Kringnieuws 1991 06 17 101 by Jack van Elten

Verschijnt minimaal 6x per jaar. Uitgave van de Kring "VRIENDEN VAN 's-HERTOGENBOSCH" KRINGHUIS: Tweede Korenstraatje 18, tel. 073-135098 Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 10-17 uur zon- en feestdagen van 12-17 uur bovendien op donderdag van 18-21 uur SECRETARIAAT: Postbus 1162, 5200 BE

's-Hertogenbosch

N U M M E R 101 3 juni

1991

BETALINGEN: -

postgiro 3119716 Van Lanschot reknr. 22 51 91 202 jaarlijkse bijdrage: minimaal f 25,00 jeugdleden: f 15,00

===========================================================================================

Beste leden, In dit derde Kring-Nieuws van 1991 vragen wij weer uw aandacht voor diverse zaken. [[[ Nà het grote succes van de fototenttonstelling van Jan Verhoeff, is er in het Kringhuis weer een zéér belangwekkende expositie te zien: Maria-Ikonen van Frans Geenen. Iets zeer aparts! Op pagina 32 kunt U er meer over lezen. [[[ Op de pagina's 33 t/m 35 vindt U allerlei bestuursmededelingen; o.a. informatie over de gehouden ledenvergadering; het waarom van het niet doorgaan van de verhuizing naar de Oude Dieze; nieuw verkrijgbare uitgaven in het Kringhuis enzovoort [[[ Gedurende het gehele jaar organiseren we rondleidingen en vaartochten voor U en de vele toeristen die onze stad bezoeken. In de zomermaanden doen we daar nog een schepje boven op. Alle informatie hierover op pagina 36. En uiteraard in het Kringhuis. [[[ Op pagina 37 vindt U nog enige activiteiten van "derden", waarna op de pagina's 38 t/m 42 ons bestuurslid Theo van Herwijnen uitvoerig stil staat bij de ontstaansgeschiedenis van de Drakenfontein.

- 31 -

•

!Va he;t [)AO:te -óucc01 va.n de f_o;to;ten;toorl/.J:teJ..J.ÁJLg_ me;t wV"Lk. van :J.a.n VV"lhoef_f_, nu wee/l eerl/.J ~e:l-ó 9eheel an.dV"L-ó i..n. on-ó K~JNÇHUJS. Me;t i..n.9a.n9 va.n ~on.da9 19 mci k.un.;t U ;to;t en me;t ~on.dag, 14- j~ ;tvz.ech:t voo.11. een /_.11.a~e ;ten;toorl/.J:teili..n.g, va.n "MA~JA JHON&V" va.n FRANS ÇaJV&V. Oa9e)_ijk.-ó g,eopend ( voo.11. de openi..n.9-<l;t.iJ-den: ~e de voo.11.pag_.i_n.a). Wie is Frans Geenen? Een zeer ambitieus en bewogen mens. Dit blijkt uit al ziJn werken, en dat .zijn er veel. In de tijd dat hij werkzaam was b i j de P.T.T. kon hij al heel vroeg zijn kreativiteit botvieren; houtsnijwerk en boetseren, mozaiek en wat later tekenen en schilderen. Bij al dit werk wist hij zich gesteund door zijn liefhebbende en zeer geïnteresseerde vrouw Tonny. Helaas is zij hem enkele jaren geleden door de dood ontvallen. -Zijn troost zijn nu zijn twee dochters en een schat van een kleinkind. Frans is nu .63 jaar. Frans werkt volgens hem op dit moment aan boeiende onderwerpen. Eerst ZlJn stillevens, dan als rasechte Bosschenaar, Oud Den Bosch, dan het Brabants dorpsleven uit de twintiger en dertiger jaren. Nu is hij toe aan een tentoonstelling van zijn "Ikonen", aangevuld met enkele stukken Egyptische geschiedenis. Onwillekeurig vraagt men zich af of het wel mogelijk is of Onze Lieve Vrouw van Den Bosch wel als Ikoon kan gelden. Ikonen horen immers thuis in de Grieks'Katholieke (Byzantijnse) Kerkelijke kunst. Maar, mag een kunstenaar zijn fantasie dan niet laten werken? Waarom kan deze techniek niet toegepast worden op eigen ontwerpen? Is Frans wel een kunstenaar? Als we hem dit vragen zegt hij met een glimlach:"Wat ik maak zou ik AMBACHTELIJKE KUNST willen noemen". Hoe het ook genoemd mag worden, zijn werk vind ik in elk geval alles behalve amateuristisch. Het is professioneel, hiëratisch. Frans heeft een absoluut eigen stijl. Hij gaat zeer precies te werk. Het hout wordt met zorg uitgekozen. Het werken met bladgoud heeft hij volledig in de hand. Zijn kleurmenging is van grote precisie en geheel volgens zijn "Eigen palet". Hij is volledig autodidact. Dit wetende geeft het een bijzondere bekoring aan zijn werk. Frans heeft ook plezier in zijn werk en het is hem een groot genoegen als hij ook anderen daarvan kan laten genieten. Dat kan zeker met de expositie van zijn "Ikonen". Deze tentoonstelling moet U beslist gaan "BEZIEN". Het loont zeker de moeite. Wij zien al verlangend uit naar zijn volgend werken, die aquarellen zullen worden. Frans, veel succes en nog vele vruchtbare jaren in deze waardevolle bezigheid, dan zal je wens: "Als een ander het ook maar mooi vindt", zeker in vervulling gaan. Dus .•.• vanaf zondag 19 mei tot en met zondag 14 juli aanstaande in ons KRINGHUIS. Br. Wout Carton

