Fikah6

ISI KANDUNGAN Pelajaran 1

Pembahagian Air

2

Pelajaran 2

Air Mutlak

7

Pelajaran 3

Air Mustakmal

17

Pelajaran 4

Air Mutanajjis

23

Pelajaran 5

Air Musyammas

28

Pelajaran 6

Air Mutaghayir

34

Pelajaran 7

Solat Dhuha

40

Pelajaran 8

Solat Awwabin

48

Pelajaran 9

Solat Tahajjud

54

Pelajaran 10

Solat Witir

63

Pelajaran 11

Solat Hajat

72

Pelajaran 12

Waktu-Waktu Yang Diharamkan

78

Mengerjakan Solat Sunat Pelajaran 13

Kewajipan Terhadap Mayat

81

Pelajaran 14

Solat Jenazah

88

Pelajaran 15

Umrah

96

Pelajaran 16

Haji

106

Pelajaran 1

PEMBAHAGIAN AIR Allah s.w.t. berfirman di dalam al-Quran:

“Dan diturunkan padamu air dari langit, untuk menyucikan.” ( al-Anfal : 11 ) Firman-Nya lagi:

“Sesungguhnya Allah menyukai orang-orang yang bertaubat dan menyukai orang-orang yang bersuci.” ( al-Baqarah : 222 ) Apabila kita hendak mengerjakan solat, wajiblah kita bersuci. Allah s.w.t. tidak akan menerima solat kita sekiranya kita tidak bersuci terlebih dahulu, sebagaimana yang diriwayatkan dalam hadis berikut:

Daripada Ibn Umar r.a., katanya: Rasulullah s.a.w. bersabda: “Tidak diterima oleh Allah sesuatu solat dengan tidak bersuci.” ( Muslim )

2

Pada tahun-tahun yang lepas, kita telah mempelajari berbagai-bagai cara

untuk

bersuci.

Di

antaranya

ialah

beristinjak,

berwuduk,

bertayamum, mandi dan menyucikan benda-benda yang terkena najis.

Setiap kali kita bersuci, kita mestilah menggunakan air mutlak. Selain daripada air mutlak terdapat beberapa jenis air yang perlu kita ketahui.

Pembahagian Air Air terbahagi kepada beberapa jenis: 1. Air Mutlak 2. Air Mustakmal 3. Air Mutanajjis 4. Air Musyammas 5. Air Mutaghayyir

3

Tarikh : ________________ Pelajaran 1

Latihan 1

Markah :

Tuliskan jawapan yang betul di dalam kurungan ( ).

1. Firman Allah s.w.t.; “Dan diturunkan padamu air dari langit untuk ________________________�. a. membasah b. mendinginkan c. menyucikan

(

)

2. Setiap kali kita bersuci, kita mestilah menggunakan ________________. a. air hujan b. air bersih c. air mutlak 3. Sesungguhnya

( Allah

s.w.t.

suka

kepada

)

orang-orang

yang

________________________ dan orang-orang yang bersuci. a. baik b. bertaubat c. berani

(

)

4. Allah tidak ________________________ solat kita sekiranya kita tidak bersuci terlebih dahulu. a. terima b. melihat c. mengira

(

)

4

Tarikh : ________________ Pelajaran 1

Latihan 2

Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Nyatakan pembahagian air? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 2. Nyatakan dua dalil ayat al-Quran untuk menjelaskan pentingnya bersuci. a. _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ b. _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 3. Kita menggunakan air untuk bersuci. Berikan lima contoh bersuci. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 4. Tuliskan firman-firman Allah yang menyentuh perkara bersuci serta ertinya. a. Firman Allah: ____________________________________________________ _________________________________________________________________ Ertinya: _________________________________________________________ _________________________________________________________________ b. Firman Allah: ____________________________________________________ _________________________________________________________________ Ertinya: _________________________________________________________ _________________________________________________________________

5

Lengkapkan silang-kata ini.

1. ( ↓ ) Air ____________ ialah air suci serta boleh menyucikan.

2. (→ )Air ____________ ialah air yang terjemur di bawah matahari.

2. ( ↓ ) Air ____________ ialah air yang telah berubah.

3. ( ↓ ) Air ____________ ialah air suci serta boleh menyucikan.

4. (→ )Air ____________ ialah air yang bernajis.

1↓

U S

2→

↓

M

S

3↓

G

4→

U

T

S

L L

R

6

Pelajaran 2

AIR MUTLAK Masih ingatkah murid-murid apa dia air mutlak?

Air mutlak ialah air yang suci serta boleh menyucikan.

Air ini boleh digunakan untuk kegunaan seharian seperti untuk minuman, makanan, membasuh pakaian dan sebagainya. Ia juga boleh digunakan untuk bersuci seperti berwuduk, beristinjak, mandi dan menyucikan najis.

Jenis-Jenis Air Mutlak Jenis-jenis air mutlak ialah: 1. Air hujan Firman Allah s.w.t.:

“Dan diturunkan kepadamu air dari langit untuk menyucikanmu.�

(Al-Anfal: 11)

7

2. Air laut Diriwayatkan dari sebuah hadis:

Daripada Abu Hurairah r.a., bahawa Rasulullah s.a.w. pernah bersabda tentang laut, sabdanya: “Laut itu suci airnya, dan bangkainya halal (dimakan).� ( At-Tirmizi ) 3. Air Sungai 4. Air Telaga 5. Air Mata air 6. Air Embun 7. Air Salji

Ukuran Air Mutlak Apabila air mutlak terkumpul di dalam satu bekas, bekas itu mestilah mencukupi ukuran yang ditetapkan iaitu 2 kolah atau 0.76 meter x 0.91 meter x 0.76 meter padu.

Menurut kiraan, air mutlak yang terkumpul itu mestilah 190 liter.

0.91m

0.76m 0.76m 8

Pengekalan Air Mutlak Apakah yang akan kamu buat sekiranya kamu terjumpa tahi cicak di dalam air mutlak? Adakah kamu akan membuang kesemua air tersebut?

Bagaimanakah pula sekiranya kamu mendapati air yang hendak digunakan untuk bersuci itu berwarna merah disebabkan lumpur atau berwarna putih disebabkan kapur?

Keadaan air yang di atas boleh dibahagikan kepada dua bahagian: 1. Air yang dimasuki benda tetapi tidak berubah warna, bau dan rasanya.

2. Air yang dimasuki benda serta berubah salah satu atau ketiga-tiga sifatnya iaitu warna, bau dan rasa.

Keadaan Pertama Perhatikan hadis yang pertama.

Daripada Ibn Umar r.a., katanya: Bersabda Rasulullah s.a.w.: “Bila air telah sampai dua kolah, maka tidaklah ia mengandungi najis.� ( Abu Daud dan At-Tirmizi )

9

Berdasarkan hadis di atas, sekiranya air yang dimasuki benda itu telah mencukupi dua kolah atau lebih, ia tetap dikira sebagai air mutlak, walaupun benda itu adalah najis seperti tahi cicak.

Sekiranya air itu kurang daripada dua kolah, barulah ia tidak dikira sebagai air mutlak. Oleh itu tidak perlulah kamu membuang air yang mencukupi dua kolah yang terdapat di dalamnya sedikit najis, sekiranya tidak berubah bau, warna dan rasanya. Kamu boleh menggunakannya untuk bersuci.

Keadaan Kedua Air yang dimasuki benda lalu berubah salah satu atau ketiga-tiga sifatnya iaitu bau, warna atau rasa. Terdapat empat keadaan di mana ia boleh berlaku: 1. Berubah disebabkan tempat.

Ada di antara air mutlak seperti air mata air yang mungkin mengalir melalui tempat-tempat yang ada belerang, atau kapur dan sebagainya. Benda-benda ini akan merubahkan warna, bau atau rasa air tersebut.

2. Berubah disebabkan terlalu lama tempatnya.

Air yang lama tersimpan, mungkin akan berubah warna, bau atau rasanya, disebabkan lumut dan sebagainya.

10

3. Berubah disebabkan terjadi sesuatu kepadanya, seperti adanya ikan atau kambing.

4. Berubah disebabkan termasuk benda-benda suci.

Benda-benda suci yang dimaksudkan di sini adalah seperti tanah lumpur atau daun-daun yang jatuh dari pohon-pohon yang berdekatan dengannya.

Walaupun keempat-empat keadaan di atas merubah warna, bau dan rasa air tersebut, ia tetap dikira sebagai air mutlak. Ia masih boleh digunakan untuk berwuduk, mandi dan beristinjak. Oleh itu janganlah berasa was-was sekiranya berhadapan dengan keadaan di atas. Allah Maha Bijaksana dan Maha Mengetahui.

Kesimpulan 1. Pengertian Air Mutlak: Air mutlak ialah air yang suci serta boleh menyucikan.

2. Jenis-jenis air mutlak ialah: i. Air hujan ii. Air laut iii. Air sungai iv. Air telaga v. Air mata air vi. Air embun vii. Air salji 3. Ukuran air mutlak: Ukurannya ialah 2 kolah bersamaan 190 liter. Ukuran ialah 0.76 meter x 0.76 meter x 0.91 meter.

11

4. Pengekalan air mutlak i. Air yang lebih 2 kolah, dimasuki benda yang najis tetapi tidak berubah warna, bau dan rasanya. ii. Air yang dimasuki benda-benda yang tidak najis serta berubah warna, bau dan rasanya.

Perubahan tersebut adalah disebabkan tempat mengalirnya air, terlalu lama tersimpan, termasuk benda-benda suci seperti lumpur atau terjadi sesuatu dengan adanya benda-benda hidup.

12

Tarikh : ________________ Pelajaran 2

Latihan 1 Padankan mengenai jenis air multak.

Markah :

Air hujan

Air mata

Air tasik

Air sirap

Air salji

Jenis air yang suci lagi menyucikan

Air batu

Air embun

Air telaga

Air sabun

Air paip

13

Tarikh : ________________ Pelajaran 2

Latihan 2

Markah :

Tandakan ( 9 ) kepada bekas yang mengandungi cukup ukuran airnya.

Zaki terjumpa beberapa buah bekas yang terkandung air. Pilih ukuran air yang terkumpul yang boleh digunakan sebagai air mutlak.

0.75m3 0.55m3

15m3

0.1m3

14

Tarikh : ________________ Pelajaran 2

Latihan 3

Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah yang dimaksudkan dengan air mutlak? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 2. Apakah yang dimaksudkan dengan dua kolah? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 3. Berikan contoh pengekalan air mutlak ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

15

Di dalam bekas yang Zaki jumpai, dia mendapati bahawa air yang hendak digunakan untuk bersuci itu berwarna hijau. Haruskah Zaki membuang kesemua air tersebut?

Pilih di antara dua keadaan mengenai pengekalan air mutlak dan bincangkan secara berkumpulan dan bentangkan dihadapan kelas. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

16

Pelajaran 3

AIR MUSTAKMAL

Pernahkah berlaku kemarau di tempat kamu? Apabila kemarau berlaku, bekalan air akan menjadi sedikit. Bagi mereka yang tinggal berdekatan dengan sungai atau laut, atau yang ada perigi di kawasan rumahnya, masalah ini mungkin tidak begitu berat.

