuwe pand onder te brengen, kunnen er jaarlijks tienduizenden mensen met onze informatie in contact komen. Overigens zij wel vermeld dat verlenging van het contract om te varen op de wateren van de Binnendieze voor de Kring een essentiële voorwaarde is om het nieuwe pand te betrekken. Vanuit Oude Dieze 12 kan de Kring haar vleugels verder uitslaan. Geven wij nu al speciale rondleidingen voor o.a. citadel, Zwanenbroedershuis, Toren en Uilenburg, in de toekomst willen we ook rondleidingen gaan verzorgen in andere kerkgebouwen dan de St.Jan; in de weekenden in het stadhuis; in Bossche kelders en particuliere gebouwen en tuinen etc. Daarvoor willen we speciaal vrijwilligers gaan opleiden: object-gidsen. De Jeroen Bosch Expositie kan ook in Oude Dieze 12 onderdak vinden. Op deze WlJZe kan de collectie bijeenblijven en toegankelijk worden voor een breed publiek. Het varen op de Binnendieze kan worden uitgebreid met het resterende deel van de Verwersstroom en met de Groote Stroom. Zelfs kan er straks op de gracht gevaren worden met een andersoortig vaartuig. Wij zijn ±n voor vernieuwing en uitbreiding, echter met behoud van het kleinschalige en vriendelijke karakter van onze vaartochten. Evenwel moet de Kring oppassen te veel hooi op haar vork te nemen. Weloverwogen zal het bestuur te werk moeten gaan .... Ik heb daar alle vertrouwen in! - 1990 zal een uitdaging worden!! Contacten die het voorgaande jaar goed van de grond zijn gekomen met de gemeente zullen wij als Kring koesteren. Wij zien daar ook een stuk erkenning in!! - Contacten met de VVV werpen langzaam maar zeker hun vruchten af. Daar waar het voor onze stad 's-Hertogenbosch dienstig is, staat de Kring open voor samenwerking. Hopelijk vinden we elkaar in 1990 wat betreft rondleidingen St.Jan en de opleiding voor stadsgidsen. - Helaas zal er in 1990 geen 's-Hertogenwandeling plaats vinden. De sponsoractie om de benodigde gelden binnen te krijgen is mislukt. Ook de werkgroep "folklore" is het afgelopen jaar geen succes geworden, ondanks de inzet van een aantal leden. Het bestuur zal onderzoeken hoe deze zaken het beste aangepakt kunnen worden. Een nieuwe werkgroep "Luchtfoto's" zal hopelijk in 1990 van zich laten horen. Als grootste wens spreekt de Kring uit dat het negatieve beeld dat onze stad uitstraalt kan worden omgebogen!! Dat beeld wordt gevoed door vervuiling en verloedering van de binnenstad. Het is voor echte vrienden van 's-Hertogenbosch heel pijnlijk hiermee geconfronteerd te worden. Stadsgldsen en andere rondleiders hebben vaak het schaamrood op de kaken als zij de stad aan bezoekers laten zien. Je ontvangt je gasten toch het liefst in zo gunstig mogelijke omstandigheden!! Wie moet daarvoor zorgen??? Moet de Kring nu ook nog de stad schoonmaken, rolluiken weghalen, schreeuwerige, ontsierende reclame onderstoppen?? en~.enz. Kijk eens naar Brugge hoe het kan! - Een andere wens is dat de Gemeente goed zal omgaan met de nieuwe Monumentenwet, die de verantwoordelijkheid voor het monumentenbeleid bij de lokale bestuurders legt. Vanuit de Kring is de werkgroep "Binnenstadsbeleid" inmiddels goed toegerust om een oogjé in het zeil te houden. Verder sluit ik me graag aan bij de wens die de Eerste Boer den Beste bij de nieuwjaarsreceptie op het stadhuis uitsprak: "Mensen mak die Kring Vrienden gro!Eer. Ze hebbe 't nie allenig veur d'r eige verdiend, mar veural veur de stad die ze koestere meej un werrum hart".
- 4 -
)
. 1\
'
Als laatste wens mag ik mede namens het bestuur besluiten met: "Vrienden en Vriendinnen van 's-Hertogenbosch, in goede gezondheid en met het hart op de goede plek, gaan we van 1990 een heel fijn en spannend jaar maken." Bedankt voor Uw welwillende aandacht.
==============================================================================================
J1ïllf!tl
~
lidmaatschapskaart 1990: in de eerste week van februari worden de nieuwe KAARTEN VERZONDEN naar die leden die hun bijdrage 1990 hebben voldaan. Tot onze verbazing waren er nog al wat leden die zich beklaagden over het feit dat men een acceptgirokaart had ontvangen, terwijl men al betaald had. Reeds in het Kring-Nieuws van 12 november 1.1. kondigden wij (op blz.68) aan dat ieder lid een acceptgiro zou krijgen, vanwege de voorschriften der PTT. De lidmaatschapskaart 1989 blijtf't geldig in de maanden januari en februari, daarna vervalt die kaart onherroepelijk!
**
activiteiten in 1990 buiten de activiteiten die reeds in dit Kring-Nieuws worden aangekondigd, staan op het programma: zondag 25 maart: algemene ledenvergadering zaterdag 28 april: start vaarseizoen zondag 20 mei: excursie naar natuurgebieden rondom Leuven zaterdag 8 september: open monumentendag zondag 7 oktober: excursie naar Bergen op Zoom zondag 14 oktober: ledenpresentatie zondag 18 november: Bossche ruilmarkt ) De excursie naar Brugge (De Gouden Boom) is verzet naar 18 augustus 1991.
**
nieuwe vrijwilligers: door een verdere uitbouw van activiteiten in het Kringhuis en de groeiende vraag voor rondleidingen op de St.Janstoren en vaartochten op de Binnendieze kunnen we voor deze activiteiten in de komende maanden zeker 10 nieuwe vrijwilligers inschakelen. Ook voor de nieuwe werkgroep "Luchtopnamen" kunnen we mensen gebruiken. Een tweetal van die foto's kunt U momenteel in het Kringhuis bekijken .. Ook zoeken we nog enige gastvrouwen voor de permanente Jeroen Bosch expositi.e. Opgaven hiervoor in het Kringhuis. U ontvangt dan een uitnodiging voor een gesprek met een bestuurslid.
**
sluiting kringhuis en Jeroen Bosch expositie : in verband met carnaval gesloten op zondag 25, maandag 26 en dinsdag 27 februari. Overige dagen gelden de normale openingstijden zoals op de voorzijde van elk kring-nieuws vermeld.
Uf
Zwanenbroedershuis: sinds begin november kunt U weer iedere " rij dag tussen lJ . 00 en 15.00 uur terecht voor een gratis rondleiding in het Zwanenbroedershuis door één van onze gidsen. Door bijzondere activiteiten van de Broederschap kunnen sommige vrijdagen uitvallen. In het Kringhuis kan men U hierover altijd inlichtingen verstrekken.
XX Citadel
: met ingang van februari worden voortaan elke 2e en 4e zaterdag van de maand om 11.00 uur rondleidingen verzorgd in de Citadel. Aanmelding hiervoor kan UITSLUITEND geschieden in het Kringhuis (tot de vrijdag ervoor). De kosten bedragen f 2,00 p.p. (door inlevering van het bonnetje op Uw lidmaatschapskaart kunt U gratis kaartje krijgen). Echter: alléén in het Kringhuis!
- 5 -
,
1
; l)j
OP WOENSDAG 14 FEBRUARI HOUDT BEN HARTMAN UIT SCHIJNDEL EEN MUZIKALE : SP:Hl.EEKBEURT OVER DE
R 0 MME L P 0 T Aanvang: 20.00 uur in de Collegezaal van het Stadsarchief, Bloemenkamp 50. Waaruit bestaat deze muzikale lezing? 1) een dia-serie. Hierin komen aan de orde: - iconografie: de rommelpot staat afgebeeld op schilderijen, denk aan Jan Steen en Frans Hals, op etsen, pentekeningen, wandtegels, enz. - 'n muzikale, historische en technische uitleg over het instrument. 't gebruik van de rommelpot: wanneer en hoe werd het instrument gebruikt. 2) muziekvoorbeelden. De dia's worden begeleidt door muziekfragmenten. Die komen van L.P. 's, veelal gemaakt door volksmuziekgroepen uit de jaren '60 en '70. Vooral de negen platen van de Vlaamse volksmuziekgroep " 't Kliekske" bieden veel interessante muziekdocumentatie. 3) Tenslotte demonstreren we de rommelpot
uiteraard!
Het einde der bijeenkomst is omstreeks 22.00 uur.
Vrouw, 't is Vasteavond, Ikkom niet thuis voor te avond Te avond in de maneschijn, Als vader en moeder naar bed toe zijn. Gekke Griet, vertel het niet, Want onze Jan is dronken. Dronken Piet is onze gebuur, Schuins tegen ons over. Vat 'n stoel en zit bij 't vuur, De prutselpot hangt over. Boven in de schouwe, Daar. hangen de worsten aan touwen, Vrouw, geef mij een lange, En laat de korte maar hangen. Snij maar diep, snij maar diep, Snij maar in mijn vinger niet. 'k Heb gezongen en niets gehad, Geef mij een stuk van 't varken z'n gat, Rommelpotterij~ Rommelpotterij, Geef me een cent, dan ga ik voorbij.
- 6 -
)
In Buscoducis
Op zaterdag 10 en zondag 11 maart as. worden om 12.00, 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur telkens twee rondleidingen voor onze Kring georganiseerd. Met ingang van zondag 11 februari kunt U hiervoor reserveren in het Kringhuis. De kosten van entree + rondleiding bedragen f 2,50 p.p. Daarnaast dient U bonnetje A en/ ) of bonnetje B. Maximaal 500 leden kunnen dus deelnemen: wie het eerst komt, het eerst maalt.
I n schrijven kan uitslui-
tend persoonlijk in het Kringhuis: U ontvangt nl. meteen een kaart met datum en tijdstip van rondleiding.
=========================================== de bonnetjes A en/of B dienen afkomstig te zijn van de lidmaatschapskaart 1990! Een kaartje kost f 2,50; twee kaartjes dus f 5,00! ! ! ! ! !
, ---------------------- -------------------frlev.J:tVL van l<oudewa:tVL
/ri,i__chael no:tehou:t, hooç;;t.e 96 cm.
ciAca 1470 Uden, frlLMeum vooll 'ReligĂ -eUJ-e l<un.-1L
------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------JAARLIJKSE BIJDRAGE: statutair dient die in het minimale bedrag is voldaan: wilt U alsnog U bespaart ons daarmee hartelijke dank.
- 7 -
de maand januari te geschieden.
f 25,00. enige leden hebben minder een aanvullend bedrag storten! een hoop werk. Bij voorbaat onze
In Buscoducis
."
LEZINGENCYCLUS In het kader van de expositie In Buscoducis zal mevr.drs.A.van Ravels-Classen, als kunsthistorica ook verantwoordelijk voor de succesvolle lezingencyclus over Santiago de Compostela, voor het Noordbrabants Museum een viertal lezingen houden. Hierin zal zij, onder andere aan de hand van dia's en muziekfragmenten, de stad 's-Hertogenbosch in het perspectief plaatsen van de Bourgondische cultuur. Het historisch kader waarbinnen de tentoonstelling valt, komt uitvoerig ter sprake, alsmede de materiĂŤle cultuur van kerken, kloosters en van de stedelijke elite. De historische fenomenen die voor 's-Hertogenbosch zo'n belangrijke rol hebben gespeeld, zoals bijvoorbeeld de beeldenstorm, de reformatie en de contrareformatie worden eveneens belicht. Door het hele verhaal, dat voor een breed publiek geschikt is, lopen- als een rode draad- de op de tentoonstelling aanwezige objecten. De lezingen worden gehouden op onderstaande data: 1. woensdag 24 januari om 20 uur of donderdag 25 januari om 14 uur.
2. woensdag 21 februari om 20 uur of donderdag 22 februari om 14 uur. 3. woensdag 21 maart om 20 uur of donderdag 22 maart om 14 uur. 4. woensdag 25 april om 20 uur of donderdag 26 april om 14 uur. De kosten voor deze cyclus bedragen f 65,00 per persoon. Belangstellenden kunnen zich schriftelijk aanmelden bij het Museum.
THEMADAGEN zaterdag 17 februari van 10.30-15.30 uur: "KLOOSTERARCHITECTUUR" zaterdag 10 maart van 10.30-15.00 uur: "BOEKEN UIT DEN BOSCH". zaterdag 31 maart van 10. 30-16 . 15 uur: "MUZIEK IN VELE TOONAARDEN". De kosten bedragen resp.f 20,00, f 20,==en f 29,50 (incl.lunch) In het Kringhuis liggen ui.tvoerige informatiefolders en aanmeldingsformulieren.
- ---------------------------------------LUNCH/DINER-SUGGESTIE In het kader van het tentoonstellingsproject bestaat de mogelijkheid om in groepsverband de maaltijd te gebruiken in een architectonisch kader dat dateert uit de Bourgondische tijd. Informatiefolders hierover zijn verkrijgbaar in het Kringhuis.
CONCERTEN CYCLUS Op de zondagen 11 februari, 4 maart, 25 maart en 22 april vindt een serie concerten plaats in het Noordbrabants Museum en in de St.Jan. De concerten zijn gewijd aan de musiek van de 15de, 16de en 17de eeuw in relatie tot 's-Hertogenbosch. De inschrijvingsprijs bedraagt f 60,00. In het Kringhuis zijn programma's en inschrijvingsformulieren aanwezig.
- 8 -
)