ก า ร ศึ ก ษ า แ น ว คิ ด ก า ร ว า ง ผั ง ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ต า ม ห ลั ก ค ติ ภู มิ จั ก ร ว า ล ไ ต รภู มิ / คติ จั ก ร วาล / ส ถาปั ต ยกร รม
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
น า ย สุ จิ น ด า สุ ร า ใ ห ม่ 5 9 0 2 0 0 6 9
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส า ร บั ญ หมวดที่ ๑ บทนำ
หมวดที่ ๓ การวิ เ คราะห์ ส ถาปั ต ยกรรม
๑.๑ ๑.๒ ๑.๓ ๑.๔ ๑.๕
๓.๑ กรณี ศึ ก ษา: วั ด ไชยวั ฒ นาราม ๓.๒ กรณี ศึ ก ษา: วั ด พระเชตุ พ นวิ ม ลมั ง คลารามราชวรมหาวิ ห าร ๓.๓ กรณี ศึ ก ษา: วั ด สุ ทั ศ นเทพวราราม
ความมุ่ ง หมายและวั ต ถุ ป ระสงค์ ข องการศึ ก ษา สมมติ ฐ านของการศึ ก ษา ขอบเขตการศึ ก ษา ขั้ น ตอนการศึ ก ษา ประโยชน์ ที่ ค าดว่ า จะได้ รั บ
หมวดที่ ๔ สรุ ป ผล หมวดที่ ๒ การศึ ก ษาคติ จั ก รวาล ๒.๑ ๒.๒ ๒.๓ ๒.๔
คติ ภู มิ จั ก รวาลห ๓๑ ภู มิ คติ ภู มิ จั ก รวาลหมายถึ ง ? ผั ง คติ ภู มิ จั ก รวาล ความสั ม พั น ธ์ ข องคติ ไ ตรภู มิ จั ก รวาลกั บ งานสถาปั ต ยกรรมไทย
๔.๑ ๔.๒ ๔.๓ ๔.๔ ๔.๕
สรุ ป การวิ เ คราะห์ สรุ ป ผั ง จั ก รวาล สรุ ป การเปลี่ ย นเที ย บงานสถาปั ต ยกรรมและคติ จั ก รวาล ตาราง สรุ ป การเปลี่ ย นเที ย บงานสถาปั ต ยกรรมและคติ จั ก รวาล ข้ อ เสนอแนะ
เอกสารอ้ า งอิ ง
SUJI N DA. WO R K
2
T HAI ARCHI T ECT U R E
ห ม ว ด ที่ ๑ บทนำ
SUJI N DA. WO R K
3
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
4
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
5
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
6
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
7
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
8
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
๑.๑ ความมุ่ ง หมายและวั ต ถุ ป ระสงค์ ข องการศึ ก ษา
๑
๒
๓
ศึ ก ษาแนวคิ ด ที่ เ กี่ ย วข้ อ ง กั บ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย แ ล ะ ค ติ จั ก ร ว า ล ท า ง พระพุ ท ธศาสนา
ศึ ก ษากรณี ส ถาปั ต ยกรรม ตั ว อ ย่ า ง ที่ เ กี่ ย ว ข้ อ ง กั บ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย แ ล ะ คติ จั ก รวาลทางพระพุ ท ธ ศาสนา
ทดลอง ค้ น หา พั ฒ นา แ น ว คิ ด ที่ เ กี่ ย ว ข้ อ ง กั บ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย แ ล ะ คติ จั ก รวาลทางพระพุ ท ธ ศาสนา
SUJI N DA. WO R K
9
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
๑.๒ สมมติ ฐ านของการศึ ก ษา
แนวคิ ด การวางผั ง สถาปั ต ยกรรมไทยและคติ จั ก รวาลทางพระพุ ท ธศาสนาสามารถวิ เ คราะห์ สามารถแสดงผ่ า นรู ป แบบผั ง สรุ ป ความเข้ า ใจ
SUJI N DA. WO R K
10
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
๑.๓ ขอบเขตการศึ ก ษา
๑ ศึ ก ษาแนวคิ ด ที่ เ กี่ ย วข้ อ งกั บ สถาปั ต ยกรรม ไทยและคติ จั ก รวาลทางพระพุ ท ธศาสนา ผ่ า น ก า ร วิ เ ค ร า ะ ห์ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ที่ เกี่ ย วข้ อ งแต่ ล ะยุ ค สมั ย
SUJI N DA. WO R K
๒ การศึ ก ษาผ่ า นผั ง สรุ ป จากการวิ เ คราะห์ งานสถาปั ต ยกรรมที่ มี แ นวคิ ด ที่ เ กี่ ย วข้ อ ง กั บ สถาปั ต ยกรรมไทยและคติ จั ก รวาลทาง พระพุ ท ธศาสนา
11
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
๑.๔ ขั้ น ตอนการศึ ก ษา
๑
๒
๓
๔
ตั้ ง ความมุ่ ง หมายแล วั ต ถุ ป ร ะ ส ง ค์ ข อ ง ก า ร ศึ ก ษ า สมมุ ติ ฐ านในการหา คำตอบของการ ศึ ก ษานี้
ศึ ก ษาคติ จั ก รวาลใน ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย จ า ก ผั ง ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ตั้ ง แต่ ส มั ย ก่ อ นจนถึ ง ปั จ จุ บั น
ศึ ก ษา วิ เ คราะห์ แ ละ สั ง เคราะห์ จากกรณ์ ศึ ก ษ า อ า ค า ร ตั ว อ ย่ า ง ที่ เ ด่ น ชั ด ใ น ไทย
ส รุ ป ก า ร ศึ ก ษ า ผ่ า น ผั ง ส รุ ป ค ว า ม เ ข้ า ใ จ ค ติ จั ก ร ว า ล ใ น สถาปั ต ยกรรมไทย
SUJI N DA. WO R K
12
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
๑.๕ ประโยชน์ ที่ ค าดว่ า จะได้ รั บ
อ นุ รั ก ษ์ เ ผ ย แ พ ร่ สื บ ท อ ด แ น ว ค ว า ม คิ ด ก า ร ว า ง ผั ง สถาปั ต ยกรรมไทยและคติ จั ก รวาลทางพระพุ ท ธศาสนา สามารถสร้ า งการคิ ด อย่ า งมี ร ะบบผ่ า นกระบวนการวิ เ คราะห์ และสรุ ป ผลเข้ า ใจได้
SUJI N DA. WO R K
13
T HAI ARCHI T ECT U R E
ห ม ว ด ที่ ๒ ก า ร ศึ ก ษ า ค ติ จั ก ร ว า ล ใ น ง า น ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย SUJI N DA. WO R K
14
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
คติ จั ก รวาล หมายถึ ง จิ น ตนาการอั น เกิ ด จากความเชื่ อ ในเรื่ อ งโลก และสิ่ ง รอบตั ว ทั้ ง ใกล้ แ ละไกลตั ว ที่ มิ อ าจรั บ รู้ ได้
SUJI N DA. WO R K
15
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ค ติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล ๓ ๑ ภู มิ จั ก ร ว า ล ต า ม ค ติ ไ ท ย ป ร า ก ฏ อ ยู่ ใ น พุ ท ธ ศ า ส น า โ ด ย ไ ด้ รั บ อิ ท ธิ พ ล ม า จ า ก จั ก ร ว า ล ใ น ศ า ส น า ฮิ น ดู ที่ เ ฟื่ อ ง ฟู อ ยู่ ใ น อิ น เ ดี ย ต้ อ ง ไ ม่ ลื ม ว่ า พ ร ะ พุ ท ธ อ ง ค์ ป ร ะ สู ติ แ ล ะ เ จ ริ ญ วั ย ขึ้ น ม า ใ น ท่ า ม ก ล า ง สั ง ค ม ฮิ น ดู พ ร ะ ค รู โ ส ภ ณ ป ริ ยั ต ย า ท ร ( 2 5 4 1 ) ก ล่ า ว ว่ า เ มื่ อ พ ร ะ พุ ท ธ อ ง ค์ ท ร ง ต รั ส รู้ แ ล้ ว ก็ มิ ไ ด้ ป ฏิ เ ส ธ ค ว า ม มี อ ยู่ ข อ ง จั ก ร ว า ล ต า ม ที่ ป ร า ก ฏ ใ น ค ติ ฮิ น ดู น อ ก จ า ก นี้ ยั ง ไ ด้ น้ า ม า ป รั บ ป รุ ง เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ใ ห้ เ ข้ า กั บ ห ลั ก ค้ า ส อ น ที่ ท ร ง ค้ น พ บ ด้ ว ย ใ น ท า ง วิ ท ย า ศ า ส ต ร์ ค้ น พ บ ว่ า จั ก ร ว า ล ไ ม่ ไ ด้ มี อ ยู่ ห นึ่ ง เ ดี ย ว แ ต่ มี อ ยู่ ม า ก ม า ย โ ด ย จั ก ร ว า ล ข อ ง เ ร า ไ ด้ รั บ ก า ร ข น า น น า ม ว่ า สุ ริ ย จั ก ร ว า ล เ พ ร า ะ มี ด ว ง อ า ทิ ต ย์ เ ป็ น