Athens Cooperative City - Urban Lab by synAthina

ΑΘΗΝΑ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΟΛΗ 4 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ

μια νέα αντίληψη αστικής ανάπτυξης με κοινωνική αξία

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ΑΘΗΝΑ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΟΛΗ 4 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ

μια νέα αντίληψη αστικής ανάπτυξης με κοινωνική αξία

“Υπάρχει ανάγκη για μια νέα αντίληψη, μια εναλλακτική προσέγγιση της πόλης” Αντιμέτωπες με σύνθετα προβλήματα, οι σύγχρονες μητροπόλεις όλο και συχνότερα πλέον αναζητούν εναλλακτικές και καινοτόμες προσεγγίσεις για την επίλυσή τους, προκειμένου να βελτιώσουν την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των κατοίκων τους. Αναδεικνύονται έτσι νέες ευκαιρίες αστικής ανάπτυξης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Σε ανάλογη θέση βρέθηκε τα τελευταία χρόνια και η Αθήνα, αντιμέτωπη με πρωτοφανείς, για τα δεδομένα της, προκλήσεις. Οι διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες ζωής σε πολλές περιοχές της πρωτεύουσας, υπέδειξαν ότι υπάρχει ανάγκη για μια νέα αντίληψη, μια εναλλακτική προσέγγιση της πόλης. Αναγνωρίζοντας εξαρχής τη σημασία της κοινωνίας πολιτών, ο δήμος Αθηναίων τη στήριξε έμπρακτα, καταγράφοντας θετική ανταπόκριση και δημιουργικές αντιδράσεις. Η πολυσυλλεκτική πλατφόρμα «συν Αθηνά» είναι ένας μηχανισμός παραγωγής θετικών κοινωνικών πρωτοβουλιών για την πόλη, καθώς με πνεύμα συλλογικότητας και διαλόγου, επιδιώκει τη δημιουργική εμπλοκή της διοίκησης του δήμου με τις ζωντανές δυνάμεις της κοινωνίας. Ο δήμος σχεδιάζει και άλλα καινοτόμα αστικά εργαλεία για την επίλυση δύσκολων ζητημάτων της πρωτεύουσας, ενώ ταυτοχρόνως προωθεί και διαχέει στην πόλη μια νέα αντίληψη για την Αθήνα. Με βάση αυτή την αντίληψη, η Δημοτική Αγορά Κυψέλης και τρία ακόμη εμβληματικά κτίρια, τα οποία ανακαινίστηκαν υποδειγματικά και θα φιλοξενήσουν ένα φάσμα ποικίλων χρήσεων, εντάσσονται και πάλι στον ζωτικό ιστό της πόλης. Πρόκειται ειδικότερα για το νέο συγκρότημα του Σεράφειου Κολυμβητηρίου στο Ρουφ, για τα κτίριο της οδού Αμερικής 8 στο κέντρο της Αθήνας, καθώς και για την πρώην οικία Θεοτοκοπούλου στα Άνω Πατήσια. Οι χρήσεις που θα στεγάσουν τα κτίρια αυτά υπαγορεύονται από τα ειδικά χαρακτηριστικά τους, τη θέση τους μέσα στις περιοχές της πόλης, την ιστορία τους καθώς και από τις γενικότερες ανάγκες της πρωτεύουσας και τα αιτήματα των πολιτών και κατοίκων της.

Η πόλη καινοτομεί, δημιουργεί και ανταποκρίνεται στις συνθήκες και τις ανάγκες μιας νέας αστικότητας

Οι διαδικασίες για την επιλογή των χρήσεων ήταν απαιτητικές αλλά και καινοτόμες. Εφαρμόστηκε ένας πρότυπος τρόπος διαχείρισης δημοσίων ακινήτων, που τολμά να εφαρμόσει νέες πολιτικές μέσα στην πόλη. Στόχος μας ήταν τα κτίρια να αναδειχθούν σε «κόμβους» δραστηριοτήτων, όπου θα δρουν συλλογικά οι κάτοικοι, αφήνοντας το θετικό τους αποτύπωμα στην περιοχή, ενώ συγχρόνως θα συμβάλλουν στη βιώσιμη λειτουργία τους. Η συνδρομή του «συν Αθηνά» αλλά και όσων ειδικεύονται σε ζητήματα λειτουργίας της πόλης, αποδείχτηκε καθοριστική για την αξιοποίηση των ιδεών που εκφράσθηκαν καθώς και για τη δημιουργική συνύπαρξη ομάδων ποικίλου προσανατολισμού. Η μετάβαση σε ένα δημιουργικό και καινοτόμο μέλλον προς όφελος των πολιτών και της πόλης, προϋποθέτει τον διάλογο ανάμεσα στις κύριες ομάδες που δρουν στον αστικό χώρο: την τοπική αυτοδιοίκηση, την κοινωνία, τους ερευνητές, τα πανεπιστήμια, τους εκφραστές της ποιοτικής επιχειρηματικότητας. Οι χρήσεις που αποδίδονται στα τέσσερα κτίρια, τα οποία εντάσσονται και πάλι στη ζωή της πρωτεύουσας, αξιοποιούν και εμπλουτίζουν υφιστάμενες δομές, συνδέουν με δημιουργικό τρόπο διαφορετικά πεδία δράσης, ενδυναμώνουν τοπικούς και άλλους αστικούς πόρους, προκαλούν συμβιωτικές προσεγγίσεις. Θεμελιώδης στόχος ήταν να διασφαλιστεί η βιώσιμη λειτουργία των κτιρίων, μέσα από ένα αποτελεσματικό μοντέλο διαχείρισης που να διακρίνεται από διαφάνεια και καινοτομία. Εντάσσοντας και πάλι στα τέσσερα κτίρια στη ζωή της Αθήνας, ο δήμος ενθαρρύνει τους πολίτες να συμμετάσχουν στα προγράμματα, στις δράσεις, καθώς και στη διαμόρφωση βιώσιμων πολιτικών για τη λειτουργία τους. Παρά τη διαφορετική ταυτότητά τους, τα κτίρια διέπονται από μια κοινή φιλοσοφία: να αποκτήσουν μια νέα δυναμική οι περιοχές που τα φιλοξενούν, και μέσα από συντονισμένες παρεμβάσεις να προσφέρουν πολλαπλά οφέλη. Τα τέσσερα κτίρια μας έδωσαν την ευκαιρία να επιδιώξουμε καταλυτικές παρεμβάσεις, που υπερβαίνουν το ατομικό μέγεθος καθενός, φέρνοντας την αύρα μιας νέας αστικότητας, ενός σύγχρονου αθηναϊκού ιδεώδους. Η αναβίωση των κτιρίων αυτών φιλοδοξεί να συμβολίσει μια νέα αντίληψη συνύπαρξης σε μια πόλη που καινοτομεί και δημιουργεί. Γιώργος Καμίνης Δήμαρχος Αθηναίων

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΑΘΗΝΑ - ΣΥΜΒΙΩΤΙΚΗ ΠΟΛΗ Ένα σημείωμα της ομάδας Urban Lab 9 “ΑΘΗΝΑ – ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ, ΣΥΜΒΙΩΤΙΚΗ, ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΗ ΠΟΛΗ”: Η ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ 4 ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΑΜΕΡΙΚΗΣ 8

ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΣΕΡΑΦΕΙΟΥ ΚΟΛΥΜΒΗΤΗΡΙΟΥ

ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ 34 Οι δημιουργοί & διανοούμενοι των Πατησίων

50 62 62

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΥΨΕΛΗΣ

Η αναβίωση της πολιτιστικής σημασίας των Πατησίων στο κτήριο “ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ 34”

CONTENTS

Η ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ 4 ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ

με ανοιχτή πρόσβαση και αυτοχρηματοδοτούμενη λειτουργία: μια βιώσιμη προσέγγιση αστικής ανάπτυξης με υψηλή κοινωνική αξία για μια ανθεκτική νέα πόλη μέσα στην παλιά

ATHENS - A SYMBIOTIC CITY A note by the Urban Lab team

THE REUSE OF FOUR EMBLEMATIC BUILDINGS, IN THE CONTEXT OF A NEW URBANITY

8, AMERIKIS STR

SERAFIO PUBLIC swimming pool COMPLEX

34, THEOTOKOPOULOU STR

THE MUNICIPAL MARKET OF KYPSELI

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

ΑΘΗΝΑ - ΣΥΜΒΙΩΤΙΚΗ ΠΟΛΗ ένα σημείωμα της ομάδας Urban Lab

Το συνΑθηνά της Αντιδημαρχίας της Κοινωνίας των Πολιτών και Καινοτομίας του δήμου Αθηναίων, με διάθεση προσέγγισης ποικίλων νέων τάσεων που καταγράφονται για την ανάπτυξη των πόλεων και τη βελτίωση της αστικής ζωής, ανέλαβε να συνεισφέρει στον προσδιορισμό των χρήσεων για την επαναλειτουργία των τεσσάρων κτηρίων. Το συνΑθηνά είναι ένας τόπος συνάντησης και δικτύωσης όσων ενδιαφέρονται για την Αθήνα και τους ανθρώπους της, αξιοποιώντας μεθοδολογίες ενδυνάμωσης των κοινοτήτων μέσα από συνεργατικούς τρόπους διαχείρισης με δημιουργικές ομάδες της πόλης. Συγκρότησε ένα μικρό, πειραματικό Urban Lab – Αστικό Εργαστήριο, τα μέλη του οποίου, έχοντας την πεποίθηση πως τα κτήρια πρέπει να αποτελέσουν συνδεόμενους μεταξύ τους κόμβους πάνω στον καμβά της πόλης, αναζήτησαν τις δυναμικές που μπορούν να ασκηθούν, μέσα από εναλλακτικές χρήσεις, στο ευρύτερο αστικό περιβάλλον τους. Ως μηχανισμός παραγωγής ιδεών και προσέγγισης των αστικών προκλήσεων, το Urban Lab εισηγήθηκε λύσεις που αναφέρονται στις προκλήσεις, τα προβλήματα και τις ανάγκες της πόλης, συνδέοντας μεταξύ τους με ωφέλιμο τρόπο διαφορετικά πεδία. Η πρωτοβουλία γεννήθηκε από την ανάγκη κατανόησης των νέων συνθηκών και προσέγγισης της πόλης με νέους τρόπους, διότι η κρίση απαιτεί τον σοβαρό αναστοχασμό της, και είναι καταλύτης για την υιοθέτηση νέων αστικών πολιτικών. Στις σημερινές κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, επιβάλλεται αναγνώριση και αξιοποίηση κάθε πόρου που μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και της διαμορφούμενης νέας αστικότητας, και ανθεκτική προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες πραγματικότητες. Το εγχείρημα αποδείχτηκε σύνθετο και απαιτητικό, διότι τα κτήρια δεν έχουν κοινή φυσιογνωμία, ούτε αποτελούσε πρόθεση η εφαρμογή μιας οριζόντιας λογικής στην διατύπωση επιθυμητών στόχων και χρήσεων. Δεν θα μπορούσαν, εξάλλου, να διεκδικούν την ίδια χρήση ένα μνημείο της εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής στο γεμάτο ένταση διοικητικό κέντρο στο Σύνταγμα, και μια Δημοτική Αγορά στην καρδιά γειτονιών της πόλης που σφύζουν από ζωή και πολυπολιτισμικές οικογένειες. Ούτε ένα μεγάλο νέο κτηριακό συγκρότημα με υπερτοπική σημασία στη διασταύρωση οδικών αξόνων μιας βιομηχανικής ζώνης, και ένα μικρό διατηρητέο κτήριο πρώην κατοικίας σε μια εμβληματική περιοχή που γέννησε και φιλοξένησε τη βαθιά αστικότητα στην πόλη. Επιπλέον, διότι στην πόλη διασταυρώνονται αξιοποιήσιμα αλλά διαφορετικά ενδιαφέροντα και αξίες, που πρέπει να βρουν τον τρόπο να συνυπάρξουν με θετική και βιώσιμη προοπτική. Η στρατηγική, όμως, στην προσέγγιση υπήρξε κοινή για τα κτήρια, με αναφορά στην πόλη που καινοτομεί, δημιουργεί, και ανταποκρίνεται στις συνθήκες και τις ανάγκες μιας νέας αστικότητας. Η επανάχρηση των 4 κτηρίων θα όριζε ανοιχτή πρόσβαση σε αυτά και θα απαιτούσε την αυτοχρηματοδοτούμενη λειτουργία τους, διεκδικώντας μια βιώσιμη προσέγγιση νέου τύπου ανάπτυξης με υψηλή κοινωνική αξία, και μια ανθεκτική νέα πόλη μέσα στην παλιά. Για κάθε περίπτωση κτηρίου η επιδίωξη ήταν να αξιολογηθεί και να αξιοποιηθεί η υπάρχουσα γνώση για τον χώρο του και η εμπειρία από ποικίλες πηγές, να καταγραφούν οι ανάγκες και προσδοκίες των ανθρώπων στους οποίους θα αναφέρεται με τη λειτουργία του, οι κάθε λογής διατιθέμενοι πόροι προς αξιοποίηση, οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις, και κυρίως “τι” θα ενθάρρυνε μια συλλογική κοινωνική αλλαγή, και θα ενδυνάμωνε τη συνοχή μιας κοινότητας ή σημαντικών ομάδων ενδιαφερόμενων μερών. Κοινοί στόχοι για όλα τα κτήρια ήταν να στηριχθούν απολύτως βιώσιμες επιλογές χρήσεων γύρω από τους -καθορισμένους από το ΕΣΠΑ- άξονες: τον “πολιτισμό”, την “καινοτομία”, την “ποιότητα ζωής”, τη “δημιουργική επιχειρηματικότητα”, με ευρεία ωφέλεια και ισχυρό κοινωνικό αντίκρισμα, ώστε να διευκολύνουν συνδέσεις ανθρώπων διαφορετικών κοινωνικών ομάδων και πεδίων, να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας που εξελίσσεται, και να είναι ανθεκτικές στο χρόνο και τις αλλαγές συνθηκών, προσελκύοντας το ενδιαφέρον και την συμμετοχή ενός ευρύτατου κοινού. Η παλέτα των ιδιαίτερων στόχων για τα κτήρια περιελάμβανε τη δημιουργία νέων μοντέλων καινοτόμου επιχειρηματικότητας, θέσεων εργασίας και δημιουργικών κοινωνικών επιχειρήσεων, τη διάχυση και ανταλλαγή της γνώσης και την ανάδειξη της αξίας που έχει η ποικιλότητα, ο πολιτισμός των περιοχών αλλά και η πολυπολιτισμικότητα για την επίτευξη και εμβάθυνση της κοινωνικής συνοχής. Μεγάλη σημασία αποδόθηκε στην ανάδειξη των ιδιαίτερων Αθηναϊκών ταυτοτήτων, στις τοπικότητες με υψηλή αξία, στην υπερτοπική σημασία κάποιων παρεμβάσεων, και κυρίως στην αναζήτηση προτάσεων για τις περιοχές όπου η υποβάθμιση και η κρίση καθιστούν πιο εύθραυστο τον κοινωνικό ιστό. Κάποιες από τις χρήσεις εξυπηρετούν οραματικούς ή μεγαλύτερους στόχους, άλλες μικρότερους και πιο ρεαλιστικούς. Οι πιο κρίσιμοι στόχοι είναι αυτοί που αποζητώντας την αποδοχή, στήριξη και συμμετοχή των ανθρώπων, οδηγούν στη σύνδεσή τους. Τα περισσότερα μέλη της ομάδας του Urban Lab είναι αρχιτέκτονες με εμπειρίες στο σχεδιασμό αστικών δράσεων, στη λειτουργία της πόλης, τις κοινωνικές διαπραγματεύσεις και νέες, ευέλικτες πρακτικές προσέγγισης που απαιτούν πολλά ζητήματα της σύγχρονης αστικότητας. Υποστηρίζονται από τις δομές του δήμου Αθηναίων, και με το έργο τους αναζητούν ποιότητα στην αισθητική, δημιουργικότητα στη σκέψη, και υπευθυνότητα απέναντι στους ανθρώπους. Αθήνα, 1 Δεκεμβρίου 2016

“ΑΘΗΝΑ – ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ, ΣΥΜΒΙΩΤΙΚΗ, ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΗ ΠΟΛΗ”: Η ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ 4 ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Τα κτήρια βρίσκονται σε δημοτικά διαμερίσματα με διαφορετική ιστορία, φέρουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και ταυτότητες, και περιβάλλονται από διαφορετικό αστικό περιβάλλον. Αντίστοιχα, οι χρήσεις τους αναφέρονται σε ποικιλία θεμάτων και στόχων. Όμως παρά τις διαφοροποιήσεις, τα οράματα είναι κοινά: οι χρήσεις των κτηρίων να οδηγούν σε ένα ποιοτικό, βιώσιμο και ανθεκτικό μέλλον, με κοινωνικό προσανατολισμό και ανοιχτό περιβάλλον για συμμετοχή και δημιουργία, να αναδεικνύουν τις ταυτότητες των περιοχών τους, να ενδυναμώνουν κατά το δυνατό την τοπική οικονομία και την υπεύθυνη επιχειρηματικότητα, και να παρέχουν ευκαιρίες, ερεθίσματα και κίνητρα ώστε να προσελκύουν όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώπους και ομάδες από τη γειτονιά και την πόλη.

