Artefact expogids by STUK Leuven

Artefact This Rare Earth â&#x20AC;&#x201C; Stories from Below

Inhoud

This Rare Earth – Stories from Below Intro Expo Extra — Performance — Symposium — Lezingen — Film — Workshops — Rondleidingen

Artefact music festival Bio Agenda

12 70 72 74 76 77 78 80

92 104

This Rare Earth â&#x20AC;&#x201C; Stories from Below

Intro

‘Without a recalibration of the senses, at the level of our global species-being, without at least half a conversation to understand, and then attenuate and nuance our desires and needs, we cannot conceive of another mode of production, another set of social relations, another ethic of husbandry between ourselves and the earth.’ – Raqs Media Collective in Art in the Age of the Anthropocene, ed. Heather Davis and Etienne Turpin, 2015, p. 22

This Rare Earth – Stories from Below

Na de wetenschap is ook de kunsten cultuurwereld momenteel ondergedompeld in een nieuw geologisch bewustzijn dat aangewakkerd werd door het debat rond het antropoceen, de erkenning dat de menselijke ontwikkeling, met de industrialisering en massale ontginning van land, een nieuw geologisch tijdperk inhuldigden. Met This Rare Earth haakt Artefact in op dat eigentijdse geologische denken waarin de mens niet langer centraal staat als heerser over de aarde maar er onlosmakelijk mee verbonden is. In This Rare Earth – Stories from Below richten we de blik naar beneden, naar de stenen en mineralen die zich onder onze voeten bevinden. This Rare Earth vertrekt van de fundamentele verbondenheid van de mens met de elementen in de aarde, die niet alleen de grond van ons bestaan vormen – de aarde waarop we lopen – maar die ook de basiselementen vormen van de biologie van de mens. Vanuit de diepe verbondenheid tussen geologie en biologie is een eeuwenoude culturele traditie gegroeid die doorschemert in talloze culturele praktijken, gebruiken en verhalen: gaande van het oprapen en verzamelen van stenen en mineralen, het toekennen van magische en spirituele krachten tot de wereldse verlangens die dergelijke materialen bij ons opwekken en die mee hebben bijgedragen tot de menselijke ontwikkeling en de technologische vooruitgang. In de tentoonstelling wordt geologische materie verbonden met het meest intieme, met onze persoonlijke gevoelswereld en met onze herinnering. De steen is geen dode materie maar een levende substantie die zijn eigen verhalen en histories in zich draagt, klaar om geactiveerd te worden. In de tentoonstelling duiken we dieper en dieper in de geologische lagen van de aarde, tot in het diepste boorgat ter wereld. De geologische strata die zichtbaar zijn in de boorkernen vertellen het verhaal van de vorming van de aarde en de ultra-trage processen die plaatsvinden in de aardkorst. De confrontatie met die geologische tijdsduur plaatst de menselijke ontwikkeling en vooruitgang in een geheel ander daglicht. De traagheid van de aarde en haar vormingsprocessen staan in fel contrast met de toenemende versnelling van onze digitale technologie waarin het streven naar lichtere apparaten en kleiner wordende chips steeds meer en snellere ontginning van materialen vereist. Computers en smartphones bestaan uit goud, koper, platinum, zeldzame aardelementen en vele andere grondstoffen. Hun massale ontginning heeft barre littekens nagelaten in de landschappen van de aarde die letterlijk uitgehold wordt op zoek naar de kostbare elementen. Hun snelle consumptie en korte levensduur creëert nieuwe landschappen, stortplaatsen van e-waste en chemische meren.

Intro

Bovendien gebeurt de ontginning van mineralen veelal in niet-westerse gebieden waar ecologische schade gepaard gaat met sociale uitbuiting en politieke conflicten, zoals in Congo waar de jacht op mineralen al jarenlang de aanleiding is voor een verscheurende oorlog. En de paradox wordt alleen groter nu we vaststellen dat de zich ontwikkelende groene technologie nog meer behoefte heeft aan conflictmetalen zoals zeldzame aardelementen en lithium. In het hedendaagse geologisch bewustzijn lijkt zich tegelijk ook een diepe geologische angst te manifesteren: angst voor de planeet, voor de gevolgen van de opwarming van het klimaat, voor de eindigheid van onze grondstoffen, voor het idee dat we moeten veranderen van steeds meer naar minder. En hoewel de complexiteit van de hedendaagse verwevenheid van mens, aarde en wereldeconomie verbijsterend is en een verlammend effect kan hebben, kunnen we dankzij de veelzijdigheid en flexibiliteit van het verhaal, door aandacht te schenken aan het voelende lichaam en haar grote aanpassingsvermogen, die nieuwe omstandigheden ‘leren’ begrijpen. In This Rare Earth brengen we actuele kunstenaars samen die niet alleen op een kritische maar op een geëngageerde ‘embedded’ manier omgaan met die zogenaamde ‘geological turn’. Ze kijken en verbeelden onze relatie niet vanop afstand, met een reflexieve of esthetische blik, maar gaan op expeditie en verkennen die vaak afgelegen post-industriële landschappen van toxische afvalmeren, verlaten boorgaten en verminkte mijnlandschappen van dichtbij, traceren hun geschiedenis, volgen de geografische en economische routes die materialen afleggen en de politieke verhoudingen die ze uittekenen in het wereldtoneel. In hun praktijk verzamelen die kunstenaars niet alleen verhalen van mensen maar ook van stenen. Ze werpen zo een andere blik op de complexe globaal-economische implicaties van ontginning, formuleren nieuwe verhoudingen tussen mens en mineraal, (her)ontdekken kosmische resonanties tussen lichaam en aarde en experimenteren met beeld, vorm en methodes om een nieuwe plek en betekenis te creëren voor de mens in dat nieuwe culturele paradigma. Curatoren Ils Huygens Karen Verschooren

This Rare Earth – Stories from Below

The art and cultural world has recently been submerged in a new geological awareness following the (academic) debate on the anthropocene, the recognition that human development with the industrialisation and massive exploitation of the land has led to a new geological era. With This Rare Earth Artefact connects to this contemporary geological thinking in which man no longer takes centre stage as ruler of the earth but is inevitably and undeniably interconnected with the earth. This Rare Earth – Stories from Below directs our gaze down to our feet, to the stones and minerals that lie beneath the earth’s surface. The exhibition starts from the fundamental connection between man and the earth’s elements which not only ground our existence – it is the soil we walk on – but which also make up the core elements of human biology. From this deep connection between geology and biology, a century-old cultural tradition has grown which shines through in numerous cultural practices, rituals and stories: from the simple fascination for stones and minerals exemplified in countless personal collections, to the attribution of magical and spiritual powers, to the worldly desires these materials incite in us which have led to human development and technological progress. In the exhibition, geological matter is linked to what is most intimate to us; the world of our personal emotions and memories. Stone is not dead matter but an active, living substance with its own stories and histories ready to be activated. Throughout the exhibition, we dig deeper and deeper in the geological layers of the earth, to the deepest man-made borehole in the world. The geological strata visible in these drill holes tell the story of the shaping of earth and the ultra-slow processes that take place in the earth’s crust. The confrontation between this geological timescale puts human development and progress in an entirely different light. The slow processes that have shaped the earth stand in contrast to the acceleration of our digital technologies in which the race to ever lighter devices and smaller chips requires more and more resources. Computers and smartphones are made up of gold, copper, platinum, rare earth elements and many other raw materials. The massive extraction of these materials has scarred the landscape, and hollowed out the earth in search of these precious elements. These devices’ usually short life cycles stand in contrast to the long-lasting effects they have on the earth’s landscapes, leaving behind massive dump sites of e-waste and toxic lakes. Moreover, the mining of these minerals often takes place in non-western regions where ecological damage goes hand in hand with social exploitation and

Intro

political conflict. For decades, the hunt for minerals has led to a devastating war in Congo. And the paradox only becomes bigger with the realization that the developing green technologies need even more conflict metals such as rare earths and lithium. At the same time, a deep geological fear seems to be manifesting itself in this contemporary geological awareness: fear for the planet, for the consequences of climate change, for the finiteness of raw materials, for the idea that we need to change from more to less. And though the complexity of today’s interconnections between man, earth, and world economy is staggering and can have a paralyzing effect, we can ‘learn’ to understand these new circumstances by turning to the versatility and flexibility of the story and by tuning into the sensing body and its great ability to adapt. This Rare Earth – Stories from Below brings together contemporary visual artists who deal with the so-called geological turn not only in a critical way, but in an engaged ‘embedded’ way. They do not limit themselves to visualizing or imagining our relation from a distance with a reflexive or aesthetic regard, but go out and explore the often desolate post-industrial landscapes of toxic waste lakes, abandoned drill holes and scarred mining areas up-close, tracing their histories, following the geographical and economic routes of materials, and the political relations they create in this theatre of the world. In their practice, these artists not only collect stories of man but also of stones. They shed new light on the complex global economic implications of mining, formulate new relations between man and mineral, (re)discover cosmic resonances between the body and earth, and experiment with image, form and method to create a place and meaning for mankind in this new cultural paradigm.

Curators Ils Huygens Karen Verschooren

This Rare Earth â&#x20AC;&#x201C; Stories from Below

Expo

OTOBONG NKANGA. TASTE OF A STONE. IKO, 2016 INSTALLATION VIEW, NOTTINGHAM CONTEMPORARY. PHOTO: STUART WHIPPS

Expo 14

Taste of a Stone. Iko, 2016 — Otobong Nkanga

Taste of a Stone is een landschap van stenen, een op maat gemaakte museale binnentuin. In een oase van witte keien, staan een reeks Ardenner grijs en Grauwacke zwerfstenen. Verschillende kalksteentegels liggen verspreid in de tuin. Ze presenteren details van oppervlaktes die door insecten, planten of mensen veranderd zijn. De nissen en scheurtjes functioneren als metafoor voor hun wederzijdse transformatie. Een wandtapijt met botanische tekening en luchtplantjes vervolledigen de installatie. De luchtplantjes verwijzen naar ideeën rond ontworteling en verplaatsing; wanneer ergens aarden onmogelijk wordt, is wendbaarheid essentieel voor overleving. Samen vormen alle elementen een landschap dat uitnodigt tot contemplatie en meditatie over de interrelaties tussen mens en steen.

Taste of a Stone unfolds like a man-made landscape, a custom made museological indoor garden. An oasis of white pebbles stretches out into the room. Large locally sourced boulders and images printed on flat limestone tiles are dotted around the garden. These limestone slabs present details of surfaces that have been transformed by insects, plants or humans. Cavities and cracks appear as metaphors for the mutual transformation that an encounter provokes. A freestanding tapestry depicts a botanical drawing and air plants creep between the pebbles and boulders. The air plants, thriving through the intake of water and air through their leaves, allude to ideas of displacement: when setting up roots is impossible, adaptability is critical for survival. Together all elements form a landscape of contemplation inviting eyes and minds to linger and meditate on the interconnections between man and stone.

Taste of a Stone has been shown in different variations each time playing into the specifics of the exhibition space and its surroundings. The installation was exhibited for the first time in the Kunsthal Charlottenburg, Copenhagen (2010). Inspired by this work, Nkanga made new versions for the biennale of Sharjah (2013) and Stedelijk Museum Schiedam (2015). In Nottingham Contemporary (2016) she developed Taste of a Stone as a space for encounters — habited by local storytellers, musicians and dancers as well as visitors. In STUK (2018), the installation engages in a dialogue with the works of Ilana Halperin and Julian Charrière. WITH COURTESY OF THE ARTIST AND LUMEN TRAVO GALLERY.

ILANA HALPERIN. GEOLOGIC INTIMACY, 2013. PHOTO: THOMAS BRUNS

Expo 16

Geologic Intimacy, 2013 — Ilana Halperin

‘I trained as a stone carver, but I had gone from an interest in carving to an interest in the processes that made stone.’ N

Geologic Intimacy bestaat uit een set van vijf houtdrukprints die Halperins jarenlange fascinatie voor geologische fenomenen verkennen in een combinatie van grafische tekst en beeld. Een van de prints heeft bijvoorbeeld als titel We Form Geology. De inscriptie verwijst naar het eigenaardige feit dat wij als mensen ook een collectie stenen kunnen herbergen. Stenen zoals gal- of nierstenen doen de grens tussen het biologische en geologische vervagen. In het lichaam is elke steen een biologisch element, maar buiten het lichaam behoort het tot de wereld van de geologie. We zijn als vulkanen die nieuwe landmassa creëren, op microschaal. Wat in dit werk sterk naar voor komt is Halperins experimentele aanpak van het drukproces. In samenwerking met de Dundee Contemporary Arts Print Studio maakte Halperin van haar originele tekeningen houten vormen. Die vormen werden ondergedompeld in de Blue Lagoon, een actief geothermaal meer in IJsland, waar ze gedurende een periode van 18 dagen achterbleven en zo een korst kregen van siliciumafzettingen. Daardoor ontstonden minerale sculpturen. Met dat materiaal ging ze terug naar de printstudio en maakte een gelijkaardige set houtsnedes die als basis dienden voor de serie reliëfprints.

Geologic Intimacy comprises a series of five woodblock prints that explore the artist’s long-standing fascination with geological phenomena through a combination of graphic text and visuals. One of the prints, for example, is titled We Form Geology. This inscription refers to a remarkable discovery: the idea that we, as humans, also house a collection of stones. Body stones such as gallstones and kidney stones blur the boundary between the biological and the geological. In the body, each stone is a biological entity, but once out of the body it belongs to the realm of geology. We are like volcanoes, producing new landmass on a micro scale. Ilana Halperin has a highly experimental approach to print-based processes which is particularly visible in this project. First, a series of her original drawings were used to make laser-cut wooden forms at the Dundee Contemporary Arts Print Studio. These forms were submerged in the Blue Lagoon, an active geothermal pool in Iceland, where they were left to rapidly encrust in new silica mineral deposits over the course of 18 days, creating mineral sculptures. Returning to the DCA Print Studio, Halperin cut a similar set of woodblocks and used these to make the series of large-scale relief prints. WITH COURTESY OF THE ARTIST AND PATRICIA FLEMING PROJECTS.

ILANA HALPERIN. GEOLOGIC INTIMACY I, 2017 PHOTO: MIKE DAVIDSON AT POSITIVE IMAGE

Expo 18

Geologic Intimacy (Yo no Hana), 2017 James Hutton (parent material), 2017 — Ilana Halperin

Deze reeks prints werd gemaakt door Ilana Halperin in samenwerking met curator Naoko Makon als onderdeel van een project tussen Schotland en het Japanse eiland Kyushu. De prints ontstonden door een combinatie van experimentele processen, veldwerk en traditionele printtechnieken. In samenwerking met de Master Printmaker Michael Waight van het Peacock Visual Arts Center in Aberdeen ontwikkelde Halperin de prints op Yame Washi-papier – het oudste Japanse handgemaakte papier in Kyushu dat een levensduur heeft van 1000 jaar. Ze gebruikte daarnaast mineralen uit de warmwaterbronnen van Beppu (Japan) en vier verschillende stalen van Schotse aarde, geschonken door het James Hutton Institute. Beide referenties zijn belangrijk: Beppu is de tweede meest actieve geothermische site op aarde (na Yellowstone, VS) en de locatie van een bekende natuurlijke warmwaterbron genaamd Bloody Pond Hell, een poel zo rood als bloed. De Schotse stalen aarde zijn afkomstig van Slighhouses Farm. Dat is de plaats waar James Hutton – de vader van de moderne geologie – zijn radicale ideeën zou neerschrijven over het tijdperk van de aarde en de notie ‘diepe’ (geologische) tijd.

This series of prints was made by Ilana Halperin in collaboration with curator Naoko Mabon, as part of a geothermal project between Scotland and the Japanese island of Kyushu. The prints are developed employing experimental processes and field work in combination with traditional printbased methods. In collaboration with Michael Waight, the Master Printmaker at Peacock Visual Arts in Aberdeen, Halperin developed this new series utilising Yame Washi paper – the oldest Japanese handmade paper in Kyushu which can last 1000 years – in combination with hot spring minerals she collected in Beppu and four Scottish soils, donated by The James Hutton Institute. Beppu, in Japan, is the second most geothermally active place on Earth (after Yellowstone, US), housing amongst others a geothermal pool called Bloody Pond Hell, a pool as red as blood. The Scottish soils were sourced from Slighhouses Farm in the Scottish Borders. This is the place where James Hutton, the ‘father of modern geology’, farmed and began to formulate radical ideas about the age of the earth and deep geological time.

WITH COURTESY OF THE ARTIST AND PATRICIA FLEMING PROJECTS.

ILANA HALPERIN. THE ROCK CYCLE, 2016-17. PHOTO: LATITUDES

Expo 20

The Rock Cycle, 2016 - 2017 — Ilana Halperin

‘And I know, we are humans, we are bones and muscle and brains and blood, but the wrought iron which adorns this city is the same iron that is in my body, and the limestone walls are as carbonate as my bones. We are animal and mineral at the same time.’ N

The Rock Cycle verkent thema’s als geologische intimiteit, vitaliteit en het bevreemdende idee dat iets dat zo levenloos en standvastig lijkt als steen ooit, in een tropische oceaan tijdens de periode van het Oligoceen, levende materie was. Ilana Halperin beschouwt stenen niet als dode materie of grondstof maar als iets dat ons begrip van de wereld vergezelt en overstijgt. The Rock Cycle bestaat uit een selectie geologische sculpturen en een tekst die wordt voorgedragen. De stenen zijn curiosa die ontstaan zijn uit fragmenten van door de zee verzwolgen bakstenen nabij het Isle of Bute in West-Schotland en zandstenen die de kunstenares gedurende drie maanden in de druipsteengrotten van Fontaines Pétrifiantes in Saint-Nectaire liet vormen. Gedurende meerdere generaties wordt het mineraalrijke water dat er door de rots sijpelt gebruikt om sculpturen te maken volgens hetzelfde proces dat stalactieten vormt in een grot, alleen honderd keer sneller. In de werken worden Schotse zandsteen, afgesleten bakstenen en lagen Franse rots met elkaar vermengd waardoor nieuwe internationale samensmeltingen ontstaan.

The Rock Cycle deals with geological intimacy and vivacity, and the fact that something as apparently inert and certain as stone was once marine life from a tropical ocean of the Oligocene epoch, around 32 million-years ago. Halperin addresses stone not as dead matter or a mere resource, but as a story-laden substance that both surpasses and partners in humans’ view of the world. The Rock Cycle incorporates the reading of a letter and a number of the artist’s geological sculptures. These ‘curios’ originated as fragments of sea-weathered brick from the Isle of Bute in western Scotland, as well as waterjet-cut sandstone that the artist left for three months in the calcifying springs of Fontaines Pétrifiantes in Saint-Nectaire. For seven generations the mineral-rich waters that percolate through the rock at this site in central France have been used to create sculptures using the same process that forms stalactites in a cave, only one hundred times faster. Objects rapidly become encrusted in new layers of stone. In these works, Scottish Sandstone and eroded bricks merge with layers of French rock, creating new international conglomerates. WITH COURTESY OF THE ARTIST AND PATRICIA FLEMING PROJECTS.

