volg de voetsporen van de sultan! nummer 1
2017
â‚Ź3,95
2
voorwoord
W
at een geweldig wandeljaar hebben we achter de rug. Velen hebben dit jaar een stuk van de Sultan’s Trail gelopen. In deze nieuwe aflevering van het magazine: ervaringen van wandelaars, culturele en historische wetenswaardigheden, een nieuwe Annacolumn en een nieuw cartoon. De vrijwilligers van de Sultan’s Trail hebben hard gewerkt aan de website, aan het maken van kaarten in OpenStreetMap en – uiteraard – aan het vervolmaken van de route.
ding geven aan deze raad. Met het instellen van de raad hopen we meer inzicht te krijgen in heden en verleden van de Sultan’s Trail. Op die manier willen we de Trail toekomstbestendig maken. Met een actieve academische raad komt de erkenning door de Raad van Europa van de Sultan’s Trail als ‘cultural route’ een stap dichterbij. In september 2017 hopen we een eerste seminar rond ons pad te mogen houden. Onze trouwe vrijwilliger Erik Simon is op 26 juli onverwachts overleden. Dat was een schok. We zijn Erik dankbaar voor zijn inzet, enthousiasme en vriendschap. Veel vrijwilligers van de Sultan’s Trail waren bij de herdenking aanwezig. Bestuur, vrijwilligers en wandelaars werken samen aan de ontwikkeling van de historische Sultan’s Trail tot een langeafstandswandelpad met toekomst. Rond de Stichting Sultan’s Trail heeft zich een hechte vriendenclub gevormd.
Dit jaar is een begin gemaakt met Ik ben erg dankbaar dat ik deel mag de vorming van een academische uitmaken van die vriendenkring! raad. Ton Waarts gaat, met steun van secretaris Ton Roos, lei- Sedat Çakir 3
COLOFON
Sultan’s Trail Magazine nummer 2, 2016 ISSN 2468-0265 Aan dit nummer werkten mee Mariëtte van Beek, Iris Bezuijen, Sedat Çakir, Giovani Cordoni, Erwin van Delden (redactie), Rudi van Delden (cartoon), Rogier ten Hacken (vormgeving), Thomas Hontelez, Bas Kleine, Cor Kuyvenhoven en Arjan Schuiling De kaarten zijn gemaakt met Maperative Stichting Sultan’s Trail – A European Cultural Route Hagestraat 10 2011CV Haarlem 06-50 89 06 96 info@sultanstrail.com www.sultanstrail.com Deelnemers van de Sultan’s Trail krijgen het magazine gratis thuisgestuurd. Losse nummers kosten, exclusief porto, €3,95 Creative Commons Nederland
4
INHOUD 3 6
Voorwoord
Bittere thee en zoete baklava
10
Loopliteratuur
12
De vijf mooiste routes in Bulgarije
18
Pelgrimswegen naar Rome
22 28
Lentereis door een bewogen landschap Sint Anna in veelvoud
30 Cartoon 5
6
Bittere thee en zoete baklava tekst & foto’s Thomas Hontelez
M
et schoenen zwaar van de modder kwamen we bij het eerste van de vele theehuizen die we aan zouden doen binnen. Of we onze schoenen even wilden schoonmaken? Even later stonden we met elf man de zware Turkse klei van onze schoenen te wassen in de wasruimte van de moskee. Daar waar mensen zich normaliter voorbereiden op hun ontmoeting met God door zich te reinigen, mochten ook wij ons na een zware tocht reinigen. Het leek zo vanzelfsprekend dat ik er toen helemaal niet bij stilstond. Het was een prachtig symbolisch begin van wat een onvergetelijke tocht zou worden. De Franciscaanse Beweging door het gedachtengoed en de spiritualiteit van Franciscus en Clara van Assisi. De woorden ‘eenvoudig, betrokken, kwetsbaar en vredelievend’ vormen daarbij de leidraad. De afgelopen vier jaar stond steeds een van die woorden centraal in de activiteiten die de beweging dat jaar ontplooide. In 2016 is het kernwoord: ‘vredelievend’. Een van de meest inspirerende verhalen over de vredelievendheid van Franciscus van Assisi is het verhaal over zijn ontmoeting met sultan Malek al-Kamil van Egypte. In 1219, ten tijde van de vijfde kruistocht reisde Franciscus naar Damiate om met de sultan te spreken over het geloof. In
