Wszystko o Matce Bożej XS by Wydawnictwo Świętego Filipa Apostoła

• BIBLIA • NAUCZANIE KOŚCIOŁA • KULT •

WYDANIE SPECJALNE Z OKAZJI 60-LECIA JASNOGÓRSKICH ŚLUBÓW NARODU

+ QUIZ MARYJNY

Kupując książki wydawnictwa Świętego Filipa Apostoła, wspierają Państwo działalność Fundacji Wiara i Książki. Fundacja promuje wartości katolickie, patriotyczne i rodzinne, jak również zamiłowanie do wartościowej literatury.

WIARA I KSIĄŻKI TO DEWIZA NASZEGO ŻYCIA.

Numer konta bankowego:

93 2490 0005 0000 4520 3193 3170 KRS: 0000546030 www.facebook.com/wiaraiksiazki

www.wiaraiksiazki.pl

Spis treści Zamiast wstępu.........................................................................................................................5 Rozdział I Biblijny obraz Matki Bożej............................................................................... 6

Maryja w Starym Testamencie..............................................................................6 Teksty zapowiadające Maryję......................................................................................6 Ważniejsze określenia Maryi.................................................................................... 10 Arka Przymierza............................................................................................................ 10 Córa Syjonu...................................................................................................................... 12 Nowa Ewa......................................................................................................................... 13 Biogram Maryi – Matki Jezusa z Nazaretu............................................... 14 Narodziny, dzieciństwo i imię................................................................................... 14 Życie dorosłe..................................................................................................................... 16 Śmierć (zaśnięcie), początki kultu......................................................................... 19

Rozdział II Najświętsza Maryja Panna – Matka Jezusa Chrystusa (Theotokos )................................................................................................................... 22

Nauczanie Kościoła.................................................................................................... 22 Niektóre uroczystości, święta i wspomnienia.................................... 25 Maryja w Bożych planach........................................................................................... 25 Święto Narodzenia – 8 września............................................................................. 25 Uroczystość Niepokalanego Poczęcia – 8 grudnia............................................ 26 Boże macierzyństwo (uroczystość Bożej Rodzicielki Maryi – 1 stycznia)... 26 Maryja w tajemnicy Kościoła.............................................................................................. 28 Uroczystość Wniebowzięcia – 15 sierpnia.......................................................... 28 Matka Kościoła – poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego... 30 Ofiarowanie NMP – 21 listopada...................................................................................... 30 Nawiedzenie NMP – 31 maja.................................................................................... 30 Wspomnienia maryjne................................................................................................ 32 Uroczystości, święta i wspomnienia maryjne w Polsce.................................. 37

Kult Najświętszej Maryi Panny we wspólnotach niekatolickich... 40 Prawosławie...................................................................................................................... 40 Wspólnoty reformatorskie......................................................................................... 40

Rozdział III Wybrane sanktuaria maryjne............................................................................ 42

Jasna Góra.......................................................................................................................... 42 Lourdes................................................................................................................................ 48 Fatima.................................................................................................................................... 50 Guadalupe.......................................................................................................................... 54

Rozdział IV Wybrane modlitwy maryjne....................................................................... 58

Modlitwa „Zdrowaś Maryjo”....................................................................................... 58 Pochodzenie i znaczenie............................................................................................. 59 Sama modlitwa................................................................................................................ 60 Wyjaśnienie....................................................................................................................... 60 Modlitwa „Anioł Pański”............................................................................................. 64

Różaniec.............................................................................................................................. 65 Etymologia......................................................................................................................... 65 Historia............................................................................................................................... 66 Papież Polak i Różaniec............................................................................................... 69 Obietnice i sposób odmawiania Różańca........................................................... 71 Litania Loretańska.................................................................................................... 73 Powstanie litanii............................................................................................................. 73 Nabożeństwo majowe................................................................................................... 75 Tekst litanii........................................................................................................................ 76

Nabożeństwo Fatimskie......................................................................................... 81 Pochodzenie...................................................................................................................... 81 Wybrane modlitwy........................................................................................................ 82 Modlitwa Wielkiej Nowenny Fatimskiej............................................................... 82 O Fatimska nasza Pani................................................................................................. 85 Apel Jasnogórski.......................................................................................................... 86 Historia............................................................................................................................... 86 Przebieg modlitwy apelowej.................................................................................... 89

Zamiast zakończenia............................................................................................ 91 Odpowiedzi do quizu i Źródła ilustracji........................................ 92