Apakah yang akan kamu lakukan untuk menjimatkan penggunaan air?

Mungkinkah kamu akan lakukan seperti rakan kamu di dalam gambar di atas?

Langkah yang diambil oleh rakan kamu itu adalah langkah yang bijak.

Air yang ditadah semula selepas digunakan untuk berwuduk atau 17

mandi adalah air yang suci. Ia boleh digunakan untuk membasuh pakaian, pinggan dan sepertinya. Walau bagaimanapun, air ini tidak boleh digunakan untuk bersuci atau menyucikan sesuatu dari najis, sekiranya ia kurang daripada dua kolah. Ia bukanlah air mutlak. Ia adalah air mustakmal.

Kesimpulan 1. Pengertian air mustakmal: Air mustakmal ialah air yang suci tetapi tidak menyucikan.

2. Keadaan yang menjadikan air mustakmal ialah: Air itu telah digunakan untuk mengangkat hadas besar atau kecil, ditadah semula dan kurang daripada 2 kolah.

18

Tarikh : ________________ Pelajaran 3

Latihan 1

Markah :

Tuliskan ( B ) pada kenyataan yang betul dan ( S ) pada kenyataan yang salah.

1. Air mustakmal ialah air yang suci lagi menyucikan.

2. Air yang ditadah semula selepas digunakan untuk berwuduk boleh digunakan untuk mandi.

3. Sekiranya air yang ditadah semula selepas digunakan untuk berwuduk lebih dari dua kolah ia boleh digunakan semula untuk berwuduk.

4. Air yang ditadah semula selepas digunakan untuk berwuduk boleh digunakan untuk mandi.

5. Air mustakmal dikata suci pada dirinya sahaja, tidak boleh menyucikan yang lain.

19

Tarikh : ________________ Pelajaran 3

Latihan 2

Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah yang dimaksudkan dengan air mustakmal? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 2. Berikan contoh kegunaan air mustakmal. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

20

Pelajaran 3

Latihan 3

Tarikh : ________________ Markah :

Padankan kenyataan A dengan kenyataan B.

Kenyataan A

Kenyataan B

1. Air mustakmal ialah

air mustakmal

2. Air mustakmal ini suci

ia boleh digunakan untuk

pada

3. Air yang telah

berwuduk.

air yang sudah

digunakan untuk

digunakan bagi

mengangkat hadas

mengambil air

besar atau kecil,

sembahyang atau mandi

ditadah semula dan

wajib.

kurang dari dua kolah ialah

4. Sekiranya air mustakmal lebih dari

dirinya sendiri, tidak boleh menyucikan yang lain.

dua kolah

21

Mohd Hanafi telah mengikut datuknya ke surau untuk bersembahyang.

Setibanya di sana, dia ternampak air paip yang datuknya gunakan ditadah ke dalam sebuah kolam yang besar. Dia juga ternampak beberapa rakannya yang menggunakan air di dalam kolah itu untuk berwuduk. Bolehkah rakan Hanafi menggunakan air di dalam kolam itu untuk berwuduk?

Hurai secara berkumpulan mengenai keadaan air di dalam kolam itu dan bagaimana untuk memastikan air yang ditadah itu suci lagi menyucikan. Bincang jawapannya bersama guru kamu di dalam kelas. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

22

Pelajaran 4

AIR MUTANAJJIS Kita telah mempelajari bahawa air yang lebih dua kolah yang dimasuki najis tetapi tidak berubah warna, bau dan rasanya, masih dianggap sebagai air mutlak.

Bagaimanakah pula sekiranya air yang dimasuki najis itu kurang daripada dua kolah?

Atau bagaimanakah sekiranya air itu melebihi dua kolah dan berubah pula salah satu daripada ketiga-tiga sifatnya?

Air yang berada dalam kedua-dua keadaan di atas adalah air mutanajjis.

Kita

tidak

boleh

menggunakan

air

mutanajjis

untuk

kegunaan harian seperti makan, minum, membasuh, memasak dan sebagainya. Kita dilarang untuk menggunakan air mutanajjis untuk bersuci seperti berwuduk, beristinjak, mandi dan sebagainya. Air mutanajjis akan menyebabkan diri kita atau pakaian kita bernajis.

Kesimpulan 1. Air mutanajjis ialah air bernajis.

2. Keadaan yang menjadikan air mutanajjis ialah: i. Air yang kurang dua kolah dan dimasuki najis, walaupun tidak berubah warna, bau dan rasanya. ii. Air yang melebihi dua kolah, dimasuki najis dan berubah salah satu sifatnya iaitu warna, bau dan rasanya.

23

Pelajaran 4

Latihan 1

Tarikh : ________________ Markah :

Pilih dan tulis perkataan yang sesuai.

AIR MUTANAJJIS

air yang suci terkena najis kurang dari dua kolah air mustakmal boleh digunakan untuk menghilangkan najis air yang ditadah air mutlak lebih dari dua kolah tidak boleh digunakan untuk bersuci contoh: air teh perubahan pada sifat air (warna, bau dan rasa)

24

Tarikh : ________________

Pelajaran 4

Latihan 2

Markah :

Pilih ukuran dan keadaan air yang dikatakan sebagai air mutnajjis.

Tandakan ( √ ) pada bekas yang betul.

0.6m3

1.0m3

Air yang ditadah selepas berwuduk

0.4m3

Warna, rasa dan bau air sudah berubah

Air didapati mengandungi tahi cicak

0.4m3

Air teh atau air kelapa atau air tebu

0.3m3

Air yang telah digunakan untuk menhilangkan najis

0.7m3

Warna, rasa dan bau air sudah berubah

25

Pelajaran 4

Latihan 3

Tarikh : ________________ Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah yang dimaksudkan dengan air mutanajjis dan jelaskan keadaan air ini? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 2. Bagaimanakah sekiranya air yang dimasuki najis itu kurang daripada dua kolah? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 3. Bagaimana pula jika air itu melebihi dua kolah dan berubah pula salah satu daripada ketiga-tiga sifatnya? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

26

Pilih jawapan yang betul dan lengkapkan peta minda berikut.

MUTANAJJIS

PEMBAHAGIAN AIR

MUTLAK

suci lagi menyucikan

termasuk najis

tidak berubah sifat air itu

lebih dari dua kolah

bernajis dan kurang dari 190 liter

tidak boleh digunakan untuk beristinjak

air sungai atau air telaga

berubah sifat air itu

27

Pelajaran 5

AIR MUSYAMMAS Diriwayatkan sebuah hadis yang berbunyi:

“Daripada Aisyah r.a., bahawa dia pernah memanaskan air di bawah cahaya matahari, lalu Rasulullah s.a.w. berkata kepadanya, “Janganlah berbuat seperti itu, wahai Humaira’ (panggilan kesayangan Aisyah r.a.), kerana hal itu mendatangkan penyakit sopak.�

Air yang dijemur atau terjemur di bawah terik matahari dinamakan air musyammas. Air ini makruh untuk digunakan pada badan atau muka kerana ia boleh menyebabkan penyakit sopak. Penyakit sopak ialah sejenis penyakit kulit di mana terdapat belang-belang putih atau bekasbekas putih di badan ataupun muka.

Walau bagaimanapun ini hanya air yang terjemur dalam bekas yang berkarat (iaitu yang selain daripada emas dan perak) seperti besi atau tembaga. Air yang terjemur ditanah seperti air tanah, air kolam, air tasik dan sebagainya tidak termasuk dalam bahagian ini.

28

Kesimpulan 1. Pengertian: Air musyammas ialah air yang terjemur di bawah matahari.

2. Keadaan yang menjadikan air musyammas ialah: i. Air yang terjemur itu berada di dalam bekas logam selain daripada emas dan perak, seperti tembaga dan besi. ii. Hukum menggunakan air musyammas adalah makruh untuk kegunaan anggota badan.

29

Pelajaran 5

Tarikh : ________________

Latihan 1

Markah :

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang sesuai.

1. Air yang ____________________ atau ____________________ di bawah terik ____________________ dinamakan air musyammas.

2. Air ini ____________________ hukumnya untuk digunakan pada ____________________ atau ____________________.

3. Dinamakan air musyammas jika ia terjemur dalam bekas yang ____________________ (selain daripada

____________________ dan

____________________).

30

Pelajaran 5

Tarikh : ________________

Latihan 2

Markah :

Tuliskan ( B ) pada kenyataan yang betul dan dan ( S ) pada kenyataan –kenyataan yang salah.

1. Air musyammas ialah air yang suci dan boleh menyucikan yang lain.

2. Air yang bertakung dalam bekas selain dari emas dan perak yang dipanaskan oleh cahaya matahari dikatakan sebagai air musyammas.

3. Air takungan dalam sungai, kolam, perigi tidak termasuk sebagai air musyammas.

4. Air yang ditakung dalam bekas plastic, kaca dan dan tanah termasuk dalam bahagian air musyammas.

5. Sekiranya air musyammas telah sejuk kembali seperti sediakala, ia boleh digunakan untuk mandi.

31

Pelajaran 5

Latihan 3

Tarikh : ________________ Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah yang dimaksudkan dengan air musyammas dan jelaskan keadaan air ini? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 2. Mengapakah air musyammas dimakruh untuk kegunaan tubuh badan seperti mandi, berwuduk dan sebagainya? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

32

Rakan kamu, Mohd Hanafi, masih tidak faham akan pengertian air musyammas. Dengan secara ringkas, tuliskan dibawah sifat-sifat air musyammas. Nyatakan juga dalil hadis yang menjelaskan penggunaan air musyammas.

Bincangkan bersama rakan-rakan dan guru kamu.

• ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ • ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ • ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ • ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ • ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ • ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ • ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ • ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ • ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ • ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

33

Pelajaran 6

AIR MUTAGHAYYIR

Di dalam pelajaran mengenai air mutlak, kita telah mempelajari bahawa air yang dimasuki benda-benda suci tetap dianggap air mutlak walaupun telah berubah warna, bau dan rasanya. Bagaimana pula dengan benda-benda suci seperti kopi, teh, susu, pati buahbuahan dan sebagainya? Adakah air itu dianggap air mutlak?

Sekiranya kamu teliti, kedua-dua jenis benda-benda suci itu ada perbezaannya. Benda-benda suci seperti yang disebutkan sebelum ini, tidak menukarkan nama dan sifat air itu apabila bercampur. Sebaliknya, benda-benda suci seperti kopi, tea, susu dan sebagainya akan menukarkan nama dan sifat air itu apabila bercampur.

34

Kita akan menukarkan nama air-air itu kepada nama-nama yang tertentu contohnya air kopi. Oleh itu air ini suci tetapi tidak menyucikan.

Air ini dinamakan air mutaghayyir.

Kesimpulan 1. Pengertian air mutaghayyir: Air mutaghayyir ialah air yang telah berubah.

2. Keadaan yang menjadikan air mutaghayyir ialah: Air mutlak itu bercampur dengan benda-benda yang menukarkan nama dan sifat-sifatnya, seperti kopi, teh, pati buah-buahan dan sebagainya.