- 32 -

)

1111 .

Op zondag 24 maart 1.1. vond onder grote belangstelling onze jaarlijkse algemene ledenvergadering plaats, waar o.a . twee nieuwe bestuursleden werden benoemd. In zijn eerste vergadering heeft het bestuur de functi es als volgt verdeeld: voor zitter secretaris penningmee ster vice-voorzitter tweede secretaris tweede penningmeester coรถrdinator rondleidingen

Nort Lammers Anne Boer - van Lanschot Jack van Uden Wout Kuysten Theo van Herwynen Riet van den Heuvel - Damen Jan Kleyne

Tijdens diezelfde ledenvergadering werden de Kringleden gehuldigd, die zich al meer dan 12~ jaar belangeloos inzetten als vrijwilliger bij vele activiteiten. Het zijn de mensen van het eerste uur, die nog de tijden hebben meegemaakt, dat: de Kring "slechts" 650 leden had; er regelmatig wandelboekjes werden uitgegeven; - het Kring-Nieuws overging van stencil naar offsetdruk; - er een Raad van Kommissarissen werd ingesteld; tijdelijke Kringhuizen in de Ridderstraat en Lange Putstraat werden vervangen door definitieve aan de Stationsweg en in het Tweede Korenstraatje; - de stad haar 800-jarig bestaan vierde met een scala aan activiteiten. Als dank voor hun werkzaamheden ontvingen de tien jubilarissen een zilveren jubileumspeld, waarop in goud het Kringvignet is afgebeeld, plus een rode roos. Dez e jubilarissen zijn (in willekeurige volgorde): Peter-Jan van der Heyden, Henny van der Heyden, Jan Masselink, Frans Spierings, Bert Bartels, Bernard van de Bulk, Ria Kleyne, Wil Hartkamp,Adri van Rijsbergen en Jozef Hoekx. Vervolgens werden Saphia de Vries en Bas Nieuwland gehuldigd. Zij vierden beiden hun 5-jarig jubileum als Binnendiezebomer. Dat is een uniek jubileum: in de toekomst zal er niet meer op de Dieze geboomd worden. Zij ontvingen als dank voor hun werk een miniatuur van een Diezeboot in zilver, uiteraard voorzien van een boom.

~I Tijdens diezelfde ledenvergadering werd op verzoek van Frans Teurlings een nieuwe werkgroep ingesteld. Het gaat hier om leden die van alles en nog wat over 's-Hertogenbosch verzamelen. Tijdens deze vergadering meldden zich al enige leden aan. Belangstellenden kunnen zich voor deze groep aanmelden in het Kringhuis. I~

In de afgelopen maanden hebben weer een vijftigtal mensen deelgenomen aan een cursus Boschlogie (een samenwerking tussen MEAO, Stadsarchief en onze Kring). De belangstelling voor deze cursussen is en blijft zeer groot. Momenteel wordt bekeken of er over enige maanden opnieuw een dergelijke cursus georganiseerd kan worden. Eventuele belangstellende leden kunnen zich - uiteraard onder voorbehoud- zich hiervoor opgeven in het Kringhuis.