wezen wilde hij bewijzen dat het christelijk geloof superieur was. Op de een of andere manier slaagde Franciscus erin zich veilig door het strijdgewoel te manoeuvreren en ongeschonden bij de sultan aan te komen. Hij werd allerhartelijkst ontvangen en bracht een aantal dagen door in gezelschap van de sultan terwijl ze spraken over het geloof. Geen van beiden bleek bereid zijn geloof op te geven. Toch was in ieder geval Franciscus geïnspireerd door de oprechtheid van de sultan. Hij noemde de moslims bij terugkomst zelfs ‘een geschenk van God’ en zorgde ervoor dat zijn broeders, net als de moslims, allemaal tegelijk gingen bidden. De bereidheid de dialoog aan te gaan met de ander, zelfs als 7
8
de hele wereld met elkaar overhoop ligt, is enorm inspirerend. Het gaat er dan niet om elkaar te overtuigen van ieders gelijk, maar om het creÍren van wederzijds begrip. In dat kader vatte de FB het plan op om over de Sultan’s Trail te trekken. Om al wandelend de andere cultuur te ontmoeten. De cultuur van de moslims, waarover zo vaak negatief nieuws komt.
imam. Hij had voor ons gekookt en stelde zijn huis voor ons open. We begonnen de maaltijd met het Onze Vader, voorgegaan door de dominee, die deel was van onze groep en sloten hem af met een prachtig Arabisch gebed door de imam. We ruimden de tafel af en sliepen gebroederlijk naast elkaar op de harde, koude grond. Heerlijk Franciscaans.
Het was een tocht van natte modder en droog zand, van zon en regen, van ontbering en verwennerij. Van bittere thee en zoete baklava. Na drie stevige wandeldagen werden we in een klein herdersdorpje verwelkomd door de
De dagen daarna liepen we van dorp naar dorp. Of eigenlijk van theehuis naar theehuis. Het gemoedelijke Turkse leven voltrekt zich daar gestaag. Herders stuurden hun schapen door de straten naar de stal, koeien vonden hun eigen
weg naar de gezamenlijke melkmachine en kippen scharrelden in het afval terwijl zwerfhonden voorzichtig keken of er eten bij ons te halen was. De gastvrijheid van de dorpsbewoners was onbeschrijfelijk. Het was van het soort waar gewoonweg geen antwoord op was. Hoe bedank je iemand die zomaar voor twaalf mensen kookt? Hoe bedank je iemand die zijn huis openstelt voor diezelfde mensen en daar de volgende ochtend ook nog een ontbijt voor maakt? Natuurlijk wilden we geld achterlaten, maar dat had meer voeten in aarde dan je zou denken. Een keer stopten we het in een enveloppe en gaven het aan de kleinzoon van
onze gastheer. Stiekem, zodat hij niet kon protesteren. Deze mensen, met al hun gastvrijheid, hebben meer impact op me gehad dan ze waarschijnlijk zelf zullen weten. We waren welkom. Niet omdat we geld hadden, of omdat ze onze verhalen wilden horen (de taalbarrière maakte dat bijna onmogelijk), maar omdat we vreemdelingen waren. Omdat we onderweg waren en omdat je nu eenmaal mensen die onderweg zijn helpt. Omdat we uiteindelijk allemaal broeders en zusters zijn.
9
Loopliteratuur tekst Erwin van Delden
O
p een zondag zag ik in een bruisende boekhandel in Gent While wandering. A walking companion liggen. Een boek dat ik moest kopen.
deel twee van de autobiografische trilogie van de Britse auteur Laurie Lee, om precies dezelfde redenen. Bij dit boek, dat verhaalt van een voettocht door Spanje aan de vooravond van de burgeroorDat kwam door de titel en vooral log, was het met name de titel die door het stofomslag. Want dat me in vervoering bracht. Wanderomslag geeft precies aan waar- lust verwoord. om lopen zo fijn is. Je bent onderweg en vrij – vrij van alles. Lang Tijdens het lopen van een deel geleden kocht ik As I walked out van de Pennine Way in Engeland one midsummer morning (1969), kwam ik David tegen. We liepen
While wandering. A walking companion edited and introduced by Duncan Minshull, Vintage Books 2014 ISBN 978-09959-336-2 cover illustration Finn Dean
10
een paar dagen gezamenlijk op. David vertelde dat vrienden vaak aan hem vroegen wat de lol nou was van dat lopen. Hij noemde die lol een ‘acquired taste’, een verworven smaak. En als je de smaak eenmaal te pakken hebt, is de honger onstilbaar.
