Unidad didáctica AS MALLAS

AS MALLAS MATERIAIS DIDÁCTICOS DO CEIP SAN XOÁN. 3º CICLO

1

Plan Proxecta. Aula TIC San Xoán. Normalización Lingüística.

Titorías de 3º Ciclo

AS MALLAS Denomínase malla a operación que se fai cos cereais (trigo, centeo, avea, cebada…) despois da sega para separar o gran da palla. Na nosa comunidade, esta actividade comeza no mes de agosto e realízase na eira.

Para este traballo, antigamente usábanse os mallos, que están formados por dous paus, un longo e un curto, articulados entre si por dúas pezas de coiro.

Para mallar, cóllese o mallo e bátese sobro da espiga do centeo ata sacarlle o gran.

Outras ferramentas que se empregan son angazos de madeira e ferro, rodos para limpar e xuntar o centeo despois da malla.

Cando o centeo está ben mallado, a palla sen grans, chámase colmo e empregábase para tapar as pallozas, muíños...

O gran métese en sacos, co tempo, mídese co ferrado e bótase nas arcas. Cando é moito, gárdase na tulla.

2

Plan Proxecta. Aula TIC San Xoán. Normalización Lingüística.

Titorías de 3º Ciclo

Hoxe, esta maneira de mallar desapareceu.

As máquinas “trilladoras” suplantaron o mallo e isto converteuse nunha lembranza.

A seguinte máquina que apareceu foi a malladora, movida por medio dun motor de gasolina, separaba o gran da palla e, incluso as máis modernas, xa limpan o gran.

Aliviaron ao traballador do campo, pero tamén o deshumanizaron o labor nel.

Os colmeiros e a palla gárdanse nos palleiros. Alí quedan ata que se precisan.

Os primeiros empréganse para colmar as pallozas, palleiros, muíños... e a palla serve para estrar os animais, dar de comer ao gando...

Na actualidade, todos estes traballos fanse con modernas colleitadoras, que traballan nas fincas e deixan todo feito, separan o gran da palla, limpan o gran e, incluso, empacan a palla.

3

Plan Proxecta. Aula TIC San Xoán. Normalización Lingüística.

Titorías de 3º Ciclo

BUSCA NA LECTURA, OBSERVA AS IMAXES E RESPONDE:

Define coas túas palabras os nomes que aparecen subliñados: MALLA: EIRA: MALLO: RODO: ANGAZO: TRILLADORAS: MALLADORA: COLMEIRO: PALLA: PALLEIRO: FERRADO: TULLA: GRAN: COLLEITADORA: Que outras actividades coñeces que se realicen no campo no verán?

Escolle un destes refráns e trata de explicar coas túas palabras o seu significado: Dao Dios na eira e tólleo Marta na maseira.

Déao Dios na eira, e cózao Marta na lareira.

Durmir e gardar a eira, non hai maneira.

Limpa e arranxa a eira cando está agosto á beira.

O sol na eira, e a chuvia na nabeira.

Ver a palla en ollo alleo e non a viga no propio.

Unha palla non fai palleiro, pero axuda ao compañeiro.

4

Plan Proxecta. Aula TIC San Xoán. Normalización Lingüística.

Titorías de 3º Ciclo

AGORA... A VER O QUE ES CAPAZ DE DESCUBRIR

Arrodea os meses en que se pode mallar.

A que estación do ano pertencen?

Imaxina cal é a causa para que sexan eses meses e non outros.

Sinala en que zonas de España os cereais son a colleita maioritaria.

Por que cres que é así?

Agora, vai buscar a Internet: Intenta averiguar o nome da “malla” noutras línguas: Castelán: Vasco: Catalán: Inglés: Francés: Portugués:

5

Plan Proxecta. Aula TIC San Xoán. Normalización Lingüística.

Titorías de 3º Ciclo

Observa a reprodución destes aperos de labranza. Cales opinas que se podían utilizar para o tratamento da palla e o gran?

Sabes como se chaman?

Observa estas fotografías e intúe cales destes campos son sometidos á malla, chegado o seu tempo:

Máis información: Wikipedia: Que é a malla?

Festas estacionais en Galicia: As mallas Festas de interese turístico en Galicia. A malla.

Video explicativo. O Caurel, malla en Vilamor.

6

Plan Proxecta. Aula TIC San Xoán. Normalización Lingüística.

Titorías de 3º Ciclo