Syndion Synchroon 2015 zomer by Syndion

Passend • Vertrouwd • Dichtbij

k Bibliothee AanZet id e b ie d t b e g e le w e r k p le k aan Rachel

NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

PA G IN A 1 2

“Ik kook zoveel mogelijk zonder zakjes”

Transities en bezuinigingen in de zorg

“Ik fiets naar Engeland!”

Colofon Synchroon is een uitgave van Syndion, stichting voor dienstverlening en ondersteuning van mensen met een handicap. Het blad wordt verspreid onder externe relaties en medewerkers van Syndion. Voor cliënten wordt SynVol gemaakt, een uitgave in eenvoudige taal. Synchroon verschijnt drie keer per jaar. Synchroon wil bijdragen aan binding, betrokkenheid en draagvlak. Het blad geeft informatie en draagt bij aan de opinievorming rondom de onderwerpen die relevant zijn voor de (professionalisering van de) gehandicaptenzorg of de plaats van gehandicapten in de samenleving. De artikelen bevatten niet altijd de mening van Syndion. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren.

Syndion Postbus 3012, 4200 EA Gorinchem 0183 - 65 11 50 info@syndion.nl www.syndion.nl

Redactie Arianne de Leede - Lievaart Bianca Nederlof Brigitte Jacobs Harry Vogelaar (hoofdredacteur) Heleen Klop Ina Florusse Jaccolien Stein Mirjam Rinzema (eindredacteur) Yet Langerak

Syndion is HKZ-gecertificeerd en voldoet aan alle kwaliteitseisen. De regelingen m.b.t. medezeggenschap en klachten staan op www.syndion.nl/belangenbehartiging.

Aan de lezer Luisteren bij de lunch Zorg is mensenwerk. En waar mensen werken, kunnen fouten worden gemaakt. Dat gebeurt ook bij Syndion. Dat is niet erg, zo lang fouten hersteld kunnen worden en ervan geleerd wordt. Maar hoe zorg je er als organisatie voor dat je weet waar dingen mis zijn gegaan, of waar de cliënten vinden dat zaken anders of beter kunnen? Daar is maar één manier voor: luisteren en met elkaar praten. Op allerlei manieren doen we dat bij Syndion. Syndion heeft een cliëntvertrouwenspersoon. Bij haar kunnen alle cliënten (en hun ouders/vertegenwoordigers) terecht als zij ergens mee zitten. Er is natuurlijk ook een onafhankelijke klachtencommissie. En er zijn cliëntenraden per cluster en een centrale cliëntenraad. Op al die plekken kunnen cliënten ons laten weten waar zij mee zitten. Verder bezoek ik heel geregeld locaties van Syndion, waar ik veel cliënten en medewerkers heb ontmoet en gesproken. Toch miste ik nog een mogelijkheid om rechtstreeks met cliënten te praten, vooral die cliënten die ‘iets op hun hart’ hebben. Daarom heb intussen drie keer met een groep cliënten geluncht; in Dordrecht, in Gorinchem en in Culemborg. Het waren waardevolle ontmoetingen, waar ik veel gehoord en geleerd heb. Na de zomer komen er weer nieuwe lunchmomenten. Ik kijk er al naar uit. Harry Vogelaar, Bestuurder van Syndion

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

Inhoudsopgave

Cliënten aan het woord

Wat zijn gevolgen van transities en bezuinigingen?

Ik geef de pen door

6 7 10 12

Interview

Column

Cyclisch werken

17 18

“Veel klikken en wel even wennen”

Sosthène en Aisha: op weg naar een betere toekomst

Samenwerking Syndion en Liliane Fonds

Luister alsjeblieft naar wat ik NIET zeg

Blij in de Blije Borgh

Ogen en oren Column uit de Centrale Cliëntenraad

Interview met Ad Verheul

Klanten hebben er geen idee van dat Rachel een begeleide werkplek heeft

Vrijwilliger in het zonnetje Maarten de Groot kookt niet uit zakjes

Nieuwtjes uit de zorg

Snoezelen, een andere wereld

Vrijheidsbeperking aan banden

Stefan Molenaar

Op de hoogte

Wet zorg en dwang

“Ik fiets naar Engeland” Aangepast sporten is dubbel plezier

Cliënt aan het woord

Mariëlle Korteland

Transities en bezuinigingen in de zorg Wat zijn de gevolgen voor cliënten van Syndion? Veel mensen hebben zich zorgen gemaakt over het jaar 2015, het jaar dat de transities in de zorg hun beslag zouden krijgen, en er tegelijk flinke bezuinigingsdoelen op tafel lagen. We laten in dit nummer van Synchroon twee cliënten aan het woord. Zij vertellen over de gevolgen van de veranderingen. Mariëlle Korteland is een leuke jongedame van 25 jaar. Door de wetswijzigingen is er voor haar veel veranderd. Zij is van VG ZZP1 naar LG Klasse 4 gegaan. Wat betekent die indicatieverandering voor haar in de praktijk? Mariëlle Korteland woont in een woonlocatie van Syndion, het Leerpark in Dordrecht. Hier wonen nog zestien andere cliënten van Syndion, elk in hun eigen eenpersoonsappartement . Mariëlle loodst me haar gezellige huiskamer in, waar een prachtig schilderij aan de muur hangt. Even later stapt ook Jette, haar begeleidster binnen en Mariëlle steekt meteen van wal: “Ik woon hier met veel plezier en tot voor kort hoefde ik niets zelf te regelen. Het enige wat ik moest doen was een flink bedrag betalen aan het CAK, zowel voor wonen als voor de zorg die ik van Syndion krijg. Maar toen ik een nieuwe indicatie aan moest vragen, bleek dat ik

van VG ZZP1 naar LG Klasse 4 zou gaan en vanwege de wetswijzigingen bleek dat wonen en zorg werd gescheiden.”

Geen keukentafelgesprek Jette, één van haar begeleidsters vertelt: ”Helaas kwam er geen keukentafelgesprek aan te pas vanuit de betreffende instanties.” Mariëlle beaamt dat: “Gelukkig heeft Jette me alles uitgelegd en is alles nu geregeld.” Zelf belt ze ook wel instanties om vragen te stellen of om iets te regelen. “Niet iedereen neemt de tijd om alles goed uit te leggen. Dan word ik wel een beetje boos, maar dan probeer ik me wel in te houden. En als ik iets niet snap, vraag ik het aan mijn begeleiders, en als zij het niet weten gaan zij het weer ergens anders vragen.” Zes dagen per week krijgt Mariëlle begeleiding van Jette of één van haar collega’s van Syndion.

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

Door Ina Florusse en Mirjam Rinzema

Jette: “Mariëlle is heel gestructureerd in haar huishouden, ze heeft zelf allemaal lijstjes gemaakt die ze na elke taak afvinkt. Ook maakt ze één keer per week een menulijst, en gaat vervolgens met haar eigen Kia Picanto naar de supermarkt. Bij het koken krijgt ze kookondersteuning.”