Het gaat over wandelen in de natuur en over lopen in de stad. Van vertrek (en wat mee te nemen) tot de ‘final steps’:
No matter where I fall On the road Fall will I to be buried While wandering is een bloemlezing Among flowering bush-cloves
uit de ‘loopliteratuur’ – de ‘literature of the leg’, zoals de bekende While wandering is een boek dat reisschrijver Robert Macfarlane aanzet tot citeren en tot wandelen. het in zijn voorwoord noemt. Er staan fragmenten in uit oude reisverslagen en uit recente boeken.
As I walked out one midsummer morning Laurie Lee, Penguin Books 1987 ISBN 0-14-003318-1 cover illustration Gwyneth Jones
11
De vijf mooiste routes in Bulgarije tekst, foto & kaart Arjan Schuiling
I
n de eerste twee weken van augustus liep ik met zus Marieke, haar vriend Rolf-Jan en de Nederlandse Bulgaar Kristian vanuit Sofia door het Vitoshagebergte; doorkruisten wij bergketen Rila en wandelden door de bergen van de Rhodopi. Daarmee heb ik het hele traject tussen de Bulgaarse hoofdstad Sofia en de Griekse grens bij Ivaylovgrad tenminste één keer gewandeld. De hoogste tijd om een top 5 van favoriete dagetappes te presenteren.
De berghut is spectaculair gelegen aan een gletsjermeer met kraakhelder water en in de directe omgeving liggen nog zes van dergelijke meren. Alle Bulgaren lopen naar het punt waar je de zeven meren in één blik kunt vangen.
5 Berghut Rilski Ezera via berghut Ivan Vazov naar het Rila- Wij liepen op een maandagmorklooster gen, toen het plotseling weer uitgestorven was op wat halfwilOm berghut Rilski Ezera (2150 de paarden na, niet naar dit bemeter) te bereiken, kun je het je roemde uitzichtpunt, maar naar zelf makkelijk of moeilijk maken. de berghut Ivan Vazov gelegen Makkelijk door vanuit Sapareva in een vallei die bij ons associaBanya (800 meter) een busje te ties opriep met Mongolië. Eindenemen naar berghut Pionerska loze grasvlakten met hier en daar (1500 meter) en de laatste 600 wat grazende koeien of schapen meter per stoeltjeslift af te leg- en een enkele herder te paard, de gen waarmee je op de stoep van vlakten omsloten door hoog opRilski Ezera wordt afgezet. Moei- rijzende rotswanden. Wij trokken lijk door vanuit het dorpje Klisu- door die vlakten heen en begonra (660 meter) de ongeveer 1500 nen daarna aan een pittige, maar meter omhoog te klimmen. Net als mooie afdaling richting het Rilaeen paar duizend Bulgaren kozen klooster dat op de werelderfgoedwij voor de makkelijke optie. lijst van de Unesco staat. 12
13
4 Yagodina via Trigrad naar Mugla De naam Yagodina (1560 meter) zal verderop in deze top 5 nog een keer opduiken. Het is één van de meer toeristische plaatsjes in de verder dunbevolkte Rodopen. De Sultan’s Trail leidt je via een kerkje het dorp uit en na twee uurtjes wandelen loop je over een bergkam Trigrad binnen. Trigrad is omgeven door bijna verticale rotswanden vol nissen en grotten. Met een ideale tussenstop bij de berghut Chairi Ezera begin je aan het middagdeel met eerst een pittige klim en dan de afdaling naar het Pomakkendorpje Mugla met zijn houten moskee. De Pomakken vormen een islamitische minderheid in het overwegend BulgaarsOrthodoxe Balkanland. 3 Gnyazdovo-Rabovo Degene met wie ik de afgelopen jaren het meest heb samengewerkt in Bulgarije, Mihaela Kircheva, uit de oostelijke stad Kardzhali heeft onlangs een huis gekocht in het nietige dorpje Gnyazdovo met uitzicht op de afgedamde rivier de Arda. Het daar ontstane stuwmeer heet Studen Kladenets. Tijdens de lange etappe naar 14
Rabovo heb je regelmatig doorkijkjes naar het stuwmeer en vlak voor eindbestemming Rabovo is een dam in de Arda geplaatst en na die dam krijgt de rivier zijn oorspronkelijke, woeste, karakter weer terug.
