Çocuk Vatandır Çocuk Cihandır

Çocuk Vatandır Çocuk Cihandır

1920’DEN 2020’YE 100. YILINDA 23 NİSAN ULUSAL EGEMENLİK VE ÇOCUK BAYRAMI

Hazırlayan: Ayşe KASAP

ARMAĞANIDIR

SULTANBEYLİ BELEDİYESİ KÜLTÜR İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ KÜLTÜR YAYIN NO:24 SULTANBEYLİ BELEYESİ ADINA HÜSEYİN KESKİN Belediye Başkanı GENEL KOORDİNATÖR ZAFER SÖĞÜTÇÜ Belediye Başkan Yardımcısı SANAT YÖNETMENİ MEHMET MAZAK Kültür İşleri Müdürü HAZIRLAYAN AYŞE KASAP EDİTÖR NUSRET SÖNMEZ GRAFİK TASARIM NECİP ŞAHİN BASKI ….. MATBAASI YAYIN TARİHİ 2020 YAYIN YERİ İSTANBUL (c) 1.000 ADET BASILMIŞTIR. TELİF HAKLARI SAKLIDIR.

Çocuk Vatandır Çocuk Cihandır

1920’DEN 2020’YE 100. YILINDA 23 NİSAN ULUSAL EGEMENLİK VE ÇOCUK BAYRAMI

İÇİNDEKİLER SUNUŞ ÖNSÖZ 1920’DEN 2020’YE 100. YILINDA 23 NİSAN VE ÇOCUK MECLİSİN AÇILIŞI HİMAYE-İ ETFAL CEMİYETİ , ÇOCUK ESİRGEME KURUMU ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ ÇOCUK POLİTİKASI VE ÇOCUK MESELESİ 23 NİSAN KUTLAMALAMALARI FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLARDAN KUTLAMALAR ÇOCUK HAFTASI YILLIKLARINDAN YANSIYANLAR DERGİ VE GAZETELERDEN SEÇİLMİŞ SAYFALAR

ÖZGEÇMİŞ BİLGİLERİM Ayşe KASAP: 1974 İstanbul doğumlu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Kütüphanecilik Mezunu. (1996). Aynı Üniversitede Pedagojik Formasyon Eğitimini tamamladı.

Bilkent Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitelerinin Kütüphanecilikle ilgili sertifika programlarına katıldı. İlke Yayıncılık tarafından yayınlanan “Türkiye’nin Birikimleri” çalışmasında Madde yazarlığı yapmıştır. Türk Edebiyatı, Dil ve Edebiyat, ÇETO dergilerinde yazıları yayınlanmaktadır. Eski Harfli (Osmanlıca) ve Latin Harfli (1869-2000) Çocuk Dergileri konusunda araştırmalar yapmaktadır. 2011 yılında yayınlanmış “Evvel Zaman İçinde Çocuk Dergileri: 1869-1928 Yılları Arasında Yayınlanan Çocuk Dergileri” kitabı bulunmaktadır. Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yazarları Birliği Üyesidir. Çocuk Edebiyatı tarihi üzerine araştırmalar yapmaktadır. Uluslar arası Sempozyumlarda bilidirler sunmaktadır. Kamu Kurumunda Kütüphaneci olarak görev yapmaktadır. Evli ve 2 çocuk annesidir.

ÖNSÖZ

“Bir sonraki kuşağın geçeceği yolu, bir önceki kuşak yapar” 1815 Viyana Konferansı sırasında batılıların “Hasta Adam” teşhisi koyup paylaşmak istedikleri Osmanlı Devleti, 1918’de Mondros Mütarekesi şartlarına zorlanmış ve artık Anadolu’da Türk varlığına son verilmenin eşiğine gelinmişti. Böyle bir durumda Türk halkı kadın-erkek, genç-yaşlı, çoluk-çocuk top yekûn milli mücadele başlatmış, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışıyla beraber düzenli olarak yürütülen mücadele sonucunda Anadolu’nun Türk Yurdu olarak kalacağının ilanı tüm Dünyaya yapılmıştır.

HAKİMİYET-İ MİLLİYE’den “ULUSAL EGEMENLİK ve ÇOCUK BAYRAMI”na uzanan 100 yıllık sürecin kısa bir tarihçesini bilgiler, fotoğraflar, gazete ve dergilerden alıntılarla sizlere sunmak istedim. Tarih hatırlandıkça, anıldıkça ve okunduğu sürece bizlere gelecek için ipuçları verecek ve yol gösterecek bir rehberdir. Öznesi ÇOCUK olan bir bayram halini alan “23 NİSAN ULUSAL EGEMENLİK ve ÇOCUK BAYRAMI” geleceğimiz olan çocuklarımıza; milli, manevi ve evrensel değerler temelli eğitim, kültür ve bilimin ışığında, bilgi toplumu olma yolunda bilinç kazandırmada önemli bir kültürel ve tarihsel mirastır.

Türk Milletinin şanlı ve inançlı mücadelesinin taçlandırıldığı “Hakimiyet-i Milliye” bayramı yani “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı”nın

100. YILI KUTLU OLSUN!

Ayşe KASAP

10

Sunuş

1920’DEN 2020’YE 100. YILINDA 23 NİSAN ULUSAL EGEMENLİK VE ÇOCUK BAYRAMI

Değerli Hemşehrilerim, 23 Nisan 1920, yediden yetmişe her yaştan vatanı, bağımsızlığı, bayrağı, ezanı ve özgürlüğü için canı pahasına mücadele eden aziz milletimizin yeniden küllerinden doğuşunun sembolüdür.

“Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir” parolasıyla Meclis’imizin kurulması, esareti her türlü zor şartlara rağmen kabul etmeyen milletimizin kararlığının tüm dünyaya haykırışıdır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi’mizin kuruluşunun 100. yılını kutladığımız bu anlamlı senede milletimiz bu topraklarda huzur, refah ve barış içinde yaşamakta olup gücünü tarihinden ve ecdadından almayı nice 100. yıllarda da sürdürecektir.

Kıymetli Sultanbeylililer, Elinizdeki bu değerli eseri Türkiye Büyük Millet Meclisi’mizin kuruluşunun 100. yılı gibi anlamlı bir senede sizlerle buluşturmanın gururunu yaşıyoruz.

Ayşe Kasap tarafından derlenen bu tarihi kültür külliyatında yer alan fotoğraf ve kartpostallardan 1920’li ve 1930’lu yıllardaki 23 Nisan coşkusunu gördüğümüz gibi aynı heyecan ve kararlılığı aradan 100 yıl geçmesine rağmen hiç eksilmeden yaşamamız aziz milletimizin bağımsızlığa olan aşkının en büyük sembollerinden birisidir.

Bu kıymetli arşiv çalışmasında Ayşe Kasap başta olmak üzere emeği geçenlere teşekkürü bir borç biliyorum.

100. yıl heyecanı yaşadığımız bu önemli senede bizler de üzerimize düşeni yaparak dünyanın tüm çocuklarına barış ve huzur dolu bir dünya bırakmak için mücadelemizi yılmadan sürdürmeye devam edeceğiz.

Bu duygu ve düşüncelerle Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 100. yılını kutlarken Cumhuriyetimizin kurucusu, TBMM’nin ilk başkanı Gazi Mustafa Kemal ile tüm şehit ve gazilerimizi rahmet ve minnetle yâd ediyor, 23 Nisan 1920’den bugüne kadar TBMM’de görev yapmış demokrasimizin temsilcisi olan tüm milletvekillerimize şükranlarımı sunuyor, tüm dünya çocuklarının bu müstesna bayramını tebrik ediyorum.

Saygı ve sevgiyle…

HÜSEYİN KESKİN

SULTANBEYLİ BELEDİYE BAŞKANI

12

1920’DEN 2020’YE 100. YILINDA 23 NİSAN VE ÇOCUK

30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesinin ardından yaşanan işgaller sonucunda Anadlu’da Milli Mücadele ruhu ortaya çıkmıştır.Mustafa Kemal Paşa 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktığında başlamış bir Milli Mücadele hareketi vardı ancak düzensiz bir şekilde yürütülmekteydi. Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışıyla birlikte bu mücadelenin tek bir elden bilinçli bir şekilde yürütülmesi sağlanmıştır. Anadolu halkı topraklarının işgaline karşı destanlaşan bir direniş göstermiştir.

23 Nisan 1920’de Türk Halkının kendi iradesiyle yeni bir devlet kurduğunu ilan eden Gazi Mustafa Kemal ve TBMM’nde yer alan üyeler “23 Nisanı” 1921’de çıkarılan bir kanunla “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin ilk Yevm-i Küşadı olan 23 Nisan Günü Milli Bayramdır” hükmüyle milli bayram ilan etmiştirler.

Milletlerin tarihlerinde anmaya ve kutlamaya değer ulusal günleri ve milli bayramları vardır. Türk bağımsızlık mücadelesi ve Cumhuriyet Türkiye’sinin inşası sürecinde önemli yeri

olan 23 Nisan 1920 tarihi de bunlardan biridir.

23 Nisan 1920’de kurulan TBMM, işgale karşı verdiği siyasal, askeri ve ideolojik mücadeleyi taçlandırma, meşrulaştırma anlamında bir milli bayram geleneği olması sebebiyle bugünü “Hâkimiyet-i Milliye Bayramı” ya da “Milli Hâkimiyet Bayramı” olarak belirlenmiş oldu.

