52 Zoobiznes
Jakie są niezbędne elementy codziennej diety psa i kota? Wszystkie karmy komercyjne dostępne na rynku jako karmy pełnoporcjowe powinny być kompletne i zbilansowane w świetle obowiązujących przepisów prawnych w Unii Europejskiej. Producenci, aby wyróżnić swój produkt lub przekonać właściciela zwierzęcia, często tworzą systemy gradacji karm, które przeważnie nie przekładają się na rzeczywiste walory produktu. Na jakie elementy zwracać uwagę przy wyborze karmy i co rzeczywiście jest niezbędne, a co wątpliwe w codziennej diecie psa czy kota? Sybilla Berwid-Wójtowicz,
Regulacje i przepisy
Zawartość składników pokarmowych (czyli stanowiących kilkanaście lub kilkadziesiąt procent składu karmy), ażdy pokarm jest w y- jakości karmy jest wewnętrzny system a także odżywczych (stanowiących tworzony z produktów oceny i uznane międzynarodowe cer- tylko kilka procent lub poniżej 1 proc.) lub półproduktów żywno- tyfikaty potwierdzające utrzymywanie tylko w niewielkim stopniu jest reguściowych, które powinny najwyższych standardów (np. system lowana przez przepisy. Szczegółowe być wymienione w ko- HACCP, certyfikaty ISO). Są to dowody regulacje prawne dotyczą niektórych lejności malejącej na etykiecie karmy (weryfikowane przez audyty zewnętrzne) mikroelementów, jak np. pierwiastki jako składniki bądź skład szczegółowy. na utrzymanie standardów określonych śladowe (miedź, jod, żelazo, mangan, Z kolei dobór i ilość zastosowanych na etykiecie i gwarancja dla konsumenta, selen, cynk), witaminy (witamina D), w karmie produktów, zapewniają od- że producent trzyma się swoich marketin- które na etykiecie mogą być opisywane pełną nazwą związku chemicznego powiedni skład chemiczny i właściwe gowych zapewnień. lub skrótem z listy E. proporcje składników pokarTak naprawdę organizacje mowych wyrażane w postaci wydające konkretne zaleanalizy podstawowej, także Na pierwszy rzut oka komercyjna karma cenia (AAFCO, FEDIAF) obowiązkowo umieszczanej wygląda bardzo jednorodnie, pozwalają producentom na etykiecie. Przeważnie jednak nawet najprostsza karma na dość duże widełki w ramach analizy chemicznej podawana jest zawartość składa się z szeregu optymalnie połączonych w kwestii składników pokarmowych, wyznaczając w karmie: białka, tłuszczu, i zbilansowanych składników, tylko niektóre minima włókna i tzw. popiołu. które wpływają i maksima. Na etykietach Składniki pokarmowe są na jej skład szczegółowy karm informacje często wyrażane w procentach, umieszczane są w różnych a to, co dopełnia 100 proc., jednostkach (g/kg, proc. to węglowodany oraz woda w 100 g czy inne), co unie(poziom wilgotności karkarma możliwia wiarygodne pomy). Przeważnie wyższa równywanie ze sobą różwilgotność karmy zwiększa nych produktów. Musimy jej smakowitość, jednak wypamiętać, że dostarczenie maga ona większego zabezna by wc y pr awd z iwej pieczenia przed zepsuciem informacji jest podstawą i wiąże się z dodawaniem składniki w budowaniu jego zaufasyntetycznych konserwannia i lojalności. Jeśli nawet tów. Wykorzystywanie pronasi klienci niekoniecznie duktów świeżych (np. kurchcą czytać dokładnie czak) wpływa na obecność et yk iet y, my musimy w produkcie wyższej jakości składniki umieć w zwięzły sposób źródła białka niż zastosowapokarmowe powiązać niektóre fakty nie wstępnie przetworzonych i odżywcze i przedstawić konsumenpółproduktów (np. mączka towi ich obiektywną ocenę z kurcząt, suszone mięso). lub porównać produkty. Ale jedynym gwarantem
K
doktor nauk weterynaryjnych
Rynek Zoologiczny | marzec 2011
Zoobiznes 53 Składniki pokarmowe badane w wyniku analizy chemicznej, których poziom jest gwarantowany w karmie, oraz źródła pokarmowe, z których pochodzą
Mikroskładniki
Makroskładniki
Składniki pokarmowe (analiza chemiczna *)
Źródła
Funkcja
Dorosły pies **
Dorosły kot **
Białko (białko surowe)
Produkty pochodzenia zwierzęcego, roślinne wyciągi białkowe (gluteny), rośliny strączkowe
Składnik budulcowy struktur białkowych w organizmie oraz funkcje energetyczne
18
25
Tłuszcz (olej surowy, niezbędne kwasy tłuszczowe)
Tłuszcze, oleje, mięso, produkty pochodzenia zwierzęcego, rośliny oleiste
Składnik energetyczny, element budulcowy błon i funkcje regulacyjne, wspomaganie odporności, ale też funkcje zapasowe
5,5
9
Węglowodany (bezazotowce wyciągowe, włókno)
Produkty pochodzenia roślinnego, mączki, otręby
Składnik energetyczny (funkcje zapasowe), funkcje regulacyjne dla mikroflory jelitowej (prebiotyki)
Węglowodany strawne stanowią resztę dla 100 proc. w analizie chemicznej, ich brak w diecie jest przyczyną zaburzeń rozwoju
Węglowodany strawne stanowią resztę dla 100 proc. w analizie chemicznej, ich brak w diecie jest przyczyną zaburzeń rozwoju
Woda (wilgotność)
Woda, wilgoć w karmie
40 ml na kg mc.
