Russisch vuurwerk met sterviolist Josef Špaček

Twee jaar nadat hij furore maakte met de Symphonie Espagnole van Edouard Lalo, is de Tsjechische violist Josef Špaček opnieuw te gast bij Symfonieorkest Vlaanderen. Hij blikt graag terug op de vorige fijne samenwerking in het land van bier en chocolade. Deze keer speelt hij tijdens het nieuwjaarsconcert van Symfonieorkest Vlaanderen onder leiding van dirigent Daniel Blendulf een echte kaskraker: het betoverende Vioolconcerto van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski.

Josef Špaček

© Radovan Subin

Špačeks thuisbasis is het Tsjechisch Filharmonisch Orkest, dat geleid wordt door Jiří Bělohlávek. Aanvankelijk was hij ereconcertmeester – de jongste in de geschiedenis van het orkest –, maar in 2016 schopte hij het tot ‘associated artist’. Zo kon hij zijn solocarrière uitbouwen terwijl hij de band met ‘zijn’ orkest behield. En met die carrière gaat het vooruit: Josef Špaček speelde de voorbije jaren aan de zijde van Valery Gergiev, Christoph Eschenbach en Roy Goodman. Samen met het Tsjechisch Filharmonisch Orkest maakte hij een opname met concerto’s van Dvořák, Suk en Janáček: muziek uit zijn vaderland waar orkest én solist goed mee vertrouwd zijn. Toch beschouwt Špaček zich eerder als een allround violist dan als een specialist in een bepaald genre - met Beethoven als favoriet.

De lyrische melodieën van het Vioolconcerto van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski doen denken aan de Slavische en Russische volksliederen die ook in zijn balletten herkenbaar zijn. Josef Špaček noemt het concerto een must voor alle violisten. De meesten van hen leren het tijdens hun studietijd, nog voor ze aan de andere grote concerto’s beginnen.

“Het is een schitterend, passioneel stuk met heel wat virtuoze trekken en melodieën die gemakkelijk blijven hangen. Omdat het concerto al wel een miljoen keer is uitgevoerd, is het een uitdaging om er een heel persoonlijke, unieke versie van te maken. Maar het zal altijd wel een evergreen blijven.

Over de ‘Slavische ziel’ van Tsjaikovski's muziek is al heel wat gezegd en geschreven. Het zuchtende concerto telt veel dramatische wendingen, typisch voor het Slavische temperament. En hoe zit dat bij Špaček?

Het is natuurlijk altijd belangrijk om met een ‘ziel’ te spelen. Technisch gesproken ben ik Slavisch (door mijn taal), maar Centraal-Europa is in de loop van de geschiedenis beïnvloed door zowel het westen (het Oostenrijks-Hongaarse rijk) als het oosten (Rusland). Ik denk dat ik me ergens in het midden bevind. Heel wat jaren geleden omschreef een criticus mijn stijl als ‘aristocratisch’. Dat beviel me wel.

Josef Špaček kan naast zijn Slavische roots bogen op een Amerikaanse opleiding: niemand minder dan Itzhak Perlman was zijn leraar aan de befaamde Juilliard School in New York. Kunst- en muziekeducatie vindt hij overigens essentiële elementen voor de ontwikkeling van een kind. Zelf kreeg hij de liefde voor muziek mee van zijn vader, die cellist is. De tijd zal uitmaken of zijn pasgeboren tweelingzonen ook de smaak te pakken zullen krijgen, maar het staat vast dat ze van jongsaf met muziek in contact zullen komen. Špaček droomt ook van een comeback van de klassieke muziek bij jonge mensen, en rekent daarvoor op nieuwe manieren om muziek te beleven. Laat dat nu net ook zijn wat Symfonieorkest Vlaanderen en het Concertgebouw in Brugge willen doen met CLUB Surround. Het publiek neemt er plaats tussen de musici, omgeven door klank. Een totaalervaring die Špaček zeker zal bevallen...

Ben je benieuwd geworden en wil je thuis al eens luisteren naar het betoverende concerto, google dan op Perlman + Tsjaikovski en je weet meteen van wie Josef Špaček het klappen van de zweep heeft geleerd.

- Lien Vanreusel