“Fertlerin olduğu gibi, milletlerin de kişilikleri milli haysiyetlerine düşkünlükleriyle ölçülür. Milli haysiyetin en doğru anlamı ise hürriyet, istiklal ve milli hakimiyettir. Bu yüzden haysiyetine düşkün milletler için insanca yaşamanın ve hatta var olmanın temel şartı kısaca ulusal egemenliktir. Köklü ve zengin tarihi boyunca hür yaşamış, yüzyıllarca başka milletleri idare ederek tarihin en büyük imparatorluklarını kurmuş olan aziz milletimiz de, ulusal egemenliği uğrunda uzun ve çetin savaşlar vermiştir.”

Tarihsel süreç içinde İstanbul’un işgal edildiği, Yunan ordusunun Batı Anadolu’da ilerlediği ve iç isyanların sürdüğü bir ortamda çok yönlü bir varoluş mücadelesine Ankara’da Büyük

DÜSTUR, (Tertip III), II s. 21 ; TBMM, Z.C. X, (Devre I.) (Tarih, 23.4.337) s. 69-74.

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı : 50. Yıl/Milli Eğitim Bakanlığı, 1970, sayfa 2-3.

13

Millet Meclisi’nin açılmasıyla başlanılan gün, Mustafa Kemal Atatürk tarafından Türk çocuklarına bayram olarak hediye edilmiş, yetişen kuşaklara milli hafıza ve ulusal bağımsızlık bilinci kazandırılmak istenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarının ruhunu içinde barındıran bayram, Mustafa Kemal’in milli egemenlik ilkesini Milli Mücadele’nin ve kurulan devletin temeli olarak ortaya koyduğunun yani Türk Milletinin kendi kaderine hakim olduğunun, kendi geleceğini tayin edeceği ilkesinin de hayata geçirilmesinin simgesidir.

Meclis’in kurumsallaşması amacını destekleyen bu bayram, erken Cumhuriyet yıllarında “Çocuk Bayramı” / “Çocuk Haftası” etkinlikleriyle iç içe geçti. Nedeni ise, devletin denetimindeki bir hayır kurumu olan Himaye-i Etfal Cemiyeti’ (Çocuk Esirgeme Kurumu)nin 1927 yılında almış olduğu bir kararla, 23 Nisan gününü “Çocuk Bayramı”; 1929 yılında ise 23–30 Nisan günleri arasını, “Çocuk Haftası” olarak kabul etmesiydi. Bu nedenle 23 Nisan, dönemin kamuoyunca Hâkimiyet-i Milliye Bayramı ya da Ulusal Egemenlik Bayramı’ndan ziyade, “Çocuk

Bayramı” olarak bilinmektedir.* 27 Mayıs 1935’te çıkartılan kanunla ise bugünün adı, “Ulusal Egemenlik Bayramı” şeklinde Türkçeleştirildi. Çocuk Bayramı ve Çocuk Haftası 1927-1981 yılları arasında kanunla belirlenmiş bir adı olmaksızın kutlanmıştır.

1981 yılında Milli Güvenlik Konseyi’nin Bayramlar ve Tatil Günlerine dair kanunda yaptığı değişiklik ile 23 Nisan artık “23 NİSAN ULUSAL EGEMENLİK VE ÇOCUK BAYRAMI” olarak kabul edilmiştir.

23 Nisan 1920 Meclisin açılış günü

Sarıkaya, Makbule/ Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt 25, sayı 75 Kasım 2009, 465-494 s. *23 Nisan 1922’de Ankara’da yapılan ilk kutlamalarından itibaren çocukların ön plana çıkmasıyla birlikte TBMM Başkanı Mustafa Kemal’in de desteğini alan Himaye-i Etfâl Cemiyeti(Çocuk Esirgeme Kurumu) yöneticileri 23 Nisan 1923’te cemiyet adına yardım toplamaya başlamıştır. 1924 kutlamalarında Latife Hanım’ın Himaye-i Etfal temsilcisi olması ve Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa’nın da Himaye-i Etfal Cemiyeti’ni açıkça desteklemesi ile 1925’lerden itibaren 23 Nisan’a “Hâkimiyet-i Milliye Bayramı” yanında “Çocuk Günü” ve “Çocuk Bayramı” da denmeye başlanmıştır. 1929 yılında “Çocuk Haftası” adıyla yedi güne çıkarılmış ve kutlamalarda aktif rol Türk Ocaklarına verilmiştir.

14

Hakimiyet-i Milliye 23 Nisan 1922 Bugün 23 Nisan Türkler ve müstakbel nesiller için en büyük bayramdır.

15

TANİN 23 Nisan 1924 Türkiye Cumhuriyetinin milli bayramı- Hür ve müstakil Türkiye bugün kendi yarattığı bayramı tes’id ediyor.

Hakimiyet-i Milliye 24 Nisan 1921 Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa’yla mülakat

16

MECLİSİN AÇILIŞI 23 Nisan 1920’de Ulus’taki binanın etrafında binlerce kişi Meclisin açılışını heyecanla beklemiştir. Hacı Bayram-ı Veli Camii’nde kılınan cuma namazını takiben coşkulu bir törenle açılan Meclis, 115 temsilci ile ilk toplantısını yapmıştır. En yaşlı üye sıfatıyla geçici başkanlık görevini üstlenen Sinop Mebusu Şerif Bey’in açış konuşmasının ardından Ankara Milletvekili Mustafa Kemal Paşa söz alarak Meclisin hangi azalardan teşekkül edeceğine dair aşağıdaki açıklamayı yapmıştır: “Yüce Meclisiniz bildiğiniz gibi olağanüstü yetkilere sahip olarak yeniden seçilmiş saygıdeğer milletvekilleriyle, taarruz ve işgale uğramış saltanat merkezinden canlarını kurtararak buraya gelen saygıdeğer milletvekillerinden oluşmuştur. Kaçıp gelebilecek milletvekilleriyle birlikte bir Yüce Meclisin meydana getirilmesi ancak yeni uygulanan seçim tarzıyla söz konusu olmuştur. Bu anda Meclisiniz yasal olarak toplanmış bulunmaktadır.” Meclisin 24 Nisan 1920 günü yapılan ikinci toplantısında

17

Mustafa Kemal Paşa oy birliğiyle Meclis Başkanlığına seçilmiştir.

23 Nisan 1920’de açılmış olan ilk TBMM’de partiler yoktu. Fakat farklı görüşteki milletvekilleri, çeşitli gruplar oluşturarak düşüncelerini Meclis’e kabul ettirmeye çalışmaktaydı. Bu grupların başlıcaları; Tesanüt Grubu, İstiklal Grubu, Müdafaa-i Hukuk Grubu ve Islahat Grubu adını taşımaktaydı. İçinde yenilik taraftarları ve yenilik karşıtlarını barındıran bu gruplara çok sesliliği sağlayabilmek için karşı çıkılmamıştır.

I.TBMM dönemi 23 Nisan 1920’den 1 Nisan 1923 arasındaki dönemi kapsamaktadır. Bu dönemde uygulanan hükümet sistemi meclis hükümeti sistemidir. Bu sisteme göre meclis başkanı aynı zamanda hükümetin başkanı olarak görev almaktaydı. 29 Ekim 1923’de Cumhuriyetin ilanıyla birlikte kabine sistemine geçildi.

18

HİMAYE-İ ETFAL CEMİYETİ = ÇOCUK ESİRGEME KURUMU Çocuk… Çocuk... Böyle kanlı, canlı, gözünden iman ve zekânın ateşi taşan çocuk istiyoruz.

Anne dikkat: Bir çocuk bir vatandır.

Etem İzzet (Benice)

Hakimiyet-i Milliye 23 Nisan 1923 Eriştiğimiz büyük bir bayram günü

Himaye-i Etfal Cemiyeti (HEC), genel merkezi İstanbul‘da olmak üzere, 10 Mart 1917 tarihinde kuruldu. Taşrada şubeler açarak hizmet vermeye başladıysa da, Mütareke evresinde faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı. Milli Mücadele döneminde, yetim kalan çocukların beslenme ve barınma ihtiyaçlarını karşılamak üzere yeniden canlandırıldı. 30 Haziran 1921 tarihinde, Hâkimiyet-i Milliye Maatbası‘nın küçük bir odasında, Cemiyeti yeniden kuran isim, Bolu Mebusu Dr. Fuat (Umay) Bey oldu. ** Dil devrimiyle birlikte Himaye-i Etfal Cemiyeti‘nin adı, 4 Aralık 1934 günü, Atatürk tarafın-

Çocuk Haftası 1930, cilt 2. s.220, Resimli Ay Matbaası. ** Himaye-i Etfal Cemiyetinin ilk defa 1908 yılında yerel olarak Kırklareli’nde kurulduğunu ve çalışmalarını Balkan Savaşı’na kadar sürdürdüğünü görmekteyiz. Daha sonra 1917 yılında Himaye-i Etfal Cemiyeti ülke çapında kurulmuş ve Kırklareli’ndeki cemiyet de İstanbul ile birleştirilmiştir. Kurtuluş Savaşının en buhranlı dönemi olan 30 Haziran1921’de tekrar kurulan Himaye-i Etfal Cemiyetinin; çalışmalarına hemen başlayamadığı, yurdun bütünlüğü, milletin egemenliğini sağlamak için cephede koşan kahraman babaların, cepheye cephane yetiştirmeye koşan fedakâr anaların çocuklarına kucağını açan Kurum’un 1 Ekim 1921 tarihinden itibaren esas çalışmalarına başladığı görülmektedir.

19

dan Çocuk Esirgeme Kurumu olarak değiştirildi.

1983 yılında çıkan yasa ile Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu yayınlanarak bugünkü statüsüne kavuşturuldu.

