Wszystko o Wielkanocy S by Wydawnictwo Świętego Filipa Apostoła

• ZNACZENIE RELIGIJNE • TRADYCJE • • ZWYCZAJE • CIEKAWOSTKI •

WESOŁEGO ALLELUJA !

+ QUIZ

WIEDZY O WIELKANOCY

Autor koncepcji Filip Topczewski

Członek Polskiej Izby Książki:

Redaktor naczelny Ireneusz Korpyś

Członek Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek:

Redakcja Józefina Kępa Ireneusz Korpyś

Członek Stowarzyszenia Wydawców Katolickich:

Konsultacja teologiczna Ks. dr Jacek Molka Korekta Józefina Kępa

Partnerzy: www.wiaraiksiazki.pl

Projekt graficzny, skład i łamanie Anna Wiśnicka Projekt okładki Anna Wiśnicka

Fragmenty z Biblii Tysiąclecia, Wydanie V, Wydawnictwo Pallotinum, Poznań 1999. Copyright © by Wydawnictwo Świętego Filipa Apostoła, Częstochowa 2017. Wszystkie prawa autorskie zastrzeżone. Wydanie pierwsze. Książka, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując ją, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo! Polska Izba Książki

Wydawnictwo Świętego Filipa Apostoła ul. Mirowska 35 42-200 Częstochowa tel. 34 372 48 50 wew. 1 kom. 517 732 994 www.swietyfilip.pl wydawnictwo@swietyfilip.pl

SPRZEDAŻ DETALICZNA I INTERNETOWA tel. 34 372 48 53 kom. 517 600 593 SPRZEDAŻ HURTOWA tel. 34 372 48 55 kom. 517 583 636

ZAMÓWIENIA MOŻNA SKŁADAĆ RÓWNIEŻ TELEFONICZNIE: 34 372 48 53 ORAZ PRZEZ STRONĘ INTERNETOWĄ: www.swietyfilip.pl INFOLINIA: 801 555 550 wew. 1 ISBN 978-83-8077-027-0

WSTĘP Dlaczego szukacie żyjącego wśród umarłych? Nie ma Go tutaj; zmartwychwstał. Przypomnijcie sobie, jak wam mówił, będąc jeszcze w Galilei: «Syn Człowieczy musi być wydany w ręce grzeszników i ukrzyżowany, lecz trzeciego dnia zmartwychwstanie» (Łk 24, 5-7) – te słowa, które Anioł skierował do kobiet udających się do grobu, nie tracą na aktualności. Również dziś, w dobie ogromnego „przyśpieszenia życia”, gdy borykamy się z rozlicznymi wyzwaniami codzienności, na nowo uświadamiamy sobie nadzieję płynącą ze zmartwychwstania Jezusa, czasami potrzebujemy kogoś – jak kobiety przy pustym grobie potrzebowały Anioła – kto nam zwróci uwagę na sens wydarzeń związanych z męką i zmartwychwstaniem Chrystusa. Wszak w zmartwychwstaniu koncentruje się istota wiary każdego chrześcijanina, jak zauważa św. Paweł: Jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara (1 Kor 15, 14). Pamiątka zmartwychwstania jest punktem centralnym kalendarza liturgicznego. To zarazem najważniejsze z chrześcijańskich świąt. Z okresem Wielkanocy i poprzedzającym go Wielkim Postem wiążą się liczne obrzędy religijne oraz bogata tradycja ludowa. W publikacji Wszystko o Wielkanocy staramy się przybliżyć czytelnikowi te wydarzenia i znaczenie symboli Wielkanocy. Podzieliliśmy ją na trzy części, wyróżniając każdą z nich innym kolorem. W pierwszej opowiadamy o męce i zmartwychwstaniu Chrystusa oraz o znaczeniu tych wydarzeń. Można w niej przeczytać o Ogrodzie Oliwnym, znaczeniu zmartwychwstania, różnicy między zmartwychwstaniem a wskrzeszeniem, poznać historię Całunu Turyńskiego, a nawet dowiedzieć się o tym, jak kształtowało się ustalenie terminu świętowania Wielkanocy. Druga część książki to swoisty przewodnik po Wielkim Poście, Triduum Paschalnym oraz okresie Wielkanocy. Opisujemy tu m.in. nabożeństwo Drogi krzyżowej, tradycję strojenia Grobu Chrystusa, Niedzielę Palmową i tradycję wykonywania palm wielkanocnych, czy też zwyczaj święcenia pokarmów w Wielką Sobotę. Wyjaśniamy również symbolikę jajka, kurczaczka i wielkanocnego króliczka. W trzeciej części opowiadamy o zwyczajach ludowych związanych z Wielkanocą. Zawieramy w niej praktyczne informacje m.in. o tym, jak dekorować jajka na Wielkanoc, podajemy wielkanocne menu i wyjaśniamy symbolikę potraw, jakie można znaleźć na wielkanocnym stole. W tej części opisujemy także zwyczaje ludowe pochodzące z różnych zakątków Polski (np. pogrzeb żuru i śledzia, turki czy też śmigus-dyngus), a także zwyczaje wielkanocne kultywowane w innych zakątkach świata, np. u naszych sąsiadów Niemców i Czechów, a także w odległym Meksyku, czy też na egzotycznych dla nas Filipinach. Nie zapomnieliśmy również o miłośnikach ciekawostek, specjalnie dla nich książkę okrasiliśmy informacjami m.in. o Wyspie Wielkanocnej, jajach Fabergé czy też nietuzinkowej inicjatywie pewnego prawnika, który dążył do osądzenia Piłata. W książce znajdą Państwo pytania quizowe, które pozwolą na sprawdzenie swojej wiedzy na temat Wielkanocy. Życzymy przyjemnej lektury! Ireneusz Korpyś Redaktor Naczelny