Zamiast wstępu Doskonale zdaję sobie sprawę z tego, że nie da się powiedzieć „wszystkiego” o Maryi, Matce Jezusa z Nazaretu. Nie ma takiej możliwości. Niemniej jednak niniejsza publikacja wpisuje się w cykl książek zainicjowanych wydaniem pozycji „Wszystko o Wielkanocy”. Potem przyszedł czas na: „Wszystko o Bożym Narodzeniu”, „Wszystko o chrzcie świętym”, „Wszystko o Bożym Miłosierdziu” i „Wszystko o Światowych Dniach Młodzieży”. Książki te zostały bardzo życzliwie przyjęte przez Czytelników. Słowo „wszystko” jest zatem pewnego rodzaju sposobem mówienia, bo przecież nie da się powiedzieć, a tym bardziej napisać „wszystkiego” np. o Maryi. Od tego jest teologia, czyli nauka o Panu Bogu, która próbuje opisać rzeczywistość wiary. Wśród wielu dyscyplin teologicznych jest i mariologia. Wchodzi ona w skład teologii dogmatycznej. Dotyczy osoby Matki Jezusa i Jej posłannictwa w dziejach zbawienia. Obejmuje też swoim zasięgiem kult i duchowość maryjną. Niniejsza książka bynajmniej nie pretenduje do miana publikacji o charakterze maryjnego traktatu teologicznego. Ma ona trafić „pod strzechy” i ukazać w możliwie najprostszy i syntetyczny sposób postać Matki Najświętszej oraz znaczenie, jakie ma Ona dla wiernych Kościoła katolickiego. „Wszystko o Matce Bożej” składa się z czterech części. Pierwsza z nich odnosi się do nauczania Biblii nt. Matki Jezusa z Nazaretu. Zawiera starotestamentowe zapowiedzi oraz ukazuje ich nowotestamentowe wypełnienie właśnie w osobie Najświętszej Maryi Panny. Kolejny rozdział odsłania maryjne nauczanie Kościoła katolickiego, uwzględniając Jej tytuły, m.in. miano Bożej Rodzicielki, oraz dogmaty maryjne, a także niektóre uroczystości i święta z Nią związane. Trzecia część książki prezentuje wybrane ośrodki kultu maryjnego zarówno w Polsce, jak i na świecie, np.: Częstochowę z Jasną Górą, francuskie Lourdes czy portugalską Fatimę. Czwarty rozdział przedstawia przejawy pobożności maryjnej, szczególnie te obecne w naszej Ojczyźnie, jak np. nabożeństwa majowe z Litanią Loretańską do Najświętszej Maryi Panny. Tradycyjnie książka zaopatrzona jest w quiz wiedzy o Matce Bożej. Ilustrują ją zaś reprodukcje dzieł wybitnych artystów oraz poglądowe zdjęcia dotyczące tematyki maryjnej. Życzę zatem miłej lektury, która z pewnością pogłębi również naszą pobożność maryjną. Ks. Jacek Molka

Rozdział I

Biblijny obraz Matki Bożej Najświętsza Maryja Panna zajmuje ściśle określone miejsce w Bożym planie zbawienia ludzkości. Nakreślony on został na kartach Biblii zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu. Sama zaś rola Matki Bożej nie może być oderwana od posłannictwa Jej Syna Jezusa Chrystusa.

Maryja w Starym Testamencie Z oczywistych względów Stary Testament nie przekazuje nam bezpośrednich relacji odnoszących się do Maryi. Po prostu nie było Jej jeszcze na świecie. Nie oznacza to jednak, że nie znajdziemy w nim tekstów, które zapowiadają Jej pojawienie się. Biblia hebrajska znajduje bowiem swoje wypełnienie w Nowym Testamencie. Maryja zaś została przez Boga wybrana, by stać się Matką Jego Syna. Dlatego też można pokusić się o stwierdzenie, że Jej nowotestamentowy wizerunek został namalowany przy pomocy starotestamentowych barw. I tak Ojcowie Kościoła niejednokrotnie odnosili do Niej obrazy przejęte ze Starego Testamentu, jak np.: krzak ognisty, który płonie i nie spala się (por. Wj 3, 2), czy Arka Przymierza.

Teksty zapowiadające Maryję

Oczywiście jest rzeczą niemożliwą, by wskazać na wszystkie starotestamentowe passusy, które odnoszą się do Matki Bożej. Niemniej jednak można wskazać przynajmniej niektóre. Pierwszy z nich odnajdujemy już w Księdze Rodzaju, pierwszym piśmie Starego Testamentu. „Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie a niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej:

Niepokalane Poczęcie (obraz – Peter Paul Rubens)

W której księdza biblijnej znajduje się tzw. Protoewangelia? a) W Księdze Przysłów. b) W Księdze Psalmów. c) W Księdze Rodzaju.

