Darganfod
HARDDWCH CYMRU Calendr 2018
Discover
SCENIC WALES Calendar 2018
Croeso
Welcome
Croeso i galendr 2018 sy’n dathlu Tirweddau Gwarchodedig Cymru.
Welcome to the 2018 calendar which celebrates Wales’ Protected Landscapes.
Gobeithio y byddwch yn mwynhau dod i adnabod ein hardaloedd arbennig dros y misoedd nesaf a darganfod cymaint sydd i’w weld a’i wneud gydol y flwyddyn.
We hope you enjoy finding out about our cherished areas over the coming months and discover just how much there is to see and do throughout the year.
Mae Tirluniau Gwarchodedig yn cynnwys rhannau o gefn gwlad gorau Prydain ar gyfer cerdded, beicio, marchogaeth a gwylio bywyd gwyllt. Hefyd mae cyfleon gwych ar gyfer archwilio ogofâu, canŵio, hwylio a physgota. Mewn difri gellir gwneud unrhyw weithgaredd awyr agored yn awyrgylch gwych y Tirluniau Gwarchodedig. 0 lonydd gwledig, coedlannau hynafol, pentrefi hardd a nodedig i weirgloddiau llawn blodau, parcdir hanesyddol, gweundiroedd gwyllt, arfordiroedd trawiadol a mwy, mae AHNE a Pharciau Cenedlaethol Cymru yn cynnwys pob agwedd o gefn gwlad Prydain a bron pob math o aderyn, planhigyn ac anifail yn y wlad.
Our Protected Landscapes have some of Britain’s best countryside for walking, cycling, horse-riding and wildlife-watching. And there’s also great caving, canoeing, sailing and fishing to be found too. In fact if you can do it outdoors, you can probably do it in the fantastic landscapes of our Protected Landscapes. From quiet lanes, ancient woodlands, distinctive and attractive villages, to flower-filled hay meadows, historic parkland, wild moors, dramatic coastlines and more, the Welsh AONBs and National Parks include every aspect of Britain’s countryside and almost every kind of bird, plant and animal in the country.
Beth ydi Tirluniau Gwarchodedig?
What are Protected Landscapes?
Ardaloedd o Harddwch Naturiol Eithriadol a Pharciau Cenedlaethol
Areas of Outstanding Natural Beauty and National Parks
¬ s Gwarchod a gwella harddwch naturiol, bywyd gwyllt a threftadaeth ddiwylliannol yr ardaloedd
¬ s¬ #ONSERVE¬AND¬ENHANCE¬THE¬NATURAL¬BEAUTY ¬ wildlife and cultural heritage of their areas.
Yn ogystal
¬ s¬ .ATIONAL¬0ARKS¬ARE¬REQUIRED¬TO¬PROMOTE¬¬ opportunities for understanding and enjoyment of the special qualities of the National Park by the public.
¬ s Mae’n ofynnol i Barciau Cenedlaethol hyrwyddo dealltwriaeth a mwynhad y cyhoedd o nodweddion arbennig y Parc Cenedlaethol. ¬ s Caiff AHNE eu hannog i ddiwallu anghenion gweithgareddau hamdden, cyn belled a’u bod yn cyd-fynd efo gwarchod harddwch naturiol ac efo anghenion amaethyddiaeth, coedwigaeth a meysydd eraill o’r fath.
In addition
¬ s¬ !/."S¬ARE¬ENCOURAGED¬TO¬MEET¬THE¬ demand for recreation, provided it is consistent with the needs of agriculture, forestry and other uses.
Clawr / Cover: Pen Pyrod, Gŵyr / Worms Head, Gower © DASA / CCS
Manylion cyswllt ar gyfer Tirluniau Gwarchodedig yng Nghymru: Contact details for Protected Landscapes in Wales: The NAAONB is an influential, trusted charity that is the unified voice for the AONB Family. Celebrating the unique identity of its individual members and harnessing the collective experience, enthusiasm and goodwill of the AONB Family, they work with others to achieve shared objectives.