vo over een ongemarkeerde route langs twee meertjes vol riet en begroeiing die in niets lijken op de gletsjermeertjes elders in het Rilagebergte.
2 Kirolovo Polyana-Semkovo
Tijdens mijn eerste groepsreis, in mei 2014, was deze etappe nog niet begaanbaar. De kolkende rivier die het natuurlijk fenomeen van de Duivelsbrug heeft gevormd, had de paden weggeslagen. In 2015 is door een team van Bulgaarse bosbouwers, met subsidie van de EU, keihard gewerkt om deze route weer begaanbaar te maken. Een onvoorstelbare klus zoals iedereen die hier is geweest of nog gaat komen, zal kunnen beamen. Tegen loodrechte wanden zijn houten constructies aangevlochten en dat niet één keer maar kilometers lang. Als je uiteindelijk na deze fascinerende tocht door een kloof weer op de weg uitkomt kun je deze wandeletappe nog aftoppen met een bezoek aan één van de meest bezochte grotten van Bulgarije in Yagodina.
Deze etappe ligt in het verlengde van nummer 5 (Rilski Ezera - Rilaklooster). Het dorpje Kirolovo Polyana ligt aan het eind van de geasfalteerde weg en bestaat vooral uit vakantiebungalows. Na het dorp loopt de weg onverhard verder en snijdt zich steeds dieper tussen de rotswanden door naar beneden en loopt parallel aan een woeste rivier die je meer hoort dan ziet. Plotseling wijken de rotswanden en verbreedt de vallei zich en via een aantal meertjes klim je geleidelijk omhoog naar de berghut Ribni Ezera (Vismeer). Daarna gaat het zo steil omhoog dat zelfs de Bulgaren het wel prettig vinden om met wijde bochten omhoog te cirkelen. Boven, je bevindt je dan op zo’n 2600 meter, moet nog steeds een beetje worden geklommen soms over zulk lastig terrein dat ik mijn handen nodig had. Dan begin je aan de lange afdaling richting skidorp Semko-
1 Borino-Yagodina
15
16
17
foto Giovanni Cordoni
18
19
De Vereniging Pelgrimswegen naar Rome tekst Cor Kuyvenhoven
I
n de christelijke traditie zijn er drie grote pelgrimsbestemmingen: Jeruzalem, Rome en Santiago. Voor de voettocht (en later fietstocht) naar Rome is door een paar enthousiaste Romelopers op 27 oktober 2007 een vereniging opgericht. Ons doel? We willen de belangstelling voor pelgrims- en bezinningstochten naar Rome, te voet of op de fiets, vergroten en verdiepen. Daarom doen we het volgende: • het beschikbaar stellen van pelgrimswegen.nl, het verenigingstijdschrift OMNES, de nieuwsbrief, de jaarbijeenkomst voor leden en belangstellenden in Houten, kleinschalige huiskamerbijeenkomsten in alle delen van Nederland en via Facebook en Twitter
buitenland Kortom, we willen een platform zijn waarop we kennis en ervaringen delen en uitwisselen. Want pelgrims willen altijd vertellen van hun ervaringen en informatie delen met hen die nog willen gaan. We begonnen met een handvol enthousiastelingen en inmiddels is het ledenaantal de duizend ruim gepasseerd. Die groei houdt gelijke tred met de toenemende belangstelling om naar Rome te lopen.