ศู น ย์ ก ล า ง เ ป็ น แ ห ล่ ง พ ลั ง ง า น ค ว า ม ร้ อ น แ ล ะ แ ส ง ส ว่ า ง ที่ ขั บ เ ค ลื่ อ น ชี วิ ต ข อ ง ม นุ ษ ย์ สั ต ว์ แ ล ะ พื ช บ น โ ล ก ใ น ท า ง พุ ท ธ ศ า ส น า เ ชื่ อ ใ น ท้ า น อ ง เ ดี ย ว กั น ว่ า จั ก ร ว า ล มี อ ยู่ ม า ก ม า ย จ น นั บ ไ ม่ ถ้ ว น เ ป็ น อ นั น ต จั ก ร ว า ล ส้ า ห รั บ จั ก ร ว า ล ที่ เ ร า อ ยู่ เ รี ย ก ว่ า ม ง ค ล จั ก ร ว า ล เ พ ร า ะ เ ป็ น จั ก ร ว า ล ที่ มี พ ร ะ พุ ท ธ เ จ้ า ม า ป ร ะ สู ติ ต รั ส รู้ แ ล ะ เ ผ ย แ พ ร่ พ ร ะ ศ า ส น า ข ณ ะ ที่ จั ก ร ว า ล อื่ น ๆ ไ ม่ มี ค ติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล จ ะ มี เ นื้ อ ห า ส้ า คั ญ 2 ท า ง ก็ คื อ ใ น ท า ง จิ ต วิ สั ย ( S u b j e c t i v e ) จั ก ร ว า ล ห นึ่ ง นั้ น ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย 3 ภ พ ห รื อ ภู มิ ไ ด้ แ ก่ ก า ม ภู มิ รู ป ภู มิ แ ล ะ อ รู ป ภู มิ
SUJI N DA. WO R K
16
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
อ รู ป พ ร ห ม
รู ป พ ร ห ม
เ ท ว ภู มิ ม นุ ษ ภู มิ อ บ า ย ภู มิ SUJI N DA. WO R K
เ น ว สั ญ ญ า น า สั ญ ญ า ย ต น ภู มิ อ า กิ ญ จั ญ ญ า ย ต น ภู มิ วิ ญ ญ า ณั ญ จ า ย ต น ภู มิ อ า ก า ส า นั ญ จ า ย ต น ภู มิ อ ก นิ ฏ ฐ า ภู มิ สุ ทั ส สี ภู มิ สุ ทั ส ส า ภู มิ อ ตั ป ป า ภู มิ อ วิ ห า ภู มิ เ ว หั ป ภู มิ อ สั ญ ญ ภู มิ ป ริ ต ต สุ ภ า ภู มิ อั ป ป ม า ณ สุ ภ า ภู มิ สุ ภ กิ ณ ณ ท า ภู มิ ป ริ ต ต า ภ า ภู มิ อั ป ป ม า ณ ภ า ภู มิ อ า ภั ส ส ร า ภู มิ ป า ริ สั ช ช า ภู มิ ปุ โ ร หิ ต ภู มิ ม ห า พ ร ห ม า ภู มิ ป ร นิ มิ ต ว ส วั ต ตี ภู มิ นิ ม ม า น ร ตี ภู มิ ดุ สิ ต า ภู มิ ย า ม า ภู มิ ด า ว ดึ ง ภู มิ จ า ตุ ม ห า ร า ชิ ก า ภู มิ ม นุ ษ ภู มิ นิ ร ย ภู มิ เ ป ต ติ ภู มิ อ สุ ร ก า ย ภู มิ ดิ รั จ ฉ า น ภู มิ
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
อ รู ป ภู มิ ๔
อ รู ป ภู มิ ๔
๓ ๑ ภู มิ
จ ตุ โ ว ก า ร ภู มิ ๔
สุ ท ธ า ว า ส ๕ จ ตุ ต ฌ า ณ ภู มิ ๗
รู ป ภู มิ
ส ว ร ร ค์
๑๖
เ อ ก โ ว ก า ร ภู มิ
ต ติ ย ฌ ส ณ ภู มิ ๓
สุ ข
ทุ ติ ย ฌ า ม ๓ ป ฐ ม ภู มิ ๓
ปั ญ จ โ ว ก า ร ภู มิ ๒๖ สุ ค ติ ภู มิ ๔
ก า ม ภู มิ ๑๑
ม นุ ษ ย์ นรก
อ บ า ย ภู มิ ๔
ทุ ก ข์ 17
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ค ติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล ใ น ท า ง วั ต ถุ วิ สั ย ( O b j e c t i v e ) มี เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ ซึ่ ง สู ง 8 4 , 0 0 0 โ ย ช น์ ( ห รื อ 1 , 3 4 4 , 0 0 0 กิ โ ล เ ม ต ร ) แ ล ะ จ ม อ ยู่ ใ ต้ น้้ า อี ก 8 4 , 0 0 0 โ ย ช น์ เ ป็ น แ ก น ก ล า ง ล้ อ ม ร อ บ ด้ ว ย ภู เ ข า 7 ชั้ น ซึ่ ง เ รี ย ก เ ข า สั ต ต บ ริ ภั ณ ฑ์ น า ม ว่ า ยุ ค น ธ ร อิ สิ น ธ ร ก ร วิ ก สุ ทั ศ น ะ เ น มิ น ธ ร วิ น ต ก ะ แ ล ะ อั ส กั ณ ต า ม ล้ า ดั บ โ ด ย มี ท ะ เ ล สี ทั น ด ร คั่ น อ ยู่ ทุ ก ชั้ น ไ ป ถั ด จ า ก ทิ ว เ ข า สั ต ต บ ริ ภั ณ ฑ์ เ ป็ น ม ห า ส มุ ท ร ไ ป จ น สุ ด ข อ บ จั ก ร ว า ล ท่ า ม ก ล า ง ม ห า ส มุ ท ร มี แ ผ่ น ดิ น ใ ห ญ่ อ ยู่ ทั้ ง 4 ทิ ศ ข อ ง เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ ท า ง ทิ ศ เ ห นื อ เ ป็ น ที่ ตั้ ง ข อ ง ช ม พู ท วี ป ท า ง ทิ ศ ต ะ วั น อ อ ก เ ป็ น ที่ ตั้ ง ข อ ง บุ พ วิ เ ท ห ท วี ป ท า ง ทิ ศ ต ะ วั น ต ก เ ป็ น ที่ ตั้ ง ข อ ง อ ม ร โ ค ย า น ท วี ป ( รู ป ที่ 2 , 3 ) มี พ ร ะ อ า ทิ ต ย์ พ ร ะ จั น ท ร์ แ ล ะ ด ว ง ด า ว โ ค จ ร ร อ บ เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ ทุ ก เ ม่ื อ ที่ เ ห นื อ จ อ ม เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ เ ป็ น เ ท ว ภู มิ ชั้ น ด า ว ดึ ง ส์ ภู มิ ห รื อ ส ว ร ร ค์ ชั้ น ที่ 2 ใ น จ้ า น ว น 6 ชั้ น ข อ ง เ ท ว ภู มิ ที่ รู้ จั ก กั น ทั่ ว ไ ป ใ น น า ม ส ว ร ร ค์ ชั้ น ด า ว ดึ ง ส์ อั น เ ป็ น ที่ ตั้ ง ข อ ง น ค ร ต รั ย ต รึ ง ศ์ โ ด ย มี ไ พ ช ย น ต์ ป ร า ส า ท ที่ ป ร ะ ทั บ ข อ ง พ ร ะ อิ น ท ร์ ตั้ ง อ ยู่ ก ล า ง น ค ร ร อ บ น ค ร มี อุ ท ย า น ใ ห ญ่ อ ยู่ ทั้ ง สี่ ทิ ศ น อ ก น ค ร ต รั ย ต รึ ง ศ์ เ บื้ อ ง อ า ค เ น ย์ เ ป็ น ที่ ป ร ะ ดิ ษ ฐ า น พ ร ะ จุ ฬ า ม ณี เ จ ดี ย์ ซึ่ ง พ ร ะ อิ น ท ร์ แ ล ะ เ ห ล่ า บ ริ ว า ร พ า กั น ไ ป สั ก ก า ร บู ช า แ ล ะ ก ร ะ ท้ า ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ทุ ก วั น มิ ไ ด้ ข า ด แ ผ่ น ดิ น ใ ห ญ่ ที่ ค น ทั่ ว ไ ป คุ้ น ชื่ อ กั น ดี คื อ ช ม พู ท วี ป ท วี ป อั น ไ พ ศ า ล นี้ น้้ า ท่ ว ม เ ป็ น ท ะ เ ล เ สี ย ส่ ว น ห นึ่ ง อี ก ส่ ว น ห นึ่ ง เ ป็ น ที่ อ ยู่ ข อ ง ม นุ ษ ย์ แ ล ะ อี ก ส่ ว น ห นึ่ ง เ ป็ น ป่ า หิ ม พ า น ต์ ใ น ป่ า หิ ม พ า น ต์ นั้ น น อ ก จ า ก มี พ ร ร ณ ไ ม้ แ ล ะ สั ต ว์ ล้ ว น แ ป ล ก ๆ แ ล้ ว ยั ง มี ส ร ะ ใ ห ญ่ อ ยู่ 7 แ ห่ ง ห นึ่ ง ใ น นั้ น คื อ ส ร ะ อ โ น ด า ต โ ด ย ร อ บ ส ร ะ น้้ า อั น ใ ส บ ริ สุ ท ธิ์ แ ห่ ง นี้ มี ภู เ ข า โ อ บ อ ยู่ 5 ลู ก เ ข า ไ ก ร ล า ส เ ป็ น ห นึ่ ง ใ น นั้ น ที่ ย อ ด เ ข า ไ ก ร ล า ส มี เ มื อ ง ง ด ง า ม ดั่ ง เ มื อ ง ต รั ย ต รึ ง ศ์ เ ป็ น ที่ ป ร ะ ทั บ ข อ ง พ ร ะ อิ ศ ว ร เ จ้ า
SUJI N DA. WO R K
18
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
รายละเอียดภพภูมิและชั้นฟ้ามีดังต่อไปนี้
ภาพฉากจักวาลและไตรภูมิ ออกแบบโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สน สีมาตัง เพื่ออธิบาย ภูมิ 4 มี สัณฐานโลกและภาพภูมิสรรพสัตว์ที่เวียนว่ายตายเกิดไม่จบสิ้น ตามคติ ไตรภูมิ ที่มา: สน สีมาตัง ‚สัญลักษณ์และวิวัฒนาการภาพไตรภูมิและจักรวาลตามคติพุทธศาสนา นิกาย เถรวาทในจิตรกรรมฝาผนังไทย ,‛ อาษา, กรุงเทพฯ: โพคัลอิมเมจ พริ้นติ้งกรุ๊ป , (2541), 40.