3. Hukum air mutaghayyir ialah suci tetapi tidak menyucikan.

35

Tarikh : ________________

Pelajaran 6

Latihan 1

Markah :

Cari perkataan-perkataan berkaitan dengan air mutaghayyir di bawah ini. suci

mutaghayyir

warna

kopi

berubah

bau

rasa

minum

campur

H

M

A

N

C

A

M

P

U

R

A

U

G

N

I

L

A

P

L

N

L

T

E

M

R

U

R

N

A

A

W

A

R

N

A

A

P

K

N

T

U

G

R

N

S

R

U

T

G

A

L

H

K

A

A

Y

K

R

I

S

B

A

U

U

H

J

I

O

T

U

S

Y

E

A

O

M

H

Y

P

C

A

Y

W

M

U

N

I

M

A

I

R

I

G

A

S

L

M

T

E

A

D

R

Y

G

L

A

R

A

C

M

F

C

B

E

R

U

B

A

H

E

U

B

H

U

S

N

A

M

B

K

36

Pelajaran 6

Latihan 2

Tarikh : ________________ Markah :

Susunkan perkataan-perkataan dalam satu-satu kumpulan sehingga menjadi ayat yang sempurna.

1. tidak / air / hukum / ialah / suci / menyucikan / mutaghayyir / tetapi ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 2. air kopi, / adalah / air / contoh / mutaghayyir / seperti / air teh, / susu / dan ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 3. air / ialah / dan / sudah / mutaghayyir / air / dengan / suci / bendabenda / yang / dicampur ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

37

Pelajaran 6

Latihan 3

Tarikh : ________________ Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah yang dimaksudkan dengan air mutaghayyir dan jelaskan keadaan air ini? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 2. Apakah hukum air mutaghayyir? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 3. Bolehkah air ini digunakan untuk bersuci? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

38

Pilih jawapan yang betul dan lengkapkan peta minda berikut.

MUTAGHAYYIR

PEMBAHAGIAN AIR

MUTLAK

sifat air yang telah berubah

air kopi / air susu

digunakan untuk bersuci

suci tetapi tidak menyucikan

tidak berubah sifat air itu

air hujan yang lebih dari 190 liter

air mata air atau air sungai

dicampur dengan benda suci

39

Pelajaran 7

SOLAT DHUDA

Pada tahun lepas kita telah mempelajari beberapa solat sunat.

Ingatkah murid-murid, apakah dia solat-solat sunat tersebut?

Pada tahun ini, kita akan mempelajari lagi beberapa solat sunat. Di antaranya

ialah

solat

Dhuha.

Kita

mengamalkan

solat

Dhuha

sebagaimana dalam sebuah hadis.

Daripada Abu Hurairah r.a. katanya: “Kekasihku (Rasulullah s.a.w.) telah berpesan kepadaku supaya berpuasa tiga hari tiap-tiap bulan,

40

mengerjakan solat dua rakaat dhuha dan solat sunat witir sebelum aku tidur.”

( al-Bukhari dan Muslim )

Walaupun pesanan itu adalah kepada Abu Hurairah r.a., namum kita memahami bahawa pesanan itu juga adalah untuk semua umat Islam.

Rasulullah s.a.w. sendiri mengerjakan solat dhuha sebagaimana yang diriwayatkan dalam sebuah hadis:

Rasulullah

s.a.w.

selalu

mengerjakan

solat

dhuha

hingga

kami

beranggapan baginda tidak pernah meninggalkannya, tetapi apabila baginda meninggalkannya kami akan beranggapan baginda tidak pernah mengamalkannya.”

( at-Tirmizi )

Apakah Solat Dhuha?

Solat dhuha ialah solat yang dilakukan ketika matahari sedang naik iaitu kira-kira sepenggalah. Jangka masa sepenggalah ialah di antara pukul 8:00 pagi hingga 12:30 tengahari.

Berapakah Bilangan Rakaatnya?

Daripada hadis yang pertama tadi, solat dhuha dikerjakan sebanyak dua rakaat. Walau bagaimanapun, ia boleh dikerjakan sebanyak lapan rakaat sebagaimana dalam hadis berikut:

“Daripada Ummu Hani’ binti Abu Talib r.a., bahawa Nabi s.a.w. pernah mengerjakan solat dhuha sebanyak lapan rakaat.” ( al-Bukhari dan Muslim ) 41

Sebagaimana solat yang lain, solat dhuha dikerjakan seperti solat fardhu, dengan lafaz niat seperti berikut:

“Sahaja aku solat sunat dhuha dua rakaat kerana Allah ta’ala.”

Kita disunatkan membaca surah As-Syams pada rakaat pertama dan surah Ad-Dhuha pada rakaat kedua.

Fadhilatnya a. Diampunkan dosa “Sesiapa yang memelihara dua rakaat solat dhuha di ampuni semua dosanya walaupun sebanyak buih di lautan.” b. Dimurahkah rezeki dan dijauhkan dari kemiskinan Rasulullah s.a.w. pernah bersabda yang bermaksud: “Solat dhuha mendatangkan rezeki dan menolak kemiskinan. Tidak ada orang yang memelihara solat dhuda kecuali orang yang bertaubah.” c. Dimasukkan ke dalam syurga melalui pintu yang bernama Dhuha Daripada Abu Hurairah r.a. bahawa nabi Muhammad s.a.w. bersabda yang bermaksud; Bahawasanya di syurga ada pintu yang dinamakan Dhuha. Apabila tiba hari kiamat kelak, berserulah malaikat: “Manakah orang yang selalu mengerjakan solat dhuha? Inilah pintu kamu. Silalah masuk ke dalamnya dengan rahmat Allah.”

( Riwayat Tabrani ) 42

Kesimpulan 1. Solat dhuha ialah solat yang dilakukan ketika matahari sedang naik sepenggalah (diantara pukul 8:00 pagi hingga 12:30 tengahari).

2. Hukum solat sunat dhuha ialah sunat.

3. Bilangan rakaat: Solat dhuha boleh dikerjakan sekurang-kurangnya dua rakaat dan sebanyak-banyaknya lapan rakaat.

4. Fadhilat: i. Diampunkan dosa ii. Dimurahkan rezeki dan dijauhkan dari kemiskinan. iii. Dimasukkan ke syurga melalui pintu Dhuha.

SOLAT DHUHA

Solat ketika matahari sedang naik sepenggalah (pukul 8:00 pagi hingga 12:30 tengahari) Hukum solat sunat dhuha adalah sunat

Bilangan rakaat 2, 4 atau 8

43

Pelajaran 7

Latihan 1

Tarikh : ________________ Markah :

Tandakan ( 9 ) pada kenyataan yang betul dan ( X ) pada kenyaatan yang salah.

1. Hukum solat dhuha ialah wajib.

2. Solat dhuha dilakukan diantara pukul 8:00 pagi hingga 12:30 tengahari.

3. Antara fadhilat solat dhuda adalah keampunan dosa-dosa.

4. Mereka yang sentiasa sembahyang solat dhuda tidak dapat memasuki syurga melalui pintu yang bernama dhuha.

5. Bilangan rakaat solat dhuha ialah 2, 4, 6, 8, 10,12 dan seterusnya. Ia boleh dilakukan dengan sebanyak– banyaknya mengikut kemampuan sendiri.

44

Tarikh : ________________

Pelajaran 7

Latihan 2

Markah :

Senaraikan faktor-faktor mengenai solat dhuda.

SOLAT DHUHA

Dilakukan pada pukul:

Bilangan rakaat-nya:

Hukum solat dhuha:

FADHILAT SOLAT DHUHA

1.

2.

3.

45

Pelajaran 7

Tarikh : ________________

Latihan 3

Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah yang dimaksudkan dengan solat dhuha? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 2. Apakah surah yang disunatkan pada rakaat pertama dan yang kedua? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 3. Tulis satu maksud hadis berkenaan solat Dhuha. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 4. Tulis lafaz niat untuk solat Dhuha. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 5. Abdul Rahman terlupa untuk mengerjakan solat dhuha pada hari ini, haruskah dia qadha’ sembahyangnya? Mengapa? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

46

Bersama rakan-rakan kamu, bincang dan tuliskan perbezaan diantara solat fardhu Subuh dan solat Dhuha.

SOLAT FARDHU SUBUH 1.

SOLAT DHUHA

HUKUM

2.

BILANGAN

1.

2.

RAKAAT

3.

3.

WAKTU SOLAT

4.

4.

LAFAZ NIAT SOLAT

5.

YA / TIDAK (Bulatkan yang betul)

BERDOSA JIKA DITINGGALKAN

5.

YA / TIDAK (Bulatkan yang betul)

47

Pelajaran 8

SOLAT AWWABIN Waktu di antara Maghrib dan Isyak adalah pendek. Pada masa ini, mungkin ada orang yang baru pulang dari kerja. Pada masa inilah juga ada yang sibuk membersihkan diri setelah seharian bekerja. Ada juga yang

sedang

menjamu

selera

atau

duduk-duduk

membaca

suratkhabar. Allah s.w.t. yang Maha Bijaksana mahu supaya hambahamba-Nya tidak menyibukkan dirinya dengan amalan yang tidak berfaedah pada masa ini. Oleh itu Dia telah mensyariatkan solat sunat awwabin pada masa ini.

Solat awwabin ialah solat sunat yang dikerjakan di antara waktu Maghrib and Isyak. Cara mengerjakannya sama seperti solat fardhu tetapi lafaz niatnya ialah seperti berikut.

“Sahaja aku solat sunat awwabin dua rakaat kerana Allah ta’ala.”

Solat sunat awwabin boleh dikerjakan sekurang-kurangnya dua rakaat dan sebanyak-banyaknya dua puluh rakaat. Fadhilat solat awwabin diceritakan dalam hadis berikut yang bermaksud: “Sesiapa yang solat empat rakaat sesudah Maghrib dan tiada diselangi antaranya dengan sesuatu bicara, nescaya samalah pahalanya dengan ibadah selama dua belas tahun.”

48

Kesimpulan 1. Pengertian: Solat awwabin ialah solat dikerjakan di antara waktu Maghrib dan Isyak.

2. Hukum mengerjakannya adalah sunat.

3. Bilangan rakaat: Solat awwabin dikerjakan sekurang-kurangnya dua rakaat dan sebanyak-banyaknya dua puluh rakaat.

SOLAT AWWABIN

Solat di antara waktu Magrib dan Isyak

Hukum solat awwabin adalah sunat

Bilangan rakaat 2 hingga 20

49

Tarikh : ________________

Pelajaran 8

Latihan 1

Markah :

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang sesuai

Hukumnya ‌..

Waktu sembahyang

SOLAT AWWABIN Bilangan rakaat nya ‌..

Ganjaran melakukan solat awwabin

50

Tarikh : ________________

Pelajaran 8

Latihan 2

Markah :

Tuliskan perbezaan dan persamaan diantara solat Dhuha dan solat Awwabin. Pilih jawapan yang diberikan di bawah kemudian tulis.