Suzanne Zoetekouw, 27 jaar, werkte jarenlang bij dagbestedingslocatie Uit de Kunst van Syndion Sliedrecht. Maar deze locatie ging - vooruitlopend de veranderingen in de zorg - sluiten. Nu werkt zij GoedPunt in Gorinchem. Een grote verandering.

Gelukkig niet verhuizen

Samen met haar begeleidster Ingrid spreek ik Suzanne op op haar ‘nieuwe’ werkplek. Echt nieuw is die al niet meer, want Uit de Kunst ging eind 2014 dicht. In februari van 2015 ging GoedPunt in Gorinchem open. Suzanne vertelt: “Vanaf het moment dat ik er stage had gelopen, wist ik dat ik bij Uit de Kunst wilde werken. Ik vond het er zo leuk.” Suzanne is handig met de naaimachine, maar wat ze bij Uit de Kunst het liefst deed, was borduren. “Randjes van lakentjes en boxkleden, dat deed ik heel graag. Ik vond het ook leuk om in de winkel te werken. Wel moeilijk soms, maar ik kan nu inpakken als de beste. En ik had het er heel gezellig met mijn collega’s.”

Gelukkig kunnen Mariëlle en de andere cliënten van Syndion hier wel blijven wonen. Syndion is namelijk een overeenkomst aangegaan met de woningbouwvereniging. Op de vraag of ze in deze nieuwe situatie nog wel geld over houdt voor de boodschappen en hobby’s, kan Mariëlle dat gelukkig bevestigen. Ze vertelt trots: “ Ik heb geen uitkering maar een baan bij Drechtwerk. Vier dagen per week pak ik snoepgoed in. En ik kom nu in aanmerking voor huursubsidie. Daardoor heb ik wat meer speling zodat ik mijn hobby’s kan uitoefenen.” Mariëlle breit graag, maar haar Pixelhobby staat bovenaan, een soort Ministeck maar dan nog veel minusculer. En daarmee zijn we weer terug bij het schilderij aan de muur, selfmade by Mariëlle. “Al met al is de nieuwe situatie voor Mariëlle gelukkig niet nadelig” besluit Jette, “maar dat komt ook omdat ze wat meer uren is gaan werken.”

Suzanne Zoetekouw

de in op bij

Uit de Kunst gesloten In 2014 nam Syndion het besluit om Uit de Kunst te sluiten. Dit had onder andere te maken met alle veranderingen en bezuinigingen in de zorg en de regels rondom het vervoer. Er werkten veel cliënten uit Dordrecht bij Uit de Kunst. Zij moesten eigenlijk dichter bij huis gaan werken. Maar er waren meer redenen waarom Uit de Kunst sloot: de brandveiligheid was niet voldoende en dat er twee verdiepingen waren was niet erg handig. “Omdat Syndion er wel rekening mee moest houden dat onze ondersteuning efficiënter en goedkoper moest worden omdat er flinke bezuinigingen aan kwamen, was dit gebouw niet meer geschikt”, vertelt Ingrid. Dus moest Suzanne afscheid nemen van haar werkplek. “Dat vond ik heel pittig”, vertelt ze. “We hebben met alle collega’s en begeleiders een afscheidsfeestje gehouden. Dat was best gezellig, maar niemand was blij.”

GoedPunt is veel groter Waar Suzanne echt aan heeft moeten wennen is de grote ruimte waar ze nu werkt. In het ene gedeelte werken cliënten in het naaiatelier, in het andere gedeelte werken clienten aan allerlei andere opdrachten, bijvoorbeeld kopieerwerk of inpakwerk. En dan is er ook nog een winkel. “Het is mijn droom dat het naaiatelier toch weer in een eigen pand komt, met een winkel.” Gelukkig heeft ze het wel naar haar zin op het werk. “Ik ga elke dag met plezier “Ik ga elke dag naar mijn werk”. Ze laat me er trots iets van met plezier naar zien: van allerlei stukjes spijkerstof maakt ze mijn werk” bijvoorbeeld kussens. “Ik kan dat allemaal zelf, het is echt mijn specialiteit.”

Ik geef de pen door

Voor tweehonderd procent Vanaf mijn geboorte ben ik - door zuurstofgebrek - zwaar spastisch. Daardoor zit ik in een rolstoel. Als kind kon ik zelf eten en kleine stukjes lopen, maar naarmate ik ouder werd ging ik achteruit. Nu heb ik bij bijna alle dagelijkse handelingen hulp nodig en kan ik niet zonder begeleiding wonen. Als ik heel realistisch ben, is een gewone, betaalde baan voor mij onmogelijk. Dat vind ik moeilijk te accepteren. Ik ben dan ook altijd bezig geweest om te proberen ‘zo gewoon mogelijk’ te kunnen werken. Mijn eerste ‘werk’ was bij een dagbestedingslocatie van GemivaSVG. Ik was daar vier dagdelen bezig met houtbewerking. Het was niks voor mij. Als je mijn handen ziet, snap je waarom niet. Na een tijdje kon ik met de computer aan de slag. Dat vond ik leuk, maar omdat er geen echt werk te doen was, was het weinig uitdagend. Ik stapte over naar de dagbesteding van Syndion. Al vrij snel kon ik samen met een begeleider van Syndion een nieuw dagbestedingsproject opzetten in Sliedrecht. Dat werd Copydrecht. Ik ging er zelf werken, weer achter de computer, met een voor mij aangepast toetsenbord en muis. Ik had het naar mijn zin, ik maakte bijvoorbeeld het personeelsblad van Syndion op, Synjaal. Dat blad bestaat nu niet meer.

Nieuwe zoektocht Toch bleef mijn wens om buiten de dagbesteding te werken. En toen Synjaal stopte en Copydrecht naar Dordrecht

zou verhuizen, was het moment daar. Samen met Aukje Smilda, mijn jobcoach bij Syndion, begon ik hoopvol aan een nieuwe zoektocht. Het viel niet mee. We kwamen steeds voor gesloten deuren. Een beetje ten einde raad gooide Aukje een balletje op bij Aart Bogerd, de toenmalige bestuurder van Syndion. Hij vroeg aan de afdeling PR en Communicatie of ze het zagen zitten dat ik daar stage zou lopen. Als het van twee kanten goed zou bevallen, kon ik er daarna twee dagdelen als vrijwilliger aan de slag. Dat was in 2007, alweer acht jaar geleden. Ik werk hier nog steeds met veel plezier. Ik ondersteun het team met het plaatsen van berichten en afbeeldingen op de website, het intranet en op de sociale media.

durfde het aan. Maar de aanhouder wint! De jobcoaches van Syndion – en zeker Aukje - geven niet snel op! We raakten in gesprek met een middelbare school in Gorinchem, het Merewade College. Ook daar liep ik eerst stage. Sinds 2010 ben ik als assistent webmaster, op vrijwillige basis, twee dagdelen aan de slag op één van hun locaties.