SUJI N DA. WO R K
คำอธิบายภาพประกอบ 1. เขาพระสุเมรุ (ภูเขาแกนกลางจักรวาล ) สูงพ้นน้้า 84,000 โยชน์ จมน้้า 84,000 โยชน์ 2. เขายุคันธร (สัตตบริภัณฑ์ ช้ันท่ี 1) สูงพ้นน้้า 42,000 โยชน์ จมน้้า 42,000 โยชน์ 3. เขาอิสินธร (สัตตบริภัณฑ์ ช้ันท่ี 2) สูงพ้นน้้า 21,000 โยชน์ จมน้้า 21,000 โยชน์ 4. เขากรวิก (สัตตบริภัณฑ์ ชั้นที่ 3) สูงพ้นน้้า 10,500 โยชน์ จมน้้า 10,500 โยชน์ 5. เขาสุทัสสนะ (สัตตบริภัณฑ์ ชั้นที่ 4) สูงพ้นน้้า 5,250 โยชน์ จมน้้า 5,250 โยชน์ 6. เขาเนมินธร (สัตตบริภัณฑ์ ชั้นที่ 5) สูงพ้นน้้า 2,625 โยชน์ จมน้้า 2,625 โยชน์ 7. เขาวินันตกะ (สัตตบริภัณฑ์ ชั้นที่ 6) สูงพ้นน้้า 1,312 โยชน์ กับ 200 เส้น จมน้้า 1,312 โยชน์ กับ 200 เส้น 8. ขาอัสสกัณณะ (สัตตบริภัณฑ์ ชั้นที่ 7) สูงพ้นน้้า 656 โยชน์ กับ 100 เส้น จมน้้า 656 โยชน์ กับ 100 เส้น 9. แม่น้าสีทันดร (น้้าจืด) กว้างที่สุด 84,000 โยชน์ แคบเป็นล้าดับจนถึง 1,312 โยชน์ กับ 200 เส้น นับจากชั้นในออกมาสู่ชั้นนอก 10. มหาสมุทร (น้้าเค็ม) ระยะตั้งแต่เขาอัสสกัณณะถึงก้าแพงจักรวาล 309,694 โยชน์ 11. ก้าแพงจักรวาล (สุดขอบจักรวาล) สูงพ้นน้้า 82,000 โยชน์ จมน้้า 82,000 โยชน์ 12. บูรพวิเทห์ทวีป (ทิศตะวันออก) สัณฐานกลม เส้นผ่าศูนย์กลาง 7,000 โยชน์ 13. อุตตรกุรุทวีป (ทิศเหนือ) สัณฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้างด้านละ 8,000 โยชน์ 14. อมรโคยานทวีป (ทิศตะวันตก) สัณฐานครึ่งวงกลม เส้นผ่าศูนย์กลาง 7,000 โยชน์
15. ชมพูทวีป (ทิศใต้) สัณฐานรูปสามเหลี่ยมหรือรูป ไขวงรี กว้าง 10,000 โยชน์ 16. ปราสาทไพรชยนต์ วิมานพระอินทร์ จอมเทพแห่งสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ตั้งอยู่ บนยอดเขาพระสุเมรี 17. พระเจดีย์จุฬามณี บรรจุพระเกศาธาตุและเขี้ยวแก้วของพระพุทธเจ้า ตั้ง อยู่บน สวรรค์ดาวดึงส์ 18. ต้นไม้ทองหลางหรือต้นปาริชาต ต้นไม้ประจ้าสวรรค์ดาวดึงส์ 19. วิมานท้าวจตุโลกบาล จอมเทพแห่งสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา 20. วิมานของเทพบริวารของท้าวจตุโลกบาล ยกเว้นวิมานยอดเขายุคันธรเป็น วิมานขอ ง้าวจตุโลกบาล สอหกน ั ํา ส ุม ด ก ล า ง 21. สุริยเทพบุตร ขับราชรถเทียมสิงห์เวียนไปเบื้องขวากระท้าประทักษิณเขา พระสุเมรุ 22. จันทรเทพบุตร ขับราชรถเทียมม้าขาว เวียนไปเบื้องขวากระท้าประทักษิณ เขา พระสุเมรุ 23. เข้าใจว่าช่างเขียนตั้งใจให้เป็นวิมานรูปพรหม 16 ชั้นฟ้า 24. เข้าใจว่าช่างเขียนตั้งใจให้เป็นวิมานของอรูปพรรณสี่ชั้นฟ้า 25. นักสิทธ์และวิทยาธร เหาะมานมัสการพระพุทธเจ้า 26. ปลาอานนท์ เป็นปลายักษ์ชนิดหนึ่งในจ้านวนทั้งหมด 7 ชนิด อยู่ ใน มหาสมุทร 27. บริเวณนี้มักเขียนเป็นบ้านเมืองในชมพูทวีป นิยมน้าพุทธประวัติและเวสสันดร ชาดกมาเขียนไว้ 28. ฉากเมืองนรก (นรกภูมิ ) มีขุมนรกใหญ่ 8 ขุม ในแต่ละขุมนรกใหญ่มีขุมนรก บ่าว (บริวาร ) ล้อมรอบอีก 16 ขุม และยังมีขุม นรกย่อยล้อมรอบอีก 40 ขุม ในทุกขุมนรกใหญ่ ขุมนรก ใหญ่มีชื่อดังนี้ สัญชีพนรก กาฬสุตตนรก สังฆ าฎนรก โรรุวนรก มหาโรรุวนรก ตาปนรก มหา ตาปน รก และมหาอเวจี 29. พระมาลัยเยี่ยมชมนรก พระมาลับเป็นพระอรหันต์องค์สุดท้ายในความเชื่อ ของ ลังกาและไทยเป็นผู้น้าความเชื่อเรื่องศาสนาในสมัยพระศรีอาริยเมต ไตรย์ มาเผยแพร่ 30. ปราสาทของพระยายมราช ก้าลังพิจารณาโทษของสัตว์นรก 31. ประตูด้านหลังพระประธาน
19
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
อรู ป พรหม ๔
ผั ง จั ก รวาล
รู ป พรหม ๑๖ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๖ ปรนิ มิ ต วสวั ส ดี ภู มิ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๕ นิ ม านรตี ภู มิ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๔ ดุ สิ ต าภู มิ
พระอาทิ ต ย์ เขาสั ต ตบริ ว ารทั้ ง เจ็ ด พระสุ เ มรุ
เขายุ ค นธร เขาอิ สิ น ธร เขากรวิ ก เขาสุ ทั ศ น เขาเนมิ ธ ร เขาวิ นั น ตก เขาอั ส สกั ณ
พระจั น ทร์
สวรรค์ ชั้ น ที่ ๓ ยามาภู มิ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๒ ดาวดึ ง ส์ ภู มิ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๑ จาตุ ม หาราชิ ก าภู มิ
เขากำแพงจั ก รวาล มนุ ส สาภู มิ ทวีป ๔ ทวีป
มหานที สี ทั น ดรสมุ ท ร นรกขุ ม ใหญ่ ๔ ขุ ม เขาตรี กุ ฏ หนี บ เขาพระเมรุ ปลาอานนท์ ห นุ น จั ก รวาล SUJI N DA. WO R K
20
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
คติจักรวาลทัศน์นั้นในจักรวาลอันกว้างใหญ่ไพศาลนั้น มิได้มีโลกอันมีเขาพระสุเมรุเป็นศูนย์กลางแห่งเดียว แต่จะ มีจักรวาลอีกนับไม่ถ้วนซึ่งเรียงรายติดต่อซ้อนกันมากมายมหาศาล
SUJI N DA. WO R K
21
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ก า ร ถ่ า ย ท อ ด จั ก ร ว า ล ล ง สู่ สิ่ ง ที่ ม นุ ษ ย์ ส ร้ า ง จั ก ร ว า ล เ ป็ น สิ่ ง ศั ก ดิ์ สิ ท ธิ์ ม นุ ษ ย์ จึ ง ไ ม่ เ พี ย ง บั น ทึ ก จั ก ร ว า ล ใ น จิ น ต ภ า พ ไ ว้ เ ป็ น ล า ย ลั ก ษ ณ์ เ ท่ า นั้ น แ ต่ ยั ง จํ า ล อ ง ภ า พ จั ก ร ว า ล ไ ว้ ใ น สิ่ ง ต่ า ง ๆ ที่ ต น ส ร้ า ง ขึ้ น ม า เ พื่ อ ใ ห้ เ กิ ด สิ ริ ม ง ค ล แ ก่ ต น อี ก ด้ ว ย R a p o p o r t ( 1 9 6 9 ) ก ล่ า ว ว่ า จั ก ร ว า ล ไ ด้ รั บ ก า ร จํ า ล อ ง ล ง สู่ สิ่ ง ที่ ม นุ ษ ย์ ส ร้ า ง ทุ ก ข น า ด ตั้ ง แ ต่ แ ผ่ น ดิ น ที่ ก อ ร ป ขึ้ น เ ป็ น เ มื อ ง ห มู่ บ้ า น ทั้ ง ห มู่ บ้ า น ทั้ ง ห ลั ง พื้ น ท่ี ภ า ย ใ น บ้ า น ก ร ะ ท่ั ง เ ค ร่ื อ ง เ รื อ น ช้ิ น เ ล็ ก ช้ิ น น้ อ ย ภ า ย ใ น น้ั น ซึ่ ง ส อ ด ค ล้ อ ง กั บ ก า ร จํ า ล อ ง จั ก ร ว า ล ล ง สู่ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ต า ม คํ า ก ล่ า ว ว่ า “ ใ น ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม แ น ว คิ ด เ กี่ ย ว กั บ ภู มิ จั ก ร ว า ล แ ล ะ ไ ต ร ภู มิ มี บ ท บ า ท ใ น ก า ร กํ า ห น ด รู ป แ บ บ ทั้ ง ใ ห ญ่ แ ล ะ เ ล็ ก ก ล่ า ว คื อ ทั้ ง ใ น ม ห ภ า ค แ ล ะ จุ ล ภ า ค สิ่ ง ล ะ อั น พั น ล ะ น้ อ ย ซึ่ ง เ ป็ น ส่ ว น ป ร ะ ดั บ ห รื อ ส่ ว น ป ร ะ ก อ บ ข อ ง ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ล้ ว น แ ต่ เ ป็ น สั ญ ลั ก ษ ณ์ ห รื อ ก า ร จํ า ล อ ง ภู มิ จั ก ร ว า ล แ ล ะ ไ ต ร ภู มิ ใ น จุ ล ภ า ค . . . ” ( สุ เ ม ธ ชุ ม ส า ย ณ อ ยุ ธ ย า , 2 5 3 9 : 1 4 7 )
ส น สี ม า ต รั ง ( 2 5 3 7 ) ชี้ ใ ห้ เ ห็ น ว่ า ก า ร ส ร้ า ง เ มื อ ง ก รุ ง เ ท พ ม ห า น ค ร เ ป็ น ก า ร จํ า ล อ ง จั ก ร ว า ล ล ง สู่ พื้ น พิ ภ พ อ ย่ า ง เ ห็ น ชั ด ตั้ ง แ ต่ ชื่ อ ก รุ ง เ ท พ ม ห า น ค ร อ ม ร รั ต น โ ก สิ น ท ร์ . . . บ่ ง บ อ ก ไ ว้ แ ล้ ว ว่ า เ ป็ น เ มื อ ง แ ห่ ง พ ร ะ อิ น ท ร์ เ พ ร า ะ คํ า ว่ า โ ก สิ น ท ร์ ห ม า ย ถึ ง พ ร ะ อิ น ท ร์ โ ด ย ผั ง เ มื อ ง มี น้ํ า ล้ อ ม ร อ บ 3 ชั้ น ต า ม แ น ว คู เ มื อ ง ที่ ขุ ด ขึ้ น ล้ อ แ ผ น ผั ง จั ก ร ว า ล ที่ มี ท ะ เ ล สี ทั น ด ร ล้ อ ม ร อ บ เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ เ ป็ น ชั้ น ๆ มี พ ร ะ บ ร ม ม ห า ร า ช วั ง เ ป รี ย บ เ ป็ น ที่ ป ร ะ ทั บ ข อ ง พ ร ะ อิ น ท ร์ ต า ม ค ติ พ ร ะ เ จ้ า แ ผ่ น ดิ น ท ร ง เ ป็ น ส ม ม ติ เ ท ว ร า ช เ บื้ อ ง ห น้ า ที่ ป ร ะ ทั บ มี อุ ท ย า น ใ ห ญ่ คื อ ทุ่ ง พ ร ะ เ ม รุ ทั้ ง ยั ง มี เ จ ดี ย์ จุ ฬ า ม ณี ภ า ย ใ น วั ด ม ห า ธ า ตุ ยุ ว ร า ช รั ง ส ฤ ษ ฎิ์ เ ป็ น ส ถ า น ที่ อั น ค ว ร สั ก ก า ร บู ช า ป ร ะ ดิ ษ ฐ า น อ ยู่ ย่ อ ล ง ม า ใ น ร ะ ดั บ อ า ค า ร เ จ ดี ย์ ที่ เ ห็ น สู ง เ ด่ น ง า ม ส ง่ า อ ยู่ ภ า ย ใ น บ ริ เ ว ณ วั ด ต่ า ง ๆ นั้ น คื อ จั ก ร ว า ล ที่ เ ห ล่ า ช่ า ง จํ า ล อ ง ไ ว้ วั ด ม ห า ธ า ตุ ก ล า ง เ มื อ ง สุ โ ข ทั ย นั้ น มี เ จ ดี ย์ ท ร ง ด อ ก บั ว ตู ม เ ป็ น ป ร ะ ธ า น ตั้ ง สู ง เ ด่ น ห นื อ ใ ค ร ร า ย ร อ บ ด้ ว ย เ จ ดี ย์ บ ริ ว า ร 8 อ ง ค์ ใ น ตํ า แ ห น่ ง ที่ มุ ม ทั้ ง สี่ แ ล ะ กึ่ ง ก ล า ง ด้ า น ทั้ ง สี่ เ ป็ น ก า ร จํ า ล อ ง จั ก ร ว า ล ล ง สู่ ผั ง รู ป สี่ เ ห ลี่ ย ม จั ตุ รั ส อ ย่ า ง เ ต็ ม รู ป แ บ บ “ . . . คื อ มี ท วี ป อ ยู่ 4 ท วี ป แ ล ะ มี อ นุ ท วี ป ขึ้ น ม า อ ยู่ ใ น ทิ ศ ต ะ วั น อ อ ก เ ฉี ย ง เ ห นื อ ต ะ วั น อ อ ก เ ฉี ย ง ใ ต้ ต ะ วั น ต ก เ ฉี ย ง เ ห นื อ แ ล ะ ต ะ วั น ต ก เ ฉี ย ง ใ ต้ . . . ” ( ส น สี ม า ต รั ง , 2 5 3 7 : 1 0 2 ) โ ด ย มี เ จ ดี ย์ ป ร ะ ธ า น เ ป็ น สั ญ ลั ก ษ ณ์ แ ห่ ง เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ
SUJI N DA. WO R K
22
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ก า ร จํ า ล อ ง จั ก ร ว า ล ล ง สู่ ถ า ว ร วั ต ถุ บ น พื้ น พิ ภ พ อ ย่ า ง เ ต็ ม รู ป แ บ บ
ความสัมพันธ์ ข อง ค ติ ไตรภูมิจักรวาลกับงานสถาปัตยกรรมไทย
SUJI N DA. WO R K
23
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
แ ผ น ผั ง น ค ร วั ด แ ส ด ง ถึ ง ก า ร จั ด ว า ง แ ผ น ผั ง ที่ ไ ด้ รั บ แ น ว คิ ด จ า ก โ ล ก ศ า ส ต ร์ ใ น ศ า ส น า ฮิ น ดู
SUJI N DA. WO R K
24
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
แ ผ น ผั ง วั ด ช ม ชื่ น SUJI N DA. WO R K
25
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
แ ผ น ผั ง วั ด เ จ็ ด แ ถ ว แ ส ด ง ถึ ง แ น ว คิ ด ต า ม ค ติ โ ล ก ศ า ส ต ร์ ข อ ง พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า SUJI N DA. WO R K
26
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
แ ผ น ผั ง วั ด ม ห า ธ า ตุ อ ยุ ธ ย า ศู น ย์ ก ล า ง พ ร ะ น ค ร ที่ ไ ด้ รั บ อิ ท ธิ พ ล จ า ก แ น ว คิ ด ค ติ จั ก ร ว า ล SUJI N DA. WO R K
27
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
แ ผ น ผั ง วั ด พุ ท ไ ธ ส ว ร ร ย์ แ น ว คิ ด ค ติ จั ก ร ว า ล ใ น ส มั ย ก รุ ง ศ รี อ ยุ ธ ย า ต อ น ต้ น SUJI N DA. WO R K
28
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
แ ผ น ผั ง วั ด ร า ช บู ร ณ ะ ส ร้ า ง ต า ม แ น ว คิ ด ค ติ จั ก ร ว า ล ใ น รั ช ก า ล ส ม เ ด็ จ พ ร ะ บ ร ม ร า ช า ธิ บ ดี ที่ 2 ( เ จ้ า ส า ม พ ร ะ ย า ) SUJI N DA. WO R K
29
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
แ ผ น ผั ง พ ร ะ ศ รี ส ร ร เ พ ช ญ แ ส ด ง ใ ห้ เ ห็ น ถึ ง ก า ร เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ศู น ย์ ก ล า ง ข อ ง วั ด จ า ก ก า ร ส ร้ า ง พ ร ะ ป ร า ง ค์ ม า เ ป็ น พ ร ะ เ จ ดี ย์ ใ น รั ช ก า ล ส ม เ ด็ จ พ ร ะ ร า ม า ธิ บ ดี ที่ 2 SUJI N DA. WO R K
30
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
แ ผ น ผั ง วั ด ว ร เ ช ษ ฐ า ร า ม แ ส ด ง ถึ ง ค ว า ม นิ ย ม ส ร้ า ง เ จ ดี ย์ เ ป็ น ป ร ะ ธ า น ข อ ง วั ด SUJI N DA. WO R K
31
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
แ ผ น ผั ง วั ด ไ ช ย วั ฒ น า ร า ม แ ส ด ง ถึ ง อิ ท ธิ พ ล ค ติ จั ก ร ว า ล ที่ พ ร ะ เ จ้ า ป ร า ส า ท ท อ ง โ ป ร ด ใ ห้ ถ่ า ย แ บ บ ม า จ า ก เ มื อ ง พ ร ะ น ค ร SUJI N DA. WO R K
32
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ปราสาทนครหลวง พ ร ะ เ จ้ า ป ร า ส า ท ท อ ง โ ป ร ด ใ ห้ ถ่ า ย แ บ บ ป ร า ส า ท น ค ร วั ด ม า ส ร้ า ง SUJI N DA. WO R K
33
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
34
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม กั บ ค ติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล ค ติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล มี อิ ท ธิ พ ล ต่ อ ค ว า ม คิ ด ค ว า ม เ ชื่ อ ข อ ง ค น ใ น สั ง ค ม ไ ท ย นั บ แ ต่ อ ดี ต จ น ถึ ง ปั จ จุ บั น ก า ร ใ ช้ ชี วิ ต ใ น ทุ ก ๆ ด้ า น ร ว ม ถึ ง ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ก็ ไ ด้ มี ก า ร น ำ เ อ า ค ติ ไ ต ร ภู มิ ม า ใ ช้ เ ป็ น แ น ว คิ ด ใ น ก า ร อ อ ก แ บ บ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย นั้ น ไ ด้ มี ก า ร พั ฒ น า ต่ อ ย อ ด เ รื่ อ ย ม า จ น เ ริ่ ม มี ลั ก ษ ณ ะ พิ เ ศ ษ เ ฉ พ า ะ ตั ว ใ น ค ติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล แ บ บ พุ ท ธ ศ า ส น า ย ก ตั ว อ ย่ า ง เ ช่ น วั ด พ ร ะ เ ช ตุ พ น วิ ม ล มั ง ค ล า ร า ม แ ล ะ วั ด สุ ทั ศ น์ เ ท พ ว ร า ร า ม ซึ่ ง เ ป็ น ก ร ณี ศึ ก ษ า ที่ น่ า ส น ใ จ ใ น ก า ร วิ เ ค ร า ะ ห์ แ น ว คิ ด ค ติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล กั บ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม
SUJI N DA. WO R K
35
T HAI ARCHI T ECT U R E
ห ม ว ด ที่ ๓ ก า ร วิิ เ ค ร า ะ ห์ ก ร ณี ศึ ก ษ า ง า น ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม SUJI N DA. WO R K
36
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
บทวิ เ คราะห์ แ นวคิ ด คติ ไ ตรภู มิ จั ก รวาลกรณี ศึ ก ษาสถาปั ต ยกรรมไทย กรณี ศึ ก ษา: วั ด ไชยวั ฒ นาราม กรณี ศึ ก ษา: วั ด พระเชตุ พ นวิ ม ลมั ง คลารามราชวรมหาวิ ห าร กรณี ศึ ก ษา: วั ด สุ ทั ศ นเทพวราราม
SUJI N DA. WO R K
37
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
วั ด ไ ช ย วั ฒ น า ร า ม
บ ท วิ เ ค ร า ะ ห์ แ น ว คิ ด ค ติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล กั บ วั ด ไ ช ย วั ฒ น า ร า ม
วั ด ไ ช ย วั ฒ น า ร า ม ห รื อ วั ด ชั ย วั ฒ น า ร า ม เ ป็ น วั ด เ ก่ า แ ก่ ส มั ย อ ยุ ธ ย า ต อ น ป ล า ย ใ น จั ง ห วั ด พ ร ะ น ค ร ศ รี อ ยุ ธ ย า ตั้ ง อ ยู่ ที่ ต ำ บ ล บ้ า น ป้ อ ม อ ำ เ ภ อ พ ร ะ น ค ร ศ รี อ ยุ ธ ย า จั ง ห วั ด พ ร ะ น ค ร ศ รี อ ยุ ธ ย า บ ริ เ ว ณ ริ ม ฝั่ ง แ ม่ น้ ำ เ จ้ า พ ร ะ ย า ท า ง ฝั่ ง ต ะ วั น ต ก น อ ก เ ก า ะ เ มื อ ง วั ด ไ ช ย วั ฒ น า ร า ม เ ป็ น วั ด ส ร้ า ง ขึ้ น ใ น ส มั ย พ ร ะ เ จ้ า ป ร า ส า ท ท อ ง พ . ศ . 2 1 7 3 โ ด ย เ ดิ ม บ ริ เ ว ณ ที่ ตั้ ง ข อ ง วั ด แ ห่ ง นี้ เ ค ย เ ป็ น ที่ อ ยู่ ข อ ง พ ร ะ ร า ช ม า ร ด า ที่ ไ ด้ สิ้ น พ ร ะ ช น ม์ ไ ป ก่ อ น ที่ พ ร ะ เ จ้ า ป ร า ส า ท ท อ ง ไ ด้ เ ส ว ย ร า ช ส ม บั ติ เ ป็ น ก ษั ต ริ ย์ เ มื่ อ พ ร ะ อ ง ค์ ไ ด้ เ ส ว ย ร า ช ส ม บั ติ พ ร ะ อ ง ค์ จึ ง ไ ด้ ส ร้ า ง วั ด ไ ช ย วั ฒ น า ร า ม ขึ้ น เ พื่ อ อุ ทิ ศ ผ ล บุ ญ นี้ ใ ห้ กั บ พ ร ะ ร า ช ม า ร ด า ข อ ง พ ร ะ อ ง ค์ แ ล ะ อี ก ป ร ะ ก า ร ห นึ่ ง วั ด นี้ อ า จ ถู ก ส ร้ า ง ขึ้ น เ พื่ อ เ ป็ น อ นุ ส ร ณ์ แ ห่ ง ชั ย ช น ะ เ ห นื อ เ ข ม ร ด้ ว ย จึ ง ท ำ ใ ห้ มี รู ป แ บ บ ท า ง ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ส่ ว น ห นึ่ ง ม า จ า ก ป ร า ส า ท น ค ร วั ด
SUJI N DA. WO R K
38
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
39
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