In samenwerking met de Gemeente, het VVV, het Noordbrabants Museum en het Kerkbestuur Parochie Binnenstad is afgelopen maand de nieuwe opleiding voor stadsgidsen van start gegaan. Het merendeel van de de elnemers is lid van onze vereniging. Over een jaar hopen we dus enige tientallen mensen toe te kunnen voegen aan onze nog steeds groeiende groep rondleiders. Want ondertussen gaat de interne opleiding voor objectgidsen gewoon door.

- 33 -

Enige weken geleden ontving U een extra Kring-Nieuws in verband met het definitief afzien van onze verhuizing naar het pand aan de Oude Dieze. Enige jaren zijn we zeer intensief bezig geweest met de voorbereidingen voor deze verhuizing. Het grootste voordeel van deze verhuizing zou geweest zijn dat alle activiteiten van de Kring onder één dak zouden kunnen plaatsvinden (nu zijn er nog altijd drie locaties: Tweede Korenstraatje 18, Molenstraat 15a en Markt 79). Er zijn twee belangrijke redenen waarom Uw bestuur unaniem besloot af te zien van de verhuizing (daarin nadrukkelijk gesteund door de Raad van·Kommissarissen). le In de loop der tijd werd het gebouw voor ons steeds duurder. Eerst vervielen de bijdragen in de investeringssfeer. Later werd de huurprijs dusdanig verhoogd, dat het voor het bestuur onaanvaardbaar werd. Daarnaast zou het pand niet opgeleverd worden zoals was afgesproken. Ook hier zou de Kring extra investeringen dienen te doen. De Kring zou in een financiële afhankelijkheidspositie worden gedwongen, waarbij de toekomst van de Kring in gevaar zou kunnen komen. Onaanvaardbaar hoge uitgaven dus! 2e De inkomstenzijde! Uw bestuur zag het inkomstenplaatje op de nieuwe locatie steeds verder onder druk komen te staan. Uitgangspunt was geweest het bezoek van tienduizenden mensen die zouden gaan varen. Maar de Verwersstroom bleek voor ons onbevaarbaar te zijn, terwijl in de toekomst waarschijnlijk ook de Grote Stroom onbevaarbaar zou blijken. Dit ondanks de afspraken zoals die zijn neergelegd in de overeenkomst met de Gemeente betreffende het toeristisch bevaarbaar opleveren van de Birinendieze. Bovendien waren we er vanuit gegaan (op basis van toezeggingen van de Gemeente) dat Oude Dieze 12 zou liggen aan de toegang tot het cultuurplein: de Parade. Nu het zich laat aanzien dat ook dat nog jaren op zich laat wachten (bv. het auto-vrij maken van de Parade), zou de aanloopperiode voor de nieuwe locatie ongewenst lang gaan duren. Voor het bestuur stond en staat voorop: het belang van de Kring zelf! Het handhaven en uitbouwen van de activiteiten voor leden en daardoor ook voor iedereen die geinteresseerd is in het cultuur-historisch belang van onze stad. Helaas moesten we constateren dat hiervoor bij de Gemeente geen greintje belangstelling bestaat. Voorlopig blijft de situatie dus, zoals hij al enige jaren is: spreiding over drie locaties. Allereerst wordt er nu gesproken met de eigenaar van het Kringhuis over een nieuw huurcontract, met aanpassing van de ruimte die nu door ons wordt gebruikt en de eventuelemogelijkheid meer ruimte te kunnen gaan huren. Uiteraard houden wij U van de ontwikkelingen op de hoogte.

De excursie naar Brugge is volgeboekt! U kunt zich desgewenst laten bijschrijven op de reserve-lijst (voor als mensen door omstandigheden afvallen!).