Waarom eigenlijk naar Rome? Tja, waarom? Ten eerste is de tocht naar Rome landschappelijk gezien veel interessanter en uitdagender dan, bijvoorbeeld, de tocht naar Santiago de Compostela. Ten tweede is het op de paden nog rustig, je loopt niet • het onderhouden van contacten in file. Onderweg zijn veel culmet organisaties met vergelijk- tuurhistorische bouwwerken en bare doelstellingen in binnen- en monumenten te bekijken. • het verbreiden van kennis over tochten naar Rome en andere, soortgelijke bestemmingen middels lezingen, aanwezigheid op de Fiets- en Wandelbeurs in zowel Nederland en België, publicaties en andere activiteiten
20
Verder loop je op eeuwenoude pelgrimspaden, de Via Francigena, van Canterbury naar Rome is in de tiende eeuw al gedetailleerd beschreven! En tenslotte: Rome is door de eeuwen heen misschien wel hèt belangrijkste centrum van WestEuropa en van de West-Europese beschaving geworden. Met een historie van zo’n 2500 jaar is Rome veel ouder dan Parijs, Londen, Amsterdam of welk ander Europees centrum ook. Een stad waar mensen uit heel Europa door de eeuwen naar toe zijn getrokken: Romeinse legioenen, vreemde veroveraars, barbaren, kooplui, pelgrims, geleerden en toeristen. De eeuwige stad trekt, nog steeds.
afhankelijk van welke Alpenpas je wilt gebruiken, hoe en waar je de Povlakte doorkruist en op welke manier je de Apennijnen wilt door steken. De keuze voor een bepaalde route kan ook samenhangen met persoonlijke voorkeur voor het jaargetijde, de voorkeur voor Franstalige of Duitstalige gebieden en de balans tussen cultuur en natuur. Waarschijnlijk ook wel met de beschikbare tijd èn de afstand. Die varieert voor de verschillende routes van 1800 tot 2800 kilometer. Er zijn routebeschrijvingen uitgegeven voor alle routes. En er zijn lijsten met overnachtingsadressen langs de routes.
Als vereniging ondersteunen we leden die naar Rome willen gaan Hoe ga ik naar Rome? met informatie èn met persoonlijke ervaringen van Romegangers. De route naar Rome is enerzijds Daartoe organiseren we huiskamereenvoudig omdat vele wegen naar bijeenkomsten in alle hoeken en Rome leiden, anderzijds maken die gaten van ons land. vele wegen de keuze juist weer lastig. Ik hoop je te ontmoeten op één van onze activiteiten! Het is een goed begin om je af te vragen welke wegen JOUW wegen zijn. Kies je bijvoorbeeld voor cultuurwegen, voor natuurwegen of U kunt lid worden via onze website. Een voor een zwerftocht? Voor alles is hoofdlidmaatschap kost € 21,50 per jaar. U ontvangt het handboek ‘Op pelgrimswat te zeggen. In de praktijk tocht naar Rome’ gratis thuis en een pelblijken er drie hoofdroutes te zijn, grimspaspoort op naam. 21
22
23
Lentereis door een bewogen landschap tekst & foto Bas Kleine
I
n 2015 bezocht ik de Fiets- en Wandelbeurs in de RAI Amsterdam. Daar maakte ik kennis met de Sultan’s Trail. Op uitnodiging van Sedat heb ik niet lang daarna voor de Sultan’s Trail een lezing gehouden over het gebied tussen Wenen en Belgrado. Ik ben erg geïnteresseerd in de geschiedenis en cultuur van deze streek. Omdat ik ook van wandelen houd, heb ik me aangemeld als vrijwilliger bij Sultan’s Trail en ben lid geworden van het Roemeniëteam dat onder leiding staat van Henk Juffer. Ik ga het traject van Szeged in Hongarije naar Timişoara in Roemenië coördineren. In april 2016 heb ik samen met Henk een week lang de wandelmogelijkheden verkend. Voor mij was het wel een beetje spannend: hoe pak je eigenlijk het uitzetten van een route aan? Hoe ontdek je een mooi pad zonder veel gemotoriseerd verkeer? Hoe kom je in contact met de lokale bevolking en krijg je persoonlijke verhalen over het gebied te horen? En niet onbelangrijk, welke overnachtingsmogelijkheden zijn er in een dunbevolkt en niet-toe-
24
ristisch gebied? De wandelreis van Szeged naar Timişoara is zo’n 125 kilometer lang en loopt door de regio Banat: een vlak gebied met veel akkerbouw, een poestalandschap met weinig bos. De Banat ligt in drie landen: in Roemenië, Servië en in een klein puntje van Hongarije. De Banat heeft in de loop der eeuwen onder verschillende invloedssferen gestaan, waaronder die van het Osmaanse en het Habsburgse Rijk. Op zoek naar een leven met minder armoede, hongersnood en ziektes zijn in de achttiende eeuw veel Duitsers naar de Banat geëmigreerd. De huidige bewoners van het gebied voelen zich nog altijd ‘bijzonder’ en hebben weinig op met de ‘nieuwe’ hoofdstad Boekarest. Henk en ik hebben het traject met de auto verkend, contacten gelegd en we hebben twee dagen gewandeld: de tocht ging door
25
historische dorpjes, langs de oevers en uiterwaarden van de rivier de Mureş, door poesta’s met schaapskuddes en eenzame herders, langs felgele koolzaadvelden en uitgestrekte akkers. De natuur stond in volle bloei. We hebben veel dieren (hazen, reeën, fazanten en ooievaars) gezien en we werden begeleid door het geluid van koekoek en specht. Mensen kwamen we alleen in de dorpjes tegen. Voor de rest was het genieten van de natuur en van de rust. Beide wandelingen waren ongeveer 25 kilometer lang. Uitvalsbasis in het Roemeense deel was een hotel in Variaş, een dorp met ruim vijfduizend inwoners. In Variaş hadden we afgesproken met mijn contactpersoon Monica. Een vrouw met een Duitse vader en Roemeense moeder. Monica zet zich in voor het behoud van het Duits cultureel erfgoed. Hiervoor heeft ze zelfs een museum opgezet. (En dat ondanks het feit dat ze in haar jeugd door de Duitse kinderen gepest werd met haar Roemeense moeder.) In Variaş leerden we de bijzondere geschiedenis van de Banat op microniveau kennen. Variaş was tot de Eerste Wereldoorlog een dorp dat bestond uit een Servisch deel 26
en een Duits deel. Na de Eerste Wereldoorlog zijn de landsgrenzen opnieuw getrokken: Variaş kwam in Roemenië te liggen. Na de Tweede Wereldoorlog zijn de meeste Duitsers gevlucht of verhuisd naar Duitsland. De Servische bevolking is, door migratie naar Servië en door het lage geboortecijfer, ook afgenomen. In de vrijgekomen huizen zijn zigeuners, Hongaren en Roemenen uit het oostelijk deel van Roemenië getrokken. Een dorp als Variaş is in de afgelopen eeuw dus volledig van aanzien veranderd. In de hele Banat zie je de Duitse katholieke kerken, als ze niet door Hongaren in gebruik zijn genomen, snel vervallen. De Roemeensorthodoxe kerken zijn allemaal van recente datum en er worden nog volop nieuwe gebouwd. Van de Servisch-orthodoxe kerken is nog maar een klein aantal in gebruik. Omdat Pasen hier later valt dan in Nederland, heb ik dit jaar een tweede keer Pasen gevierd tijdens een indrukwekkende dienst in de kathedraal van Timişoara. In de tweede helft van mei 2017 willen wij met de Sultan’s Trail het traject helemaal wandelen. We bieden dan ook een randprogramma rond de geschiedenis en cul-
tuur van de Banat - inclusief een bezoek aan Szeged en TimiĹ&#x;oara aan. Mocht je nu al zin hebben om mee te lopen, neem dan contact op met Bas Kleine (base7878[at] hotmail.com).
foto Giovanni Cordoni beeldbewerking redactie
27
foto Giovanni Cordoni
28
29
Sint Anna in veelvoud tekst Mariëtte van Beek
A
ltijd zoekend naar Sint Anna. Zo bekijk ik de kerken langs de Sultan’s Trail. Waarom? Omdat Anna, de moeder van Maria, dé interreligieuze mascotte onderweg naar Istanbul is. Haar naam betekent in het Turks immers ‘moeder’? Anna laat zich trouwens makkelijk vinden. Soms zelfs in veelvoud. Zoals in Budapest. Daar sta ik dan, voor de deur van de barokke Sint Annakerk in Buda, met zijn twee groene torens aan de skyline. Anna kijkt samen met Maria vanuit een hoge niche op me neer. Binnen had ik haar ook al gezien, bij het hoofdaltaar, in een beeldengroep die de Presentatie van Maria in de tempel verbeeldt, en in een plafondfresco met hetzelfde thema. “Je kunt beter naar de Belvárosi Annakerk gaan”, zo hoor ik net van Mihaly, een lokale gids. “Die is mooier en staat op de plek van een vroegere moskee.” Uh, en ik dacht dat ik klaar was met Anna hier? Een uurtje later sta ik toch verrukt onder het zachtroze plafond van de Annakerk in Pest. Op het hoofdaltaar prijkt een 30
foto Iris Bezuijen
kolossaal schilderij van Anna die Maria onderwijst. Het inspireert me meteen om een vroegere Mariakerk, de huidige Matthiaskerk, te bezoeken. Vanaf 1541 werd de Mariakerk een tijdlang de belangrijke Süleymanmoskee. Als Maria daar nog is, is Anna dat misschien ook? Hebbes! Samen schitteren ze in het plaatje van Maria’s geboorte in gebrandschilderd glas. Maar het verhaal over het tentoongestelde rode Madonnabeeld is pas écht leuk. Tijdens de herovering van Budapest in 1686 verscheen dat toen ingemetselde Mariabeeld plots vanuit een ingestorte muur. Moslims zagen het als een slecht voorteken en christenen als een wonder. Grinnikend moet ik aan Anna’s onderricht van Maria denken. Wat had Anna haar dochter Maria geleerd dat ze de Osmanen zo liet schrikken? Anna is niet boos op me. Al snel stuit ik op Anna Café, een soort Hongaarse Starbucks. Totaal werelds, maar in contact met het universum. Anna hier heeft namelijk wifi. En ambachtelijk Annabier!
Mariëtte van Beek is naast St. Annafan ook arabist en reisjournalist (www.reisomtereizen.nl). Voor haar Annacolumn ontvangt ze graag anekdotes en foto’s rond Anna op de Sultan’s Trail. 31
cartoon
32
W
Word deelnemer van de Sultan’s Trail
il jij deel uitmaken van de Sultan’s Trail, een gezellige, groeiende community van wandelliefhebbers met veel wandelervaring in Nederland, de Balkan en West-Europa?
ook opgenomen in het Fermanregister.
Als deelnemer krijg je een eenmalige korting van €23,50 op een reis die we organiseren. Daarnaast krijg je korting op de toegangsprijs van Sultan’s TrailbijeenkomWord dan nu deelnemer! sten, die twee keer per jaar plaatsVoor €23,50 ben je een jaar lang vinden. deelnemer. We sturen je dan het wandelpaspoort van de Sultan’s Ook sturen we je het Sultan’s Trail Trail toe, een persoonlijk docu- Magazine toe en ontvang je per ment waarmee je hulp en (in de e-mail onze tweemaandelijkse toekomst) kortingen kunt krijgen nieuwsbrief. bij de aangesloten organisaties en ondernemers langs de Sultan’s Je partner en kinderen tot 18 jaar Trail. In het wandelpaspoort kun je betalen €18,50. onderweg ook stempels verzameJe kunt je aanmelden op de weblen, een leuk souvenir van je reis! site: www.sultanstrail.nl Bovendien kom je als lid in aanOf word donateur en help mee merking voor de Ferman: een met het realiseren van een goed erecertificaat voor wandelaars gemarkeerde Sultan’s Trail. die ten minste vanuit Edirne naar Istanbul zijn gelopen. Of per fiets of te paard vanuit Sofia naar Istanbul zijn gereisd. Zij worden Bankgegevens Triodos Bank: NL60 TRIO 0254 6400 60 BIC: TRIONL2U t.n.v. Stichting Sultan’s Trail - A European Cultural Route
33
foto Iris Bezuijen
34
35
www.sultanstrail.nl