h t t p s : / / w w w. y o u t u b e . c o m / w a t c h ? t i m e _ c o n t i n u e = 1 & v = q Q q M D W L c c 0 8 & f e a t u r e = e m b _ l o g o SUJI N DA. WO R K
40
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ป ร า ง ค์ ป ร ะ ธ า น
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส ว ร ร ค์ ชั้ น ด า ว ดึ ง ส์
41
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ป ร า ง ค์ บ ริ ว า ร
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
จ า ตุ โ ล ก บ า ล ๔
42
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๒
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
สี ทั น ด ร ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ กั บ เ ข า ยุ ค น ธ ร
43
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ร ะ เ บี ย ง แ ก้ ว
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
เ ข า ยุ ค น ธ ร
44
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๑
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
สี ทั น ด ร ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า ยุ ค น ธ ร กั บ เ ข า อิ สิ น ธ ร
45
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
พ ร ะ ร ะ เ บี ย ง ค ต
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
เ ข า อิ สิ น ธ ร
46
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
เ ม รุ ทิ ศ
SUJI N DA. WO R K
เ ข า สั ต ต บ ริ ว า ร
47
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
เ ม รุ ร า ย
SUJI N DA. WO R K
เ ข า สั ต ต บ ริ ว า ร
48
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ล่ า ง
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
สี ทั น ด ร ม ห า ส มุ ท ร ใ น
49
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ก ำ แ พ ง แ ก้ ว
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ม นุ ษ ย ภู มิ
50
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
พ ร ะ อุ โ บ ส ถ
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ช ม พู ท วี ป
51
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ล า น ห ญ้ า
SUJI N DA. WO R K
สี ทั น ด ร ม ห า ส มุ ท ร น อ ก
52
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ก ำ แ พ ง วั ด
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
เ ข า ก ำ แ พ ง จั ก ร ว า ล
53
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส รุ ป ภ า พ แ ส ด ง ก า ร ตี ค ว า ม ก า ร อ อ ก แ บ บ ผั ง พุ ท ธ า ว า ส วั ด ไ ช ย วั ฒ น า ร า ม ใ น ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง ก า ร จ ำ ล อ ง ด า ว ดึ ง ส์ บ น ย อ ด เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ ป ร า ง ค์ ป ร ะ ธ า น ป ร า ง ค์ บ ริ ว า ร ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๒ ร ะ เ บี ย ง แ ก้ ว ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๑
ร ะ ห ว่ า ง เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ กั บ เ ข า ยุ ค น ธ ร
เ ข า ยุ ค น ธ ร สี ทั น ด ร ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า ยุ ค น ธ ร กั บ เ ข า อิ สิ น ธ ร
พ ร ะ ร ะ เ บี ย ง ค ต
เ ข า สั ต บั น บ ริ ว า ร
เ ม รุ ทิ ศ
เ ข า สั ต บั น บ ริ ว า ร
เ ม รุ ร า ย
เ ข า สั ต บั น บ ริ ว า ร
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ล่ า ง ก ำ แ พ ง แ ก้ ว
สี ทั น ด ร ส มุ ท ร ม นุ ษ ย ภู มิ
ล า น ห ญ้ า
สี ทั น ด ร ม ห า ส มุ ท ร
ก ำ แ พ ง วั ด
เ ข า ก ำ แ พ ง จั ก ร ว า ล
พ ร ะ อุ โ บ ส ถ
SUJI N DA. WO R K
ส ว ร ร ค์ ชั้ น ด า ว ดึ ง ส์ ที่ ป ร ะ ทั บ ข อ ง พ ร ะ อิ น ท ร์ จ า ตุ โ ล ก บ า ล ๔ สี ทั น ด ร ส มุ ท ร
ช ม พู ท วี ป
54
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
55
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
วั ด พ ร ะ เ ช ตุ พ น วิ ม ล มั ง ค ล า ร า ม ค ว า ม เ ป็ น ม า วั ด พ ร ะ เ ช ตุ พ น วิ ม ล มั ง ค ล า ร า ม ร า ช ว ร ม ห า วิ ห า ร พ ร ะ อ า ร า ม ห ล ว ง ห รื อ ที่ ค น ทั่ ว ไ ป รู้ จั ก กั น ว่ า วั ด โ พ ธิ์ ซึ่ ง ม า ก จ า ก ชื่ อ เ ดิ ม ว่ า วั ด โ พ ธ า ร า ม เ ป็ น วั ด เ ล็ ก ๆ ส ร้ า ง ม า แ ต่ ค รั้ ง ก รุ ง ศ รี อ ยุ ธ ย า ต่ อ ม า ใ น ส มั ย รั ต น โ ก สิ น ท ร์ ไ ด้ รั บ ก า ร ส ถ า ป น า ใ ห ม่ จ า ก พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ พุ ท ธ ย อ ด ฟ้ า จุ ฬ า โ ล ก ม ห า ร า ช พ ร ะ ม ห า ก ษั ต ริ ย์ รั ช ก า ร ที่ 1 แ ห่ ง ร า ช ว ง ศ์ จั ก รี จึ ง เ ป็ น วั ด ส้ า คั ญ ที่ ตั้ ง อ ยู่ คู่ กั บ พ ร ะ บ ร ม ห า ร า ช วั ง แ ล ะ เ ป็ น วั ด ป ร ะ จ้ า รั ช ก า ล ที่ 1
บ ท วิ เ ค ร า ะ ห์ แ น ว คิ ด ค ติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล กั บ วั ด พ ร ะ เ ช ตุ พ น วิ ม ล มั ง ค ล า ร า ม
วั ด พ ร ะ เ ช ตุ พ น วิ ม ล มั ง ค ล า ร า ม เ ป็ น พ ร ะ อ า ร า ม ห ล ว ง ที่ ส ร้ า ง ขึ้ น พ ร้ อ ม กั บ ก า ร ตั้ ง ก รุ ง รั ต น โ ก สิ น ท ร์ แ ล ะ ถื อ เ ป็ น วั ด ส้ า คั ญ ใ น พ ร ะ ร า ช ว ง ศ์ จั ก รี ซึ่ ง พ ร ะ ม ห า ก ษั ต ริ ย์ ไ ท ย ทุ ก พ ร ะ อ ง ค์ ท ร ง ใ ห้ ค ว า ม อุ ป ถั ม ภ์ แ ล ะ ท ร ง มี พ ร ะ ร า ช ศ รั ท ธ า ท้ า นุ บ้ า รุ ง รั ก ษ า สื บ ต่ อ กั บ ม า ทุ ก ยุ ค ทุ ก ส มั ย จึ ง ท้ า ใ ห้ วั ด โ พ ธิ์ เ ป็ น ส ถ า น ที่ ร ว ม แ ห่ ง ม ร ด ก ท า ง ศิ ล ป ก ร ร ม ทุ ก แ ข น ง อั น ไ ด้ แ ก่ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม จิ ต ร ก ร ร ม ป ร ะ ติ ม า ก ร ร ม ป ร ะ ณี ต ศิ ล ป์ ฯ ล ฯ ไ ว้ ด้ ว ย กั น อ ย่ า ง ค ร บ ถ้ ว น แ ล ะ ยั ง ถื อ ไ ด้ ว่ า เ ป็ น ส ถ า น ที่ ๆ ร ว บ ร ว ม ผ ล ง า น ช่ า ง ผี มื อ แ ห ง แ ผ่ น ดิ น ทั้ ง ช่ ว ง ห ล ว ง ช่ า ง วั ง ห น้ า ช่ า ง สิ บ ห มู่ แ ล ะ ช่ า ง พ ร ะ ส ง ฆ์ ซึ่ ง ไ ด้ ทุ่ ม เ ท ก้ า ลั ง ศ รั ท ธ า แ ล ะ ส ติ ปั ญ ญ า ฝ า ก ฝี มื อ ไ ว้ ใ ห้ กั บ ค น รุ่ น ห ลั ง ไ ด้ ชื่ น ช ม ค ว า ม ง ด ง า ม ข อ ง วั ด โ พ ธิ์ ดั ง ป ร า ก ฏ ค้ า ก ล อ น ใ น นิ ร า ศ ข อ ง สุ น ท ร ภู่ ก วี เ อ ก รั ต น โ ก สิ น ท ร์ บ ร ร ย า ย ค ว า ม ยิ่ ง ใ ห ญ่ ข อ ง วั ด โ พ ธิ์ ไ ว้ ว่ า ‚ โ อ้ วั ด โ พ ธิ์ เ ป็ น วั ด ก ษั ต ริ ย์ ส ร้ า ง ไ ม่ โ ร ย ร้ า ง รุ่ ง เ รื อ ง ดั่ ง เ มื อ ง ส ว ร ร ค์ วั ด พ ร ะ เ ช ตุ พ น วิ ม ล มั ง ค ล า ร า ม จั ด เ ป็ น พ ร ะ อ า ร า ม ห ล ว ง ชั้ น เ อ ก ช นิ ด ร า ช ว ร ม ห า วิ ห า ร เ ดิ ม ชื่ อ ว่ า วั ด โ พ ธ า ร า ม ช า ว บ้ า น เ รี ย ก กั น สั้ น ๆ ว่ า วั ด โ พ ธิ์ เ ป็ น วั ด โ บ ร า ณ ส ร้ า ง ม า ตั้ ง แ ต่ ส มั ย ก รุ ง ศ รี อ ยุ ธ ย า ค า ด ว่ า ส ร้ า ง ร ะ ห ว่ า ง ปี พ . ศ . 2 2 3 1 - 2 2 4 6 ใ น ช่ ว ง รั ช ส มั ย ส ม เ ด็ จ พ ร ะ เ พ ท ร า ช า ต่ อ กั บ รั ช ส มั ย ส ม เ ด็ จ พ ร ะ น า ร า ย ณ์ ม ห า ร า ช จ ว บ จ น ปั จ จุ บั น วั ด นี้ มี อ า ยุ ไ ม่ ต่้ า ก ว่ า 3 0 0 ปี เ ดิ ม เ ป็ น วั ด ร า ษ ฎ ร์ เ ล็ ก ๆ อ ยู่ ใ น เ ข ต ต้ า บ ล บ า ง ก อ ก ป า ก น้้ า เ จ้ า พ ร ะ ย า ไ ม่ ป ร า ก ฏ น า ม ว่ า ผู้ ใ ด เ ป็ น ผู้ ส ร้ า ง