Adoracja Baranka Bożego (obraz – Jan van Eyck)

Łowcy sensacji zeszli do grobu Tajemnicze życie Jezusa. Mity i fakty. Zmartwychwstanie Jezusa jest filarem chrześcijaństwa, wszak św. Paweł w Liście do Koryntian stwierdza: „jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara” (1 Kor 15,14). Co pewien czas pojawiają się elektryzujące opinię publiczną nowinki o odnalezieniu rzekomego grobu Chrystusa. Twórcy takich rewelacji zapewne liczą na wywołanie taniej sensacji, uderzając w filar wiary wszystkich chrześcijan. W latach 80. XX stulecia w Talpiot na przedmieściach Jerozolimy został odkryty grobowiec, gdzie znajdowało się dziesięć kamiennych ossuariów. Większość z nich opatrzona była inskrypcjami z imionami, które powiązano z imionami osób znajdujących się w otoczeniu Jezusa; znalazły się tam takie imiona jak: Józef, Mateusz, Juda – syn Jezusa, Jezus – syn Józefa czy Maria Magdalena (Mariamenou-Mara). Odkrycie przeszło niemal niezauważone do momentu, kiedy stacja BBC nakręciła film dokumentalny, w którym zwrócono uwagę na zbieżność imion. Zbieg okoliczności – w tym samym czasie sensację wywołała książka Dana Browna, w której autor, opierając się na teoriach spiskowych, sugeruje związek Jezusa i Marii Magdaleny – sprawił, że wokół tajemniczych ossuariów rozpętała się burza medialna. Zainspirowani tymi rewelacjami James Cameron i Simcha Jacobovici nakręcili dokument The Lost Tomb of Jesus, który w 2007 roku wyemitowany został przez Discovery Channel. Autorzy filmu wykorzystując badania statystyczne oraz nowoczesną aparaturę badawczą, starali się przekonać widzów do swojej wizji historii. Zasugerowali, że Jezus miał syna z Marią Magdaleną i wszyscy zostali pochowani w rodzinnej mogile w Jerozolimie. Hipoteza dla amatorów teorii spiskowych okazała się bardzo atrakcyjna, lecz dowody, na których została oparta, były tak słabe, że rzetelni naukowcy nie potraktowali jej poważnie. Wbrew temu, co twierdzili autorzy filmu, prawdopodobieństwo odnalezienia grobowca z taką konfiguracją imion było bardzo duże. Jezus, Józef i Juda były popularnymi imionami w czasach ewangelicznych, a imię Maria znajduje się