Kościół Zaśnięcia NMP na górze Syjon (fot. israeltourism)

Córa Syjonu

W proroctwach Starego Testamentu odnoszących się do Mesjasza i czasów ostatecznych występuje zwrot „Córa Syjonu”. Odnosi się on do Żydów, a w sposób wyjątkowy do tzw. Reszty Izraela. To ta część ludu Starego Przymierza, która wytrwa do końca w wierności Panu Bogu, szczególnie podczas niewoli babilońskiej (586-538 r. przed Chrystusem). Biblia nie podaje wprawdzie, że Maryja to Córa Syjonu, ale przywoływany tu już niejednokrotnie św. Łukasz Ewangelista w opisie Zwiastowania nawiązuje do starotestamentowych proroctw i widzi w Maryi nową Córę Syjonu. Konkretna analogia nasuwa się w związku z tekstami zapisanymi w Księdze Sofoniasza, która pochodzi z drugiej połowy VII stulecia przed Chrystusem. Czytamy w niej: „Wyśpiewuj, Córo Syjońska! Podnieś radosny okrzyk, Izraelu! Ciesz się i wesel z całego serca, Córo Jeruzalem” (3, 14; por. także: So 3, 15-17; Jl 2, 21-27; Za 2, 15; 9, 9). W tych tekstach występuje słowo chaire, czyli dosłownie „raduj się” (Biblia Tysiąclecia zawiera zwrot „bądź pozdrowiona”). I tak prorok Sofoniasz adresuje te słowa do narodu wybranego. On jest dla niego właśnie Córą Syjonu. Jest to swoiste wezwanie do radowania się z powodu nadejścia Zbawiciela. Kiedy zaś Boży posłaniec Gabriel pozdrawia podobnie Maryję, to za jego pośrednictwem Bóg też wzywa nową Córę Syjonu – Matkę Pana Jezusa – do wielkiej radości. Ona potem stanie się udziałem wszystkich, ponieważ na świat przyjdzie jego Zbawca, oczekiwany Mesjasz w osobie Chrystusa. A zatem Maryja jako nowa Córa Syjonu jest personifikacją nowego ludu Bożego, czyli Kościoła.

Nowa Ewa Ojcowie Kościoła często przypisywali Maryi miano nowej Ewy. Główna analogia, która nasuwa się między Matką Pana i Ewą, związana jest z tematem macierzyństwa. Ewa to matka wszystkich żyjących, Maryja zaś to Matka wszystkich wierzących. Widać też analogię między biblijnymi scenami kuszenia w Edenie (por. Rdz 3, 1-7) i Zwiastowaniem (por. Łk 1, 26-38). Zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku kobiety dialogują z rozmówcami nie z tego świata: Ewa z szatanem, a Maryja z aniołem. Każda z nich musi podjąć jakąś decyzję, musi dokonać wyboru. Pierwsza pretenduje do bycia równą Stwórcy, nie jest Mu posłuszna. Druga natomiast poddaje się woli Bożej, jest posłuszna Panu Bogu. W konsekwencji Ewa wraz z Adamem sprowadza na ludzkość grzech pierworodny, swoistą duchową śmierć. Maryja, zgadzając się z Bożymi planami, przynosi światu Chrystusa, czyli nowe życie i realizację Bożych obietnic. Obie kobiety tracą także synów. Ewa młodszego Abla, którego zabija starszy brat Kain (por. Rdz 4, 8), a Maryja jedynego Syna – Jezusa, który oddaje życie na krzyżu za grzechy wszystkich żyjących. Obraz nowej Ewy występuje też w przywołanej już Apokalipsie św. Jana (12, 1-18). Mamy tam nawiązanie do cytowanej wcześniej Księgi Rodzaju, do tzw. Protoewangelii (3, 15). To pierwsza Boża obietnica o nadejściu Zbawcy. Potomkowie Ewy po grzechu pierworodnym będą toczyć walkę z szatanem. Nowa Ewa – Maryja – da światu zwycięskiego Syna. Biblia pokazuje zatem Maryję jako wyjątkowe narzędzie w Bożych dłoniach.

Niepokalane Poczęcie NMP (obraz – Giovanni Battista Tiepolo)

Jak miała na imię krewna, do której udała się Maryja po Zwiastowaniu? a) Monika. b) Elżbieta. c) Cecylia.

Rozdział II

Najświętsza Maryja Panna – Matka Jezusa Chrystusa (Theotokos ) Najświętsza Maryja Panna (po łacinie Beata Maria Virgo) to najczęściej występujące określenie Matki Bożej (z języka greckiego Theotokos). Zajmuje ona poczesne miejsce w historii zbawienia. Dlatego też zarówno w Kościele wschodnim, jak i zachodnim Jej kult na przestrzeni wieków nie tylko nie osłabł, ale się rozwinął. Zgodnie zaś z nauką Soboru Watykańskiego II, „Matka Jezusowa, jak w niebie doznaje już chwały co do ciała i duszy, będąc obrazem i początkiem Kościoła mającego osiągnąć pełnię w przyszłym wieku, tak tu na ziemi, póki nie nadejdzie dzień Pański, przyświeca Ludowi Bożemu pielgrzymującemu jako znak pewnej nadziei i pociechy” (Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”, nr 68).