¸ dilakukan di antara waktu magrib dan Isyak ¸ bilangan rakaat 2 - 8 ¸ hukumnya tidak dosa jika solat ditinggalkan ¸ tidak wajib diqadha’ jika di tinggalkan ¸ hukumnya sunat

¸ bilangan rakaat 2 - 20 ¸ hukumnya wajib ¸ wajib diqadha’ jika di tinggalkan ¸ dilakukan di antara pukul 8:00pagi – 12.30 tengahari ¸ hukumnya dosa jika solat ditinggalkan

SOLAT DHUHA

SOLAT AWWABIN

1.

1.

2.

2.

3.

3.

4.

4.

5.

5.

51

Pelajaran 8

Latihan 3

Tarikh : ________________ Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah yang dimaksudkan dengan solat awwabin? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 2. Nyatakan bilangan rakaat dan hukum solat awwabin? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 3. Apakah niat solat awwabin serta ertinya? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 4. Nyatakan fadhilat-fadhilat solat awwabin. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 5. Nyatakan cara mengerjakan solat awwabin. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 52

Fadhilat

solat

awwabin

diceritakan

dalam

hadis

berikut

yang

bermaksud: “Sesiapa yang solat empat rakaat sesudah Maghrib dan tiada diselangi antaranya dengan sesuatu bicara, nescaya samalah pahalanya dengan ibadah selama dua belas tahun.�

Pada pendapat kamu apakah yang dimaksudkan dengan “tiada diselangi antaranya dengan sesuatu bicara� di dalam hadis berikut?

Dan mengapakah Allah s.w.t. telah mensyariatkan solat sunat awwabin pada waktu di antara Magrib dan Isyak? Hurai secara berkumpulan dan kongsikan jawapan bersama rakan-rakan kelas kamu yang lain. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

53

Pelajaran 9

SOLAT TAHAJJUD

Firman Allah s.w.t:

“Wahai orang yang berselimut (Muhammad), bangunlah (untuk solat) di malam hari, kecuali sedikit (daripadanya), (iaitu) seperdua atau kurangilah dari seperdua itu sedikit.” ( al-Muzammil : 1–3 ) Firman-Nya lagi:

“Dan pada sebahagian malam hari, solat tahajjudlah kamu sebagai suatu

ibadah

tambahan

bagimu;

mudah-mudahan

Tuhanmu

mengangkatmu ke tempat yang terpuji.” ( al-Israk : 79 ) Malam adalah satu waktu di mana seseorang boleh mendapat ketenangan. Pada waktu yang tenang dan sunyi ini, seseorang boleh mendekatkan diri kepada Allah, memohon keampunan-Nya, memohon rahmat-Nya, memohon petunjuk dan hidayah-Nya.

54

Pada waktu inilah Allah s.w.t. akan memakbulkan permintaan hambaNya sebagaimana yang diriwayatkan di dalam sebuah hadis:

Daripada Abu Hurairah r.a., bahawasanya Rasulullah s.a.w. bersabda: “Tuhan kami Tabaraka Wata’ala turun pada tiap-tiap malam. Ketika tinggal sepertiga malam yang terakhir, Dia berfirman: “Sesiapa berdoa kepadaKu, akan Aku perkenankan doanya, sesiapa yang meminta kepada-Ku, akan Aku perkenankan permintaannya, sesiapa yang meminta ampun daripada-Ku, akan Aku ampuni dia.” ( al-Bukhari dan Muslim ) Begitu tinggi kelebihan malam sehingga Allah s.w.t. mensyariatkan solat malam atau solat tahajjud. Solat tahajjud ialah solat yang dikerjakan pada waktu malam. Kita boleh mengerjakannya pada bila-bila waktu sahaja pada waktu malam, pertengahannya, ataupun penghabisan malam. Walau bagaimanapun satu syarat dikenakan iaitu kita mestilah tidur sebelum mengerjakan solat tahajjud. Waktu yang paling utama untuk mengerjakan solat tahajjud ialah pada penghabisan malam atau sepertiga yang terakhir sebagaimana yang diriwayatkan oleh sebuah hadis yang bermaksud: Abu Zar ditanya: “Pada waktu manakah solat malam yang lebih utama? Beliau menjawab: Saya pernah menanyakan demikian kepada Rasulullah s.a.w., baginda menjawab: Pada tengah malam yang akhir tetapi sedikit sekali yang suka mengerjakannya.”

Solat tahajjud dikerjakan sama seperti solat fardhu dan lafaz niatnya adalah seperti berikut: 55

“Sahaja aku solat tahajjud dua rakaat kerana Allah ta’ala.�

Ia boleh dikerjakan sebanyak dua rakaat ataupun lebih, bergantung kepada kemampuan kita.

Elok juga kalau kita dapat melakukan beberapa adab ketika mengerjakan solat tahajjud seperti berikut: 1. Sebelum tidur, berniatlah untuk bangun mengerjakan solat.

2. Berusahalah mengelakkan mengantuk semasa bangun dan terus bersugi.

3. Mulailah dengan mengerjakan dua rakaat yang ringan.

4. Hentikan solat dahulu dan tidur sekejap apabila tersangat mengantuk.

5. Jangan

memberatkan

diri,

buatlah

sekadar

yang

mampu

walaupun sedikit tetapi berterusan.

Kesimpulan 1. Pengertian: Solat tahajjud solat sunat yang dikerjakan pada waktu malam selepas tidur.

2. Hukum: Hukum solat tahajjud adalah sunat muakkad.

3. Waktu: Waktu mengerjakan solat tahajjud ialah pada permulaan, pertengahan atau penghabisan malam dengan syarat selepas solat Isyak dan selepas tidur. Waktu yang paling afdal ialah penghabisan malam (waktu sepertiga terakhir).

56

4. Bilangan rakaat: Solat tahajjud boleh dikerjakan sekurang-kurangnya dua rakaat dan sebanyak-banyak mengikut kemampuan sendiri.

Tetapi afdalnya ialah berkekalan walaupun sedikit.

Doa Selepas Solat Tahajjud

“Ya Allah, bagi-Mu segala puji. Engkaulah penegak langit dan bumi dan alam semesta serta segala isinya. Bagi-Mu segala puji, Pemancar cahaya langit dan bumi. Bagi-Mulah segala puji, Engkaulah yang hak, janji-Mu adalah benar, perjumpaan dengan-Mu adalah benar, firmanMu adalah benar, syurga itu adalah benar, Nabi Muhammad s.a.w. adalah benar, dan saat hari kiamat itu adalah benar. Ya Allah, kepadaMulah kami berserah diri (bertawakal), kepada-Mu jugalah kami kembali, kepada-Mulah kami rindu, dan kepada-Mulah kami berhukum.

Ampunilah kami atas kesalahan yang terdahulu dan yang sebelumnya, baik yang kami sembunyikan mahupun yang kami nyatakan. Engkaulah Tuhan yang terdahulu dan Tuhan yang terakhir. Tiada Tuhan melainkan Engkau. Tiada daya dan kekuatan melainkan dengan Allah.�

57

Fadhilat-Fadhilat Solat Tahajjud a. Dapat mendekatkan diri kepada Allah s.w.t.. b. Mendapat keampunan daripada Allah s.w.t.. c. Mendapat petunjuk daripada Allah s.w.t.. d. Diperkenankan doa. e. Dimasukkan ke dalam syurga.

Rasulullah s.a.w. bersabda yang bermaksud: “Wahai sekalian manusia, sebarkanlah salam, berikanlah makanan, hubungilah sanak saudara, solatlah pada waktu malam dikala orang-orang sedang nyenyak tidur, pasti kamu semua akan masuk syurga dengan sejahtera.” f. Mendapat keutamaan dan kedudukan yang terpuji. Firman Allah s.w.t.:

“Dan pada sebahagian malam hari bersolat tahajjudlah kamu sebagai

suatu

ibadah

tambahan

bagimu.

Mudah-mudahan

Tuhanmu mengangkatmu ke tempat yang terpuji.” ( al-Israk : 79 ) g. Menjadi penebus dan pencegah dosa.

58

Pelajaran 9

Latihan 1

Tarikh : ________________ Markah :

Pilih dan tulis dengan betul.

Antara tujuan solat tahajjud: 1. ______________________________ 2. ______________________________ Hukum solat tahajjud: _________________________________ Waktu yang paling afdal untuk mengerjakan solat tahajjud: _________________________________

¾ dua dan sebanyakbanyaknya mengikut kemampuan sendiri ¾ meminta keampunan atau petunjuk ¾ sunat muakkad

_________________________________

¾ berdoa meminta hajat kepada Allah

Bilangan Rakaat:

¾ berniat untuk mengerjakan solat sebelum tidur.

_________________________________ Syarat–syarat yang perlu

¾ dikerjakan pada waktu malam selepas tidur

dilakukan:

¾ pada penghabisan malam

1. ______________________________

¾ mulai dengan dua rakaat yang ringan.

______________________________ 2. ______________________________ ______________________________ 3. ______________________________ ______________________________

59

Pelajaran 9

Latihan 2

Tarikh : ________________ Markah :

Padankan kenyataan A and kenyataan B

Kenyataan A 1. Bila seseorang itu jaga

Kenyataan B sunat muakkad.

daripada tidur waktu malam disunatkan sembahyang

2. Sesiapa yang sembahyang tahajjud

dapat mendekatkan dirinya kepada Allah s.w.t.

3. Hukum solat tahjjud

tahajjud.

bukanlah wajib tetapi

4. Sewaktu sembahyang

berniat untuk bangun

tahajjud, dibenarkan

mengerjakan solat.

5. Sebelum tidur, haruslah

untuk hentikan solat dahulu and tidur sekejap apabila tersangat mengantuk.

60

Pelajaran 9

Tarikh : ________________

Latihan 3

Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah yang dimaksudkan dengan solat tahajjud? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________

2. Apakah adab-adab ketika solat tahajjud? a. _________________________________________________________________ b. _________________________________________________________________ c. _________________________________________________________________ d. _________________________________________________________________ e. ______________________________________________________________________ 3. Nyatakan enam fadhilat-fadhilat solat tahajjud. a. _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ b. _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ c. _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ d. _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ e. _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ f. _________________________________________________________________ _________________________________________________________________

61

Di antara fadhilat solat tahajjud ialah mendapat keutamaan dan kedudukan yang terpuji. Firman Allah s.w.t. yang bermaksud: “Dan pada sebahagian malam hari bersolat tahajjudlah kamu sebagai suatu

ibadah

tambahan

bagimu.

Mudah-mudahan

Tuhanmu

mengangkatmu ke tempat yang terpuji.� ( al-Israk : 79 ) Pada pendapat kamu mengapakah beribadah diwaktu malam mendapat keutamaan dan kedudukan yang terpuji, lebih-lebih lagi jika ia

dilakukan

pada

penghabisan

malam?

Bincangkan

secara

berkumpulan dan bentangkan jawapan kepada guru kamu. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 62

Pelajaran 10

SOLAT WITIR

Selain daripada solat tahajjud, terdapat satu lagi solat malam yang disunatkan untuk mengerjakannya iaitu solat witir.

Perhatikan hadis dibawah ini.