Chrystus ukazuje się Marii Magdalenie po zmartwychwstaniu (obraz – Aleksandr Iwanow)

na co piątym odkrytym w Judei żeńskim sarkofagu. Tym samym dziecinną naiwnością wydaje się twierdzenie autorów filmu, iż taka konfiguracja imion jest unikatowa i dowodzi, jakoby był to z całą pewnością grób Chrystusa i Jego rodziny. Również kolejne dowody upadają w świetle zdroworozsądkowego myślenia. Jeśli Chrystus przeżyłby i wraz z rodziną zamieszkał

W którym roku powstał film Jesus Christ Superstar w reżyserii Normana Jewisona? a) W 1973 roku. b) W 1982 roku. c) W 1994 roku.

Pan rzeczywiście zmartwychwstał, czyli o znaczeniu Wielkanocy Zmartwychwstanie stanowi fundament wiary chrześcijańskiej, a zarazem jest głęboką tajemnicą, wobec której nasz intelekt jest bezradny. Jak pojąć nadprzyrodzone wydarzenie paschalne? Jak wyrazić ubogim ludzkim językiem pokonanie przez Jezusa mroków śmierci? Czym jest zmartwychwstanie i czy jesteśmy w stanie je wytłumaczyć? Wydaje się, że w obliczu tej wielkiej tajemnicy jesteśmy bezsilni i samotni, tak samo jak kobiety oraz uczniowie odkrywający pusty grób.

Choć nie mamy naocznych świadków powstania z grobu Pana Jezusa, to zmartwychwstanie było faktem historycznym, a jego zewnętrznymi znakami stały się pusty grób oraz ukazywanie się Chrystusa uczniom. Starszyzna żydowska obawiała się tego, że uczniowie Chrystusa mogą wykraść z grobu ciało swojego Nauczyciela. Faryzeusze zdołali wyprosić u Piłata zgodę na opieczętowanie grobowca oraz wystawienie straży rzymskich do jego pilnowania. Pomimo wartowników mogiła znajdująca się w skalnej grocie została pusta. Co do tego ewangeliczne relacje są zgodne. Ciało Jezusa zostało pośpiesznie zdjęte z krzyża i w piątkowy wieczór złożone do grobu. Przyjaciele i uczniowie Chrystusa nie mieli wiele czasu, aby dopełnić rytuału pogrzebowego. Musieli zdążyć z pochówkiem przed dniem Paschy, którego uroczysty charakter wykluczał czynności pogrzebowe. Maria Magdalena oraz pobożne kobiety udały się w niedzielny poranek do grobu, aby dopełnić obrządku i namaścić ciało Jezusa. Jakież musiało być ich zdziwienie, gdy odkryły pusty grób (Łk 24,3). Po nich do grobu przyszli Piotr i drugi uczeń, którym był prawdopodobnie Jan Ewangelista (a z którego osobą może się identyfikować każdy czytelnik Ewangelii). Świadectwo pustego grobu otworzyło oczy kobietom i Piotrowi. Uświadomili oni sobie, że nieobecność ciała Jezusa w mogile nie mogła być spowodowana ludzkim działaniem, a On nie mógł powrócić do dawnego życia, jak miało to miejsce w przypadku Łazarza czy młodzieńca z Nain. Niemniej pusty grób nie jest niepodważalnym dowodem. Na przestrzeni dziejów pojawiły się hipotezy, których zadaniem było dowiedzenie innego niż zmartwychwstanie wytłumaczenia nieobecności ciała Jezusa w grobowcu. Mówiąc o wydarzeniu paschalnym, powinniśmy oprzeć się na relacji Jego uczniów, którzy faktycznie spotkali zmartwychwstałego Chrystusa. Pierwszymi osobami, które ujrzały Jezusa po Jego zmartwychwstaniu, były kobiety udające się do grobu. Następnie ukazał się On Piotrowi. Wielce wymowne jest to, że Piotr był pierwszym spośród Dwunastu, który spotkał powstałego z martwych Jezusa. W ten sposób niejako została potwierdzona jego przewodnicza rola w stosunku do pozostałych uczniów. Na podstawie świadectwa Piotra wspólnota uwierzyła w zmartwychwstanie (Łk 24,34). Śmierć Jezusa była wstrząsem dla Jego uczniów. W tym momencie, gdy oddał On ostatnie tchnienie na krzyżu, uczniowie stracili oparcie, które im dawał, a pokładane w Nim nadzieje prysły. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że ich świat legł w gruzach. Śmierć Jezusa była straszliwym ciosem dla pierwszej wspólnoty chrześcijan. Pogrążeni w smutku, przerażeni, a nawet przepełnieni wątpliwościami, nie byli w stanie od razu przyjąć prawdy o zmartwychwstaniu. Potrzebowali dowodu, którym było rzeczywiste ukazanie się im powstałego z martwych Zbawiciela. Wszak nie uwierzyli oni relacji kobiet, które odkryły pusty grób. Nawet gdy stanęli