Niveau handhaven Helaas ga ik langzaam achteruit. Dat moet ik accepteren en dat is lastig. Maar ik wil deze beide werkplekken behouden, dus ik hou vol. Meer werken lukt niet, maar op dit niveau handhaven, daar blijf ik me - met alles wat ik in me heb - voor tweehonderd procent voor inzetten.

De smaak te pakken Door mijn werkplek bij Syndion kreeg ik de smaak pas goed pakken. Ik wilde het liefst nog een soortgelijke functie, maar dan buiten Syndion. Een nieuwe uitdaging, daar had ik erg veel zin in. Het was opnieuw lastig. Aukje en ik hadden contact met allerlei bedrijven, diensten en ook met andere zorginstellingen. Niemand

In de rubriek ‘Ik geef de pen door…’ schrijft iedere keer een andere medewerker van Syndion iets over wat hem of haar bezighoudt. Dit keer: Stefan Molenaar, vrijwilliger bij de afdeling PR en Communicatie van Syndion.

Stefan geeft de pen door aan Klaas Leenman, concern-controller bij Syndion

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

Op de hoogte

De gezelligste dag van het jaar! Ook dit jaar zullen diverse locaties van Syndion weer actief meedoen aan de landelijke Burendag in september, een initiatief van het Oranje Fonds. Dit jaar wordt de – alweer tiende! – Burendag gehouden op zaterdag 26 september. Het doel van deze dag is dat buurtgenoten elkaar op een gezellige manier ontmoeten en elkaar leren kennen. De dag wordt gesponsord door Douwe Egberts. Diverse woonlocaties van Syndion grijpen de dag aan om hun buren uit te nodigen om kennis te komen maken met de bewoners van de locatie. Gezellig en nuttig om de contacten met de buurt weer aan te halen!

De mooiste etalage van Gorinchem! Het had best veel voeten in de aarde: de verhuizing van onze twee locaties P@per en Hout en De Kleren van de Keizer naar het voormalige TPG-gebouw in de Haarstraat in Gorinchem, onder de nieuwe naam GoedPunt. Maar… we zijn al het verbouwingsleed intussen allang vergeten, want GoedPunt is een succes! Door de centrale ligging is de winkel goed in beeld bij de winkelende en wandelende Gorcumse inwoners. De etalage van de nieuwe winkel viel zelfs meteen al in de prijzen! De Oranjevereniging en de BDU hielden rondom Koningsdag en Bevrijdingsdag in Gorinchem de jaarlijkse ‘verkiezing van de mooiste etalage’. De juryleden doorkruisten heel Gorinchem en verkozen de etalage van GoedPunt unaniem als de mooiste. In juni werd de prijs in een feestelijke bijeenkomst bij Stadscafé Metropole uitgereikt aan de cliënten van GoedPunt. Zij kregen een trip aangeboden naar het Ballonfestival in augustus. Twee van hen bekeken Nederland vanuit de lucht..

Syndion in beeld

OutsiderArt, nieuw atelier in Leerdam

Syndion heeft een korte film ontwikkeld over het werk. De film ‘Met trots presenteren wij ons werk’ geeft een beknopt beeld van de breedte van ons werk: ondersteuning en begeleiding van kinderen op de kinderdaglocaties, dagbesteding voor volwassenen en ondersteuning bij het wonen. De film (ongeveer twee en een halve minuut) vertelt het verhaal door middel van beelden en tekstblokken; er is geen gesproken geluid. De film wordt ondersteund met vrolijke muziek. Benieuwd? U kunt het filmpje bekijken via www.vimeo.com. Tik in de zoekbalk ‘Syndion’ in.

In januari kwam er een tweede Syndionlocatie waar mensen met een handicap hun kunstzinnig talent kunnen uitoefenen en verder ontwikkelen. In Gorinchem bestaat het OutsiderArt-atelier al verscheidene jaren. Sinds januari is er een tweede atelier in Leerdam. De ruimte wordt ook gebruikt voor zaterdagopvang van kinderen met een handicap. Eind juni hield de locatie open huis. Er was al veel mooi werk gemaakt, dat natuurlijk vol trots geëxposeerd werd. Bijzonder blij waren begeleiding en cliënten met een donatie van het Bert van Voordenfonds: ze kregen twee I-pads. Deze kunnen goed gebruikt worden om ideeën op te doen, bijvoorbeeld door beroemde kunstwerken op te zoeken en te bekijken. Al met al was het een zeer geslaagde dag.

Op de hoogte

Gezinshuizen van Syndion voorzien in behoefte De kracht van het gewone, dat is de manier waarop Syndion gezinshuizen vorm geeft. Wanneer kinderen met een handicap niet meer in hun ‘eigen gezin’ kunnen blijven wonen, biedt Syndion de mogelijkheid dat zij in een gezinshuis gaan wonen. Een gezinshuis is een gewoon gezin, waar een kind (een jong kind of een jong-volwassene) met een handicap kan wonen. Soms samen met eigen kinderen, soms zonder andere kinderen. De mogelijkheid om in een gezin op te kunnen groeien, biedt een kind heel veel kansen en mogelijkheden. Er worden afspraken gemaakt over het wonen. Dit gaat zoveel mogelijk in overleg met de eigen ouders en/ of de (gezins)voogd. Eén van de gezinshuisouders heeft een relevante beroepsopleiding (niveau 4) en is in dienst van Syndion. Zo lopen werk en privé door elkaar heen. Er zijn mooie voorbeelden van wat een kind of jong- volwassene vanuit een gezinshuis heeft meegenomen voor zijn of haar verdere leven. Maar er zijn helaas ook ook moeilijke en droevige verhalen te vertellen. Soms lopen dingen niet zoals verwacht. De afgelopen maand zijn er drie nieuwe gezinshuizen bij gekomen. Hiermee heeft Syndion 20 gezinshuizen. Syndion is altijd op zoek naar gezinnen die er over willen nadenken of zij ook op deze wijze zorg zouden willen bieden aan kinderen met een handicap. Hebt u interesse en wilt u meer weten? Stuur een bericht naar de clustermanager gezinshuizen, Henriette van der Pijl: h.vanderpijl@ syndion.nl. Zij kan u er alles over vertellen.

Een tweede woontrainingshuis Drie jaar geleden startte het Woontrainingshuis Kortgerecht in Schoonrewoerd. Cliënten van Syndion die wilden toegroeien naar ‘zo zelfstandig mogelijk’ wonen, konden hier terecht. Daniela Roeland, die eerder voor Syndion werkte als cliëntconsulent, begeleidt de jongeren op hun weg naar zelfstandig wonen. Daniela en haar gezin wonen in het achterste gedeelte van het huis, aan de voorkant is woonruimte voor drie huisgenoten. Zij wonen er een tijdje, totdat duidelijk is wat voor hen de beste woonsituatie is. Niet iedereen blijkt toe te kunnen groeien naar zelfstandig wonen, maar sommige mensen lukt dat wel. Syndion is nu met een tweede woontrainingshuis gestart. Dit nieuwe trainingshuis maakt deel uit van de woonlocatie het Fonteinkruid in Hendrik Ido Ambacht. Er kunnen op dit moment vijf jongeren terecht. In de toekomst wordt het aantal plaatsen waarschijnlijk uitgebreid. De begeleiding richt zich op het halen van kleine, praktisch en haalbare doelen. Hierdoor ervaren de jongeren dat zij successen kunnen halen en zo langzaam kunnen groeien in zelfstandigheid. Meer informatie over de woontrainingshuizen van Syndion? Informeer eens bij ons cliëntservicebureau: clientservicebureau@syndion.nl of 0183-651155.