Daripada

Ali

r.a.

katanya:

Rasulullah

s.a.w.

telah

bersabda:

“Sesungguhnya Allah itu witir (ganjil), dia sukakan perkara yang witir (ganjil), oleh sebab itu, berwitirlah (solat witir), wahai ahli al-Quran.� ( Riwayat Abu Daud dan At-Tirmizi )

Apakah itu Solat Witir?

Tentu kamu dapat meneka apakah solat witir?

Ya, solat witir ialah solat yang bilangan rakaatnya adalah ganjil, iaitu satu, tiga, lima, tujuh, sembilan dan seterusnya. Waktu mengerjakan solat witir ialah selepas solat Isyak sehingga terbit fajar sebagaimana yang diriwayatkan oleh Abu Mas’ud Al-Ansari r.a. yang bermaksud:

63

“Rasulullah s.a.w. bersolat witir pada awal malam, kadang-kala pertengahan malam dan kadang-kala penghabisan malam.”

Waktu yang lebih utama ialah pada akhir malam sebelum fajar menyinsing.

Daripada Abu Said Al-Khudri r.a. bahawasanya nabi s.a.w. bersabda: “Witirlah kamu sebelum datang waktu subuh.” ( Riwayat Muslim )

“Daripada Jabar r.a., katanya: “Rasulullah s.a.w. bersabda: “Sesiapa yang khuatir dia tidak akan bangun di akhir malam, maka hendaklah dia mengerjakan witir di awalnya. Sesiapa yang menginginkan untuk bangun di akhirnya, maka hendaklah dia witir di akhir malam, kerana sesungguhnya solat di akhir malam itu dipersaksikan dan itulah afdal.” ( Riwayat Muslim ) Sekiranya kita dapat mengakhiri solat malam dengan solat witir, itu adalah bertepatan dengan nasihat Rasulullah s.a.w.:

Daripada Ibnu Umar r.a., bahawa nabi s.a.w. telah bersabda: “Jadikanlah solat witir penutup solat-solat kamu di waktu malam.”

64

Bilangan Rakaat Solat Witir Kita telah mengetahui bahawa bilangan rakaat solat witir adalah ganjil.

Adakah terdapat had pada bilangan ini?

Solat witir boleh dikerjakan sekurang-kurangnya satu rakaat dan sebanyak-banyaknya tiga belas rakaat. Jadi kita boleh mengerjakan satu atau tiga atau lima sehingga tiga belas rakaat sahaja.

“Diriwayatkan daripada nabi s.a.w. bahawa baginda berwitir tiga belas rakaat, sebelas, sembilan, tujuh, tiga dan satu rakaat sahaja.� ( at-Tirmizi ) Cara Mengerjakan Solat Witir Cara mengerjakan solat ini adalah seperti solat fardhu, iaitu dimulai dengan berdiri betul dan diakhiri dengan salam. Walau bagaimanapun disebabkan bilangannya adalah ganjil, ia boleh dilakukan dengan dua cara iaitu: 1. Mengerjakan seluruh solat witir dengan satu salam sahaja.

2. Mengerjakan solat witir dengan lebih daripada satu salam.

Sebagai contoh, kita ambil solat witir tiga rakaat untuk cara yang pertama. Kita boleh mengerjakan ketiga-tiga rakaat sekaligus diakhiri dengan satu salam. Sekiranya kita memilih untuk mengerjakan dengan cara kedua, kita bolehlah mengerjakan dua rakaat dahulu, diakhiri 65

dengan salam. Dan seterusnya mengerjakan satu rakaat pula, diakhiri dengan salam. Solat witir itu dikerjakan dengan dua salam.

Sekiranya kamu mengerjakan lebih daripada lima rakaat, kamu bolehlah mengerjakan empat rakaat sekaligus, diakhiri dengan satu salam.

Bilangan rakaat

Cara 1

Cara 2

1

1 rakaat

Diakhiri dengan salam

3

3 rakaat

1 + 2 rakaat (2 salam)

5

5 rakaat

1 + 4 (2 salam) atau 1 + 2 + 2 (3 salam)

7

7 rakaat

4 + 3 rakaat (2 salam) atau 1 + 2 + 2 + 2 (4 salam)

9

9 rakaat

1 + 4 + 4 (3 salam) atau 1 + 2 + 2 + 4 (4 salam)

Lafaz Niat Sekiranya kamu memilih untuk mengerjakan dengan cara yang pertama, lafaz niatnya adalah seperti berikut:

“Sahaja aku solat witir tiga rakaat kerana Allah ta’ala.”

Cara yang kedua pula memerlukan dua niat iaitu yang pertama,

“Sahaja aku solat witir dua rakaat kerana Allah ta’ala.”

66

Selepas memberi salam untuk solat pertama dan bangun berdiri untuk solat kedua, kamu perlulah melafazkan niat yang kedua pula iaitu :

“Sahaja aku solat witir satu rakaat kerana Allah ta’ala.”

Sekiranya solat witir itu kamu kerjakan lebih dari tiga rakaat, perkataan tiga dalam lafaz itu mestilah digantikan dengan lima, atau tujuh dan seterusnya. Untuk cara kedua sesuaikan mengikut rakaat yang akan kamu kerjakan.

Bacaan Dalam Solat Sekiranya solat witir itu dikerjakan tiga rakaat sahaja, kita disunatkan membaca surah “al-A’la” di rakaat pertama, “al-Kafirun” di rakaat kedua, dan “al-Ikhlas”, “al-Falak” dan “an-Nas” di rakaat ketiga.

Kesimpulan 1. Pengertian: Solat witir ialah solat yang bilangan rakaatnya adalah ganjil.

2. Hukum: Hukum solat witir ialah sunat muakkad.

3. Waktu: Solat witir dikerjakan selepas solat Isyak hingga terbit fajar.

4. Bilangan rakaat: Bilangan rakaat solat witir ialah satu, tiga, lima, tujuh, sembilan, sebelas atau tiga belas.

5. Cara: i. Dikerjakan seluruh solat dengan satu salam sahaja. ii. Dikerjakan solat dengan lebih daripada satu salam.

67

Pelajaran 10

Tarikh : ________________

Latihan 1

Markah :

Tandakan ( 9 ) pada kenyataan yang betul dan ( X ) pada kenyaatan yang salah.

1. Solat witir dikerjakan pada selepas solat Isyak sehingga sebelumnya waktu Subuh.

2. Bilangan rakaat solat witir ialah 1, 3, 5, 7, 9, 11 dan seterusnya. Ia boleh dilakukan dengan sebanyak– banyaknya mengikut kemampuan sendiri.

3. Waktu yang lebih afdal untuk mengerjakan solat witir ialah pada akhir malam sebelum waktu Subuh.

4. Solat witir boleh dikerjakan dengan satu rakaat sahaja.

5. Hukum solat witir adalah wajib.

68

Tarikh : ________________

Pelajaran 10

Latihan 2

Markah :

Cari perkataan-perkataan berkaitan dengan solat witir di bawah ini. sunat

witir

salam

satu

malam

Isyak

lima

subuh

ganjil

H

M

A

N

G

M

M

P

U

R

A

S

U

N

A

T

A

P

L

N

L

T

E

M

N

U

R

M

A

A

W

A

R

N

J

A

S

A

T

U

U

G

R

N

I

R

U

L

G

A

L

A

M

I

L

Y

H

A

I

S

D

U

A

U

H

U

I

M

T

U

S

Y

E

A

B

M

H

Y

P

C

S

Y

W

U

U

N

I

M

A

W

A

I

S

Y

A

K

M

T

E

I

L

R

Z

G

L

A

R

A

C

T

A

C

B

E

R

U

B

A

H

I

M

B

H

U

S

N

A

M

B

R

69

Pelajaran 10

Latihan 3

Tarikh : ________________ Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah yang dimaksudkan dengan solat witir? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 2. Bilakah waktu solat witir dikerjakan? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 3. Nyata satu maksud hadis berkenaan dengan solat witir. ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 4. Apakah bacaan-bacaan yang disunatkan dalam solat witir? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

70

Kedua-dua solat witir dan solat tahajjud dilakukan pada waktu malam. Bersama rakan-rakan kamu, bincang dan tuliskan perbezaan dan persamaan diantara solat Witir dan solat Tahajjud

SOLAT WITIR 1.

SOLAT TAHAJJUD

PENGERTIAN

1.

2.

2.

HUKUM

3.

BILANGAN

3.

RAKAAT

4.

4.

WAKTU SOLAT

5.

5.

LAFAZ NIAT SOLAT

71

Pelajaran 11

SOLAT HAJAT Dalam kehidupan seharian, manusia sentiasa berhajat kepada bermacam-macam perkara, sama ada perkara itu baik atau jahat, senang didapati atau susah didapati, duniawi (iaitu diperolehi di dunia) atau ukhrawi (iaitu hanya diperolehi di akhirat). Sebagai mukmin yang sentiasa menjadikan Allah tempat bermohon, kita disunatkan mengerjakan solat dua rakaat apabila dia mempunyai hajat tertentu. Solat ini dinamakan solat hajat.

Abu Darda’ mengatakan bahawa Rasulullah s.a.w. bersabda yang bermaksud: “Barangsiapa berwuduk dengan menyempurnakannya, kemudian solat dua rakaat dengan sempurna, maka ia diberi oleh Allah apa sahaja yang diminta sama ada cepat atau lambat.�

Solat hajat boleh dilakukan pada bila-bila masa sahaja tetapi paling afdal ialah pada waktu tengah malam. Pada waktu inilah terdapat ketenangan dan ketenteraman.

Cara mengerjakannya adalah seperti solat fardhu dengan lafaz niat di bawah.

72

“Sahaja aku solat sunat hajat dua rakaat kerana Allah ta’ala.�

Kita boleh mengerjakan solat hajat sekurang-kurangnya dua rakaat dan sebanyak-banyaknya dua belas rakaat.

Kesimpulan 1. Pengertian: Solat hajat ialah solat yang dilakukan apabila seseorang mempunyai hajat tertentu.

2. Hukum: Hukum solat hajat adalah sunat.

3. Waktu: Solat hajat boleh dilakukan pada bila-bila masa sahaja tetapi seelok-eloknya lewat tengah malam.

4. Bilangan rakaat: Solat hajat boleh dikerjakan sekurang-kurangnya dua rakaat dan sebanyak-banyaknya dua belas rakaat.

73

Tarikh : ________________

Pelajaran 11

Latihan 1

Markah :

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang sesuai

Waktu sembahyang …..

Hukumnya …..

SOLAT HAJAT

Bilangan rakaat nya …..

Ganjaran melakukan solat hajat …….

74

Tarikh : ________________

Pelajaran 11

Latihan 2

Markah :

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang sesuai 1. Apabila

seseorang

mempunyai

hajat

tertentu,

dia

boleh

melakukan ________________________.

2. Hukum solat hajat ialah ________________________.

3. Solat hajat boleh dilakukan pada ________________________.

4. Sekurang-kurangnya

solat

hajat

dilakukan

dalam

________________________ rakaat.

5. Cara

mengerjakan

solat

hajat

adalah

seperti

solat

________________________.

sunat

fardhu

dua puluh

solat hajat

dua

bila-bila masa

75

Pelajaran 11

Latihan 3

Tarikh : ________________ Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Nyatakan bilangan rakaat dan cara mengerjakan solat hajat. ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 2. Bilakah solat hajad boleh dilakukan? Dan bilakah waktu yang afdal? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 3. Tulis lafaz niat untuk solat hajat? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

76

Lengkapkan peta minda berikut dengan menuliskan tiga perbezaan diantara tiga jenis solat yang afdal dilakukan pada waktu malam yang telah kamu pelajari.

JENIS–JENIS SOLAT YANG AFDAL DILAKUKAN PADA WAKTU MALAM

SOLAT

SOLAT

______________

______________ SOLAT ______________

1. __________________

1. __________________ __________________ __________________ 2. __________________ __________________ __________________ 3. __________________ __________________ __________________

1. __________________ __________________ __________________ 2. __________________ __________________ __________________ 3. ___________________ ___________________

__________________ __________________ 2. __________________ __________________ __________________ 3. __________________ __________________ __________________

___________________

77

Pelajaran 12

WAKTU-WAKTU YANG DIHARAMAKAN MENGERJAKAN SOLAT SUNAT

Terdapat beberapa waktu yang diharamkan untuk kita mengerjakan solat sunat. Waktu-waktu itu adalah seperti berikut: 1. Waktu naik matahari hingga kadar segalah.

2. Waktu rambang hingga gelincir matahari kecuali pada hari Jumaat.

3. Selepas solat Asar hingga terbenam matahari.

4. Waktu matahari kekuningan hingga terbenam matahari.

78

Pelajaran 12

Tarikh : ________________

Latihan 1

Markah :

Tuliskan ( B ) pada kenyataan yang betul dan dan ( S ) pada kenyataan-kenyataan yang salah.

1. Kita boleh mengerjakan solat sunat pada bila-bila waktu sahaja.

2. Diharamkan solat sunat selepas solat Asar hingga terbenamnya matahari.

3. Kita boleh mengerjakan solat fardhu pada waktu matahari kekuningan hingga terbenam matahari.

4. Waktu rambang hingga gelincir matahari kecuali hari Jumaat adalah diantara waktu-waktu yang diharamkan untuk mengerjakan solat sunat.

5. Kita wajib mengikut waktu-waktu yang telah ditentukan untuk mengerjakan solat sunat.

79

Luliskan di muka-muka jam yang sediakan untuk menunjukkan jangkaan waktu-waktu, mengikut masa Singapura, yang diharamkan untuk kita mengerjakan solat sunat.

DARI WAKTU

HINGGA WAKTU

1. Waktu naik matahari hingga kadar segala.

2. Waktu rambang hingga gelincir matahari.

3. Selepas solat Asar hingga terbenam matahari.

4. Waktu matahari kekuningan hingga terbenam matahari.

80

Pelajaran 13

KEWAJIPAN TERHADAP MAYAT

Setiap makhluk yang bernyawa akan menemui maut, tidak kira muda atau tua, kaya atau miskin, hina atau mulia, cacat atau sempurna. Tiada apa yang dapat kita bawa bersama-sama sesudah mati, kecuali amal jariah, doa anak yang salih dan ilmu yang dapat dimanfaatkan oleh orang lain.

Beruntunglah mereka yang mempunyai perkara-perkara ini dan rugilah mereka yang tidak mempunyainya.

Apabila seseorang muslim meninggal dunia, terdapat beberapa kewajipan yang mesti dilakukan untuk mayat itu iaitu: 1. Memandikannya 2. Mengkafankannya 3. Melakukan solat jenazah ke atasnya 4. Menguburkannya Cara Memandikan Mayat 1. Letakkan mayat di tempat mandi yang disediakan.

2. Tutup seluruh anggota mayat kecuali muka.

3. Sediakan air sabun.

81

4. Sediakan air kapur barus.

5. Istinjakkan mayat terlebih dahulu.

6. Siram dan basuh anggota badan mayat dengan air sabun sahaja dahulu, bermula dari yang kanan kemudian yang kiri.

7. Kemudian gosokkan giginya, lubang hidung, lubang teliga, celah ketiaknya, celah jari tangan dan kakinya dan rambutnya.

8. Selepas itu siram atau basuh seluruh anggota mayat dengan air sabun juga.

9. Kemudian bilas dengan air yang bersih seluruh anggota mayat.

Cara Mengafankan Mayat 1. Hendaklah disediakan tiga lembar kain kafan.

2. Dipakaikan mayat itu dengan kain yang menutup seluruh badannya dari hujung kaki hingga hujung rambut.

3. Kalau mayat perempuan, dipakaikan kain separas pinggang.

Baju dan tudung kepala.

4. Kemudian dikafankan dengan dua lapik menutup seluruh badan.

82

Cara Menyoalkan Mayat 1. Niat.

2. Berdiri bagi berkuasa.

3. Empat kali takbir, termasuk takbiratul ihram.

4. Membaca al-Fatihah selepas salah satu takbir.

5. Membaca selawat selepas takbir yang ke-dua.

6. Membaca doa keatas mayat selepas takbir yang ke-tiga.

7. Memberi salam, elok dibaca takbir ke-empat sebelum memberi salam.

Cara Mengebumikan Mayat 1. Mayat wajib di kebumikan di dalam kubur.

2. Kubur tersebut haruslah yang boleh menahan bau busuk dan tidak dapat dibongkar oleh binatang buas. Seelok-eloknya hendaklah kubur itu luas dan dalam, lebih kurang enam kaki dalamnya.

3. Mayat mestilah mengadap kiblat.

4. Dibaringkan mayat itu diatas lambungnya yang kanan dengan meletakkan kepala disebelah kanan dan kaki di sebelah kiri kubur.

5. Tidak harus dikebumikan mayat terlentang atau terlungkup.

83

Tarikh : ________________

Pelajaran 13

Latihan 1

Markah :

Tuliskan jawapan yang betul.

1. Setiap

makluk

yang

bernyawa

akan

menemui

______________________ ( maut / wang ).

2. ______________________ ( Amal jariah / Ibu bapa ) adalah diantara perkara-perkara yang kita boleh bawa bersama sesudah mati.

3. Memandikan mayat adalah ____________________ ( sunat / wajib ).

4. Cara

mengafankan

mayat

hendaklah

dimulai

dengan

menyediakan ______________________ ( lima / tiga ) lembar kain kafan.

5. Mayat mestilah mengadap _____________________ ( kiblat / utara ) ketika dikebumikan.

84

Pelajaran 13

Latihan 2

Tarikh : ________________ Markah :

Padankan kenyataan A and kenyataan B

Kenyataan A 1. Cara menyoalkan mayat dimulai

Kenyataan B terlentang atau terlungkup.

dengan 2. Mayat wajib

niat.

dikebumikan 3. Tidak harus

wajib.

dikebumikan mayat 4. Kubur yang digali

di dalam kubur.

haruslah 5. Melakukan solat

boleh menahan bau

jenazah ke atasnya

busuk dan tidak dapat

adalah

dibongkar oleh binatang buas.

85

86

Pelajaran 13

Latihan 3

Tarikh : ________________ Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah tiga perkara yang dapat kita bawa bersama-sama kita nanti sesudah mati? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 2. Apakah kewajipan yang kita mesti dilakukan untuk mayat? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 3. Tuliskan cara-cara memandikan mayat. a.

____________________________________________________________

b.

____________________________________________________________

c.

____________________________________________________________

d.

____________________________________________________________

e.

____________________________________________________________

f.

____________________________________________________________ ____________________________________________________________

g.

____________________________________________________________ ____________________________________________________________

h.

____________________________________________________________ ____________________________________________________________

i.

____________________________________________________________

87

Setelah kubur dikambus, disunatkan untuk menanam dahan pokok yang hijau seperti pohon bunga yang wangi, dijiruskan air yang sejuk dari

arah

kepala

ke

kaki

dan

diletakkan

batu

atau

kayu

bertentangan dengan kepala mayat untuk buat tanda.

Bersama

rakan-rakan

kamu,

bincang

dan

tulis

cara-cara

mengebumikan mayat, sebelum kubur itu dikambus. ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 88

Pelajaran 14

SOLAT JENAZAH

Apabila mayat telah dimandikan dan dikafankan, ia akan diletakkan di dalam sebuah usungan.

Pada waktu ini ia dinamakan jenazah dan ia wajib disolatkan sebelum dikuburkan.

Hukum solat jenazah ialah fardhu kifayah. Ini bermaksud bahawa tanggungjawab ini difardhukan atau diwajibkan ke atas semua orang Islam di tempat itu. Sekiranya tidak terdapat seorangpun yang mengerjakannya, maka semua orang Islam di tempat itu akan berdosa.

89

Cara Mengerjakan Solat Jenazah Solat jenazah dikerjakan tanpa rukuk dan sujud. Ia dikerjakan seperti berikut: 1. Niat Takbiratul Ihram.

“Sahaja aku solat ke atas mayat yang hadir ini empat takbir fardhu kifayah menjadi imam (menjadi makmum) kerana Allah ta’ala.”

Jika mayat itu perempuan, maka lafaz niatnya dimulai dengan:

2. Membaca al-Fatihah.

3. Mengucapkan takbir kedua dan membaca selawat ke atas nabi.

“Ya Allah! Berilah selawat ke atas Nabi Muhammad dan ke atas keluarganya, sebagaimana Engkau telah selawat ke atas Nabi Ibrahim dan keluarganya. Dan berilah berkat ke atas Nabi Muhammad dan keluarganya, sebagaimana Engkau memberi berkat ke atas Nabi Ibrahim dan keluarganya. Bahawasanya Engkau Maha Terpuji dan Maha Mulia.”

90

4. Mengucapkan takbir ketiga dan membaca doa untuk si mati.

“Ya Allah! Ampunilah dosa mayat ini, kasihanilah dia, peliharalah jiwanya, dan lapangkanlah kuburnya. Ya Allah! Dan yang mati di antara kami sama ada yang lelaki ataupun yang perempuan, sama ada yang hadir bersama kami ataupun jauh. Ya Allah! Bagi orang-orang yang Engkau hidupkan di antara kami, hidupkanlah ia dalam Islam dan bagi orang-orang yang telah Engkau matikan di antara kami, matikanlah ia di dalam keimanan. Ya Allah!

Janganlah Engkau halang kami daripada menerima pahala dan janganlah Engkau datangkan fitnah kepada kami.” ( Riwayat Abu Daud ) 5. Mengucapkan takbir keempat dan membaca doa untuk muslimin dan muslimat.

“Ya Tuhan kami! Ampunlah kami dan saudara-saudara kami yang telah beriman lebih dahulu daripada kami, dan janganlah Engkau biarkan kedengkian di dalam hati kami terhadap orang-orang yang beriman. Ya Tuhan kami! Sesungguhnya Engkau Maha Penyantun lagi Maha Penyayang.” ( al-Hasyar : 10 )

91

6. Memberi salam.

Kesimpulan 1. Pengertian: Solat jenazah ialah solat untuk jenazah.

2. Hukum: Hukum solat jenazah ialah fardhu kifayah.

3. Cara mengerjakannya: a. Niat berserta takbiratul ihram. b. Membaca al-Fatihah. c. Mengucapkan takbir kedua dan selawat. d. Mengucapkan takbir ketiga dan berdoa untuk jenazah. e. Mengucapkan takbir keempat dan berdoa untuk muslimin dan muslimat. f. Memberi salam.

92

Pelajaran 14

Latihan 1

Tarikh : ________________ Markah :

Tuliskan [ Betul ] atau [ Salah ] pada penyataan berikut.

1. Mengucapkan tahniah kepada keluarga si mati.

2. Apabila ada kematian, ucaplah

.

3. Solat jenazah banyak pahalanya.

4. Mendoakan jenazah ketika rukuk.

5. Hukum solat jenazah adalah wajib.

6. Mengatakan keburukkan jenazah.

7. Jenazah wajib di solatkan sebelum dikuburkan.

8. Solat jenazah adalah untuk muslimin dan muslimat.

9. Berbual-bual atau tertawa ketika melawat jenazah.

93

Pelajaran 14

Tarikh : ________________

Latihan 2

Markah :

Pilih dan tulis adab-adab menziarahi kubur dan menziarahi jenazah mengikut kategorinya.

memberi salam kepada ahli kubur menutup aurat mengucapkan takziah kepada keluarga si mati sedekahkan al-Fatihah kepada ahli kubur melihat jenazah dengan penuh rasa insaf menjaga kebersihan tempat perkuburan

Adab Menziarahi Jenazah

Adab Menziarahi Kubur

94

Pelajaran 14

Tarikh : ________________

Latihan 3

Markah :

Jawab soalan-soalan berikut.

1. Berapakah bilangan solat jenazah? ___________________________________________________________________ 2. Apakah hukum solat jenazah? ___________________________________________________________________ 3. Tuliskan niat lafaz solat jenazah serta ertinya. ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 4. Bilakah solat jenazah ini dilakukan? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 5. Tuliskan cara-cara mengerjakan solat jenazah. a. ______________________________________________________________ b. ______________________________________________________________ c. ______________________________________________________________ d. ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ e. ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ f. ______________________________________________________________ 95

Bersama rakan sekumpulan kamu, bincang dan lengkapkan peta minda berikut.

Faedah Menjaga Adab

MENJAGA ADAB-ADAB MENZIARAHI JENAZAH DAN PERKUBURAN

Akibat Tidak Menjaga Adab

96

Pelajaran 15

UMRAH Pernahkah ibu, ayah atau saudara mara kamu mengerjakan umrah?

Ke manakah mereka pergi untuk mengerjakan umrah? Apakah dia umrah? Umrah ialah menziarahi kaabah kerana mengerjakan tawaf dan sai dengan menurut syarat-syarat tertentu. Terdapat dua pembahagian umrah: 1. Umrah Wajib 2. Umrah Sunat

Umrah Wajib Umrah wajib ialah umrah yang dilakukan semasa mengerjakan haji.

Ini bermakna apabila seseorang pergi mengerjakan haji, dia wajib mengerjakan umrah sekali.

Umrah Sunat Umrah sunat pula ialah umrah yang dilakukan pada bulan musim haji, contohnya pada bulan Ramadan dan Rabiul Awal dan sebagainya. Allah s.w.t. menyuruh kita melaksanakan umrah seperti dalam firman-Nya. 97

“Dan sempurnakanlah ibadah haji dan umrah kerana Allah.” ( al-Baqarah : 196 ) Syarat Sah Umrah Apabila seseorang hendak mengerjakan umrah, dia mestilah mempunyai beberapa syarat tertentu iaitu: 1. Islam. Orang-orang yang bukan Islam tidak sah umrahnya.

2. Berakal. Orang yang tidak berakal tidak sah umrahnya.

3. Mumaiyiz.

Kanak-kanak

yang

belum

baligh,

tetapi

sudah

mumaiyiz, boleh mengerjakan umrah. Umrah mereka sah di sisi Allah.

4. Merdeka.

Rukun Umrah 1. Berihram disertakan dengan niatnya.

2. Melakukan tawaf – mengelilingi kaabah sebanyak tujuh kali.

3. Melakukan sai – berjalan berulang-alik di antara bukit Safa dan Marwah.

Safa Bermula

Marwah 1

2

3

4

5

6

7 (Tamat – bercukur atau

98

Firman Allah s.w.t.:

“Sesungguhnya Safa and Marwah itu adalah syiar (agama) Allah.” ( al-Baqarah : 158 ) 4. Bercukur atau menggunting rambut.

Rukun

yang

terakhir

ialah

menggunting

rambut

sekurang-

kurangnya tiga helai. Bagi orang lelaki, adalah afdal untuk mencukur semua rambutnya. Bagi orang perempuan pula, memadailah dengan hanya menggunting sedikit rambutnya. Bagi mereka yang tidak mempunyai rambut, disunatkan melalui mata pisau di kepalanya sahaja.

5. Tertib – Wajib mengikut susunan yang betul.

Cara Mengerjakan Umrah 1. Memakai Ihram Ihram ialah pakaian yang tidak berjahit yang dipakai oleh kaum lelaki semasa umrah. Kaum perempuan diwajibkan memakai pakaian berjahit dan menutup semua anggota badannya melainkan muka dan dua tapak tangannya.

2. Niat Niat ihram umrah sudah boleh dilakukan sebaik sahaja selesai solat sunat ihram dan sebelum melintasi Miqat Maqani. Lafaz niat:

“Sahaja aku umrah dan berihram kerana Allah ta’ala.”

99

3. Niat Ihram di Miqat (wajib) 4. Talbiyah Sunat memperbanyakkan membaca talbiyah selama ihram hingga hari tasyrik. Bacaannya:

“Ini aku, ya Allah, ini aku, ya Allah. Tidak ada sekutu bagi Engkau, inilah aku, ya Allah. Bahawasanya segala puji dan segala nikmat bagi Engkau dan begitu pula segala kerajaan, tidak ada sekutu bagi Engkau.�

5. Tawaf Mengelilingi kaabah sebanyak tujuh kali.

6. Sai Berulang alik diantara bukit Safa dan Marwah sebanyak tujuh kali.

7. Bercukur atau menggunting rambut.

8. Tertib. Mengikut susunan yang betul.

Perkara yang Dilarang Semasa Ihram Sebaik sahaja seseorang itu berniat haji atau umrah, dia wajiblah menjaga supaya tidak melakukan perkara-perkara yang dilarang semasa ihram. Perkara-perkara itu ialah: 1. Menutup kepala atau sebahagian daripadanya (bagi lelaki) seperti memakai songkok, serban dan sebagainya, tetapi tidak

100

menjadi halangan sekiranya berteduh di bawah pokok atau payung.

2. Memakai pakaian bersarung sama ada berjahit atau sebagainya (bagi lelaki) seperti seluar, baju kemeja, sarung kaki dan lain-lain.

3. Memakai sarung tangan (bagi wanita) 4. Memakai bau-bauan pada badan atau pakaian atau pada makanan dan minuman atau menyedutnya ke hidung.

5. Memakai minyak rambut pada kepala atau janggut.

6. Menanggalkan rambut atau menghilangkan mana-mana bulu di anggota badan.

7. Memotong kuku.

8. Menebang atau mencabut pokok atau tumbuhan di tanah haram.

9. Memburu binatang yang halal dimakan atau membinasakannya sama di tanah haram atau di tanah halal.

10. Bersetubuh.

11. Melakukan muqqadimah persetubuhan seperti bercium, berkucup-kucupan atau berpelukan, yang menaikkan syahwat.

12. Akad nikah sama ada ijab atau qabul untuk diri sendiri atau mewakili orang lain.

101

Kesimpulan 1. Pengertian umrah ialah: Menziarahi kaabah kerana mengerjakan tawaf dan sai dengan menurut syarat-syarat tertentu.

2. Pembahagian dan Hukum i. Umrah wajib. Umrah yang dilakukan semasa haji.

Hukumnya wajib. ii. Umrah sunat. Umrah yang dilakukan bukan dalam musim haji. Hukumnya sunat. h. Syarat Sah: i. Islam ii. Berakal iii. Mumaiyiz iv. Merdeka i. Rukun-rukun: i. Ihram serta niat ii. Tawaf 7 kali iii. Sai iv. Bercukur / bergunting v. Tertib

102

Tarikh : ________________

Pelajaran 15

Latihan 1

Markah :

Lengkapkan peta minda tentang Umrah.

Syarat

Rukun - Rukun

UMRAH

Erti :

Umrah Sunat

Umrah Wajib

Erti :

Erti :

103

Pelajaran 15

Tarikh : ________________

Latihan 2

Markah :

Tandakan ( 9 ) pada kenyataan yang betul dan ( X ) pada kenyataan-kenyaatan yang salah.

1. Orang-orang bukan Islam tidak sah umrahnya.

2. Ia adalah tidak wajib mengikut tertib atau susunan yang betul ketika mengerjakan rukun umrah.

3. Melakukan sai adalah berjalan berulang alik di antara bukit Safa dan Marwah.

4. Niat ihram umrah sudah boleh dilakukan sebaik sahaja selesai solat sunat ihram dan sebelum melintasi Miqat Maqani.

5. Ia adalah haram untuk memakai sarung tangan bagi wanita.

104

Pelajaran 15

Latihan 3

Tarikh : ________________ Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Apakah yang dimaksudkan dengan tawaf dalam rukun umrah? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 2. Terangkan perbezaan antara umrah wajib dan sunat? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 3. Terangkan rukun umrah - bercukur atau menggunting rambut? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 4. Disunatkan untuk memperbanyakkan membaca talbiyah semasa ihram hingga hari tasyrik. Tuliskan makna bacaanya. ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 5. Tuliskan keterangan dengan maksud memakai ihram dalam cara mengerjakan umrah. ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

105

Bersama rakan-rakan kamu, bincangkan apakah perkara-perkara yang boleh membatalkan umrah kita. Bentangkan jawapan kamu di hadapan kelas.

___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

106

Pelajaran 16

HAJI

Firman Allah s.w.t:

“Allah mewajibkan haji ke rumah suci (kaabah), kepada sesiapa yang berkemampuan untuk pergi ke sana.� ( al-Imran : 97 ) Sabda Rasulullah s.a.w. dalam hadis yang telah kita pelajari dahulu:

107

“Islam ialah, Engkau mengaku bahawa tiada Tuhan melainkan Allah, dan Muhammad itu Rasulullah, Engkau dirikan solat, mengeluarkan zakat, berpuasa di bulan Ramadan dan menunaikan Haji di Baitullah, jika Engkau telah sanggup pergi ke sana.� ( Riwayat Muslim ) Haji adalah salah satu daripada rukun Islam. Ia wajib dilakukan sekali seumur hidup, bagi sesiapa mampu. Haji ialah kunjungan atau ziarah ke Baitullah dengan niat, cara, waktu dan syarat-syarat yang tertentu di dalam waktu tertentu pula. Sebagaimana umrah, terdapat juga syarat-syarat haji iaitu: 1. Islam 2. Berakal 3. Mumaiyiz 4. Merdeka

Syarat-Syarat Haji Orang-orang

yang

memenuhi

syarat-syarat

berikut

wajib

mengerjakan haji.