Niewiasty przy grobie (obraz – William-Adolphe Bouguereau)

Jakim terminem w teologii chrześcijańskiej określa się głoszenie podstawowych prawd wiary zawartych w życiu, śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa? a) Apoftegmat. b) Kerygmat. c) Paradygmat.

WIELKI PIĄTEK Jest to dzień powagi, żałoby, smutku, pokuty i skupienia. Wierni rozpamiętują wówczas mękę i śmierć Pana Jezusa. Zasłonięty kirem krzyż oraz puste tabernakulum potęgują uczucie smutku oraz żałoby związanej z męką i śmiercią Zbawiciela. Tego dnia nie odprawia się Mszy Świętej, a w kościołach odbywa się spowiedź święta, Droga krzyżowa oraz adoracja Najświętszego Sakramentu w ciemnicy. Późnym popołudniem sprawowany jest najważniejszy obrzęd Wielkiego Piątku – Liturgia Męki Pańskiej. Rozpoczyna się ona w zupełnej ciszy. Wejście kapłana i ministrantów nie jest poprzedzone ani modlitwą, ani śpiewem pieśni. Kapłan pada na twarz przed ołtarzem (gest ten zwany jest prostracją) i pogrąża się w milczącej modlitwie. Następnie rozpoczyna się liturgia słowa upamiętniająca mękę Pańską. Po niej ma miejsce najważniejszy element liturgii wielkopiątkowej – adoracja krzyża. Krucyfiksy, które od dwóch tygodni były zasłonięte, w tym dniu zostają ponownie ukazane wiernym. Celebrans, pozostali kapłani, a następnie wierni podchodzą do krzyża, aby poprzez przyklękniecie oraz symboliczny pocałunek wyrazić przyjęcie odkupienia. Po adoracji krzyża wierni przyjmują Komunię Świętą. Ponieważ w Wielki Piątek nie sprawuje się Eucharystii, Ukrzyżowanie (obraz – Diego Velázquez) wiernym rozdawane jest Ciało Chrystusa konsekrowane poprzedniego dnia. Liturgię Wielkiego Piątku kończy przeniesienie Najświętszego Sakramentu z ciemnicy do tzw. Grobu Pańskiego upamiętniające wydarzenie zdjęcia z krzyża i złożenia do grobu ciała Chrystusa. Od tego momentu przez następny dzień wierni adorują Najświętszy Sakrament.

GRÓB PAŃSKI

Grób Pański jest ważnym elementem Wielkiego Piątku. Na zakończenie liturgii wielkopiątkowej składa się w nim Najświętszy Sakrament. Symbolizuje to przeniesienie ciała Chrystusa do grobu, gdzie pozostaje ono przez całą Wielką Sobotę. W tym czasie Najświętszy Sakrament jest adorowany przez wiernych. Strojenie Grobów Chrystusa jest szczególnie polskim zwyczajem. Prócz naszego kraju przetrwał on w Niemczech (głównie w Bawarii) oraz w Austrii. Jednakże w Polsce ten obyczaj przybrał szczególny charakter. Groby przystrajano z szacunkiem oraz dbałością zarówno o stronę wizualną, jak i symboliczną. Często symbolika Grobów Pańskich nawiązywała do kontekstu historycznego, w którym Polska się znajdowała. Wymowny był grób, jaki w XVII wieku powstał w jednym z warszawskich kościołów, ułożony z tarcz, szyszaków, szabli oraz innych militariów, lub też grób w kościele Świętej Anny w Warszawie z czasów okupacji – zbudowany był on ze zwęglonej belki oraz pasma drutu kolczastego. Groby Pańskie w polskich kościołach nabierały