JULIAN CHARRIÃ&#x2C6;RE. FUTURE FOSSIL SPACES, 2015. PHOTO: HUGARD & VANOVERSCHELDE PHOTOGRAPHY

Expo 22

Future Fossil Spaces, 2014 — Julian Charrière

Future Fossil Spaces is een installatie waarin Julian Charrière de aandacht vestigt op de materiële kant van ons zogezegde immateriële digitale tijdperk. Het werk bestaat uit stapels zout-bakstenen afkomstig van Salar de Uyuni. Die zoutvlakte in de Boliviaanse Andes is één van de grootste ter wereld en omvat een derde van de lithiumreserves van de aarde. Hoewel het lithium tot nu toe niet ontgonnen wordt, is het erg waarschijnlijk dat die plek de belangrijkste productieplaats zal worden. Onze afhankelijkheid van technologie die gebaseerd is op lithium wordt immers steeds groter. Lithium is grotendeels geconcentreerd in het pekelwater dat zich onder het oppervlak van een zout bed bevindt. In de artificiële meren, uitgesneden in de zoutkorst, wordt de concentratie een jaar lang verhoogd door verdamping van het water alvorens het lithium ‘geoogst’ wordt. Het zijn die zoutblokken die Charrière gebruikt. De opeenstapeling doet denken aan de strata van geologische lagen. Ze herinneren de toeschouwer aan het contrast tussen de eeuwenlange geologische processen die tot die grondstoffen geleid hebben en de snelheid waarmee de natuurlijke omgevingen vernietigd worden. In dat opzicht verwijst de titel van het werk naar de toekomstige negatieve ruimtes die uit de aarde gesneden worden door grootschalige ontginning. Ze demonstreren zo op tekenende wijze hoe de expansie van de virtuele wereld hand in hand gaat met de uitholling van de natuurlijke wereld.

Future Fossil Spaces is part of a global reflection of Julian Charrière on the digital era, a world of increasing dematerialization that nevertheless is grounded in the material elements of the earth. The work consists of stacks of salt bricks from the Salar de Uyuni. This salt flat, the world’s largest, located in the Bolivian Andes, holds one-third of the world’s lithium reserves, and remains largely unexploited. It is likely that this place will become the main production site of this element as our dependence on lithium-based technology keeps growing. Lithium is mainly concentrated in brine found under the surface salt bed. Brine is pumped, stocked in settling ponds carved out of the salt crust, where its concentration rises for a year by evaporation, before lithium is harvested. It is these salt blocks that Julian Charrière has transported, cut and piled up. Each brick stacked on top of another resembles the age lines of strata, reminding the viewer of the lengthy geological processes which lead to these resources as juxtaposed against the potential rapid destruction of this environment. In this sense, the work’s title refers to future negative spaces that will be carved in the earth by these mining operations, effectively demonstrating how the enlargement of the virtual world requires a hollowing-out of the world of natural resources. WITH COURTESY OF THE ARTIST AND COLLECTION FAMILLE SERVAIS.

JUSTIN BENNETT. VILGISKODDEOAYVINYARVI: WOLF LAKE ON THE MOUNTAINS, 2017. PHOTO: JUSTIN BENNETT

Expo 24

Vilgiskoddeoayvinyarvi: Wolf Lake on the Mountains, 2017 — Justin Bennett

‘There is in hell a place called Rottenpockets, rock, all rock, it’s colour rusted iron, as is the wall that circles all around. Dead in the center of that poisoned plane, a well yawns open, empty, broad and deep.’ — Dante, The Divine Comedy: Inferno

De docu-fictie-installatie Vilgiskoddeoayvinyarvi vertelt het verhaal van het Kola Super-Deep Borehole, het diepste – door de mens gemaakte – gat in de aarde, meer dan 12 km diep. Als Sovjet-onderzoeksproject tijdens de Koude Oorlog had het tot doel informatie te verzamelen over de geologie van de aarde. Het maakte ook deel uit van Project Globus, een netwerk van seismische stations die een waarschuwingssysteem moesten vormen voor natuurrampen, maar ook nucleaire testen van de vijand moesten registreren. Na de val van de Sovjet-Unie werd het project langzaamaan stopgezet en de site werd verlaten in 2008. De geologische strata die zichtbaar zijn in de boorkernen van het boorgat vertellen het verhaal van de vorming van de aarde en de ultratrage processen die plaatsvinden in de aardkorst. Tegelijkertijd brengt het idee zo diep in de aarde te boren de verbeelding van evangelische Christenen op hol met beelden van de hel en Dantes afdaling naar het Inferno. De geluiden en het geschreeuw uit de diepte van het boorgat circuleerden een tijdlang op het internet, waar de opnames – wellicht een montage van geluiden uit horrorfilms – de schijn hoog hielden dat ze afkomstig waren van de Russische wetenschappers. Justin Bennett verwerkte de feitelijke gebeurtenissen van het Kola Super-Deep Borehole in een multimediale installatie waarin we kennismaken met Viktor Koslovsky, een geoloog die aan het onderzoeksproject werkte tot het werd opgedoekt. Sindsdien is Viktor altijd ter plaatse gebleven om er zo goed en zo kwaad als mogelijk het werk verder te zetten. Hij vertelt de historiek van het Kola Borehole en plaatst het in relatie tot andere projecten uit de Koude Oorlog, de geologie en geschiedenis van de streek en zijn eigen tragische levensverhaal. Hij leidt ons rond in de ruïnes van de site, toont ons zijn woonverblijf, het kleine laboratorium en natuurlijk het boorgat zelf. Luisterend naar de vibraties die diep uit het binnenste van de aarde komen, geeft hij uitleg over zijn werk en legt hij verbanden tussen geologie, mythes uit het Sami-sjamanisme en toekomstvoorspelling. Samen met de videobeelden en de geluidsinstallatie wordt een selectie van Viktors tekeningen, grafieken en historisch fotomateriaal getoond.

JUSTIN BENNETT. VILGISKODDEOAYVINYARVI: WOLF LAKE ON THE MOUNTAINS, 2017. PHOTO: JUSTIN BENNETT

Expo 26

The audiovisual installation Vilgiskoddeoayvinyarvi tells the story of the Kola Super-Deep Borehole, the deepest man-made hole on earth – more than 12 km deep. The KSD project started as a Soviet research project during the Cold War. In addition to gathering data about the geology of the earth’s crust it formed part of Project Globus, a network of seismic listening stations which was to act as an early warning system for natural disasters as well as for monitoring enemy nuclear tests. After the fall of the Soviet Union the project was slowly wound up and the site was abandoned in 2008. The rock strata that are visible in the core samples extracted from the borehole tell the story of the formation of the earth and of ultra-slow processes that are still taking place within the earth’s crust. At the same time, the image of drilling so deep into the earth inflamed the imagination of evangelical Christians with an image of Hell and of Dante’s descent into the Inferno. The sounds of screams emanating from the inferno circulated on the internet purporting to have been recorded by the Russian scientists – probably a montage of horrorfilm soundtracks. Justin Bennett reworked these facts in a multimedia installation in which we meet Viktor Koslovsky, a geologist who worked on the project until it was shut down. Ever since, Viktor has stayed on-site, carrying on the work as much as possible. He recounts the history of the Kola Borehole, relating it to other cold-war science projects, to the geology and history of the area, and to his own personal story of living there alone. He guides us around the ruined site, introducing his living quarters, his small laboratory and of course the borehole itself. He explains his work, listening to vibrations deep within the earth, linking geology with Sami shamanism and divination. Viktor’s drawings and charts along with historical photographic material are shown alongside the video images and sounds.

THIS WORK WAS COMMISSIONED BY DARK ECOLOGY AND SONIC ACTS, AMSTERDAM. WITH THANKS TO JUBILEE AND THE MONDRIAAN FONDS. WITH COURTESY OF THE ARTIST.

CECILIA JONSSON. PROSPECTING: A GEOLOGICAL SURVEY OF GREYS, 2017. PHOTO: BJARTE BJÃ&#x2DC;RKUM

Expo 28

Prospecting: A Geological Survey of Greys, 2017 — Cecilia Jonsson

Prospecting: A Geological Survey of Greys is een interdisciplinair kunstproject dat de verschillende grijstinten van 2,5 miljard jaar oud primair gesteente onderzoekt. Cilindrische stalen gesteente werden uit een 170 meter diep boorgat in Prestefjellet nabij Kirkenes in Noorwegen gehaald. De samples werden vervolgens naar The Geological Survey labo in Trondheim gebracht waar Jonsson ze onderwierp aan verschillende analyses en microscopisch onderzoek. Het resultaat van haar onderzoek is een doorsnede van biologie en geschiedenis en wijst op het onderscheid tussen objectieve wetenschappelijke methodes en subjectieve invloeden. In STUK worden uv-prints op folie met daarop fotomicrografen van deze gesteenten gepresenteerd naast RGG prints waarin 1000 foto’s van de stalen geordend werden volgens hun rode, groene en grijze tonen. Een sculptuur gemaakt uit het primaire gesteente vervolledigt de installatie in de tentoonstelling. In Prospecting: A Geological Survey of Greys legt Jonsson nieuwe verbanden tussen de microstructuur en de mineralogische compositie van de steen en onze waarneming van kleur en licht. Zo wordt een optisch spel gecreërd tussen de bezoeker, de werken en de ruimte.

Prospecting: A Geological Survey of Greys is an interdisciplinary art project that explores the shades of grey of 2.5-billion-year-old primary rock. From a 170 metres deep exploration drilling hole at Prestefjellet, just outside Kirkenes in northern Norway, cylindrical rock-core samples were taken out in search for the bedrocks shades of grey tones. The rock cores of metamorphic gneiss were then shipped to The Geological Survey of Norway’s laboratory in Trondheim where the artist conducted various analyses and microscopy of the stone. The result of her exploration is a cross-section of biology and history and addresses the distinctions between objective scientific methods and subjective influences. In the installation in STUK, UV prints on foil of photomicrographs of these rock-core samples are presented alongside RGG prints organizing 1000 photographs of the samples according to their Red, Green and Grey hues, and a spearhead sculpture comprised of primary rock. In the artworks, the stone’s microstructure and mineralogical composition meet a survey of colour perception and optical refraction between spectator, object and space. THE PROJECT IS SUPPORTED BY THE DARK ECOLOGY PROJECT, THE ARTS COUNCIL NORWAY’S CULTURAL FUND AND FUND FOR SOUND AND IMAGE, THE NORWEGIAN STATE EXHIBITION GRANT, THE ASSOCIATION OF NORWEGIAN VISUAL ARTIST (NBK), HORDALAND MUNICIPALITY AND BERGEN MUNICIPALITY. THE PROJECT WAS CONDUCTED IN COOPERATION WITH HILDE METHI AND SONIC ACTS, THE GEOLOGICAL SURVEY OF NORWAY (NGU), LADEMOEN KUNSTNERVERKSTEDER (LKV) AND ARCTIC DRILLING. WITH COURTESY OF THE ARTIST.

PRABHAKAR PACHPUTE & RUPALI PATIL. THE ACT OF DECEPTION, 2017. CHARCOAL AND PASTEL ON MDF. 22X50 INCHES. PHOTO: THE ARTISTS

Expo 30

Tug of War, 2018 — Prabhakar Pachpute & Rupali Patil

‘The churning of the Ocean of Milk was an elaborate process. The Devas took help of the Asuras despite them being nemeses signifies the importance of free-interaction and coordination in Economics. This view, finds great resonance in today’s global economy, where two contrasting forces are at work. Corporate globalization, on the one hand, has led to multinational supply networks, whereas on the other, economic crisis is pushing countries towards protectionism which has led to disintegration of these networks.’ — The Economics of Manthan, Simran K

Voor de ontwikkeling van nieuw werk in opdracht van Artefact 2018 lieten Prabhakar Pachpute en Rupali Patil zich inspireren door het verhaal van Samudra Manthan (waarbij de Oceaan omgeroerd wordt door een Berg). Die intrigerende episode uit de hindoemythologie werpt heel wat vragen op over de relatie tussen leven en onsterfelijkheid, tussen macht en economie. Door dat oude verhaal te verplaatsen naar onze tijd, laten de kunstenaars enkele interessante en kritische annotaties ontstaan. Het verhaal betreft een episode waarbij de verslagen groep van de Deva’s de hulp van Oppergod Vishnu inroept om de macht over de wereld terug te winnen op de heersende groep demonen, de Asuras. Vishnu geeft hen de raad om samen met de rivaliserende partij de aarde te ‘melken’ om zo de magische drank Amrit (Nectar) te bemachtigen die kracht, voorspoed en onsterfelijkheid verleent. Maar in plaats van samen te werken, ontstond een ruzie over welke groep de grootste portie van het elixir zou krijgen. Mythologische gebeurtenissen zoals de Samudra Manthan zijn open en flexibel en hun verhalen worden voortdurend verteld en herverteld vanuit nieuwe realiteiten. In de beelden en metaforen die ze creëren reiken de mythes sterke elementen aan om de relatie tussen mens en wereld te begrijpen. In de houtsnede en print vertellen de kunstenaars het verhaal vanuit een hedendaags perspectief. De idee van het melken van de aarde om macht en eeuwig leven te verwerven linken ze aan de exploitatie van grondstoffen in de hedendaagse globale economische context. Het is vreemd, opmerkelijk en triest tegelijk om te zien hoe het lot van de mensheid na al die tijd nog steeds door dezelfde verlangens gedreven wordt.

To develop this new work, artist duo Prabhakar Pachpute and Rupali Patil have taken their inspiration from the story of Samudra Manthan (the churning of the Ocean by a Mountain). This intriguing episode in Hindu mythology evokes a series of thought-provoking questions about the relations between life, immortality, power and economics. Re-telling the story of the Act of Churning in today’s time allows for a very interesting and critical annotation.

Expo

In the story the defeated group of the Devas ask the Supreme God Vishnu to help them regain power of the world, that is being ruled by a group of demons, the Asuras. Vishnu advises that the two rivaling parties together should churn the earth for its milk, a magical potion called ‘Amrit’ (Nectar), which provides strength, fortune and immortality. But instead of working together they start fighting over who gets the largest portion. As we observe in Samudra Manthan, these kinds of mythological events are fluid and adaptive. Although these stories are constantly being retold and re-interpreted, their visuals and metaphors continue to offer strong elements to think about humanity and its relation to the earth. In their woodcut drawings the artists retell the story from a contemporary perspective, linking the idea of churning the Earth to gain power and ‘eternal life’ to the exploitation of resources in today’s global economic context. It is strange, funny, and sad to see how human priorities have not changed much in all this time.

COMMISSIONED BY STUK FOR ARTEFACT 2018. WITH COURTESY OF THE ARTIST.

The Power of None, 2018 — Maarten Vanden Eynde (in collaboration with Julien Griffit)

‘It is not possible to have zero without one (and vice versa) therefore, zero must always (half-the-time) be one. Nature has no understanding of the number system, except, as we know it, the number ‘one.’ A unit is dependent on another unit (background and foreground articulate a circle). Therefore, the number ‘two’ is (more, as) basic (as, than one) (zero and one is circumference and diameter, literally and figuratively) (rotation, revolution, reproduction).’ — Ilexa Yardley, The Power of None, 2016

Voor Artefact 2018 creëerde Maarten Vanden Eynde The Power of None, een installatie die op een veelzijdige manier de hedendaagse impact van silicium alsook zijn historiek en mogelijke toekomst probeert te traceren. Meer dan 90% van de aardkorst bestaat uit siliciumhoudende mineralen wat van silicium (kiezel) het meest voorkomende element maakt na zuurstof. Het wordt als basismateriaal gebruikt bij de productie van chips in computers, tv’s, gsm’s en alle soorten elektronische apparaten en halfgeleiders. Het wordt bovendien ook in grote hoeveelheden verwerkt in fotovoltaïsche zonnecellen. Sinds de start van de digitale revolutie werden siliciumchips steeds kleiner en kleiner, zoals voorspeld werd in Moore’s Law in 1965. Aan het begin van de 21e eeuw zijn de traditionele circuits van siliciumchips zo microscopisch klein geworden dat ze onbetrouwbaar zijn geworden en hiermee ook het einde van de ‘silicon age’ aankondigen. Het centraal element in The Power of None is een siliciumkopie van het menselijk brein dat dienstdoet als de kern van een prehistorische computer die enkel een eenvoudige berekening kan uitvoeren. Van zonsopgang tot zonsondergang berekent de computer de Fibonaccireeks, een universele code die veelvuldig voorkomt in de natuur en wiskundige informatica. Iedere dag begint hij weer van voor af aan, ad infinitum. Het centrum is omgeven door een veld van siliciumschijfjes (‘silicon wafers’), het ruwe materiaal waarmee transistors gemaakt worden die opgesteld zijn als circulaire zonnepanelen. Ze zijn verbonden met het centrale brein via draden van ruw koper. Op de siliciumschijven zien we afbeeldingen van diatomeeën (kiezelwieren). Die vormen een belangrijke groep van de micro-algen en zijn een van de meest voorkomende soorten fytoplankton. Een van hun unieke eigenschappen is dat ze omhuld zijn met een siliciumhoudend skelet. Onderzoekers gebruiken diatomeeën en andere eencellige algen als ‘templates’ om nieuwe zonnecellen te ontwikkelen die drie keer meer energie kunnen produceren dan de traditionele. De diatomeeën die we zien in het werk zijn afkomstig uit het wereld beroemde Universum Diatomacearum Möllerianum dat in een kluis bewaard wordt in de botanische tuin van Meise. Het is de heilige graal van de microbiologie, samengesteld door Johann Diedrich Möller in

SCAN OF UNIVERSUM DIATOMACEARUM MÃ&#x2013;LLERIANUM. PHOTO: PROF. DR. BART VAN DE VIJVER

Expo 34

1890, met niet minder dan 4026 verschillende kiezelwieren. Met behulp van gespecialiseerde fotografie en druktechnieken werden de originele beelden overgebracht op de siliciumschijven. E

For Artefact 2018, visual artist Maarten Vanden Eynde created The Power of None, a multifaceted installation that deals with the different agencies of silicon, tracing its past, present and future potential. Over 90% of the earth’s crust is composed of silicate minerals, making silicon (Si) the second most abundant element in the earth’s crust, after oxygen. It is the basic material in the production of integrated circuits used in computers, TVs, mobile phones and all types of electronic equipment and semiconductor devices. It is also used in large quantities for the production of photovoltaic solar cells. Since the beginning of the digital revolution, microchips made of silicon have consistently been shrunk to smaller and smaller sizes, as was articulated in Moore’s Law in 1965. By the beginning of the century the traditional chip circuitry made of silicon has become too microscopic to work reliably, marking the end of the silicon age. The centre of The Power of None consists of a silicium copy of a human brain, and doubles as the core of a prehistoric computer that is only capable of doing one basic calculation. From dusk till dawn it calculates the Fibonacci sequence, a universal code that is commonly found both in nature and mathematical computing. Every day he starts all over again, ad infinitum. Surrounding the centre is a field of silicon wafers, the raw material to produce transistors, that are mounted on standards like circular solar panels. They are connected to the central brain with raw copper wires. On the silicon wafers a variety of centric diatoms is made visible. Diatoms are a major group of microalgae and are among the most common types of phytoplankton. A unique feature of diatom cells is that they are enclosed within a cell wall made of silica. Researchers are now using diatoms and other single-celled algae as templates for developing new solar cells that can produce up to three times as much energy as conventional solar cells. The diatoms shown in the work are taken from the world famous Universum Diatomacearum Möllerianum that is kept in a vault in the botanical garden of Meise. It is the holy grail for microbiologists, made by Johann Diedrich Möller in 1890, consisting of 4026 different diatoms. Using specialized photography and printing techniques, the original image was transferred onto the silicon wafers. THIS NEWLY COMMISSIONED WORK IS A STUK-KU LEUVEN COPRODUCTION. IT WAS DEVELOPED IN COLLABORATION WITH PROF. DR. LUDO FROYEN AND THE TECHNICAL STAFF OF THE KU LEUVEN DEPARTMENT OF SUSTAINABLE METALS PROCESSING AND RECYCLING. SPECIAL THANKS TO PROF. DR. BART VAN DE VIJVER FROM BOTANICAL GARDEN MEISE.