4 Έργα 4 αστικοί χαρακτήρες 4 Δημοτικές Κοινότητες Ενιαία φιλισοφία & στρατηγική 4 συμπληρωματικές προσεγγίσεις

Για την επιλογή των χρήσεων συνεισέφεραν οι δομές του δήμου Αθηναίων και λήφθηκαν υπόψη τα αποτελέσματα της ανοιχτής διαβούλευσης, οι περιορισμοί που απορρέουν από το ΕΣΠΑ που χρηματοδότησε την αποκατάσταση/κατασκευή των κτηρίων και του περιβάλλοντα χώρου τους, και διάφορες προτάσεις που υποβλήθηκαν είτε μετά από ανοιχτή πρόσκληση, είτε από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς.

ΑΜΕΡΙΚΗΣ 8

ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΣΕΡΑΦΕΙΟΥ ΚΟΛΥΜΒΗΤΗΡΙΟΥ

ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ 34

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΥΨΕΛΗΣ

Πρόκειται για διατηρητέο μνημείο με σημαντική αρχιτεκτονική αξία, στην καρδιά του διοικητικού κέντρου της χώρας, που παραχωρήθηκε στον δήμο της Αθήνας από το ΕΒΕΑ προκειμένου να καταστεί δυνατή η επισκευή του. Το νέο κτήριο θα είναι ένας εξωστρεφής πολυχώρος φιλοξενίας καινοτόμων δράσεων και συνεργιών για την προβολή της ταυτότητας της Αθήνας σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, και την καλλιέργεια ενός νέου αστικού πολιτισμού στην πόλη. Μέσα από τη λειτουργία του θα αναδειχτούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της πόλης στον σύγχρονο πολιτισμό, τη δημιουργική οικονομία, την καινοτομία στην κατεύθυνση της έξυπνης πόλης, το ευ ζειν και τον αθλητισμό. Ταυτόχρονα, καθώς αυτοί οι τομείς αντιπροσωπεύουν και τους πιο πιο σημαντικούς κλάδους δραστηριότητας της τοπικής οικονομίας, η ανάδειξή τους θα δημιουργεί νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες στο πλαίσιο της εξαγωγής υπηρεσιών. Επίσης, με κατάλληλες συνεργασίες θα δημιουργηθεί ένα εργαστήριο ανάπτυξης καινοτόμων ψηφιακών εφαρμογών, για επίλυση προβλημάτων της πόλης που θα αναδεικνύονται με τη συμμετοχή των πολιτών. Όλες οι δράσεις θα είναι προσβάσιμες σε όσους επιθυμούν να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες ή να βιώσουν την εμπειρία και τον χαρακτήρα της πόλης γύρω από ποικίλες θεματικές ενότητες, ενώ ένα info point θα παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις δράσεις του Δήμου. Το ΕΒΕΑ θα συνδεθεί με ένα εγχείρημα που προβάλει καινοτόμες τεχνολογίες συμβάλλοντας στην αξιοποίησή τους από παραγωγικούς φορείς στη χώρα.

Το νέο πολυδυναμικό συγκρότημα στο οποίο εντάσσεται το Σεράφειο Κολυμβητήριο είναι ένα νέο έργο πνοής στην Αθήνα, και λόγω της κλίμακας και της διάρθρωσής του έχει βαρύνουσα υπερτοπική σημασία. Βρίσκεται σε περικεντρική θέση σε περιοχή με έντονη βιομηχανική ταυτότητα στο όριο γειτονιών της πόλης. Θα λειτουργήσει ως πολυχρηστικό κέντρο Αθλητισμού, Πολιτισμού, Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας, αναδεικνύοντας μία ολιστική, βιώσιμη προσέγγιση αστικής ανάπτυξης με υψηλή κοινωνική αξία. Περιλαμβάνει επίσης πρότυπη παιδική χαρά και αυτόνομη, μεγάλη αίθουσα πολλαπλών χρήσεων για την εξυπηρέτηση ποικίλων δράσεων. Η προσδοκία είναι το Σεράφειο συγκρότημα να γίνει χώρος απόλαυσης της πόλης γεμάτος ενέργεια, που θα τροφοδοτείται διαρκώς από τη δυναμική των ανθρώπων των τοπικών κοινωνιών και στους Αθηναίους που θα αξιοποιήσουν τις υποδομές του. Με τη λειτουργία του θα ενδυναμώσει την περιοχή ως προορισμό, ενεργοποιώντας μια ανθεκτική νέα πόλη μέσα στην παλιά. Η απόδοση του συγκροτήματος σε χρήση ξεκινάει με το κολυμβητήριο και θα ολοκληρωθεί σταδιακά. Ο δήμος της Αθήνας βασίζεται στην ενεργή συμμετοχή και συμβολή των κατοίκων για την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων. Προβλέπονται εκδηλώσεις, σεμινάρια, βιωματικά εργαστήρια εκπαίδευσης, ομιλίες, ημερίδες, συνέδρια, πρότυπες πιλοτικές δράσεις κ.ά. Πολλές από τις προβλεπόμενες χρήσεις θα εξειδικευτούν με την αποκομιδή προτάσεων ακολουθώντας το επιτυχημένο μοντέλο διαβούλευσης της Δημοτικής Αγοράς της Κυψέλης.

Τα Πατήσια φέρουν έντονη μνήμη που τείνει να αφανίσει η ένταση των σημερινών προβλημάτων, και συνδέονται με τη σημαντικότερη φάση εγκαθίδρυσης του αστικού πολιτισμού στην Ελλάδα. Η αστική γεωγραφία τους δηλώνει την ιστορία, τον πολιτισμό και τις ζυμώσεις κοινωνικών ομάδων, ενώ το παρελθόν τους αποτελεί πόρο που προσφέρεται για τη διατύπωση νέων πολιτικών αστικής αναζωογόνησης. Αποτελεί, συνεπώς, πρόκληση για τον δήμο Αθηναίων η ανάδειξή τους και η αποκάλυψη των σημερινών ταυτοτήτων και χαρακτηριστικών τους, προβάλλοντας μια σύγχρονη θετική εικόνα. Η πρώην οικία Θεοτοκοπούλου σε περικεντρική θέση με έντονη τοπικότητα, θα λειτουργήσει ως εστία πολιτισμού και μόρφωσης, και επίσης θα προβάλλει την πολιτιστική σημασία των Πατησίων μέσα από τη θέση “αλλάζουμε την πόλη αλλάζοντας τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε”. Το κτήριο θα αποτελέσει θερμοκοιτίδα πολιτισμού και μόρφωσης προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και κυρίως των παιδιών, όπως σε πολύ μεγάλο βαθμό συμφώνησαν οι προτάσεις που υποβλήθηκαν από τους κατοίκους στην ανοιχτή διαβούλευση. Ο Δήμος θα αναζητήσει φορέα που θα συνδράμει στην εκπλήρωση των στόχων και θα συμμετέχει στη διαχείριση, ενθαρρύνοντας την τοπική κοινότητα να επωφεληθεί από τα προγράμματα που θα παρέχονται, και στοχεύοντας στην τοπική αναζωογόνηση και τη συναισθηματική σύνδεση των κατοίκων.

Ανάμεσα στα τέσσερα κτήρια, η Αγορά της Κυψέλης είναι το πρώτο που αποδόθηκε σε χρήση, και η επαναλειτουργία της αναμφίβολα αποτέλεσε απαιτητικό και καινοτόμο εγχείρημα. Πρόκειται για εμβληματικό κτήριο που χαρακτηρίζεται από τοπική κεντρικότητα και βρίσκεται στην καρδιά γειτονιών της πόλης με δυναμικό κοινωνικό ιστό. Η προσέγγιση έγινε με πειραματισμό και ισχυρή διάθεση για ανοιχτή πρόσκληση και συμμετοχή, προσελκύοντας απόψεις που ενθαρρύνουν bottom up προσεγγίσεις, δίνοντας φωνή σε άτομα και ομάδες από όλες τις σφαίρες, ενώ η διαγωνιστική διαδικασία των ομάδων που εκδήλωσαν ενδιαφέρον έγινε σε 2 στάδια. Επιδιώχτηκε η εφαρμογή ενός μοντέλου διαχείρισης στο πλαίσιο των προτάσεων των πολιτών που κατατέθηκαν στη δημόσια διαβούλευση που διοργάνωσε ο δήμος Αθηναίων. Επίσης, η επιλογή του φορέα που θα το εφαρμόσει μέσα από ανοιχτές διαδικασίες που ευνοούν την καινοτομία, σε έναν κοινό χώρο με ανοιχτή πρόσβαση στην τοπική κοινότητα, τους δημότες και τους κατοίκους της Αθήνας. Ήταν προϋπόθεση ο μη κερδοσκοπικός και μη εμπορευματικός αλλά ταυτόχρονα αυτοχρηματοδοτούμενος χαρακτήρας της συνολικής διαχείρισης. Η επιλεγείσα πρόταση της ομάδας IMPACT HUB ATHENS για τη λειτουργία και συν-διαχείριση της Αγοράς θα προφέρει σύνδεση και δικτύωση, ενδυνάμωση της τοπικής οικονομίας και των τοπικών πόρων, και ανάπτυξη ευκαιριών μέσα από ποικιλία εμπειριών αλλά και εκπαίδευση στην υγιή κοινωνική επιχειρηματικότητα.

Ο ΚΟ Π Τ Ο Ο

ΤΙΚΗ Α Ο Μ Γ Η

ΥΛ

ΙΚΗΣ 8 Ρ Ε

ΟΥ 34

Ι ΟΥ ΚΟ Ε Φ Λ Α

ΡΑ Σ 15

ΚΥΨ Ε Λ

ΣΥ Γ Κ

ΟΤ

ΗΜΑ

Σ Ε Ρ 14

ΗΤΗΡΙ Β Ο Μ

Αμερικής 8

1η Δημοτική Κοινότητα

ΚΛΙΜΑΚΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ: Εθνικής σημασίας με αναφορά στην αθηναϊκή κεντρικότητα και την προβολή της πόλης ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΘΕΣΗΣ: Υψηλής αξίας, στην καρδιά του διοικητικού κέντρου της χώρας

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Εξωστρεφής πολυχώρος φιλοξενίας καινοτόμων δράσεων και συνεργιών για την προβολή και ανάδειξη της ταυτότητας “This is Athens”, και την καλλιέργεια ενός νέου αστικού πολιτισμού, με σύγχρονους όρους

ΑΜΕΡΙΚΗΣ 8 Το περίφημο κτήριο κατασκευάστηκε το 1928 σε οικόπεδο με εμβαδόν 320 τ.μ. και αποτελείται από πέντε ορόφους συνολικής επιφανείας 1.720 τ.μ. Το 1982 χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική προστασία, γιατί πρόκειται για αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα της περιόδου του όψιμου νεοκλασικισμού των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα. Η διάταξη της όψης έχει λιτή και συμμετρική διάταξη και φέρει αξιόλογα μορφολογικά στοιχεία: βιτρό, παραστάδες με επίκρανα πάνω από τις οποίες διαμορφώνεται θριγκός, και ανάγλυφες διακοσμήσεις. Στο εσωτερικό του κτηρίου υπάρχει επίσης λιτή, ορθολογιστική διάταξη χώρων, και αρκετά στοιχεία νεοκλασικής μορφής. Χαρακτηριστική είναι η μεγάλη αίθουσα με περιμετρικούς εσωτερικούς εξώστες που καταλαμβάνει σε ύψος τον Β’ και τον Γ’ όροφο, με γιγάντια βιτρό στην πρόσοψη, το κεντρικό από τα οποία απεικονίζει πιθανά τον Κερδώο Ερμή. Στο κτήριο λειτούργησε το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών -που είναι και ιδιοκτήτης του- μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘80, οπότε το ΕΒΕΑ μεταστεγάστηκε στην οδό Ακαδημίας. Στη συνέχεια στέγασε τον πολιτιστικό οργανισμό «Atheneum» που φιλοξενούσε τον Διεθνή Διαγωνισμό Μαρία Κάλλας. Υπέστη ζημιές από τους σεισμούς του 1999 και περιήλθε σε κακή κατάσταση, οπότε απαιτήθηκε ειδική μελέτη για τις εργασίες επισκευών και διαρρυθμίσεών του, την οποία χρηματοδότησε το ΕΒΕΑ. Προκειμένου να διασωθεί το κτήριο, το ΕΒΕΑ διέθεσε την κατοχή του με Σύμβαση Παραχώρησης για χρονικό διάστημα 17 ετών στον δήμο της Αθήνας, ο οποίος ανέλαβε τη χρηματοδότηση της σε βάθος επισκευής του εντάσσοντάς το σε συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ.

Η θέση και τα χαρακτηριστικά του κτηρίου της οδού Αμερικής 8 του επιτρέπουν να αποτελέσει έναν φάρο για την προβολή της Αθήνας, και ένα ισχυρό όχημα επικοινωνίας για την προώθηση ενός νέου αστικού πολιτισμού στην πόλη. Με τη νέα χρήση του στοχεύει να φιλοξενήσει έργα, δράσεις και πρωτοβουλίες του Δήμου που έχουν έντονα εξωστρεφή χαρακτήρα, και αναδεικνύουν την ταυτότητα της πόλης σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Ήδη, το “This is Athens” αποτελεί επίσημη υπογραφή της πόλης για τον ξένο επισκέπτη, και μέσα από τα κανάλια επικοινωνίας του προβάλει το τουριστικό προϊόν της Αθήνας. Μεγάλοι ιδιωτικοί φορείς όπως η Aegean και το Διεθνές Αεροδρόμιο επενδύουν σε αυτή – ενώ και άλλες επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου πρόκειται να την αξιοποιήσουν ως κανάλι επικοινωνίας. Στρατηγικός στόχος για την επόμενη τριετία είναι το This is Athens να αναπτύξει συνέργειες και εκτός του στενού τουριστικού κλάδου, ώστε να προωθήσει πρωτοβουλίες που προσδίδουν τη μέγιστη προστιθέμενη αξία για την ταυτότητα της πόλης. Για τον Δήμο είναι σημαντικό να αναδειχθούν μέσα από τη λειτουργία του εμβληματικού αυτού κτηρίου τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της πόλης στον σύγχρονο πολιτισμό, τη δημιουργική οικονομία, την καινοτομία στην κατεύθυνση της έξυπνης πόλης (smart city), την καινοτομία, και το ευ ζειν με τον αθλητισμό. Ταυτόχρονα, καθώς αυτοί οι τομείς αντιπροσωπεύουν και τους πιο πιο σημαντικούς κλάδους δραστηριότητας της τοπικής οικονομίας, η ανάδειξή τους δημιουργεί νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες στο πλαίσιο της εξαγωγής υπηρεσιών. Διάφορες σχετικές πρωτοβουλίες του Δημάρχου στοχεύουν στην αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, ώστε σε συνεργασία με κατάλληλους φορείς και σημαντικές εταιρείες του κλάδου να δημιουργηθεί ένα εργαστήριο/Lab για την ανάπτυξη καινοτόμων ψηφιακών εφαρμογών, που θα προσφέρουν λύσεις σε προβλήματα και ανάγκες της πόλης. Στον τομέα του σύγχρονου πολιτισμού, το Athens Culture Network αποτελεί ένα καινοτόμο έργο, το οποίο μέσα από συνέργειες που μπορούν να αναπτυχθούν στο κτήριο, θα επενδύσει στον τομέα της δημιουργικής οικονομίας προβάλλοντας

το έργο νέων σχεδιαστών, με δράσεις όπως το Athens Design Week, ή τη φιλοξενία εκθέσεων. Ειδικά στον πλαίσιο της επιχειρηματικότητας και λόγω της σύνδεσής του με το ΕΒΕΑ, το κτήριο μπορεί επιπλέον να προβάλει την εξωστρεφή οικονομική και επιχειρηματική δραστηριότητα της πόλης, παρέχοντας πληροφόρηση σε επιχειρηματίες και νέους επιχειρηματίες για εξωστρεφείς κλάδους της τοπικής οικονομίας, σύνδεσή τους με νέες τεχνολογίες κ.ά. Το ΕΒΕΑ μπορεί να συντελέσει σε αυτό μέσω της τεχνογνωσίας και αρμοδιότητας του για θέματα που άπτονται του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, αλλά και με την επιδεικτική προβολή επιλεγμένων εξωστρεφών επιχειρηματικών ιδεών που παρήχθησαν από θερμοκοιτίδες. Γενικά, στο κτήριο θα υπηρετείται μια νέα αντίληψη για την προβολή και εγκαθίδρυση ενός σύγχρονου αστικού πολιτισμού στην Αθήνα, μέσα από ένα μοντέλο υψηλής αξίας: με εξωστρέφεια, δυναμικές συνέργειες, και χρήση της έξυπνης τεχνολογίας, στο κτήριο θα συνοικούν, αλληλεπιδρούν και συμπράττουν δημιουργικές δυνάμεις που θα αναδεικνύουν το σύγχρονο πρόσωπο της Αθήνας. Οι δράσεις θα είναι προσβάσιμες στον επισκέπτη, στον επιχειρηματία αλλά και στον κάτοικο, που θα μπορεί να συμμετάσχει σε δραστηριότητες ή απλά να βιώσει την εμπειρία και τον χαρακτήρα της πόλης γύρω από ποικίλες θεματικές ενότητες. Η επικοινωνία και ο τρόπος παρουσίασής τους θα γίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε να αποτελεί μια διαδραστική εμπειρία σχετικά με την πόλη, ενώ η λειτουργία στο κτήριο ενός info point-σημείου ενημέρωσης, θα μπορεί να παρέχει οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τις δράσεις του Δήμου. Η αξιοποίηση υπηρεσιών της ψηφιακής τεχνολογίας, στο πλαίσιο ενός εργαστηρίου-Lab παραγωγής ειδικών εφαρμογών, για επίλυση προβλημάτων που θα αναδεικνύονται με τη συμμετοχή των πολιτών, αποτελεί καινοτόμο εγχείρημα. Στοχεύει δε όχι μόνο στην άμεση εφαρμογή τους αλλά και τη διάχυση μιας νέας αντίληψης για την πόλη, μαζί με την καλλιέργεια ενός σύγχρονου τρόπου προσέγγισής της. Η λειτουργία του Lab προβλέπεται να υποστηριχθεί από ιδιωτικούς

Προβάλλοντας τη δυναμική της Αθήνας και υπηρετώντας την εξωστρέφεια του δήμου, στο κτήριο κατά καιρούς θα φιλοξενούνται και διάφορες εμβληματικές ή σημαντικές δράσεις του δήμου, όπως ο ετήσιος θεσμός της παγκόσμιας ένωσης εκδοτών που επέλεξε την Αθήνα ως “Παγκόσμια Πρωτεύουσα του Βιβλίου 2018” (Athens-World Book Capital 2018), και μέσα από ένα ποικίλο και ελκυστικό πρόγραμμα πρόκειται να ενεργοποιήσει φορείς και δυνάμεις της πόλης για να αναδείξει όχι μόνο την αξία του βιβλίου και των εκδόσεων σε μια πόλη παραδοσιακά ταυτισμένη με πολιτισμικές αξίες, αλλά και την ίδια την Αθήνα διεθνώς. Προβλέπεται, ακόμη, να διατίθενται χώροι του κτηρίου για εκδηλώσεις πολιτισμού, δημιουργικές δράσεις και προσωρινές εκθέσεις, και να λειτουργεί κυλικείο.