Himaye-i Etfal Cemiyetinin kuruluş amacı; “Cemiyet evvela şehit çocukları ile saniyen harp malullerinin ve harp felaketzedelerinin çocukları istiğâr eder” olarak belirlenmiştir. HEC yeni Türkiye’nin oluşumunda çocuğun kurumsal sorumluluğunu üstlenerek, Cumhuriyet Türkiye’sinin 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sırasında şehit olanlardan geriye kalan evlad-ı şühedayı himayeyi milli vicdan ve görev bilerek

hizmet yelpazesini geniş tutmuştur. Hem kimsesiz ve muhtaç çocukların doğrudan himayesini hem de sunduğu eğitim, sağlık ve kültür faaliyetlinden yararlanan yüzlerce analı babalı çocuğa da hizmet sunarak bütün vatan çocuklarını himaye etmiştir.

Türkiye’de sosyal hizmetlerin yürütül mesinde asli ve ağırlıklı bir sorumluluğu üstelenerek, Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren maddi ve manevi içerikli sosyal hizmetleri planlayan, uygulayan bir kurum olmuştur.

Cumhuriyet ilan edildiğinde, Türkiye‘nin yaklaşık olarak 13 milyonluk bir nüfusu vardı.

Cumhuriyet 22 Nisan 1927 Himayei Etfal Cemiyeti Milletin Şefkatli ve Âli Cenâb Hissiyatına Müracaat Ediyor.

20

Anadolu küçük yaştaki öksüz ve yetimlerle; İstanbul ise iş veya yemek dilenen, bakımsız çocuklarla doluydu. Bakıma muhtaç yetim çocukların iaşesi, hükümet için mali bir sorun teşkil ediyordu. O nedenle, Lozan Anlaşması‘nın imza edileceği gün, Şehit çocukları için yardım günü olarak kabul edildi. Bolu Mebusu Dr. Fuat Bey, kartpostal ve zarflardan Cemiyet yararına belirli bir ücret alınmasını, Meclis‘e teklif etti.

Hâkimiyet-i Milliye Bayramı kutlamalarından gelir sağlamak amacıyla, 23 Nisan 1923 tarihine ait -Himaye-i Etfal Cemiyeti Pulu çıkarıldı.

1924 yılının 23 Nisan‘ında, “Bugün yavruların rozet bayramıdır” başlığını atan Hâkimiyet-i Milliye gazetesi, alacakları rozet karşılığında halkı, Himaye-i Etfal Cemiyeti‘ne bağış yapmaya çağırdı.

Cemiyetin gelir elde etme yollarından biri, Hürriyet veya Şeker Bayramı gibi günlerde, kâğıt veya mad-

Hakimiyet-i Milliye 23 Nisan 1924 Bugün Himaye-i Etfal rozet günüdür.

Sarıkaya, Makbule/Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti 1921-1935; Doktora Tezi, 2005, s. 96-99.

23 Nisan Türklerin Çocuk Günüdür, Hakimiyeti Milliye, 23 Nisan 1926, s. 1.

21

eni rozet dağıtarak, halktan para toplamaktı. Kutu veya sepet içinde taşınan bu rozetleri, çoğunlukla ilkokul öğrencileri dağıtırdı. Millî ve dinî günlerde gelir elde etmenin bir başka yolu ise, Cemiyete ait tebrik kartlarının kullanılmasıydı.

23 Nisan 1926 tarihine geldiğimizde, “23 Nisan Türklerin Çocuk Günüdür” manşetini atan Hâkimiyeti Milliye gazetesi, esnafın, gelirinin bir kısmını, Cemiyet‘e bağışlayacağını duyurdu. Cemi-

yet, Meclis‘in açılış yıldönümünü, bakıma muhtaç çocuklar için gelir temin etme günü olarak değerlendiriyordu. Cumhuriyet gazetesinin 23 Nisan 1925 tarihli haberinde ise “Yavrulara ve muhtaçlara yardım borcunuzu unutmayınız!” başlıklı yazıda “Himaye-i Etfal’in ölümden kurtarıp millete hediye ettiği güzel Türk yavrusu size diyor ki: Yetimleri unutmayınız” haberi milleti cemiyet ve çocuklar konusunda duyarlı olmaya çağırmaktadır.

Hakimiyeti Milliye 23 Nisan 1926 23 Nisan Türk Çocuk günüdür

Yavrulara ve muhtaçlara yardım borcunuzu unutmayınız, Cumhuriyet, 23 Nisan 1925, s.1.

Cumhuriyet 23 Nisan 1925 Yavrulara ve muhtaçlara yardım borcunuzu unutmayınız!

22

Yeni Nesil “Gürbüz Türk Çocuğu Yetiştirmek” Savaş sonrası yeniden şekillenen dünyada ve yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyetinde aynı amaç vardı. Yeni sosyo-kültürel değişmelere, sosyal reformlara uyum sağlayacak, gelişen fikirlere, ideolojiye uygun insanın yetiştirilmesi için çocukların eğitiminin yeniden düzenlenmesi gerekmekteydi. “Yeni aile, yeni evlat, yeni eş imajının yapılan inkılâpları benimseyecek ve onları muhafaza edecek nitelikte” olan bilinçli bireyler, kurulmak istenen yeni rejime uyumu sağlamada etkin olacaktır.

Devlet Himaye-i Etfal Cemiyetinin hayır amaçlı faaliyet gösteren diğer cemiyetler gibi halk üzerinde eğitim, kültür ve sosyal alanlarda büyük ölçüde etkili olduğu; halkın devlete sevgi ve güvenini arttırıcı gücünü görmüştür. Sonuç olarak da Cumhuriyet’in çocuk politikasına uygun olarak hizmetlerini şekillendirmesinde rol oynamış ve devletin sürdürdüğü çocuk merkezli sosyal politikalar için kamuoyu oluşturmuştur.

Türk Çocuğu, 23 Nisan 1927, Çocuk gününe mahsus fevkalade nüsha.

Mehmet Zekeriya “İnkılap Yapmak Kolay, Muhafaza Etmek Güçtür” Resimli Ay, III, Nisan 1924 s.1 “İstikbal Bize Ne Vaad Ediyor, Resimli Ay, Mayıs

23

Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin en önemli yayın organı olan “GÜRBÜZ TÜRK ÇOCUĞU”* dergisi: İnkılâp ve Cumhuriyet Türkiye‘sinin sürat ve şiddetle bir çocuk siyasetine ihtiyaç duyduğunu yazıyor; toprağın sınırlı, istikbalin sınırsız hudutlarında, memleketin güvenliği ancak bu siyasetle ebedileşebilir diyor ve şöyle noktalıyordu: “Türk Devleti‘nin aslı ve asıl adı Türk çocuğudur.

Sakarya ne ise Türk çocuğu odur.” Böyle bir siyaset “ Türk milletinin ve Türk vatanının yaşama ve yücelmesi için elzem görülmüştü; bunun için çocuk doğumunu arttırmak ve doğan çocuğu yaşatmak gerekiyordu.” * Gürbüz Türk Çocuğu Dergisi, Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin çıkardığı bir dergidir. 1926-1935 yılları arasında yayınlanmıştır.

Dergi 1931’e kadar hem çocuğa hem de anne, baba, öğretmen ve çocuğun yetiştrilmesiyle ilgilenen herkese seslenir. 1931’den sonra ise hedef kitle yavaş yavaş yetişkinler olur. Dergi bir taraftan hükümetin çocuk politikasına yön verir, diğer taraftan da devletin çocuğa verdiği büyük önem ve değeri yansıtır. Derginin geniş bir yazar kadrosu vardır. Bu kadro içinde Türk edebiyatının tanınmış isimleri de yer alır. Yazarlar çocuk sorununa gelecek açısından bakarlar. Toplumdaki kimsesiz çocukları koruyan Himaye-i Etfal Cemiyeti’ne yardım çağrısında bulunurlar. Amaç sadece biyolojik açıdan sağlıklı çocuklar yetiştirmek değildir.

Cumhuriyeti yaşatacak bireyler yetiştirmeyi hedeflerler.

Milli Siyasetlerin En Mühimi Çocuk Siyasetidir, Gürbüz Türk Çocuğu, Sayı: 1, Teşrinievvel 1926, s. 2-3.

Onur, Bekir; Türkiye’de Çocukluğun Tarihi, Ankara, Simge Kitabevi, 2005.

Gürbüz Türk Çocuğu, sayı 1 (Gürbüz Türk Çocuğu) niçin intişar ediyor.

Yavrulara ve muhtaçlara yardım borcunuzu unutmayınız,

Cumhuriyet, 23 Nisan 1925, s.1.

24

“Çocukların sıhhi, terbiyevi inkişafına yardım eder”. İlkesiyle yayın hayatına başlayan Gürbüz Türk Çocuğu dergisi ilk sayıda “Gürbüz Türk Çocuğu niçin intişar ediyor” başlıklı yazıda iki temel amaç belirtmektedir. “1. Türk Çocuğu’nu gürbüz yetiştirmek 2. Gürbüz çocuklardan kuvvetli, sağlam bir millet vücuda getirmek”.

15 Nisan 1929 günü “Yarının Neslini Gürbüz Görmek” başlıklı yazısında Kazım Nami bey, 23 Nisan çocuk haftası ile ilgili şu satırları yazmakta: “Yarının neslini gürbüz, feyizli ve faal görmek isteyenlerimiz (Himaye-i Etfal) Cemiyetine maddi ve manevi yardımlarını esirgemesinler”.

ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ ÇOCUK POLİTİKASI Tarihin her döneminde “ÇOCUK” ve “ÇOCUKLUĞA” verilen anlam, toplumun çocuğa bakış açısı, yaşanan sosyal, ekonomik ve kültürel gelişmeler yanı sıra Milletlerin kendi gelenek, görenek, inanç ve siyasi yapılarına göre farklılıklar göstermiştir. Savaşların beraberinde getirdiği sosyal ve ekonomik sorunlarla toplumu ve özellikle çocukları etkilediği bilinen bir gerçektirtir. Çocuk Haftası 1930, cilt 2. s.

Siyasetlerin En Mühimi Çocuk Siyasetidir, Gürbüz Türk Çocuğu, Sayı: 1, Teşrinievvel 1926, s. 2-3.

I.Dünya savasından sonra 1920’li yıllarda kendi milli savaşını veren Türkiye, savaşın getirdiği insan üzerindeki olumsuzlukları ile özellikle çocuk

25

sefaletiyle daha fazla uğraşmak zorunda kalır. İlk olarak 1917 yılında savaşlar sırasında yetim, öksüz ve kimsesiz kalan çocukları korumak amacıyla Himaye-i Etfal Cemiyetinin kurulmasının ardından, Haziran 1921 de Ankara ‘da Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti Kurulu 1920’li yılların yeni Cumhuriyetinde ekonomik, sosyal ve kültürel yetersizlikleri olan azalan nüfusun, kıt ulaşım, eğitim ve tarım imkanlarının; salgın hastalık ve çocuk ölümlerinin önüne geçilmeye çalışılmıştır. Bu ortamda yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti için çocuklar temel başlangıç noktası olarak seçilir. Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti ülkenin imkanlarını en iyi şekilde kullanarak ülkenin geleceği olan çocukları yaşatmak, eğitmek ve üretken hale getirmek için çaba göstermiştir.

“Cumhuriyet dönemiyle birlikte rejimin kendini tahkim etmesi için rejimin bekasını sağlayacak olan ancak savaş ve göçler nedeniyle azalan nüfusun arttırılması önemli bir politika olmaya başlamıştır. Bu dönemde ‘korunmaya muhtaç çocuklar’ artık geçmiş dönemden farklı olarak sadece “savaş yetimleri ve kimsesizler”

değil, rejimin taşıyıcısı “cumhuriyet çocukları” ama aynı zamanda “yoksul ve aç çocuklardır.” Bu nedenle rejimin öznesi olan çocukların yaşatılması, beslenmesi ve eğitilmesi gerekmektedir.”

Dolayısıyla bundan sonra amaç; yalnızca biyolojik açıdan sağlıklı çocuklar yetiştirmek değil, aynı zamanda cumhuriyeti yaşatacak yetenekler yetiştirmek, daha geniş bir ifadeyle cumhuriyeti politik açıdan anlamlı kılacak bir “vatandaş/yurttaş” tipi yetiştirmektir. Bu nedenle; savaşlarda toprak ve nüfus kaybederek zayıflayan Türkiye’nin çocuk politikasının ana hedefi nüfus artışını sağlamak ve yeni gelen neslin de cumhuriyet değerlerine sahip yurttaşlar olarak yetişmesini sağlamaktır. Böylece çocukların içinde bulunduğu kurumsal politikalarda, o dönemde varlığını gösteren çocuk yoksulluğu, çocuk işçiliği, açlık, sefalet vb. sorunlardan öte, ulusun ihtiyaç duyduğu cumhuriyet değerlerine sahip ‘gürbüz’ çocuklar yetiştirmek, bu dönem çocuk politikasının ana hedefi, bir bakıma o zamanın deyimiyle “çocuk davası” olmuştur.

SARIKAYA, Makbule (2003), “Savaş Yıllarında Himaye-i Etfal Cemiyetinin Çocuk Sağlığı Konusundaki Hedef ve Faaliyetleri,”.E. Gürsoy-Naskali, A. Koç (edt), Savaş Çocukları- Öksüzler ve Yetimler, İstanbul: Umut Kâgıtçılı ÇILGIN, S. Alev (2004), “Genç Cumhuriyetin Ütopyası: “Gürbüz Türk Çocuğu” Uludağ Üniversitesi, FenEdebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 5, S.6, C.2004/1, ss. 97-120.

26

“Çok Nüfus, Tok Nüfus, Şen ve Zengin Nüfus İstiyoruz” 16-17 Ocak 1923 tarihlerinde, İzmit’te gazetecilere verdiği bir mülakatta, memleketin nüfusunu üzüntüye değer bir derecede bulan Gazi Mustafa Kemal Paşa, “Bu memleket o kadar geniştir ki, bu nüfus, elbette bu memleketi işlemeye yetersizdir” demiştir. Yine Şevket Süreyya (Aydemir) ise az nüfustan kaynaklanan endişelerini Kadro dergisinde şöyle dile getirmektedir. “…14 milyonluk bu memleket halkını en kısa bir zamanda hiç değilse iki misline çıkarmazsak, yarının çok nüfuslu ve ileri teknikli milletleri karşısında bekamızı tehlikeye atmış oluruz. (…)

Ne köylerde, ne kasabalarda yaşayan çocuklar, sokaklara sığmayacak kadar bol ve sayısız değildir. (…) Anaya çocuğunu ve çocuğa sıhhatini temin etmek işi, dünyanın her yerinde artık bir devlet meselesi olmuştur. Çok nüfus, tok nüfus, şen ve zengin nüfus istiyoruz. Dünün idaresinden teslim aldığımız bugünkü Anadolu, bütün tarih devirlerinin, en tenha ve en bakımsız bir Anadolu’sudur”.

Mareşal Fevzi Çakmak ise Yirminci Yüzyılın

İstekleri başlıklı söyleminde “Sağlam bir nüfus siyasasının baş işi; çok çocuk yetiştirmek, doğanları büyütmek ve yurda ölüm nispetini gittikçe düşürmek için, bütün sağlık ve sosyal kaidelerine uymaktır. Bu amaçla ulusta mesut, temiz ve yüksek seviyeli aile yuvalarının çoğalması, her ferdin ulus ve yurd için bunu bir vazife edinmesi gereklidir. Ulusu büyütecek, koruyacak ve yarının ordusunu kuracak olan, ancak bu günün çocuğudur.

Yirminci yüzyıl Türk ulusuna diyor ki: - Bu gün ve yarın, yurda her şeyin temeli ve her gücün kaynağı sağlam, yılmaz ve güvenilir bir Türk Çocuğudur. Ona her şeyinizi veriniz”.

Dönemin ünlü beden terbiyesi uzmanlarından Selim Sırrı (Tarcan) Bey, nüfusun sağlıklı yeniden üretimi için çocukların önemine, Gürbüz Türk Çocuğu dergisinde şu ifadelerle dikkatleri çekmiştir.

“Milletlerin hayatı ticarete, sanayiye, ziraata ve askerliğe bağlıdır. Hâlbuki bunların hepsinin temeli ailede yetişen çocuklardır. Servet-i milliyeyi husule getiren say ve amel insanla temin edilir.

Mustafa Kemal, Eskişehir-İzmit Konuşmaları (1923), 3. Basım, İstanbul, Kaynak Yay., 1999, s. 112-114. Şevket Süreyya “Çok Nüfuslu Anadolu”, Kadro, Sayı: 5, Mayıs 1932, s. 34–35.

23 Nisan 1935 Çocuk Haftası: kitap 7: Gürbüz Türk Çocuğu Mecmuasının Nisan Fevkalâde sayısıdır.

27

İflasa doğru giden milletler parasızlıktan değil çocuksuzluktan korkmalıdırlar. Bir memleketin ümidini çocuklar teşkil eder, onlar olmayınca ümit söner”.

23 NİSAN KUTLAMALAMALARINDAN… 1922 yılı kutlamaları 23 Nisan Hâkimiyet-i Milliye Bayramı’nın 1922 yılında Ankara’da yapılan ilk kutlamalarına mektep talebelerinin katılması bayrama ayrı bir hava katmış ve kutlamalarda geçit töreni yapan askerler ve talebeler ön plana çıkmıştır.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışının 3. yılı münasebetiyle 23 Nisan 1922 günü yapılacak kuruluş yıl dönümü kutlamalarından dolayı bütün resmi daireler ve mektepler tatil edilerek askeri birlikler ve mektepler tarafından büyük bir resmigeçit yapılmasına karar verilmişti. Talebeler, Himaye-i Etfal binası önünde toplanıp Karaoğlan’da askeri birliklere katılarak geçit töreninde Büyük Millet Meclisini selamlayacaklardı.

“Milletlerin En Büyük Derdi: Çocuksuzluk: Fransa Ne Halde? Biz Ne Haldeyiz?”

Selim Sırrı, “Milletlerin En Büyük Derdi: Çocuksuzluk: Fransa Ne Halde? Biz Ne Haldeyiz?”, Gürbüz Türk Çocuğu, Sayı: 2, s. 16.

23 Nisan 1922 Hakimyeti Milliye Bugün 23 Nisan Nisan Türkler ve müstakbel nesiller için en büyük bayramdır.

28

Resmigeçit merasiminden sonra Meclis’te yapılan törenlerde tebrikleri kabul eden Mustafa Kemal Paşa, “23 Nisan, Türkiye için milli tarihin başlangıcı ve yeni bir dönüm noktasıdır. Bugün, bir cihan husumete karşı kıyam eden Türkiye halkının Türkiye Büyük Millet Meclisini vücuda getirme hususunda gösterdiği harikayı ifade eder.” diyerek 23 Nisan’ın önemini dile getirmiştir. Erkân-ı Harbiye Umumiye Reisi Fevzi Paşa ise kutlamalarda yaptığı konuşmasında, “Gelecek sene bu bayramımızı İstanbul’da da yapacağımızı ümit ederim.” diyerek milletin ortak temennisine tercüman olmuştu.