MAARTEN VANDEN EYNDE. COPPER COUNTRY (CHUQUICAMATA), 2016 PHOTO: MAARTEN VANDEN EYNDE

Expo 36

Copper Country, 2016 — Maarten Vanden Eynde

Copper Country is een reeks van drie topografische tekeningen van de grootste kopermijnen in de wereld: Bingham Canyon (Utah, US), Chuquicamata (Antofagasta, Chili) en El Morro (Atacama, Chili). De tekeningen werden op een printplaat (Printed Circuit Board) gemaakt met een etstechniek die gebruikt wordt om koperen circuits te maken voor elektronische apparaten met ijzerchloride. Het chemisch proces werd echter onderbroken en ‘bevroren’ door een vernislaag aan te brengen. Daardoor ontstond er een onvoorspelbare variatie van de ‘natuurlijke’ achtergrond die sterk contrasteert met het grafische effect van bovengrondse mijn activiteiten door de mens. De platen zien er beschadigd uit, net zoals de regio’s waar koper wordt ontgonnen. Koper was het eerste metaal dat gesmolten werd uit zijn erts en dat in een vorm werd gegoten met behulp van een mal. De meerderheid van ontgonnen en gerecycleerd koper wordt momenteel gebruikt in elektronische apparaten vanwege zijn hoge geleidbaarheid. Het is tevens het metaal dat het meest aanwezig is in zowel telefoons als computers waarin het qua gewicht hoger telt dan alle andere metalen bij elkaar.

Copper Country is a series of three topographic drawings from the largest copper mines in the world: Bingham Canyon (Utah, US), Chuquicamata (Antofagasta, Chile) and El Morro (Atacama, Chile). The drawings are made on a printed circuit board (PCB) using the etching technique to make copper circuits with ferric chloride for electronic appliances. The chemical process is interrupted and frozen with varnish, creating an unpredictable variation of the ‘natural’ background in contrast with the graphic human intervention of open pit mineral mining. De boards look damaged in different ways, just like the areas where the copper was mined. Copper is the first metal that was melted from its ore and the first metal to be cast into a shape using a mould. The majority of mined and recycled copper is currently used in electronic devices because of its conductivity. It is the most present metal in telephones and computers, accounting for more weight than all the other metals combined.

THIS WORK IS PART OF THE ARTISTIC RESEARCH PROJECT TRIANGULAR TRADE, A PROJECT WHICH TRACES THE ORIGIN OF DIFFERENT MATERIALS AND FOLLOWS THEIR (R)EVOLUTIONARY PATH AS THEY ARE PROCESSED AND TRANSFORMED INTO ‘WORLD CHANGING WONDERS’. WITH COURTESY OF THE ARTIST AND MEESSEN DE CLERCQ GALLERY.

MAARTEN VANDEN EYNDE. TRINITY TEST, 2016 PHOTO: MAARTEN VANDEN EYNDE

Expo 38

Trinity Test, 2016 - 2017 — Maarten Vanden Eynde

De eerste atoombom werd tot ontploffing gebracht op de Trinitysite nabij Alamagordo, New Mexico (VS) op 16 juli 1945, als onderdeel van het Manhattanproject dat bedoeld was om een nieuw wapen te ontwikkelen van ongekende kracht. In het werk Trinity Test zien we een luchtbeeld van de site na de explosie. De zwart-witbeelden werden overgebracht op een loden plaat – lood is ook het laatste stadium van uranium. De halfwaardetijd waarin uranium vervalt om lood te vormen is 4,46 biljoen jaar waardoor datering met uranium-lood (U-Pb) een van de meest verfijnde en precieze methoden is voor radiometrische datering. Trinity Test is een triptiek over de subjectiviteit van geschiedenis en geheugen en visualiseert drie verschillende weergaves van die wereldveranderende gebeurtenis.

The first atomic bomb was detonated on a site called Trinity, near Alamagordo, New Mexico (US) on July 16th, 1945 as part of the Manhattan project to develop a new weapon with unprecedented power. Trinity Test is an aerial view of the site after the explosion. The black and white image is transferred on a slab of lead, the final stage of all uranium. The halflife with which uranium decays to form lead is 4.46 billion years, making uranium-lead (U-Pb) dating one of the most refined and precise methods for radiometric dating. Trinity Test is a triptych dealing with the subjectivity of history and memory, visualizing the inherent different accounts of this world-changing event.

MAARTEN VANDEN EYNDE. MANHATTAN PROJECT, 2016 PHOTO: GERT JAN VAN ROOIJ

Expo 40

Manhattan Project, 2016 - 2017 — Maarten Vanden Eynde

Het werk Manhattan Project bestaat uit een model van verschillende mislukte en succesvolle pogingen van de kunstenaar om de perfecte luchtbel te (her)creëren die ontstaat precies 0,025 seconden na de explosie van een atoombom. Om die mini-explosies te creëren heeft de kunstenaar antiek uraniumglas, ook gekend als Vaselineglas, gesmolten en opnieuw geblazen om zo de perfecte bubbel te bekomen. Voor uranium gebruikt werd als brandstof voor kerncentrales of om kernwapens te maken, deed het dienst als kleurstof bij de productie van huishoudelijk servies en glaswerk. De kenmerkende gele of lichtgroene kleur licht op tot een giftig uitziend fluorescerend groen wanneer het onder een uv-lamp wordt gehouden. Het witte zand, afkomstig van White Sands Missile Range waar de eerste atoombom ontplofte, licht paars op en vervolledigt zo dit magische en macabere schouwspel. De explosie van de eerste atoombom is het moment dat het meest kans maakt om het einde van het holoceen en het begin van het antropoceen, het tijdperk van de mens, te markeren. Radioactieve isotopen zoals strontium 90 zullen op duidelijk aantoonbare wijze aanwezig blijven in de geologische laag die we momenteel creëren en kunnen zo als de perfecte ‘Golden Spike’ fungeren.

The work Manhattan Project is a model of several failed and successful tests to recreate the perfect dome that occurs 0.025 seconds after detonating an atomic bomb. For the miniature explosions antique Uranium glass, also known as Vaseline glass, was melted and blown to achieve a perfect bubble. Before being used as fuel for nuclear power plants or to produce atomic bombs, uranium was used as colouring agent in the fabrication of tableware and household items. The yellow or light green colour lights up as toxic fluorescent green under UV light. The white sand, coming from White Sands Missile Range where the first atomic bomb exploded, lights up purple, completing the magical and macabre model. The detonation of the first atomic bomb is the most likely event that will mark the end of the Holocene and the start of the Anthropocene, the age of men. Radioactive isotopes like strontium 90 will be present in the entire geological layer that we are currently creating, functioning as the perfect Golden Spike.

UNKNOWN FIELDS. RARE EARTHENWARE, 2014. PHOTO: TOBY SMITH / UNKNOWN FIELDS

Expo 42

Rare Earthenware, 2014 — Unknown Fields

Zeldzame aardmetalen zijn dé materialen die aan de basis liggen van onze ‘vederlichte’, ‘ultradunne’ en ‘naadloze’ technologie. Terwijl elektronische apparaten steeds lichter worden laten ze echter een onmiskenbare grijze berg achter, een put van 1 km diep en een 10 km groot radioactief meer. Unknown Fields gebruikte de toxische modder van een afvalmeer in Baotou, Mongolië om drie keramische vazen te produceren. De afmetingen van elke vaas vertegenwoordigen de hoeveelheid afval die gecreëerd wordt bij de productie van een smartphone, een ultralichte laptop en de batterijcel van een slimme auto. De drie vazen zijn de fysieke veruitwendiging van een hedendaags globaal netwerk van voorzieningen dat grondstoffen transporteert over de hele planeet. Ze worden voorgesteld als begeerlijke objecten maar door hun verhoogde niveaus van straling en toxiciteit krijgen ze een ambigue karakter. Ze vertegenwoordigen zo de ongewenste gevolgen van onze materiële verlangens. De vazen worden getoond samen met videowerk dat ontwikkeld werd in samenwerking met fotograaf Toby Smith. De film volgt het proces van het maken van de voorwerpen in achterwaartse volgorde en draait zo hun reis om van containerschepen en havens, naar distributeurs en fabriekshallen, om terug te eindigen aan de oevers van het amper vloeibare radioactieve meer in het binnenland van Mongolië.

Rare Earth metals are the fundamental materials that enable the ‘featherweight’, ‘slim’ and ‘seamless’ aesthetics of our contemporary technologies. As our personal electronics tend towards the invisible, they conjure in their shadows an undeniably visible grey mountain, a 1 km deep pit, and a 10 km radioactive tailings lake. Unknown Fields have used the toxic mud from such a tailings lake in Baotou, Inner Mongolia to craft a set of three ceramic vessels. Each vase is sized in relation to the amount of waste created in the production of a smartphone, a featherweight laptop and the cell of a smart car battery. These three ‘rare earthenware’ vessels are the physical embodiment of a contemporary global supply network that displaces earth and weaves matter across the planet. They are presented as objects of desire, but their elevated radiation levels and toxicity make them objects we would not want to possess. They represent the undesirable consequences of our material desires. An accompanying film developed in collaboration with photographer Toby Smith charts the unmaking of these objects of technology – reversing their journeys from container ships and ports, through wholesalers and factory floors, all the way back to the banks of the barely-liquid radioactive lake in Inner Mongolia. IN PARTNERSHIP WITH THE ARCHITECTURAL ASSOCIATION. COMMISSIONED BY THE VICTORIA AND ALBERT MUSEUM. FILM AND PHOTOGRAPHY IN COLLABORATION WITH TOBY SMITH, CERAMICS WORK IN COLLABORATION WITH THE LONDON SCULPTURE WORKSHOP, ANIMATION ASSISTANCE FROM CHRISTINA VARVIA. — WITH COURTESY OF THE ARTISTS.

FÜSUN TÜRETKEN. ALCHEMIC DESIRE: LONDON METAL EXCHANGE, 2017 PHOTO: FÜSUN TÜRETKEN

Expo 44

Alchemic Desire, 2017 - 2018 — Füsun Türetken

‘Walking on the grounds of London today, a city formed by finance and its financial district, one understands that the subterranean area of the Bank of England forms a huge vault filled with Gold and Silver, still forming the base of capital and state power, creating fantasies of gold heists, and otherworldly expeditions and colonial pasts and desires. These are the subterranean ghosts, roaring and calling us.’ N

Alchemic Desire is een filminstallatie die de parallellen onderzoekt tussen alchemie en de praktijk van metaalhandel – specifiek in de London Metal Exchange. ’s Werelds grootste fysieke beurs voor metalen, The London Metal Exchange (LME), is een van de weinige die nog een klassieke beursvloer kent waar handel ter plaatse bedreven wordt. Dat in tegenstelling tot andere beurzen zoals die van graan en olie, die zich vandaag bijna volledig op de digitale markt bevinden. Rond de zogenaamde ‘Ring’ van de LME bevinden zich de lokalen van de dealers waar elektronische handel tegelijkertijd plaatsvindt met de handel op de vloer. De transacties worden opgenomen met microfoons en videocamera’s in geval van discussie. Het interieur is gevuld met technologie van metalen zouten: Black Liquid Crystal Screens met cijfers in verschillende kleuren die voortdurend verspringen en metalen microfoons opgesteld in een cirkel. Ze vervangen de sterren en het zodiakteken in de lucht; elementen waarnaar de alchemisten verwezen wanneer ze hun metalen bewerkten. Die ring van hangende microfoons registreert elk woord en elke kreet. Draden, kabels, cijfers, handelaars. Metalen, overal metalen. De London Metal Exchange is een modern Circus Maximus met gladiatoren in hun maatpak-uniform. Gewapend met hun metalen pennen – de hedendaagse variant van oude, zware metalen zwaarden en schilden – zijn ze de fysieke representatie van de circulatie van metalen. Het is in dat gesloten forum dat metalen verhandeld worden in schijven van telkens vijf minuten. Het is in die arena waar de geesten van ontgonnen materie en metaal mensen doen bewegen als marionetten vastgebonden aan hun metalen kabels, dag in dag uit. In de London Metal Exchange wordt de middeleeuwse smid vervangen door de handelaar. Nu zijn het de handen van de dealer die blinken van de olie en op wiens huid zout zweet parelt, terwijl ze grote stukken aluminium, lood, zink, goud en zilver verhandelen om het verlangen van de industrie te voeden.

FÜSUN TÜRETKEN. ALCHEMIC DESIRE: LONDON METAL EXCHANGE, 2017 PHOTO: FÜSUN TÜRETKEN

Expo 46

Alchemic Desire is a film installation exploring the parallels between the practice of trading metals – in particular in the London Metal Exchange (LME) – and the practice of alchemy. The world’s biggest physical metals exchange, the London Metal Exchange, is one of the few remaining venues to retain an active open-outcry trading floor alongside electronic dealing. This in contrast to other commodity exchanges, such as grains and oil, which have moved almost entirely to an electronic market. The so-called ‘Ring’ of the LME is enclosed by the dealers’ office booths, where electronic trading takes place at the same time. Trading is recorded by microphones and video cameras in case of any dispute. The interior is filled with technological devices made of metallic salts: Black Liquid Crystal Screens with ever-changing digits in different colors and metallic microphones installed in a circle replace the stars and the zodiac signs in the sky, that the alchemists referred to when staging and crafting their metals. This skyring of suspended microphones records every word and shout. The sounds are fed into a blackbox, saved for a certain amount of time, to be deleted the same day. Wires, cables, digits, traders. Metals, metals everywhere. And flesh. The London Metal Exchange is a latter-day Circus Maximus with gladiators in their regular uniform, roaring, performing metallic life, holding metal pens; their modern armory replacing the ancient heavy metal swords and shields. It is in this enclosed forum where the metals are traded in rings of five minutes each. In this arena, the ghosts of the expatriate matter and metal are leading humans on like marionettes attached to their metallic wires, day in day out. In the London Metal Exchange, the medieval blacksmith is replaced by the trader. Now, it is the traders’ hands, moving large chunks of aluminum, lead, zinc, gold and silver, that are oily and their skin shines of salty mineral sweat while they toil to feed the desire of the industry.

WITH COURTESY OF THE ARTIST.

LISE AUTOGENA & JOSHUA PORTWAY. KUANNERSUIT; KVANEFJELD, 2016. PHOTO: LISE AUTOGENA & JOSHUA PORTWAY

Expo 48

Kuannersuit; Kvanefjeld, 2016 — Lise Autogena & Joshua Portway

De film Kuannersuit; Kvanefjeld is het eerste deel van een onderzoek naar de conflicten waar de kleine, inheemse gemeenschap van Narsaq in ZuidGroenland mee te kampen heeft. Narsaq is gelegen naast de ongerepte Kvanefjeldberg, een site met één van de rijkste ertslagen van zeldzame aardmetalen ter wereld en één van de grootste bronnen van uranium. Groenland is een voormalige kolonie van Denemarken, die ondertussen erkend wordt als een autonome administratieve afdeling van Denemarken en financieel gesteund wordt door de Deense staat. Veel mensen zien de exploitatie van de minerale aardlagen als de enige haalbare weg naar volledige onafhankelijkheid. De landbouwactiviteit in de omgeving van Kvanefjeld wordt bedreigd, aangezien Groenland overweegt om een open mijngroeve te bouwen op voorstel van het Australische bedrijf Greenland Minerals and Energy. De mijn zou de vijfde grootste uraniummijn en de tweede grootste operatie voor ontginning van zeldzame aardelementen ter wereld worden. De film van Autogena en Portway portretteert een verdeelde gemeenschap. Hij bestudeert de moeilijke beslissingen en afwegingen waar een cultuur mee wordt geconfronteerd wanneer ze wil breken met haar koloniale verleden en haar eigen identiteit wil vastleggen in een globaliserende wereld.

The film Kuannersuit; Kvanefjeld is a work in-progress, forming the first part of the artists’ long-term investigation into the conflicts facing the small, mostly indigenous, community of Narsaq in southern Greenland. Narsaq is located next to the pristine Kvanefjeld mountain; site of one of the richest rare earth mineral resources deposits in the world, and one of the largest sources of uranium. Greenland is a former colony of Denmark, which is now recognised as an ‘autonomous administrative division’ of Denmark, supported economically by the Danish state. Many people see exploitation of mineral deposits as the only viable route to full independence. For generations the farming near Kvanefjeld has been Greenland’s only agricultural industry. This way of life may soon be threatened, as Greenland considers an open pit mine proposed by Greenland Minerals and Energy, an Australian company. The mine would be the fifth-largest uranium mine and second-biggest rare earth extraction operation in the world. Autogena and Portway’s film portrays a community divided on the issue of uranium mining. It explores the difficult decisions and trade-offs faced by a culture seeking to escape a colonial past and define its own identity in a globalised world. SUPPORTED BY ARTS COUNCIL ENGLAND / BRITISH COUNCIL, DANISH ARTS COUNCIL, SHEFFIELD HALLAM UNIVERSITY ART AND DESIGN RESEARCH CENTRE AND THE NATIONAL ACADEMIES KECK FUTURES INITIATIVE. — WITH COURTESY OF THE ARTISTS.