NIEUW verkrijgbaar in het Kringhuis: - diverse beeldjes - Er-Op-Uit (NS-uitgave) f 4,25 Uilenburg: Verleden en Heden: de nieuwste eigen uitgave van onze Kring. prijs f 4,95 (tegen inlevering van bonnetje A van Uw lidmaatschapskaart betaalt U slechts f 2,50) - brochure Halve Peer f 1,11 - beeldje Halve Peer (in doosje met toelichting) f 15,00

- 34 -

~·

vervo lg bes tuursmededelingen: ~~

Het bestuur zoekt nog e nige nie uwe vrijwilligers met een du i delijke boekhoudkundige/administrat ieve a chtergrond. Leden met zo'n achtergrond die minimaal 1 halve dag per week di t werk zouden willen doen, kunnen zich melden in he t Kringhuis.

Op 9 mei 1.1. was het 25 jaar ge l eden dat Bisschop Bekkers overleed. Ter gelegenheid daarvan wordt er in Sin t Oedenrode een tentoonstelling gehouden. Ter gelegenheid van de Jherdenking van 12~ jaar nà zijn overlijden organiseerde onze Kring van 21 t/m 29 oktober 1978 in het Noordbrabants Museum een expositie onder de titel "De Liefde Als Wapen". Die expositie was gewijd aan de persoon van Mgr.Bekkers. Foto's, schilderijen, boeken en een videoband liete n ruim 12 ~ jaar na zijn sterfbed de bezoekers zien wat er bekend en minder bekend is van " de bis~chop". Familiel e de n, bekenden, het Bisdom en anderen stelden hun eigendommen ter beschikking. Onder andere de bisschopsattributen als de ring, mijter en staf van Bisschop Bekkers hatiden een plaats op de expositie gevonden. Ter gelegenheid van die expositie verscheen in het kring-Nieuws nr 20 van oktober 1978 een informatiepagina over Bisschop Bekkers. Voor belangstellenden zijn overdrukken hi ervan in het Kringhuis gratis beschikbaar.

Vanwege het slechte weer ging de voor 5 mei 1.1. geplande fietstocht naar het archeologisch museum in Gewande niet door. Na de vakantieperiode wordt die tocht alsnog georganiseerd. Meer informatie hierover in het volgende Kring-Nieuws dat in augustus verschijnt. Eventuele kopy voor dat Kring-Nieuws moet uiterlijk 1 juli bij het secretariaat of in het Kringhuis worden ingeleverd.

Het bestuur probeert vóór de excursie naar Brugge nog een bijeenkomst te organiseren, waarop een vertegenwoordiger van één der gidsenorganisaties aldaar één en ander over Brugge komt vertellen. Informatie hierover in het volgend Kring-Nieuws.

Bij voldoende belangstelling wordt er in het najaar weer een Bossche Ruilmarkt georganiseerd. Om die belangstelling te peilen, verzoeken wij eventueel geinteresseerden zich nu reeds aan te melden in het Kringhuis.

••

In april 1990 onthulde onze Kring een plaquette bij het pand Ridderstraat 4 (zie ook Kring-Nieuws 94 van mei 1990). Om de discussie over dit onderwerp gaande te houden, ligt het in de bedoeling- in principe op zaterdag 14 september:Open Monumentendag- opnieuw een plaquette te onthullen. Volledig open is nog welke restauratie/renovatie de onderscheiding zal krijgen. Leden die suggesties willen doen, zijn van harte welkom in het Kringhuis met hun voorstellen.

Het bestuur Spanje gaan doen in het telefonisch

)

- 35 -

wil graag in contact komen met leden die binnenkort naar (met name naar Madrid) en voor ons bereid zijn boodschappen te Prado-museum. Aanmelden graag in het Kringhuis, waarna wij contact met U opnemen.

