ULA SICKLE & ICTUS — HOLDING PRESENT
De Pools-Canadese choreografe en semiotica
Ula Sickle is terug met een nieuwe dansvoorstelling. Voor Holding Present bundelde ze de krachten met hedendaags muziekensemble Ictus dat, onder begeleiding van Tom Pauwels, een tintelend muzikaal landschap componeerde. Met deze (over)prikkelende soundscape als basis, vestigen Pauwels en Sickle de aandacht op de non-verbale communicatie die ingezet wordt tijdens protesten. Doorheen pirouettes, sprongen, koprollen en allerlei handgebaren trachten de acht dansers en muzikanten op scène het kantelmoment te tonen waarop bewegende lichamen niet langer individuen zijn, maar een groep worden die samen een idiosyncratische strijd voeren. Maar waar wil dit collectief ons van overtuigen?
Geïnspireerd door de non-verbale communicatie die gehanteerd werd door activisten tijdens de Occupy Portland-protesten en de betogingen die tussen 2004 en 2021 jaarlijks op 1 juli plaatsvonden in Hong Kong, heeft choreografe Ula Sickle een fysiek vocabularium van verzet uitgewerkt. Zoals de programmatekst door Louise Raes uitlegt, heeft protesteren voor Sickle, een geheel eigen taal, een set rituelen en handelingen die collectief ongenoegen communiceren. Het is deze woordenschat die in Holding Present centraal staat. Wanneer we de zaal betreden is deze nieuwe taal onmiddellijk voelbaar door de eigenaardige stilte die in de ruimte heerst. Iets aan de spartaanse opstelling van de ruimte (een cirkel van platformen/zitplekken die in het midden een arena open laat) en de serieuze blikken van de performers die ons met rechte ruggen in de tribunes opwachten, doet blijken dat dit geen plek voor gebabbel is.
Ondanks deze stille introductie tot het stuk, wordt Holding Present gekenmerkt door een arsenaal aan overweldigende en atypische geluidsfragmenten die op scène door de performers gespeeld worden. Zo tikt muzikant Ruben Martinez Orio minutenlang op een triangel. Door de regelmaat waarmee hij het instrument bespeelt, wordt plots een andere textuur in de klank hoorbaar. Afhankelijk van hoe je je hoofd houdt, klinkt de triangel als een galm, de sirene van een ambulance of als een rinkelende telefoon. Deze ambigue geluiden worden doorheen het stuk uitgespeeld. Ictus’ repertoire aan geknetter, geknars en gestuiter zet de verbeelding aan het werk. Het is nooit duidelijk of je luistert naar een wekker,
een draaimolen, een vuvuzela, de wieken van een helikopter, een boeddhistische klankschaal of naar poffende popcorn in een magnetron. Een heel arsenaal aan atypische instrumenten en voorwerpen wordt om een boog te maken van auditieve dissonantie naar politieke onenigheid. De performers bespelen, bijvoorbeeld, op een bepaald moment een reeks metalen buizen van verschillende lengtes. Door hun duim en wijsvinger als strijkstok te gebruiken komen er schelle geluiden uit de buis vrij, die de ruimte lijken te doen zoemen.
Interdisciplinariteit maakt een onontbeerlijk onderdeel uit van Holding Present. Het is niet geheel duidelijk wie aan de voorstelling begon als danser of als muzikant, aangezien alle spelers elk meerdere ‘posities’ bekleden. De performers ebben en vloeien uit verschillende rollen. Zo worden de geluiden die hun lichamen produceren deel van de soundscape, maar tikken ze ook met keien tegen elkaar, krassen ze op trommels en laten ze doorheen witte megafonen een eentonige mondharmonica horen.
Het gebruiken van stenen en megafonen is hierbij niet onschuldig: beide dienen als een verwijzing naar de beeldtaal die verzet suggereert. Ook de zwarte outfits van de spelers lijken hierbij aan te sluiten. Zwart speelde namelijk ook een cruciale rol in Sickles eerdere voorstelling Relay (2021), waarin er gedurende zes uur in absorberende stilte met een grote zwarte vlag gezwaaid werd. De vlag was zowel een verwijzing naar de Poolse czarny protesten, als een subversie van de witte vlag waarmee men zich normaal gezien overgeeft. De zwarte latex topjes, cargobroeken en een antraciete hobo chic outfit, wekken in Holding Present echter een geheel tegengestelde ervaring op. De kostumering van de spelers doet de voorstelling eerder aanvoelen als een underground feestje waar mooie lichamen mooie bewegingen maken, maar verder vooral erg onaangetast zijn door wat er rond hen gebeurt.