χορηγικούς πόρους και να συνδέσει την ανάπτυξη της έρευνας, τις υπηρεσίες αναβάθμισης της ποιότητας ζωής, τους νέους ερευνητές, και την επιχειρηματικότητα. Οι πολίτες, μέσα από ανοιχτή πρόσκληση και κατάλληλους αξιολογητές που θα ορίσει ο δήμος, θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν στην υπόδειξη προβλημάτων των δημόσιων χώρων και των υποδομών σε διάφορες περιοχές της Αθήνας, ενώ ταλαντούχοι νέοι θα έχουν την ευκαιρία να διεκδικήσουν μια θέση στην αναπτυσσόμενη τοπική δεξαμενή ταλέντων. Τα οφέλη θα υπερβαίνουν τον χώρο της Αθήνας, στον οποίο θα προσφερθούν και θα εφαρμοστούν, και θα μπορούν να αξιοποιηθούν και σε άλλες πόλεις. Επιπλέον, το ΕΒΕΑ, ως ιδιοκτήτης και υποστηρικτής της προσπάθειας, θα συνεισφέρει και θα συνδεθεί με ένα μεγάλο εγχείρημα που προβάλει καινοτόμες τεχνολογίες, και συμβάλλει στην αξιοποίησή τους από τους παραγωγικούς φορείς στη χώρα.

πολιτισμού στην πόλη. 24

Η χρήση του ανακαινισμένου κτηρίου στην καρδιά του διοικητικού κέντρου της χώρας, μέσα από τη φιλοξενία και αξιοποίηση κατάλληλων προγραμμάτων, τεχνολογιών και συνεργιών, στοχεύει στην ενδυνάμωση της πόλης και την προβολή της σύγχρονης δυναμικής της. Επίσης, στοχεύει στη διευκόλυνση της ανάπτυξης στοιχείων μιας έξυπνης πόλης, που θα προβάλλει με εξωστρέφεια έναν νέο αστικό πολιτισμό και μαζί νέους τομείς, προϊόντα και υπηρεσίες που προάγουν την ποιότητα της ζωής.

Συγκρότημα Σεράφειου Κολυμβητηρίου

3η Δημοτική Κοινότητα

ΚΛΙΜΑΚΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ: Δημιουργία περικεντρικού πόλου τοπική ανaζωογόνηση - υπερτοπική σημασία ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΘΕΣΗΣ: Υποβαθμισμένη βιομηχανική περιοχή στο όριο γειτονιών της πόλης

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Αποτελεί έργο πνοής ως σύνθετη και ποιοτική αστική υποδομή, ένας πολυχρηστικός κόμβος με ολιστική προσέγγιση, για τον αθλητισμό και το “ευ ζην”, τον πολιτισμό, την καινοτόμο επιχειρηματικότητα των νέων, και για τη φιλοξενία δημιουργικών δραστηριοτήτων των κατοίκων, με ποιοτικούς χώρους, πράσινο και πρότυπη παιδική χαρά 32

1. Κλειστό γυμναστήριο 2. Ανοιχτά γήπεδα 3. Παιδική χαρά 4. Κολυμβητήριο 5. Αναψυκτήριο 6. Εκθεσιακός χώρος 7. Κτήριο πολλαπλών χρήσεων και δράσεων 8. Νέος χώρος πρασίνου

Οδός Πειραιώς 34

Συγκρότημα Σεράφειου Κολυμβητηρίου «Το Σεράφειο Συγκρότημα συμβολίζει μια νέα αντίληψη αστικής συνύπαρξης, μια πόλη που καινοτομεί και δημιουργεί. Η Αθήνα αναβαθμίζεται και η πρωτεύουσα αποκτά ένα σπουδαίο έργο, κληρονομιά μεγάλης σημασίας και για τη νέα γενιά» Γιώργος Καμίνης

Το Σεράφειο συγκρότημα είναι το μεγαλύτερο έργο των τελευταίων ετών, και ένα από τα πέντε τέτοιας κλίμακας έργα που έγιναν σε όλη την επικράτεια, σε αστικό ιστό. Πρόκειται για έναν πολυχρηστικό κόμβο αθλητικών, δημιουργικών και καινοτόμων δραστηριοτήτων που θα συμβάλει στην ανάπτυξη όλης της πόλης, με άμεση ευεργετική επίδραση στη γειτονιά. Οι δυνατότητες του συγκροτήματος είναι τεράστιες και προσιτές στους κατοίκους των Πετραλώνων και του Κεραμεικού, αλλά και σε όλους τους Αθηναίους. Το έργο προβάλει ένα σύγχρονο όραμα για την πόλη αναδεικνύοντας μία ολιστική, βιώσιμη προσέγγιση αστικής ανάπτυξης με υψηλή κοινωνική αξία. Σε έναν χώρο “ευ ζην” η άθληση και η ευεξία θα συναντηθούν με ποικίλες εκδηλώσεις, εκθέσεις θεματικών εργαστηρίων, φορείς και πρωτοβουλίες που στηρίζουν και προωθούν τον πολιτισμό, αλλά επίσης με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα των νέων. Πρόκειται για έναν ισχυρό πόλο ενδυνάμωσης της ταυτότητας της περιοχής και των ανθρώπων της, που θα έλξει το ενδιαφέρον της ευρύτερης Αθήνας και θα λειτουργήσει ως καταλύτης για να ενεργοποιήσει μια ανθεκτική νέα πόλη μέσα στην παλιά, παρέχοντας δυνατότητες υψηλής αξίας, με βιώσιμη προοπτική. Η προσδοκία είναι το Σεράφειο να είναι ένας γεμάτος ενέργεια χώρος που θα τροφοδοτείται διαρκώς από τη δυναμική των ανθρώπων που θα κάνουν χρήση των υποδομών του, και θα συμμετέχουν στις παράλληλες εκδηλώσεις που θα λαμβάνουν χώρα τόσο στο εσωτερικό του, όσο και στον περιβάλλοντα χώρο. Η έντονη φυσιογνωμία, η παραγωγική ταυτότητα και η ιστορία της οδού Πειραιώς έχουν ήδη προσελκύσει τον σύγχρονο πολιτισμό στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου, την Τεχνόπολη, την ΑΣΚΤ, το γειτονικό Μουσείο Μπενάκη, το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, το Ίδρυμα Κακογιάννη. Ο πόλος του Σεράφειου Κολυμβητηρίου, εναρμονιζόμενος με αυτή την παράδοση, θα παρέχει το φυτώριο για την καλλιέργεια μιας νέας αντίληψης για την πόλη και τη λειτουργία της, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη μιας νέας “αστικότητας”. Μέσα από την πολυχρηστική λειτουργία του, με καινοτόμες στρατηγικές ανάπτυξης βασισμένες σε πολιτιστικές και παραγωγικές αξίες, και με συμμετοχικές πρακτικές, θα ενθαρρυνθούν συνέργειες και δεσμοί που θα αναβαθμίσουν την περιοχή και την αντίληψη του “ανοίκειν” σε μια πόλη ζωντανή.

ΠΟΛΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Πέρα από τις αθλητικές δραστηριότητες θα αναπτυχθούν δράσεις και βιωματικά εργαστήρια με αντικείμενο την ποιότητα ζωής, εργαστήρια για παιδιά και μεγάλους, ομάδες δικτύωσης πολιτών, και καινοτόμες διαδικασίες που θα συμβάλουν στην ενεργοποίηση όσο δυνατόν περισσότερων ανθρώπων. Επίσης, διάφοροι χώροι θα διατίθεται για την υποδοχή πρωτοβουλιών της κοινωνίας των πολιτών για εκθέσεις και δράσεις τους, και για την παρουσίαση νεοφυών και κοινωνικών επιχειρήσεων. Οι δράσεις πολιτισμού και η δημιουργικότητα με κοινωνικό προσανατολισμό θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή της κοινωνίας. Με κατάλληλο σχεδιασμό, και ως σύγχρονη έκφανση του πολιτισμού, στο Σεράφειο συγκρότημα θα προσφέρονται υπηρεσίες για κάθε ηλικία που θα αναφέρονται στην ευεξία, την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος, τη δικτύωση και συνεργασία για προαγωγή της καινοτομίας, κατάρτιση και προσωπική ανάπτυξη, και για ενδυνάμωση της συνδημιουργίας.

ΚΟΜΒΟΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ-ΣΥΝΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Από τις σημαντικότερες διαπιστώσεις των ερευνών της Ε.Ε. είναι η αυξανόμενη ανάγκη για συμπαραγωγή της γνώσης προκειμένου να γεφυρωθεί το κενό μεταξύ της κοινωνίας, της δημόσιας διοίκησης, και της έρευνας και ανάπτυξης, ώστε να παράγονται αποτελέσματα με τη συμμετοχή όλων. Μεταξύ των προτεραιοτήτων που συνεισφέρουν στη χάραξη βασικών αστικών μετασχηματισμών, προηγείται η επιδίωξη ζωντανού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη αστικών οικονομιών, ενώ ακολουθούν η πρόνοια, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα και η αστική ανθεκτικότητα, η προσβασιμότητα-συνδεσιμότητα, η αστική διακυβέρνηση και η συμμετοχικότητα. “Προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι εντεινόμενες προκλήσεις των αστικών περιοχών, είναι σημαντικό να υπάρξει συνεργασία των εμπλεκόμενων αρχών με τις τοπικές κοινότητες, την κοινωνία των πολιτών, τις επιχειρήσεις και τους χώρους παραγωγής της γνώσης. Η αλληλεπίδρασή τους παράγει την κύρια επιρροή για τη μορφοποίηση της βιώσιμης ανάπτυξης που στοχεύει στην ενδυνάμωση των τομέων του περιβάλλοντος, της οικονομίας, της κοινωνικής και της πολιτιστικής προόδου των αστικών περιοχών. H Ε.Ε., εθνικές, περιφερειακές και τοπικές πολιτικές πρέπει να ορίσουν το απαραίτητο πλαίσιο εντός του οποίου πολίτες, ΜΚΟ, επιχειρήσεις και αρχές, με τη συνεισφορά των χώρων παραγωγής γνώσης, θα μπορούν να επιλύσουν τις πλέον πιεστικές προκλήσεις” (PACT OF AMSTERDAM 2016)

Σε έναν χώρο “ευ ζην” η άθληση και εκδηλώσεις, εκθέσεις θεματικών που στηρίζουν και προωθούν τον καινοτομία και την 38

η ευεξία θα συναντηθούν με ποικίλες εργαστηρίων, φορείς και πρωτοβουλίες πολιτισμό, αλλά επίσης με την επιχειρηματικότητα των νέων. 39

Στο Σεράφειο θα αναπτυχθεί και η επιχειρηματικότητα μέσα από ιδέες, προϊόντα, μοντέλα που σχετίζονται με τη δημιουργική βιομηχανία, τον αθλητισμό, το ευ ζην και τους κλάδους της νέας τεχνολογίας. Τα ερεθίσματα που θα παρέχονται στη διασταύρωση των Ωδημιουργικών επαγγελμάτων με την επιχειρηματικότητα και την τεχνολογία θα συνοδεύονται από την καλλιέργεια ευκαιριών για την ανάπτυξη θέσεων εργασίας. Το μαθητικό κοινό επίσης θα επωφελείται, καθώς η διάχυση της γνώσης θα επιδιωχθεί μέσα από επισκέψεις σχολείων, εκπαιδευτικά προγράμματα, “Open Days” και εκθέσεις ιδεών και προϊόντων.

Ακολουθώντας το επιτυχημένο μοντέλο διαβούλευσης που εφαρμόζεται από το ΣΥΝΑθηνά και βασίζεται στην ενεργή συμμετοχή των κατοίκων για την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων, ο δήμος Αθηναίων θα δρομολογήσει ανοιχτή διαβούλευση με τους πολίτες για την εξιδείκευση πολλών από τις προβλεπόμενες χρήσεις και δραστηριότητες.

Η επαφή και σύνδεση των τοπικών κοινωνιών με αθλούμενους, νέους, καλλιτέχνες, ερευνητές, επαγγελματίες, ομάδες πολιτών και άλλες δυνάμεις, θα καταστήσει το Σεράφειο καταλύτη για τον θετικό μετασχηματισμό μιας εμβληματικής Αθηναϊκής περιοχής

Η ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η επαφή και σύνδεση των τοπικών κοινωνιών με αθλούμενους, νέους, καλλιτέχνες, ερευνητές, επαγγελματίες, ομάδες πολιτών και άλλες δυνάμεις, θα καταστήσει το Σεράφειο καταλύτη για τον θετικό μετασχηματισμό μιας εμβληματικής Αθηναϊκής περιοχής, προσφέροντας ένα υπόδειγμα αξιοποίησης δημοτικών υποδομών που προάγει την “κοινωνική καινοτομία”, αναβαθμίζει την ποιότητα της ζωής, και εισάγει μια νέα κουλτούρα στην πόλη. Με τη λειτουργία του, το συγκρότημα θα αναζωογονήσει κοινωνικά, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά τον ευρύτερο χώρο του, αποδίδοντας ταυτότητα σε έναν τόπο που ουσιαστικά είχε εγκαταλειφθεί για 17 χρόνια. Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών και της πόλης που τόσα χρόνια έβρισκαν τις πόρτες του κλειστές, θα μπορούν τώρα να επισκεφθούν και να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που προσφέρει.