Złożenie ciała Chrystusa w grobie (obraz – Luca Giordano)

wymowy patriotycznej w trudnych czasach rozbiorów, okupacji hitlerowskiej czy w okresie komunizmu. Również obecnie pełne są aluzji do aktualnych wydarzeń, czego przykładem może być Grób Pański, jaki powstał w 2009 roku w krypcie kościoła oo. Pijarów w Krakowie. Surowy i przejmujący wystrój tego grobu, Chrystus leżący na szpitalnym łóżku, kroplówka i puste łóżeczko niemowlęcia, skłaniają do refleksji i pozwalają odnieść ważne pytania egzystencjalne do zbawczego misterium Chrystusa. Bazylika Grobu Świętego znajduje się na obszarze Starego Miasta w Jerozolimie. Położona jest ona w miejscu śmierci i złożenia Chrystusa do Grobu. Pierwszą bazylikę w tym miejscu wzniesiono w IV w. za panowania cesarza Konstantyna. Nie przetrwała ona jednak zbyt długo, została zrównana z ziemią przez Persów po zajęciu Jerozolimy w 614 r. Cesarz bizantyński Herakliusz odbudował bazylikę, choć nie nadał jej tak okazałego rozmiaru, jaki miała pierwotna budowla Konstantyna. Również ta budowla nie przetrwała do naszych czasów, została zburzona przez jednego z kalifów fatymidzkich w 1009 r. Dopiero po tym jak Jerozolima została odbita przez Krzyżowców (1099) bazylika została odbudowana. W kolejnych wiekach była wielokrotnie przebudowywana, również nie ustrzegła się od pomniejszych aktów dewastacji, pożarów, czy zniszczeń po trzęsieniach ziemi. Z tego też powodu nie jest ona spójnym architektonicznie gmachem. Burzliwe dzieje Jerozolimy odcisnęły swoje piętno nie tylko na wyglądzie bazyliki, ale także na jej statusie prawnym. Znajduje się ona we wspólnym posiadaniu kilku kościołów chrześcijańskich. W jej obrębie swoją siedzibę mają przedstawiciele Prawosławnego Patriarchatu Jerozolimy, Kościoła łacińskiego oraz Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego. Skomplikowana sytuacja prawna i własnościowa bazyliki wynika z kompromisowego rozwiązania, tzw. zasada Status Quo wprowadzona przez osmańskich sułtanów w połowie XIX w., nadal obowiązuje niezmieniona. W myśl tej zasady wszystkie znajdujące się na terenie bazyliki wyznania chrześcijańskie, mają równy dostęp do sanktuariów w Ziemi Świętej. W Wielki Piątek wiernych obowiązuje zachowanie ścisłego postu.

Na zakończenie ceremonii Wielkiego Czwartku Najświętszy Sakrament jest przenoszony do ciemnicy. Pozostaje w niej do liturgii Wielkiego Piątku. Czym jest ciemnica? a) Specjalnie przygotowaną kaplicą lub ołtarzem do przechowywania Eucharystii. b) Specjalnie przygotowanym pudełkiem, w którym przechowuje się Najświętszy Sakrament. c) Ciemną piwnicą.

Pisanki czy wydmuszki? Wybór jest prosty. Jajko ugotowane na twardo poza lodówką powinno być spożyte w ciągu dwóch godzin. Jeżeli zatem chcemy, aby pomalowane lub udekorowane jajko stało się dekoracją świątecznego stołu na dłuższy czas, najlepiej jest przygotować wydmuszki, które później można ozdobić tak samo, jak zwykłe jajko.