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

Het Arbeids Trainings Centrum in Sleeuwijk van start

Syndion in top 50 ‘Beste werkgevers’ In 2015 deed Syndion opnieuw een onderzoek onder de medewerkers naar hun tevredenheid over de organisatie. Op bepaalde terreinen bleef de score wat achter bij die van eerdere jaren. Maar de betrokkenheid en bevlogenheid van onze medewerkers bij hun werk is nog steeds zeer hoog. Door de hoge scores op deze onderwerpen, werd Syndion genoemd als één van de 50 genomineerden voor de Beste Werkgevers Award 2015. Overigens waren er in de twee categorieën genomineerden in totaal 17 instellingen voor gehandicaptenzorg genomineerd. Dat is zeker bijzonder te noemen, omdat de afgelopen jaren in het teken hebben gestaan van veranderingen, bezuinigingen en wetswijzigingen. Syndion is op dit moment hard bezig om de punten waarop de scores lager waren dan in eerdere jaren, verbeteringen aan te brengen. Syndion wil een organisatie zijn die de cliënt centraal stelt, en waar medewerkers het gevoel hebben dat ze op hun plek zitten en gewaardeerd worden.

Sleeuwijk is een nieuwe Syndionlocatie rijker. Tegenover het Dagactivteitencentrum aan De Hoogjens is het Arbeids Trainings Centrum van start gegaan. In dit nieuwe centrum draait het om arbeid en training. Cliënten kunnen zich hier ontwikkelen op het gebied van werk, met als doel om hen te laten doorgroeien naar een plek op de arbeidsmarkt. Cliënten kunnen er op verschillende gebieden aan de slag: ICT, textiel, productie, hout en horeca. Als het centrum een tijdje draait, komt er aandacht voor een feestelijke opening. Hou de website van Syndion en onze facebookpagina in de gaten!

Steeds meer locaties op Facebook

Gierzwaluw onderdak dankzij nestkasten Syndion De gierzwaluw heeft het moeilijk in Nederland, waar steeds meer vinex-wijken verrijzen en oudere wijken en boerderijen verdwijnen. In en om de moderne huizen lukt het de vogel amper om nestelruimte te vinden. Onze dagbestedingslocatie De Houtnijverij in Arkel heeft zich het lot van de gierzwaluw aangetrokken. Deze zomer hebben zij vele nestkasten gebouwd, die ook uitstekend geplaatst kunnen worden onder de dakgoten van nieuwbouwhuizen. Het gevolg: vele nestkasten hebben een plekje gekregen in Gorinchem Oost, waar de gierzwaluwen dankbaar gebruik van hebben gemaakt.

Bakkerij Syn in Zoet, het Toltheater, GoedPunt, Naald & Daad, Stadscafé Metropole, OutsiderArt. Steeds meer locaties van Syndion starten een eigen Facebookpagina waarop ze het laatste nieuws melden, hun producten laten zien, speciale activiteiten vermelden. Hun pagina’s zijn zeker een bezoekje waard! Zoek ze op via de Facebookpagina van Syndion: www.facebook.com/ syndionzorg. En volgt u ons al op twitter?

Interview

“Snoezelen, een andere wereld” In de (gehandicapten)zorg is snoezelen een bekend begrip. Voor mensen met een (zeer) ernstige beperking is het vaak een vast onderdeel in het dagprogramma. Ad Verheul is medegrondlegger van de snoezelmethode. Hij wordt binnenkort 65. Tijd om te pensioneren en een goed moment om terug te blikken op het ontstaan en de ontwikkeling van een methode die iedereen binnen de zorg zo bekend is. Op het mooie terrein van de Hartenberg in Ede word ik vriendelijk door Ad ontvangen. Daar heeft hij jaren als beleidsmedewerker gewerkt. Sinds december 2013 doet hij het wat kalmer aan en werkt hij gemiddeld nog één dag in de week. Al gaat hij met pensioen, hij zal altijd wel op de achtergrond betrokken blijven, vertrouwt hij me toe.

trekkers’ in dit project. Omdat mijn achtergrond niet in de zorg lag, was ik erg verbaasd bij de eerste kennismaking met mensen met een ernstige beperking. Het was niet ondenkbaar dat sommigen de hele dag in hun bed lagen, naar het plafond te staren. De zorg die toen werd geleverd was nog heel medisch gericht.”

Het is meteen duidelijk dat Ad vol verhalen zit. Uit zijn relaas zal blijken hoezeer de ondersteuning voor mensen met een beperking in de loop der jaren ten goede is veranderd.

“Samen zijn Jan en ik op zoek gegaan naar mogelijkheden om deze mensen te activeren. We zijn objecten gaan bouwen die we aan het plafond ophingen, boven de bedden van de cliënten. Dat was destijds heel simpel materiaal. Zelfgemaakt. Dun stofmateriaal gevuld met schuim, sliertjes rubber, wat geuren gespoten in een veren-boa. We noemden deze methode primaire activering. In eerste instantie reageerde niet al het personeel positief, maar we ontvingen wel veel steun van de ouders van de cliënten. Zij zagen hun kind voor het eerst sinds tijden reageren.” “We waren niet de enige die ermee bezig waren. In 1974 gingen Jan en ik naar het Congres van

Hoe is de snoezelmethodiek eigenlijk tot stand gekomen? “Ik ben in 1973 begonnen met werken op de Hartenberg. Het jaar erna kwam mijn collega Jan Hulsegge. Jan kwam uit het onderwijs en ik uit de bosbouwkundige/agrarische hoek en ik had daarnaast de kunstacademie gedaan. Snoezelen is tot stand gekomen binnen het team van de toenmalige Bezigheidsbegeleiding, Jan en ik waren de ‘kar-