1. Islam.

Orang-orang

yang

bukan

Islam

tidak

diwajibkan

mengerjakan haji. Begitu juga orang-orang yang murtad.

2. Berakal. Orang-orang yang tidak berakal seperti orang-orang yang gila atau kurang siuman tidak diwajibkan mengerjakan haji.

3. Mumaiyiz.

Kanak-kanak

yang

belum

mumaiyiz

tidak

wajib

mengerjakan haji.

108

Walau

bagaimanapun

mereka

boleh

mengerjakannya

sebagaimana yang diterangkan dalam hadis berikut:

Daripada Ibn Abbas r.a. bahawasanya nabi s.a.w. pernah bertemu dengan sebuah kenderaan di Rauha’, lalu nabi bertanya: “Siapakah kaum ini?” Mereka menjawab: “Kaum muslimin.”

Dan

mereka

bertanya:

“Siapakah

tuan?”

Nabi

menjawab: “Aku Rasulullah s.a.w.” Maka seorang perempuan mengangkat seorang anak lelaki kecil lalu bertanya: “Bolehkah anak ini mengerjakan haji?” Rasulullah menjawab: “Boleh, dan pahalanya adalah untukmu.”

4. Merdeka. Hamba-hamba tidak diwajibkan mengerjakan haji tetapi sah dan mendapat pahala jika melakukan.

5. Berkemampuan. Kemampuan boleh dibahagikan kepada dua jenis. (i) Mampu melakukan ibadah haji dengan sendiri iaitu: a.

Mampu membayar tambang dan segala perbelanjaan pergi balik.

b.

Mempunyai perbelanjaan yang cukup untuk saran nafkah bagi orang yang dibawah tanggungannya yang tinggal dan tidak pergi menunaikan haji.

109

c.

Ada kenderaan pergi dan balik.

d.

Aman dalam perjalanan pergi dan balik, seperti tidak ada peperangan, perompak, penyamun dan musuh yang mengancam keselamatan diri atau harta, atau tidak ada penyakit berjangkit yang membahayakan tubuh badan.

e.

Sihat tubuh badan.

f.

Berkesempatan masa untuk mengerjakan haji dan umrah.

Bagi wanita ditambah dua syarat: g.

Dengan izin suami dan wali.

h.

Ditemani oleh suami atau mahramnya atau sekumpulan wanita.

(ii) Mampu tetapi dengan pertolongan orang lain.

Ada di antara orang-orang yang mencukupi syarat-syarat dari segi kewangan tetapi tidak dapat mengerjakannya sendiri kerana: i.

Uzur (sudah lanjut usia) dan tidak dapat mengerjakan sendiri.

j.

Sakit yang tiada harapan untuk sembuh.

k.

Orang yang telah meninggal dunia.

Mereka ini bolehlah dibadalkan (dibuatkan) haji dengan meminta pertolongan orang lain, iaitu orang lain mengerjakan haji untuknya. Orang-orang ini boleh diberi upah yang berpatutan, 110

ataupun sekiranya mereka ikhlas, mereka bolehlah melakukannya secara sukarela.

Terdapat tiga jenis haji yang dikerjakan dengan cara yang berlainan iaitu: 1. Haji Ifrad 2. Haji Tamattuk 3. Haji Qiran 1. Cara Mengerjakan Haji Ifrad Berniat ihram haji dan terus mengerjakan amalan-amalannya.

Setelah selesai barulah berniat ihram umrah dan mengerjakan umrah.

2. Cara Mengerjakan Haji Tamattuk Berniat ihram umrah dan terus mengerjakan amalannya dalam bulan haji (Syawal, Zulkaedah, Zulhijjah). Apabila tiba waktu untuk mengerjakan haji, baharulah berniat ihram haji dan seterusnya mengerjakan haji.

3. Cara Mengerjakan Haji Qiran Mengerjakan haji dan umrah dengan satu ihram, satu tawaf dan satu sai.

Sesiapa yang mengerjakan haji tamattuk dan qiran wajiblah membayar “dam� iaitu dengan menyembelih seekor kambing.

111

Rukun-Rukun Haji Rukun haji ialah perkerjaan yang mesti dilakukan. Jika tertinggal salah satu daripadanya, haji menjadi tidak sah dan tidak boleh diganti dengan bayaran. Rukun-rukunnya ialah: 1. Berihram Beserta Niatnya Haji mestilah dimulakan dengan berniat mengerjakan haji di Miqat (sempadan) yang ditetapkan, dalam keadaan memakai ihram.

2. Wakaf Berada di padang Arafah di antara gelincir matahari, hari yang ke-9 Zulhijjah hingga terbit Fajar hari yang ke-10 Zulhijjah.

3. Tawaf Mengelilingi kaabah sebanyak tujuh kali dimulai dari Hajarul Aswad.

4. Sai Berjalan pergi balik antara Safa dan Marwah sebanyak tujuh kali.

112

5. Bercukur Menggunting sekurang-kurangnya tiga helai rambut. Bagi lelaki adalah lebih afdal sekiranya dia bercukur.

6. Tertib Mengerjakan haji dengan susunan yang ditetapkan di atas.

Cara Mengerjakan Haji 1. Mandi sunat ihram 2. Memakai pakaian ihram 3. Sembahyang sunat ihram 4. Niat Niat ihram haji boleh dilakukan semasa mahu bertolak ke Arafah sama ada pada 8 atau 9 Zulhijjah di Miqat. Miqat bagi orang yang berasal dari Makkah ialah tempat kediamannya.

Lafaz niat:

“Sahaja aku mengerjakan haji dan aku berihram dengannya kerana Allah ta’ala.�

5. Meninggalkan perkara yang dilarang semasa ihram.

Perkara-perkara ini sama seperti dalam umrah.

113

6. Talbiyah 7.

Wukuf Waktu wukuf bermula setelah gelincir matahari iaitu sesudah masuk waktu Zohor pada 9 Zulhijjah.

Sebelum masuk Zohor pada 9 Zulhijjah, semua jamaah haji dikehendaki bersiap sedia dengan wuduk untuk solat Zohor dan seterusnya berwukuf. Walaupun itu memadai hanya dengan berada di Arafah dalam sebarang keadaan (berdiri, duduk, berjalan,

berlari-lari

atau

tidur)

tetapi

adalah

lebih

baik

membanyakkan ibadat seperti solat, membaca al-Quran, berzikir, bertahlil, bertasbih dan berdoa.

8.

Bermalam di Muzdalifah Berhenti walaupun sebentar. Waktunya ialah selepas tengah malam 10 Zulhijjah.

9.

Mengutip anak-anak batu di Muzdalifah Semasa di Muzdalifah, jamaah Haji hendaklah menggunakan kesempatan yang ada untuk mengumpulkan batu-batu kecil, sekurang-kurangnya tujuh butir.

10.

Melontar Jamratul Aqabah.

Pada pagi 10 Zulhijjah jamaah akan berada di Mina untuk melontar jamrah (Jamratul Aqabah) sebanyak tujuh lontaran.

11.

Bercukur atau bergunting.

12.

Bermalam dan tinggal di Mina.

Diwajibkan bermalam di Mina pada malam hari Tasyrik iaitu 11, 12 dan boleh juga dilanjutkan hingga 13 Zulhijjah.

114

13.

Melontar ketiga-tiga jamrah iaitu: a.

Jamratul Ula

b.

Jamratul Wusta

c.

Jamratul Aqabah

Melontar ketiga-tiga jamrah ini dilakukan pada hari 11, 12 dan 13 Zulhijjah dengan menggunakan tujuh butir anak batu pada setiap jamrah. Jadi setiap hari, jamaah melontar sebanyak 21 butir.

14.

Tawaf rukun

15.

Sai

16.

Tertib

Kesimpulan 1. Pengertian: Haji ialah ziarah ke Baitullah dengan niat, cara, waktu dan syaratsyarat tertentu dalam hal tertentu pula.

2. Syarat-syarat sah haji: a.

Islam

b.

Berakal

c.

Mumaiyiz

d.

Merdeka

115

AMALAN – AMALAN HAJI

8 atau 9 Zulhijjah – berniat ihram di Miqat

9 Zulhijjah masuk waktu Zohor – bersedia dengan wuduk untuk solat Zohor

10 Zulhijjah (selepas tengah malam) – bermalam di Muzdalifah – mengumpul batubatu

10 Zulhijjah (pagi) – bertolak ke Mina dan melontar di Jamratul Aqabah

11, 12 atau 13 Zulhijjah

Bermalam di Mina. Melontar di ketiga-tiga jamrah

Selepas 12 atau 13 Zulhijjah. 1. Tawaf, 2 Sai

116

Pelajaran 16

Tarikh : ________________

Latihan 1

Markah :

Tandakan ( X ) kepada kenyataan yang salah atau ( 9 ) kepada kenyataan-kenyataan yang betul semasa memakai ihram haji atau umrah.

1. Orang lelaki memakai songkok.

2. Orang perempuan memakai tudung.

3. Orang perempuan memakai sarung tangan.

4. Memotong kuku.

5. Mandi menggunakan sabun wangi.

117

Pelajaran 16

Latihan 2

Tarikh : ________________ Markah :

Tuliskan didalam kotak yang disediakan dengan perkataan ‘Haji’ atau ‘Umrah’ mengikut cara-cara haji dan umrah yang betul.

1. Tawaf keliling Ka’abah.

2. Melontar jamrah.

3. Bersai antara Safa dan Marwah.

4. Berniat serta berihram.

5. Bermalam di Muzdalifah.

6. Bercukur atau bergunting.

7. Wukuf di padang Arafah.

118

Pelajaran 16

Latihan 3

Tarikh : ________________ Markah :

Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1. Nyatakan perbezaan diantara cara-cara mengerjakan Haji Ifrad, Haji Tamattuk dan Haji Qiran. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________

2. Haji wajib dilakukan sekali seumur hidup, bagi sesiapa mampu.

Menggunakan perkataan kamu sendiri, terangkan makna mampu melakukan ibadah haji. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________

119

_________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________

3. Bilakah diwajibkan bermalam dan tinggal di Mina? _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________

4. Bila,

dimana

dan

berapakah

lontaran

Jamratul

Aqabah

dilakukan? _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________

5. Terangkan rukun wukuf dalam haji? _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________

120

Bersama rakan-rakan kamu, bincang dan tuliskan secara ringkas perbezaan di antara haji and umrah.

HAJI

UMRAH

Pembahagian Haji

Pembahagian Umrah

1. _____________________________

1. _____________________________

2. _____________________________

2. _____________________________

3. _____________________________ Syarat Syarat Haji

Syarat Syarat Umrah

1. _____________________________

1. _____________________________

2. _____________________________

2. _____________________________

3. _____________________________

3. _____________________________

4. _____________________________

4. _____________________________

5. _____________________________ Rukun Haji

Rukun Umrah

1. _____________________________

1. _____________________________

2. _____________________________

2. _____________________________

3. _____________________________

3. _____________________________

4. _____________________________

4. _____________________________

5. _____________________________

5. _____________________________

6. _____________________________

121