Mae CGAHNE yn elusen ymddiriedol, ddylanwadol sydd yn llais unedig i’r teulu ANHE. Yn dathlu hunaniaeth unigryw ei aelodau unigol ac yn casglu cyd brofiadau, brwdfrydedd ac ewyllys da’r teulu ANHE, maent yn cydweithio gyda eraill i gyflawni cyd amcanion.
Cymdeithas Awdurdodau Parciau Cenedlaethol Prydeinig - yn dod â’r 15 Parc Cenedlaethol yng Nghymru, Lloegr a’r Alban ynghyd i godi proffil a hyrwyddo cydweithio. UK Association of National Park Authorites bringing together the 15 National Park Authorities of England, Scotland and Wales to raise their profile and to promote joint working. www.nationalparks.gov.uk
Y Cod Cefn Gwlad
The Countryside Code
s¬"YDDWCH¬YN¬DDIOGEL¬ ¬CYNLLUNIWCH¬YMLAEN¬ llaw a dilynwch unrhyw arwyddion
s¬"E¬SAFE¬ ¬PLAN¬AHEAD¬AND¬FOLLOW¬ any signs
s¬'ADEWCH¬GIATIAU¬AC¬EIDDO¬FEL¬YR¬YDYCH¬ yn eu cael nhw
s¬,EAVE¬GATES¬AND¬PROPERTY¬AS¬YOU¬ find them
s¬'WARCHODWCH¬BLANHIGION¬AC¬ANIFEILIAID¬ âc ewch â’ch sbwriel adref gyda chi
s¬0ROTECT¬PLANTS¬AND¬ANIMALS¬AND¬TAKE¬ your litter home
s¬#ADWCH¬EICH¬CI¬DAN¬REOLAETH
s¬+EEP¬DOGS¬UNDER¬CLOSE¬CONTROL
s¬"YDDWCH¬YN¬YSTYRIOL¬O¬BOBL¬ERAILL
s¬#ONSIDER¬OTHER¬PEOPLE
Goleudy’r Mwmbwls Gŵyr / Mumbles Lighthouse, Gower © DASA / CCS
PC Bannau Brycheiniog Brecon Beacons NP t: 01874 624437 www.breconbeacons.org
AHNE Dyffryn Gwy Wye Valley AONB t: 01600 713977 www.wyevalleyaonb.org.uk
AHNE Llŷn Llŷn AONB t: 01758 704155 www.ahne-llyn-aonb.org
PC Arfordir Penfro Pembrokeshire Coast NP t: 01646 624800 www.pembrokeshirecoast.wales www.arfordirpenfro.cymru
PC Eryri Snowdonia NP t: 01766 770274 www.eryri.llyw.cymru www.snowdonia.gov.wales
AHNE Ynys Môn Isle of Anglesey AONB t: 01248 752428 www.anglesey.gov.uk/AONB www.ynysmon.gov.uk/AHNE
AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy Clwydian Range and Dee Valley AONB t: 01352 810614 www.clwydianrangeanddeevalleyaonb.org.uk www.ahnebryniauclwydadyffryndyfrdwy.org.uk
AHNE Gŵyr Gower AONB t: 01792 635094 / 635741 www.swansea.gov.uk/aonb www.abertawe.gov.uk/aohne www.visitswanseabay.com www.dewchifaeabertawe.com
Ionawr January
Ynys Enlli / Bardsey Island © Ben Porter (www.benporterwildlife.co.uk)
Ll/Mo
Ma/Tu
Me/We
Ia/Th
Gw/Fr
Sa/Sa
Su/Su
1
2
3
4
5
6
7
Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Llŷn Mae Penrhyn Llŷn yn ardal o dirlun ac arfordir naturiol a thrawiadol. Mae bryniau igneaidd megis Garn Fadryn yn britho’r penrhyn ac mae Tre’r Ceiri sydd ar yr Eifl yn un o’r bryngaerau Oes yr Haearn gorau ym Mhrydain. Hefyd, mae Llŷn yn gyfoethog o ran ei diwylliant Cymreig ac yn un o gadarnleoedd yr iaith Gymraeg.