1923 yılı kutlamaları

23 Nisan 1923 yılı Hâkimiyet-i Milliye Bayramı vatanın düşman işgalinden kurtarılmasının da etkisiyle daha coşkulu kutlanmıştı.

Neredeyse bütün Ankaralılar Meclis önünde yapılan kutlamalara katılmıştı. Kutlamalarda yapılan geçit törenine evvela Mekteb-i Harbiye Birlikleri, arkadan Riyaset Muhafız Taburu, Süvari Bölüğü, Merkez Taburu, İtfaiye Bölüğü ve Merkez Jandarmalarından bir müfreze iştirak etmişti. 1923 kutlamalarında da çocuklar ve öğrenciler resmigeçit törenlerine katılarak kutlamalara renk katmışlardır.

Vakit, 25 Nisan 1922, s.1 Hâkimiyet-i Milliye, 24 Nisan 1923, s.1

Meclis salonunda yapılan programda ise Başkumandan Gazi Mustafa Kemal Paşa, tebrik etmeye gelen bütün zevatın ellerini sıkarak, milli bayramın herkes için kutlu olması temennisinde bulundu.

Merasimin sonunda, Dârulmuallimât tarafından 23 Nisan hatırası olarak Gazi Paşa Hazretleri’ne isminin işlendiği zarif bir yastık hediye edilmiştir.

Mecliste yapılan ilk 23 Nisan Bayramı törenlerinde Himaye-i Etfal Cemiyeti başkanı Dr. Fuad Umay’a da protokolde yer verilmesi cemiyete ve çocuklara verilen önemi göstermekteydi.

İstanbul’da ise ilk kez kutlanacak Hâkimiyet-i Milliye Bayramı heyecanı tüm şehri sarmış her yer bayraklarla donatılarak Gülhane’de yapılacak kutlamalar için fevkalade hazırlıklar yapılmıştı.

Yapılan bu hazırlıkların etkisi ve mektepli öğrencilerin de katılımıyla 23 Nisan Hâkimiyet-i Milliye Bayramı İstanbul’da da coşkuyla kutlanmıştır.

1924 Yılı Kutlamaları

1924 yılı “Milli Hâkimiyet Bayramı” resmi bir bayram töreninin ötesinde, geniş halka kitlelerinin meclis önünde toplanmasıyla, coşkulu bir şekilde kutlanmıştı. Meclis önünde yapılan törenlerde Reis-i Cumhur Mustafa Kemal, halkın büyük

29

Hâkimiyet-i Milliye, 24 Nisan 1923, s.1 23 Nisan’ın tes’idi – Büyük Millet Meclisinde tebrik ve resmi geçit – İstanbul’da fevkalade bayram hazırlıkları

tezahüratı ve alkışları arasında meclise gelmiş ve Meclis’te yapılan merasim çok samimi bir ortamda gerçekleşmiştir.

Mustafa Kemal Paşa 23 Nisan Bayramı dolayısıyla Hâkimiyet-i Milliye gazetesine, “Beş sene evvel nasılsa, bugün de halden emin, istikbalden mutmainim. Bugün nasılsa yarın da öyle olacaktır.” şeklinde bir demeç vermiştir.

Hâkimiyet-i Milliye, 25 Nisan 1924, s.1

23 Nisan Bayramı, İstanbul’da da muhteşem tezahüratlarla kutlanmış ve mektep talebeleri, vatan şarkıları söyleyerek tertip ettikleri alaylarla sokakları dolaşmışlardı. Öğleyin ise muhtelif mevkilerden 21 pare top atılmış ve saat ikide vilayette tebrik merasimi icra edilmişti. Gece ise fener alayları düzenlenmiştir.

30

25 Nisan 1924 Hakimiyeti Milliye – 23 Nisan Ankara’da çok samimi suretde tes’id edildi

1925 yılı kutlalamaları 23 Nisan’da Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılış yıl dönümü dolayısıyla Meclis’te düzenlenen törende Meclis Başkanı Kazım Karabekir Paşa mebusların ve müdürlerin tebriklerini kabul etmişlerdi.

Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa da Meclis’teki makamında arzu eden zevatın tebriklerini kabul etmiştir.

Ahmet Ağaoğlu, Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde 23 Nisan 1925 tarihinde çıkan “Fakir Çocukları Unutmayalım” adlı makalesinde, “Toplum, müstakbel nesle karşı lakayt kalmamalıdır. Avrupa ve Amerika’da devletlerle birlikte yardım cemiyetleri de yetim çocuklara sahip çıkmaktadır. Bizde Himaye-i Etfal Cemiyetini takviye ve teyide koşalım, bayram günleri bu cemiyetin rozetlerini göğsümüze takmayı vatanî bir vazife olarak görelim, unutmayalım ki bu rozetlere verilen her kuruş; fakir, biçare, kederli, mahzun vatan evladının himaye ve korunmasına sarf olunacaktır! Bunların talim ve terbiyesini temin edecek, vatan için hayırlı unsurlar hazırlamaya gidecektir.” ifadeleriyle Türk milletini Himaye-i Etfale yardıma çağırmaktaydı. Falih Rıfkı da aynı gazetedeki makalesinde, “23 Nisan, çocuklarımız için Himaye-i Etfal günüdür. Himaye-i Etfal Türkiye Cumhuriyeti’nin en büyük davasıyla uğraşan yegâne müessesedir. Bu müessese muhterem, mübarek ve mukaddestir. Hangi vazifemiz, hiçbir menfaat ve nümayiş hissine kapılmaksızın onu devam ettirmeye çalışanlara imdat etmekten daha yüksek olabilir?” diyerek Himaye-i Etfal Cemiyetine yardım yapılmasının önemine vurgu yapmıştır.

Hâkimiyet-i Milliye, 24 Nisan 1925, s.1 Ahmet Ağaoğlu, “Fakir çocukları Unutmayalım”, Hâkimiyet-i Milliye, 23 Nisan 1925, s.1 Falih Rıfkı Atay, Çocuklarımız için: 23 Nisan Himaye-i Etfal günüdür, Hâkimiyet-i Milliye, 23 Nisan 1925, s.1

31

gündeme gelmiş ve Mustafa Kemal’in de desteği ile “Çocuk Bayramı” nın temelleri atılmıştır.

1926 Yılı Kutlamaları

23 Nisan 1925 Hakimiyeti Milliye Fakir Çocuklar – Çocuklar için 23 Nisan Hmaye-i Etfal günüdür

Gazetelerde yayınlanan bu yorumlarda da belirtildiği gibi 1925 yılındaki 23 Nisan kutlamalarında Himaye-i Etfal Cemiyetinin öneminin anlaşılması ve yaptığı işlerin ön plana çıkmasıyla birlikte kamuoyunda ve basında ilk defa çocuk meselesi

Çocuk Bayramı Milliyet, 23 Nisan 1926, s.1 Çocuk günü, Milliyet, 23 Nisan 1926 s. 3

23 Nisan 1926 tarihli Milliyet gazetesinde kullanılan “Çocuk Bayramı” başlığı artık 23 Nisan kutlamalarında Milli Hâkimiyet Bayramı’nın yanında “Çocuk Bayramı” kavramının da ortaya çıktığını göstermekteydi. Başlığın altındaki haberde yer alan, “Bugün çocuk günü; istiklal, istikbal günüdür.

Her Türk, memleketin istikbali için çalışmalı ve yoksul yavrularına yardım etmelidir. Vatanın yoksul ve kimsesiz çocuklarına yardım edelim.” ifadeleri 1926 yılından itibaren 23 Nisan gününün Çocuk Bayramı olarak kutlanmaya başlandığının bir göstergesiydi.

Aynı gazetenin “Çocuk Günü” başlıklı haberde, “Bugün Himaye-i Etfal günüdür. Cihan Harbi’nden sonra tüm devletler azalan nüfus için çareler aramaya başlamışlardır ve bu amaçla, yeni doğan çocukların ve annelerin korunmasına çalışmışlar ve Himaye-i Etfal meselesine ehemmiyet vermişlerdir. Bu cihetle geçen defaki Himaye-i Etfal kongresinde 23 Nisan’ın Himaye-i Etfal günü olmasına karar verilmiştir. Bu münasebetle bugün

32

şehrimizde kimsesiz ve himayeye muhtaç çocukların menfaatine rozet dağıtılacaktır.” ifadeleriyle Himaye-i Etfal Cemiyetinin üstlendiği görevin önemi vurgulanıyordu. Himaye-i Etfal Cemiyeti Başkanı da, “Bugün çocuk günüdür yani istikbale ve istiklale ait bir gündür. Cumhuriyet hükümetimiz bu günü çocuklara tahsis etti.” 19 diyerek yeni Türk devletinin çocuk gününe verdiği desteği ve önemi anlatmaktaydı.

1927 Yılı Kutlamaları 1927 yılı Nisan’ında Ankara ve İstanbul’da 23 Nisan Çocuk Bayramı kutlamaları için hummalı bir faaliyete girişilmişti. Reis-i Cumhur Mustafa Kemal Paşa, Çocuk Bayramı’na büyük bir ilgi gösteriyordu. Türk halkından geleceğin Türkiye’si çocuklar üzerine bina edileceği için temel atılma gününün her yıl dönümünde çocukların düşünülmesi ve onlara karşı olan vazifelerin yapılması istenmekteydi.