SUSANNE KRIEMANN. RAY, 2013-14 PHOTO: SUSANNE KRIEMANN

Expo 50

RAY, 2013 - 2014 — Susanne Kriemann

N In RAY onderzoekt Susanne Kriemann de connecties tussen licht, foto-

grafie, straling en zeldzame aardelementen. Kriemann kijkt in het bijzonder naar gadoliniet. Dat materiaal werd gebruikt om gloeidraden te maken, een techniek die snel overbodig werd. Vandaag is gadoliniet opnieuw een essentieel materiaal voor de productie van leds, bv. in de schermen van onze smartphones. RAY bestaat uit verschillende elementen. Een radiogram op twee koperen staven toont een beeld, ontstaan door het blootstellen van fotografische film aan een rots die radioactief gadoliniet bevat. Een foto geeft een rood granieten rotsblok weer dat gevonden werd in Noord-Texas waar Robert Smithson zijn laatste land art-project realiseerde: Amarillo Ramp. Acht foto’s presenteren een landschap nabij de Baringer Hill, een geologische site in Centraal-Texas waar gadoliniet voor het eerst ontgonnen werd in Noord-Amerika. De prints zijn gesolariseerd door het licht van een smartphone en worden getoond op een plaat van ruw koper, een essentieel element in elektrische geleiders. De drie componenten van RAY worden verlicht door een ledlamp waarin, zoals in de vroegere gloeilampen, ook gadoliniet verwerkt is. In her work RAY, Susanne Kriemann investigates the connections between light, photography, radiation and rare earth materials. She looks at a particular element called gadolinite that in the early days of electric lightning was used in the manufacture of filaments. This technique soon became obsolete, but today gadolinite has again become an essential material in the production of LEDs, used for example to light up smartphone screens. The work consists of several elements. A radiogram, exhibited on two copper strips, shows an image created by exposing a rock with radioactive gadolinite for several days onto photographic film in complete darkness. A photograph presents a red granite boulder that was found near the area in Texas where Robert Smithson realised his final land art project Amarillo Ramp. It is confronted with eight photographs of the landscape near the former Barringer Hill mine, a geological site in Central Texas where gadolinite was mined for the first time in North America. The prints have been solarized by the light of a smartphone, and are displayed on a sheet of raw copper, an element that is mined for the use as an electrically conductive material. All three components of the work are illuminated by a LED bulb, which like early filament bulbs, also uses gadolinium. E

WITH COURTESY OF THE ARTIST.

LARA ALMARCEGUI. MINERAL RIGHTS, TVEITVANGEN IRON DEPOSIT, NORWAY, 2015

Expo 52

Mineral Rights, 2015 â&#x20AC;&#x201D; Lara Almarcegui

Voor haar werk Mineral Rights doorliep de kunstenares een aanvraagÂ procedure voor het verwerven van de rechten op ondergrondse ijzerafzettingen. In 2015 verwierf Almarcegui de rechten van een ijzererts in Tveitvangen, niet ver van Oslo en later ook in Buchkogel en Thal, nabij Graz. De minerale rechten zijn exclusief en gelden vanaf de ondergrond tot het centrum van de aarde. Zonder het ijzer te ontginnen wil het project de aandacht vestigen op de aanwezigheid van die mineralen, hoe ze het land geologisch gevormd hebben, en hoe dat land vervolgens omwille van mijnvergunningen opgebroken en onderverdeeld wordt. Door te focussen op wat zich onder onze voeten afspeelt, vestigt het project de aandacht op de ontginning van mineralen voor de productie van bouwmaterialen en stelt vragen over het eigenaarsschap van land en de grondstoffen die zich onder het oppervlak bevinden.

Mineral Rights consists of the long procedure of acquiring the rights on iron ore deposits underground in order to prevent them from being extracted. In 2015 Lara Almarcegui procured the mineral rights of an iron deposit in Tveitvangen, not far from Oslo and later she secured the rights to another iron deposit in Buchkogel and Thal, near Graz. The mineral rights are exclusive and are granted from the subsoil to the center of the earth. Without extracting the iron, the project aims to call attention to the presence of minerals. It reminds us of how the territory is shaped at a geological level and how it is broken down and split into pieces for mine exploitation. While presenting what is below our feet, the project raises the question of mineral extraction for the production of construction materials and brings to light questions of ownership of land and resources.

WITH COURTESY OF THE ARTIST.

SISSEL MARIE TONN. THE INTIMATE EARTHQUAKE ARCHIVE, 2016 DRAWING UNDERGROUND: SISSEL MARIE TONN

Expo 54

The Intimate Earthquake Archive, 2017 — Sissel Marie Tonn

‘What each generation contributes to the next is an education of attention.’ — James Gibson in The Ecological Approach to Visual Perception

The Intimate Earthquake Archive is een interactieve participatieve installatie die toelaat om aardbevingen, veroorzaakt door gasextractie, te ervaren. Als artistiek onderzoeksproject legt het de focus op de door de mens gecreëerde aardbevingen die zich de laatste 32 jaar hebben voorgedaan in de Nederlandse provincie Groningen waar zich het grootste natuurlijke gasveld in Europa bevindt. Terwijl Marie Tonn onderzoek deed naar dat fenomeen ontdekte ze een overweldigende hoeveelheid aan data: een magazijn vol boorkernen, eindeloze rijen vol met zand en bodemstalen in laboratoria … Bovendien wordt alle seismische activiteit van de aardbevingen nauwkeurig geregistreerd, bewaard en gepubliceerd in de immense digitale database van het Nederlands Meteorologisch Instituut. Maar daarnaast worden de aardbevingen ook fysiek en mentaal ervaren door de bewoners in Groningen. Zij vertellen verhalen over hoe ze de aardbevingen regelmatig door hun lichamen en hun huizen voelen trekken. Sommigen beweren zelfs dat ze wakker worden voor ze de eigenlijke trillingen voelen. Is de gewaarwording van een artificiële aardbeving fundamenteel verschillend van de waarneming van een natuurlijke aardbeving? Welke rol heeft het waarnemende lichaam bij het archiveren van dergelijke gebeurtenissen? The Intimate Earthquake Archive wil de twee soorten archieven (de digitale seismische data en het waarnemende lichaam) samenbrengen. Bezoekers doen een speciale vest aan en verplaatsen zich tussen boorkernen die radiosignalen uitzenden met data uit het archief. Elk van hen brengt de dataset over van een van de 12 sterkste artificiële aardbevingen in Groningen. De vesten ontvangen die signalen en laten een compositie van trillingen over ons lichaam lopen, op dezelfde manier als de seismische golven over het land bewogen. Kunstenaar Jonathan Reus creërde die composities door de gearchiveerde data op een directe manier om te zetten in geluidstrillingen. De resulterende composities zijn bedoeld om een vorm van ‘deep listening’ in het lichaam op te wekken. In die zin biedt The Intimate Earthquake Archive de bezoeker een manier om zijn waar neming te leren afstemmen op een toekomst van door de mens gecreëerde geologische veranderingen.

The Intimate Earthquake Archive focuses on man-made earthquakes that have occurred over the last 32 years in the largest field for natural gas in Europe, located in the Dutch province of Groningen. While researching this phenomenon the artist came across an overwhelming amount of data

Expo

available in scientific archives: a warehouse full of core samples, rows upon rows of sand and soil tests in laboratories. Furthermore, all the seismic activity of the earthquakes is meticulously recorded, stored and published in the immense digital database of the Dutch Meteorological Institute. Meanwhile, visiting people in the province and hearing their stories of feeling the earthquakes frequently passing through their bodies and their homes, the artist wondered about the role of the sensing body in archiving these events. As some people in the Groningen Gas Field claim to wake up in their beds, before they feel the tremors across the earth, one may ask: is the sensation of a man-made earthquake fundamentally different than the sensation of a natural one? The Intimate Earthquake Archive aims to connect the digitized seismic activity with the sensing body. Visitors can explore the archive by positioning themselves among a series of radio-transmitting core samples. Each of them transmits the dataset of one of the 12 strongest man-made earthquakes recorded in Groningen. Wearable ‘interfaces’ act as receivers for these signals, producing a composition of tremors on the surface of the body – in the same way the seismic waves moved across the land. These vibratory compositions are created by artist Jonathan Reus, through direct manipulation of the archival datasets into sonic vibrations. The resulting compositions are intended to inspire ‘deep listening’ within the body. The Intimate Earthquake Archive is thus a kind of test ground for the visitor to attune herself to a future marked by man-made geological change.

CONCEPT & DESIGN SISSEL MARIE TONN — COMPOSITION JONATHAN REUS — TECHNICAL DEVELOPMENT MARIJE BAALMAN & CARSTEN TONN-PETERSEN THIS PROJECT IS MADE POSSIBLE WITH HELP FROM TNO - INNOVATION FOR LIFE, THE DUTCH METEOROLOGICAL INSTITUTE (KNMI), STICHTING NIEMEIJER FONDS & AUGMENTED INSTRUMENTS LAB AT QUEEN MARY UNIVERSITY, LONDON. WITH COURTESY OF THE ARTIST.

The Congo Tribunal, 2015 - 2017 — Milo Rau

‘And with all the horrors shown in the film, it is important to me not to lose sight of hope. If the ‘Congo Tribunal’ has proved one thing, it is that the truth can be found, no matter how complicated the connections are. And justice is possible, here and now. We just have to establish it.’ — Milo Rau, director’s statement

Al meer dan 20 jaar woedt een complexe en vernietigende burgeroorlog in een gebied dat zo groot is als West-Europa. Aangewakkerd door de Rwandese genocide in 1994, heeft de Congolese oorlog, ook gekend als de Derde Wereldoorlog, al meer dan zes miljoen levens geëist. Waarnemers zien in de strijd niet alleen een gevecht over de politieke dominantie in Centraal-Afrika maar ook een van de meest beslissende economische gevechten om een aandeel te verwerven in het tijdperk van de globale wereldmarkt. De aanleiding voor het verderzetten van de oorlog zijn niet langer gebaseerd op etnische verschillen maar op de jacht op ruwe materialen die essentieel zijn voor onze 21e eeuwse technologie. Zal de toekomst van de globale gemeenschap hier beslist worden? Voor The Congo Tribunal verzamelde Milo Rau slachtoffers, daders, getuigen en analisten van de Congolese oorlog voor een unieke burgerlijke rechtbank in Oost-Congo en één maand later in Berlijn. Voor de eerste keer in de geschiedenis van de oorlog werden drie exemplarische gevallen besproken die inzicht geven in een van de grootste en meest bloederige economische oorlogen in de geschiedenis van de mens. The Congo Tribunal onderzoekt de oorzaken en achtergronden van dat globale conflict in een uniek en verbluffend transmediaal kunstproject. De installatie, gecreëerd voor Artefact in coproductie met Stroom Den Haag bestaat uit o.a. 25,5 uur aan opnames van de rechtbankzittingen in Bukavu en Berlijn, een webgame en VR-installatie die toelaat een specifieke casus, besproken in het tribunaal, op een andere manier te ervaren, een onderzoeksruimte met het webarchief en een selectie leesmateriaal en een korte documentaire over de impact van de film in Congo.

For more than 20 years an inexplicable civil war is turning a territory as big as Western Europe into hell on earth. Triggered by the Rwandan genocide in 1994, the Congo War, also called the ‘Third World War’, has claimed more than six million lives. Many observers see in it not only a fight about political predominance in Central Africa, but also one of the most decisive economic battles for the share in the era of globalisation. The reasons for the continuance of this war are no longer based on ethnic differences but rather on the hunt for raw materials which are essential for the 21st century’s technology. Will the future order of the global community be decided here?

MILO RAU. THE CONGO TRIBUNAL, 2015-â&#x20AC;¦ PHOTO: FRUITMARKET THOMAS SCHNEIDER 2017

Expo 58

For The Congo Tribunal Milo Rau gathered victims, perpetrators, witnesses and analysts of the Congo War for a unique civil tribunal in Eastern Congo and one month later in Berlin. For the first time in the history of this war, 3 exemplary cases were heard, exposing an unveiled portrait of one of the biggest and bloodiest economic wars in the history of mankind. Milo Rau’s The Congo Tribunal examines the causes of and backgrounds to this global conflict in a unique and stunning transmedia art project. The installation, created for Artefact in co-production with Stroom Den Haag, involves the full-length 27h screenings of the tribunal in Bukavu and Berlin, the web game and VR installation focusing on a particular case discussed in the tribunal, a research space including the web archive and a variety of reading materials, and a short documentary about the impact of the project in Congo, hinting at the importance of the long-tail of this grand work.

THE-CONGO-TRIBUNAL.COM THE CONGO TRIBUNAL INSTALLATION / TRANSMEDIA ARTISTIC DIRECTOR MILO RAU — PRODUCERS ARNE BIRKENSTOCK, SEBASTIAN LEMKE & OLIVIER ZOBRIST — SCENOGRAPHY ANTON LUKAS — RESEARCH, CASTING & DRAMATURGY EVA-MARIA BERTSCHY — CORPORATE DESIGN NINA WOLTERS WEB, GAME, VR CREATIVE DIRECTOR DANIEL WAGNER — TECHNICAL DIRECTOR CHRISTIAN KOSCHMIEDER — PRODUCERS ARNE BIRKENSTOCK, SEBASTIAN LEMKE, ROMAN ROITMAN & OLIVIER ZOBRIST — SCRIPT TIMO MAIER, DANIEL WAGNER & SEBASTIAN LEMKE — DEVELOPERS CHRISTIAN KOSCHMIEDER & MORITZ ABELN — VISUAL ARTISTS YVES KULONDWA (AKA KAYENE), DANIEL WAGNER, HOLGER SCHULZ, NEYSHA CASTRITIUS & LENNART TROEBS — MUSIC MARCEL VAID — SOUND DESIGN ALON KAPLAN, TIMO MAIER & MORITZ ABELN — DEVELOPED AND CREATED BY MONOKEL A PRODUCTION OF FRUITMARKET ARTS & MEDIA GMBH IN COLLABORATION WITH IIPM – INTERNATIONAL INSTITUTE OF POLITICAL MURDER, LANGFILM / BERNARD LANG AG, LEMAFRIKA THE CONGO TRIBUNAL TRANSMEDIA IS FUNDED BY THE TURN FUND OF THE GERMAN FEDERAL CULTURAL FOUNDATION INSTALLATION VERSION CO-PRODUCTION STUK, HUIS VOOR DANS, BEELD EN GELUID & STROOM DEN HAAG.

URSULA BIEMANN & MO DIENER. TWENTY ONE PERCENT, 2016. VIDEO STILL: URSULA BIEMANN & MO DIENER

Expo 60

Twenty-One Percent, 2016 — Ursula Biemann & Mo Diener

De film Twenty-One Percent begint met een beknopte historiek van de atmosferische chemie. De intro leert ons dat een groeiende toevloed aan zuurstof aan de basis ligt van de evolutie van ons denkend brein: het menselijk bewustzijn is afhankelijk van 21% zuurstof in buitenlucht. De film laat vervolgens de beelden van uitdijende sterrenstelsels en een broeierige aarde achter, om zich te begeven naar een plek midden in een zuurstofrijk woud. Een performer manipuleert een veelheid aan ingrediënten gaande van mineralen, woudvruchten en vloeistoffen tot granulaten en extracten. Gehuld in een scifi-achtig bodysuit, dat het metabolisch proces van haar lichaam voedt en traceert, maakt ze ons getuige van haar vorm van ‘kosmisch’ koken. In diepe concentratie transformeert ze materie in verschillende toestanden door middel van chemische processen als extractie, destillatie, filtering, decompositie of oplossing. De film verbindt zo het verhaal van de chemische elementen die gecreëerd werden tijdens kosmische gebeurtenissen als supernova’s, de dodelijke explosie van sterren, met de elementen van de aarde en met de basisingrediënten van het menselijk leven en denken. Zo formuleert Biemann een verfrissend perspectief op de verwikkeling van de kosmos, de aarde en onze lichamen.

The film Twenty-One Percent starts with a small formation history of atmospheric chemistry. When the sun was darker and the air was warmer, carbon dioxide was abundant in the atmosphere. Plants appeared, turning carbon into oxygen; and when decomposing, they exhaled methane, which kept the planet warm and alive and helped vegetation to thrive and cover the planet. The accumulation of oxygen finally drove the evolution of thinking minds: 21% of the human consciousness depends on oxygen. Leaving the images of stirring galaxies and steaming earth, in the midst of the oxygenic forest, a science fictional performer manipulates a multitude of ingredients—minerals, forest fruits, liquids, granulates, and extracts. Sporting a bodytech suit for feeding and monitoring the metabolic processes of her body, the performer lays out the concept of cosmic cooking. In utter concentration she transforms matter into different states of being using chemical processes of extracting, distilling, filtering, decomposing, or macerating. The film and performance reframe in a refreshing way the entanglement of the cosmic, the earth and our bodies by interlinking the story of the chemical elements that were created in the cosmic event of supernovas, the deadly explosion of stars, to the earth’s materiality, to the basic ingredients of human life and consciousness. TWENTY-ONE PERCENT, 2016, DOCUMENTARY, 17' — DIRECTOR URSULA BIEMANN & MO DIENER — WRITER URSULA BIEMANN — WITH COURTESY OF THE ARTISTS.

KIRSTIE VAN NOORT & XANDRA VAN DER EIJK. AS ABOVE, SO BELOW, 2017. PHOTO: RONALD SMITS / DUTCH INVERTUALS

Expo 62

As Above, So Below, 2017 — Kirstie van Noort & Xandra van der Eijk

As Above, So Below is een designproject dat onderzoek doet naar het ‘crowdminen’ van sterrenstof als een mogelijke nieuwe bron voor zeldzame aardelementen die afkomstig zijn uit de ruimte. Elk jaar dwarrelt er naar schatting tussen de 37 000 tot 78 000 ton sterrenstof neer op aarde. Met de almaar slinkende voorraden van grondstoffen op aarde en de steeds groeiende behoefte van de mensheid, zijn er alternatieven nodig. Micrometeorieten worden op kleine schaal gezocht door wetenschappers als een bron van informatie over het heelal, maar zijn volgens van Noort en van der Eijk nog nooit beschouwd als een nieuwe materiële grondstof. As Above, So Below onderzoekt of micrometeorieten het eerste zeldzame aardelement uit de ruimte zouden kunnen zijn. In het project wordt bovendien ‘crowdmining’ voorgesteld als een nieuwe methode om grondstoffen zoals deze te verzamelen. De mens wordt opnieuw een soort jager- verzamelaar die daken en tuinen afspeurt op zoek naar dit mogelijk kostbare ruimtestof. In de installatie krijgen we het volledige materiële proces te zien, van de ‘ontginning’ van sterrenstof, het filteren en analyseren, tot het smelten en transformeren van een meteoriet in een nieuwe vorm.

As Above, So Below is a design project and material research into crowdmining stardust as a new source for rare earth metals from space. Every year, an estimated 37,000 to 78,000 tons of stardust is falling down on earth. As terrestrial resources are depleting and rare earth metals are arguably indispensable for our way of life and our survival as a species, we are in need of alternatives. Micrometeorites are at a small scale searched after by scientists as a source of information about the history of the universe and the composition of stars. Yet, according to van Noort and van der Eijk, they have never been considered as a source of matter. As Above, So Below is a speculative design project that explores the potential of micrometeorites as the first rare earth metal from space. At the same time, crowd mining is proposed as a new method and resource. Mankind has to reinvent its purpose as hunter and collector, roaming urban rooftops and gardens in search of specs of this potentially valuable dust. As Above, So Below gives an insight into the full scope of the material process starting with the ‘mining’ of stardust, filtering and analysing to finally melting and transforming a meteorithe into a formed shape.

THIS PROJECT WAS DEVELOPED AS A RESPONSE TO THE EXHIBITION THEME ‘HARVEST’, DUTCH INVERTUALS 2017. — WITH COURTESY OF THE ARTISTS.