Przygotowanie wydmuszek nie jest trudne, ale wymaga dużej delikatności. Skorupkę jajka należy nakłuć w dwóch miejscach – na biegunach. Następnie dmuchając w jedną dziurkę, wydmuchuje się zawartość skorupki przez drugą dziurkę. Dziurki te można później zakleić roztopionym woskiem lub chusteczką z odrobiną kleju. Jeżeli natomiast wydmuszki mają stanowić wiszący element dekoracyjny, przez otworki można przeciągnąć sznureczek lub inny uchwyt. Ponieważ wydmuszki są bardzo delikatne i kruche, można je wzmocnić, nanosząc na nie paper mache. Tak przygotowane wydmuszki można zacząć ozdabiać.

WIELKANOC

WALATKA Walatka lub „na wybitki” to dwie różne nazwy tej samej wielkanocnej zabawy z pisankami. Zabawa ta wywodzi się z dawnego obyczaju zaduszkowego, kiedy to toczono jaja na grobach, a później oddawano je biednym. Zabawa nie jest skomplikowana. Dwie osoby stojąc naprzeciw siebie, toczą pisanki po stole. Czyja pisanka przetrzyma zderzenie, ten wygrywa, zwycięzca w nagrodę zabiera stłuczone jajko pokonanego rywala. W innym wariancie zabawy osoby grające trzymają jajka w ręce i stukają nimi o siebie. Gra kończy się, gdy skorupka któregoś z jajek pęka. Także w tym przypadku zwycięzca, czyli właściciel nienaruszonej pisanki, zabierał stłuczone jajo przeciwnika.

pogrzEB ŻURU I ŚLEDZIA

Pogrzeb żuru i śledzia był obyczajem związanym z dość rygorystycznym przestrzeganiem postu. Głównie był obchodzony na Kujawach i Pomorzu*. W tym czasie jedzono głównie żur i śledzie, natomiast zakaz obejmował nie tylko mięsa i tłuszcze roślinne, ale również nabiał i cukier. Kiedy więc Wielki Post dobiegał końca, tradycją w Wielki Piątek wieczorem lub w Wielką Sobotę rano był tzw. pogrzeb żuru i śledzia. Wśród żartobliwych przyśpiewek i nawoływań wynoszono z domostw symbolicznego śledzia i żur. Śledź, wycięty z drewna lub tektury, był wiązany na grubym powrozie i wieszany nad drogą na wierzbie. Była to symboliczna kara dla „powieszonego” za sześciotygodniowy post. Natomiast garnek z żurem zakopywano poza wsią. W regionie krakowskim dodatkowo zakopywano garnek z popiołem, co oznaczało koniec pokuty. * mowimyjak.pl – Czym w staropolskiej tradycji był tzw. pogrzeb żuru i śledzia?

Czego symbolem w liturgii jest kolor biały? a) Światła, czystości, niewinności, radości i zmartwychwstania do nowego życia. b) Męczeństwa. c) Żałoby i pokuty.

WIELKANOC NA ŚWIECIE Wielkanoc w AFRYCE W Afryce, gdzie chrześcijaństwo wyznaje coraz więcej mieszkańców tego kontynentu, Wielkanoc obchodzona jest bardzo uroczyście i radośnie. Kościoły (lub domy modlitwy) ozdabiane są tzw. vitenge i kanga, dekoracjami w kształcie motyli, wykonywanymi zazwyczaj z kwiatów i liści bananowca. Śpiewanym w trakcie modlitw i nabożeństw hymnom oraz pieśniom towarzyszą dźwięki afrykańskich bębnów. Radosne oddawanie chwały Bogu ma również miejsce przed kościołami, gdzie wierni tańcząc i śpiewając, wielbią Pana. Również w Afryce w czasie Wielkanocy rodziny wspólnie spożywają specjalnie przygotowaną potrawę – na ogół posiłek ten stanowi gotowany ryż z kawałkami kurczaka lub innym mięsem.