Milliyet 23 Nisan 1927 Milliyet 23 Nisan 1926 “Çocuk Bayramı”

Milliyet, 23 Nisan 1927, s.1

33

Ankara’da bulunan Himaye-i Etfal Cemiyeti Merkezi 22 Nisan’da bir beyanname yayınlayarak, “Büyük Gazimiz çocuklarımızın 23 Nisan Bayramı’nı daha şerefli, daha sevinçli geçirmelerine vesile olacak büyük bir jestte bulunmuşlardır.

Mustafa Kemal Paşa otomobillerinden birini törenlerde çocuklara tahsis etmiş ve Cumhurbaşkanlığı bandosunun çocuk sarayında, çocuk bayramı için görev yapmasını sağlamıştır. Şimdiye kadar Türk çocukları, devletin üst düzey yöneticilerinin hiçbirinden bu derece şefkat ve sahiplenme görmediklerinden bu saadete nail olan çocuklarımız ne kadar övünse ve sevinse yeridir.” ifadeleriyle Mustafa Kemal Atatürk’ün çocuklara ve Çocuk Bayramı’na verdiği önemi ve desteği dile getirmiştir.

Cemiyeti‘nin hazırladığı program gereğince, “çok çocuklu aile müsabakası” yapılmış; müsabakayı kazanan 12 çocuklu baba, Kırşehir‘de 5 çocuğu daha olduğunu söylemiştir. Etkinliklere bu haliyle bakıldığında devletin nüfusu arttırıcı politikalarına uygun bir kampanya yürüttükleri anlaşılmaktadır.

1928 yılı kutlamaları 1928 yılındaki kutlamalara, Ankara‘da ki okulların sabah 09.00‘da, Maliye Vekâleti‘nin karşısındaki meydanda toplanmasıyla başlandı.

Meydandan hareket edecek Çocuk Alayı, Çocuk Sarayı‘nın önüne kadar yürüyecek, bir önceki sene olduğu gibi burada, Cumhurbaşkanlığı Bandosu tarafından karşılanacaktı. O gün, Himaye-i Etfal

Gürbüz Türk Çocuğu sayı 20 Yıl 1928 - Çocuk bayramının kuvvetle tes’id edildiği yerlerden biri de İstanbul’dur. O gün İstanbul’da bütün mektepler tatil edilmiş, Çocuklar muhtelif mesirelere giderek eğlenceler tertip etmişlerdir…

Hâkimiyet-i Milliye, 22 Nisan 1927, s.1 “Ankara çocukları dün bayramlarını misalsiz bir surette tes‘id ettiler, gezdiler, eğlendiler”, Hakimiyeti Milliye, 24 Nisan 1928, s. 1.

34

Gürbüz Türk Çocuğu sayı 20 Yıl 1928Eskişehir’de çocuk bayramı günü yapılan kır eğlenceleri…

Yine Ankara’da Çocuk Sarayı ile çeşitli kurumların camekânları, çocuk eşyaları ve Himaye-i Etfal Cemiyeti‘nin sırf o gün için hazırlamış olduğu

bayraklarla donatıldı. 48 kişilik bir çocuk delegesi, yurdun çeşitli yörelerinden Ankara’ya gelmişti; bunlar, Başvekil İsmet Paşa‘nın yaverleri ve Cemiyeti‘n ileri gelenleri tarafından tren istasyonunda askeri mızıkayla karşılandılar. Himaye-i Etfal Cemiyeti’nde toplanan çocuklar, otomobillere bindirildiler; Başkent‘in yeni yapılandırılan mekânlarından geçirilerek Çankaya Köşkü’ne götürüldüler. Çocuk kafilesinden bir grup, Köşk‘ün bahçesine girerek burada Büyük Gazi’yi saygıyla selamladı; oradan, önce Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa‘ya, ardından Başvekil İsmet Paşa‘ya, daha sonra ise TBMM Başkanı Kazım Paşa‘ya uğrayarak, devleti temsil eden ricali teker teker selamladılar.

Cumhuriyet ricali ise çocukların selamlarına müşfik bir suretle, şeker ikram ederek, ayrı ayrı isimlerini sorarak, sevgiyle karşılık verdi. Çocuklar daha sonra Ankara Belediyesi’ne geçtiler; burada Cemiyet adına bir çocuk, Belediye Başkanı Vehbi Bey‘e hitaben bir nutuk okudu; Orhan adındaki bu çocuk, Cumhuriyet ile çocukluğunu keşfettiğini, “millet” ve “vatan” ile kendisi arasında “biyolojik” bir bağ olduğunu söyledi: “...[çocukları] seviniz, gönüllerini hoş ediniz, kendilerini koklayınız, bayramlarını kutlulayınız. (...) Ulu Türk milletinin bütün ümidi yarının hakiki cumhuriyetçileri olan bugünün biz çocuklarıdır. (...)

35

Ben kendimin bir varlık olduğumu cumhuriyette farkınavardım. Geleceğin parlak Türk Cumhuriyetinin temeli ben imişim. (...) Beni vatan doğurdu.

Millet büyütüyor. Benim asıl anam vatan, Şefkatli babam da büyük Türk milletidir”.

Ankara ve İstanbul radyolarında, çocuk sağlığı ve terbiyesi üzerine annelere yönelik konferanslar verildi. Bilecik’te ise Halkevi, Belediye ve Hükümet Konağı’nın önünde yapılan törenlerde okunan nutuk ve marşlardan sonra, çocuklara incir ve üzüm dağıtıldı. Daha sonra otomobillerle gezdirilen çocuklar, salıncaklara ve atlıkarıncalara bindirildi. Gece düzenlenen fener alayına, asker ve halk da katıldı.

Ankara‘daki Himaye-i Etfal Cemiyeti genel merkezi ve İstanbul‘da ki Halkevlerinde, “meme çağındaki çocuklar”, “mama çağındaki çocuklar” ve “oyun çağındaki çocuklar” arasında sağlık müsabakaları yapıldı. Bakımlı yeni nesilleri özendirmek amacıyla yapılan “Gürbüz Türk Çocuğu müsabakaları” ile Türk ulus-devletinin

sağlam temellere duyduğu arzunun bir tür dışavurumuydu. Cemiyet‘in yayın organında bu arzu şöyle dile getirilmişti: “Sağlam çocuk yetiştiren bir millet - Hiç şüphe yok, kurar sağlam bir devlet”.

23 Nisan her tarafta tes’id edilen ilk Çocuk Bayramı olmuştur.

(Gürbüz Türk Çocuğu, sayı 20, sayfa 25, Mayıs 1928

Hâkimiyet-i Milliye, 22 Nisan 1927, s.1 “Ankara çocukları dün bayramlarını misalsiz bir surette tes‘id ettiler, gezdiler, eğlendiler”, Hakimiyeti Milliye, 24 Nisan 1928, s. 1.

36

“Bu sene 23 Nisan memleketin her tarafında hakikaten çocuklar için bir bayram günü oldu. O gün memleketin dört köşesinde intişar eden gazeteler bu bayramla meşgul oldu. Himaye-i Etfâl Cemiyeti’nin her tarafta ki merkezleri, çocuk bayramını tes’id merasimi yaptı. Bazı yerlerde çocuklara elbiseler verildi, bazı şubeler büyük nümayişler, oyunlar, kır eğlenceleri tertip etti. Hulasa o gün memleketin yavruları her tarafta kendi günlerini yaşadılar, güldüler, oynadılar ve eğlendiler.

Bu sayfalardaki resimler bu güzel bayrama aid intibalarla doludur. Bu resimlere bakıp ta memleketin istikbali namına sevinmemek mümkün değildir. Çocuk bayramı bizde henüz yeni tesise başlayan bir teamül olduğu halde memleketin her tarafında bu kadar büyük tezahüratla tes’id edilmesi şayan-ı takdir ve cemiyetimiz için şayan-ı iftihardır.

Bu vesile ile bütün şubelerimize, bayramla alakadar olan bütün matbuat, mektep ve müesseselere çok borçluyuz. Çocuk bayramı her sene daha parlak tezahüratla tes’id edilecek ve tezahürat çocuk meselesinin daha iyi anlaşılmasına hizmet edecektir. Çocuk bayramı, bizde yalnız çocuklara mes’ud, şen ve neşeli bir gün geçirmek için değil fakat halka çocuk meselesinin ehemmiyetini anlatmakve çocuğa ehemmiyet verilmesini öğretmek içinde zaruri olan bir şeydir.

Gürbüz Türk Çocuğu, sayı 20, sayfa 25 Mayıs 1928

Çocuk bayramı şüphesiz en parlak surette Ankara merkezimizde tes’id edilmiştir. Fakat bu sayfalardaki resimler diğer merkezlerimizin de Ankara merkezinden hiç geri kalmadıklarını gösterdiği için kendilerine teşekkürü borç biliriz.”

23 Nisan Çocuk Bayramı memleketin her tarafında emsalsiz tezahürate sahne olmuştur.

37

1929 yılı kutlamaları 1923 yılından itibaren 23 Nisanı çocuk günü olarak kutlayan ve yardım toplayan Himaye-i Etfal Cemiyetinin bir haftaya çıkarılan 23 Nisan kutlamalarını tek başına yapamayacağı düşünüldüğünden dolayı 1929 yılı kutlamalarının genel organizasyonu Türk Ocaklarına verilmiştir.

Basında daha önceki yılların aksine 23 Nisan Çocuk Bayramı ile ilgili çalışmalar günler öncesinden yer bulmaya başlamıştı. Bir hafta boyunca Çocuk Haftası hazırlıklarıyla ilgili haberlerin çıktığı gazetelerde 23 Nisan günü manşetler Çocuk Bayramı’na ayrılarak Çocuk Haftasının en önemli gününde yapılacak kutlama ve faaliyetler kamuoyuna duyuruluyordu.49 Gazeteler 23 Nisanda “Milli Egemenlik” ve “Çocuk Bayramı” olmak üzere iki önemli bayramın kutlanacağını sıklıkla dile getiriyorlardı.