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

Door Karin Klomp

het Nederlands Genootschap ter Bestudering van reizen soms 200 of 300 kilometer om naar dit centrum de Zwakzinnigheid en zwakzinnigenzorg (NGBZ). te komen.” Daar kregen we de mogelijkheid om naar de Waaraan moet een goede workshop ‘Snoezelen, specifieke activiteit voor snoezelruimte voldoen? diep gestoorden’ te gaan. Diep gestoord, “Belangrijk is om altijd te kijken welke dat was toen de term voor wat we nu doelgroep de ruimte gaat gebruiken. ernstig meervoudig beperkt noemen. Daarop moet het materiaal namelijk Collega’s van twee andere instellingen “Zonder ouders zou worden aangepast. Ga in ieder presenteerden het identieke idee dat snoezelen nooit zo geval uit van een zachte omgeving wij onder de naam primaire activering geworden zijn als door gebruik te maken van zachte aan het ontwikkelen waren.” het nu is.” matrassen. Gebruik zo min mogelijk objecten die gebruikt kunnen worden “Het is een enorme stimulans om te als zitvoorwerp. Om te voorkomen dat weten dat je onafhankelijk van elkaar iets wij die weer gaan gebruiken om op te zitten, hebt ontdekt. Na deze workshop hadden waarbij je weer uitgaat van jouw referentiekader. we nog een tijd contact met de collega’s, maar Vergeet vooral het tastmateriaal niet. In veel helaas bloedde dat dood. Het woord snoezelen bekte snoezelruimtes zie je veel visueel en auditief materiaal, zo goed, veel beter dan primaire activering, dat we het maar voor onze cliënten is juist de tactiele waarneming vanaf dat moment hebben overgenomen. een groot onderdeel van het ervaren van de wereld. De jaren erna ontwikkelden wij de methode en onze Het is en blijft een mens-tot-mens-contact. Het visie verder uit. Startend met materiaal aan het materiaal is een hulpmiddel, maar de begeleider heeft plafond, om vervolgens de cliënt uit bed halen en te een bepalende rol.” activeren. Later volgt nog de stap naar buiten. Dat had wat voeten in de aarde. Personeel had toen een hele Hoe kijkt u terug op de start andere visie op verzorging. Naar buiten gaan was niet en ontwikkeling van snoezelen? vanzelfsprekend.” “Toen Jan en ik destijds snoezelen aan het ontwikkelen “Gedurende de jaren hebben ook de psychiatrie, waren, hebben we ons nooit gerealiseerd dat het nu, na verpleeghuizen en zorgaanbieders voor mensen al die tijd, nog zou bestaan. Ik ben nog altijd verbaasd met een lichamelijke beperking de snoezelmethode wanneer ik een groep jonge mensen ontmoet die ook opgepakt.” enthousiast zijn over het snoezelen.” Wat is de rol van de begeleider “Ouders van cliënten zijn een essentieel onderdeel in de snoezelruimte? geweest in de ontwikkeling van het snoezelen. Zij “Begeleiders moeten actief betrokken de reacties van hebben meegeholpen, ideeën gegeven en zonder hen de client leren herkennen. Zo leren ze de cliënt beter was het nooit geworden wat het nu is.” kennen. Als begeleider ondersteun je de cliënt. Stel je dus zo op. Wees actief betrokken. Het bestaat dat begeleiders denken dat ze in een snoezelruimte niets hoeven te doen. Of dat de begeleider teveel handelt vanuit eigen voorkeuren.

Wat is de wetenschap achter snoezelen? “Er is al heel veel onderzoek geweest en er lopen op dit moment wereldwijd 21 onderzoeken over het effect van snoezelen. De globale uitkomst is dat het voor mensen met een ernstige beperking een activerende werking heeft. Voor mensen met gedragsproblematiek heeft het ontspannend effect.”

Waar in de wereld wordt er gesnoezeld? “Op dit moment zijn er 42 landen aangesloten bij onze organisatie. Alle landen in Zuid Amerika, Canada, Rusland, Saoedie Arabië, noem maar op. De meest bijzondere en zuidelijke locatie is toch wel de snoezelruimte op Vuurland. Op een hoogvlakte staat een loods die dienst doet als dagcentrum. Cliënten hebben ook de mogelijkheid te blijven slapen, want ze

Ad Verheul geeft op verzoek graag nadere informatie: Centrum de Hartenberg, Postbus 75, 6710 BB Ede, e-mail: ad.verheul@sheerenloo.nl, a.verheul2@chello.nl. Op www.isna-mse.org kun je de diverse onderzoeksresultaten bekijken.

Interview

“Klanten hebben er geen idee van dat Rachel een begeleide we Het is donderdagmiddag als ik een vestiging van de Bibliotheek AanZet in Leerdam binnenstap. Bij de balie zitten twee dames die ik allebei de hand schud. “ Hallo, ik ben op zoek naar Rachel, een cliënt van Syndion die hier werkt”, zeg ik, terwijl mijn ogen snel het pand doorschieten in de hoop haar te spotten. “Dat ben ik”, glimlacht een van de dames die ik zojuist de hand schudde. “Mijn begeleiders Mariska en Door komen er zo aan, en dan zijn we klaar voor het interview”.

Rachel Aponno is een cliënt van Syndion. De Leerdamse is 31 lentes jong en heeft al 12 jaar een begeleide werkplek bij de Bibliotheek naast het stadhuis. Met twee halve en drie hele werkdagen is ze het meest van alle werknemers aanwezig. Mariska Aleman, rayonmanager, heeft haar vanuit de Bibliotheek een jaar begeleid, en Door Hoogveld is haar jobcoach vanuit Syndion.

Takenlijst op de kast Als ik Rachel vraag hoe haar werkdagen er hier uitzien wijst ze naar de kast op het kantoor. “Hier staan al mijn taken op. Ik zorg voor het koffiezetapparaat, ik doe de boodschappen, ik werk de tijdschriften in en sorteer de boeken.” “Ho ho”, roept haar jobcoach, “dat som je wel erg gemakkelijk op. Misschien moet je even vertellen hoe dat gaat, het sorteren van de

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

Door Jaccolien Stein

boeken.” Rachel glimlacht en vervolgt: “Ik zet alle jeugdboeken terug in de schappen. Er zijn veel verschillende categorieën; op kleur, op onderwerp, op titel.” “Het is echt ingewikkeld”, gniffelt Door. “Ik kom hier eens per week langs en dan bespreek ik met Rachel hoe het hier gaat. Ondertussen sorteer ik mee, maar ik doe alleen de prentenboeken want ik kan de wisseling van de categorieën niet volgen.”

Volwaardig werk bieden Mariska vult haar aan: “Het is echt een onderdeel van haar ontwikkeling, die wijzigingen van de categorieën. Daarnaast dagen we haar uit. Zo heeft ze pas geleerd hoe ze samen met een collega thematafels kan maken. Bijvoorbeeld over Valentijnsdag. Rachel weet feilloos de juiste boeken bij elkaar te zoeken en gaat los met snuisterijen uit het magazijn. We vinden het erg belangrijk de tijd te nemen om haar te begeleiden. Daarom zijn we terughoudend in het aannemen van meer cliënten. Rachel is hier vaak en we willen haar volwaardig werk bieden. Ook heeft ze een prima klik met het team. Ze zit bijvoorbeeld net als de rest van de collega’s op de groepsapp. En klanten zien haar gewoon als medewerker.”

Rachel participeert al jaren Het verhaal van Rachel klinkt als een succesvolle match tussen cliënt, de Bibliotheek AanZet en Syndion. “Is doorgroei naar een betaalde baan een mogelijkheid?” vraag ik de begeleiders. “Een bepaalde stabiliteit is nodig om de druk van een betaalde baan aan te kunnen, met name op sociaal en emotioneel vlak”, begint Door. “Dit, gecombineerd met hoge opleidingseisen, maakt dat een betaalde baan voor Rachel eigenlijk niet haalbaar is.” Mariska vult aan dat Rachel bijvoorbeeld nooit alleen op de werkvloer kan zijn, en als ze een betaalde kracht was dan zou dat wel gebeuren. “Soms is het voor ons haast te vanzelfsprekend dat Rachel er is, we moeten daarvoor waken. Ze is zo’n stabiele factor, weet alles en is vaak aanwezig. Toen ik hier nieuw kwam werken had ik me geen raad geweten zonder haar.” Door: “Een betaalde baan is het niet, maar Rachel heeft wel al tien jaar een volwaardige en zichtbare plek, middenin de samenleving. We zijn de Bibliotheek erg dankbaar voor het begeleiden van onze cliënten en het bieden van deze mogelijkheid tot participatie.”

rkplek heeft” De Bibliotheek AanZet is in 2014 gefuseerd. De Bibliotheek heeft 34 vestigingen in 15 gemeenten. Op drie verschillende locaties zijn 4 cliënten van Syndion werkzaam. Rayonmanager Mariska: “Als Bibliotheek zijn we continue in beweging. De focus op de uitleen van boeken is allang verdwenen. We zoeken steeds naar een toevoeging in het sociale domein. Bijvoorbeeld bijdragen aan educatie op scholen, bestrijding van laaggeletterdheid, tegengaan van eenzaamheid en aangaan van debat. Onze maatschappelijke betrokkenheid uit zich ook in het bieden van een werkplek aan mensen met een handicap binnen onze organisatie.“

Column

Luister alsjeblieft naar wat ik NIET zeg Eén van de gezinshuisouders van Syndion stuurde een door Kees de Vries bewerkt gedicht naar de redactie van dit blad. “Dit is zo’n treffende en herkenbare tekst voor iedereen die te maken heeft met kinderen met een hechtingsstoornis.” We besloten deze ‘smeekbede van een kind in de kerker van zijn hechtingsstoornis’ - iets ingekort - een plaats te geven.

Laat mij je niet voor de gek houden laat je niet door mijn gezicht in de luren leggen want ik draag een masker, dat ik niet durf af te zetten “doen alsof” is een kunst en mijn tweede natuur maar laat je alsjeblieft niet voor de gek houden ik geef je de indruk dat ik zelfverzekerd ben dat alles zonnig is, zowel binnen in mij als buiten dat Vertrouwen mijn naam is en ik echt “cool” ben dat ik niemand nodig heb maar alsjeblieft, geloof me niet . . . . . ! onder mijn onberispelijk uiterlijk borrelt de verwarring, de angst, de eenzaamheid, de pijn maar dat verberg ik, want ik wil dat niemand dat weet mijn zwakte veroorzaakt paniek in mij bang dat ze mijn angst en pijn kunnen zien en daarom heb ik een masker help me . . . . ! ik heb hulp en zorg van mensen nodig die genoeg van mij houden om te blijven helpen dat is het enige wat me kan redden uit mijzelf hulp en zorg is het enige wat mij bewijst, dat ik er werkelijk toe doe . . . . . maar dat vertel ik je niet, want dat durf ik niet, mijn angst blokkeert jij moet je hand naar me uitsteken, ook al lijkt dat het laatste wat ik wil jij alleen kunt mijn leegte en mijn pijn wegnemen, de pijn die ik niet wil voelen je helpt me elke keer als je lief en bemoedigend naar me bent elke keer als je probeert me te begrijpen, omdat je echt om me geeft dan begint mijn hart vleugels te krijgen hele kleine vleugels, maar toch, vleugels . . . . met je aandacht en je begrip, kun je leven in mij blazen ik wil dat je dat weet, dat is heel belangrijk voor mij hoe jij een mens in mij kunt scheppen, als je daarvoor kiest en, alsjeblieft, kies voor mij . . . . jij bent de enige die de muren om mij heen kan afbreken de muren waarachter ik angstig trillend woon jij bent de enige die mijn masker kan afnemen alsjeblieft, breek die muren af met je sterke handen met je zachte handen . . . . want het kind in mij is beschadigd en heel gevoelig heb mij lief . . . . . laat het kind in mij niet verdrinken in verdriet en eenzaamheid en angst help die muren af te breken, zodat we elkaar mogen ontmoeten in rust en vertrouwen, eenheid en liefde, gewoon zoals we zijn zonder angst voor verlies en wéér die pijn eens heb ik geleerd dat liefde alleen maar pijn kan zijn leer jij mij alsjeblieft dat liefde fijn mag zijn Mama . . . . . . help . . . ! En voor alle anderen: Help Mama . . . . ! Uit het Engels, naar Charles C. Finn, vertaald door Kees de Vries.

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

Door Heleen Klop

Blij in de Blije Borgh Ter voorbereiding op mijn bezoek aan de Blije Borgh, een verzorging- en verpleeghuis in Hendrik Ido Ambacht, lees ik op de website: “Wij staan open voor iedereen. Wij streven er elke dag opnieuw naar om onze zorgen dienstverlening uitnodigend te laten zijn. Wij willen dat u zich bij ons welkom voelt!” verrast over de diversiteit van de werkzaamheden. Jouke werkt in de keuken, waar hij groenten snijdt en de toetjes verzorgt. Hij werkt ook in de spoelkeuken en de tuin, zet papiercontainers aan de straat, veegt, leegt prullenbakken, vouwt servetten en brengt maaltijden naar de gemeenschappelijke woonkamer. Sieneke helpt bewoners met het uitpakken van boodschappen, leegt prullenbakken, brengt koffie en schone was rond, verzorgt een kanarie en maakt met veel bewoners een praatje voor de gezelligheid. Mitchell loopt stage. Hij werkt in de tuin, leegt prullenbakken, dekt tafels, doet de afwas bij diverse bewoners, ruimt oud papier op en haalt sommige bewoners op die in een rolstoel zitten. Patrick vertelt dat hij kleding voorziet van naammerkjes, suikerpotten vult, aan de receptie werkt en bestek poleert. “Poleren?” vraag ik. Patrick legt uit dat poleren een schoonmaaktechniek is waardoor vlekjes en strepen op bestek die de vaatwasser achterlaat, verdwijnen. Ik leer bij!

Ertoe doen

Half juli reis ik naar De Blije Borgh, waar via Syndion negen cliënten werken. Ik spreek vandaag vier van hen: Sieneke, Jouke, Patrick en Mitchell.

Welkom Dat er niets overdreven is aan die gastvrijheid, merk ik onmiddellijk. Bij de receptie word ik allervriendelijkst te woord gestaan, ik word opgehaald en voorzien van verse thee. Zelfs de stoel word voor me van tafel geschoven. De vier medewerkers zitten al klaar voor het gesprek.

Het werk De medewerkers werken, als vorm van dagbesteding, tussen de drie à vier dagen per week. Vanwege hun handicap (verstandelijk en/of lichamelijk) is er altijd één van de twee vaste begeleiders en een vrijwilligster of stagiaire aanwezig om de werkzaamheden te coördineren. Er worden hoge eisen gesteld en ik ben

Ze zijn vaak in contact met de verzorgsters van de Blije Borgh, maar vooral ook met de bewoners. Hierin is een wisselwerking tot stand gekomen waar alle betrokkenen blij van worden. Sieneke vertelt dat het zelfs ‘een rommeltje’ was toen zij met vakantie was, omdat niemand haar werk over nam. Maar ook dat heel veel bewoners haar gezellige praatjes hadden gemist. Op mijn vraag wat hun werk zo belangrijk maakt, antwoordt Mitchel: “De mensen kunnen het zelf niet meer en dus doe ik het.” Sieneke zegt dat het vooral zit in aandacht geven. “De verzorgsters komen vaak niet toe aan de dingen waar wij wel tijd voor hebben”, vindt Patrick. En Jouke zegt het in één woord: “Blij!” Door alle betrokkenen wordt de inzet van de collega’s vanuit Syndion als een win-win-situatie beschouwd: de bewoners krijgen extra aandacht en vinden het gezellig, de verzorgsters en vrijwilligers hebben er extra handen bij. Met elkaar zorgen ze voor een uitstraling die de Blije Borgh zo gastvrij maakt. Dit is participatie! En iedereen wordt er, om met Jouke te spreken, blij van.

Wet Zorg en Dwang

Door Bianca Nederlof

Vrijheidsbeperking aan banden Nieuwe wet wil onvrijwillige zorg zoveel mogelijk voorkomen Als het gaat over ‘vrijheidsbeperking’ in de zorg, wordt meestal als eerste gedacht aan activiteiten of middelen die ervoor zorgen dat cliënten/patiënten niet kunnen vallen of niet weg kunnen lopen. In het belang van de veiligheid dus. Maar vrijheidsbeperking is veel meer dan dat.

Voorbeelden van middelen of activiteiten die voor de veiligheid van de cliënt worden toegepast, zijn het fixeren van een cliënt, het op slot doen van de (voor) deur, het gebruik van een bedhek of een tafelblad voor een rolstoel. Maar… denk ook eens aan een cliënt die altijd op een bepaalde tijd naar bed moet, omdat de late dienst maar tot elf uur ’s avonds werkt. Of cliënten die altijd op een vaste tijd moeten eten. Het is goed voor begeleiders om zich ervan bewust te zijn dat dit ook onder ‘vrijheidsbeperking’ valt. Het is belangrijk om hierover in gesprek te gaan en te blijven met de cliënt. Maar wat als de cliënt niet in staat is om zijn eigen wensen hierover te uiten? Geldt dan: ‘wie zwijgt, stemt toe’?

Het uitgangspunt van de wet is: ‘Nee, tenzij’. Er is een stappenplan in opgenomen dat moet worden doorlopen zodra een cliënt vrijwillige zorg weigert of er niet mee instemt. Het stappenplan is gericht op het voorkomen van dwang.

Zoeken naar alternatieven

Onvrijwillige zorg wordt alleen als laatste redmiddel ingezet. Er zijn dan geen mogelijkheden meer voor vrijwillige zorg en een cliënt zou anders ernstig nadeel oplopen. Voorbeelden hiervan zijn zichzelf verwaarlozen of letsel toebrengen, risico om lichamelijk letsel op te lopen, of het in gevaar brengen van de veiligheid van anderen. Het is daarom belangrijk om actief te blijven zoeken ‘Nee, tenzij’ naar alternatieven. Je kunt hierbij denken aan het Vrijheidsbeperkende maatregelen vallen nu nog bieden van nabijheid, zodat de veiligheid van de cliënt onder de wet BOPZ (Bijzondere Opnemingen in in de gaten gehouden wordt. Een ander voorbeeld is Psychiatrische Ziekenhuizen). Op dit moment ligt het aanbieden van activiteiten die onrust verminderen, bij de Eerste Kamer het wetsvoorstel voor de zoals snoezelen of zwaartedekens. Ook kun je wet Zorg en Dwang. Deze wet is onder denken aan aanpassingen in het eigen andere opgesteld voor mensen met een werkproces, bijvoorbeeld geen wisseling verstandelijke handicap en is gericht van dienst vlak voor etenstijd, als de op het zoveel mogelijk verminderen cliënten onrustiger zijn. ‘Wie zwijgt, stemt van onvrijwillige zorg. De nieuwe toe’ mag nooit het Meer mogelijk dan je denkt wet sluit beter aan bij de doelgroep, uitgangspunt zijn. Het is daarnaast ook belangrijk dat onder wie mensen die hun wil niet begeleiders in gesprek blijven met kunnen uiten. ‘Wie zwijgt, stemt toe’ andere begeleiders en met de familie mag dan ook nooit het uitgangspunt van de cliënt. Soms kunnen technische zijn. middelen bruikbaar blijken, domotica of In de definitie van onvrijwillige zorg andere zorghulpmiddelen. Op www.vilans.nl in de wet Zorg en Dwang staat dat hier ook is de ‘Alternatievenbundel vrijheidsbeperking’ te maatregelen onder vallen waarbij de cliënt in zijn vinden. Hierin staan alternatieven die gericht zijn op bewegingsvrijheid en in de vrijheid om het eigen het afbouwen van vrijheidsbeperkende maatregelen. leven in te richten wordt beperkt. Wanneer de cliënt Vaak zijn er meer mogelijkheden dan je in eerste zich hiertegen verzet of hier niet mee instemt, vallen instantie denkt. deze maatregelen onder onvrijwillige zorg.

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

Vrijwilliger in het zonnetje

“Ik kook zoveel mogelijk zonder zakjes” Professionele kok vrijwilliger in verschillende Syndion-keukens Het is feest aan de Keplerweg 31-c, woonlocatie van Syndion in Dordrecht. Wilma, één van de bewoners, is jarig. Terwijl zij een hele stapel cadeautjes uitpakt, is Maarten de Groot druk bezig met de voorbereiding van de maaltijd. “Ik ben nu drie jaar aan deze locatie verbonden als vrijwillige kok. Behalve hier kook ik ook voor de andere Syndionlocaties aan de Keplerweg/Castorstraat. En bij de Van Strijsingel. Daar kook ik eens per veertien dagen een drie-gangenmenu. Tot groot genoegen van de – vooral wat oudere – cliënten. Vandaag maak ik ook een drie-gangenmenu. Omdat ik het leuk vind dat alle bewoners daarvan kunnen genieten, kook ik bij uitzondering voor alle bewoners en begeleiders – voor zover ze mee-eten - tegelijk.” Dat Maarten de Groot een professional is, is duidelijk te zien. Hij draagt een officieel kokskostuum; lange schort en witte blazer. Geen muts, (“Dat vond ik een beetje overdreven, maar ik heb er natuurlijk wel één. Weet je dat de muts steeds hoger wordt naarmate je als kok hoger bent opgeleid?”) maar aan het fijnhakken van de prei zie je de professionaliteit onmiddellijk. Zo snel en trefzeker… zou dat nou nooit een vingertopje kosten?