Nauczanie Kościoła Podstawy czci oddawanej Matce Bożej są nierozłącznie związane z Jej wybraniem przez Boga na Matkę Jego Jednorodzonego Syna, o czym informuje nas Nowy Testament. Zgodziła się na to. Dlatego też owo posłuszeństwo przełożyło się na Jej Boże macierzyństwo, na Jej ścisły związek z Chrystusem. Został on uroczyście wyartykułowany przez sobór efeski w roku 431. Tam bowiem nazwano Ją Bożą Rodzicielką, Matką Bożą – Theotokos.

Warto podkreślić, że już św. Augustyn (353-430) dostrzegł w Maryi Matkę całego Kościoła, jego Głowy – Chrystusa i poszczególnych jego członków – wierzących. Dokumenty Soboru Watykańskiego II, a przede wszystkim

Dziewica z Dzieciątkiem i z małym św. Janem Chrzcicielem (obraz – Sandro Botticelli)

Co znaczy Beata Maria Virgo ? a) Szczęśliwa Maria. b) Boża Rodzicielka. c) Najświętsza Maryja Panna.

niezależne od Bożego Narodzenia, powstało prawdopodobnie w Jerozolimie lub w Betlejem w Ziemi Świętej w roku 430 i było to święto ku czci Maryi Matki Boga, a celebrowano je 15 sierpnia. Treść liturgiczna święta oscyluje wokół ,,świętej wymiany”, a modlitwa po Komunii Świętej nazywa Maryję Matką Kościoła. Trzeci motyw tekstów to macierzyństwo i dziewictwo Maryi, które jest znakiem chwały Wcielenia.

Maryja w tajemnicy Kościoła

Uroczystość Wniebowzięcia – 15 sierpnia Wniebowzięcie NMP (obraz – Martin Knoller)

Treścią święta jest udział Matki Bożej w pełni zbawienia, z duszą i ciałem. Jako dogmat prawda ta została sformułowana i podana do wierzenia 1 listopada 1950 r. przez Piusa XII (1876-1958). Wcześniej Wniebowzięcie nosiło różne nazwy, jak np.: zaśnięcie, przejście itd. Warto podkreślić, że obchodzono je w kościele maryjnym zbudowanym przy drodze pomiędzy Betlejem a Jerozolimą przez Rzymiankę Hikelię, pielgrzymującą po Ziemi Świętej za patriarchy Juvenalisa (422-458). „Itinerarium” (taki swoisty przewodnik) zaś z roku 570 wspomina o kościele obok ogrodu Getsemani w taki oto sposób: „W dolinie Getsemani jest bazylika świętej Marii, w której pokazuje się grób, jak mówią, świętej Marii wziętej do nieba”. Może warto wiedzieć, że do tej pory problem śmierci Najświętszej Maryi Panny z teologicznego punktu widzenia jest jakby nierozstrzygnięty. Teza, że Maryja nie umarła, pojawiła się w IV lub V stuleciu u Tymoteusza, który był kapłanem w Jerozolimie. Sam Pius XII w dokumencie ogłaszającym dogmat o Wniebowzięciu zastosował wyrażenie: „po zakończeniu ziemskiego życia”. Do dzisiaj istnieją

tzw. mortaliści (teologowie opowiadający się za śmiercią Maryi) oraz tzw. immortaliści (nie uznają zgonu Bożej Rodzicielki). Święty Jan Paweł II podczas audiencji generalnej 25 czerwca 1997 r. wypowiedział się nt. w następujący sposób: ,,Chcemy podkreślić, że na pewno Matka Boża zmarła, ponieważ zmarł i Chrystus. Przeszła przez śmierć, bo i On przeszedł przez śmierć”. Nie jest to oficjalne stwierdzenie, ale wskazuje pewien kierunek nauczania Kościoła. W każdym razie wszystkie wyrażenia odnoszące się do Maryi, w tym i prawda wiary o Jej Wniebowzięciu, pozwalają Kościołowi Wniebowzięcie Dziewicy odkryć prawdę o samym sobie. Oznacza to, Maryi (obraz – Bartolomé że prawda o Wniebowzięciu Matki Bożej Esteban Murillo) mówi również o naszym wniebowzięciu. Z sierpniową uroczystością wiąże się błogosławienie ziół, kwiatów i pierwocin zbóż, nowych owoców z lasów, pól i ogrodów. Genezy tego zwyczaju trzeba szukać w ogólnoludzkiej tendencji do doceniania znaczenia ziół w życiu człowieka, ich terapeutycznej mocy, a także w Starym Testamencie, gdzie w Księdze Wyjścia (23, 19) wspomina się o pierwocinach płodów ziemi, które ofiarowuje się Panu Bogu w dowód wdzięczności. Zwyczaj ten został przejęty przez chrześcijan. W Polsce najstarszy tekst błogosławienia ziół pochodzi z XII w. Obecnie obrzęd ten odbywa się po modlitwie po Komunii Świętej Krótką modlitwę błogosławieństwa poprzedza duszpasterskie wyjaśnienie. Dożynki (obraz – Michał Stachowicz)