Το Σεράφειο Συγκρότημα περιλαμβάνει: Κολυμβητήριο: Το κολυμβητήριο με τις υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις και δύο πισίνες -μία 25Χ33 μέτρα και μία βοηθητική για μικρά παιδιά- αποτελεί το διαμάντι του έργου. Τους χώρους του συμπληρώνουν κερκίδες θεατών χωρητικότητας 370 θέσεων, αποδυτήρια, και αναψυκτήριο που θα λειτουργεί και ως αίθουσα αναμονής των συνοδών των αθλούμενων παιδιών. Αθλητικές εγκαταστάσεις: 3 ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ (με δυνατότητα μετατροπής τους σε γήπεδα βόλεϊ) και 1 κλειστό γυμναστήριο που αναπλάστηκαν ή κατασκευάστηκαν εξαρχής. Σε συνδυασμό με το παράπλευρο γήπεδο ποδοσφαίρου και τα 2 γήπεδα τένις, το Σεράφειο Συγκρότημα αποτελεί πόλο έλξης για την άθληση όλων των κατοίκων της πρωτεύουσας. Σύγχρονη, ασφαλή παιδική χαρά: Η νέα παιδική χαρά επιφάνειας 800 τμ, με παιχνίδια που απευθύνονται σε παιδιά διαφορετικών ηλικιών, και δυνατότητα πρόσβασης και σε παιδιά ΑΜΕΑ, θα πληροί τους αυστηρότερους κανόνες ασφαλείας. Εμπλουτισμό χώρων πράσινου: Φυτεύθηκαν συνολικά 232 δέντρα, δημιουργώντας ένα πνεύμονα υψηλής αξίας για την περιοχή. Επιπλέον δρομολογείται η ένταξη νέου χώρου πρασίνου 752 τ.μ. ΒΑ του κλειστού γηπέδου μπάσκετ. Κεντρικό κτήριο: Το κεντρικό κτήριο γίνεται κοιτίδα πολιτιστικών δραστηριοτήτων και επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, και απαρτίζεται από δύο κτίσματα: ένα 3ώροφο (συνολικής επιφάνειας 2276 τμ.) και ένα ισόγειο (επιφάνειας 900 τμ.). Το 3ώροφο κτίσμα είναι πολλαπλών χρήσεων και δράσεων, και κάθε όροφος διαθέτει 15-20 αίθουσες, και κυλικείο. Ειδικά ο τρίτος όροφος διαθέτει ενιαία αίθουσα 150 τ.μ. Στο ισόγειο κτίσμα στεγάζεται μία μεγάλη, αυτόνομη αίθουσαγια για τη φιλοξενία ποικίλων δράσεων, καθώς και μόνιμη έκθεση φωτογραφικού υλικού των αρχαιολογικών ευρημάτων που αποκαλύφθηκαν κατά τις εργασίες, και έχουν αναδειχθεί στον εξωτερικό χώρο του κτηρίου. Εύκολη πρόσβαση: 139 θέσεις στάθμευσης (από τις οποίες, 6 για ΑμεΑ), εξυπηρετούν την πρόσβαση κατοίκων και επισκεπτών, αριθμός προαπαιτούμενος για την αδειοδότηση των εγκαταστάσεων.

Οι χρήσεις που θα στεγάσουν τα κτίρια αυτά υπαγορεύονται από τα ειδικά χαρακτηριστικά τους, τη θέση τους μέσα στις περιοχές της πόλης, την ιστορία τους καθώς και από τις γενικότερες ανάγκες της πρωτεύουσας και τα αιτήματα των πολιτών και κατοίκων της...Στόχος ήταν τα κτίρια να αναδειχθούν σε «κόμβους» δραστηριοτήτων όπου θα δρουν συλλογικά οι κάτοικοι, αφήνοντας το θετικό τους αποτύπωμα στην περιοχή, ενώ συγχρόνως θα συμβάλλουν στη βιώσιμη λειτουργία τους

Θεοτοκοπούλου 34

5η Δημοτική Κοινότητα

ΚΛΙΜΑΚΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ: Ανάδειξη της ταυτότητας της ευρύτερης περιοχής ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΘΕΣΗΣ: Περικεντρική περιοχή κατοικίας

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Σύγχρονη πολιτιστική παρέμβαση με θέση “αλλάζουμε την πόλη αλλάζοντας τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε”, κέντρο πολιτισμού και μόρφωσης, χώρος ανάδειξης της σημερινής ταυτότητας της περιοχής και της πολιτιστικής σημασίας των Πατησίων

Θεοτοκοπούλου 34 Το διώροφο διατηρητέο κτήριο στην οδό Θεοτοκοπούλου 34, βρίσκεται σε γειτονιά των Κάτω Πατησίων στο ύψος της Κλωναρίδου. Έχει συνολικό εμβαδόν 255 μ2 και διαθέτει μικρό υπόγειο και διαμορφωμένη, περιφραγμένη αυλή περίπου 250 μ2. Κτίσθηκε το 1914 και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα αστικής κατοικίας της εποχής του. Στο ευρύτερο οικόπεδό του κατασκευάστηκε το 1967 ο κινηματογράφος “Α-Β”, ο οποίος σταμάτησε να λειτουργεί το 1982. Η οδός Θεοτοκοπούλου ήταν ήσυχος δρόμος εξοχικών κατοικιών μιας εμβληματικής περιοχής για την Αθήνα, που σταδιακά υποβαθμίστηκε όπως και άλλες γειτονικές περιοχές. Ο κινηματογράφος που κηρύχθηκε διατηρητέος, αγοράστηκε το 2005 μαζί με την κατοικία από τον Δήμο, ο οποίος το 2012 επέτυχε την ένταξη της αποκατάστασης του κτηρίου σε πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, αποδίδοντάς του πολιτιστική χρήση.

ΤΑ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Τα Πατήσια και η Πατησίων συνδέονται με την πλέον σημαντική φάση εγκαθίδρυσης του αστικού πολιτισμού στην Ελλάδα κατά τον 19ο και 20ο αιώνα. Μέχρι να διαμορφωθούν το Ζάππειο και η λεωφόρος Βασιλίσσης Όλγας, ήταν κύριος τόπος περιπάτου των Αθηναίων και φιλοξένησε εξοχικά, ίχνη των οποίων υπάρχουν ακόμα. Με την εγκατάσταση του τραμ στις αρχές του 20ου αιώνα, και κατά τον μεσοπόλεμο (1910-1940) οι αλλαγές στα Πατήσια ήταν έντονες, χτίστηκαν οι πρώτες πολυκατοικίες με την επιρροή του μοντέρνου κινήματος, και η Πατησίων εξελίχθηκε σε βουλεβάρτο με ανέσεις. Μετά τον πόλεμο, με την ανεξέλεγκτη αύξηση του πληθυσμού της Αθήνας και την πρακτική της αντιπαροχής, οι γειτονιές των αστικών κατοικιών μετατράπηκαν σε γειτονιές πυκνών πολυκατοικιών. Τις τελευταίες δεκαετίες η εξέλιξη των Πατησίων ακολούθησε τους μετασχηματισμούς της πόλης, με τις γνωστές συνέπειες. Σήμερα, η ένταση των προβλημάτων τείνει να αφανίσει το σημαντικό παρελθόν τους, που αποτελεί ανεκμετάλλευτο πόρο ακριβώς τη στιγμή που προσφέρεται για τη διατύπωση νέων πολιτικών αστικής αναζωογόνησης. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Ο πολιτισμός συμβάλλει στη διαμόρφωση των ταυτοτήτων και των πεποιθήσεων που αποκτούν οι άνθρωποι, και στην προαγωγή της κοινωνικής συνοχής. Στα Πατήσια, ο πολιτισμός μιας υγιούς, βαθιάς, αστικής κουλτούρας παρήγαγε πνευματικό πολιτισμό με υψηλές αξίες. Η ανάδειξη του πνεύματος της περιοχής, και μαζί η αποκάλυψη των σημερινών ταυτοτήτων και χαρακτηριστικών των κοινωνικών της ομάδων που με τον χρόνο διευρύνθηκαν και αναμίχθηκαν πολιτισμικά, αποτελεί πρόκληση για τον δήμο Αθηναίων. Ο συσχετισμός με το παρελθόν και την εξέχουσα ιστορία τους που υπάρχει ακόμη ζωντανή στη συλλογική συνείδηση, μπορούν να εμπνεύσουν μια αναγνωρίσιμη νέα ταυτότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, το κτήριο “Θεοτοκοπούλου 34” φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα ζωντανό κύτταρο πολιτισμού για τα Πατήσια. Η ΝΕΑ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ “ΟΙΚΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ” Η μνήμη της εμβληματικής περιοχής των Πατησίων που καθόρισε τον χαρακτήρα της Αθήνας, και είναι φορτισμένη με αξίες που συνδέονται με τις κοινότητες που έζησαν εκεί, τείνει να ξεχαστεί, ενώ η ανάκτησή της μπορεί να συμβάλλει στη βιώσιμη ένταξη των

νέων κοινοτήτων στην εξελισσόμενη πόλη. Η σύνδεση των παλαιών και νέων αξιών και των ταυτοτήτων των περιοχών, θα συμβάλλει στην τοπική αναζωογόνηση και επιχειρηματικότητα και στην προαγωγή της συνεργασίας μεταξύ των ποικίλων ομάδων, ενώ μπορεί να αλλάξει το πως γίνεται αντιληπτή ολόκληρη η περιοχή. “Αλλάζουμε την πόλη αλλάζοντας τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε!” Σε αυτό ακριβώς επενδύει ο δήμος Αθηναίων με την αξιοποίηση του κτηρίου “Θεοτοκοπούλου 34” στα Πατήσια: στη δημιουργία μιας κάψουλας διατήρησης της μνήμης και μαζί ενός σύγχρονου Κέντρου Πολιτισμού, όπου η σημερινή πραγματικότητα θα συναντά το ποιοτικό παρελθόν και το φαντασιακό της πόλης, και μέσα από ποικίλες πρωτοβουλίες θα προκαλείται το ενδιαφέρον και η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών σε δράσεις πολιτισμού και μόρφωσης. Ένα όραμα και ένα ενσυνείδητο αφήγημα που προάγει το συλλογικό, μπορεί να συμβάλλει στην επίτευξη συνοχής στις κατακερματισμένες κοινωνικά περιοχές της πόλης, και να ενισχύει τη συναισθηματική σύνδεση των κατοίκων. Κατά την ένταξη σε χρηματοδότηση του έργου αποκατάστασης του κτηρίου, ο Δήμος είχε ορίσει ως νέα χρήση του αυτή του πολιτισμού και της μόρφωσης προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και κυρίως των παιδιών σχολικής ηλικίας, χρήση με την οποία συμφωνούν σε πολύ μεγάλο βαθμό οι προτάσεις που υποβλήθηκαν στην ανοιχτή διαβούλευση με τους κατοίκους. Είναι χαρακτηριστικό πως στο πέρασμα των χρόνων, τα Πατήσια φιλοξένησαν πολλά σημαντικά για τη δράση και έργο τους δημόσια και ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που συνδέθηκαν έντονα με την πολιτιστική τους παράδοση, τα οποία, με πνεύμα προσφοράς και αλληλεγγύης μπορούν να συμβάλλουν ιδιαίτερα στη σύσφιξη δεσμών και στη νέα πολιτιστική ανάπτυξη των Πατησίων. Θα επιδιωχθεί η λειτουργία του κτηρίου να ακολουθήσει ένα ανοιχτό, σύγχρονο μοντέλο πολιτιστικής διαχείρισης και λειτουργίας, σε συνέργεια με τον δήμο, την τοπική κοινωνία, και σημαντικούς εκπαιδευτικούς και άλλους φορείς της πόλης. Ο δήμος θα αναζητήσει φορέα που θα συμβάλλει στη διαχείριση, ενώ θα ενθαρρύνει την τοπική κοινότητα του 5ου Διαμερίσματος και θα την ενεργοποιεί ώστε να επωφεληθεί από τα προγράμματα που θα παρέχονται, θα ασκεί επιτελική εποπτεία, θα ενισχύει τις προτεινόμενες δράσεις, και θα τις συντονίζει.

Aλλάζουμε την πόλη αλλάζοντας τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε

Στη διαβούλευση με τους κατοίκους, κατατέθηκαν 30 προτάσεις για επιθυμητές χρήσεις που κτηρίου, που σε μεγάλο βαθμό αναφέρονται σε θέματα πολιτισμού, μόρφωσης, και αναψυχής: • Θερινός κινηματογράφος (συνένωση και με τον κινηματογράφο) • 17% - Χώροι για το παιδί (παιχνίδια, παιδικά πάρτι) • 13% - Μουσείο (λαογραφικό, γκαλερί) • 13% - Πάρκο, θεματικοί κήποι και καλλιέργειες • 10% - Κέντρο πολιτισμού (βιβλιοθήκη, χώρος συζητήσεων, εκδηλώσεις) • 10% - Εργαστήρια δεξιοτήτων, τέχνης και παραδοσιακών επαγγελμάτων • 10% - Βρεφονηπιακός σταθμός • 7% - Εκθεσιακός χώρος για εφήμερες εκθέσεις • 7% - Χώρος για θεατρικές παραστάσεις • 7% - Κέντρο εκπαίδευσης και επιμόρφωσης για ευάλωτες ομάδες πληθυσμού • 3% - Καφέ

Το Κέντρο θα απευθύνεται σε παιδιά της περιοχής, νέους δημιουργούς και καλλιτέχνες, καινοτόμες επιχειρήσεις πολιτισμού, πολιτιστικά δίκτυα, ομάδες τέχνης, ενεργούς πολίτες της περιοχής των Πατησίων και του δήμου Αθηναίων, και επισκέπτες. Στο κτήριο θα προγραμματίζονται και θα πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις και εκπαιδευτικές δράσεις σε συνεργασία με τον δήμο, δίκτυα σχολείων, δραστήριες ομάδες κ.α. Επίσης, πρωτοβουλίες και δράσεις κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης που θα συμβάλλουν στην ενίσχυση, ανάδειξη, συνοχή, συνεργασία και αλληλεγγύη των τοπικών κοινοτήτων.

Τέλος, πρόθεση του δήμου Αθηναίων είναι να διευρύνει την προσπάθεια αξιοποιώντας σταδιακά και τον όμορο, μεγάλο χώρο του κινηματογράφου.

Ο δήμος φιλοδοξεί να καταστήσει το Κέντρο Πολιτισμού “ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ 34” έναν ανοιχτό, εξωστρεφή χώρο συνάντησης, ανάδειξης και παραγωγής έργων και πρωτοβουλιών, ο οποίος θα φιλοξενεί και θα ενδυναμώνει την τοπική δημιουργία, θα ενθαρρύνει την ενεργή συμμετοχή των παιδιών, των κατοίκων, των δημιουργών και οραματιστών που ζουν και δραστηριοποιούνται στην περιοχή, και θα αναδεικνύει τη σημασία της ιστορικής και της σημερινής της ταυτότητας

Οι διεισδύσεις στην ιστορία και στο “άρωμα των περιοχών”, αλλά και η σηματοδότηση των χώρων τους με σημερινούς όρους και αξίες είναι αναγκαία για την προαγωγή της συλλογικής συνείδησης στην πόλη

Η αναβίωση της πολιτιστικής σημασίας των Πατησίων στο κτήριο “ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ 34” Οι γρήγοροι, έντονοι και χωρίς έλεγχο μετασχηματισμοί της Αθήνας οδήγησαν σημαντικές περιοχές της πόλης σε αποσύνδεση με το παρελθόν τους. Η οδός Θεοτοκοπούλου ήταν ήσυχος δρόμος εξοχικών κατοικιών. Το κτήριο της πρώην οικίας που επισκευάστηκε από τον δήμο, κατασκευάστηκε το 1914 πιθανά μέσα σε μεγάλο περιβόλι. Το 1967 δημιουργήθηκε στο οικόπεδό του ο κινηματογράφος “Α-Β”, ο οποίος σταμάτησε να λειτουργεί το 1982. Στην ίδια περιοχή οικοδομήθηκε το 1900 το περίφημο εργοστάσιο ζυθοποϊίας Κλωναρίδη -που πέρασε στην ιδιοκτησία της οικογενείας ΦΙΞ- και το κοσμικό κέντρο συνάντησης των Αθηναίων “Ουράνιος”, εκεί όπου κατέληγε η βόλτα τους στην εξοχή. Μετά από μια σημαντική και εμβληματική πολιτιστική περίοδο για την Αθήνα, με τη βίαιη γιγάντωσού τας τα Πατήσια σταδιακά υποβαθμίστηκαν. Ο κινηματογράφος κινδύνευσε με κατεδάφιση, κηρύχθηκε διατηρητέος το 2000 και το 2005 αγοράστηκε μαζί με την κατοικία από τον δήμο της Αθήνας. Ο περιηγητής E. About περιγράφει το 1854 τα Πατήσια σαν μικρό χωριό, έδρα του πασά ή «πατισάχ», και τον δρόμο που τα συνδέει με την πόλη ως κακοσυντηρημένο ιππόδρομο, ανάμεσα σε κριθαροχώραφα και ακαλλιέργητες εκτάσεις. Αναφέρει πως διαθέτει ένα από τα ωραιότερα πανοράματα του κόσμου ανάμεσα στην Πάρνηθα, το Λυκαβηττό, την Ακρόπολη, τη θάλασσα, τα

νησιά και τα βουνά του Μοριά, και έλκει την κομψή Αθήνα που φθάνει ως εκεί με τα πόδια, με άμαξες και κυρίως με άλογα. Στην απογραφή του 1879 τα Πατήσια των 847 κατοίκων είναι το πρώτο εξοχικό προάστιο της Αθήνας. Το 1882 η βελγική Α.Ε. “Ιπποσιδηροδρόμων ΑθηνώνΠεριχώρων” εγκατέστησε το ιππήλατο τραμ ΣυντάγματοςΠατησίων, που μείωνε το χρόνο σύνδεσής τους σε 45 λεπτά. Από το 1906 μέχρι το 1953 λειτούργησε στην Πατησίων το τραμ. Ακολούθησε ηλεκτροφωτισμός και διαπλάτυνση του οδοστρώματος και η εγκατάσταση εμπορικών καταστημάτων και μεγάρων. Κατά τον μεσοπόλεμο οι αλλαγές ήταν εντονότερες. Χτίστηκαν οι πρώτες πολυκατοικίες συλλογικής κατοίκησης, τα Πατήσια εξελίχθηκαν σε μοντέρνα συνοικία και η Πατησίων σε βουλεβάρτο με κοσμικά καφενεία, σινε-βαριετέ, και τους κινηματογράφους “Έσπερος”, “Αθηνά”, “Ρουαγιάλ”, “Παρκ”, “Λίντο”, “Γκλόρια”, “Κυβέλεια”. Από τη δεκαετία του ‘50, με την έντονη εσωτερική μετανάστευση και την ανεξέλεγκτη αύξηση του πληθυσμού της, άρχισε να δημιουργείται η σύγχρονη πόλη. Η πρακτική της αντιπαροχής επέτεινε τη μαζική οικοδόμηση πολυκατοικιών στον χώρο των παλαιών αστικών μονοκατοικιών. Σήμερα, παρά την υποβάθμιση, μετρήθηκαν από τη MONUMENTA 636 ενδιαφέροντα κτίσματα στο 5ο Διαμέρισμα, που επιβιώνουν ακόμη.