40 ml na kg mc
Witaminy
Produkty pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, suplementy witaminowe
Składniki mające działanie regulacyjne w organizmie, których niedobory prowadzą do zaburzeń funkcjonowania
Osobne wytyczne
Osobne wytyczne
Składniki mineralne (popiół)
Produkty pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, suplementy mineralne
Składniki mające działanie regulacyjne w organizmie, których niedobory prowadzą do zaburzeń funkcjonowania
Osobne wytyczne
Osobne wytyczne
* nazwa składnika jeżeli jest wymieniany i oznaczany w analizie podstawowej ** minimalne zapotrzebowanie 2 proc. dla karmy podstawowej o wartości 4.0 kcal ME/g w suchej masie na podstawie aktualnych wytycznych obowiązujących w UE (FEDIAF)
Pokarm dobrze przyswajalny Najłatwiej ocenić, czy zwierzę dobrze przyswaja pokarm, po analizie tego, co wydala. Im mniejsza masa i lepiej uformowane odchody, o mało intensywnym zapachu, tym lepiej pokarm jest przyswajany. Po prostu zwierzę nie może więcej wydalać niż je, bo prowadzi to do poważnych niedoborów, a nawet rozwoju chorób. Elementem obecnym w diecie komercyjnej, który działa regulująco i wspierająco na procesy trawienia w karmach dla zwierząt, jest włókno (w produktach ludzkich składnik ten nazywany jest błonnikiem). Włókno oznacza frakcje węglowodanów złożonych, które nie są trawione przez przewód pokarmow y zwierzęcia i spełniają funkcje odżywcze dla mikrof lory jelitowej, wspomagając wydalanie odchodów z organizmu. Oczywiście nie każde włókno i nie każda jego ilość jest dla zwierzęcia korzystna, dlatego pomagając w doborze karmy, powinniśmy zwracać baczną uwagę nie tylko na źródło białka w diecie (drób, mięso czerwone czy ryby), ale także na źródło włókna prebiotycznego (pulpa
buraczana, korzeń cykorii, celuloza oczyszczona, włókno owsiane, otręby z pełnego ziarna). Prawidłowo dobrana pod tym względem karma będzie miała optymalną, wysoką strawność, a zwierzę nie będzie cierpiało na wzdęcia czy niestrawności. W przypadku kotów odpowiednio wysoki poziom włókna wspomaga wydalanie kul włosowych (tzw. trichobezoarów) i redukuje nieprzyjemny zapach z kuwety nawet o 1/5 (wyniki badań klinicznych z udziałem włókna z cykorii). Ma to także wpływ na podwyższenie biernej odporności, ponieważ aż 70 proc. odporności jest związane z równowagą mikroflory bakteryjnej. Wiąże się to także z faktem, że odpowiednio dobrane włókno wpływa na wzrost poziomu pozytywnych bifidobakterii w jelitach, które wypierają patogeny i bakterie gnilne z przewodu pokarmowego zwierzęcia. Od prawie pół wieku wpływ włókna pokarmowego na życie i dobrostan zwierząt jest przedmiotem badań naukowych i klinicznych, a ich wyniki znajdują swoje zastosowanie w formułach wspomagających strawność karm funkcjonalnych. Pokarm przygotowywany w domu przez wiele osób jest uznawany za zdrow-
szy niż karmy komercyjne. Rzadko jednak jest analizowany, pomimo tego, że przeważnie jest całkowicie niezbilansowany. Często w stosunku do pokarmów gotowych padają zarzuty, że są sztuczne i monotonne, a te przygotowywane przez właścicieli zwierząt uważane są za urozmaicone (wędliny, wysoko przetworzony ryż i czasem warzywa). Składników używanych do kompozycji takiego posiłku właściciel zwierzęcia nie kontroluje, więc nie wie, czy i w jakim stopniu są one w ogóle wartościowe. Nie wie też, w jakim stopniu taki posiłek jest zbilansowany, ani ile jest w nim białka, tłuszczu, włókna i węglowodanów strawnych (średnio strawność posiłków przygotowywanych przez właścicieli jest niższa o 20-30 proc. w stosunku do karm komercyjnych). Wszystkie te elementy sprawiają, że zwierzę, aby pokryć podstawowe zapotrzebowanie na składniki pokarmowe i odżywcze, musi zjeść pokarmu domowego dużo więcej niż komercyjnego (średnio 4 razy więcej niż suchej karmy, i 2 razy więcej niż wilgotnej), co przeważnie jest mylnie przez właściciela interpretowane jako wyższa smakowitość posiłków przygotowywanych w domu… ◀ marzec 2011 | Rynek Zoologiczny