1930’LARDAN GÜNÜMÜZE 1930’lar boyunca yapılan Çocuk Haftası etkinlikleri, “çocuk meselesini” kamuoyunun dikkatine sunmanın en etkili yollarından biri olmuştur.

Basın yayın yolu ile de toplumun bilinçaltına şu ifadelerle yerleştirmeye çalışmıştır: “23 Nisan: Size çocuğu düşündürecek haftanın başlangıcıdır”.

İkdam, 23 Nisan 1929, s.1 Ulus, 19 Nisan 1936, s. 5 ve 6; ―23 Nisan: Size Çocuğu Düşündürecektir

İkdam 23 Nisan 1929

1933’de 23 Nisan Çocuk Bayramı yeni bir aşama ile çocukları gelecekteki mesuliyetlerine hazırlayıcı bir program haline dönüştürüldü. Atatürk, 23 Nisan sabahı çocukları makamında kabul edip, kendi yerinde onlarla sohbet etti. Diğer devlet adamları da Atatürk’ün bu davranışını benimseyerek

38

uygulamaya koydular. Bu uygulama ileriki yıllarda gelenekselleşti.Stadyumlarda beden hareketleri gösterileri yapılmaya başlandı. Yine ilk defa Milli Eğitim Bakanı Reşid Galşp bey’in kaleme aldığı “TÜRK’ÜM DOĞRUYUM” andı çocuklar tarafından okundu. Bu ant daha sonraki senelerde okulların bayrak törenlerinde söylenmeye başlandı. 27 Mayıs 1935 tarihinde çıkarılan Milli Bayram ve Genel Tatiller hakkında kanun 23 Nisan’ı sadece “Milli Hakimiyet Bayramı” olarak değiştirilmiştir. Kutlamaların sürdürülmesine rağmen “Çocuk Bayramı” ilave edilmemiştir.

Bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra da HEC, halk, okullar ve diğer devlet daireleri 23- 30 Nisan’ı Çocuk Haftası, ilk gününü de Çocuk Bayramı olarak kutlamaya devam ettiler. Böylece resmi tanımla “23 Nisan Hakimiyeti Milliye” ve resmi tanımda yer almayan “23 Nisan Çocuk Bayramı” ortaklaşa hazırlanan törenlerle kutlanmaya devam etti.

1970’li yıllara gelindiğinde HEC, gayesine ulaşmıştır. 23 Nisan Çocuk Bayramı geniş kitleler tarafından kutlanmaya başlanmış ve Türk Milletinin malı olmuştur. 1975 yılındaki kutlamalara TRT Kurumu da katıldı. Kurum çocuk programlarına önem vererek, hafta boyunca yayınladı.

1978’de Meclis Başkanlığının izniyle Mecliste düzenlene törenlere üye sayısı kadar çocuk katıl-

ması kararlaştırıldı.1979’da Ankara ilkokulları temsilcilerinin katılımları ile başlatılan bu uygulama, 1980’de bütün illerden gelen çocukların katılımı ile “Ulusal Çocuk Parlementosu” oluşturlarak gerçekleştirildi. Aynı yıl TRT törenlere komşu ülkelerden çocuklar davet ederek çocuk bayramını ilk kez uluslar arası düzeyde kutladı. TRT’nin bu uygulaması günümüze kadar genişletilerek devam etmektedir.1981 yılında Milli Güvenlik Konseyinin bayramlar ve tatil günlerine dair yaptığı değişiklikle 23 Nisan “ULUSAL EGEMENLİK ve ÇOCUK BAYRAMI” olarak kabul edilmiştir. 1985’de TBMM ve TRT’nin şenliklerine her kıtadan, 34 ülkeden, her dinden, her dilden ve her renkten çocuklar katılmıştır. Ankara’da bir araya gelen bu çocuklar sevgiyle kucaklaştılar, tek bir kalp, tek bir yürek olup barışı simgelediler. 23 Nisan artık Türk Çocuklarının dünya çocuklarına hediye ettiği bir gün olmuştur.

TRT, 41 yıldır düzenlediği 23 Nisan şenliklerine bugüne kadar 150 değişik ülkeden 30 bini aşkın çocuğun katıldığını, 42. Yılında da birçok ülkeden gelecek çocukların katılımıyla gerçekleştirileceğini açıklamıştır. Şenliğe bu yıl, Selçuklu,Osmanlı ve Cumhuriyet’i birleştiren, kültürel değerlerimizi bir arada bulunduran SİVAS’ın ev sahipliği yapacağı belirtildi.

39

Kaynakça: 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı: 50.

Yıl/Milli Eğitim Bakanlığı, 1970, sayfa 2-3.

Akın, Veysi/23 Nisan Milli Hakimiyet ve Çocuk Bayramı!nın Tarihçesi, PAÜ). Eğitim Fak.Dergisi 1997. Sayı:3 Aslan, Ahmet/Cumhuriyetin Törensel Meşruiyeti: Ulus/Devlet inşa sürecinde Milli Bayramlar 1923- 1938, Doktora Tezi, 2011.

SARIKAYA, Makbule (2003), “Savaş Yıllarında Himaye-i Etfal Cemiyetinin Çocuk Sağlığı Konusundaki Hedef ve Faaliyetleri,”.E. Gürsoy-Naskali, A. Koç (edt), Savaş Çocukları- Öksüzler ve Yetimler, İstanbul: Umut Kâgıtçılı ÇILGIN, S. Alev (2004), “Genç Cumhuriyetin Ütopyası: “Gürbüz Türk Çocuğu” Uludağ Üniversitesi, FenEdebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 5, S.6, C.2004/1, ss. 97-120.

Sarıkaya, Makbule/Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti 1921-1935; Doktora Tezi, 2005 Himaye-i Etfal Cemiyeti ve Eğitim Boyutu; Mahmut Delialioğlu: Yüksek Lisans Tezi, 2009.

Onur, Bekir; Türkiye’de Çocukluğun Tarihi, Ankara, Simge Kitabevi, 2005. Çavuşoğlu, Turgay; Sosyal hizmetlerin yakın tari hinden sayfalar: Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu yaprakları 1917-1983.

Çocuk Haftası 1930 Çocuk Haftası 1933 Çocuk Haftası 1934 Çocuk Haftası 1935 23 Nisan 1935 Çocuk Haftası: yedinci kitap.

Dergi ve Gazeteler Gürbüz Türk Çocuğu Dergisi Hakimiyet-i Milliye Gazetesi Milliyet Gazetesi Cumhuriyet Gazetesi İkdam Gazetesi Akşam Gazetesi Son Saat Gazetesi Tanin Gazetesi Çocuk Sesi Cumhuriyet Çocuğu

41

Fotoğraf

VE KARTPOSTALLAR

42

Fotoğraf

VE KARTPOSTALLAR

43

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

TAKSIM’DE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1950 FOTO 8067

44

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

“YARININ BÜYÜKLERI” PANKARTLI İLKMEKTEP 1. SINIF ÖĞRENCILERI 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA GEÇIT RESMI YAPARLARKEN FOTO 768

23 NISAN 1946 ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI HATIRASI KRT 20747

23 NISAN 1966 RESMI GEÇIT TÖRENI

23 NISAN ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI KRTT 15127

45

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

23 ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALRI KRT 15128

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINA HAZIRLANMIŞ BIR ÇOCUK FOTO 8072

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 8060

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8034

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8054

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINA HAZIRLANMIŞ ÇOCUKLAR] FOTO 8079

46

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI IÇIN HAZIRLIK YAPAN ÇOCUKLAR FOTO 8068

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI BEŞIKTAŞ 1963 FOTO 871

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 841

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1937 FOTO 8058

47

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1961 FOTO 896

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 840

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 845

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 922

48

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8048

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8050

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8057

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8059

49

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 59344

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA ÇOCUKLAR BIR OYUNDA FOTO 8053

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA ÇOCUKLAR MUHTELIF KIYAFETLERDE FOTO 8078

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA KIRLARDA 1. OKUL BIRINCI SINIF ÖĞRENCILERININ ÖĞRETMENLERI ILE ALDIRDIKLARI HATIRA FOTOĞRAFI FOTO 8073

50

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA ROMA KILÜBÜNÜN DANSLARINI ICRA EDEN GRUP FOTO 8049

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA KONUŞMA YAPAN BIR ÇOCUK FOTO 8080

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA KONUŞMA YAPAN BIR ÇOCUK FOTO 8065

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA KONUŞMA YAPAN BIR ÇOCUK 1949 FOTO 8064

51

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDAN SONRA ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCILERIN ALDIRDIKLARI HATIRA FOTOĞRAFI FOTO 761

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI’NDA DUMLUPINAR OKUL TALEBESINDEN BIR GRUP DANSA HAZIRLANIRKEN - İZMİR FOTO 6607

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMINDA RESMI GEÇIT YAPAN ÖĞRENCILER VE KIZILAY KOKARTLI ARABA 1966 FOTO 771

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI’NDA SAKSIYA ÇIÇEK DIKEN ÇCOCUKLAR FOTO 8056

52

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

ADAPAZARI 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI KRT 25223

ADIYAMAN. BESNI. 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1930 FOTO 60431

ANKARA HALKEVI’NDEKI 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA ZEYBEK OYNAYAN ÇOCUKLAR FOTO 842

ANKARA. 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 846

53

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

BARTIN’DA 23 NISAN KUTLAMARI KRT 14733

BARTINDA 23 NISAN KUTLAMALARI KRT 14732

BEYOĞLU. TAKSIM’DE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8032

BEYOĞLU. TAKSIM’DE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 839

54

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI’NDA KARAGÜMRÜK İLKOKULU ÖĞRENCILERI FOTO 5118

KÜTAHYA. 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA DERVIŞ PAŞA İLKOKULU ÖĞRENCILERININ SÜSLEDIĞI KAMYONET FOTO 8070

BEYOĞLU. TAKSIM’DE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8035

BEYOĞLU. TAKSIM’DE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8033

TAKSIM İSTIKLAL CADDESI GIRIŞI ÇOCUK BAYRAMI 22845

TAKSIM’DE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1950 FOTO 8066

55

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

BEYOĞLU. TAKSIM’DE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8037

ERZINCAN 23 NISAN KUTLAMALARI TÖREN ARABASI KRT 17119

EMINÖNÜ. BEYAZIT’TA 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1951 FOTO 8038

ÇETEŞ İLKOKULU’NUN 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDAKI GEÇIT RESMI 1956 FOTO 766

56

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

ERZINCAN KRT 17124

ESKIŞEHIR BAYRAM ŞENLIKLERI 1940 KRT 14694

FENERBAHÇE’DE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1961 FOTO 779

GIRESUN. 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1931 KRT 25191

57

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

HATAY’DA 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 949

HATAY’DA 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 944

İNEBOLU 1930 KRT 17029

HATAY’DA 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 989

58

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

KADIKÖY ERENKÖY KIZ LISESI’NDE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1949 FOTO 843

İSTANBUL TAKSIM ÇOCUK ESIRGEME KURUMU ÇOCUK BAYRAMI’NDA TAKSIM CUMHURIYET ANITINDA 1939 KRT 14498

ISPARTA 23 NISAN HATIRASI KRT 25280

İZCILER 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 872

59

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

KARABÜK, CUMHURIYET BAYRAMI KUTLAMALARI KRT 18034FOTO 949

KADIKÖY ERENKÖY KIZ LISESI’NDE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1949 FOTO 8055

KÖY İLKMEKTEBINDE 2 B SINIFININ 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMINDA ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCILERININ ALDRIDIKLARI HATIRA FOTOĞRAFIDIR FOTO 772

KIZILTOPRAK HALKEVI’NIN 23 NISAN 1935 ÇOCUK BAYRAMI MÜNASEBETIYLE MILLI EĞITIM BAKANI ZEYNEL ABIDIN ÖZMEN ILE BIRLIKTE OKULU ZIYARETLERI KRT 17467

60

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

KÖY MEKTEBINDE 23 NISAN KUTLAMASI TOPLU FOTOĞRAF

ORDU ÇOCUK BAYRAMI EĞLENCELERI ÇUVAL YARIŞI 1934 KRT 14087

SIVAS. 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 8077

SIVAS. 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA TEYYARECILIK SERGISI RESMI GEÇIDINI ICRA EDEN ÇOCUKLAR FOTO 8071

61

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

TAKSIM ANITI ÖNÜNDE 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA ŞIIR OKUYAN ÇOCUK FOTO 988

TAKSIM MEYDANI’NDA 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI FOTO 765

TAKSIM MEYDANI’NDA 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARINDA KONUŞMA YAPALIRKEN ALINAN FOTOĞRAFTIR 1939 FOTO 767

TOKAT 23 NISAN KUTLAMALRI 1930 KRT 17036

62

“ FOTOĞRAF VE KARTPOSTALLAR”

TRABZON 23 NISAN KUTLAMALRI KRT 18028

YOZGAT’TA 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI VE MEHTER TAKIMI 1964 FOTO 895

ZONGULDAK 23 NISAN ULUSAL EGEMENLIK VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI 1934 KRT 25222

TRABZON 23 NISAN KUTLAMALARI KRT 18029

63

64

65

Çocuk Bayramı YILLIKLARI

66

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

1929 ÇOCUK HAFTASI NASIL GEÇTİ

ADIYAMAN ÇOCUK BAYRAMI 1934

67

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

ANTALYA ÇOCUK BAYRAMI 1934

ANTALYA VE MERSİN’DE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI GÜRBÜZ TÜRK ÇOCUĞU SAYI 20

68

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

ANTEP ÇOCUK BAYRAMI 1934

ANTEP ÇOCUK BAYRAMI

69

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

BAFRA ÇOCUK BAYRAMI 1934

BURDUR ÇOCUK BAYRAMI 1934 2

70

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

BURSA HİMAYE-İ ETFAL CEMİYETİ MERKEZİNDE YAPILAN ÇOCUK BAYRAMINA AİD RESİMLER

ÇOCUK BAYRAMININ KUVVETLE TES’İD EDİLDİĞİ YERLERDEN BİRİ DE İSTANBUL’DUR. O GÜN İSTANBUL’DA BÜTÜN MEKTEPLER TATİL EDİLMİŞTİR. ÇOCUKLAR MUHTELİF MESİRELERE GİDEREK EĞLENELER TERTİPLEMİŞLE

71

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

ÇOCUK HAFTASI 1930

72

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

ESKİŞEHİR’DE ÇOCUK BAYRAMI GÜNÜ YAPILAN KIR EĞLENCELERİ VE BİSİKLET MÜSABAKASI TÜRK ÇOCUĞU DERGİSİ SAYI 20

İZMİR’DE ÇOCUK BAYRAMI İNTİBALARI 2

73

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

İZMİR’DE ÇOCUK BAYRAMI İNTİBALARI TÜRK ÇOCUĞU

KASTAMONU ÇOCUK BAYRAMI 1934 2

74

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

KASTAMONU 1929

75

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

KASTAMONU ÇOCUK BAYRAMI 1934 4

KASTAMONU ÇOCUK BAYRAMI 1934 3

76

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

KASTAMONU ÇOCUK BAYRAMI 1934 5

KASTAMONU ÇOCUK BAYRAMI 1934

77

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

KOCAELİ 1929 2

78

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

KOCAELİ 1929

MEMLEKETİN DÖRT BİR YANINDA ÇOCUK BAYRAMI MÜNASEBETİYLE YAPILAN TEZAHÜRAT TÜRK ÇOCUĞU DERGİSİ SAYI 20

79

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

MERSİN ÇOCUK BAYRAMI 1929

80

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

ONUNCU YIL MARŞI 2

ONUNCU YIL MARŞI 1

81

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

ONUNCU YIL MARŞI 4

ONUNCU YIL MARŞI 5

82

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

SAFRANBOLU VE ANTEP ÇOCUK BAYRAMI 1934

SAFRANBOLU ÇOCUK BAYRAMI 1934

83

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

TİREBOLU ÇOCUK BAYRAMI 1934

TOKAT’DA BAYRAM KUTLAMALRI GÜRBÜZ TÜRK ÇOCUĞU 1927

84

“ ÇOCUK BAYRAMI YILLIKLARI ”

YARIN Kİ NESİL BİZDEN NELER İSTER - TÜRK ÇOCUĞU SAYI 20

85

86

87

Gazete Küpürleri

88

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

ÇOCUK SESİ 23 NİSAN 1933 SAYFA 1

ÇOCUK SESİ 23 NİSAN 1933 SAYFA 2

89

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

ÇOCUK SESİ 23 NİSAN 1934 2

ÇOCUK SESİ 23 NİSAN 1934 1

90

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

AKŞAM 23 NİSAN 1937-1

ÇOCUK SESİ 1938 1

91

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

ÇOCUK SESİ 23 NİSAN 1934 2

ÇOCUK SESİ 23 NİSAN 1934 1

92

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

CUMHURİYET 23 NİSAN 1940-1

CUMHURİYET 23 NİSAN 1930-1

93

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

CUMHURİYET 24 NİSAN 1935-1

CUMHURİYET 24 NİSAN 1943-1

94

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

CUMHURİYET ÇOCUĞU 23 NİSAN ÖZEL SAYISI 1939 2

İKDAM 23 NİSAN 1928-1

95

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

CUMHURİYET 27 NİSAN 1925 MİLLİ BAYRAM VE ŞEKER BAYRAMI AYNI GÜN TES’İD EDİLDİ-1

CUMHURİYET ÇOCUĞU 23 NİSAN ÖZEL SAYISI 1939 1

96

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

MİLLİYET 23 NİSAN 1929-1

İKDAM 24 NİSAN 1929-1

97

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

İKDAM 24 NİSAN 1928-1

İKDAM 23 NİSAN 1942-1

98

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

MİLLİYET 24 NİSAN 1927-1

RESİMLİ UYANIŞ 1929 ÇOCUK HAFTASI 5. SAYFA ALINCAK-1

99

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

RESİMLİ UYANIŞ 1931 9. SAYFA ALINACAK-1

TANİN 23 NİSAN 1924 TÜRKİYE CUMHURİYETİNİN MİLLİ BAYRAMI-1

100

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

TANİN 25 NİSAN 1925 MİLLİ BAYRAM ALAYI-1

VATAN 23 NİSAN 1923-1

101

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

VAKİT 23 NİSAN 1923-1

TÜRK ÇOCUĞU 23 NİSAN 1927

102

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

YENİ SABAH 23 NİSAN 1940-1 YENİ SABAH 24 NİSAN 1939-1

103

“ GAZETE KÜPÜRLERI ”

YENİ SABAH 23 NİSAN 1939-1

YENİ GÜN 24 NİSAN 1931-1

Çocuk Vatandır Çocuk Cihandır

1920’DEN 2020’YE 100. YILINDA 23 NİSAN ULUSAL EGEMENLİK VE ÇOCUK BAYRAMI Hazırlayan: Ayşe KASAP