Wielkanoc w ARGENTYNIE W kraju tym jednym z ważnych dni tego czasu jest Niedziela Palmowa (Domingo de Ramos, czyli dosłownie „Niedziela Gałązek”). Święci się głównie gałązki oliwne, wyglądające jak liście palmowe z Jerozolimy. Podczas Wielkiego Tygodnia (Semana Santa) Argentyńczycy pielgrzymują do Tandil, gdzie biorą udział w modlitwach i rozważaniach pasyjnych na Via Crucis. „Trasa” ta przedstawia tradycyjne stacje drogi krzyżowej w formie wielkich rzeźb kamiennych. Argentyńczycy raczej nie przestrzegają postu Wielkiego Tygodnia, ale w czasie Triduum Paschalnego tradycyjnie przyrządza się empanadas de vigilia (pierogi z nadzieniem z tuńczyka lub warzyw). Tradycyjną potrawą na Wielki Piątek (Viernes Santo) jest bacalao – duszony solony dorsz, czasami podawany z ciecierzycą.

Wielkanoc w AUSTRII Bardzo popularne są tradycyjne wielkanocne jarmarki rozstawiane zarówno w miastach, jak i na wsiach. Zgodnie z inną tradycją chłopcy w czasie od Wielkiego Czwartku do Niedzieli hałasują drewnianymi grzechotkami. Grzechotki te symbolizują dzwony, które zgodnie z legendą poleciały do Rzymu, aby powrócić dopiero w pierwszy dzień świąt. Kiedy dzwony już powrócą, jest to sygnał dla młodszych dzieci do rozpoczęcia poszukiwań wielkanocnych koszyczków ze słodkościami.

Wielkanoc NA BIAŁORUSI Społeczeństwo białoruskie w większości wyznaje prawosławie, choć nie brakuje tu katolików, których odsetek w zależności od badań statystycznych waha się od 10 do 15%. Dużą część z nich stanowią nasi rodacy. Dzięki wiekowym związkom Białorusi z Rzeczpospolitą obyczaje wielkanocne katolików na tych terenach są podobne do polskich tradycji. Obecnie na Białorusi Wielkanoc (tak samo jak Boże Narodzenie) jest świętem państwowym i dniem wolnym od pracy, co na tle byłych republik radzieckich jest ewenementem. Symbolem Wielkanocy jest – co podkreśla Cerkiew – jajko zabarwione na czerwono. Przynajmniej jedno jajko w tym kolorze obowiązkowo powinno znaleźć się w koszyczku z potrawami przeznaczonymi do poświęcenia. Ciekawym obyczajem wśród prawosławnych Białorusinów jest rozbicie jednego jajka przed włożeniem go do koszyczka, wierzy się, że dzięki temu świętość ze święconej wody bardziej je przeniknie. Od tego jajka rozpoczyna się śniadanie wielkanocne, dzieli się je między wszystkich domowników.

Wielkanoc w BRAZYLII W Brazylii przygotowania do Wielkanocy rozpoczynają się jeszcze przed Wielkim Postem. Odbywa się wówczas wielki karnawał w Rio de Janeiro, który ma symbolizować pożegnanie z czasem zabawy. Wielki Tydzień rozpoczyna się od poświęcenia palm, które często są zaplatane w różne kształty np. krzyża. Odbywają się procesje. Tradycja malhaçăo de Judas polega na umieszczaniu w różnych publicznych miejscach kukieł Judasza, które każdy przechodzień może „poobijać”. Największym wydarzeniem w Brazylii jest wielkopiątkowe przedstawienie misterium męki Pańskiej w Nova Jerusalem w stanie Pernambuco. To miasto-teatr jest repliką Jerozolimy z czasów Chrystusa. W przedstawieniu bierze udział ponad 500 aktorów.

Ile dni trwa Wielki Post, stanowiący czas przygotowania do świąt Wielkiej Nocy? a) 20. b) 40 c) 60.