Οι δημιουργοί & διανοούμενοι των Πατησίων Οι δημιουργοί και οι διανοούμενοι των Πατησίων αποτέλεσαν μια συνεκτική κοινωνία ανθρώπων, και τα ονόματα πολλών αποτυπώνονται στους δρόμους στου Κυπριάδη. Έζησαν, εργάστηκαν στις γειτονιές ή φοίτησαν στα σχολεία οι: Θ. Αγγελόπουλος, Αργυρός, Βακαλό, Βέγγος, Μ. Βολονάκης, Π. Βούλγαρης, Γλυνός, Γιανναράς, Δελμούζος, Δροσίνης, Καμπανέλλης, Καραγάτσης, Καστοριάδης, Κόντογλου, Θ. Μικρούτσικος, Μποστ, Παπαδιαμάντης, Λ. Παπαδόπουλος, Παπαλουκάς, Πικιώνης, Ρίτσος, Σακελάριος, Σταυράκος, Φαραντούρη, Φασιανός, Φιλοποίμην Φίνος, και πάρα πολλοί άλλοι.

Δημοτική Αγορά Κυψέλης

6η Δημοτική Κοινότητα

ΚΛΙΜΑΚΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ: Δυναμική, σε περιοχή με ισχυρή τοπική κεντρικότητα ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΘΕΣΗΣ: Στην καρδιά πολυπληθών, πολυπολιτισμικών, ζωντανών γειτονιών της πόλης

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Συλλογικός χώρος που θα προσφέρει ζωντανές δημοτικές υπηρεσίες, πολιτιστικές δραστηριότητες, υπεύθυνη κοινωνική επιχειρηματικότητα, και θα λειτουργεί με την ανάπτυξη ενός μοντέλου συμμετοχικής διαχείρισης ώστε μέσα από κοινωφελείς δομές, πολυδιάστατες συμπράξεις, και ανοιχτές διαδικασίες συμμετοχής να δίνει “φωνή” σε όλους, στηρίζοντας την ανταλλαγή και διάχυση ιδεών 66

Δημοτικη Αγορά Κυψέλης Η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, ανεγέρθηκε το 1935 επί δημαρχίας Κωνσταντίνου Κοτζιά, και αποτελεί έξοχο αρχιτεκτόνημα του του αθηναϊκού μοντερνισμού της περιόδου του Μεσοπολέμου. Συχνά απειλήθηκε η κατεδάφισή της, αλλά αποτράπηκε μετά από παρεμβάσεις και διαμαρτυρίες κατοίκων της περιοχής, και προσωπικοτήτων όπως του Μένη Κουμανταρέα και του επίτιμου αντιπροέδρου του ΣτΕ Μιχάλη Δεκλερή και τελικώς διασφαλίστηκε το 2006 η κήρυξη του κτηρίου ως διατηρητέου. Το 2012 ο Δήμος Αθηναίων ανέλαβε την αποκατάστασή του με χρήση κοινοτικών πόρων από το πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2007-2013, με στόχο να το επαναφέρει στην ιστορική του μορφή και να το ενεργοποιήσει προς όφελος της τοπικής κοινότητας. Οι εργασίες αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν το Μάρτιο του 2016.

Τον Ιούνιο του 2016, μετά από εντατική προετοιμασία, ο Δήμος απηύθυνε ανοιχτή πρόσκληση για υποβολή προτάσεων για τη συνολική διαχείριση των εμπορικών και πολιτιστικών χώρων της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης, για χρονική περίοδο πέντε ετών. Είχε προηγηθεί διαβούλευση με τους πολίτες για την αξιοποίησή της, με 200 συμμετοχές και 470 προτάσεις, και αυτή τη φορά ήταν επιθυμητή η αξιοποίησή τους. Σε αυτό το πλαίσιο μη κερδοσκοπικοί φορείς, κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις και νομικά πρόσωπα με αμιγώς κοινωφελή σκοπό κλήθηκαν να υποβάλουν ιδέες και προτάσεις για την συνολική διαχείριση της Αγοράς, καταθέτοντας προτάσεις εξειδίκευσης των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης. Μπορούσαν δε να εκδηλώσουν ενδιαφέρον ακόμη και εάν βρίσκονταν σε ιδρυτικό στάδιο. Οι συμμετέχοντες έπρεπε να έχουν τη δυνατότητα, και την τεχνική και οικονομική επάρκεια -μόνοι ή σε συνεργασία με άλλους φορείς- να υλοποιήσουν τις προτάσεις που υποβάλλουν. Η πρόσκληση όριζε πως οι προτάσεις “πρέπει να δημιουργούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη βιώσιμη λειτουργία της Αγοράς ως ενός νέου συλλογικού χώρου με κοινωνικά χαρακτηριστικά, ο οποίος θα υποστηρίζει κοινωφελείς δομές και πολυδιάστατες συμπράξεις που προάγουν την τοπική κοινωνία της Κυψέλης αλλά και της Αθήνας, τους νέους δημιουργούς και τις συλλογικότητες σε έναν κοινό χώρο για τους κατοίκους της Κυψέλης και της Αθήνας, και επισκέπτες από άλλες περιοχές”. Στόχος ήταν η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου φιλοξενίας κοινωφελών και δημιουργικών συμπράξεων που θα ευνοεί την καινοτομία, την ωφελιμότητα σε ευρύτερο κύκλο προσώπων, και την ανταλλαγή και διάδοση ιδεών μέσα από ανοιχτές διαδικασίες. Ο χαρακτήρας της συνολικής διαχείρισης οριζόταν ως μη κερδοσκοπικός και μη εμπορευματικός, αλλά ταυτόχρονα αυτοχρηματοδοτούμενος. Οι ενδιαφερόμενοι έπρεπε να εισηγηθούν τον τρόπο δωρεάν προσφοράς υπηρεσιών κοινωνικού χαρακτήρα προς την τοπική κοινότητα, και τους δημότες και κατοίκους της Αθήνας με τη μορφή συμμετοχικών δράσεων, εργαστηρίων, σεμιναρίων, ανοιχτών συζητήσεων κ.ά. Κάποιες δραστηριότητες θα μπορούν να γίνονται με οικονομικό αντάλλαγμα τέτοιο,

που να διασφαλίζει αποκλειστικά τη συντήρηση της Δημοτικής Αγοράς, ευνοώντας ένα πνεύμα συνεργασίας και υποστήριξης νέων δημιουργών, χωρίς να τίθενται θέματα ανταγωνισμού προς την τοπική αγορά και τις εμπορικές δραστηριότητες της περιοχής.

Η διαβούλευση

200 συμμετοχές 470 προτάσεις Οι βασικές χρήσεις για την Αγορά που εισηγήθηκαν οι συμμετέχοντες στη διαβούλευση, εμπίπτουν στις κατηγορίες: εργαστήρια δημιουργικών ομάδων, αγορά τοπικών προϊόντων και τροφίμων, χώροι εκθέσεων, φιλοξενία δράσεων πολιτισμού (κινηματογραφικές προβολές, διαλέξεις, θεατρικές παραστάσεις, μουσικά δρώμενα, βιβλιοθήκη), χώρος αναψυκτηρίου και συγκέντρωσης των πολιτών, καθώς και χώρος Δημοτικών Υπηρεσιών ΚΕΠ (τα αποτελέσματα της διαβούλευσης είναι διαθέσιμα και στην ιστοσελίδα www.agorakypselis. gr). Με βάση αυτές, και την προτεραιότητα του Δήμου για κατοχύρωση -μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες και ανοιχτές παραγωγικές δράσεις- ισχυρών δεσμών συνέργειας με την τοπική κοινότητα και τους κατοίκους της Κυψέλης, συντάχθηκε μελέτη σκοπιμότητας, η οποία έλαβε υπόψη και το πλαίσιο που ορίζεται από το καθεστώς χρηματοδότησης του κτηρίου από το ΕΣΠΑ ώστε να καταλήξει σε βασικές κατευθυντήριες γραμμές για την αξιοποίηση της Δημοτικής Αγοράς.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Για τον δήμο Αθηναίων, η επανάχρηση του εμβληματικού αυτού κτηρίου υπήρξε μια ευκαιρία ανάδειξης διαδικασιών συμμετοχής της κοινωνίας στα δρώμενα, και διατύπωσης απόψεων με bottom up προσεγγίσεις από ομάδες που δεν έχουν συχνά ευκαιρίες να εκφράζονται. Η διαβούλευση, ο δρόμος μετάβασης από τη σκέψη στην πράξη μέσα από ανοιχτή πρόσκληση, η αξιολόγηση και προσεκτική διαπίστωση της σκοπιμότητας των καινοτόμων προτάσεων που υποβλήθηκαν, όλα οδηγούν σε αισιόδοξο μέλλον. Η νέα λειτουργία της Αγοράς θα αναζωογονήσει και θα εμπλουτίσει την Κυψέλη με τρόπο δημιουργικό, μέσα από πιλοτικές προτάσεις και δυναμικές προσεγγίσεις, ώστε να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις σημερινές τοπικές συνθήκες και τις ανάγκες των ανθρώπων της. 70

Συγκεκριμένα, με εξαίρεση των χώρων που θα στεγάσουν δημοτικές υπηρεσίες και καλύπτουν περίπου το 38% της έκτασης της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης, ακολουθώντας τα αποτελέσματα της διαβούλευσης προβλέπονται: • 8 καταστήματα για κοινωφελείς δραστηριότητες (31%) με έμφαση στη νέα επιχειρηματικότητα, και σε εργαστήρια δημιουργικών ομάδων για την κατασκευή και διάθεση αντικειμένων, τροφίμων και προϊόντων. Η όποια εμπορική χρήση τους (ενδεικτικά ως αναψυκτήριο για την εξυπηρέτηση των αναγκών όσων δραστηριοποιούνται εντός της Δημοτικής Αγοράς) θα αποσκοπεί σε έσοδα που θα διατίθενται αποκλειστικά για την πραγματοποίηση του κοινωφελούς σκοπού του φορέα διαχείρισης της Αγοράς • 2 καταστήματα πολιτισμού (31%) που θα φιλοξενούν πολιτιστικά προγράμματα όπως εκθέσεις, βιβλιοθήκη, ομάδες πολιτών, γραφεία δημιουργικών ομάδων ή άλλη πολιτιστική χρήση. Για την υποστήριξη του προγράμματος, δίνεται η δυνατότητα να παραχωρείται χώρος εντός της Αγοράς σε φορέα πολιτισμού ή και πολιτιστικό ίδρυμα • Κοινόχρηστος χώρος: (επιπλέον 450 τ.μ.), στεγασμένος ανοιχτός, προς εκμετάλλευση για τη διοργάνωση πολλαπλών δράσεων όπως ανοιχτά εργαστήρια, εκπαιδευτικά σεμινάρια, ανοιχτές αγορές (ανταλλακτικές, τροφίμων, βιολογικών προϊόντων), προβολές, παραστάσεις, συζητήσεις, εκθέσεις βιβλίου κ.ά. Για την επίτευξη των στόχων, ο δήμος παραχωρεί δωρεάν τους χώρους της Δημοτικής Αγοράς, πλην αυτών όπου θα στεγαστούν οι Δημοτικές Υπηρεσίες και θα καλύπτουν το κόστος λειτουργίας που τους αναλογεί (ηλεκτρικό ρεύμα, νερό, λοιπά έξοδα συντήρησης και λειτουργίας). Επίσης, θα παρέχει υποστήριξη στο φορέα διαχείρισης της Αγοράς σε ζητήματα διασύνδεσης με την κοινωνία των πολιτών, ιδιωτών, ιδρυμάτων, χορηγών και εν δυνάμει υποστηρικτών, καθώς και γενική εποπτεία του έργου μέσω Επιτροπής Παρακολούθησης. Από την πλευρά του, ο Φορέας Διαχείρισης της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης θα έχει την ευθύνη της πλήρους λειτουργίας των χώρων και του κτηρίου της Αγοράς σύμφωνα με την πρόταση που έχει καταθέσει, την ευθύνη κάλυψης των εξόδων διαχείρισης και λειτουργίας του, και της τήρησης των προϋποθέσεων που εκκρέουν από τις δεσμεύσεις του

ΕΣΠΑ που χρηματοδότησε το έργο. Στην ανοιχτή πρόσκληση ανταποκρίθηκαν 17 ενδιαφερόμενοι φορείς, οι οποίοι κατέθεσαν αίτηση συμμετοχής όπου περιγράφεται η βασική ιδέα του μοντέλου διαχείρισης, συνοπτική παρουσίαση του νομικού προσώπου και των δράσεών του με υποστηρικτικό υλικό (αναφορές, φωτογραφίες κλπ), και παρουσίαση της πρότασης για την αξιοποίηση της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης. Ο δήμος Αθηναίων συγκρότησε συμβουλευτική ομάδα εργασίας υπό το δήμαρχο Αθηναίων η οποία μελέτησε τις κατατεθείσες προτάσεις και επέλεξε μέρος αυτών για να προχωρήσουν στη β’ φάση της διαδικασίας. Η συμβουλευτική ομάδα εργασίας αποτελείτο από τους Σταύρο Μπένο, Πρόεδρο του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ», Βασίλη Φουρλή, Πρόεδρο του Ομίλου «FOURLIS», Πέτρο Μάρκαρη, συγγραφέα, Άρη Καλαντίδη, Πολεοδόμο και Διευθυντή του Institut of Place Management, και Αμαλία Ζέπου, Αντιδήμαρχο Κοινωνίας των Πολιτών. − Στη β’ φάση κατατέθηκαν πιο εξειδικευμένες προτάσεις από τους φορείς που προεπελέγησαν, οι οποίες συνοδεύονταν από επιχειρηματικό σχέδιο, χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των προτάσεων, και τεκμηρίωση της βιωσιμότητας του προτεινόμενου μοντέλου αξιοποίησης, που αξιολογήθηκαν βάσει:προοπτικής οικονομικής βιωσιμότητας (30%) υλοποιησιμότητας (20%) − ικανότητας και εμπειρίας του φορέα στη διαχείριση σύνθετων προγραμμάτων (20%) − δημιουργίας δεσμών-συνέργειας με την τοπική κοινότητα με οφέλη για τη γειτονιά (15%) − πρωτοτυπίας στην ένταξη στο πρόγραμμα νέων δημιουργικών ομάδων της πόλης (10%) − πολυσυλλεκτικότητας δράσεων, ένταξη διαφορετικών κοινωνικών ομάδων (5%) Μετά την ολοκλήρωση των σταδίων της προβλεπόμενης διαδικασίας επελέγη ως Φορέας Διαχείρισης το “Impact Hub Athens”. Ο φορέας διαθέτει εμπειρία στην ανάπτυξη, διαχείριση, και ενδυνάμωση κοινοτήτων, και δραστηριοποιείται ήδη με επιτυχία στην Αθήνα ως μέρος ενός διεθνούς δικτύου κοινωνικών επιχειρηματικών και άλλων δημιουργικών επαγγελματιών, που εργάζονται με στόχο την διαμόρφωση του μέλλοντος των σύγχρονων

επιχειρήσεων, με γνώμονα τον θετικό κοινωνικό αντίκτυπο. Το όραμα του Impact Hub Athens συνοψίζεται στη δήλωση: “Θέλουμε η Δημοτική Αγορά να αποτελέσει το σημείο σύνδεσης μεταξύ όλων των κατοίκων της περιοχής. Να γίνει ένα ενδιαφέρον και καινοτόμο εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο, που θα προσελκύει επισκέπτες από όλη την Αθήνα, την Ελλάδα και το εξωτερικό. Να αποτελέσει το όχημα που θα επανακκινήσει την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Και όλα τα παραπάνω, πάντοτε, με απόλυτο σεβασμό στην πολυχρωμία της γειτονιάς, αλλά και στη μεγάλη παράδοσή της και κυρίως, με τη συμμετοχή των κατοίκων της περιοχής”. Προβλέπεται υπογραφή της Σύμβασης άμεσα, και στη συνέχεια έναρξη των απαραίτητων προπαρασκευαστικών ενεργειών για τη λειτουργία της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης, με βάση το χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης του Φορέα Διαχείρισης, ο οποίος θα έχει την ευκαιρία να παρουσιάσει αναλυτικά το πρόγραμμα και τη φιλοσοφία του. Το Impact Hub Athens αναγνωρίζει τη σημασία του εγχειρήματος, και πως οι αγορές πάντα είχαν ένα κεντρικό ρόλο στη ζωή των μεγαλύτερων ή μικρότερων κοινοτήτων ως χώρος συνδιαλλαγών, συζητήσεων και λήψης αποφάσεων, και ως εμπορικό και πνευματικό κέντρο μιας περιοχής. Κυρίως όμως ως χώρος συνάθροισης και ζύμωσης όλων των στοιχείων που συνέθεταν την κοινότητα, όσο ετερόκλητα και αν ήταν αυτά, με απώτερο στόχο τη συνολική ενδυνάμωσή τους. Η Κυψέλη είναι μια από τις πλέον πυκνοκατοικημένες πολυ-πολιτισμικές περιοχές της Αθήνας. Η αναβίωση του χώρου της Δημοτικής Αγοράς της Κυψέλης στο άμεσο μέλλον, με τρόπο που θα αναταποκρίνεται σε αιτήματα και προσδοκίες της τοπικής κοινωνίας, είναι πλέον γεγονός. Η λειτουργία της θα δώσει “φωνή” και θα ενθαρρύνει τη συν-δημιουργία ατόμων και ομάδων από όλες τις σφαίρες, μέσα από την ανάληψη καινοτόμων πρωτοβουλιών που θα χρησιμοποιούν νέα πρότυπα, εργαλεία, και τοπικούς πόρους. Το άνοιγμα του εμβληματικού κτηρίου θα σηματοδοτήσει έναν τόπο συνάντησης ετερόκλητων ομάδων που θα αποτελέσει καταλύτη για την προαγωγή της κοινωνικής συνοχής τους, καθώς τα προσφερόμενα σε αυτόν θα διακατέχονται από αντίληψη συλλογικότητας και θα ενθαρρύνουν συμβιωτικές προσεγγίσεις.

ποικίλες κουλτούρες: ένα πολύτιμο κεφάλαιο των νέων αστικών κοινωνιών

Αμερικής 8 - Κέντρο Συγκρότημα Σεράφειου Κολυμβητηρίου - Ρούφ Δημοτική Αγορά - Κυψέλη Θεοτοκοπούλου 34 - Άνω Πατήσια

ΚΤΗΡΙΑ Η ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ 4 ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Μέσα από την επανάχρηση των 4 κτηρίων θα αξιοποιηθούν οι δυναμικές και να ενδυναμωθούν οι ταυτότητες των περιοχών της Αθήνας, και μαζί θα καλλιεργείται ένα βιώσιμο όραμα με τη συμβολή των ίδιων των κατοίκων και των χρηστών τους, ενεργοποιώντας μια ανθεκτική νέα πόλη μέσα στην παλιά

DECEMBER 2016

ATHENS, A COOPERATIVE CITY 4 MUNICIPAL BUILDINGS a new perception of urban development with social value

80 80

81 81

There is a need for a new understanding, an alternative approach to the city (Pg 3) Faced with complex problems, modern metropolises increasingly seek alternative and innovative solutions, with the aim to improve everyday life and its quality for their citizens. Thus, new challenges for urban development and social interaction arise. This applies to Athens as well, a city overwhelmed with unprecedented challenges during the last years. The ever-changing conditions of life in many areas of the capital suggest that there is a need for a new understanding, for an alternative approach to the city. Acknowledging the importance of civil society, the Municipality of Athens has supported it actively, and enjoyed in return a positive response as well as creative reactions. “SynAthena” is an inclusive platform and a mechanism for producing positive social initiatives for the city: with a spirit of collaboration and dialogue, it aims to creatively integrate the administration of the municipality with the lively forces of society. The Municipality is crafting also other urban tools in order to address the complex problems faced by the capital, and is promoting and disseminating a new perception of Athens. Based on this perception, the Municipal Market of Kypseli, as well as three other emblematic buildings that were exemplarily renovated to host a diversity of uses, are integrated again into the city’s vital web. These buildings are the new complex of the Serafio natatorium in the area of Rouf; the building at 8 Amerikis str, in the city centre; and the old residence of Theotokopoulos, in Ano Patissia. The uses that these buildings will host are dictated by their special characteristics, their locations within the particular areas of the city, their history, the general needs of the capital and the requests posed by the citizens and residents of Athens. The processes for selecting the uses have been very demanding, as well as innovative. A novel model for the management of public buildings has been employed, one that ventures to implement new policies within the city. Our aim was to transform the buildings into “nodes” of activities, where citizens will act collectively, leaving their positive mark on their broader area, while also contributing to their sustainable operation. The contribution of “SynAthena”, as well as those specialising in issues related to the functioning of the city, has proved decisive for making it possible to utilize the ideas expressed, and also to pursue the creative co-existence of various groups of people.

The city innovates and responds to the needs of a new urbanism

The transition to a creative and innovative future for the benefit of both city and citizens demands a dialogue between the main groups that act in urban space: Τhe local government, civil society, researchers, universities and representatives of quality entrepreneurship. The uses assigned to the four buildings re-integrated in the life of the capital, utilise and enrich viable, existing structures; interrelate various fields of activity in a creative manner; invigorate local and other urban resources; and enable symbiotic approaches. A fundamental aim was to ensure the sustainable operation of the buildings, applying an effective management model, characterised by transparency and innovation. In re-integrating the four buildings in the life of Athens, the Municipality encourages citizens to participate in the programmes and activities that they will offer, and in articulating sustainable policies with regards to their functions. Despite their different identities, the buildings are ruled by a common, underlying, philosophy: their respective areas must vibrate with new dynamism, and by leveraging coordinated, specific interventions offer multiple benefits to the city and its people. The four buildings presented to us the opportunity to pursue catalytic interventions that exceed their individual capabilities, and create the aura of a new urbanism and a new Athenian ideal. Their revival aims to symbolise a new concept of co-existence, within an innovative and creative city.

Yiorgos Kaminis Mayor of Athens

ATHENS - A SYMBIOTIC CITY A note by the Urban Lab team (Pg 9) • Which conditions define a new urbanism in Athens? • How can we activate a resilient new city within the old? • How can we encourage a creative dialogue in the city? • How do we penetrate into the urban ecosystem? • Which are the new urban societies? • Which are the untapped resources of Athens? • How is socialisation achieved in neighbourhoods nowadays? • How can we support and demonstrate “variety” in the city? • How can we encourage synergies in public space? • How can we cultivate collective consciousness? • How can we signal the specific values attributed to municipal buildings? • How can we best develop various new relations in space? • How can we grasp collective experiences? • How can we build resilience vis-à-vis emerging challenges?

the needs and conditions of a new urbanism. It was considered that the reuse of the buildings would allow free access to them and would require a self-financed operation, providing a new type of sustainable development with high social value, and a resilient new city within the old. For each of the buildings, the aim was to evaluate its broader surrounding area, make use of existing knowledge on it, and combine it with relevant experiences from multiple sources; also to determine the needs and expectations of people to whom the building would be addressed; to ensure that available resources would be utilized, to grasp opportunities and face particular challenges; and more importantly, to assess “what” would encourage collaborations, social change, and improve the cohesion of a community or of groups of stakeholders. The common aim for all buildings was to support fully sustainable uses on the basis of the directives mandated by their EU funding: “culture”, “innovation”, “quality of life”, “creative entrepreneurship”, pursuing significant benefits with strong social impact, facilitating the connecting of people from different social groups and fields, addressing the needs of an evolving society so as to resist decay and adopt to changing conditions, and attracting the interest and participation of the widest public possible.

“SynAthena”, part of the civil society and innovation sector of the municipality of Athens, with an aim to comprehend a diversity of new trends regarding the development of cities today and the improvement of urban life, undertook the task to contribute to the elaboration of uses for the reactivation of the four buildings. SynAthena is a meeting and networking place for everyone interested in Athens and its people, and utilises methodologies focused on enabling communities by means of collaborative management approaches and in synergy with creative teams of the city.

The range of specific targets included the creation of new models for innovative entrepreneurship, of job positions and creative social enterprises; also an awakening with regards to the critical values of diversity and of culture and multiculturalism. The attempt focused on achieving and enhancing social cohesion, as well as on disseminating and exchanging knowledge. Particular focus was been placed on the promotion of special Athenian identities, on high-valued localities, on the supra-local importance of certain interventions and on the formulation of sound proposals for regions where the social web is fragile as a result of urban degradation and crisis. Some of the uses serve visionary purposes or even remote aims, while others shorter and more realistic aims. The most critical are the ones that lead to the connection of users by seeking their acceptance, support and participation.

It established a small experimental Urban Lab, whose members believe that buildings should constitute interlinked nodes on the city canvas, and have opted for dynamics that may be exercised on their broader urban environment, by employing alternative uses. Acting as a think-tank for new approaches to urban challenges, the Urban Lab has recommended solutions relating to the challenges, problems and needs of the city, by combining usefully various fields of expertise. The initiative has been the outcome of the need to recognise the existing new conditions and approach the city in new ways, considering that the rampant crisis both necessitates a serious rethinking of the city and is catalytic for adopting new urban policies. In the current socio-economic crises, it is indispensable to identify and utilise every resource that may contribute in tackling challenges and meet the needs of the new urbanism that is being formed, as well as to opt for a resilient adaptation to the fast changing realities.

Most members of the Urban Lab team are architects with experience in the design of urban tasks and functions of the city, in social negotiations, and in new, flexible, and practical approaches that attempt to meet the challenges posed by many issues of modern urbanism. They are supported by the departments and affiliated bodies of the Municipality of Athens, and through their work they opt for aesthetics, creative thinking and responsible approaches to people.

The venture turned out to be complex and demanding because of the different character of the buildings, and we did not intend to formulate proposals for their use by applying the same horizontal logic. It would not be reasonable to envisage similar uses for a monument of eclectic architecture located in the tense administrative centre of Syntagma Square, and a Municipal market in the heart of lively neighbourhoods with multicultural families; and a large new building complex with supra-local importance at the junction of heavy roads within an industrial zone is a totally different thing from a small listed building -once a residence- located in an emblematic area that has given birth to and hosted the deep urbanity of the city. Moreover, in the city’s field meet different interests and values that must find a way to coexist in a positive way, and with a sustainable perspective.

4 PROJECTS 4 URBAN CHARACTERS 4 MUNICIPAL DISTRICTS UNIFORM PHILOSOPHY & STRATEGY 4 COMPLEMENTARY APPROACHES

The approach strategy has, however, been common for the buildings, and in relation to a city that innovates, creates and responds to

THE REUSE OF FOUR EMBLEMATIC BUILDINGS, IN THE CONTEXT OF A NEW URBANITY 4 PROJECTS / 4 URBAN CHARACTERS / 4 MUNICIPAL DISTRICTS / UNIFORM PHILOSOPHY & STRATEGY / 4 COMPLEMENTARY APPROACHES (Pg 12) destination, and will activate a new city within the confines of the old. The gradual re-opening of Serafio will commence with the use of the swimming pools. The Municipality of Athens relies on the active participation and contribution of residents and Athenians to fully utilise its exceptional facilities. The complex will be hosting events, seminars, educational workshops, speeches, meetings, conferences, pilot activities, etc. Many of the proposed uses will be further elaborated by its prospective users, following the successful consultation model that was implemented in the Municipal Market of Kypseli.

The buildings are located in various municipal districts with distinctive backgrounds. Their characteristics and identities vary, and each is surrounded by a different urban environment. Accordingly, their uses relate to a variety of issues and aims. However, despite their differences, they share a common vision: the uses of the buildings must lead to a high-quality, sustainable and resilient future with a social orientation, and an environment open to participation and creativity. Moreover, they must reflect the identities of their respective regions, enhance local economies and responsible entrepreneurship, and create opportunities and incentives, so as to attract individuals and groups from the neighbourhoods and the city as much as possible.

34, THEOTOKOPOULOU STR

Various structures of the Municipality of Athens contributed to the selection of proposed uses, taking into consideration the results of the open consultation process, the limitations posed by the terms of the funding used for the rehabilitation/construction of the projects, as well as various proposals submitted either in the context of an open call or by public and private bodies.

The area of Patissia is full of memories that tend to be forgotten under the pressure of current problems, and is linked to the most important phase of the establishment of urban culture in Greece. The urban geography of the area declares the history, culture and interactions of diverse social groups, while its past is a useful resource for formulating novel urban regeneration policies. It is therefore a challenge for the Municipality of Athens to promote the area anew, revealing its modern identities and characteristics, and projecting a positive image today. The location of the former Theotokopoulos residence is pericentral and with an intense locality. The renovated building will function as a centre of culture and education, projecting the past and present cultural importance of Patissia, and adopting the concept “we change the city by changing the way we perceive it”. It will become an incubator for culture and education, to the benefit of the local community, and most importantly of children: this complies to a significant extent with the proposals submitted by the residents during the open consultation process. The Municipality will invite a suitable organisation to assist in meeting the proposed aims and participate in the management process, encouraging the local community to benefit from its programmes, and aiming at the local regeneration and the emotional connection of people in the broader area.

8, AMERIKIS STR This listed monument of significant architectural value is located in the heart of the country’s administrative centre. It was transferred to the Municipality of Athens by concession for 17 years, by the Chamber of Commerce and Industry (ACCI), so as to enable its repair. The new building will constitute an extrovert multi-functional space, hosting innovative activities and synergies, with the aim to project the new day identity of Athens locally and internationally, and to cultivate a new urban culture in the city. Its operation will emphasise the comparative advantages of Athens in modern culture, creative economy, innovation in the direction of a smart city, well-being and sports. Considering that these are the most important sectors of activity for advancing local economies, their support will create new business opportunities in the domain of services export. Also, with support from suitable cooperation schemes, it is expected to constitute a laboratory for the development of innovative digital applications, that will address problems of the city, which will be identified with the participation of citizens. These activities will be accessible to all people wishing to participate or experience the city and its character, and will cover various subject areas. Moreover, the installation of an info point will provide information on the activities of the Municipality. The ACCI will thus be connected to a venture focused on innovative technologies, and will contribute to their business take-up by productive organisations throughout the country.

THE MUNICIPAL MARKET OF KYPSELI Of the four buildings, the Market of Kypseli is the first one to be re-used. This has undoubtedly been a demanding and innovative venture. It is an emblematic building characterised by local centrality, and is located in the heart of city neighbourhoods that develop dynamic social webs. The approach has relied on experimentation, and on a strong will for an open call and participation, in order to attract views that encourage bottom-up approaches and give voice to individuals and groups from different backgrounds. The competitive process for the evaluation of teams that expressed their interest in the project, was two-staged. The task was to implement a management model in the context of the proposals submitted by the citizens in the open consultation process, held by the Municipality of Athens. The selection of the organisation that would adopt this model for the functioning of a common space, open to the local community, the citizens and residents of Athens, was also carried out using open processes that favour innovation. It was a requirement of submission process to propose a program of uses and an overall management with a non-profit, non-commercial, yet self-financed nature. The selected proposal of the IMPACT HUB ATHENS team for the operation and co-management of the Market -along with the Municipality- will ensure connection and networking, an enhancement of the local economy and resources, and the creation of opportunities by means of a variety of experiences. It will also provide a basis for education in healthy social entrepreneurship.

SERAFIO public swimming pool COMPLEX The new multi-purpose complex, part of which is the Serafio Natatorium, is a new, far-reaching project in Athens. Due to its scale and structure, the supra-local significance of the project will be remarkable. Its location is peri-central, and in an area with intense industrial identity, at the limits of city neighbourhoods. It will serve as a versatile centre for Sports, Culture, Innovation and Entrepreneurship, and will portray a holistic, sustainable approach to urban development with high social value. It will also include a modern childrens’ playground and a large independent multiuse hall, intended to host various activities. Our expectation for the Serafio is to become a locus to experience the city, a place full of energy that will constantly receive input and dynamism from the local communities, and from the Athenians who will be using its facilities. Its operation will enhance the status of the area as a

8, AMERIKIS STR (Pg 21) Extrovert multi-purpose area for hosting activities and synergies for projecting and promoting the “This is Athens” identity and for cultivating a new urban culture, in modern terms

The famous building was constructed in 1928, in a plot covering a surface area of 320 sq.m., and comprises five storeys with a total surface area of 1,720 sq.m. In 1982, the building was characterised by the Ministry of Culture as a piece of art requiring special protection, because it is a remarkable and representative sample of the late neoclassical period of the first decades of the 20th century. The facade is simple and symmetrical and has noteworthy morphological elements: stained glass, pilasters with imposts, above which an entablature is formed, as well as relief decorations. The arrangement of rooms inside the building is also simple and sensible, with several neoclassical elements. Quite characteristic is also the large hall, with internal balconies on its perimeter, comprising the second and third floors, with gigantic stained glass elements on the facade, the central one of which probably depicts Kerdoos Hermes. The building has housed its owner, the Athens Chamber for Commerce and Industry, until the end of the 1980s, before the ACCI moved to Akadimias str. Subsequently, it housed the “Atheneum” cultural organisation, host of the International Maria Callas Competition. It suffered damages from the 1999 earthquake and its condition deteriorated significantly. A special study, financed by the ACCI, was necessary for the repair and re-arrangement works. In order to save the building, the ACCI transferred its ownership to the Municipality of Athens for a period of 17 years. The Municipality then undertook the financing of its in-depth repair, by including it in an NSRF-financed project. manner, and by the use of smart technologies. The activities will be accessible to visitors, business people and residents who wish to participate in them or simply experience the character of the city through various topics. The activities will be presented in such a way as to offer an interactive experience of the city. Additionally, an info point within the building will provide information on the various activities of the Municipality.

The location and characteristics of the building on 8 Amerikis str. present the opportunity to use it as a milestone for the promotion of Athens, and the promotion of a new urban culture in the city. With its new use, and adopting an intensely extrovert nature, the building will be able to host activities and initiatives of the Municipality that portray the identity of the city, both locally and internationally. “This is Athens” is already the official signature of the city for its visitors, and projects the tourist product of Athens through communication media. Large private organisations like Aegean Airlines and the Athens International Airport already invest in it, while other companies of the tourism industry are expected to utilise it as a communication channel. The strategic aim for the next three-year period is for “This is Athens” to expand synergies beyond the tourist sector, and promote identity initiatives offering the maximum added value possible to the city.

A novel venture is to use digital technology services, in the context of a laboratory which will be developed with the aim to produce special applications, addressing problems identified with the participation of citizens. In addition to the direct use of such applications, the venture will also aim at disseminating a new perception of the city, together with the cultivation of a modern way to approach the city. It is estimated that the operation of the Lab will be sponsored by private organisations, thus becoming the link between research and development, services for upgrading the quality of life, young researchers and entrepreneurship. By an open call, citizens will be given the opportunity to participate along with suitable evaluators appointed by the Municipality, in the identification of problems found in public spaces throughout Athens. In addition, talented young people will be able to claim a place in the developing local pool of talents. The benefits will reach beyond the city of Athens in which they will be primarily offered and implemented, and will prove useful to other cities as well. The ACCI, owner and sponsor of the effort, will associate with a far-reaching venture that promotes innovative technologies, contributing to a business take up by productive organisations throughout the country.

The Municipality considers it important to promote Athens’ comparative advantages in modern culture, through the operation of this building; also in creative economy, in “smart city” concepts innovation, and in well-being and sports. As these are the most important sectors of activity for local economies, their support will create new business opportunities in the service export domain. The Mayor of Athens has taken various initiatives in this direction; aiming at the utilisation of new technologies, and in collaboration with relevant organisations and important companies of the industry, he intends to create a laboratory for the development of innovative digital applications that will offer solutions to problems and needs of the city. With regards to modern culture, the Athens Culture Network -an innovative project that will invest in the field of creative economywill be able to pursue synergies in the building; the project will promote the work of new designers in activities like the Athens Design Week or by hosting exhibitions.

In order to promote the dynamism of Athens and support the extrovert nature of the city, the building will also host various emblematic or important activities of the city, like the annual event of the International Association of Publishers who designated Athens as the “World Book Capital 2018”. Through a varied and attractive programme, it will attract organisations and forces, so as to promote internationally both: the value of books and publications and the city that is traditionally vested with cultural values. Spaces of the building will be made available for cultural events, creative activities, and temporary exhibitions, as well as for a refectory.

Ιn the context of business take-up and because of its connection to ACCI, the building may additionally focus on the projection of local extrovert economic and business activities, informing business people and young entrepreneurials by connecting them to new technologies, and more. The ACCI may contribute to this task with its expertise and authority on matters regarding the business environment, and also by showcasing selected examples of relevant business ideas produced in incubators.

The use of the renovated building in the heart of the country’s administrative centre aims to strengthen and portray the city’s modern dynamism, by hosting and utilising suitable programmes, technologies and synergies. It also aims at facilitating the development of smart city features, thus projecting a new urban culture, together with new sectors, products and services that promote the quality of life.

Overall, a new perception focusing on the promotion and establishment of a modern urban condition in Athens will be served in the building, based on a high-value model: the hosting of creative forces that will interact, work together and promote the modern image of the city in an extrovert, dynamic

SERAFIO PUBLIC swimming pool COMPLEX (Pg 37) A Hub for Sports, and a Culture & Hospitality centre for activities and incubators of creative industry or other incubators “The Serafio Complex symbolises a new concept of urban co-existence, a city that innovates and creates. Athens is upgraded and the capital acquires a significant project, and a heritage of great importance for the new generation” Yiorgos Kaminis environment for the development of urban economies, followed by providence, environmental sustainability and urban resilience, accessibility - connectivity, urban governance and inclusiveness.

The Serafio complex is the single largest project of recent years, and one of the five large-scale projects implemented throughout Greece, within an urban web. It is a multi-purpose node for sports, creative and innovative activities, one that will contribute to the development of the entire city, with direct positive influence on the neighbourhood. The potential of the complex is huge, and it is accessible to residents of Petralona and Kerameikos, as well as to all Athenians.

“In order to address the increasingly complex challenges in Urban Areas, it is important that Urban Authorities cooperate with local communities, civil society, businesses and knowledge institutions. Together they are the main drivers in shaping sustainable development with the aim of enhancing the environmental, economic, social and cultural progress of Urban Areas. EU, national, regional and local policies should set the necessary framework in which citizens, NGOs, businesses and Urban Authorities, with the contribution of knowledge institutions, can tackle their most pressing challenges. ”

The project portrays a modern vision for the city, fostering a holistic, sustainable and high-valued approach to urban development. In a space of “well-being”, sports and euphoria will combine with various events, thematic workshop exhibitions, institutions and initiatives that support and promote culture, as well as with innovation and young entrepreneurship. It is a potent hub for strengthening the identity of the area and its people, one that will attract interest from the greater Athens area and will function as a catalyst for activating a resilient new city within the old, providing possibilities of high-value and sustainable perspective. The expectation for Serafio is to become a place full of energy, that will vibrate with the continuous input and dynamism of its users, and from their participation in parallel events organised within the complex and its grounds.

(PACT OF AMSTERDAM 2016) At the Serafio, entrepreneurship will develop in the form of ideas, products, and models related to creative industry, sports, well-being and the domains of new technology. The incentives provided at the crossroads of creative professions with entrepreneurship and technology, will be accompanied by the cultivation of opportunities for job creation. Young students will also benefit from the dissemination of knowledge which will be pursued with school visits, filed trips, educational programs, “open days”, and exhibitions for ideas and products.

The intense physiognomy, productive identity and history of Pireos street have registered as a pole of attraction for modern culture: in the Industrial Gas Museum, the Technopolis, the Athens School of Fine Arts, the Foundation of the Hellenic World, and the M. Cacoyannis Foundation. The hub of the Serafio public swimming pools complex fits into this tradition, and will become the seedbed of a new perception of the city and its functioning, contributing to the development of a new type of urbanism. Its multi-purpose operation will make use of innovative development strategies that are based on cultural and productive values and, by means of participatory practices, will encourage synergies and ties to upgrade the area and grow a feeling of “belonging” to a lively city.

THE ACTIVATION OF THE AREA The contact and the ties between local societies and athletes, young people, artists, researchers, professionals, groups of citizens and other stakeholders will make the Serafio a catalyst for positive transformation of an emblematic area of Athens, by providing a model for benefiting from municipal infrastructures that enhance social innovation, improve the quality of life, and introduce a new culture to the city. With its operation, the complex will revive the broader region socially, culturally, environmentally and financially, giving identity to an area that had been abandoned for 17 years. The residents of surrounding neighbourhoods and of the city, who have been finding the doors of the complex closed for so many years, will be now able to visit it and exploit the opportunities it offers.

A HUB OF MODERN URBAN CULTURE In addition to sports, other activities and experiential workshops will be developed, with a strong focus on the quality of life; also, workshops for children and adults, citizen networking groups, and innovative processes that will contribute to the activation of as many people as possible. Various spaces will be available to host initiatives of the civil society, such as exhibitions and activities, and to present start-ups and social enterprises. Cultural activities and socially-oriented creativity attracts the interest and participation of society. Using suitable planning and through a modern expression of culture, the Serafio complex will provide services to all ages in the fields of well-being, quality of urban environment, networking and co-operation to promote innovation, training and personal development, and will foster co-creation.

The Municipality of Athens will launch an open consultation process with its citizens in order to elaborate many of the proposed uses and activities for Serafio, making use of the successful consultation model used by SynAthena, and relying on their active participation for the use of its facilities..

The Serafio Complex includes: Public swimming pools building: With state-of-the-art facilities and two swimming pools -one measuring 25 x 33m and an auxiliary one for young children- this is the crown jewel of the project. The facilities are complemented by bleachers with a capacity to seat 370 people, locker rooms and a refectory that will also function as a waiting room for attendants of children.

NODE OF INNOVATION, CO-CREATION, ENTREPRENEURSHIP One of the most significant findings of EU research is the increasing need for the joint production of knowledge, so as to bridge the gap between society, public administration and research and development, with the aim to produce results with the participation of all stakeholders. The first priority of the elements contributing to the planning of basic urban transformations, is the pursuit of a lively

Sports facilities: Three outdoor basketball courts (equipped to convert to volleyball courts) and 1 indoor gym, refurbished or built anew. Combined with the neighbouring football field and two tennis courts, the Serafio Complex is a major pole of attraction and exercise for all the residents of the capital.

A modern and safe children’s playground: The new modern playground, with an area of 800 sq.m., includes games for children of different ages and offers access to children with disabilities, complying with the most stringent safety regulations.

a refractory, and there is a 150 sq.m. gathering hall on the top floor. The single-storey building is a large, independent hall, aimed to host a multitude of activities. It will also house the permanent photographic exhibition of archaeological findings revealed during the construction works, which were revealed and are highlighted outside.

Improvement of green: 232 trees were planted in total, to create a high-value breathing space for the area. In addition, a new addition of a 752 sq.m. green area is being planned, NE of the basketball court.

Easy access: 139 parking spots (6 of which for disabled people)

serve the access of residents and visitors; their number is determined by the building permit requirements for the complex.

Central building: The central building will transform into a cradle of cultural activities and business initiatives; it consists of two parts: a 3-storey building, with a total area of 2,276 sq.m., and a single-storey building of 900 sq.m. The 3-storey building is intended for multiple uses and activities; each of its storeys comprises 15-20 rooms and

34, THEOTOKOPOULOU STR (Pg 55) A hearth for culture and education context, the building “34, Theotokopoulou str.” aspires to become a living cell of culture for Patissia.

The two-storey listed building on 34 Theotokopoulou str. is located in a neighbourhood of Kato Patissia, near Klonaridou str. It has a total area of 255 sq.m., a small basement and a fenced yard of 250 sq.m. Erected in 1914, it is a representative sample of suburban residences of its time. Within its wider plot the “A-B” cinema was built in 1967, which operated until 1982. Theotokopoulou str. was once a peaceful road of emblematic Athenian area with suburban country-houses. It eventually suffered gradual degradation, like many neighbouring areas. The cinema was registered as al listed building, and it was acquired in 2005 along with the residence, by the Municipality of Athens, which managed to include the building rehabilitation project in 2012 in a EU funding program and assign cultural uses to it.

THE NEW USE OF “THE THEOTOKOPOULOS RESIDENCE” The memory of the emblematic area of Patissia, which determined the character of Athens and carries values connected to the communities that once lived there, now tends to be lost. Recovering this memory will contribute sustainably to the inclusion of new communities in the evolving city. Linking old values with new and with new identities, will contribute to local regeneration and entrepreneurship, as well as to the promotion of the cooperation between various groups. Most of all, it can change the way the entire area because

PAST CHARACTERISTICS OF THE AREA

We change the city by changing the way we perceive it!

The area of Patissia and Patission str. are linked to the most important phase of the establishment of urban culture in Greece, , during the 19th and the 20th centuries. Before the cpmpletion of Zappeio and the construction of Vasilissis Olgas ave., it was the main destination for a promenade for Athenians, and hosted summer houses, traces of which are still present. Following the introduction of the tramway in early 20th c., and during the mid-war period (1910-1940), changes in Patissia were intense: the first multi-storey buildings were erected, under the influence of modernism, and Patission str. evolved into a boulevard with urban facilities. After the war, and as a result of the uncontrolled increase of the population of Athens, and the practice of land exchange for apartments, the old suburban neighbourhoods transformed into of densely-built multi-storey quarters. Over the past decades, Patission str. followed the transformations of the city and were hit by their well-known consequences. Today, the intensity of problems tends to erase the area’s legendary past, which remains an untapped resource, whereas it may serve as a resource to formulate innovative urban regeneration policies.

This is precisely the main focus of the Municipality of Athens, regarding the reuse of the building on “34, Theotokopoulou str”: to create a cell for the preservation of memory, and a modern Cultural Centre in which the present realities will meet the highquality past and the collective imaginary of the city; this will trigger the interest and participation of the local communities in cultural and educational activities, by means of various initiatives. It is both about a vision and a conscientious narrative, promoting the spirit of collegiality, contributing to cohesion in socially fragmented areas of the city, and enhancing the emotional ties among residents. When including the building rehabilitation project in a funding scheme, the Municipality specified a new use focused on culture and education, to the benefit of the local community and schoolage children in particular. This use is significantly compliant with the proposals submitted by the residents during the open consultation process. Remarkably, the area of Patissia has hosted over time many public and private schools, the contribution of which is deemed important, and they have been linked strongly with its fine cultural tradition. Working with a spirit of solidarity, these institutions may contribute to building ties again, and to culturally promote the area of Patissia.

THE IMPORTANCE OF PROMOTING THE CULTURAL IDENTITY OF THE AREA Culture contributes to the creation of human identities and beliefs, as well as to strengthening social cohesion. In Patissia, the culture of a healthy and deep bourgeois culture gave birth to much valued intellectual products. It is therefore a challenge for the city of Athens to promote the spirit of the area, and reveal its current identities and the characteristics of its social groups, which have expanded overtime and intermixed. The link with the past and the remarkable history of the area that is still alive in the collective consciousness, may inspire a distinct new identity. In this

The operation of the building will adopt an open and modern model of cultural management and operation, in synergy with the Municipality, the local community and important educational and other institutions of the city. The Municipality will seek a suitable

In 1882, the Belgian company of “Horse-trains of Athens and Suburbs” installed the Syntagma-Patissia horse-drawn tramway, reducing the travel distance to 45 minutes; the tram operated on Patission str. from 1906 to 1953. The road was then widened and equipped with electric lighting, and shops and mansions were built. During the mid-war period changes intensified: the first multi-storey residence buildings appeared, Patissia evolved into a modern quarter and Patission str. became a boulevard with cosmopolitan cafés, variety theatres and the cinemas “Esperos”, “Athena”, “Royal”, “Park”, “Lido”, “Gloria”, “Kyveleia”. Since the 1950s, the modern city started developing as a result of internal immigration and the uncontrolled increase of the population of the capital. The practice of land exchange boosted a massive construction of multi-storey communal housing buildings, in place of suburban houses. Today, despite its degradation, MONUMENTA has identified 636 interesting old buildings within the 5th municipal district.

stakeholder to contribute to the management, and will encourage and enable the local community of the 6th municipal district to benefit from the programmes available, and will exercising a supervisory role, supporting and coordinating the proposed actions. The Centre will embrace the children of the area, young creators and artists, innovative culture enterprises, cultural networks, art groups, active citizens of Patissia and from the Municipality of Athens, and visitors. It will host cultural events and educational activities in collaboration with the Municipality, school networks, active groups, etc. Its operation will promote initiatives and actions that raise social and environmental awareness, and contribute to the enhancement, promotion, cohesion and solidarity of local communities. It is also the intention of the Municipality of Athens to expand this effort further, by gradually making use of the neighbouring large plot of the cinema.

The cultural center on Theotokopoulou str. and the revival of the cultural importance of Patissia (Pg 62)

The artists and intellectuaks of Patissia (Pg 62) The artists and intellectuals of Patissia have formed a cohesive society of people, and many streets are named after them, in the Kypriadis area. Among the personalities who lived, worked or studied in the schools of Patissia are: Th. Angelopoulos, Argyros, Vakalo, Vengos, M. Volonakis, P. Voulgaris, Glynos, Giannaras, Delmouzos, Drosinis, Kampanellis, Karagatsis, Kastoriadis, Kontoglou, Th. Mikroutsikos, Bost, Papadiamantis, L. Papadopoulos, Papaloukas, Pikionis, Ritsos, Sakellarios, Stavrakos, Farantouri, Fasianos, Philopoemen Finos, and many others.

The rapid, intense and uncontrolled transformations of Athens have led to a disconnection of important areas of the city from their past. Theotokopoulou str. was once a peaceful road of countryside houses. The building, a former residence renovated by the Municipality, was constructed in 1914, probably within a large garden. In 1967, the “A-B” cinema was built on its plot, and operated until 1982. In 1900, the famous Klonaridis brewery was built in the same area, and was later acquired by the Füchs (FIX) family. The area has also housed “Ouranios”, a cosmopolitan lounge for Athenians, and a destination after their walk to the countryside. Following an important and emblematic cultural period for Athens, the area of Patissia suffered gradual degradation as a result of its violent burgeoning. The cinema risked demolition but was declared as a listed building in 2000, and in 2005 it was acquired, together with the residence, by the Municipality of Athens.