เ ข ต ติ ด ต่ อ พ ร ะ อ า ร า ม ห ล ว ง แ ห่ ง นี้ มี เ นื้ อ พ ร ะ บ ร ม ม ห า ร า ช วั ง ท่ี 5 0 ไ ร่ 3 8 ต า ร า ง ว่ า ตั้ ง อ ยู่ ท า ง ทิ ศ ใ ต้ ข อ ง 1 . ทิ ศ เ ห นื อ จ ด ถ น น ท้ า ย วั ง 2 . ทิ ศ ต ะ วั น อ อ ก จ ด ถ น น ส น า ม ไ ช ย 3 . ทิ ศ ใ ต้ จ ด ถ น น เ ศ ร ษ ฐ ก า ร 4 . ทิ ศ ต ะ วั น ต ก จ ด ถ น น ม ห า ร า ช มี ถ น น เ ช ตุ พ น ข น า บ ด้ ว ย ก้ า แ พ ง สี ข า ว แ บ่ ง เ ข ต พุ ท ธ ว า ส แ ล ะ สั ง ฆ ว า ส
SUJI N DA. WO R K
56
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
57
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
1 . พ ร ะ อุ โ บ ส ถ 2 . ก ำ แ พ ง แ ก้ ว 3 . พ ร ะ วิ ห า ร ทิ ศ ต ะ วั น อ อ ก 4 . พ ร ะ วิ ห า ร ทิ ศ ใ ต้ 5 . พ ร ะ วิ ห า ร ทิ ศ ต ะ วั น ต ก 6 . พ ร ะ วิ ห า ร ทิ ศ เ ห นื อ 7. พ ร ะ ป ร า ง ค์ 8 . พ ร ะ เ จ ดี ย์ ห มู่ ห้ า ฐ า น เ ดี ย ว 9 . พ ร ะ เ จ ดี ย์ ร า ย 1 0 . ร ะ ร ะ เ บี ย ง 1 1 . พ ร ะ วิ ห า ร ค ด 12. เขามอ 1 3 . พ ร ะ ม ห า เ จ ดี ย์ สี่ รั ช ก า ล 1 4 . พ ร ะ ม ณ ฑ ป ( ห อ ไ ต ร จ ตุ ร มุ ข ) 1 5 . ร ะ วิ ห า ร ทิ ศ พ ร ะ น า ค ป ร ก ( ห้ อ ง จั ด แ ส ด ง โ บ ร า ณ วั ต ถุ ) 1 6 . ร ะ วิ ห า ร พ ร ะ พุ ท ธ ไ ส ย า ส 1 7. ศ า ล า ก า ร เ ป รี ย ญ 1 8 . ส ว น มิ ส ก วั น 19. สระจระเข 2 0 . ห อ ร ะ ฆั ง 2 1 . ซุ้ ม ป ร ะ ตู ท ร ง ม ง กุ ฎ แ ล ะ ตุ๊ ก ต า จี น 2 2 . โ ร ง เ รี ย น แ พ ท ย์ แ ผ น โ บ ร า ณ แ ล ะ ก า ร น ว ด แ ผ น โ บ ร า ณ 23. ศาลาราย
ผั ง วั ด พ ร ะ เ ช ตุ พ น วิ ม ล มั ง ค ล า ร า ม SUJI N DA. WO R K
58
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
พ ร ะ อุ โ บ ส ถ
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส ว ร ร ค์ ชั้ น ด า ว ดึ ง ส์ ที่ ป ร ะ ทั บ ข อ ง พ ร ะ อิ น ท ร์
59
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
พ ร ะ ม ห า ธ า ตุ เ จ ดี ย์
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
จ ตุ โ ล ก บ า ล ๔
60
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
พ ร ะ วิ ห า ร ทิ ศ
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ก ำ แ พ ง แ ล ะ ข อ บ เ ข ต ชั้ น น อ ก ด า ว ดึ ง ส์
61
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
พ ร ะ เ จ ดี ย์ ร า ย เ จ ดี ย์ ห้ า ห มู่ เ ข า ม อ
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส ว ร ร ค์ ชั้ น ด า ว ดึ ง ส์ ที่ ป ร ะ ทั บ ข อ ง พ ร ะ อิ น ท ร์
62
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ผั ง พ ร ะ ร ะ เ บี ย ง ค ด และศาลาราย
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ม ห า ท วี ป ทั้ ง ๔ แ ล ะ อ นุ ท วี ป
63
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
เ ข ต พุ ท ธ ว า ส ทิ ศ ต ะ วั น ต ก
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ลั ง ก า วี ป
64
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
พุ ท ธ ว า ส ทิ ศ ต ะ วั น อ อ ก
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ช ม พู ท วี ป
65
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส รุ ป ภ า พ แ ส ด ง ก า ร ตี ค ว า ม ก า ร อ อ ก แ บ บ ผั ง พุ ท ธ า ว า ส วั ด พ ร ะ เ ช ตุ พ น ใ น ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง ก า ร จ ำ ล อ ง ด า ว ดึ ง ส์ บ น ย อ ด เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ ส ว ร ร ค์ ชั้ น ด า ว ดึ ง ส์ ที่ ป ร ะ ทั บ ข อ ง พ ร ะ อิ น ท ร์
พ ร ะ อุ โ บ ส ถ พ ร ะ ม ห า ธ า ตุ เ จ ดี ย์
จ ตุ โ ล ก บ า ล ๔
พ ร ะ วิ ห า ร ทิ ศ
ก ำ แ พ ง แ ล ะ ข อ บ เ ข ต ชั้ น น อ ก ด า ว ดึ ง ส์
พ ร ะ เ จ ดี ย์ ร า ย
ส ว ร ร ค์ ชั้ น ด า ว ดึ ง ส์ ที่ ป ร ะ ทั บ ข อ ง พ ร ะ อิ น ท ร์
ผั ง พ ร ะ ร ะ เ บี ย ง ค ด แ ล ะ ศ า ล า ร า ย
เ ข ต พุ ท ธ ว า ส ทิ ศ ต ะ วั น ต ก
พุ ท ธ ว า ส ทิ ศ ต ะ วั น อ อ ก
SUJI N DA. WO R K
ม ห า ท วี ป ทั้ ง ๔ แ ล ะ อ นุ ท วี ป
ลั ง ก า ท วี ป
ช ม พู ท วี ป
66
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
67
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
วั ด สุ ทั ศ นเทพวราราม
บ ท วิ เ ค ร า ะ ห์ แ น ว คิ ด ค ติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล กั บ วั ด สุ ทั ศ น เ ท พ ว ร า ร า ม
SUJI N DA. WO R K
ค ว า ม เ ป็ น ม า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ภ า ย ใ น วั ด สุ ทั ศ น เ ท พ ว ร า ร า ม ส ร้ า ง ขึ้ น ตั้ ง แ ต่ ส มั ย พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ พุ ท ธ ย อ ด ฟ้ า จุ ฬ า โ ล ก จ น ม า เ ส ร็ จ ส ม บู ร ณ์ ส ถ า ป น า ขึ้ น เ ป็ น พ ร ะ อ า ร า ม ใ น รั ช ส มั ย พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ เ จ้ า อ ยู่ หั ว แ ล ะ ใ ห้ ก่ อ ส ร้ า ง เ พิ่ ม เ ติ ม ใ น รั ช ก า ล ต่ อ ๆ ม า ดั ง ป ร า ก ฏ รู ป แ บ บ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ใ น ปั จ จุ บั น ก า ร ศึ ก ษ า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ท า ง วั ด สุ ทั ศ น เ ท พ ว ร า ร า ม จึ ง มี ค ว า ม เ กี่ ย ว ข้ อ ง กั บ พั ฒ น า ก า ร แ น ว คิ ด แ ล ะ รู ป แ บ บ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม เ ป็ น ห ลั ก โ ด ย เ ริ่ ม ตั้ ง แ ต่ ส มั ย ต้ น ก รุ ง รั ต น โ ก สิ น ท ร์ ที่ ถื อ ว่ า เ ป็ น ก า ร สื บ ท อ ด แ บ บ แ ผ น จ า ก ศิ ล ป ะ แ ล ะ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ใ น ส มั ย อ ยุ ธ ย า ต อ น ป ล า ย ม า จ น ถึ ง รู ป แ บ บ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย แ บ บ พ ร ะ ร า ช นิ ย ม ใ น ส มั ย รั ช ก า ล ที่ 3 ซึ่ ง เ ป็ น ก า ร รั บ อิ ท ธิ พ ล จ า ก ศิ ล ป ะ จี น เ ข้ า ม า ผ ส ม ผ ส า น กั บ แ น ว คิ ด ใ น ก า ร อ อ ก แ บ บ ท า ง ไ ท ย แ ล ะ ท้ า ย ที่ สุ ด ไ ด้ ป ร บ เ ป ลี่ ย น ใ ห้ เ ข้ า กั บ ค ว า ม นิ ย ม ใ น ศิ ล ป ะ ต ะ วั น ต ก ที่ แ พ ร่ ห ล า ย เ ข้ า ม า อ ย่ า ง ต่ อ เ นื่ อ ง ตั้ ง แ ต่ ส มั ย รั ช ก า ล ที่ 4 เ ป็ น ต้ น ม า ดั ง นั้ น ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ข อ ง วั ด สุ ทั ศ น เ ท พ ว ร า ร า ม จึ ง เ ป็ น รู ป ธ ร ร ม ที่ แ ส ด ง ใ ห้ เ ห็ น พั ฒ น า ก า ร ท า ง ด้ า น ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ใ น ช่ ว ง ต้ น ก รุ ง รั ต น โ ก สิ น ท ร์ ( ตั้ ง แ ต่ รั ช ก า ร ที่ 1 - 3 ) ไ ด้ อ ย่ า ง ชั ด เ จ น แ ม้ ว่ า โ ด ย ภ า พ ร ว ม ข อ ง ง า น ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม จ ะ มี รู ป แ บ บ ก ล ม ก ลื น กั น เ ป็ น เ อ ก ภ า พ แ ต่ ท ว่ า ใ น ก ร ะ บ ว น ก า ร อ อ ก แ บ บ อ า ค า ร ใ น แ ต่ ล ะ ส่ ว น จ ะ ป ร า ก ฏ ร า ย ล ะ เ อี ย ด ที่ แ ต ก ต่ า ง กั น อ อ ก ไ ป ต า ม ลั ก ษ ณ ะ แ ล ะ รู ป แ บ บ ข อ ง อ า ค า ร ซึ่ ง ย่ อ ม ล ะ จ้ า น ว น ม า ก ๆ คิ ด แ ล ะ พั ฒ น า ก า ร ท า ง ด้ า น ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ที่ เ กิ ด ขึ้ น ใ น ช่ ว ง ร ะ ย ะ เ ว ล า ดั ง ก ล่ า ว ไ ด้ เ ป็ น อ ย่ า ง ดี เ นื่ อ ง ใ น ปี พุ ท ธ ศั ก ร า ช 2 5 5 0 ซึ่ ง เ ป็ น ว า ร ะ ค ร บ ร อ บ 2 0 0 ปี แ ห่ ง ก า ร ส ถ า ป น า วั ด สุ ทั ศ น เ ท พ ว ร า ร า ม พ ร ะ วิ สุ ท ธ า ธิ บ ดี เ จ้ า อ า ว า ส วั ด สุ ทั ศ น เ ท พ ว า ร า ร า ม ไ ด้ ด้ า ริ ใ ห้ มี ก า ร ร ว บ ร ว ม ป ร ะ วั ติ ค ว า ม ส้ า คั ญ ข อ ง วั ด ใ น ด้ า น ต่ า ง ๆ เ ช่ น ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม จิ ต ร ก ร ร ม ป ร ะ ติ ม า ก ร ร ม แ ล ะ ศิ ล ป ก ร ร ม เ พื่ อ บั น ทึ ก เ ป็ น ห ลั ก ฐ า น ท า ง ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ แ ล ะ เ ป็ น ป ร ะ โ ย ช น์ ใ น ก า ร ศึ ก ษ า ค้ น ค ว้ า ต่ อ ไ ป ใ น อ น า ค ต 68
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
69
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
70
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
พ ร ะ วิ ห า ร ห ล ว ง
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส ว ร ร ค์ ชั้ น ด า ว ดึ ง ส์
71
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๒
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
สี ทั น ด ร ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ กั บ เ ข า ยุ ค น ธ ร
72
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
วิ ห า ร โ ถ ง
SUJI N DA. WO R K
จ ตุ โ ล ก บ า ล ทิ ศ ทั้ ง ๔
73
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ถ ะ จี น ๖ ชั้ น จ ำ น ว น ๒ ๘ อ ง ค์
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส ว ร ร ค์ ทั้ ง ๖ ชั้ น ( เ ท ว ภู มิ ) อ ดี ต พ ร ะ พุ ท ธ เ จ้ า ๒ ๘ อ ง ค์
74
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๑
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
สี ทั น ด ร ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า ยุ ค น ธ ร กั บ เ ข า อิ สิ น ธ ร
75
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ก ำ แ พ ง แ ก้ ว ข อ ง ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๑
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
เ ข า อิ สิ น ธ ร
76
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ล่ า ง
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
สี ทั น ด ร ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า อิ สิ น ธ ร กั บ เ ข า ก ร วิ ก
77
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
พ ร ะ ร ะ เ บี ย ง ค ต
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
เ ข า สั ต บั น ทั้ ง 5 ที่ เ ห ลื อ
78
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ศาลาราย
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
สั ต ต ม ห า ส ถ า น
79
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
ศ า ล า เ ป ลื้ อ ง เ ค รื่ อ ง
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
พ ร ะ ม เ ห สี ทั้ ง ๔ ข อ ง พ ร ะ อิ น ท ร์
80
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
พ ร ะ อุ โ บ ส ถ
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ช ม พู ท วี ป
81
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ล า น วั ด
SUJI N DA. WO R K
โ ล ก ม ห า ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า อั ส กั ณ กั บ ก ำ แ พ ง จั ก ร ว า ล
82
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส รุ ป ภ า พ แ ส ด ง ก า ร ตี ค ว า ม ก า ร อ อ ก แ บ บ ผั ง พุ ท ธ า ว า ส วั ด สุ ทั ศ น เ ท พ ว ร า ร า ม ใ น ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง ก า ร จ ำ ล อ ง ด า ว ดึ ง ส์ บ น ย อ ด เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ พ ร ะ วิ ห า ร ห ล ว ง ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๒ วิ ห า ร โ ถ ง ถ ะ จี น ๖ ชั้ น จ ำ น ว น ๒ ๘ อ ง ค์ ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๑ ก ำ แ พ ง แ ก้ ว ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ล่ า ง พ ร ะ ร ะ เ บี ย ง ค ต ศ า ล า เ ป ลื้ อ ง เ ค รื่ อ ง ศาลาราย พ ร ะ อุ โ บ ส ถ ล า น วั ด
SUJI N DA. WO R K
ส ว ร ร ค์ ชั้ น ด า ว ดึ ง ส์ สี ทั น ด ร ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า พ ร ะ สุ เ ม รุ กั บ เ ข า ยุ ค น ธ ร
จ ตุ โ ล ก บ า ล ทิ ศ ทั้ ง ๔ ส ว ร ร ค์ ทั้ ง ๖ ชั้ น ( เ ท ว ภู มิ ) อ ดี ต พ ร ะ พุ ท ธ เ จ้ า ๒ ๘ อ ง ค์
สี ทั น ด ร ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า ยุ ค น ธ ร กั บ เ ข า อิ สิ น ธ ร
เ ข า อิ สิ น ธ ร สี ทั น ด ร ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า อิ สิ น ธ ร กั บ เ ข า ก ร วิ ก
เ ข า สั ต บั น ทั้ ง 5 ที่ เ ห ลื อ พ ร ะ ม เ ห สี ทั้ ง ๔ ข อ ง พ ร ะ อิ น ท ร์ สั ต ต ม ห า ส ถ า น ช ม พู ท วี ป โ ล ก ม ห า ส มุ ท ร ร ะ ห ว่ า ง เ ข า อั ส กั ณ กั บ ก ำ แ พ ง จั ก ร ว า ล
83
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
SUJI N DA. WO R K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
84
T HAI ARCHI T ECT U R E
ห ม ว ด ที่ ๔ ส รุ ป ผ ล
SUJI N DA. WO R K
85
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส รุ ป วั ด ไชยวรารม
วั ด พระเชตุ พ นวิ ม ลมั ง คลารามราชวรมหาวิ ห าร ป ร า ง ค์ ป ร ะ ธ า น ป ร า ง ค์ บ ริ ว า ร
พ ร ะ อุ โ บ ส ถ
พ ร ะ วิ ห า ร ห ล ว ง
พ ร ะ ม ห า ธ า ตุ เ จ ดี ย์
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๒
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๒ ร ะ เ บี ย ง แ ก้ ว
วิ ห า ร โ ถ ง พ ร ะ วิ ห า ร ทิ ศ
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๑
พ ร ะ ร ะ เ บี ย ง ค ต
วั ด สุ ทั ศ นเทพวราราม
พ ร ะ เ จ ดี ย์ ร า ย
ถ ะ จี น ๖ ชั้ น จ ำ น ว น ๒ ๘ อ ง ค์ ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ๑ ก ำ แ พ ง แ ก้ ว
ผั ง พ ร ะ ร ะ เ บี ย ง ค ด แ ล ะ ศ า ล า ร า ย
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ล่ า ง
ล า น ป ร ะ ทั ก ษิ ณ ชั้ น ล่ า ง
พ ร ะ ร ะ เ บี ย ง ค ต
ก ำ แ พ ง แ ก้ ว
ศ า ล า เ ป ลื้ อ ง เ ค รื่ อ ง
ล า น ห ญ้ า เ ข ต พุ ท ธ ว า ส ทิ ศ ต ะ วั น ต ก ก ำ แ พ ง วั ด
ศาลาราย พ ร ะ อุ โ บ ส ถ
พ ร ะ อุ โ บ ส ถ
ล า น วั ด พุ ท ธ ว า ส ทิ ศ ต ะ วั น อ อ ก
SUJI N DA. WO R K
86
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ผั ง จั ก รวาล อรู ป พรหม ๔
รู ป พรหม ๑๖ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๖ ปรนิ มิ ต วสวั ส ดี ภู มิ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๕ นิ ม านรตี ภู มิ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๔ ดุ สิ ต าภู มิ
พระอาทิ ต ย์ เขาสั ต ตบริ ว ารทั้ ง เจ็ ด พระสุ เ มรุ
เขายุ ค นธร เขาอิ สิ น ธร เขากรวิ ก เขาสุ ทั ศ น เขาเนมิ ธ ร เขาวิ นั น ตก เขาอั ส สกั ณ
พระจั น ทร์
สวรรค์ ชั้ น ที่ ๓ ยามาภู มิ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๒ ดาวดึ ง ส์ ภู มิ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๑ จาตุ ม หาราชิ ก าภู มิ
เขากำแพงจั ก รวาล มนุ ส สาภู มิ ทวีป ๔ ทวีป
มหานที สี ทั น ดรสมุ ท ร นรกขุ ม ใหญ่ ๔ ขุ ม เขาตรี กุ ฏ หนี บ เขาพระเมรุ ปลาอานนท์ ห นุ น จั ก รวาล SUJI N DA. WO R K
87
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
งานจิ ต รกรรมภายใน สถาปั ต ยกรรมสั ญ ลั ก ษณ์
รู ป แ บ บ ส่ ว น ใ ห ญ่ ที่ นิ ย ม
สถาปั ต ยกรรมที่ น ำมาเปรี ย บเสมื อ น
อรู ป พรหม ๔ รู ป พรหม ๑๖ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๖ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๕ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๔ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๓
ปรนิ มิ ต วสวั ส ดี ภู มิ นิ ม านรตี ภู มิ ดุ สิ ต าภู มิ ยามาภู มิ
วิ ห ารหลวง พระอุ โ บสถ ปรางค์ ป ระธาน
กำแพงวั ด
สวรรค์ ชั้ น ที่ ๒ ดาวดึ ง ส์ ภู มิ
กำแพงวั ด
พระระเบี ย งคต ลานวั ด
ลานประทั ก ษิ ณ
วิ ห ารโถง พระมหาธาตุ เ จดี ย์ กำแพงแก้ ว ป ร า ง ค์ บ ริ ว า ร ลานประทั ก ษิ ณ ลานประทั ก ษิ ณ
เขาสั ต ตบริ ว ารทั้ ง เจ็ ด เขาอั ส สกั ณ เขาวิ นั น ตก เขาเนมิ ธ ร เขาสุ ทั ศ น เขากรวิ ก เขาอิ สิ น ธร
เขากำแพงจั ก รวาล
SUJI N DA. WO R K
มหานที สี ทั น ดรสมุ ท รนอก
มหานที สี ทั น ดรสมุ ท รใน
สวรรค์ ชั้ น ที่ ๑ จาตุ ม หาราชิ ก าภู มิ
เขาพระสุ เ มรุ
เขายุ ค นธร
เขาตรี กุ ฏ หนี บ เขาพระเมรุ ปลาอานนท์ ห นุ น จั ก รวาล
88
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ก า ร เ ป ลี่ ย น เ ที ย บ ง า น ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม แ ล ะ ค ติ จั ก ร ว า ล คติ จั ก รวาล และ ๓๑ ภู มิ อรู ป พรหม ๔ รู ป พรหม ๑๖ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๖ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๕ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๔ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๓
รายละเอี ย ด
ปรนิ มิ ต วสวั ส ดี ภู มิ นิ ม านรตี ภู มิ ดุ สิ ต าภู มิ ยามาภู มิ
สวรรค์ ชั้ น ที่ ๒ ดาวดึ ง ส์ ภู มิ สวรรค์ ชั้ น ที่ ๑ จาตุ ม หาราชิ ก าภู มิ
เขาสั ต ตบริ ว ารทั้ ง เจ็ ด แต่ ล ะเขาขั้ น ด้ ว ยมหานที สี ทั น ดร
เขาพระสุ เ มรุ เขายุ ค นธร เขาอิ สิ น ธร เขากรวิ ก เขาสุ ทั ศ น เขาเนมิ ธ ร เขาวิ นั น ตก เขาอั ส สกั ณ
มหานที สี ทั น ดรสมุ ท ร เขากำแพงจั ก รวาล เขาพระเมรุ ม าศของจั ก รวาลอื่ น ๆ
หรื อ ขึ้ น อยู่ กั บ การให้ สั ญ ลั ก ษณ์ ข องผู้ อ อกแบบ
มนุ ษ ยภู มิ
ชมพู ท วี ป อมรโคยานทวี ป ปุ พ พวิ เ ทหทวี ป อุ ต ตรกุ รุ ท วี ป
SUJI N DA. WO R K
งานสถาปั ต ยกรรม
หมายเหตุ
ส่ ว นยอดของวิ ห ารหรื อ โบสถ์ ส่ ว นยอดของปรางค์ ห รื อ เจดี ย์
ส่ ว นใหญ่ นิ ย มเป็ น งานจิ ต รกรรมฝาผนั ง ภายใน
วิ ห ารหรื อ โบสถ์ ปรางค์ ห รื อ เจดี ย์ วิ ห ารโถง พระมหาธาตุ เ จดี ย์ ปรางค์ บ ริ ว าร
กำแพงแก้ ว ขั้ น ระหว่ า งด้ ว ยลานประทั ก ษิ ณ
บางที นิ ย มทำเพี ย ง 1-3 กำแพงเก้ ว และส่ ว นที่ เ หลื อ รวมเป็ น พระระเบี ย งคต
ลานประทั ก ษิ ณ ลาดวั ด กำแพงวั ด กำแพงแก้ ว ศาลาราย ศาลาทิ ศ เมรุ ร าย เมรุ ทิ ศ เจดี ย์ ร าย เจดี ย์ ทิ ศ โบสถ์ วิ ห าร ส่ ว นของสั ง ฆาวาสหรื อ พุ ท ธวาส
ทิ ศ ใต้ ข องเขาพระเมรุ ม าศ ทิ ศ ตะวั น ตกของเขาพระเมรุ ม าศ ทิ ศ ตะวั น ออกของเขาพระเมรุ ม าศ ทิ ศ เหนื อ ของเขาพระเมรุ ม าศ
89
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ข้ อ เ ส น อ แ น ะ ค ติ จั ก รว า ลมี ห ลั ก แ น ว คิ ด ที่ เป็ น เอกลั ก ษณ์ ที่ ส ำคั ญ มากของพระ พุ ท ธศาสนา แม้ ว่ า คติ จั ก รวาลเป็ น เรื่ อ งจิ น ตนาการอั น เกิ ด จา กค วา ม เ ชื่ อ ใ น เ รื่ อ ง โ ล ก สิ่ ง รอบตั ว ทั้ ง ใกล้ แ ละไกลตั ว ที่ มิ อ าจรั บ รู้ ได้ ความเป็ น อนั น ตจั ก รวาลที่ ก ว้ า งใหญ่ ไพศาลหลาย โยช น์ แ ล ะเ ว ล า ที่ ผ่ า น ไ ป อ ย่ า ง รวดเร็ ว ในสั ง คมปั จ จุ บั น ทำให้ เ กิ ด การ ละเลยที่ จ ะสร้ า งสรรค์ ให้ ถู ก ต้ อ ง หรื อ บิ ด เบื อ นราก เหง้ า แห่ ง ภู มิ ปั ญ ญ า ที่ ข า ด ก า ร พั ฒน าต่ อ ยอด ซึ่ ง เดิ ม นั้ น ก็ มี ก ารพั ฒ นาไป ในทางที่ ดี หากแต่ ส ะดุ ด ขาดหายไป การศึ ก ษาครั้ ง นี้ จึ ง หั นมาใ ห้ ค ว า ม ส ำ คั ญ ห รื อ ท้ วง ติ ง ในสิ่ ง ที่ ผิ ด ที่ ไม่ ค วรมองข้ า ม เพร าะอย่ า งน้ อ ยก็ ท ำให้ แ นวคิ ด ที่ เ อกลั ก ษณ์ อั น มี ค่ า นี้ ยั ง คง ไม่ เ ลื อ นรา ง ห า ย ไ ป กา รศึ ก ษ า ใ นค รั้ ง นี้ จึ ง เ ป็ น การ สื บสานเพื่ อ อนุ รั ก ษ์ แ ละทำความเ ข้ า ใจในเรื่ อ งคติ จั ก รวาลและสถาปั ต ยกรรมให้ ถึ ง แก่ น แท้ ม ากขึ้ น แ ม้ ว่ า จ ะ ไ ม่ ไ ด้ ม า ก ม า ยแต่ เพื่ อ อธิ บ าย คติ จั ก รวาลให้ แ ก่ ผู้ ที่ ส นใจ ให้ เ กิ ด ความเคลื่ อ นไหวของสถาปั ต ยกรรมไทยให้ ก้ าว ต่ อ ไ ป ใ น ท า ง ที่ ดี โ ด ย ยั ง ใ ช้ ค วาม เชื่ อ เดิ ม ที่ มี ก ารถ่ า ยทอดต่ อ ไป ปั จ จุ บั น ก า รศึ ก ษ า เ รื่ อ ง ไ ตร ภู มิ จั ก รวาลที่ แ พร่ ห ลายในสถานศึ ก ษา ไม่ จ ำกั ด เฉพาะงานสถาปั ต ยกรรมไทยอี ก ต่ อ ไป คติ ไ ต ร ภู มิ จั ก ร ว า ล ไ ด้ เ ป็ น ส่ ว น ห นึ่ ง ใ น ก า ร ศึ ก ษ า วิ เ ค ร า ะ ห์ ห ลั ก ก า ร อ อ ก แ บ บ ใ ห้ กั บ ก า ร ศึ ก ษ า ศิ ล ป ะ ใ น แ ข น ง อื่ น เ พื่ อ ใ ห้ เ กิ ด ค ว า ม เข้ า ใจ ง าน ศิ ล ป ะไ ท ย อ ย่ า ง ลึ ก ซึ้ ง แล ะ สื บ สานแนวความคิ ด ที่ เ ป็ น เอกลั กษณ์ ส วยงามให้ ค งอยู่ สื บ ไป
SUJI N DA. WO R K
90
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
เ อ ก ส า ร อ้ า ง อิ ง
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
คติจักรวาลในเรือนไทย: ร่องรอยท่ีเลือนหาย* รองศาสตราจารย์ วีระ อินพันทัง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร หน้าจั่ว: วารสารวิชาการ คณะสถาปัตกรรมศาสตร์ มหาลัยศิลปกร ประจําปีการศึกษา 2551 นายชิตพล โปตะวัฒน์. 2557. น้้า : สัญลักษณ์ ในงานสถาปัตยกรรมของไทย. วิทยานิพนธ์นี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญสถาาปัตยกรรมศาสตร มหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปัตยกรรม ภาควิชาสถาปัตยกรรม บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร. สน สีมาตรัง. 2537. “คติจักรวาล.” อาษา. สิงหาคม 2537: 96-103.
สุเมธ ชุมสาย ณ อยุธยา. 2539. น้ํา บ่อเกิดแห่งวัฒนธรรมไทย. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์.
โสภณปริยัตยาทร, พระครู (เชื่อม ชินว์ โส (สอนรอด)). 2541. การศึกษาวิเคราะห์ความคิดเรื่องจักรวาลวิทยาในพุทธปรัชญาเถรวาท. วิทยานิพนธ์ปริญญาพุทธศาสตร มหา บัณฑิต สาขาปรัชญา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (Online) www.mcu.ac.th/thesis, 29 พฤษภาคม 2551. สถาปัตยกรรมวัดสุทัศนเทพวรารม(พระวิหารและพระระเบียงคด). กรุงเทพฯ: โรตตี พับลิชชิ่ง, 2551. ศานติ ภักดีค้า, ชาตรี ประกิตนนทการ และ พีระพัฒน์ ส้าราญ. สถาปัตย์วัดโพธิ์. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง, 2552.
SUJI N DA. WO R K
91
@SUJIN DA. WOR K
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
น า ย สุ จิ น ด า สุ ร า ใ ห ม่ 5 9 0 2 0 0 6 9
A DVANC E T HAI AR C H IT E C T UR E
วิ ช า ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ไ ท ย ขั้ น สู ง
ส า ร บั ญ หมวดที่ ๑ บทนำ
หมวดที่ ๓ การออกแบบและการจั ด วางผั ง
๑.๑ ๑.๒ ๑.๓ ๑.๔ ๑.๕
๓.๑ กรณี ศึ ก ษา สถาปั ต ยกรรมกั บ คติ ไ ตรภู มิ จั ก รวาล ๓.๒ กรณี ศึ ก ษา: วั ด พระเชตุ พ นวิ ม ลมั ง คลารามราชวรมหาวิ ห าร ๓.๓ กรณี ศึ ก ษา: วั ด สุ ทั ศ นเทพวราราม
ความมุ่ ง หมายและวั ต ถุ ป ระสงค์ ข องการศึ ก ษา สมมติ ฐ านของการศึ ก ษา ขอบเขตการศึ ก ษา ขั้ น ตอนการศึ ก ษา ประโยชน์ ที่ ค าดว่ า จะได้ รั บ
หมวดที่ ๔ สรุ ป ผล หมวดที่ ๒ การศึ ก ษาคติ จั ก รวาล ๒.๑ ๒.๒ ๒.๓ ๒.๔
คติ ภู มิ จั ก รวาลห ๓๑ ภู มิ คติ ภู มิ จั ก รวาลหมายถึ ง ? ผั ง คติ ภู มิ จั ก รวาล ความสั ม พั น ธ์ ข องคติ ไ ตรภู มิ จั ก รวาลกั บ งานสถาปั ต ยกรรมไทย
๔.๑ ๔.๒ ๔.๓ ๔.๔ ๔.๕
สรุ ป การวิ เ คราะห์ สรุ ป ผั ง จั ก รวาล สรุ ป การเปลี่ ย นเที ย บงานสถาปั ต ยกรรมและคติ จั ก รวาล ตาราง สรุ ป การเปลี่ ย นเที ย บงานสถาปั ต ยกรรมและคติ จั ก รวาล ข้ อ เสนอแนะ
เอกสารอ้ า งอิ ง
SUJI N DA. WO R K
93