CECILIA JONSSON. HAEM, 2016. PHOTO: SIGNE TØRÅ KARSRUD

Expo 64

Haem, 2016 — Cecilia Jonsson

‘For everything you have missed, you have gained something else; and for everything you gain, you lose something else.’ – Ralph W. Emerson

N In Haem presenteren kunstenares Cecilia Jonsson en onderzoeker Rodrigo

Leite de Oliveira een kompasnaald die vervaardigd werd uit ijzer dat afkomstig is van een wel heel onverwachte bron. Hoewel ijzer misschien verbleekt bij edele metalen als goud en zilver en overvloedig aanwezig is, is het desalniettemin essentieel voor het leven op aarde. Het ijzer dat door onze aderen stroomt en ons laat ademen is hetzelfde element waaruit wapens, schilden en gereedschappen gemaakt zijn. Die maakten dat de mensheid niet alleen kon overleven maar er bovendien in slaagde zich gedurende millennia te blijven ontwikkelen. De fysieke basis van Haem is ijzer dat ontgonnen werd uit de menselijke placenta. Dat tijdelijke orgaan bestaat uit een complex labyrint van bloed vaten en vormt een directe verbinding tussen moeder en kind in wording. IJzer speelt een belangrijke rol tijdens de zwangerschap omdat het via de placenta zuurstof van de moeder naar de foetus leidt. Om die beweging van uitwisseling te illustreren werd een kompas naald gemaakt die bestaat uit ijzer dat afkomstig is van het bloedeiwit hemoglobine van menselijke placenta’s die aan de kunstenares geschonken werden. Het kleine object omvat in zich de arbeid van tientallen geboortes en duizenden uren van uitwisseling van vloeistoffen, in het vroegste ontmoetingsmoment tussen nieuw en bestaand leven. Door elementen uit de wereld van de kunst, de biowetenschappen en metallurgie met elkaar te verbinden toont Haem ons op onconventionele wijze de fundamentele interconnectie tussen de elementen van de aarde en het menselijk lichaam. De installatie bestaat uit een kompas dat in een glazen kom drijft waarvan het ontwerp geïnspireerd is op microscopische beelden van de placenta. Het kompas wijst noordwaarts terwijl de kom traag tegen de klok in draait. Het werk omvat verder een video en een lijst met alle geboorte data en gewichten van de 69 gedoneerde placenta’s. E

The work Haem from artist Cecilia Jonsson and researcher Rodrigo Leite de Oliveira presents a custom-made iron compass needle. Iron, perhaps paling in nobility to its gold and silver elemental companions, through its nature and abundance has emerged as essential to life. The iron that runs through our veins and allows us to breathe is the same element from which the weapons, shields and tools were fashioned that have allowed humanity to not only survive, but flourish, for millennia.

CECILIA JONSSON. HAEM, 2016. PHOTO: SIGNE TØRÅ KARSRUD

CECILIA JONSSON. HAEM, 2016. PHOTO: CIHAD CANER

Expo 66

The physical basis of Haem is iron derived from an unexpected source – the human placenta. Although this transitional organ possesses a complex labyrinth of blood vessels, the placenta provides a direct connection between mother and developing child. Iron itself plays an essential role during pregnancy, by guiding oxygen from the mother to the foetus across the placenta. To symbolize this directed movement, a compass needle made out of metallic iron derived from the blood protein haemoglobin of donated human placentas was created. This object concentrates the labour of dozens of births, of thousands of hours of fluid exchange, at the earliest meeting point between new and existing life. By bridging aspects of the arts, life sciences, and metallurgy, Haem demonstrates in an unconventional way the fundamental interconnections between elements of the earth and the human body. The installation consists of the compass apparatus floating in the midst of a custom-made glass bowl inspired by microscopic images of the placenta, which slowly rotates counterclockwise. The work is accompanied by a selective archive about the process, including a list showing the date of birth and weight of the 69 donated placentas.

HAEM IS DEVELOPED IN CLOSE COLLABORATION WITH DR. RODRIGO LEITE DE OLIVEIRA OF THE NETHERLANDS CANCER INSTITUTE. COMMISSIONED BY BIO ART & DESIGN AWARDS WITH THE SUPPORT OF ZONMW. IN COOPERATION WITH THE DEPARTMENT OF GYNECOLOGY AND OBSTETRICS AT OLVG WEST AND BLACKSMITH THIJS VAN DER MANAKKER. VIDEO BY SIGNE TØRÅ KARSRUD AND SERGIO CUERVO GONZALEZ. — WITH COURTESY OF THE ARTIST.

EGILL SÆBJÖRNSSON: THE EGG OR THE HEN, US OR THEM, 2011. INSTALLATION VIEW FROM KÜNSTLERHAUS BREMEN, 2011. PHOTO: TOBIAS HÜBEL. COURTESY OF THE ARTIST AND I8 GALLERY, REYKJAVIK.

Expo 68

The Egg or the Hen, Us or Them, 2011 — Egill Sæbjörnsson

‘… there is no line dividing living materials and the so called dead. There is a straight line from magma to humans. Everything that is on the planet comes from magma (…). the fact that the stones talk in my work, is because humans … and wait, here it comes … are walking and talking stones.’ N In The Egg or the Hen, Us or Them gunt Egill Sæbjörnsson de toeschou-

wer een blik in het ‘dagelijkse’ leven van stenen. Ze zijn verwikkeld in gesprekken over de essentie van hun bestaan, hun verlangens en hun dromen. In dit werk presenteert Sæbjörnsson een andere kijk op wat schijnbaar een levenloze materie is. Hun gewicht, tastbaarheid en andere kenmerken maken dat ze niet alleen aanwezig zijn in de wereld maar dat ze ook invloed hebben op die wereld. The Egg or the Hen, Us or Them speelt dus met de traditionele subject-objectrelatie en plaatst de stenen op gelijk niveau. Wij worden slechts observatoren van hun eigenaardige wereld. Niets is wat je verwacht in dit wonderlijke universum. En terwijl speelsheid en experiment, humor en ernst elkaar afwisselen, opent zich een geheel nieuwe microkosmos voor onze ogen. In zijn boek STONES, 2012 zet Sæbjörnsson zijn argument voort. Kunstwerken, net zoals stenen, zijn ook levende materie, zo stelt hij. Ook zij kunnen gezien worden als een ‘soort’, dat naast de mens bestaat en ons beïnvloedt. Net zoals wij de ontwikkeling van de kunst beïnvloeden. E In The Egg or the Hen, Us or Them the space is densely populated with

talking and singing stones. They engage in dialogue and exchange views about their essence, their desires and their dreams. In this work, Egill Sæbjörnsson takes a different view on a seemingly lifeless mass of rocks. He enables it to lead a life of its own; their weight, tangibility and other traits influencing the world in significant ways. The Egg or the Hen, Us or Them flips the usual subject-object relation around, turning it into a subject-subject relation, enabling us to become observers of their peculiar little world. Nothing is as expected in this fantastic universe. Play and experiment, humour and earnestness melt together and a new microcosm opens up. In his book STONES, 2012 Sæbjörnsson continues his argument, stating that artworks – much like stones — are also alive. They too can be seen as a ‘species’ coexisting alongside human beings, influencing us, just like we influence the development of the arts. DI 13 - WO 21 FEB INSTALLATIE / PERFORMANCE — STUK SOETEZAAL — 37' VRIJ IN- EN UITLOPEN TIJDENS EXPO-UREN — ZONDER RESERVATIE WITH COURTESY OF THE ARTIST.

This Rare Earth – Stories from Below

Extra — — — — — —

Performance Symposium Lezingen Film Workshops Rondleidingen

72 74 76 77 78 80

PHOTO: HUGO CORDEIRO

Extra â&#x20AC;&#x201D; Performance

Extra — Performance

Mining Stories — Silke Huysmans & Hannes Dereere

‘… een meerstemmig verhaal, waarin ze de impact van grote politieke beslissingen op kleine levens traceren. Dit is storytelling op maat van deze tijd.’ — Charlotte De Somviele (Jury Het Theaterfestival)

N Op 5 november 2015 breekt een dam met giftig mijnafval in de bergen van de Braziliaanse mijnprovincie Minas Gerais. Een verwoestende modderstroom veegt verschillende dorpen van de kaart, om zich vervolgens in de 600 kilometer lange rivier Rio Doce te storten. In een regio waar drie op vier mensen in de mijnindustrie werken, voelt de ramp aan als een tabula rasa. Silke Huysmans groeide op in Minas Gerais, op enkele kilometer afstand van de plek waar de ramp plaatsvond. Na twintig jaar keert ze samen met Hannes Dereere voor het eerst terug om er met inwoners in gesprek te gaan en de gevolgen van de ramp van dichtbij mee te maken. Terug in Europa verbreden ze hun blik op de gebeurtenis met aanvullende interviews van onder andere econoom Paul De Grauwe en neuroloog Luc Crevits. Allemaal vertellen ze het verhaal van de ramp vanuit hun eigen context, met hun eigen nuances en belangen. Mining Stories is geen detectiveverhaal, geen reconstructie van de ramp, maar een intrigerende reis door een kluwen van persoonlijke verhalen en verschillende thema’s zoals herinnering, politiek, religie en storytelling.

E On the 5th of November 2015, a dam containing toxic mining waste collapsed in the mountains of the Brazilian mining region Minas Gerais. A devastating flood of mud destroyed several villages before flowing into the four hundred miles long river Rio Doce. In a region where more than three out of four people work in the mining industry, the disaster resembled a complete tabula rasa. Silke Huysmans grew up in Minas Gerais. Twenty years later, she returned to Brazil for the first time with Hannes Dereere in order to talk to people affected by the incident and get a grip on its immense consequences. Back in Europe, they broadened their view on the event through interviews with amongst others economist Paul De Grauwe and neurologist Luc Crevits. Each of them tells the story of the disaster from their own context, with their own nuances and points of interest. The documentary theatre performance Mining Stories is not a detective story or a reconstruction of the disaster, but an intriguing journey through a diverse collection of personal stories crossing topics such as memory, politics, religion, and storytelling. DO 15 & VR 16 FEB — 20:30 STUK LABOZAAL — €12 €8 PORTUGEES,ENGELS & NEDERLANDS (ENGELSE ONDERTITELING) CREATIE SILKE HUYSMANS & HANNES DEREERE — PERFORMANCE SILKE HUYSMANS — DRAMATURGISCH ADVIES DRIES DOUIBI — TECHNIEK CHRISTOPH DONSE — DECOR FRÉDÉRIC AELTERMAN & LUC COOLS — PORTUGESE TRANSCRIPTIE LUANDA CASELLA & MIGUEL CIPRIANO — PRODUCTIE KUNSTENWERKPLAATS PIANOFABRIEK, BÂTARD FESTIVAL — COPRODUCTIE KAAP — MET DE STEUN VAN VGC & SABAM FOR CULTURE — MET DANK AAN ALLE GESPREKSPARTNERS

UNKNOWN FIELDS. RARE EARTHENWARE, 2014. PHOTO: TOBY SMITH / UNKNOWN FIELDS —SEE P. 42-23

Extra — Symposium 74

Extra — Symposium

Transitioning to a low-carbon economy. The Social License to Operate for Mining and Recycling of Critical Metals

N Cleantech-oplossingen worden alsmaar belangrijker in deze wereld waarin we evolueren naar een lage CO2- economie. Daarbij is de ontginning en het hergebruiken van kritische metalen van groot belang. Maar wat met het beeld van de materiële industrie? Is verantwoordelijke mijnbouw binnen en buiten Europa een realistische droom? In dit symposium evalueren we het negatieve beeld van primaire industrieën en zoeken we samen met experten naar oplossingen. Kunnen primaire mijnbedrijven samenwerken met lokale gemeenschappen om hun toestemming te verkrijgen en te behouden? Of moeten we meer investeren in recyclage-industrieën en circulaire economie? Welke kant we ook kiezen, een beter afgestemde relatie tussen energie- en materialentransitie lijkt cruciaal. E Cleantech solutions are becoming more and more important in the transition towards a low-carbon economy. In this, the extraction and recycling of critical metals is essential. But what with the image of the material industry? Is responsible mining in- and outside Europe a realistic dream? In this one-day symposium, we dig deeper into the negative image of primary industries, looking for solutions together with experts. Can primary mining companies obtain and maintain a Social License to Operate? Or should we invest more in recycling industries and circular economies? Whichever way we go, a more fine-tuned connection between the energy transition and material transition seems crucial.

Introductions — Tie Roefs (Provincie Vlaams-Brabant) — Stef Denayer (i-Cleantech Vlaanderen) Keynotes — Serge De Gheldere (Futureproofed) — Leida Rijnhout (Friends of the Earth Europe) — Egbert Lox (Umicore) Panel contributions — Bart Blanpain (KU Leuven) — Katrien Rycken (Leuven 2030) — Peter Standaert (EcoWerf) — Stef Denayer (i-Cleantech Vlaanderen) — Kostas Komnitsas (METGROW+) — Karel Van Acker (EIT Raw Materials) & Marieke Meesters (Wageningen University) Moderation — Dirk Draulans

WO 21 FEB — 9:30 - 18:00 STUK — GRATIS INSCHRIJVEN VERPLICHT VIA ARTEFACTSYMPOSIUM.COM ENGELS THIS SYMPOSIUM IS ORGANISED BY STUK, SIM2 KU LEUVEN, KU LEUVEN CULTURE OFFICE, I-CLEANTECH VLAANDEREN, EIT RAWMATERIALS, EU METGROW+, LEUVEN 2030 — AN INITIATIVE OF THE PROVINCE OF FLEMISH BRABANT

Extra — Lezingen

LESSEN VOOR DE XXI STE EEUW

ARTIST TALK

Koen Binnemans

Justin Bennett

Kritieke metalen voor de transitie naar een koolstofarme economie

N In deze lezing wijst prof. dr. Binnemans op de veranderende materiaalvraag die de transitie naar een koolstofarme economie met zich meebrengt. Cleantechtoepassingen doen de vraag naar kritieke metalen significant stijgen. Denk maar aan de zeldzame aarden neodymium en dysprosium die nodig zijn voor de creatie van sterke permanente batterijen voor elektromotoren en windturbines. Nieuwe bronnen moeten worden gezocht. Kan recyclage daarin een belangrijke rol spelen? E In this lecture Prof. Dr. Binnemans points to the changing material demands involved in the transition to a low-carbon economy. Cleantech applications will surely boost the demand for critical metals. Examples are for instance neodymium and dysprosium for strong permanent magnets for electric motors and wind turbines. New supply sources of these metals are needed. Can recycling play an important role?

MA 19 FEB — 19:30 - 21:30 AULA PIETER DE SOMER (PDS) DEBERIOTSTRAAT 24, 3000 LEUVEN GRATIS (ZONDER INSCHRIJVING) NEDERLANDS MEER INFO HIW.KULEUVEN.BE/NED/LESSEN

N In This Rare Earth – Stories from Below presenteert Justin Bennett Vilgiskoddeoayvinyarvi: Wolf Lake on the Mountains, een uitgebreide multimediale installatie die het verhaal vertelt van het diepste boorgat ter wereld: het 12 kilometer diepe Kola Super-Deep Borehole. In zijn lezing zal Bennett verder uitweiden over dat werk, en ruimer zijn kunstenaars praktijk. De lezing wordt gevolgd door een Q&A. E In This Rare Earth – Stories from Below, Justin Bennett presents Vilgiskoddeoayvinyarvi: Wolf Lake on the Mountains, a multimedia installation about the world’s deepest man-made hole on earth; the more than 12 kilometer deep Kola Super-Deep Borehole. In his lecture, Bennett will further elaborate on this work, and his artist practice in general. The lecture will be followed by a Q&A.

MA 19 FEB — 19:00 STUK AUDITORIUM GRATIS (INSCHRIJVEN VERPLICHT VIA ARTEFACT-FESTIVAL.BE) NEDERLANDS I.S.M SLAC

Extra — Film

DOCU

THE CONGO TRIBUNAL, 2017 — Milo Rau

Cinema ZED — Congo Special

N Naast de installatie in de expo (zie p. 57-59) wordt de documentaire THE CONGO TRIBUNAL tweemaal vertoond. THE CONGO TRIBUNAL onderzoekt de oorzaken en achtergronden van een burgeroorlog die al meer dan 20 jaar een gebied zo groot als West-Europa tot een levende hel maakt. Voor de film verzamelde Milo Rau slachtoffers, daders, getuigen en analisten van de oorlog voor een unieke burgerlijke rechtbank in OostCongo en Berlijn.

N Als antwoord op THE CONGO TRIBUNAL presenteert Cinema ZED een selectie spraakmakende films over Congo en de gespannen verhoudingen tussen België en bij uitbreiding het westen en zijn gewezen kolonie(s). Op het programma staan Congo River (Thierry Michel), Mobutu, Roi du Zaïre (Thierry Michel), Lumumba (Raoul Peck), I’m Not Your Negro (Raoul Peck) en Le Ministre des Poubelles (Quentin Noirfalisse). De films roepen vragen op en verdienen omkadering en dus voorziet Cinema ZED bij heel wat vertoningen interessante uitleidingen en debatten met Afrikaspecialisten zoals o.m. Walter Zinzen en Peter Verlinden (o.v.). Houd de Facebookpagina en website van Cinema ZED in de gaten voor data en details.

E In parallel with the installation in the exhibition (see p. 57-59), the documentary THE CONGO TRIBUNAL will be screened two times. THE CONGO TRIBUNAL examines the causes and backgrounds of a civil war which has been turning a territory as big as western Europe into hell on earth. For this film Milo Rau gathered victims, perpetrators, witnesses and analysts of the Congo War for a unique civil tribunal in Eastern Congo and Berlin.

WO 21 FEB — 20:00 + Q&A MILO RAU DO 22 FEB — 20:00 CINEMA ZED-STUK — 100' GRATIS (INSCHRIJVEN VERPLICHT VIA TICKET@STUK.BE) BEPERKTE PLAATSEN ENGELSE ONDERTITELS DIRECTOR MILO RAU — PRODUCERS ARNE BIRKENSTOCK, OLIVIER ZOBRIST & SEBASTIAN LEMKE — CINEMATOGRAPHER THOMAS SCHNEIDER — EDITOR KATJA DRINGENBERG — MUSIC MARCEL VAID — SOUND MARCO TEUFEN, JENS BAUDISCH — RESEARCH, CASTING AND DRAMATURGY EVA-MARIA BERTSCHY

E In response to the theme of THE CONGO TRIBUNAL, Cinema ZED presents a selection of films about Congo and its tense relation to Belgium. On the program: Congo River (Thierry Michel), Mobutu, Roi du Zaïre (Thierry Michel), Lumumba (Raoul Peck), I’m Not Your Negro (Raoul Peck) en Le Ministre des Poubelles (Quentin Noirfalisse). The films deserve contextualisation and Cinema ZED thus provides interesting talks and debates for several of these films with Africa specialists such as Walter Zinzen and Peter Verlinden (tbc). Please check the FB page and website of Cinema ZED for dates and details.