De neutrale uitdrukking op de gezichten van de dansers werkt dit gevoel van frivole verveling helaas ook in de hand. Nergens is er een uiting van ongenoegen, verontwaardiging of wanhoop. Nochtans zijn het net dit soort gevoelens die je verwacht te zien op het moment dat actie collectief wordt. Ook de choreografie voelt aan als een erg specifieke, maar vooral niet representatieve,
DANS
WO 8 MEI - 20:00 STUK STUDIO 80’
DEZE VOORSTELLING BEVAT STROBOSCOPISCHE EFFECTEN | THIS PERFORMANCE CONTAINS STROBOSCOPIC EFFECTS
HET IS VERBODEN FOTO’S OF VIDEO’S TE MAKEN | TAKING PICTURES OR RECORDING VIDEO IS PROHIBITED
CONCEPT & CHOREOGRAFIE
ULA SICKLE
CONCEPT, MUZIEKREGIE TOM PAUWELS (ICTUS) COMPONISTEN
ALVIN LUCIER, PAULINE OLIVEROS, STELLAN
VELOCE AND DIDEM COSKUNSEVEN
NIEUWE INSTRUMENTEN
DOOR
GERT AERTSEN
CREATIE & PERFORMANCE
AMANDA BARRIO
CHARMELO, MARINA DELICADO, MARIE GOUDOT, RUBEN MARTINEZ ORIO, MICHAEL SCHMID, MOHAMED TOUKABRI, TOM PAUWELS & ULA SICKLE LICHTONTWERP OFER SMILANSKY SCENOGRAFIE
RICHARD VENLET
KOSTUUMS
WANG CONSULTING PRODUCTIE
ICTUS & OUTLINE
DE VOORSTELLING IS EEN COMMISSIE VAN ONDER MEER
DIDEM COSKUNSEVEN: IRCAM-CENTRE POMPIDOU AND ICTUS
blik op protest. Door de focus te leggen op een handvol gebaren uit het ‘vocabularium van protest’, wordt verzet plots voorgesteld als iets berekend, gepolijst en afgewerkt. De spelers bukken zich, ontwijken, lopen, springen en duwen over elkaar heen, maar tegen wie vechten ze? Voor wie vechten ze? De voorstelling wil naar een moment van collectiviteit bewegen maar doet ontzettend onpersoonlijk aan. Dit zijn geen mensen die zonder elkaar niet verder kunnen. Integendeel: de voorstelling is op haar sterkst wanneer de spelers hun eigen ruimte krijgen. Vooral de eerste scène van danser Mohamed Toukabri blijft bij. Toukabri stapt relatief laat de arena binnen. Wanneer hij de cirkel betreedt, werpt hij zichzelf op de zwarte vloer, waar hij zich met halve koprollen en handstanden over de grond voortsleept. Deze prachtige, fysiek uitputtende choreografie herhaalt hij keer op keer, tot zijn medespelers hem uit zijn pirouettes verlossen.
Desondanks kunnen deze individuele scenes niet rechttrekken dat Holding Present als analyse van
protest en aanzet tot collectieve actie de bal mis. Holding Present maakt niet enkel een abstractie van de waaier aan gevoelens die het innemen van een gezamenlijk standpunt teweeg kan brengen, maar is bovenal een reductie ervan. Waartegen verzetten deze mensen zich? Wanneer een groot wit spandoek op de scène wordt ontrolt staat er geen boodschap op. Protest betekent niets zonder zaak of doel, zonder foto van de dode tiener of de geschilderde slogan. De tekens alleen volstaan niet. Uit hun context gehaald sterven ze af.
Boven alles ontbreekt er menselijkheid in dit visuele vocabulaire. De pulserende technobeat die de performers opbouwen kan niet compenseren voor het gebrek aan hartslag. Alles wat protest ontroerend maakt, alle emotionele betrekking, wordt in Holding Present afgeweerd ten gunste van intellectualisme.
Deze tekst werd gepubliceerd op etcetera.be en werd geschreven door Paula Rodríguez Sardiñas (juni 2023).
COPRODUCTIE
IRCAM/LES SPECTACLES VIVANTS-CENTRE POMPIDOU, CONCERTGEBOUW BRUGGE, KWP (IN PIANOFABRIEK), PERPODIUM
MET DE STEUN VAN TAX SHELTER VAN DE BELGISCHE FEDERALE REGERING
WE ERKENNEN DE STEUN VAN THE CANADA COUNCIL FOR THE ARTS