â&#x20AC;˘ '1

Z 0 M E

R S E

A C T I V I T E I T E N

========================================

Onze Kring organiseert in de zomermaanden weer diverse activiteiten die zowel voor Bosschenaren als voor toeristen interessant zijn. En die zowel bij slecht als bij goed weer doorgang vinden. Op alle WOENSDAGEN en ZATERDAGEN in juli en augustus organiseren we stadswandelingen door onze oude, historische binennstad. Deze wandelingen duren ca. 1~ uur en starten steeds om 14.00 uur in het Kringhuis. Kosten: f 3,00 p.p.; kinderen t/m 12 jaar: f 1,00. Uiteraard kunt U ook een bon van Uw lidmaatschapskaart inleveren in het Kringhuis: U krijgt dan een gratis deelnemersbewijs. TORENRONDLEIDINGEN: op alle woensdagen en zaterdagen in de maanden juli en augustus om 14.00 en 15.00 uur. Verder op alle zondagen t/m eind september om 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur worden er rondleidingen georganiseerd. Maximaal 25 deelnemers per beklimming. Duur: ca. 4 Ă 5 kwartier. Kaartverkoop: aan de voet der toren: telkens vanaf 1 kwartier voor aanvang van de eerste rondleiding op die dag. Kostent f 2,00 p.p.; kinderen t/m 12 jaarf 1,00. Uiteraard kunt U ook een bon van Uw lidmaatschapskaart inleveren om een gratis kaartje te krijgen. VAARTOCHTEN BINNENDIEZE: van dinsdag t/m zondag, telkens om 11.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00 en 17.00 uur. Tot en met het eerste weekeinde in oktober! Duur: ca. 45 minuten. Kosten: f 6,00 p.p.; Pas 65+ f 5,00; kinderen t/m 12 jaar f 2,50. Uiteraard kunt U ook hierbij gebruik maken van een bon op Uw lidmaatschapskaart. Kaartverkoop: Molenstraat 15a; teJ_. 122334. Het verdient aanbeveling vooraf telefonisch te informeren of er nog plaats is.

RONDLEIDINGEN CITADEL: elke 2e en 4e zaterdag van de maand. Aanvang: 11.00 uur. Kaartverkoop: Kringhuis. Kosten: f3,00 p.p. Duur: ca 1 uur. Ook hiervoor kunt U een bon van Uw lidmaatschapskaart gebruiken! RONDLEIDINGEN ZWANENBROEDERSHUIS:op alle vrijdagen tussen 11.00 en 15.00 uur kunt U terecht voor een gratis rondleiding door een van onze gidsen. PERMANENTE FOTOTENTOONSTELLING JEROEN BOSCH Ook gedurende de zomermaanden kunt U van dinsdag tot en met zondag, dagelijks tussen 13.00 en 17.00 uur terecht op Markt 79. Entree: f 2,50p.p.; op vertoon van Pas 65+ f 1,50. Jongeren tussen 12 en 18 jaar: f 1,50. Kinderen t/m 11 jaar hebben- mits onder geleide- gratis toegang. Ook U kunt gratis toegang krijgen door de bon van Uw lidmaatschapskaart in te leveren.

- 36 -

!\ktiuiteiten derden. >HEJE

In het kader van het jubileum "150 jaar stadsarchief" wordt op vrijdag 7 juni 1991 een symposium georganiseerd, onder de titel: "Bestuurders

het

Archief"

Het sympósium wordt gehouden in het Jeroen Boschhhuis tussen lOen 16 uur. Kosten voor deelname: f 25,00 p.p.(inclusief congresbundel). Volledige informatie + aanmeldingsformulier zijn op te halen in het kringhuis. JEJEJE

STICHTING BOSSCHE AMATEUR SCHILDERDAG. Op zondag 2 juni as. vindt de tweede Bossche Amateur Schilderdag plaats. Alle informatie hierover kunt U verkrijgen in het Kringhuis.

JEJEJE

NOORDBRABANTS MUSEUM: groot overzicht van aquarellen en tekeningen van Frans Sluyters. Dat Jan Sluyters, wijd en zijd bekend om zijn kleurrijke schilderijen,· ook en vooral een vaardige en trefzekere hand van tekenen bezat, is tot dusver minder sterk benadrukt. Van 8 juni t/m 25 augustus worden de ca. 150 tekeningen en aquarellen tentoongesteld: voor het grootste deel nog nooit eerder geëxposeerd.

>UEJE

In het kader van het jubileum "150 jaar stadsarchief" vindt er op zaterdag 8 juni as. een open dag plaats. Het thema van de open dag is "verkeer en vervoer in het verleden". De open dag vindt plaats op het pleintje vóór het stadsarchief, Bloemenkamp 50 (bij het politiebureau) en duurt van 10-16.30 uur.