CINEMA ZED-STUK TICKETS VIA CINEMAZED.BE

PHOTO: JOERI THIRY — STUK

Extra — Workshops 78

Extra — Workshops

I.S.M ARTFORUM MET TINE HENS

I.S.M CHAMP D’ACTION — AIFOON MET INGE VAN DEN KROONENBERG

Terug naar de Aarde Artefact redactiedriedaagse

Fieldrecordings voor kinderen

N Het is 2518 en een groep journalisten keert terug naar de aarde om te onderzoeken wat er rond 2018 op deze planeet gebeurd is. Wat vertellen de versteende resten ons over wat de mens overkwam? Vinden we getuigen die de ramp overleefden? Hoe diep in de aarde moeten we graven om sporen te ontdekken? Dit is een schrijfdriedaagse als geen andere. We zijn bezoekers uit een verre toekomst die schrijven over de dag dat de stenen begonnen te praten.

N Beeldend- en geluidskunstenares Inge van den Kroonenberg neemt een groepje kinderen van 8 tot 12 jaar mee op een tweedaagse trip in STUK en daarbuiten om te werken rond het thema van Artefact. We trekken de stad in, verzamelen materialen, maken opnames, leren luisteren naar geluiden en objecten en sluiten af met een toonmoment op het einde van de tweedaagse. Een kennismaking met de wereld van field recordings, deep listening en performing objects.

E It is 2518 and a group of journalists return to the earth to investigate what happened on this planet in 2018. What can the fossilised remains tell us about what happened to mankind? Are there still witnesses that survived the disaster? How deep do we have to dig to find traces? This is not a regular writing workshop. We are visitors from a far future who will write about the day the stones started to speak.

E Visual and sound artist Inge van den Kroonenberg and a group of kids aged 8 to 12 go on a two-day trip through STUK and Leuven. Working with the theme of the Artefact expo, they will venture into town to collect materials, make recordings, learn to listen to sounds and objects and prepare a showing at the end of day two. A first encounter with the world of field recordings, deep listening and performing objects.

WO 14 FEB 2018 – 10:00 - 16:00 DO 15 FEB 2018 — 10:00 - 16:00 VR 16 FEB 2018 — 10:00 - 16:00

ZA 17 FEB 2018 — 10:00 - 16:00 ZO 18 FEB 2018 – 10:00 - 16:00

STUK ENSEMBLEZAAL LEEFTIJD: 9-14 JAAR NEDERLANDS INSCHRIJFPRIJS: €85 (3-DAAGSE) INSCHRIJVEN: MARIJKE@ARTFORUM.BE

STUK LABOZAAL LEEFTIJD: 8-12 JAAR NEDERLANDS INSCHRIJFPRIJS: €40 (2-DAAGSE) INSCHRIJVEN VIA ARTEFACT-FESTIVAL.BE

DI 13 FEB WO 14 FEB

GRATIS FAMILIERONDLEIDING

* ALSO IN ENGLISH

GRATIS RONDLEIDING

Extra — Rondleidingen

21:00 17:30

14:30 16:00

DO 15 FEB

17:30 20:30

14:30 16:00

VR 16 FEB

17:30 20:30*

14:30 16:00

ZA 17 FEB

14:30 16:00 17:30 20:30*

14:30 16:00

ZO 18 FEB

14:30 16:00 17:30

14:30 16:00

MA 19 FEB

17:30

DI 20 FEB

17:30

WO 21 FEB

17:30

14:30 16:00

DO 22 FEB

17:30 20:30

VR 23 FEB

17:30 20:30*

ZA 24 FEB

14:30 16:00 17:30 20:30*

14:30 16:00

ZO 25 FEB

14:30 16:00 17:30

14:30 16:00

MA 26 FEB

17:30

DI 27 FEB

17:30

WO 28 FEB DO 1 MAA

17:30 17:30 20:30

14:30 16:00

Rondleidingen op vaste tijdstippen N Laat je helemaal onderdompelen in het thema en de kunstwerken van This Rare Earth — Stories from Below en schrijf je in voor een gratis rondleiding. Er zijn rondleidingen in het Nederlands en het Engels (aangegeven met *), inschrijven is verplicht via artefact-festival.be. E A guided tour is a great way to discover the theme and the artworks of This Rare Earth — Stories from Below. Our guided tours in Dutch and English (marked with *) are free but registration is required via artefact-festival.be.

Apéro Expo rondleidingen N Met Apéro Expo brengen we STUK & Artefact nog net iets dichter bij STUKcafé. Geniet van een van de gratis rondleidingen op vrijdag 16 februari of donderdag 1 maart (start om 19:00 of 20:30) door de expo. Na de rondleiding ben je welkom in het STUKcafé voor een drankje en zorgen we voor een dikke streep muziek met een dj-set. Voor Apéro Expo moet je individueel inschrijven via artefact-festival.be, de plaatsen zijn beperkt. Er wordt 10 minuten voor aanvang van de rondleiding afgesproken in het STUK Onthaal. E With Apéro Expo, we bring STUK & Artefact closer to STUKcafé. Enjoy one of the free guided tours through the expo on Friday February 16th or Thursday March 1st (start at 20:30). Afterwards, you’re most welcome for a drink and a nice dj set in STUKcafé. You have to book individually for Apéro Expo via artefact-festival.be — limited availability. Please register 10 minutes before the start of the guided tour at STUK Reception.

Extra — Rondleidingen

Familierondleidingen N In de expo zijn er heel wat werken die ook voor kinderen superboeiend zijn. Een gids begeleidt jou en je kinderen spelenderwijs door de expo en vertelt de leukste anekdotes en verhalen die stenen en aardmetalen ons te vertellen hebben. De rondleiding in het Nederlands is gratis maar inschrijven is verplicht via artefact-festival.be. De plaatsen zijn beperkt dus schrijf je snel in. E The exhibition includes a lot of works that are also fascinating for kids. A guide takes you and your children on a playful tour with informative stories and witty anecdotes. The tour is in Dutch and is free but registration is required through artefact-festival.be.

Rondleidingen voor groepen N Een gids neemt je mee door de tentoonstelling en geeft je inzicht in de uitgekiende selectie internationale kunstwerken. Rondleidingen worden gegeven van woensdag 14 februari tem donderdag 1 maart 2018 op weekdagen van 9:00 tot 20:30 (start laatste rondleiding). Aanvragen tot rondleidingen gebeuren via artefact-festival.be. Of je nu overdag komt met je school of organisatie, of je liever een afterwork-rondleiding met je collega’s volgt, wij proberen een rondleiding op maat te organiseren. Wil je er graag een extraatje aan toevoegen en er bijvoorbeeld iets feestelijks van maken met een receptie, kan dat ook. Vermeld dat specifiek bij je inschrijving. Voor alle bijkomende vragen kan je terecht bij Liesbeth van Grinsven op rondleiding@stuk.be. E A guide takes you on a tour of the exhibition and offers insights in the exquisite selection of international artworks. Guided tours are held on weekdays, from Wednesday February 14 to Thursday March 1, between 9:00 and 20:30 (start of the last guided tour).

You can request a guided tour via artefact-festival.be. Whether you want to visit with your school or organisation, or prefer an after work tour with colleagues or friends, we try to organise a tailor- made tour. Want to add a little extra, like a festive reception afterwards? We can do that to — just mention it on your reservation form. For further questions, please contact Liesbeth van Grinsven at rondleiding@stuk.be.

Artefact music festival

GOLIN

Artefact music festival

VISIONIST. PHOTO: DANIEL SANNWALD

Artefact music festival 85

Artefact music festival

13 feb

Visionist Golin 16 feb i.s.m 30cc

Joep Beving Echo Collective 22 feb

Loney Dear Yusuf 23 feb

Visionist + Golin

N Visionist is het pseudoniem van de jonge Londenaar Louis Carnell. Hij verlegt de grenzen van grime met zijn experimentele, donkere, ritmisch complexe en bass-heavy producties binnen een onheilspellende atmosfeer. De Japans-Amerikaanse Rin Suemitsu, alias Golin, brengt grime en J-pop samen tot een futuristische elektronische sound. E Visionist is the pseudonym of the young Londoner Louis Carnell. With his experimental, dark, rhythmically complex and bass-heavy productions he pushes the boundaries of grime to new limits. The Japanese-American Rin Suemitsu, alias Golin, combines grime and J-pop into a futuristic electronic sound.

Ensemble label night Stellar OM Source Toby Tobias Fyoelk Kong & Gratts Rhythm Mind 25 feb

Alessandro Cortini Wouter Dewit Handless DJ Stijn Demeulenaere Yannick Franck Hantrax piano + digitaal

DI 13 FEB — 21:00 STUK LABOZAAL GRATIS

Artefact music festival

Joep Beving + Echo Collective

Loney Dear + Yusuf

N De Nederlandse pianist Joep Beving kende vorig jaar zijn Belgisch debuut op 30CC’s Stille Nacht met Jan Swerts. De betoverende pianostukken van het album Solipsism werden enorm gesmaakt. Daarom nodigen STUK en 30CC hem opnieuw uit met zijn nieuw album Prehension (Deutsche Grammofon). Beving laat zich hierop inspireren door Chopin, Satie en Glass maar evengoed zijn er raakvlakken met Ludovico Einaudi. Het klassiek geschoolde Echo Collective werkte onder meer samen met Jóhann Jóhannsson en A Winged Victory for the Sullen. Ze brengen het album Amnesiac van Radiohead als een klassiek meesterwerk.

N Loney Dear is het alter ego van de Zweedse singer-songwriter en multiinstrumentalis Emil Svanängen. Hij begon in de jaren 2000 zijn eigen albums op te nemen en kreeg in 2007 een platendeal bij Sub Pop te pakken. Zijn muziek is fragiel maar gelaagd, tegelijk intiem en bombastisch. The Quietus beschreef zijn werk als ‘… the obsessive work of one man, albeit one that can sing with the vulnerable delicacy of an angel and makes bedroom recordings that sound like God’s own orchestra’. Hij bracht zijn recentste, self-titled album uit in september 2017. Yusuf de band rond Leuvenaar Jonas Steurs begeeft zich op het interessante kruispunt tussen de elektronica en het akoestische. Een boeiende, minimalistische mengelmoes met een laag melancholie die recht door het hart gaat.

E Dutch pianist Joep Beving made his Belgian debut last year at 30CC’s Stille Nacht with Jan Swerts. The enchanting pieces for piano from the album Solipsism were greatly appreciated by the public. That’s why 30CC and STUK have invited him once more to present his new album Prehension (Deutsche Grammofon). Joep Beving was inspired by Chopin, Satie and Glass but he was also influenced by Ludovico Einaudi. The classically trained Echo Collective has worked with Jóhann Jóhannsson and A Winged Victory for the Sullen. Now they finally have a platform where they can present themselves. They will play the Radiohead album Amnesiac as if it were a classical masterpiece.

VR 16 FEB — 20:00 30CC/SCHOUWBURG €16 / €19 — TICKETS VIA 30CC

E Loney Dear is the alter ego of the Swedish singer-songwriter and multiinstrumentalist Emil Svanängen. He started recording his own albums in the early 2000s and got a record deal from Sub Pop in 2007. His music is multi-layered yet fragile, at once intimate and bombastic. The Quietus described his work as ‘… the obsessive work of one man, albeit one that can sing with the vulnerable delicacy of an angel and makes bedroom recordings that sound like God’s own orchestra’. He released his most recent, self-titled album in September 2017. Yusuf, the band around Jonas Steurs from Leuven, is situated on the interesting crossroad between electronic and acoustic music. An intriguing and minimalistic mixture with a layer of melancholia that goes straight through your heart. DO 22 FEB — 20:00 STUK LABOZAAL €12 / €14 / €16 TICKETS: ARTEFACT-FESTIVAL.BE

JOEP BEVING. PHOTO: RAHI REZVANI

Artefact music festival 88

ALESSANDRO CORTINI

STIJN DEMEULENAERE

Artefact music festival 89

Artefact music festival

Ensemble Label Night Stellar OM Source + Toby Tobias + Fyoelk + Kong & Gratts + Rhythm Mind N Stellar OM Source is het experimentele ambientproject van de Franse Christelle Gualdi. Vertrekkende van de onmiddellijk herkenbare geluiden van de analoge Roland TB-303-synthesizer, creëert ze een eigen muzikaal universum, nu eens trippy, dromerig, dan weer hard en koud. Toby Tobias put in zijn sets moeiteloos uit zijn encyclopedische kennis van al wat elektronisch genoemd kan worden – breakbeat, techno, rave, house … Fyoelk, één helft van Laser Poodle, brengt dance die tribal ritmes, new wave- invloeden en experimentele elektronica samenbrengt in een elastisch geheel. Kong & Gratts kunnen beiden putten uit jarenlange ervaring in de Belgische house-scene om opwindende en gevarieerde sets te brengen. Samen zitten ze achter het ensemble label. Rhythm Mind is een jonge Brusselse house-producer, die in september 2017 zijn debuut-ep uitbracht.

E Stellar OM Source is the experimental ambient project of the French Christelle Gualdi. Led by the immediately recognisable sounds of an analog Roland TB-303 synthesizer, she creates her own universe of sound, at times trippy, dreamy, at times hard and cold. Toby Tobiass effortlessly mixes up his encyclopedic knowledge of all things electronic – breakbeat, techno, rave, house … Fyoelk, one half of Laser Poodle, brings dance that combines tribal rhythms, new wave-influences and experimental electronica together into one elastic whole. Kong & Gratts both put their years of experience in the Belgian house scene into exciting and versatile sets. Together they run the ensemble label. Rhythm Mind is a young Brusselsbased house-producer who released his debute EP in september 2017.

VR 23 FEB STUK LABOZAAL (LIVE) — 21:30 STUKCAFÉ (DJ’S) — 00:00 €7 / €9 / €10 / €12 TICKETS: ARTEFACT-FESTIVAL.BE

Artefact music festival

Alessandro Cortini + Wouter Dewit + Handless DJ + Stijn Demeulenaere + Yannick Franck + Hantrax N Alessandro Cortini (Nine Inch Nails) vertrekt van analoge synths voor zijn intrigerende, nostalgische soundscapes. Zijn zesde soloalbum, Avanti, kwam uit in oktober 2017. Wouter Dewit, pianist van Illuminine, brengt sferische pianomuziek in de stijl van Nils Frahm, Jan Swerts en Grouper. Stijn Demeulenaere is een Belgische geluidskunstenaar, radiomaker en ‘zoekende muzikant’. Momenteel werkt hij rond thema’s als het verval van luisteren en de persoonlijke ervaring van geluid. Yannick Frank is een Belgische geluidskunstenaar die al sinds 2005 tranceopwekkende soundscapes maakt. Hij promoot zijn solo- en collaboratieve projecten via het platform ⊹ nsnwrdsnsgls ⊹ (noise and words and sigils). Handless DJ houdt zich niet graag aan muzikale grenzen; hij brengt naar eigen zeggen ‘weirdo tracks’ van techno tot house, electro tot italo, Chicago tot Detroit. Hantrax, het soloproject van de Antwerpenaar Han Swolfs wiens verleden als jazzpianist nog eens durft doorschemeren in zijn zware elektronica, en helemaal tot zijn recht komt op Gazebo Compositions, een plaat met solo pianowerk.

E Alessandro Cortini (Nine Inch Nails) takes analogue synths as a starting point for his intriguing, nostalgic soundscapes. His sixth solo album, Avanti, was released in October 2017. Wouter Dewit, pianist in Illuminine, brings atmospheric piano pieces in the style of Nils Frahm, Jan Swerts and Grouper. Stijn Demeulenaere is a Belgian sound-artist, radio maker and ‘searching musician’. He is currently working around the themes of the ruin of listening and the personal experiences of sound. Yannick Franck is a Belgian sound artist who has been exploring trance-inducing soundscaping since 2005. His solo and collaborative projects are are promoted through the platform ⊹ nsnwrdsnsgls ⊹ (read noise and words and sigils). Handless DJ doesn’t like musical boundaries; he spins self-described ‘weirdo tracks’ from techno to house, electro to italo, Chicago to Detroit. Hantrax, the solo project of the Antwerp-based Han Swolfs, whose past as a jazz pianist still lingers within his heavy electronica, and is shown in all its splendour on his recent album Gazebo Compositions, a collection of work for solo piano.

ZO 25 FEB — 15:00 STUK LABOZAAL €16 / €18 / €20 TICKETS: ARTEFACT-FESTIVAL.BE

Bio

LARA ALMARCEGUI ES °1972 N Lara Almarcegui’s projecten analyseren de stedelijke ruimte door de oorsprong van bouw en constructiematerialen te onthullen. In haar recente werken onderzoekt ze daarnaast ook wat zich ondergronds bevindt en wie eigenaar is. De kunstenaar wil die grondstoffen niet gaan exploiteren maar net de aandacht vestigen op het feit dat de ondergrond een integraal deel uitmaakt van het economisch systeem van de bovengrond. Lara Almarcegui’s werk werd inter nationaal getoond in belangrijke biënnales, groeps- en solotentoonstellingen. Almarcegui woont en werkt in Rotterdam. E Lara Almarcegui’s projects analyse urban space by showing the origin of the constructed world and its building materials. In recent projects she has furthermore delved into the question of ownership of the ground and the depths beneath it. The artist’s intention is not to exploit the resources but, rather, to draw attention to the fact that the subsoil is an integral part of the economic system that prevails on its surface. Lara Almarcegui’s work was presented internationally in solo shows, group shows and major international events. She lives and works in Rotterdam. LISE AUTOGENA DK & JOSHUA PORTWAY UK °1964 & °1967 N Lise Autogena en Joshua Portway werken samen sinds de vroege jaren ’90. Ze gebruiken custom-built technologie, real-time data en video om grootschalige installaties, site-specific werk en performances te ontwikkelen. In hun meest recente projecten verkennen ze o.a. de parallellen tussen de regulerende systemen en plantengroei met stadsplanning, en financiële geloofssystemen en de naturalisatie van financiën. In 2013 ontwikkelden ze het werk Foghorn Requiem – een requiem voor een verdwijnend geluid dat gebracht werd door de Souter

Lighthouse misthoorn, drie brassbands en vijftig schepen op de Noordzee. Lise Autogena is als Professor verbonden aan het Cultural Communication and Computing Research Institute (C3RI) van Sheffield Hallam University. E Lise Autogena and Joshua Portway have worked together since the early 90s. Using custom-built technologies, real-time data and video, they have developed large-scale installations, site-specific works and performances. Their most recent projects have explored parallels between the regulatory systems of plant growth and city planning andinancial belief systems and the naturalisation of finance. In 2013 they developed Foghorn Requiem – a requiem for a disappearing sound, which was performed by Souter Lighthouse foghorn, three brass bands and fifty ships on the North Sea. Lise Autogena is a Professor of Cross-Disciplinary Art at the Cultural Communication and Computing Research Institute (C3RI) at Sheffield Hallam University. • autogena.org JUSTIN BENNETT UK °1964 N Justin Bennett is een kunstenaar die met beeld en geluid werkt. Hij studeerde beeldhouwkunst en elektronische muziek en in zijn praktijk combineert hij aspecten van geluid met ruimtelijke werk. Bennett maakt werken voor de publieke ruimte alsook voor galeries, musea en concerthuizen. Hij werkt vaak samen met andere kunstenaars zoals BMB con., HC Gilje, Vermeir & Heiremans, Renate Zentschnig. Hij wordt vertegenwoordigd door Jubilee in Brussel. E Justin Bennett is an artist working with sound and image. He studied sculpture and electronic music and much of his work combines the two aspects of sound and space. He makes work for public spaces as well as galleries, museums and concert venues. Bennett often collaborates with other artists including BMB con., HC Gilje,

Bio

Vermeir & Heiremans, Renate Zentschnig. He is represented by Jubilee, Brussels.