Kiedy wypada uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP? a) 1 maja. b) 8 grudnia. c) 12 grudnia.

NMP z Lourdes – 11 lutego To nieobowiązkowe wspomnienie związane jest z objawieniami NMP w Lourdes (więcej nt. można poczytać w rozdziale trzecim). Pierwsze z tych objawień miało miejsce w roku 1858, a więc 4 lata po ogłoszeniu dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP.

Niepokalanego Serca NMP – sobota po uroczystości Najświętszego Serca Pana Jezusa

Bezpośrednią okazją do ustanowienia tego obowiązkowego wspomnienia stało się poświęcenie całego rodzaju ludzkiego Niepokalanemu Sercu NMP przez Piusa XII 8 grudnia 1942 r. Samo słowo ,,serce” nie ma tu jakiegoś sentymentalnego znaczenia, ale naznaczone jest rozumieniem biblijnym. Oznacza więc ośrodek ludzkiego życia duchowego i uczuciowego. Serce to egzystencjalna głębia człowieka. To jego osobowe centrum. W Piśmie Świętym symbolizuje głębię przyjęcia słowa Bożego i gotowość jego wypełnienia. W tym kontekście szczególnego sensu nabierają teksty mówiące o zachowywaniu przez Maryję wszystkiego, co Jezus powiedział, w swoim sercu (por. Łk 2, 51). Można powiedzieć, że samo wspomnienie Niepokalane Serce Maryi jest innym określeniem tajemnicy Niepoka(obraz – Leopold Kupewieserl, lanego Poczęcia. fot. Diana Ringo)

NMP Królowej – 22 sierpnia

Królewskość Maryi wiąże się ściśle z tajemnicą Wniebowzięcia. Wśród tytułów, które zostały Jej przypisane, spotykamy określenia, jak np.: Pani, Cesarzowa czy Władczyni. Pochodząca zaś prawdopodobnie z XI w. antyfona „Salve Regina” nazywa Maryję właśnie Królową (podobnie antyfona „Ave Regina caelorum” z XII stulecia). Samej królewskości Maryi nie należy rozumieć wyłącznie w sensie przenośnym. Wywodzi się ona z Jej macierzyństwa, którą jakby przenosi na wyższy poziom. Polega na powołaniu Maryi do doskonałego macierzyństwa względem Pana i Króla wszechświata. Jest to królewskość służebna całego Jej życia. Wspomniany Pius XII w roku 1954, w pierwszym Roku Maryjnym ogłoszonym z okazji 100. rocznicy proklamowania dogmatu o Niepokalanym

Koronacja NMP (obraz – Diego Velázquez)

Kiedy jest wspomnienie NMP Różańcowej? a) 1 kwietnia. b) 7 października. c) 16 lipca.

Rozdział III

Wybrane sanktuaria maryjne Matka Boża jest czczona na całym świecie. Wierzący budowali i budują świątynie pod Jej wezwaniem. Są jednak na globie takie miejsca, w których Najświętsza Maryja Panna odbiera szczególną cześć. To sanktuaria maryjne. Niektóre z nich zostaną zaprezentowane w niniejszym rozdziale. Jest to oczywiście subiektywny wybór, niemniej jednak akurat te sanktuaria wydają się najbardziej znane. Co roku miliony pielgrzymów udają się właśnie do nich, by pokłonić się Matce Jezusa z Nazaretu.