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
Arfordir amrywiol iawn sydd yma, yn cynnwys clogwyni serth, aberoedd caregog a thraethau bendigedig ac mae adar megis y fulfran, yr wylog, y pâl a’r frân goesgoch yn ffynnu yma. Mae Llwybr Arfordir Cymru yn ffordd wych o fwynhau a darganfod yr ardal. Mae’n dilyn llwybr y pererinion gynt ar eu taith i Enlli, sy’n lle arbennig yn hanes Cymru yn ogystal â bod yn Warchodfa Natur Genedlaethol. Am fwy o wybodaeth am yr ardal arbennig hon, ewch i www.ahne-llyn-aonb.org
Llŷn Area of Outstanding Natural Beauty 29
30
31
Ynys Enlli / Bardsey Island © Ben Porter (www.benporterwildlife.co.uk)
The Llŷn Peninsula is an area of dramatic and unspoilt landscape and coast. Volcanic peaks such as Garn Fadryn are prominent and Tre’r Ceiri on the Eifl mountains is one of Britain’s best preserved Iron Age hillforts. © Ben Porter (www.benporterwildlife.co.uk)
Llŷn is also rich in Welsh culture and is one of the Welsh language’s strongholds. A combination of rocky shores, stone and pebble beaches and sandy bays attract birds such as the cormorant, guillemot, puffin and chough. The Wales Coastal Path is one of the best ways to enjoy and explore the area. It closely follows the pilgrim route to Bardsey, which has a special place in Welsh history. To find more about this wonderful area, please visit www.ahne-llyn-aonb.org
Chwefror February Ll/Mo
Ma/Tu
Me/We
© Phillip Veale
Ia/Th
Gw/Fr
Sa/Sa
Su/Su
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Bioamrywiaeth Rydym yn gwarchod 25% o dirwedd Cymru. O rugieir duon i adar drycin Manaw, rydym yn gweithio i warchod rhai o rywogaethau pwysicaf Cymru.
Biodiversity 19
20
21
26
27
28
22
23
24
25
We protect 25% of the Welsh landscape. From black grouse to Manx shearwater, we help to protect some of Wales’ key species.
© Linda Wright
© Ben Porter (www.benporterwildlife.co.uk)
© Vicky Knight
Mawrth March Ll/Mo
Ma/Tu
Me/We
© Phillip Veale
Ia/Th
Gw/Fr
Sa/Sa
Su/Su
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Bannau Brycheiniog Mae’r gwanwyn ym Mharc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog yn werth ei weld. Gwyliwch y dirwedd yn dod yn fyw ar ôl misoedd y gaeaf, gyda ffrwydriad o wahanol fathau o wyrdd, wrth i’r golau symud ar draws copaon y mynyddoedd mewn tirlun a gerfiwyd gan rewlifoedd filiynau o flynyddoedd yn ôl. Dyma leoliad perffaith ar gyfer antur chwedlonol, gyda digonedd o fynyddoedd a rhaeadrau. Nid dim ond yn ystod y dydd y mae’r parc yn llawn bywyd. Gafaelwch mewn blanced a sbienddrych a mwynhewch nosweithiau’r gwanwyn dan ganopi o sêr. Ar noson glir fe welwch fod Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog yn lleoliad perffaith ar gyfer syllu ar y sêr. Mewn gwirionedd, rydym ni’n un o ddim ond deg lleoliad yn y byd sydd wedi ei ddyfarnu â statws Gwarchodfa Awyr Dywyll Ryngwladol. Fe allem ni barablu’n ddiddiwedd ynglŷn â pha mor brydferth yw Bannau Brycheiniog yn ystod y dydd a’r nos, ond byddai’n llawer gwell i chi brofi’r antur drosoch eich hun a darganfod y chwedlau yn eich amser eich hun.
25
Brecon Beacons 26
27
28
29
© Nigel Forster
30
31
© Michael Sinclair
Spring in the Brecon Beacons National Park is a sight to behold. Watch the landscape come to life from the winter months in a burst of a thousand shades of green, as the light moves across the mountain peaks of a landscape sculpted by glaciers millions of years ago. It’s the perfect place to have a legendary adventure, with hills and waterfalls galore. It’s not only in the day time that the park is full of life. Grab a blanket and binoculars and enjoy the spring evenings under a canopy of stars. On a clear night you’ll discover that the Brecon Beacons National Park is the perfect destination for star gazing. In fact we are one of only ten places in the world that have been awarded International Dark Sky Reserve status. We could go on and on about how beautiful the Brecon Beacons are both in the day and at night, but it would be a lot better if you experience the adventure and discover the legends at your own pace.
Ebrill April Ll/Mo
Ma/Tu
© Dyffryn Gwy AHNE / Wye Valley AONB
Me/We
Ia/Th
Gw/Fr
Sa/Sa
30
Su/Su 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
Brockweir © Linda Wright
27
28
29
Kymin © Linda Wright
Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Dyffryn Gwy Mae afon Gwy, sy’n ymddolenni’n urddasol ar hyd y ffin rhwng Cymru a Lloegr, yng nghanol Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Dyffryn Gwy. Tan ddiwedd y 19eg ganrif, roedd afon Gwy’n afon weithiol, yn frith o hwyliau a chyda thafarndai niferus ar ei glannau a oedd yn gwasanaethu cychwyr, masnachwyr a theithwyr a ddefnyddiai’r briffordd ddyfrllyd hon. Mordwyai cychod gwaelod gwastad o’r enw cychod Hafren filltiroedd lawer i fyny’r afon, gan ddod â dylanwad y môr i’r mewndir. Dewch i ddarganfod ein treftadaeth forol annisgwyl yn ystod Blwyddyn y Môr yn 2018. Arferai twristiaid fwynhau teithiau mewn cychod hefyd ar hyd afon Gwy. Ddau gan mlynedd yn ôl, roedd yn ffasiynol iawn i weld yr adfeilion rhamantus yn Nhyndyrn a darganfod ysbrydoliaeth yn y dirwedd hardd, yn union fel y gwna ymwelwyr heddiw. Bydd Abaty Tyndyrn yn ganolbwynt ar gyfer gosodiad celf nodedig yn ystod Gŵyl Afon Dyffryn Gwy 2018 a gynhelir rhwng 5 ac 19 Mai. Ymunwch â ni am wledd artistig o ganeuon a straeon a golygfeydd ysblennydd wrth archwilio coetiroedd hynafol Dyffryn Gwy. Croeso i’n glannau godidog #GwladGwlad
Wye Valley Area of Outstanding Natural Beauty The river Wye, meandering majestically through the Welsh/English borders, is the heart of the Wye Valley Area of Outstanding Natural Beauty. Until the late 19th century the Wye was a working river, dotted with sails and lined with riverside taverns serving the watermen, merchants and travellers who used this watery highway. Flat bottomed boats, called trows, navigated many miles upriver, bringing the influence of the sea far inland. Discover our surprising maritime heritage during the Year of the Sea in 2018. Tourists also enjoyed boat tours along the Wye. Two hundred years ago it was the height of fashion to view the romantic ruins at Tintern and find inspiration in the picturesque landscape, just as visitors do today. Tintern Abbey will be the focal point for a remarkable art installation during the 2018 Wye Valley River Festival running from 5th to 19th May. Join us for an artistic outpouring of song, story and spectacle exploring the ancient woodlands of the Wye Valley. Welcome to our epic shores #Findyourepic
Mai May Ll/Mo
Ynys Sgomer / Skomer Island © APCAP / PCNPA
Ma/Tu
Me/We
Ia/Th
Gw/Fr
Sa/Sa
Su/Su
1
2
3
4
5
6
Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro Wrth i’r gwanwyn ildio’i le i’r haf, mae Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro yn lleoliad gwirioneddol syfrdanol i grwydro ynddo. Gwelir carped o glustog Fair, gludlys arfor, serennyn y gwanwyn a bysedd y cŵn yn cofleidio’r arfordir. Mae Llwybr Cenedlaethol Arfordir Penfro yn datgelu tirlun heb ei ail. Ceir 186 o filltiroedd i’w crwydro, gan gynnwys clogwyni arswydus, cildraethau cysgodol a thraethau tywodlyd eang.
7
8
9
10
11
12
13
Yn y môr mae rhyfeddodau’n parhau. Yn y moroedd hyn fe gewch gipolwg ar forloi, llamhidyddion a dolffiniaid ac mae’n hynysoedd yn gartref i gyfoeth o adar nythu megis y pâl, gŵydd y weilgi, y wylog, gwalch y penwaig ac aderyn drycin Manaw.
14
15
16
17
18
19
20
Mae tri atyniad Awdurdod y Parc Cenedlaethol, Castell a Melin Heli Caeriw, Pentref Oes Haearn Castell Henllys ac Oriel a Chanolfan Ymwelwyr Oriel y Parc, i gyd yn cynnig profiadau rhagorol mewn tair ardal nodedig yn y tirlun o safon byd yma.
21
22
23
24
25
26
27
I ddysgu rhagor, ewch i www.arfordirpenfro.cymru.
Pembrokeshire Coast National Park 28
29
30
As spring starts to settle into summer, the Pembrokeshire Coast National Park is a truly breathtaking location to explore. Carpets of thrift, sea campion, spring squill and foxgloves hug the coastline.
31
Porth Mawr / Whitesands © APCAP / PCNPA
Staciau’r Heligog / Stack Rocks © APCAP / PCNPA
The Pembrokeshire Coast Path National Trail opens up this sublime landscape. There are 186 miles to explore, taking in jaw-dropping cliff tops, sheltered coves and vast sandy beaches. Out to sea the wonders continue with opportunities to spot seals, porpoise and dolphins and our offshore islands are home to a rich abundance of nesting seabirds such as puffins, gannets, guillemots, razorbills and shearwaters. The National Park Authority’s three attractions - Carew Castle and Tidal Mill, Castell Henllys Iron Age Village and Oriel y Parc Gallery and Visitor Centre - all offer fantastic days out in three distinctive areas of this world-class landscape. To learn more visit www.pembrokeshirecoast.wales.
Mehefin June Ll/Mo
4
Ma/Tu
5
11
18
25
12
19
26
Me/We
6
13
20
27
Maen Ceti, Cefn Bryn / Arthurs Stone, Cefn Bryn © DASA / CCS
Ia/Th
7
14
21
28
Awyr y Nos, Bae’r Tri Chlogwyn / Night sky, Three Cliffs Bay © DASA / CCS
Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Gŵyr
Gw/Fr
Sa/Sa
Su/Su
1
2
3
Dynodwyd AoHNE Gŵyr ym 1956, i gydnabod arfordir creigiog trawiadol Gŵyr a’i amgylchedd naturiol rhagorol ac am fod yn un o’r lleoedd olaf yn ardal ddiwydiannol de Cymru i feddu ar harddwch naturiol heb ei ddifetha.
10
Mae golygfeydd godidog ac amrywiol Gŵyr yn amrywio o dwyni brau a morfeydd heli yn y gogledd i glogwyni calchfaen trawiadol ar hyd arfordir y de, a thraethau tywod eang rhyngddynt. Ym mherfedd y penrhyn, mae bryniau Cefn Bryn a Mynydd Rhosili’n edrych dros dirwedd o gaeau bach traddodiadol, cymoedd coediog a thiroedd comin agored.
8
15
22
29
9
16
23
17
24
30
Bae’r Tri Chlogwyn / Three Cliffs Bay © DASA / CCS
Mae Gŵyr yn denu syrffwyr a phob math o bobl sy’n dwlu ar draethau, ynghyd â cherddwyr, dringwyr a beicwyr. Mae hefyd yn ardal ffermio draddodiadol lle mae ffermydd teuluol yn tyfu amrywiaeth o gnydau a ffrwythau ac yn pori defaid a gwartheg ar y tir comin. Ym “Mlwyddyn y Môr” eleni, dewch i gael eich antur eich hun ar draethau a chlogwyni eiconig penrhyn Gŵyr – ewch i “Dyma Gŵyr” am ragor o wybodaeth.
Gower Area of Outstanding Natural Beauty Gower AONB was designated in 1956, in recognition of Gower’s dramatic rocky coastline, its outstanding natural environment, and as an outpost of unspoilt natural beauty in industrial South Wales. Rich and diverse, Gower’s scenery ranges from fragile dune and salt marsh in the north to the dramatic limestone cliffs along the south coast, intercut by wide sand beaches. Inland, the hills of Cefn Bryn and Rhossili Down dominate the landscape of traditional small fields, wooded valleys and open commons. Gower attracts surfers and beach-lovers of all kinds, along with walkers and cyclists. It is also a traditional farming area, where small family farms grow crops, and graze sheep and cattle on the commons. In this “Year of the Sea”, come and have your own adventure on Gower’s iconic beaches and cliffs – visit “This is Gower” to find out more.
Gorffennaf July Ll/Mo
Ma/Tu
30
31
2
9
3
10
Me/We
4
11
Ogwen © APCE / SNPA
Ia/Th
5
12
Gw/Fr
6
13
Sa/Sa
7
14
Parc Cenedlaethol Eryri
1
Mis Gorffennaf yw’r mis perffaith i gael eich ysbrydoli gan Barc Cenedlaethol Eryri. Dros y canrifoedd, ysbrydolwyd beirdd, artistiaid, awduron, ffotograffwyr, cyfansoddwyr caneuon, crefftwyr ac eraill gan Eryri.
8
A ‘does dim syndod pam! Mae 823 milltir sgwâr, o Abergwyngregyn yn y gogledd i Aberdyfi yn y de, yn llawn cyfleoedd ar gyfer pobl o bob oed i gael eu hysbrydoli gan olygfeydd gwych o o fynyddoedd garw, traethau tywod maith, glannau afonydd difyr a llynnoedd crisial.
Su/Su
15
Pam na fentrwch i weld y Rhaeadr Fawr yn Abergwyngregyn, neu gerdded ar hyd Llwybr y Pysgotwyr ger Beddgelert? Pam nad ewch i feicio ar hyd Llwybr Mawddach rhwng Dolgellau a Bermo? Neu beth am daith fwy hamddenol, ar hyd Llwybr y Pontydd ger Betws y Coed, neu Lyn Mair ger Maentwrog? Gellir canfod mwy o fanylion ynglŷn â’r llwybrau hyn, a mwy ar wefan yr Awdurdod, www.eryri.llyw.cymru.
16
17
18
19
20
21
22
Snowdonia National Park 23
24
25
26
Lôn Gwyrfai © APCE / SNPA
27
28
29
Yr Ysgwrn © APCE / SNPA
July is the perfect month to be inspired by Snowdonia National Park. Over the centuries, poets, artists, authors, photographers, songwriters and craftspeople and others have been inspired by Snowdonia. And there’s no wonder why! Its 823 square miles, stretching from Abergwyngregyn in the north to Aberdyfi in the south, are filled with opportunities for people of all ages to be inspired by great views of rugged mountains, long sandy beaches, fascinating river banks and crystal lakes. Why not visit Rhaeadr Fawr (the great falls) at Abergwyngregyn, or take the Fisherman’s Path near Beddgelert? Why not cycle along the Mawddach Trail between Dolgellau and Barmouth? Or for a more leisurely walk, why not stroll along the Bridges Walk near Betws y Coed or Llyn Mair near Maentwrog? More details on these paths and more can be found on the Authority’s website, www.snowdonia.gov.wales.
Awst August Ll/Mo
6
13
Ma/Tu
7
14
Tintern © Gemma Wood
Me/We
Ia/Th
Gw/Fr
Sa/Sa
Su/Su
1
2
3
4
5
8
15
9
16
10
17
20
21
22
23
24
27
28
29
30
31
11
18
25
Gweithgareddau Hamdden Cynaliadwy Mae cefn gwlad yn rhywle I bawb ei fwynhau. Gallwch fynd am dro yno, mynd am antur neu yn syml, ymlacio.
12
Beth bynnag yr hoffwch ei wneud, cofiwch ei barchu.
19
Sustainable Recreation
26
Our countryside is there for everyone to explore, enjoy, have adventures in, or have a quiet moment in - it’s up to you. But most importantly it’s there for everyone to respect.
Beicio ym Mryniau’r Preseli / Cycling in the Preseli Hills © APCAP / PCNPA
© BBNP
© Gareth Kirkham
Medi September Ll/Mo
Ma/Tu
Me/We
Traeth y Dynion (Creek), Amlwch © Ffotograffiaeth Barry Allen Photography
Ia/Th
Gw/Fr
Sa/Sa
Su/Su
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
24
18
25
19
26
20
27
Bae Cemlyn / Cemlyn Bay © Hawlfraint y Goron (2007) Croeso Cymru, cedwir pob hawl / Crown Copyright (2007) Visit Wales, all rights reserved
21
28
22
29
23
30
Hwylfyrddio / Windsurfing, Rhosneigr © Hawlfraint y Goron (2008) Croeso Cymru, cedwir pob hawl / Crown Copyright (2008) Visit Wales, all rights reserved.
Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Ynys Môn Mae AHNE Ynys Môn yn ddynodiad arfordirol gan fwyaf yn cynnwys penrhynau creigiog, traethau tywodlyd eang a chefn gwlad hardd. Nodweddir y gogledd gan glogwyni geirwon, cilfachau creigiog a thraethau tywodlyd tra yn y de gwelir twyni tywod sy’n rhedeg draw at Fae Aberffraw ac Abermenai. Gwelir dylanwad canrifoedd o ddynoliaeth ar y tir. Ymysg patrwm clytwaith y caeau sydd wedi eu rhannu gan waliau cerrig traddodiadol a gwrychoedd, mae siambrau claddu o’r Oes Efydd, meini hirion ac olion cytiau crynion o Oes yr Haearn.
Isle of Anglesey Area of Outstanding Natural Beauty The Isle of Anglesey AONB is predominantly a coastal designation of rocky headlands and sweeping sandy beaches in the north, which contrast with the dunes of the south that roll away down to Aberffraw Bay and Abermenai. The hinterland is influenced by centuries of human interaction. Amidst the patchwork of field patterns, bordered by traditional stone walls and hedgerows, are Bronze Age burial chambers, standing stones and Iron Age hut circles.
Hydref October
© BCDD AHNE / CRDV AONB
Ll/Mo
Ma/Tu
Me/We
Ia/Th
Gw/Fr
Sa/Sa
Su/Su
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy yw ucheldir dramatig ffiniol Gogledd Cymru. Ers ei estyniad ym 2011mae’r AHNE yn ymledu dros 390 cilomedr sgwar o fryniau agored, mawndir grugog, creigiau a dyffrynoedd calchfaen. Mae bron yn cyffwrdd yr arfordir ger Prestatyn yn y gogledd ac yn ymestyn I gopa Moel Fferna, 630 medr o uchder, yn myneddoedd anghysbell y Berwyn. Mae’n ardal fywiog gyda phatrymau o dir amaeth, coedwigaeth, a hamdden cynaliadwy. Mae’r ardal yn cynnwys dyffryntawel Dyfrdwy, dref bywiog Llangollen gyda’I Eisteddfod Rhyngwladol unigryw, Campwaith Thomas Telford – Traphont ddŵr Pontcysyllte, a llonyddwch camlas Llangollen. Mae’r dynodiad AHNE, un o bump yn unig yng Nghymru, yn gwarchod ei harddwch naturiol syfrdanoli genhedlaethau y dyfodol. Ond nid yw yn stroi am le yn unig. Mae am y pobl hefyd. Mae pobl wedi ffurfio y tirwedd nodedig hon ers Oes yr Haearn pan adeiladwyd cadwyn o fryn gaerau ar hyd Bryniau Clwyd a Mynydd Llantysilio. Mae’nt yn dal I adael eu ôl heddiw. Mae Llwybr Cenedlaethol Clawdd Offa yn ymestyn drwy’r holl AHNE o Brestatyn I’r Waun, ac yn ffordd wych I gysylltu â‘n amrywiaeth unigryw Cymreig o natur, treftadaeth, a diwylliant. Mae’n un o dirweddau sydd wedi ei ddarganfod leiaf o dirweddau arbenig Prydain, ond eto yn hawddi’r ganfod.
Clwydian Range & Dee Valley Area of Outstanding Natural Beauty
31
Eglwyseg © Chris Davies
Ardal Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy
© Chris Davies
The Clwydian Range & Dee Valley Area of Outstanding Natural Beauty (AONB) is the dramatic upland frontier of North Wales. Since being extended in 2011 the AONB now covers 390 square kilometres of windswept hilltops, heather moorland, limestone crags and valleys. Almost touching the coast at Prestatyn Hillside in the north and stretching to the summit of Moel Fferna at 630 meters in the remote Berwyn Mountains. Yet it is a vibrant place with a working mosaic of farming, forestry and sustainable recreation. The area includes the serene Dee Valley with vibrant Llangollen and its unique International Eisteddfod, whilst it stretches east to Thomas Telford’s masterpiece – the Pontcysyllte Aquaduct, and the tranquillity of the Llangollen Canal. Being designated an AONB, one of just five in the whole of Wales, protects its stunning natural beauty for future generations. But this is not just the story of a place – it’s about people too. Humans have shaped this remarkable landscape since the Iron Age tribes built a chain of hillforts all along the Clwydian Range and Llantysilio Mountains. They are still making their mark today. Offa’s Dyke Path National Trail, which passes right through the whole AONB from Prestatyn to Chirk, is a great way to connect with our unique Welsh blend of nature, heritage and culture. We’re one of the least discovered yet easiest to explore of Britain’s finest landscapes.
Tachwedd November Ll/Mo
Ma/Tu
Me/We
Bedd Arthur © APCAP / PCNPA
Ia/Th
Gw/Fr
Sa/Sa
Su/Su
Amgylchedd Hanesyddol
1
2
3
4
Rydym yn helpu i
ddatgloi’r gorffennol 5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
26
20
27
21
28
22
29
Tretower © BBNPA
23
24
25
30
Gwaith Brics Porth Wen / Porth Wen Brickworks © AHNE Ynys Môn / Anglesey AONB
Gyda thechnegau yn amrywio o dimau archaeoleg cymunedol i ddelweddau laser mae gennym well dealltwriaeth o’n tirluniau gwarchodedig yn awr nag a fu erioed.
Historic Environment We help unlock the past From community archaeology teams to the latest laser imagery, our protected landscapes are better understood now than they’ve ever been. Hen Siop Plas Carmel ger Aberdaron / The Old Shop at Plas Carmel near Aberdaron © Gareth Jenkins
Rhagfyr December Ll/Mo
Ma/Tu
Me/We
Ia/Th
Gŵyl Afon Dyffryn Gwy / Wye Valley River Festival © Jack Offord
Gw/Fr
31
Sa/Sa
Su/Su
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Cymuned Rydym yn cefnogi cymuned fyw a gweithredol. O Eisteddfodau i ddatblygiadau economaidd ar raddfa fechan, rydym yn cynnal ein cymunedau.
Community 17
18
19
20
21
22
23
We Support living, working communities.
24
25
26
27
28
29
30
From Eisteddfodau to small-scale economic development, we support our communities.
Canalathon © BBNPA
Pentref Oes Haearn / Castell Henllys Iron Age Village © PCA/PCNP
© Dyffryn Gwy AHNE / Wye Valley AONB
Darganfod HARDDWCH CYMRU - Calendr 2018
Discover SCENIC WALES - Calendar 2018
Ionawr January
Chwefror February
Mawrth March
Ebrill April
Mai May
Mehefin June
AHNE Llŷn Llŷn AONB
Bioamrywiaeth Biodiversity
Bannau Brycheiniog Brecon Beacons
AHNE Dyffryn Gwy Wye Valley AONB
Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro / Pembrokeshire Coast National Park
AHNE Gŵyr Gower AONB
Gorffennaf July
Awst August
Medi September
Hydref October
Tachwedd November
Rhagfyr December
Parc Cenedlaethol Eryri Snowdonia National Park
Gweithgareddau Hamdden Cynaliadwy Sustainable Recreation
AHNE Ynys Môn Isle of Anglesey AONB
AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy / Clwydian Range & Dee Valley AONB
Amgylchedd Hanesyddol Historic Environment
Cymuned Community