JULIAN CHARRIÈRE CH °1987

• jubilee-art.org

N Julian Charrière is een Frans-Zwitserse kunstenaar die momenteel in Berlijn werkt. Zijn projecten ontstaan meestal vanuit veldwerk op afgelegen locaties die een zeer specifieke geofysieke identiteit hebben zoals vulkanen, ijsvelden of radioactieve sites. In zijn werk verkent hij een post-romantisch idee van de ‘natuur’ en verbeeldt de spanning die zich afspeelt tussen geologische en menselijke tijdschalen. Hij verkent zo hoe de mensheid fundamenteel verbonden is met de orde van de natuur. Charrière is een voormalig student van Olafur Eliasson en deelnemer van het Institut für Raumexperimente (Institute for Spatial Experiments). Zowel solo als met het collectief Das Numen was zijn werk te zien op internationale tentoonstellingen wereldwijd.

URSULA BIEMANN CH °1955 N Ursula Biemann is een kunstenares, auteur en filmmaakster die woont en werkt in Zürich, Zwitserland. Haar artistieke praktijk vertrekt meestal van veldwerk op afgelegen locaties, waar ze onderzoek doet naar de impact van de klimaatverandering en naar de veranderende ecologieën van olie en water, zoals in haar recente projecten Deep Weather (2013), Forest Law (2014) en Subatlantic (2015). Haar video-installaties worden internationaal getoond in musea en kunstbiënnales, onder meer in Liverpool, Sharjah, Shanghai, Sevilla, Istanbul, Montréal, Venetië en Sao Paulo. Grote solo’s van haar werk vonden reeds plaats in Neuer Berliner Kunstverein, Lentos Museum Linz en Helmhaus Zürich. Biemann is ook lid van het collectief project World of Matter. Ze publiceerde meerdere boeken. In 2009 ontving ze de Zwitserse Grand Award for Art, de Prix Meret Oppenheim. E Ursula Biemann is an artist, writer, and video essayist based in Zurich, Switzerland. Her artistic practice is strongly research-oriented and involves fieldwork in remote locations where she investigates climate change and the ecologies of oil and water, as in the recent projects Deep Weather (2013), Forest Law (2014) and Subatlantic (2015). Her video installations are exhibited worldwide in museums and at international art biennials in Liverpool, Sharjah, Shanghai, Sevilla, Istanbul, Montreal, Venice and Sao Paulo. She had comprehensive solo exhibitions at Neuer Berliner Kunstverein, Lentos Museum Linz and Helmhaus Zurich. Biemann is part of the collaborative project World of Matter and published several books. She received the 2009 Prix Meret Oppenheim, the Swiss Grand Award for Art. • geobodies.org

E Julian Charrière is a French-Swiss artist based in Berlin, Germany. Marshaling performance, sculpture, and photography, his projects often stem from fieldwork in remote locations with acute geophysical identities such as volcanoes, ice fields, and radioactive sites. His oeuvre explores post-romantic constructions of ‘nature’, staging tensions between deep or geological timescales and those relating to mankind. Creating works while exploring ecological and environmental issues in specific locations, Charrière examines how humanity interrelates with the natural order. A former student of Olafur Eliasson and participant of the Institut für Raumexperimente (Institute for Spatial Experiments), Charriére has exhibited his work – both individually and as a part of art collective Das Numen – at museums and institutions worldwide. • julian-charriere.net

Bio

MO DIENER CH °1961 N Mo Diener is een performancekunstenares uit Zürich, Zwitserland. In haar praktijk belicht ze culturele en politieke blinde vlekken in onze hedendaagse Europese maatschappij. Haar werk is een soort ‘geschiedenis van het hedendaagse’ en is gebaseerd op uitvoerig onderzoek in burgerlijke, forensische en historische archieven gerelateerd aan transnationale minderheden, zoals in het bijzonder de Roma of de Jenisch. Diener is de oprichter en directrice van de Roma Jam Session art Kollektiv (RJSaK). Ze geeft daarnaast ook lezingen en Detox Dance workshops over heel Europa en werkt momenteel aan een boek over de activiteiten van RJSaK. E Mo Diener is a performance artist based in Zurich, Switzerland. Her artistic practice reflects on the cultural and political blind spots in contemporary European society. Her body of work generates ‘history in the present’ and is based on a long-term research in civil, forensic and historical archives relative to transnational minorities living in Europe, specifically Roma and Yenish communities. Diener is initiator and director of the Roma Jam Session art Kollektiv (RJSaK). She gives lectures and Detox Dance workshops around Europe and she currently works on a book project on the activities of RJSaK. ILANA HALPERIN °1973

N Ilana Halperin is een Amerikaanse kunstenares die momenteel woont en werkt in Glasgow. In haar werk verkent ze thema’s als geologische intimiteit, vitaliteit en het idee dat schijnbaar levenloze materie ooit ontstaan is als iets dat vloeibaar, vliegend, of levend is geweest. Reeds meer dan twintig jaar verkent ze de relatie tussen geologie en het dagelijks leven. In haar praktijk werkt Halperin met geologen in natuurhistorische collecties, en combineert ze studiowerk met veldwerk op afgelegen geologische

plaatsen. Haar werk wordt in solo- en groepstentoonstellingen wereldwijd geëxposeerd. Recent publiceerde Schering Stiftung, Berlin een monograaf over haar werk getiteld New Landmass. Ilana deelt haar verjaardag met de Eldfellvulkaan in IJsland. Ze wordt vertegenwoordigd door Patricia Fleming Projects. E Ilana Halperin is an artist, originally from New York, and currently based in Glasgow. Her work deals with geological intimacy, vivacity, and the uncanny fact that something as apparently inert and certain as stone was once liquid, airborne, ash and alive. For over twenty years her work has explored the relationship between geology and daily life. In her practice, Halperin works with earth scientists, in natural history collections, in the studio and in remote geological field environments. Her work has been exhibited in solo and group shows world-wide. Recently, Schering Stiftung, Berlin published a monograph of her work entitled New Landmass. Ilana shares her birthday with the Eldfell volcano in Iceland. She is represented by Patricia Fleming Projects. • geologicnotes.wordpress.com CECILIA JONSSON SE / NO °1980 N Cecilia Jonsson is een interdisciplinaire kunstenares die de verbanden verkent tussen levende en niet-levende materie. Haar werken zijn vaak site-specifieke, artistieke interpretaties van natuurlijke fenomenen en processen. Ze onderzoeken de fysieke en ideologische eigenschappen van ruwe materialen die fundamenteel zijn voor het menselijk bestaan, van hun oorsprong diep onder de grond tot hun ontginning, transformatie en globale exploitatie. Cecilia heeft een MA in Fine Art van de Bergen Academy of Art and Design en het Nordic Sound Art program. Haar werken werden internationaal tentoongesteld. In 2014 ontving Cecilia de VIDA 16.0 International Awards prijs en in 2016 de Dutch Bio Art and Design

Bio

Awards. In 2017 kreeg ze een Honorary Mention in de categorie Hybrid Art van de Prix Ars Electronica. E Cecilia Jonsson is an interdisciplinary artist who explores links between organic life and inanimate matter. Her works are often site-related, artistic interpretations of the phenomena and processes of nature. Her projects develop as investigations of physical and ideological properties of the raw materials that are fundamental to human existence, from their origins deep in the ground, to the extraction, transformation and global exploitation. Cecilia received her MA in Fine Art from Bergen Academy of Art and Design and the Nordic Sound Art program. Her works have been exhibited widely. In 2014, Cecilia was awarded the VIDA 16.0 International Awards prize and she won the Dutch Bio Art and Design Awards 2016. She received an Honorary Mention in the category of Hybrid Art of the Prix Ars Electronica 2017. • ceciliajonsson.com SUSANNE KRIEMANN DE °1972 N Susanne Kriemann is kunstenares en professor aan de Karlsruhe University of Arts and Design. Vanuit een onderzoekende houding belicht Kriemann in haar werk het medium fotografie in de context van sociale geschiedenis en archivering. Met fotografie als verlengstuk aanschouwt ze de wereld als een analoog ‘opnamesysteem’ voor processen die door de mens gecreëerd zijn. Dat bracht haar naar thema’s als radioactiviteit, ontginning, maar ook naar archeologie en landmarks. Daaraan gekoppeld vertoont ze in haar werk een bijzondere interesse in mediageschiedenis, met linken naar de geschiedenis van de militaire technologie. Haar studies aan de State Academy of Fine Arts in Stuttgart rondde ze af in 1997, waarna ze zichzelf inschreef in de École nationale supérieure des Beaux-Arts in Parijs in 2000. Haar werk werd internationaal getoond in onder andere Basel,

Toronto, Shanghai, Wenen, Vancouver, Parijs, en Rotterdam. Daarnaast realiseerde ze ook zestien kunstenaarsboeken in de vorm van multiples. Samen met Aleksander Komarov is ze een van de oprichters van het kunstenaarsinitiatief AIR Berlin Alexanderplatz. Kriemann woont en werkt in Berlijn en Karlsruhe. Ze wordt vertegenwoordigd door de galeries Wilfried Lentz en RaebervonStenglin (2009 - 2016). E Susanne Kriemann is an artist and university professor at Karlsruhe University of Arts and Design. Within her research-based work, Kriemann investigates the medium of photography in the context of social history and archival practice. With an extended notion of the photographic document, she has most recently reflected on the world as an analogue ‘recording system’ for human-caused processes. This has lead to preoccupations with radioactivity and mining, but also with archaeology and landmarks in previous works as well as to a media archaeological interest in photography and connections that can be made to a history of military technology. After completing her studies at the State Academy of Fine Arts in Stuttgart in 1997, Kriemann enrolled in the Programme de recherche at the École nationale supérieure des Beaux-Arts in Paris in 2000. Besides having exhibited her work internationally in cities including Basel, Toronto, Shanghai, Vienna, Vancouver, Paris, and Rotterdam, the artist has also created sixteen artist’s books as multiples since 1998. Together with Aleksander Komarov, she is one of the cofounders of the artist-run initiative AIR Berlin Alexanderplatz. Kriemann lives and works in Berlin and Karlsruhe. She is represented by the galleries Wilfried Lentz and RaebervonStenglin (2009 - 2016). • susannekriemann.info

Bio

SISSEL MARIE TONN DK °1986

OTOBONG NKANGA NG °1974

N Sissel Marie Tonn is een Deense kunstenares die gebaseerd is in Den Haag. Haar recente werk combineert tekst, multimedia-installaties en ‘draagbare’ objecten en instrumenten die vragen stellen over de biologische, sociale, mentale en ethische implicaties van het waarnemen van (en mogelijk ook handelen in) een omgeving in verandering. Sissel Marie Tonn richtte samen met kunstenaar Jonathan Reus het initiatief Platform for Thought in Motion op. Samen met Flora Reznik organiseren ze lees groepen en andere events in Den Haag, waarbij kunstenaars en wetenschappers kennis kunnen uitwisselen met elkaar. Marie Tonn behaalde een master in Artistic Research aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag in 2015. In 2016 ontving ze de Theodora Niemeijer prijs voor opkomende vrouwelijk talent en in 2017 was ze een residente aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht.

N Otobong Nkanga is een beeldend kunstenares en performer, geboren in Kano, Nigeria. In haar werk worden objecten en landschappen bewoond door herinneringen en emotie. Planten, stenen, stof, schijnsel en archiefmateriaal zijn terugkerende elementen in haar vaak complexe installaties. Otobong Nkanga studeerde aan de Obafemi Awolowo Universiteit in Ile-Ife, Nigeria en de Ecole Nationale Supérieure des Beaux-Arts, in Parijs. Haar werk werd internationaal tentoongesteld in ontelbare groepstentoonstellingen en verschillende belangrijke biennales. In 2018 zal the Museum of Contemporary Art in Chicago een eerste US survey van haar werk presenteren. Otobong Nkanga ontving recent de 2015 Yanghyun Prize en de 2017 Belgian Art Prize. Ze wordt vertegenwoordigd door Lumen Travo Gallery, Amsterdam en In Situ Fabienne Leclerc Gallery, Parijs. Otobong Nkanga woont en werkt momenteel in Parijs en Antwerpen.

E Sissel Marie Tonn is a Danish artist based in The Hague. Recent work combines writing, multi-media installations and wearable objects and instruments that open up questions of the biological, social, mental and ethical implications of perceiving (and thus potentially acting upon) changes in the environment. Sissel Marie Tonn is the co-founder of the initiative Platform for Thought in Motion together with artist Jonathan Reus. In collaboration with Flora Reznik they arrange reading groups and other events in The Hague, engaging artists with scholars in a mutual exchange of knowledge. Marie Tonn completed a master in Artistic Research at the Royal Academy of Art in The Hague in 2015. In 2016 she was the recipient of the Theodora Niemeijer prize for emerging female artists and she was a resident at the Jan van Eyck Academie in Maastricht in 2017.

E Otobong Nkanga is a visual artist and performer born in Kano, Nigeria. In her work, objects and landscapes are inhabited by memory and emotion. Plants, stones, dust, glimmer, archival material are recurring elements in her complex installations. Otobong Nkanga studied at Obafemi Awolowo University in Ile-Ife, Nigeria and at the Ecole Nationale Supérieure des Beaux-Arts, Paris. She has exhibited widely and has participated in all major biennials. In 2018, the Museum of Contemporary Art in Chicago will present the first US survey of her work. Otobong Nkanga was recently awarded the 2015 Yanghyun Prize and the 2017 Belgian Art Prize. She is represented by Lumen Travo Gallery, Amsterdam and In Situ Fabienne Leclerc Gallery, Paris. She currently lives and works in Paris and Antwerp.

• sisselmarietonn.com

• otobongnkanga.com

Bio

PRABHAKAR PACHPUTE IN °1986 N Prabhakar Pachpute is een gerenommeerd Indisch kunstenaar. Hij kreeg internationale aandacht voor zijn praktijk waarin hij houtskooltekeningen maakt op grote muurpartijen die hij vaak combineert met sculpturen en lichteffecten of met stop-motionanimaties of geluid. Zijn werk is een onderzoek naar mijnarbeid en het effect ervan op het landschap en de mens. Hij studeerde beeldhouwkunst aan de IKS University, Khairagarh (Chattisgarth, 2009) en aan MS University (Baroda, 2011). Zijn werk werd getoond in internationale instellingen wereldwijd. Pachpute woont en werkt in Mumbai en Pune. De kunstenaar wordt vertegenwoordigd door Experimenter gallery in Calcutta.

wereld op deze onbepaalde plekken en de mensen die haar bewonen, worden in haar tekeningen visuele metaforen voor de hedendaagse realiteit. Rupali Patil studeerde af aan de grafische afdeling van de Maharaja Sayaijaro University of Baroda in 2011. Ze werkt vaak samen met Prabhakar Pachpute, waarbij ze site-specific installaties maken rond thema’s als landbouwcultuur in relatie tot de globale wereld. Haar werken werden internationaal gepresenteerd in verschillende groepstentoonstellingen. In 2014 toonde Clark House Initiative in Mumbai haar solo-expositie Everybody Drinks but Nobody Cries. Rupali Patil woont en werkt in Pune.

E Prabhakar Pachpute is one of the most prominent and critically acclaimed Indian artists of his generation. He has gained international recognition for a practice in which the use of charcoal drawings on large expanses of walls is often combined with sculptures and light effects, as well as charcoal stop-motion animations, sound and sculptural forms. Pachpute’s work is rooted in an investigation of mining labour and the way mining activity affects the natural and human landscape. Prabhakar Pachpute studied sculpture in IKS University, Khairagarh (Chattisgarth, 2009) and MS University (Baroda, 2011). He exhibited in important institutions worldwide. Pachpute lives and works in Mumbai and Pune. He is represented by Experimenter gallery in Calcutta.

E Rupali Patil creates graphics work, artistic objects, and installations. She is interested in artistic reflections on social issues related to scarcity of water or raw materials. In some of her works, she portrays displaced farmers and women in the areas that have been mindlessly industrialized. That imaginary world in undetermined places in the world and, the people who inhabit it, become visual metaphors for visualising the contemporary reality in Rupali’s drawings. A Postgraduate from the Graphic Department of the Maharaja Sayaijaro University of Baroda in 2011, Rupali often collaborates with Prabhakar Pachpute in making site-specific installations on themes such as agricultural in relation to the global world and visual arts practices. Her works have been shown in exhibitions world-wide. In 2014 Clark House Initiative in Mumbai showed her solo exhibition Everybody Drinks but Nobody Cries. She lives and works in Pune.

RUPALI PATIL IN W°1984

MILO RAU CH °1977

N Rupali Patil maakt grafisch werk, objecten en installaties. Ze is geïnteresseerd in de artistieke reflectie over sociale kwesties die gerelateerd zijn aan schaarste van water of grondstoffen. In sommige van haar werken verbeeldt ze ontheemde landbouwers en vrouwen in gebieden die geïndustrialiseerd werden. Die imaginaire

N De Zwitserse regisseur en auteur Milo Rau studeerde sociologie, Germaanse en Romaanse talen en Literatuur in Parijs, Berlijn en Zürich onder o.a. Pierre Bourdieu en Tzvetan Todorov. Sinds 2002 heeft hij meer dan 50 theaterstukken, films, boeken en interventies gerealiseerd. Zijn producties werden getoond op alle

Bio

grote internationale festivals, zoals het Berlin Theatertreffen, het Festival van Avignon, de Biënnale van Venetië, de Wiener Festwochen en het Brusselse Kunstenfestival, en zijn op tournee geweest in meer dan 30 landen. Rau ontving verschillende awards, waaronder recent de Peter-Weiss-Prize 2017, the 3sat-Prize 2017, de 2017 Saarbrucken Poetry Lectureship for Drama en, in 2016, de prestigieuze World Theatre Day ITI Prize. Milo Rau zal vanaf het seizoen 2018 - 2019 NTGent leiden. E The Swiss director and author Milo Rau studied sociology, German and Romance languages and literature in Paris, Berlin and Zurich under Pierre Bourdieu and Tzvetan Todorov, among others. Since 2002, he has put out over 50 plays, films, books and actions. His productions have appeared at all of the major international festivals, including the Berlin Theatertreffen, the Festival d’Avignon, the Venice Biennale Teatro, the Wiener Festwochen and the Brussels Kunstenfestival, and have toured more than 30 countries worldwide. Rau has received many honours, most recently the Peter-Weiss-Prize 2017, the 3sat-Prize 2017, the 2017 Saarbrucken Poetry Lectureship for Drama and, in 2016, the prestigious World Theatre Day ITI Prize. Milo Rau will assume the directorship of the NTGent beginning in the 2018 2019 season. • the-congo-tribunal.com EGILL SÆBJÖRNSSON IS °1973 N Egill Sæbjörnsson woont en werkt in Berlijn en in Reykjavik. In zijn werk combineert hij muziek, beeldhouwkunst, video en animatie met performatief werk om zo ruimtelijke fictionele verhalen en settings te creëren. Theatraal, poëtisch en speels laat hij dagelijkse levenloze objecten tot leven komen, en neemt zo de toeschouwer mee in een wonderlijke wereld waar het echte en het imaginaire in elkaar verweven

100

worden. Zijn werken en performances worden internationaal getoond. Recent vertegenwoordigde Sæbjörnsson nog IJsland op de 57e editie van La Biennale di Venezia. E Egill Sæbjörnsson lives and works in Berlin and Reykjavik. In his work he combines music, sculpture, video projection and animations, as well as his own performance to create fictional spatial narratives. Theatrical, poetic and playful, ordinary dormant objects come alive in Sæbjörnsson’s works, drawing the viewer into a wondrous world where the real and the imagined collide. His works and performances have been shown internationally. Recently, he represented Iceland at the 57th International Art Exhibition – La Biennale di Venezia. • egills.de FÜSUN TÜRETKEN TR °1972 N Füsun Türetken is een architecte en beeldend kunstenaar uit Istanbul. Ze werkt voornamelijk met thema’s rond ruimtelijke en visuele cultuur, de kritiek van machtsstructuren en instellingen, met name (drone-)oorlogsvoering, militainment, ecologisch geweld en materialiteit. Ze is hoofd van de afdeling Visuele Cultuur en docent aan het Piet Zwart Instituut, Rotterdam. Daarnaast werkt ze aan een doctoraat in Goldsmiths, Londen. In 2008 richtte ze Studio ft. op, een platform dat hedendaagse condities van instituten in vraag stelt door samenwerking te ondersteunen. E Füsun Türetken is an architect and visual artist from Istanbul. Füsun is working primarily with themes related to spatial and visual culture, the critique of power structures and institutions, i.e. (drone) warfare, militainment, environmentalist violence and materiality. She is head of Visual Culture and lecturer at the Master Program of Piet Zwart Institute, University Rotterdam, and she is a PhD candidate at Goldsmiths, London.

Bio

In 2008, she set up Studio features (Studio ft.), a platform for ‘supporting’ critical, collaborative artistic research and work (of others). • fusunturetken.com UNKNOWN FIELDS UK / AU N Unknown Fields is een nomadische design-onderzoeksstudio die geleid wordt door Kate Davies en Liam Young. Ze organiseren expedities naar de schaduwwereld van de hedendaagse stad, om de industriële ecologieën en precaire ongeregelde zones bloot te leggen die veroorzaakt worden door de stedelijke technologie en cultuur. Hun expedities resulteren in provocerende objecten en films die schijnbaar losse verhalen van de hedendaagse stad samenbrengen. Ze brengen verslag uit van hun expedities in een reeks boeken getiteld Unknown Fields: Tales from the Dark Side of the City. Sommige van hun projecten zijn opgenomen in de collecties van onder andere The New York Metropolitan Museum, Victoria and Albert Museum en het Museum of Applied Arts and Sciences in Sydney. E Unknown Fields is a nomadic design research studio directed by Kate Davies and Liam Young. They venture out on expeditions into the shadows cast by the contemporary city, to uncover the industrial ecologies and precarious wilderness its technology and culture set in motion. Unknown Fields make provocative objects and films from this expedition work, exploring the dispersed narratives that coalesce to form a contemporary city. They chronicle their expeditions in a book series titled Unknown Fields: Tales from the Dark Side of the City. Some of their projects have been collected by institutions such as The New York Metropolitan Museum, Victoria and Albert Museum and the Museum of Applied Arts and Sciences in Sydney. • unknownfieldsdivision.com

101

MAARTEN VANDEN EYNDE BE °1977 N Maarten Vanden Eyndes praktijk is gebaseerd op langdurige onderzoeksprojecten die op verschillende politieke en sociale thema’s focussen waaronder post-industrialisme, kapitalisme en ecologie. Sinds 2003 werkt Vanden Eynde aan zijn eigen onderzoeksveld dat hij ‘Genetology’ noemt – de wetenschap der eerste dingen – waarin hij de toekomstige erfenis van de mensheid onderzoekt. Zijn werk wordt internationaal in solo- en groepstentoonstellingen gepresenteerd. In 2005 richtte hij samen met Marjolijn Dijkman Enough Room for Space (ERforS) op, een onafhankelijk kunstenaarsinitiatief dat internationale evenementen, residenties, onderzoeksprojecten en tentoonstellingen initieert en coördineert. Maarten Vanden Eynde woont en werkt in Brussel (België) en Saint-Mihiel (Frankrijk). Hij wordt sinds 2009 gerepresenteerd door Meessen De Clercq Gallery in Brussel. E Maarten Vanden Eynde’s practice is embedded in long term research projects that focus on numerous subjects of social and political relevance such as post-industrialism, capitalism and ecology. Since 2003, Vanden Eynde has been developing an invented field of research called Genetology – the science of first things – that investigates the future legacy of humankind. His work has been exhibited in solo and group exhibitions worldwide In 2005 he founded Enough Room for Space (ERforS), an interdependent art initiative that initiates and coordinates events, residencies, research projects and exhibitions worldwide, together with Marjolijn Dijkman. Maarten Vanden Eynde is based in Brussels (Belgium) and SaintMihiel (France). He is represented by Meessen De Clercq Gallery in Brussels, Belgium since 2009. • maartenvandeneynde.com enoughroomforspace.org

Bio

102

KIRSTIE VAN NOORT NL °1986

XANDRA VAN DER EIJK NL °1985

N Kirstie van Noort ziet design als een manier om bepaalde processen of het verhaal achter een materiaal te communiceren. Eens ze geïntrigeerd is door een van beiden vangt een onderzoek aan waarin ze gedetailleerde testen en experimenten uitvoert. De uitkomst van dat onderzoek vormt de basis voor het concept achter het finale product of mondt uit in het onderzoek zelf. Van Noort studeerde in 2011 af aan de afdeling Man and Well-Being van de Design Academy Eindhoven. Sinds 2012 runt ze haar eigen ontwerpstudio in Eindhoven, Nederland. In 2012 ontving ze ook de Material Award voor haar designonderzoek in Cornwall, UK. Ze nam deel aan verschillende tentoonstellingen en gaf internationaal lezingen. Momenteel werkt ze samen met de bedrijfswereld als (materiaal)onderzoeker.

N Xandra Van der Eijk onderzoekt in haar werk natuurlijke processen en elementen, waarbij het begrip tijd een terugkerend thema is. Door veel experimenten en grondig theoretische onderzoek monden die processen uit in conceptuele werken met een sterke visuele uitstraling. Van der Eijk studeerde af als Master in de interfacultaire ArtScience aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, nadat ze een bachelor behaalde in Grafisch Ontwerp aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Ze ontving de Paul Schuitema-prijs in 2008 en de Bio Art & Design Award in 2017. Ze nam deel aan vele tentoonstellingen en haar werk verscheen in verschillende publicaties. In 2003 richtte van der Eijk I Wait Here op, een platform dat individuele projecten ondersteunt. Daarnaast cureert en produceert ze tentoonstellingen.

E Kirstie van Noort sees design as a way to communicate a certain process or the story behind a material. When she is intrigued by one of these a study starts by making detailed tests and experiments. The outcome of the research could form the foundation of the concept behind a final product or result in the research itself. Kirstie van Noort graduated from the Design Academy Eindhoven department Man and Well-Being in 2011. Since 2012 van Noort runs her own design studio in Eindhoven, The Netherlands. She received the Material Award in 2012 for her design research in Cornwall, UK. She participated in many exhibitions and gave lectures worldwide. At the moment she is collaborating with companies as a (material) researcher. • kirstievannoort.nl

E Xandra van der Eijk investigates natural processes and elements, where the concept of time is a recurring theme. Through many experiments and through theoretical research these processes develop in conceptual works with a strong visual component. Van der Eijk graduated from the Interfaculty ArtScience (MA) at the Royal Conservatory in The Hague, after graduating from Graphic Design (BA) at the Royal Academy of Art, The Hague. She received the Paul Schuitema-prize in 2008 and the Bio Art & Design Award in 2017. She participated in many exhibitions and her work featured in many publications. In 2003 she founded I Wait Here, a platform supporting individual projects. She furthermore operates as a curator and producer of exhibitions. • xandravandereijk.nl

103

104

105

Agenda

EXPO

21:00

EXPO

17:30

20:30 EXPO

MINING STORIES

PERFORMANCE

20:30

EXPO

14:30, 16:00 & 17:30

RONDLEIDING

17:30 & 20:30

EXPO

14:30 & 16:00

WO 21 FEB 09:30-18:00

GUIDED TOUR (IN ENGLISH)

17:30

14:00-19:00

DI 20 FEB

RONDLEIDING

FAMILIERONDLEIDING

EXPO THIS RARE EARTH EXPO

14:00-22:00

19:00

JOEP BEVING + ECHO COLLECTIVE

MUSIC 30CC

WORKSHOP

17:30

MINING STORIES

PERFORMANCE

FIELDRECORDINGS VOOR KINDEREN

14:00-19:00

GUIDED TOUR (IN ENGLISH)

EXPO

19:30

MA 19 FEB

EXPO + APÉRO

RONDLEIDING

FAMILIERONDLEIDING

KOEN BINNEMANS

LESSEN XXI STE EEUW

SYMPOSIUM

EXPO

TRANSITIONING TO A LOW-CARBON ECONOMY.

RONDLEIDING

EXPO THIS RARE EARTH

JUSTIN BENNETT

RONDLEIDING

ARTIST TALK

EXPO

EXPO THIS RARE EARTH

EXPO

RONDLEIDING APÉRO EXPO

EXPO

14:30, 16:00 & 17:30

FIELDRECORDINGS VOOR KINDEREN

EXPO THIS RARE EARTH

WORKSHOP

14:30 & 16:00

RONDLEIDING

FAMILIERONDLEIDING

14:00-19:00

10:00-16:00

ZO 18 FEB

EXPO

14:30 & 16:00

EXPO THIS RARE EARTH

14:00 - 22:00

10:00-16:00

TERUG NAAR DE AARDE

EXPO THIS RARE EARTH

WORKSHOP

FAMILIERONDLEIDING

WORKSHOP

TERUG NAAR DE AARDE

20:00

RONDLEIDING

ZA 17 FEB

20:30

19:00 & 20:30

FAMILIERONDLEIDING

10:00-16:00

DO 15 FEB

EXPO

EXPO THIS RARE EARTH

14:00-22:00

14:30 & 16:00

WORKSHOP

TERUG NAAR DE AARDE

14:30 & 16:00

RONDLEIDING

17:30 & 20:30

14:00-22:00

VISIONIST + GOLIN

10:00-16:00

WO 14 FEB

MUSIC

10:00-16:00

19:30-23:00 EXPO THIS RARE EARTH

21:00

VR 16 FEB

DI 13 FEB

Agenda 106

FILM

20:00

FILM

20:00

MUSIC

21:00

14:00-22:00

WO 28 FEB

17:30

14:00-19:00

ENSEMBLE LABEL NIGHT: KONG & GRATTS …

DI 27

GUIDED TOUR (IN ENGLISH)

17:30

RONDLEIDING

EXPO THIS RARE EARTH

EXPO

20:30

ZA 24 FEB

EXPO

17:30 & 20:30

14:00-22:00

MA 26 FEB

THE CONGO TRIBUNAL

14:00-19:00

15:00

14:30 & 16:00

14:30, 16:00 & 17:30

14:00-19:00

ZO 25 FEB

20:30

14:30 & 16:00

14:30, 16:00, 17:30 & 20:30

LONEY DEAR + YUSUF

RONDLEIDING

EXPO THIS RARE EARTH

MUSIC

20:00

VR 23 FEB

EXPO

17:30 & 20:30

14:00-22:00

THE CONGO TRIBUNAL

RONDLEIDING

FAMILIERONDLEIDING

EXPO THIS RARE EARTH

EXPO

17:30

DO 22 FEB

EXPO

EXPO THIS RARE EARTH

14:30 & 16:00

14:00-22:00

GUIDED TOUR (IN ENGLISH)

FAMILIERONDLEIDING

RONDLEIDING

ALESSANDRO CORTINI, WOUTER DEWIT, …

FAMILIERONDLEIDING

RONDLEIDING

EXPO THIS RARE EARTH

EXPO

EXPO THIS RARE EARTH

EXPO

EXPO THIS RARE EARTH

MUSIC

EXPO

EXPO THIS RARE EARTH

EXPO

21:00

17:30 & 20:30

14:00-22:00

DO 1 FEB

17:30

14:30 & 16:00 RONDLEIDING

FAMILIERONDLEIDING

EXPO + APÉRO

FINISSAGE

RONDLEIDING APÉRO EXPO

EXPO THIS RARE EARTH

EXPO

Agenda 107

108

Colophon

De Stukploeg ALGEMENE EN ARTISTIEKE LEIDING STEVEN VANDERVELDEN ZAKELIJKE LEIDING KLAUS LUDWIG DAGELIJKSE LEIDING & GEBOUWBEHEER MARGAUX JANSSENS INFRASTRUCTUURBEHEER JAN WILLEMSENS BOEKHOUDING LEEN VAN HOECK PROGRAMMATIE MUZIEK & ARTEFACT MUSIC FESTIVAL GILKE VANUYTSEL PROGRAMMATIE DANS CHARLOTTE VANDEVYVER CURATOR BEELDENDE KUNST & ARTEFACT KAREN VERSCHOOREN COÖRDINATIE PLAYGROUND & KUNST IN DE PUBLIEKE RUIMTE STEVEN VANDERVELDEN PRODUCTIE DANS LEEN BLEYS PRODUCTIE BEELD, ARTEFACT & PLAYGROUND ILSE VAN ESSCHE INGE LAUWERS STAGE PRODUCTIE ARTEFACT EVA VANACKER STAGE ASSISTENT CURATOR ARTEFACT PAULINA DE VLEESCHOUWER STAGE ARTEFACT PUBLIEKSWERKING BARBARA DE VADDER ESTHER DE REYS PUBLIEKSWERKING & GIDSEN COÖRDINATIE ARTEFACT LIESBETH VAN GRINSVEN VRIJWILLIGERSCOÖRDINATIE MARGOT DE BOECK & ELINE DEVELTERE COÖRDINATIE COMMUNICATIE FRANK GEYPENS COMMUNICATIE JOERI THIRY HANS EMPEREUR ANTEA VAN WOENSEL GRAFISCHE VORMGEVING SARA THEWISSEN TECHNISCHE COÖRDINATIE ROEL PENNINCKX TECHNIEK BABS BOEY ANNE HEYMAN JESSE JANSENS TOM PHILIPS KLAAS TREKKER NEAL VAN PEE JORNE HERMAN SYSTEEMBEHEER & IT LIES BOLLENS COÖRDINATIE ONTHAAL & TICKETING INGRID VAN EYCKEN ONTHAAL & TICKETING ANNEMIE LAMBRECHTS HILDE VAN WIJNSBERGHE SARAH HOUDART NIENKE VANDERWEGEN FLAVIE LINDEMANS KEVIN SEURS

109

CATERING STIJN VAN LOMMELWUESTENBERG KARIN PARDON ANJA SCHRUERS COÖRDINATIE STUKCAFÉ RAPHAEL KLAPS MARGAUX JANSSENS BARBEHEER STUKCAFÉ BENJAMIN KHALIL ZARE

Raad van bestuur JO STULENS VOORZITTER PETER ANTHONISSEN LIES DAENEN BART RAYMAEKERS STEFAAN SAEYS SAÏD EL KHADRAOUI IZZY VAN AELST NELE DE CUYPER WILLEM VANDERHOYDONKS SHOERA SELS LUC HAEGEMANS

Met dank aan Expo DEELNEMENDE KUNSTENAARS OTOBONG NKANGA NG ILANA HALPERIN US JULIAN CHARRIÈRE CH JUSTIN BENNETT UK CECILIA JONSSON SE PRABHAKAR PACHPUTE IN & RUPALI PATIL IN MAARTEN VANDEN EYNDE BE UNKNOWN FIELDS AU / UK FÜSUN TÜRETKEN TR LISE AUTOGENA DK & JOSHUA PORTWAY UK SUSANNE KRIEMANN DE LARA ALMARCEGUI ES SISSEL MARIE TONN DK MILO RAU CH URSULA BIEMANN CH & MO DIENER CH EGILL SÆBJÖRNSSON IS KIRSTIE VAN NOORT NL & XANDRA VAN DER EIJK NL GALLERIES & ORGANISATIES PATRICIA FLEMING PROJECTS (GLASGOW) SERVAIS FAMILY COLLECTION (BRUSSELS) LUMEN TRAVO GALLERY (AMSTERDAM) UNIVERSITÉ DE BORDEAUX — DEPARTEMENT ZOOLOGIQUE (BORDEAUX) MEESSEN DE CLERCQ (BRUSSELS) GALLERY RAEBERVONSTENGLIN (ZÜRICH) I8 GALLERY (REYKJAVIK) INTERNATIONAL INSTITUTE OF POLITICAL MURDER (KÖLN) MONOKEL (KÖLN) FRUITMARKET ARTS & MEDIA (KÖLN)

Artefact music festival VISIONIST GOLIN JOEP BEVING ECHO COLLECTIVE LONEY DEAR YUSUF ENSEMBLE LABEL NIGHT STELLAR OM SOURCE TOBY TOBIAS FYOELK KONG & GRATTS RHYTM MIND ALESSANDRO CORTINI WOUTER DEWIT HANDLESS DJ STIJN DEMEULENAERE YANNICK FRANCK HANTRAX

Performances, lezingen & publiekswerking SILKE HUYSMANS & HANNES DEREERE JUSTIN BENNETT KOEN BINNEMANS STEF DENAYER TIE ROEFS SERGE DE GHELDERE LEIDA RIJNHOUT EGBERT LOX BART BLANPAIN KATRIEN RYCKEN PETER STANDAERT KOSTAS KOMNITSAS KAREL VAN ACKER MARIEKE MEESTERS DIRK DRAULANS ARTFORUM: MARIJKE VAN GEEL & TINE HENS CHAMP D’ACTION & AIFOON: INGE VAN DEN KROONENBERG

De Artefact gidsen De STUK vrijwilligers

ARTEFACT EN STUK WORDEN GESTEUND DOOR

ARTEFACT IS EEN INITIATIEF VAN DE PROVINCIE VLAAMS-BRABANT IN SAMENWERKING MET DE STAD LEUVEN EN WORDT MEDE ONDERSTEUND DOOR DE DIENST CULTUUR EN DE GROEP WETENSCHAP & TECHNOLOGIE VAN KU LEUVEN IN HET KADER VAN ‘KUNST EN WETENSCHAP’. STUK WORDT ONDERSTEUND DOOR DE VLAAMSE OVERHEID

ARTEFACT IS EEN INITIATIEF VAN DE PROVINCIE VLAAMS-BRABANT IN SAMENWERKING MET DE STAD LEUVEN EN WORDT GESTEUND DOOR DE KU LEUVEN IN HET KADER VAN ‘KUNST EN WETENSCHAP’ STUK WORDT ONDERSTEUND DOOR DE VLAAMSE OVERHEID