WSZYSTKO

Wielkanoc NA CYPRZE

O WIELKANOCY

W duchu religijnym Wielkanoc obchodzona jest szczególnie na południu Cypru. Tak jak w Polsce maluje się jajka, jednak tylko na kolor czerwony, co symbolizuje krew Chrystusa. W Wielki Piątek odbywają się uroczyste procesje, podczas których wierni niosą figury Chrystusa przyozdobione kwiatami. Wielka Sobota to czas, kiedy na wyspie przed kościołami rozpala się setki ognisk, które feerią świateł mają zachęcić wiernychRELIGIJNE, do uczestnictwa w mszy rezurekcyjnej, rozpoczynającej ZNACZENIE TRADYCJE, się o północy.

ZWYCZAJE, CIEKAWOSTKI

+ QUIZ

W CZECHACH • Wielkanoc geneza i znaczenie Wielkanocy; • Czesi tradycje i obrzędy religijne; traktują Wielkanoc przede wszystkim jako święto nadejścia wiosny. Nie jest praktykowane święcenie pokarmów. Jedynym kościołem w Pradze, gdzie • polskie zwyczaje wielkanocne; w Wielką Sobotę można poświęcić wielkanocny koszyk jest kościół Świętego • Idziego Wielkanoc w innych krajach; (polska parafia). Pisanki zwane są po czesku kraslicami. Stoły zdobi • się praktyczne informacje pozwalające przygotować się wzeszłym wielką ilością kwiatów oraz tzw. oseni,lepiej tj. doniczkami ze świeżo zbożem, głównie pszenicą,zdobienie ozdobionymi pisankami, do świąt (święconka, jajek itd.); zajączkami i kurczaczkami. Tradycyjnie piecze się słodkie bułki w formie wielkanocnego baranka. • świąteczna kuchnia; Zamiast śmigusa-dyngusa Czesi mają pomlazki, czyli – znany do niedawna tak• ciekawostki, cytaty, porzekadła i przysłowia; że w niektórych okolicach Polski – obyczaj • galeria zdjęć i obrazów związanych z Wielkanocą; (symbolicznego) smagania kobiet wierz• quiz wiedzy o Wielkanocy z odpowiedziami. bowymi witkami, splecionymi w warkocz i ozdobionymi

wstążkami. Panuje przekonanie, że uderzenie pomlazką dodaje kobiecie urody oraz witalności, dlatego tak ważne jest, aby każda z dam została nią wysmagana. Szmigrus jest obyczajem przejętym przede wszystkim przez dzieci. Podobny jest do bożonarodzeniowego kolędowania, ponieważ polega na obejściu z koszyczkiem domów sąsiadów i zbieraniu przeróżnych łakoci w zamian za życzenia oraz śpiew.

WIELKANOCNE WYDANIE SPECJALNE

Wielkanoc NA FILIPINACH

www.swietyfilip.pl

INFOLINIA: 801 555 550 wew. 1

9 788380 770270

www.swietyfilip.pl

Ukształtował się tu specyficzny i widowiskowy obyczaj słynny na cały świat. Setki Patronat medialny: Filipińczyków bierze na ochotnika udział w Wielki Piątek w procesjach, podczas których biczują się (często do krwi), a niektórzy z nich nawet pozwalają się na www.swietyfilip.pl koniec procesji przybić do krzyża. Misterium ma bardzo spektakularny prze801 555 550 wew. 1 WYDAWNICTWO bieg i wymaga odpowiedniego przygotowania, które trwa nawet kilka godzin. Ochotnicy przed przybiciem do krzyżaŚWIĘTEGO biczują sięFILIPA bambusowymi kijami, często wyposażonymi w przymocowaneAPOSTOŁA kawałki szkła. INDEKS: 514500 Widok ten jest szokujący i podnosi dramaturgię filipińskiego obyczaju. Taki przebieg Wielkiego tel.miejsco(34) 372 48 50 wew. 1 Piątku kultywowany jest tylko w kilku www.swietyfilip.pl Poleca: wościach. Pozostała część filipińskiego społeISBN 978-83-8077-027-0 wydawnictwo@swietyfilip.pl BLIZEJwielkanocny czeństwa spędza okres typowo, WIARY, RODZINY I OJCZYZNY modląc się w kościołach i spędzając czas z rodziną na wspólnym biesiadowaniu. Uczestniczymy: