23289-09 JPRangers News W:Layout 9 04/12/2009 10:01 Page 1
Cyngor ar fwydo adar yr ardd Ddydd Sadwrn 14 Tachwedd, daeth 12 Ceidwad Parc Iau i'n digwyddiad a gwneud porthwyr adar gwych i helpu'r adar sy'n ymweld â'u gerddi yn ystod y gaeaf. Does dim llawer o fwyd naturiol i'r adar ei fwyta'r adeg hon o'r flwyddyn, felly beth am ddefnyddio rhai o'r awgrymiadau isod i'w denu a'u helpu drwy'r gaeaf eleni.
Helo CPI! Croeso i gylchlythyr CPI ar ei newydd wedd. Gobeithio eich bod i gyd wedi cael hydref wrth eich bodd a'ch bod wedi mwynhau'r lliwiau hyfryd a oedd i'w gweld ym mharciau Abertawe. Welsoch chi ddail y coed yn newid lliw ac yn disgyn? Mae'n adeg gyffrous o'r flwyddyn, mae'r tymheredd yn dechrau gostwng ac mae pawb yn paratoi ar gyfer y Nadolig. Hwyrach y cawn ychydig o eira'r gaeaf hwn. Mae gennym ychydig o eitemau newydd yn y cylchlythyr hwn gan gynnwys ‘Cornel Jeff’ a syniadau iechyd a ffitrwydd Draig, masgot Campau’r Ddraig.
Cynnwys Croeso CPI .................................................1 Newyddion Byd Natur ................................1 Syniadau Chwaraeon Draig ......................2 Digwyddiadau ...........................................2 Cornel Jeff..................................................3 Hwyl a gemau .......................................3&4
Pa fwyd sydd orau? Mae hadau blodau'r haul yn ddewis poblogaidd iawn ac maent yn denu sawl gwahanol fath o adar. Gallwch hefyd brynu cymysgeddau arbennig o hadau i ddenu gwahanol adar. Gwasgarwch eich cymysgedd ar fwrdd adar, rhowch beth ohono mewn porthwr sy'n hongian, neu gallwch ychwanegu bloneg ato a'i roi yn y porthwr sy'n cael ei ddisgrifio isod.
Sut i fwydo? Mae adar naill ai yn bwyta o'r ddaear sy'n golygu eu bod yn 'pigo' eu bwyd o'r ddaear neu oddi ar fwrdd adar. Mae enghreifftiau yn cynnwys y robin goch a'r golomen. Mae adar eraill er enghraifft, y titw a'r llinos, yn bwyta o borthwyr sy'n hongian. Felly, er mwyn denu amrywiaeth eang o adar, dylech ddarparu porthwyr sy'n hongian ac arwynebeddau gwastad. Gyda phob porthwr, cofiwch ei gadw'n llawn achos bydd yr adar yn dod i ddibynnu arno yn y tywydd oer. Cofiwch sicrhau nad yw anifeiliaid fel cathod yn gallu cael gafael yn eich porthwr!
Sut i wneud porthwr bloneg syml
: Yn gyntaf, bydd angen boncyff arnoch. : Gofynnwch i oedolyn ddrilio tyllau mawr yn y pren. : Llenwch y boncyff â chymysgedd o hadau adar a bloneg. : Driliwch dwll bach arall drwy ben y darn o bren a rhowch gortyn drwyddo. : Clymwch y porthwr i goeden sydd wedi'i gwarchod yn dda, neu mewn man arall lle gallwch ei weld!
23289-09 JPRangers News W:Layout 9 04/12/2009 10:04 Page 2
Jo^ cs
Canlyniadau'r Gystadleuaeth
Beth ydych yn ei gael os ydych yn croesi Rwdolff gyda buwch? Moodolff.
Yng nghylchlythyr yr hydref, gofynnwyd i chi anfon eich syniadau am enwau cywion yr elyrch i ennill gwerth £40 o dalebau Nando's. Yr enillydd oed Ben Jones. Awgrymodd Ben yr enwau Luke, Yoda ac Anakin a Leia ar gyfer cywion yr elyrch. Mae'n amlwg bod Ben yn hoff iawn o Star Wars.
Syniadau Draig Efallai ei bod yn oer y tu allan, ond does dim rhaid i'ch iechyd chi a'ch teulu ddioddef yn ystod y gaeaf.
Beth yw hoff garol Nadolig rhieni? Tawel Nos. Beth yw prifddinas Twrci? Stwffin. Beth mae hwyaid yn hoffi ei wneud adeg y Nadolig? Tynnu cwaceri.
3. Bwyta brecwast da Y gaeaf yw'r tymor perffaith i fwyta uwd. Bwytwch lond powlen o uwd poeth ar fore oer.
4. Bwyta mwy o ffrwythau a llysiau Pan mae'n oer ac yn dywyll y tu allan, gall fod yn demtasiwn llenwi'ch bol â bwyd sy'n afiach ond yn gysurus. Bwytwch yn iach, gan gynnwys pum dogn o ffrwythau a llysiau'r dydd. Os ydych yn ysu am rywbeth melys, beth am fwyta clementine neu satsuma suddlon, neu ffrwythau wedi sychu fel datys neu resins?
Dyma bum ffordd o wneud yn siŵr eich bod yn cadw'n heini ac yn iach, beth bynnag fo'r tywydd.
1.
Cael digon o gwsg
2. Yfed mwy o laeth
Rydych yn llawer mwy LLAETH tebygol o ddal annwyd yn y gaeaf. Mae cynnyrch llaeth fel caws ac iogwrt yn ffynonellau gwych o brotein, fitaminau a chalsiwm. Ceisiwch ddewis llaeth hanner-sgim neu laeth sgim ac iogwrt braster isel yn hytrach na llaeth cyflawn.
5. Byw bywyd actif ! Rhowch gynnig ar weithgareddau newydd i'r teulu cyfan.
Digwyddiadau’r Gaeaf 9 Ionawr
Plannu bylbiau dan do ac addurno potiau
Peidiwch â defnyddio misoedd oer y gaeaf fel esgus i aros yn y tŷ a diogi. Mentrwch allan a rhowch gynnig ar weithgaredd newydd; ewch am dro egnïol a ffres ar y traeth neu yn y parc. Byddwch yn teimlo'n wych.
Tˆy'r Blodau, Parc Singleton
10.00am - 12.00pm
13 Chwefror Chwaraeon a gemau
Canolfan Ddarganfod, Parc Brynmill
10.00am - 12.00pm
16 Chwefror Gwylio adar
Tˆy'r Blodau, Parc Singleton
10.00am - 12.00pm
18 Chwefror Chwaraeon a gemau
Canolfan Ddarganfod, Parc Brynmill
10.00am - 12.00pm
Mae pob un o'r digwyddiadau uchod am ddim ond mae'n rhaid cadw lle ymlaen llaw. Gofynnwch i oedolyn gadw lle i chi. Ffoniwch 01792 635485 neu e-bostiwch juniorparkrangers@swansea.gov.uk.
2
Cylchlythyr Ceidwaid Parc Iau Gaeaf 2009
www.abertawe.gov.uk/jpr
23289-09 JPRangers News W:Layout 9 04/12/2009 10:06 Page 3
Cornel Jeff Helo, Jeffrey Richards ydw i. Rwy'n gweithio fel Prif Arddwr yn y Gerddi Botaneg ym Mharc Singleton. Rwyf wedi gweithio i'r Adran Barciau am 30 mlynedd.
Awgrymiadau Mae'n troi'n oer ac yn wyntog, ond gallwch wneud pethau hwyl â phlanhigion yn y tŷ a'r tu allan o hyd. Dyma rai syniadau: : Tyfu Mwstard, Berwr a Ffa Mwng. : Tyfu coeden o hadau. Gallwch gasglu hadau ym Mharc Singleton. : Cadw llygaid ar y bywyd gwyllt yn eich pwll a chlirio'r holl ddail o'r pwll. (Gofynnwch i oedolyn eich helpu gyda hyn). : Rhoi planhigyn o'r ardd mewn pot. Dewiswch Fegonia neu Fynawyd y Bugail, a'i roi mewn pot pedair modfedd er mwyn ei gadw yn y tŷ. Gallwch ei weld yn blodeuo tan y gwanwyn.
Helpwch Sio^ n Corn i gyrraedd y simnai! a b c
Ble mae Birt?
Allwch chi ddyfalu ble mae Birt? Byddwn yn rhoi enwau pawb sy'n anfon yr ateb cywir mewn het a thynnu enw'r enillydd allan. Bydd yr enillydd yn derbyn taleb Nando's gwerth £45 i'r teulu. Mae'r cyfeiriad i anfon eich atebion ar dudalen 4.
Cylchlythyr Ceidwaid Parc Iau Gaeaf 2009
www.abertawe.gov.uk/jpr
3
23289-09 JPRangers News W:Layout 9 04/12/2009 10:07 Page 4
Mwy o
Hwyl a Gemau
Lliwich Sio^ n Corn
Crefftau'r Nadolig
Gwneud carw Siôn Corn
Rhieni - beth am wneud un bob blwyddyn i weld sut mae troed a dwylo'ch plentyn wedi tyfu?
Cyfarpar : Papur brown ac oren : Pensil : Siswrn : Glud : Llygaid gwgli (opsiynol) neu bapur du a gwyn neu bin ffelt du hyd yn oed. : Papur coch ar gyfer y trwyn
Dull
Posair y Gaeaf
: Tynnwch linell o gwmpas eich troed gan ddefnyddio'r papur brown a thorrwch y siâp â siswrn. Hwn fydd pen y carw. : Tynnwch linell o gwmpas eich dwylo gan ddefnyddio papur oren a thorrwch y siapau hyn. Y rhain fydd cyrn y carw. : Gludwch y 'cyrn ' siâp llaw i ben y carw. : Ychwanegwch drwyn o bapur coch, ceg papur (neu gallwch dynnu llun), a llygaid gwgli (neu lygaid papur) at ben y carw.
Helfa Celyn!
P W D I N P H Q J D E
X A D V H K L D N X D
E C O E D E N Y A S T
B Q A E R J C N D E U
K C B K T M A E O R Z
Z E M L R W R I L E C
W L O E R C W R I N F
I Y B C X F M A G M N
H N J Q L A N R H E G
P L U E N E I R A X V
Pwdin Dyn Eira Carw Pluen Eira Anrheg Coeden Celyn Oer Nadolig Seren
Am hwyl yn unig… sawl sbrigyn celyn gallwch ei weld yn y cylchlythyr hwn?
Clwb Ceidwaid Parc Iau
Dinas a Sir Abertawe, Datblygu Parciau, Ystafell 211, Swyddfeydd Penllergaer, Penllergaer, Abertawe SA4 9GJ Os hoffech dderbyn y cylchlythyr hwn mewn fformat arall, cysylltwch â Gwasanaethau Marchnata ar 01792 635478.
www.abertawe.gov.uk/jpr
4
Cylchlythyr Ceidwaid Parc Iau Gaeaf 2009
Manylion yn gywir ar adeg argraffu
www.abertawe.gov.uk/jpr
23289-09 Designprint
01792 635485 juniorparkrangers@swansea.gov.uk