Jasna Góra

Pamiętam swoją pierwszą wizytę na Jasnej Górze z majestatyczną, strzelistą wieżą, wskazującą wierzącym cel ich życia – niebo. To było ponad 40 lat temu. Byłem dzieckiem. Do Częstochowy nie było łatwo się dostać. Inne czasy. W każdym razie z tego wyjazdu zapamiętałem jedno: oczy Maryi z cudownego wizerunku Matki Bożej. Kiedykolwiek i z któregokolwiek miejsca spojrzałem, Ona na mnie patrzyła. Była jak żywa. Nie dziwi więc treść ponoć najstarszego opisu Jej jasnogórskiego wizerunku, który przekazał potomnym bp Jan Długosz (1415-1480) w „Liber Beneficiorum”: „Obraz Maryi Najchwalebniejszej i Najdostojniejszej Dziewicy i Pani, Królowej świata i Królowej naszej (...), wykonany dziwnym i rzadkim sposobem malowania (...) o przeładnym wyrazie twarzy, która spoglądających przenika szczególną pobożnością – jakbyś na żywą patrzył”. Tak rzeczywiście jest. Jasnogórski obraz Matki Bożej, zdaniem znawców sztuki, należy do tzw. Hodegetrii, czyli w tłumaczeniu – „Ta, która prowadzi”. Widzimy na nim Maryję, która siedzi na tronie z Dzieciątkiem Jezus. Podtrzymuje je na lewym ramieniu. Symbolika wizerunku jest bardzo ważna. Otóż należy zwrócić uwagę na gest Matki Bożej, która prawą ręką wyraźnie wskazuje na Jezusa.

Ikona Matki Bożej Częstochowskiej (obraz – autor nieznany, fot. Andrzej Otrębski)

Który król ogłosił Maryję Królową Polski? a) Kazimierz Wielki. b) Jan II Kazimierz. c) Stanisław August Poniatowski.

Lourdes Jest rok 1858. Cztery lata wcześniej papież Pius IX (1792-1878) ogłasza dogmat o Niepokalanym Poczęciu NMP. Wtedy właśnie Matka Boża w Grocie Massabielskiej w Lourdes (południowo-zachodnia Francja) objawia się biednej dziewczynie – św. Bernadecie Soubirous (1844-1879). Wizje trwają od 11 lutego do 16 lipca. Jest ich 18. Grota ze statuą Matki Bożej w LourMaryja wzywa w nich do modlitwy des (fot. Biblioteka Kongresu) różańcowej i pokuty. 11 lutego 1858 r. 14-letnia Bernadeta słyszy po raz pierwszy obok tzw. Starej Skały dźwięk podobny do szumu wichru. Widzi też światłość. Z niej wyłania się, według jej słów, Piękna Pani. Ma ona w dłoni różaniec. Nikt nie wierzy w tę wizję, choć objawienia powtarzają się. Tylko ona jedyna widzi i słyszy Maryję. Wokół groty zaczynają gromadzić się tłumy ciekawskich. I tak, jak podpowiadają kronikarze, 21 lutego (w niedzielę) przychodzi do groty w skałach massabielskich kilka tysięcy ludzi. Rozpoczyna się w tej sprawie śledztwo miejscowych władz. Wszyscy dopatrują się oszustwa ze strony biednej pasterki Bernadety. Matka Boża poleca jej, by w miejscu objawień postawić kapliczkę. Wzywa po raz kolejny do modlitwy i pokuty. 25 lutego dzieje się rzecz niezwykła. W pobliżu groty, w miejscu wskazanym przez Piękną Panią, wytryskuje na oczach tłumu źródło, którego wcześniej nie było. Bardzo szybko okazuje się, że woda z tego tajemniczego źródła ma moc uzdrawiania.

Grota ze statuą Matki Bożej w Lourdes (fot. Biblioteka Kongresu)

Dzieją się cuda. Ludzie m.in. odzyskują wzrok, goją się im rany itd. Lourdes staje się sławne. Piękna Pani poleca Bernadecie, by modliła się nadal na różańcu i by do groty urządzano procesje. I tak 25 marca, a więc w uroczystość Zwiastowania Pańskiego, Piękna Pani zapytana przez Bernadetę o Jej imię odpowiada w tamtejszym dialekcie: „Jam jest Niepokalane Poczęcie” (Que soy era Immaculada Councepciou). Maryja potwierdziła w ten sposób papieski dogmat. 16 lipca, we wspomnienie Matki Bożej Szkaplerznej, Matka Boża objawia się Bernadecie ostatni raz. Ona sama natomiast wstępuje w roku 1866 do Zgromadzenia Sióstr Miłości w Nevers. W 1879 r., w wieku 35 lat, umiera tam na gruźlicę. Pius XI w roku 1925 uczynił ją błogosławioną, w roku 1933 świętą. Jej liturgiczne wspomnienie przypada 16 kwietnia. Jeśli chodzi o orzeczenia kościelne w kwestii tych objawień, to 18 stycznia 1862 r. ogłoszono, że „można dać wiarę” tym wydarzeniom. W roku 1864 zaczęto budować świątynię w Lourdes, która została poświęcona w roku 1875. Od roku 1907 Matka Boża z Lourdes czczona jest w całym Kościele. Samo sanktuarium stało się wyjątkowym pielgrzymkowym miejscem, które co roku odwiedza ok. 6 mln osób, by czcić Piękną Panią jako Uzdrowienie Chorych. Warto też wspomnieć, że Lourdes było ostatnim zagranicznym miejscem, które nawiedził św. Jan Paweł II 14 i 15 sierpnia 2004 r. Schorowany Papież Polak powiedział wtedy do pielgrzymów, szczególnie chorych: „Jestem z wami, drodzy bracia i siostry, jako pielgrzym zdążający do Maryi Dziewicy. Przyłączam się do waszych modlitw i podzielam wasze nadzieje. Podobnie jak wy przeżywam okres życia naznaWidok na sanktuarium Matki Bożej czony cierpieniem fizycznym,

w Lourdes (fot. Biblioteka Kongresu)