The aim of the Municipality is to make the Cultural Centre on “34, Theotokopoulou str” an open, extrovert place of meeting, for promoting and producing works and initiatives, one that will host and enhance local creativity, encourage the active participation of children, residents, creators and visionaries who live and are active in the area, and promote the importance of its historical and its current identity. During the consultation process with residents, thirty proposals were submitted with regard to the desired uses of the building, referring mostly to matters of culture, education and recreation:

In 1854, traveller E. About described Patissia as a small village, residing place of the pasha -or “patisah”, and the road that connected the area with the city as a poorly maintained horse-road, running through barley fields and barren land. He mentions that it has one of the finest panoramic views in the world, of Mounts Parnitha and Lycabettus, the Acropolis, the sea, the islands and the mountains of the Peloponnese, and that it attracts elegant Athenians who visit on foot, by cars and mainly on horseback. According to the 1879 census, Patissia had a population of only 847 and was the first countryside suburb of Athens.

• Summer cinema (connection with the cinema) • 17% - children’s areas (games, children’s parties) • 13% - Museum (folk art, gallery) • 13% - Park, thematic gardens and cultivations • 10% - Culture centre (library, discussion area, events) • 10% - Workshops for skills, art and traditional professions • 10% - Nursery • 7% - Exhibition space for temporary exhibitions • 7% - Space for theatrical performances • 7% - Centre for education and training, for vulnerable population groups • 3% - Café

Delving into history and into the “scent of areas”, as well as the marking of their spaces in modern terms and values are all necessary for the promotion of collective consciousness in the city

THE MUNICIPAL MARKET OF KYPSELI (Pg 69) The Municipal Market of Kypseli was built in 1935 under Mayor K. Kotzias. It is a fine sample of Athenian modernist architecture of the mid-war period. The demolition of the building was quite often on the agenda, but was fortunately prevented, following interventions and protests by residents of the area as well as personalities like Menis Koumantareas and the Vice President emeritus of the Council of State, M. Dekleris; finally, in 2006, the building was declared listed. In 2012, the Municipality of Athens undertook its restoration using EU funding, in the context of the 2007-2013 NSRF programme. The aim was to reinstate its historical form and activate it, to the benefit of the local community. The rehabilitation works were completed in March 2016. In June 2016, following intensive preparatory work, the Municipality placed an open call for proposals, aiming at appointing an appropriate body for the overall management of the commercial and cultural spaces of the Kypseli Municipal Market, for a period of five years. A consultation with the citizens on the utilisation of the Market had preceded this decision, and 200 participations with 470 proposals pointed out the desired uses. In the context of these uses, the Municipality invited non-profit organisations, collaborative social enterprises and legal entities with a purely charitable scope of business, to elaborate on ideas regarding the overall management of the Market, by submitting proposals that would further specialise the results of the consultation process. Even organisations in the process of establishment were eligible to express their interest. Participants should demonstrate their ability and technical and financial adequacy -either independently or in collaboration with other organizations- to implement their proposals. The call specified that “proposals should create the necessary requirements for the sustainable operation of the Market as a new collective space with social characteristics, with the aim to support charitable structures and multi-dimensional synergies, that would promote within a common space the local society and the local new creators and collectives, and those of Athens, as well as visitors from other areas”.

More specifically, and based on the results of the consultation process, the following uses were specified for the spaces of the Market, excluding the ones assigned to host public services (these cover 38% of the total area of the Municipal Market of Kypseli): • Eight shops for charitable activities (31%) focusing on young entrepreneurship and creative team workshops and aimed at the manufacturing and distribution of foods and products. Any commercial use of these spaces (indicatively, a refectory/ coffee shop to meet the needs of people who are active within the Municipal Market) will aim at profit availed exclusively to implementing the charitable purpose of the Market’s management organisation. • Two cultural shops (31%) that will host cultural programmes, e.g. exhibitions, library, citizen group meetings, offices for creative teams or other cultural uses. The management organisation may avail space within the Market to cultural organisations and/or institutions that may support the program. • Common area (an additional 450 sq.m.): roofed open space, made available for organising multiple activities, e.g. open workshops, training seminars, open markets (product exchange, foods, organic products), film projections, performances, discussions, book fairs, etc.

The task was to create an integrated framework for hosting not for profit and creative collaboration schemes, by fostering innovation; utility for a wider range of persons; and the exchange and dissemination of ideas by open processes. The nature of the overall management was defined as non-commercial, yet self-financed. Participating organisations were required to elaborate their proposal on how socially-oriented services would be offered free of charge to the local community and the citizens and residents of Athens, in the form of participatory activities, workshops, seminars, open discussions, etc. Certain activities would be offered for a fee, aimed exclusively at covering the functional expenses and maintenance of the Municipal Market, thus fostering a spirit of collaboration and of support to young creators, without competing with the local market and the commercial activities of the area.

To meet these targets, the Municipality provides all spaces within the Municipal Market free of charge, except those hosting municipal services for which the Municipality will cover the corresponding operating costs (electricity, water, other maintenance and operating costs). In addition, the Municipality will support the management organisation in matters pertaining to the interconnection with the civil society, individuals, institutions, sponsors and potential supporters. It will also act as general supervisor of the project, through a Supervision Committee. On the other hand, the Kypseli Municipal Market Management Organisation will be responsible for the overall operation of the spaces and of the Market building, pursuant to its submitted proposal, as well as for covering the management and operating costs; the Organisation will be responsible and for meeting the requirements subject to the commitments of the funding scheme of the renovation project, i.e. the NSRF.

The main uses of the Market, as proposed by the consultation participants, fall into the following categories: creative team laboratories; a market for local products and foods; exhibition spaces; hosting of cultural activities (cinema, theatre, music events, library); a refectory and citizen gathering space; a space for a municipal Citizen Service Centre (KEP). The results of the consultation are available at <www.agorakypselis.gr>. Based on these proposals and on the priority of the Municipality to establish strong ties of synergies with the local community and the residents of Kypseli, by means of participatory processes and open, productive activities, a feasibility study was prepared. The study set the main guidelines for the utilisation of the Municipal Market, taking into consideration the scheme specified for the uses of the renovated project in the context of its financing by EU funds.

Seventeen (17) organisations participated in the open call, and submitted participation applications outlining the main concept of the management model, presenting the legal entity and its activities with supporting material (references, photographs, etc.), as well as the proposal for the utilisation of the Municipal Market of Kypseli. The Municipality of Athens formed an advisory work team, chaired by the Mayor of Athens. The team examined the proposals submitted and pre-qualified some of them for the second phase of the process. The advisory team consisted of Stavros Benos, President of “DIAZOMA” association, Vassilis Fourlis, President of the “FOURLIS” group of companies, Petros Markaris, writer, Aris Kalantidis, urban planner and director of the Institute of Place Management, and Amalia Zepou, Deputy Mayor for Civil Society.

Market of Kypseli, based on the development time-plan of the Management Organisation. The latter will have the opportunity to present its program and philosophy in detail. Impact Hub Athens acknowledges the importance of the venture, as well as the fact that markets have always played a central role in the lives of larger or smaller communities as places for transactions, discussions and decision making, as well as commercial and intellectual centres of an area. More importantly, markets are places of gathering and exchange for all the constitutive elements of communities, no matter how disparate these may be, with the ultimate aim being their overall strengthening.

During the second phase of the process, the pre-qualified organisations submitted more specialised proposals, together with a business plan, a time-plan for the implementation of proposals and documentation of the viability of the proposed utilisation model. The proposals were evaluated on the basis of the following criteria: • financial sustainability (30%) • feasibility (20%) • capacity and experience of the organisation in managing complex projects (20%) • creation of ties and synergies with the local community, to the benefit of the neighbourhood (15%) • originality in the involvement of new creative groups of the city (10%) • inclusiveness of activities and involvement of different social groups (5%)

Kypseli is one of the most densely populated multicultural areas of Athens. The revival of the space of the Municipal Market of Kypseli in the near future, and in a manner responding to the requests and expectations of the local community becomes a reality. Its operation will give voice to diverse individuals and groups, encouraging their co-creation through innovative initiatives using new standards, tools and local resources. The opening of the emblematic building will offer a place of gathering to different groups, serving as a catalyst for the promotion of their social cohesion. The facilities offered in the Municipal Market will be governed by a spirit of collegiality and will encourage symbiotic approaches.

Following the completion of the process, the committee selected “Impact Hub Athens” as the Management Organisation. The organisation is experienced in developing, managing and strengthening communities and is already involved successfully in an international network of social enterprises and other creative professionals working in forming the future of modern enterprises, with a focus on positive social impact. The vision of Impact Hub Athens is stated as follows: “We want the Municipal Market to become a point of contact for all the residents of the area. We want it to become an interesting and innovative commercial and cultural centre attracting visitors from the whole of Greece and from abroad, to become the vehicle that will restart the economic development of the area. All these targets will fully respect the colourfulness of the neighbourhood, its important tradition and, most of all, will involve the participation of the residents of the area”.

For the Municipality of Athens, the re-use of the emblematic building has been an opportunity to demonstrate the involvement of society in social processes, and to allow for the expression of views by groups that are rarely able to express themselves, on the basis of bottom-up approaches. The successful public consultation and transition from thought to action by means of an open call, the evaluation and meticulous identification of innovative proposals, permit for optimism for the future. With its new operation, and the implementation of pilot projects and dynamic approaches, the Market will meet effectively the anticipations of its residents, reviving Kypseli and enriching it creatively.

It is estimated that the project contract will be possibly signed before the end of the year, followed by the commencement of the necessary preparation activities for the operation of the Municipal

multiple cultures: a precious capital of the new urban societies

Aims of the open call: − Create an integrated framework for hosting small enterprises, creative synergies, groups of citizens and municipal services, one that will foster experimentation and the exchange and dissemination of ideas through open processes and activities − Support, demonstrate and promote cultural and commercial activities in a common space, ensuring open access to the local community and all Athenians − Host multiple different uses and programs, the mixture of which will represent the citizen proposals submitted during the open consultation processes − Create the necessary background for offering socially oriented free services to the local community and the citizens of Athens, in the form of participatory activities, workshops, open discussions, etc. − Establish strong ties of synergy with the local community of Kypseli, employing various forms of participatory processes and activities − Plan an integrated strategy that will create perspectives for the financial sustainability of the project, while also preserving, enriching and enhancing its social characteristics − Adopt a self-reliant management model which will ensure the project governance and management in line with the needs and ideas of the local community

8, AMERIKIS STR

5th municipal district

34, THEOTOKOPOULOU STR

1st municipal district

SCALE OF INTERVENTION: of national significance - Athenian centrality LOCATION CHARACTERISTICS: High value, in the heart of the country’s administrative centre USE: Extrovert multi-purpose space, hosting innovative activities and synergies with the aim to promote-portray the identity of “This is Athens”, and cultivate a new urban culture, in modern terms

SERAFIO COMPLEX

SCALE OF INTERVENTION: Promotion of an identity for the wider area LOCATION CHARACTERISTICS: Peri-central residence area USE: Modern cultural intervention based on the principle that “we change the city by changing the way we perceive it”, a centre for culture, education, and a place for promoting the current identity and cultural importance of Patissia

MUNICIPAL MARKET OF KΥPSELI 6th municipal district

3rd municipal district SCALE OF INTERVENTION: Creation of a peri-central pole of local regeneration, with a supra-local importance

SCALE OF INTERVENTION: Dynamic, in an area with strong local centrality

LOCATION CHARACTERISTICS: Degraded industrial area, at the limits of city neighbourhoods

USE: A collective space offering live municipal services, creative cultural activities, creative charitable and cultural activities, responsible social entrepreneurship, operating with the development of a participatory management model, with the aim to give a “voice” for all, by supporting the exchange and dissemination of ideas through charitable structures, multi-dimensional synergies, open processes and a continuous open call for participation

USE: It s a far-reaching project, a complex and qualitative urban infrastructure, a multi-purpose node with an holistic approach to “well-being”, sports, culture, 94 innovation, young entrepreneurship, and to the hosting of creative activities of the citizens, equipped with high-quality green areas and a high-standard playground

LOCATION CHARACTERISTICS: Peri-central residencial area

KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΥΠΟΥΡΓΕΙΟ Υ Ν Τ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ε Λ Ε Σ Τ ΕΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Σ ΕΚ ΔΟΣΗΣ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Αντιδήμαρχος Κοινωνίας των Πολιτών & Καινοτομίας: Αμαλία Ζέπου

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ

Urban Lab του δήμου Αθηναίων Επικεφαλής προγράμματος: Μαρία Καλτσά, αρχιτέκτων

ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΣΕΡΑΦΕΙΟΥ ΚΟΛΥΜΒΗΤΗΡΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΟΥ Σύνολο δαπάνης: 19.968.153,06 € (18.021.153,06 € ΕΣΠΑ + 1.767.000,00€ ίδιοι πόροι Δήμου Αθηναίων) ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ Αρχιτεκτονική μελέτη: ΒΕΤΑPLAN AEM Στατική μελέτη: ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΕ Μελέτη Η/Μ εγκαταστάσεων: ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗ ΤΕΤΡΑΣ ΕΠΕ Κηποτεχνική Μελέτη: Ι. Σπαντιδάκης - Ε. Σπαντιδάκη Ενεργειακή Μελέτη: Π. Βαλλιανός – Π. Ταβανιώτης Ακουστική Μελέτη: Θ. Τιμαγένης Κυκλοφοριακή Μελέτη: Δ. Ρέντζος ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΕΡΓΟΥ: ERETBO A.E

Επιστημονικοί συνεργάτες-αρχιτέκτονες: Μαριάννα Αναστασοπούλου, Μάρθα Γιαννακοπούλου, Χάρης Μπίσκος Σχεδιασμός εντύπου & εικονογράφηση: Ματένια Χατζηγεωργίου Συγγραφή κειμένων και επιμέλεια ύλης: Μαρία Καλτσά Φωτογραφίες: Μπάμπης Γιαννικάκης, Βικτωρία Καίσαρη, Στάθης Μαμαλάκης Μεταφράσεις: Θοδωρής Μπουχέλος Εκτύπωση εντύπου: Γραφικές Τέχνες Μπάνου

Στην οργάνωση και παραγωγή της έκδοσης συνέβαλαν καίρια και ουσιαστικά το ιδιαίτερο γραφείο δημάρχου Αθηναίων, το γραφείο τύπου του δήμου Αθηναίων, ο Αντιδήμαρχος Αστικής Υποδομής, Κατασκευών και Κτηριακών Έργων, η Διεύθυνση Κτηριακών Έργων, η Εταιρία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών, και ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του δήμου Αθηναίων

ΑΜΕΡΙΚΗΣ 8 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΟΥ Σύνολο δαπάνης: 3.184.233,55 € (2.679.233,55 € ΕΣΠΑ +505.000,00 € ίδιοι πόροι Δήμου Αθηναίων) ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ Αρχιτεκτονική μελέτη: ΚΙΟΝ ARCHITECTS Στατική μελέτη: Κ. ΛΙΟΝΤΟΣ ΕΠΕ Μελέτη Η/Μ εγκαταστάσεων: ΚΙΟΝ ARCHITECTS Ενεργειακή Μελέτη: ΚΙΟΝ ARCHITECTS ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΕΡΓΟΥ: ACTOR CONTSTRUCTORS LIMITED

Το έντυπο υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του Ιδρύματος Bloomberg Philanthropies στο πλαίσιο του βραβείου Mayors Challenge Award 2014. Διανέμεται δωρεάν. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου για ενημερωτικούς λόγους, με μοναδική υποχρέωση την αναφορά της πηγής Αθήνα, 1 Δεκεμβρίου 2016

P U B L I C AT I O N

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΥΨΕΛΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΟΥ Σύνολο δαπάνης: 1.133.062,96 € (973.062,96 € ΕΣΠΑ +160.000,00 € ίδιοι πόροι Δήμου Αθηναίων) ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: Ε. Μπούσδρα ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΕΡΓΟΥ: MT ATE

CONTRIBUTORS

ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ 34

Vice Mayor for Civil Society and Innovation: Amalia Zepou

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΟΥ: 308.271,48 € ΕΣΠΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: Ε. Μποτσάκου – Γ. Αδαμόπουλος ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΕΡΓΟΥ: ΚΑΤ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΑΤΕ

Athens Urban Lab Project Head: Maria Kaltsa, architect Scientific collaborators-architects: Marianna Anastassopoulou, Martha Giannakopoulou, Haris Biskos Graphic design & illustration: Matenia Chatzigeorgiou Text authoring and editing: Maria Kaltsa Photographs: Babis Giannikakis, Victoria Kessari, Stathis Mamalakis Translation: Theo Buchelos Printing: Banou Graphic Arts The planning and production of this publication was substantially assisted by the office of the Mayor of Athens, the press office of the Municipality of Athens, the Deputy Mayor for Urban Infrastructures, Constructions and Buildings, the Directorate of Building Works, the Athens Development and Destination Management Agency (ADDMA), and the City of Athens Cultural, Sports and Youth Organisation.

This publication was made possible with the support of Bloomberg Philanthropies, in the context of the Mayors Challenge Award 2014. It is distributed free of charge. Its content may be reproduced for informative reasons, provided that credit is given to the source Athens, December 1st, 2016

ATHENS A COOPERATIVE CITY 4 MUNICIPAL BUILDINGS

a new perception of urban development with social value