)

zie de volgende pagina's

- 37 -

Commissaris Bosch van Drakenstein en de Drakenfontein De afgelopen maanden hebt u er uitgebreid in het Brabants Dagblad over kunnen lezen: het voortbestaan van de Drakenfontein wordt bedreigd. Vrij spoedig na de bekendmaking is er een aktiegroep opgericht, die pleit voor het voortbestaan van de fontein op de huidige plaats. De Drakenfontein herinnert de Bosschenaren aan de familie Bosch van Drakestein. Hij is opgericht dankzij een legaat van 10.000 gulden van Jonkheer Meester Paulus Jan Bosch van Drakestein. van 2 oktober 1856 tot en met 25 mei 1894 commissaris des Konings/der Koningin in de provincie Noord-Brabant. Het leek me interessant na te gaan wanneer voornoemde commissaris het testament heef t gemaakt, waarin staat. dat hij een bedrag van f 10.000 aan de gemeente legateert. Alvorens daarop in te gaan. volgt eerst een stukje familieg路eschiedenis: Jonkheer Paulus Jan Bosch van Drakestein werd op 15 februari 1825 te Amsterdam geboren ( 1) . Hi_i trouwde in 1852 te Utrecht l2 l met vrouwe Elisabeth Henrietta Johanna Bosch. geboren Utn~cht 15 maart 1833. Uit hun huwelijk zijn 6 kinderen geboren: 1. Elisabeth Frederica Maria. geboren Amsterdam 16.8.1853 2: Maria Henrietta Elisabeth. geboren 's-Hertogenbosch :30."5.1857 3. Henrietta Pauline Maria. geboren 's-Hertogenbosch 30.7.1858 en aldaar overleden op 25.9.1858 4. Henriette Wilhelmina Frederica, geboren 's-Hertogenbosch 10.12.1864 en aldaar overleden op 20.11.1881 5. Paulina Maria. geboren 's-Hertogenbosch 10.12.1864 en aldaar overleden op 19.11.1881 6. Frederik Lodewijk Herbert Jan. geboren 's-Hertogenbosch 10.9.1871. De commissaris woonde met ziJn gezin in het Gouvernementspaleis aan de Verwersstraat. het huidige Noordbrabants Museuml3) . Zijn echtgenote over leed aldaar op 20. 8. 1884. De commissaris zelf overleed er op 25.5.1894. De vraag is nu: Hoe komen we er zo snel mogelijk achter. of iemand een testament heeft gemaakt? Een van de mogelijkheden is het raadplegen van de memorie van successie: Een overzicht van de baten en lasten van een nalatenschap . De memories van in Noord-Brabant overleden personen worden bewaard in het Rijksarchief van Noord-Brabant. In zo'n memorie worden behalve de baten en lasten ook de erfgenamen van een overledene vermeld. en wordt bovendien vermeld. of de overledene een testament heeft gemaakt en zo ja, wanneer en bij welke notaris.

- 38 -

路 )

" Helaas is de memorie van successie van de commissaris niet ter i nzage: De memories zijn pas ter inzage 100 jaar na het over 1 ij den . De memori e van successie van zijn echtgenote is gelukkig wel ter inzage: Zij overleed immers al in 1884(4) . Deze memorie leert ons . dat vrouwe Elisabeth Henr1etta Johanna Bos ch op 29.3.1884 voor notar is van de Mortel te 's-Hertogenbosch een testament heeft gemaakt ( 5 ). Hiermee ken nen we dus de naam van de notari s :van de Mortel. Omdat van de Mortel in 1894 ook nog notaris was. ligt het voor de hand , dat ook conunissaris Bosch van Drakestein bij deze notaris zijn testament heeft verleden. Het is nu een kwest je van het doornemen van de akten. tussen 1884 en 1894 voor notari s van de Mortel verleden. En dat lever t interessante gegevens op.

Kort na het over l ijden van de echtgenote van de commissaris wordt er een inventaris van de door haar nagelaten onroerende en roerende goederen opgemaakt. ten behoeve van haar erfgenamen. te weten haar drie kinderen. De.inventaris is zo uitgebreid, dat notaris van de Mortel er drie dagen voor nodig heeft om hem te completeren: het eerste deel is beschreven op 22.9.1884, het tweede deel op 18.11.1884 en het derde en laatste deel op 19.11.1884(6). In het eerste deel wordt de inventaris van het gouvernementspaleis kamer voor kamer beschreven. Daaruit blijkt, dat sommige kamers toen al aparte namen hadden: de blauwe kamer. de koekamer, de Diezekamer etc. Jonkheer Meester Paulus Jan Bosch van Drakestein maakt op 14.1.1886 een testament voor notar is van de Mortel(7). Hij schenkt dan een legaat van 1000 gulden aan de gemeente ' s-Hertogenbosch "om de renten van dat kapitaal telken jare te bezigen tot het begeven van eene beurs aan een leer1 ing der stadsambachtschool". Er wordt met geen woord gerept over de Drakenfontein. De conclusie moet zijn, dat hij later nog een testament heeft gemaakt. En inderdaad vinden we dat op 19 maart 1890 de commissaris een eigenhandig geschreven testament in bewaring geeft bij notaris van de Mortel(8): " Voor Victor Franciscus Joannes Josephus van de Mortel, notaris gevestigd te 's-Hertogenbosch, verscheen in tegenwoordigheid van de nagenoemde getuigen De Hoogwelgeboren Heer Paulus Jan Bosch van Drakestein commissaris des Konings in de provincie Noord-Brabant, wonende te 's-Hertogenbosch, aan mij notaris bekend De comparant heeft in tegenwoordigheid der getuigen aan mij notaris aangeboden een pakket. dat verzegeld is met een afdruk in zwart lak van zijn familiewapen. in ongeschonden toestand, bevattende v o lgens zijne verklaring, zijn eigenhandig geschreven ~n onderteekenden uitersten wil, dien hij aan mij notaris wilde in bewaring geven. Nadat de comparant in tegenwoordigheid van mij notaris en de getuigen op den omslag had aangeteekend " Dit omslag bevat mijn uitersten wil" en die aanteekening met zijne onderteekening bekrachtigd had, is het pakket door mij notaris overgenomen. in tegenwoordigheid van den c omparant en van de getuigen vastgehecht aan dit gezegeld papier en onmiddelijk eene acte van inbewaringgeving in minuut - 39

opgemaakt, verleden te 's-Hertogenbosch den negentienden maart achttien honderd negentig in tegenwoordigheid van Arnoldus van Roomen, meubelmaker en Petrus Eloij Latour, schoenmaker, beiden wonende te 's-Hertogenbosch, getuigen Na voorlezing hebben de comparant, de notaris en de getuigen deze acte onderteekend". Kort na het overlijden van de commissaris wordt het pakket op verzoek van de kantonrechter geopend: " Heden den negen en twintigsten Mei 1800 vier en negentig voor ons Kantonrechter te 's-Hertogenbosch ter Onzer Raadkamer aldaar bijgestaan door de Griffier is verschenen: Victor Franciscus Joannes Josephus van de Mortel, notaris, wonende te 's-Hertogenbosch Te kennen gevende dat op den vijf en twintigsten Mei laatstleden te ' s-Hertogenbosch, alwaar hij woonde, is overleden Jhr. Mr. Paulus Jan Bosch van Drakestein in leven Commissaris der Koningin in de Provincie Noord-Brabant. Comparant bood Ons ter opening aan eenen olographischen uitersten wil van genoemden overledene, welk testament zich bevindt onder z1Jne minuten, krachtens akte van bewaargeving van negentien Maart 1800 negentig door hem comparant opgemaakt Comparant akte verleenende van deze aanbieding hebben Wij het overhandigde stuk onderzocht en bevonden: dat het was eene geele langwerpige enveloppe van middelmatige grootte gesloten met een afdruk in zwart lak van een stempel met familiewapen dat op die enveloppe als volgt geschreven stond: " Dit omslag bevat mijn uiterste wil" en handteekening P.J. Bosch van Drakestein Deze enveloppe opengesneden hebbende bevonden Wij daarin een gewoon zegel van vijftig cent, beschreven op de eerste bladzijde met dertig regels schrift, luidende de eerste regel: " Ik ondergeteekende Jonkheer Meester Paulus " en de laatste " de Mortel alhier verleden " en daaronder " 's-Hertogenbosch 19 maart 1890 en handteekening P.J. Bosch van Drakestein" Wij bevonden geene doorhalingen ratures of tusschenregels, wel dat het kennelijk geschreven en geteekend was met dezelfde hand. Wij hebben daarop het stuk met enveloppe den comparant teruggegeven, Waarvan Akte. Een copie van het eigenhandig geschreven testament treft u op de volgende bladzijde aan. De tekst luidt als volgt: "Ik ondergeteekende Jonkheer Meester Paulus Jan Bosch van Drakestein, commissaris des Konings in de Provincie NoordBrabant, wonende te 's-Hertogenbosch, legateer bij dit door mij eigenhandig geschreven(olographiesch) testament: 1 Aan Mevrouw de weduwe Marguerite Elisa Tinant, geboren Gilson, wonende te Brussel een jaargeld van drie duizend gulden (f 3000) 's jaars, voor de helft elk half jaar aan haar gedurende haar leven uit te keeren en zal de eerste uitkeering daarvan zes maanden na mijn overlijden moeten plaats hebben; - 40 -

)

'路

Het eigenhandig geschreven testament van commissaris Bosch van Drakestein - 41 -

2 Aan de Gemeente 's-Hertogenbosch de som van tienduizend gulden met den last om die gelden te bezigen tot het maken van een fontein, die tot sieraad strekkende van de stad. kosteloos een door den gemeenteraad te bepalen hoeveelheid water aan de ingezetenen dagelijks verstrekt en tevens door haar beeldhouwwerk herinnert aan wijlen mijne geliefde echtgenoot en de beide kinderen(tweelingen). die op zestienjarigen leeftijd door den dood ons zijn ontrukt en 3 Aan het R.K. Kerkbestuur van St.Jan alhier de som van een duizend gulden om die aan te wenden tot restauratie der Kathedrale Kerk een en ander onder nr. 1,2 en 3 aangegeven vrij van successierechten. Overigens handhaaf en bevestig ik mijn laatste testament ten overstaan van den notaris V.F.J.J. van de Mortel alhier verleden. 's-Hertogenbosch 19 Maart 1890" Ook met het inventariseren van de nalatenschap van commissaris Bosch van Drakestein heeft notaris van de Mortel drie dagen werk: de inventarisatie vindt plaats op respectievelijk 13.6.1894. 20.6.1894 en 11.7.1894(9). Theo van Herwijnen Noten 1. Bij z1Jn geboorte luidde z1Jn achternaam nog Bosch. Pas bij Koninklijk Besluit van 21 februari 1836 is de achternaam gewijzigd in Bosch van Drakestein. 2. Er zijn op 20 augustus 1852 huwelijkse voorwaarden gepasseerd voor notaris Hubertus Johannes Buskes te Utrecht. 3 . Bevolkingsregister 's-Hertogenbosch 1860-1870, deel 3, folio 664; 1870-1890. deel 3. folio 615 en 1890- 1900. deel A 3, folio 638. Het huidige adres van het Noordbrabants Museum is Verwersstraat 41. Dat adres bestaat pas sinds 1909. In de vorige eeuw had het gouvernement minstens vier verschillende adressen: Tot 1850 was het wijk F nummer 112. Sinds 1860 luidt het adres wijk A nummer 358. Tussen 1870 en 1890 vindt er opnieuw een wijziging plaats: nu is het adres wijk A, nummer 364. Dat blijft zo tot 1909. Er zijn aanwijzingen, dat er tussen 1850 en 1860 nog een wijziging heeft plaatsgehad nl. van wijk F nummer 112 in wijk F nummer 370: De in 1857 en 1858 geboren dochters van de commissaris worden immers op laatstgenoemd adres geboren. 4. Memories van Successie, kantoor 's-Hertogenbosch. inventarisnummer 103. memorienummer 4/9589, 8.7.1885 (rijksarchief van Noord-Brabant) 5. Notarieel Archief 's-Hertogenbosch. inventarisnummer 1412, akte 48, 29.3.1884. 6. Notarieel Archief 's-Hertogenbosch. inventarisnummer 1412. akte 127, 22.9.1884; akte 150, 18.11.1884 en akte 152, 19.11.1884. 7. Notarieel Archief 's-Hertogenbosch. inventarisnummer 1414. akte 4. 14.1.1886. 8. Notarieel Archief 's-Hertogenbosch, inventarisnummer 1416, akte 28. 19.3.1890. 9. Notarieel Archief 's-Hertogenbosch, inventarisnummer 1419, akte 61, 13.6.1894; akte 68, 20.6.1894 en akte 74, 11.7.1894.

Alle genoemde bronnen bevinden zich, tenzij anders vermeld. in het stadsarchief van 's-Hertogenbosch. -

42 -

)