Komu objawiła się Matka Boża w Lourdes? a) Św. Agnieszce. b) Św. Bernadecie. c) Św. Katarzynie.

Rozdział IV

Wybrane modlitwy maryjne Nie sposób wymienić wszystkich form kultu, a tym bardziej przejawów czci oddawanej Matce Bożej (niniejszy tekst nie prezentuje np. Nieszporów czy Godzinek o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, które w niektórych regionach Polski są bardzo popularne; nie ma w nim też mowy np. o szkaplerzu czy tzw. wielkich antyfonach maryjnych). Zgodnie z przekazem konstytucji dogmatycznej o Kościele Soboru Watykańskiego II „Lumen gentium” (nr 66), Maryja „słusznie doznaje od Kościoła czci szczególnej. Już też od najdawniejszych czasów Błogosławiona Dziewica czczona jest pod zaszczytnym imieniem Bożej Rodzicielki, pod której obronę uciekają się w modlitwach wierni we wszystkich swoich przeciwnościach i potrzebach. Kult ten, choć zgoła wyjątkowy, różni się przecież w sposób istotny od kultu uwielbienia, który oddawany jest Słowu Wcielonemu na równi z Ojcem i Duchem Świętym, i jak najbardziej sprzyja temu kultowi”. Dlatego też „pobożność Kościoła względem Świętej Dziewicy jest wewnętrznym elementem kultu chrześcijańskiego”, jak wyraźnie zaznaczył bł. Paweł VI w adhortacji apostolskiej „Marialis cultus” (nr 56). Kult wyraża się w uroczystościach i świętach liturgicznych poświęconych Matce Bożej, w modlitwach maryjnych, jak np. w Różańcu, który jest „streszczeniem całej Ewangelii” („Marialis cultus” nr 42).

Modlitwa „Zdrowaś Maryjo” Modlitwa „Zdrowaś Maryjo” (po łacinie „Ave Maria”) nazywana bywa też Pozdrowieniem Anielskim. Jej polski najstarszy zapis pochodzi z początków XV w. Jest ona nieodłączną częścią codziennego pacierza.

Pochodzenie i znaczenie Modlitwa ta jest na wskroś modlitwą biblijną, która nawiązuje do wydarzeń opisanych przez św. Łukasza w początkowych rozdziałach jego Ewangelii. Związane są one z anielską zapowiedzią narodzin Jezusa oraz z wizytą Maryi u swojej krewnej św. Elżbiety. Warto w tym miejscu przytoczyć słowa św. Ludwika Marii Grignion de Montfort (1673-1716), który w „Traktacie o prawdziwym nabożeństwie do Najświętszej Maryi Panny” tak charakteryzuje tę modlitwę: „Zdrowaś Maryjo dobrze odmawiane, czyli uważnie, z nabożeństwem i pokorą, jest według świadectwa świętych nieprzyjacielem szatana, którego zmusza do ucieczki, jest młotem, który go miażdży, jest uświęceniem duszy, radością aniołów, śpiewem wybranych, pieśnią Nowego Testamentu, radością Maryi i chwałą Trójcy Przenajświętszej. Zdrowaś Maryjo jest rosą niebieską, która czyni duszę urodzajną; jest czystym i pełnym miłości pocałunkiem, jaki składamy Maryi; jest czerwoną różą, którą Jej ofiarujemy, kosztowną perłą, którą Jej składamy w ofierze; jest czarą ambrozji i boskiego nektaru, który Jej dajemy. Wszystkie te porównania pochodzą z ust świętych. Błagam więc was usilnie, przez miłość, którą ku wam w Jezusie i Maryi w sercu noszę, odmawiajcie codziennie, o ile wam czas pozwoli, cały Różaniec, a w chwili śmierci błogosławić będziecie dzień i godzinę, kiedyście mi uwierzyli”.

Maryja jest „łaski pełna”, ponieważ Wcielenie Słowa, zjednoczenie osobowe Boga-Syna z naturą ludzką, z człowieczeństwem, w Niej właśnie się urzeczywistnia i dokonuje. Św. Jan Paweł II, encyklika „Redemptoris Mater”, Watykan, 25 marca 1987 r.

Zwiastowanie NMP (fragment obrazu – Tintoretto)

Pytanie? Komu tradycyjnie przypisuje się utworzenie modlitwy różańcowej? a) Odpowiedź a) Św. Patrykowi. pierwsza. b) Odpowiedź b) Św. Franciszkowi druga. z Asyżu. c) Odpowiedź c) Św. Dominikowi trzecia. Guzmánowi.

Kapliczka przydrożna w Horbowie (fot. Roch Mściwój)

Tekst litanii

Ojcowie Jezuici w Tarnopolu w roku 1838. Potem przyjęło się ono w Warszawie w kościele pw. Krzyża Świętego, w Krakowie oraz we Włocławku. Pierwsza polska książka o nabożeństwach majowych została zaś wydana we Lwowie w 1839 r. przez jezuitę o. Wincentego Buczyńskiego (1789-1853). Podobna publikacja ukazała się we Wrocławiu w roku 1850 staraniem ks. Aleksandra Jełowickiego (1804-1877), zmartwychwstańca. Z czasem nabożeństwo majowe na stałe zakorzeniło się na naszych ziemiach. Dziś nie sposób wyobrazić sobie liturgii bez jego istnienia. Zazwyczaj obejmuje ono: wystawienie Najświętszego Sakramentu, odśpiewanie Litanii Loretańskiej do Najświętszej Maryi Panny, antyfony „Pod Twoją obronę”, pouczenia lub duchowego czytania oraz błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem.

Kyrie, elejson. Christe, elejson. Kyrie, elejson. Chryste, usłysz nas. Chryste, wysłuchaj nas. Ojcze z nieba, Boże, zmiłuj się nad nami. Synu, Odkupicielu świata, Boże, Duchu Święty, Boże, Święta Trójco, Jedyny Boże, Święta Maryjo, módl się za nami. Święta Boża Rodzicielko, Święta Panno nad pannami, Matko Chrystusowa, Matko Kościoła, Matko łaski Bożej, Matko Miłosierdzia, Matko nieskalana, Matko najczystsza, Matko dziewicza, Matko nienaruszona,

Madonna i krzew różany (obraz – Martin Schongauer)

Matko najmilsza, Matko przedziwna, Matko dobrej rady, Matko Stworzyciela, Matko Zbawiciela, Panno roztropna, Panno czcigodna, Panno wsławiona, Panno można, Panno łaskawa, Panno wierna, Zwierciadło sprawiedliwości, Stolico mądrości, Przyczyno naszej radości, Przybytku Ducha Świętego, Przybytku chwalebny, Przybytku sławny pobożności, Różo duchowna, Wieżo Dawidowa, Wieżo z kości słoniowej, Domie złoty, Arko przymierza, Bramo niebieska, Gwiazdo zaranna, Uzdrowienie chorych, Ucieczko grzesznych, Pocieszycielko strapionych, Wspomożenie wiernych, Królowo Aniołów, Królowo Patriarchów, Królowo Proroków, Królowo Apostołów, Królowo Męczenników, Królowo Wyznawców,

Królowa aniołów (obraz – William-Adolphe Bouguereau)

Pytanie? O której godzinie jest Apel Jasnogórski? a) Odpowiedź a) O godzinie 15. pierwsza. b) Odpowiedź b) O godzinie 21. druga. c) Odpowiedź c) O północy. trzecia.

WSZYSTKO

O MATCE BOŻEJ

BIBLIA, NAUCZANIE KOŚCIOŁA, KULT

+ QUIZ

• biblijne nauczanie o Matce Bożej; • maryjne nauczanie Kościoła katolickiego; • wybrane ośrodki kultu maryjnego; • przejawy maryjnej pobożności; • galeria obrazów i zdjęć dotyczących tematyki maryjnej; • quiz maryjny.

WYDANIE SPECJALNE Z OKAZJI

60-LECIA JASNOGÓRSKICH ŚLUBÓW NARODU

www.swietyfilip.pl

Patronat medialny:

WYDAWNICTWO ŚWIĘTEGO FILIPA APOSTOŁA tel. (34) 372 48 50 wew. 1 Akcja Katolicka Archidiecezji Częstochowskiej

Poleca: BLIZEJ

WIARY, RODZINY I OJCZYZNY

www.swietyfilip.pl ISBN 978-83-8077-017-1

wydawnictwo@swietyfilip.pl

www.swietyfilip.pl

INFOLINIA (z tel. stacj.): 801 555 550

9 788380 770171

www.swietyfilip.pl

Patronat honorowy:

Cena 14,99 zł (w tym 5% Vat) INDEKS: 512117