“Koken is mijn vak. Ik ben als kok begonnen bij het Leger des Heils, waar ik ben opgeleid en 12 jaar gewerkt heb. Helaas kon ik er niet in vaste dienst komen. Nu ben ik 100% afgekeurd in verband met ziekte, maar ik wil niet thuis zitten. Toen ik me bij een uitzendbureau voor vrijwilligers aanmeldde, stond de telefoon roodgloeiend. Zo kwam ik vrij snel bij Syndion terecht. Ik heb echt het gevoel dat ik hier veel kan bijdragen. Als kok leer je heel veel over voeding tijdens je opleiding: gezonde voeding – heel belangrijk natuurlijk - , ingrediënten die allergische reacties kunnen veroorzaken, E-nummers en dat soort dingen. Kennis die ik toepas bij het koken. Ik kook altijd vers en gezond, het liefst zonder zakjes en pakjes.”

De cliënten doen de boodschappen, dus alles is in huis als ik ga koken. Ik serveer het eten altijd op borden. Want behalve dat het lekker en gezond is, vind ik dat eten er ook mooi uit moet zien.” Een belangrijke uitdaging voor Maarten is koken op budget. “Ik maak kwaliteit, maar voor een kleine prijs.” Na de fantastische maaltijd van vandaag, waar iedereen van smult, worden de kassabonnen nageplozen. Maarten straalt: het is weer gelukt. Drie gangen, voor 18 personen, voor nog geen 3 euro per persoon! “Ik wil ooit eens een kookboekje maken met mijn recepten voor Syndion”, zegt Maarten. “Dan kunnen andere locaties ze ook gebruiken. Gezond, lekker en goedkoop, wat wil je nog meer.”

De maaltijd staat op tafel. Maarten geniet als hij de cliënten ziet genieten. Vandaag heeft hij het menu bepaald, maar meestal kiezen zij wat ze willen eten. “Ik maak dan een receptuur en een boodschappenlijst.

Column CCR

Veranderende zorg

Heel bijzonder Een stukje namens de Centrale Cliëntenraad van Syndion. Ik kreeg de vraag of ik dat wilde schrijven. Voor mij, Rina van den Heuvel, heel bijzonder om het weer te kunnen schrijven. In 2014 nam ik het voorzitterschap van de CCR op me. Een paar maanden later, nu ruim een jaar geleden, viel ik uit. Ik werd op de fiets door een auto aangereden. Met mijn hoofd kwam ik op de grond terecht en dat je je hersens overal voor nodig hebt werd toen wel heel duidelijk. Ik raakte in coma en het duurde zo’n drie weken voordat ik weer zover bij was dat ik weer aanspreekbaar werd. Een paar maanden geleden heb ik de Centrale Cliëntenraad gelukkig ook weer op kunnen pakken. Als je er zo weer probeert in te groeien, ontdek je pas hoeveel er het afgelopen jaar gebeurd en veranderd is. Ontzaglijk veel veranderde er in de zorg. Dat wist u natuurlijk al! Alle CCR-vergaderingen hebben we een overvolle agenda. Over veel veranderingen brengen wij officieel advies uit. Het is fijn dat we als CCR echt onze mening kunnen geven en dat daar naar geluisterd wordt. Het is ook goed om te merken dat Syndion nog steeds de cliënt boven aan het lijstje heeft staan. De bezuinigingen gebeuren echt zo weinig mogelijk ten koste van de zorg voor de cliënt. Het is soms wel lastig dat we, al zijn we met elf leden, niet de mening van alle cliënten en hun vertegenwoordigers kennen. Mocht je dus iets te melden hebben waar de CCR weer iets mee kan of iets aan heeft, mail ons dan! Rina van den Heuvel, voorzitter CCR (ccr@syndion.nl)

Tim den Boer

“Veel klikken en wel even wennen” Syndion start met nieuwe methode om cyclisch te werken aan de ontwikkeling van cliënten Syndion stapt over op cyclisch werken, een werkwijze die gericht is op de ontwikkeling van de cliënt. In vijf stappen wordt op een gestructureerde wijze gewerkt aan datgene waar de cliënt naartoe wil. Het hulpmiddel bij dit cyclisch werken is het Elektronisch Cliënten Dossier (ECD). Op twee locaties van Syndion is inmiddels proefgedraaid met deze werkwijze. Twee medewerkers, Astrid Hille en Tim den Boer, vertellen over hun ervaringen.

Wat is jullie functie binnen Syndion?

Is het makkelijk om met het ECD aan de slag te gaan?

Tim: Een jaar geleden begon ik als begeleider 2 op de Anjerstraat. Daar woont een uitdagende groep cliënten, het is er in elk geval nooit saai!

Tim: We kregen twee dagdelen cursus. Het eerste dagdeel ging vooral over cyclisch werken. Tijdens het tweede dagdeel werkten we met het ECD op de computer. Door middel van opdrachten leerden we het programma kennen.

Astrid: Ik werk nu elf jaar bij Syndion. Eerst op een logeerhuis, daarna als coördinerend begeleider bij ambulant, en nu als begeleider 1 op de Vismarkt.

Astrid: Een middag instructie voor het ECD vond ik wel weinig. Maar uiteindelijk leer je toch het meeste door ermee te gaan werken.

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

Door Bianca Nederlof

Tim: In het begin is het nog wat zoeken, je weet niet waar alles staat. Soms staan dingen voor je gevoel op een onlogische plek. Maar als je het eenmaal weet, dan onthoud je het wel.

Astrid: Je slaat de rapportages ook op als losse bestandjes. Je ziet niet in één oogopslag wat er al gerapporteerd is, hiervoor moet je ook eerst weer doorklikken.

Verandert er iets in de manier van werken voor de teams?

Tim: Het is wel heel handig dat je bij de cliënt meteen alle gegevens, afspraken en doelen te zien krijgt. Hierdoor ga je bewuster op doelen rapporteren. Dit deden we eerst in een Excel-bestand. Dat was onoverzichtelijk en je verloor al snel de doelen uit het oog. Met het ECD word je er steeds weer aan herinnerd. Daardoor word je je er bewuster van.

Astrid: Inhoudelijk voor teams die al cyclisch werken niet. Alleen het middel om dat te doen wordt anders. Voor andere teams is het denk ik wel een grote verandering. Je gaat veel gestructureerder werken. Tim: Wij werkten al volgens de methode van het cyclisch werken. We rapporteerden ook al op doelen, en op domeinen zoals zelfzorg, communicatie, werken en wonen, sociale relaties en vrije tijd.

Het ondersteuningsplan is ook in het ECD geïntegreerd. Zijn hier nog veranderingen in?

Hoe is het om via het ECD met de digitale agenda en overdrachten te werken?

Astrid: Het aanpassen van het ondersteuningsplan gaat via een vragenlijst. Hiermee is het duidelijker als er ontwikkelingen zijn in vaardigheden of doelen.

Astrid: Er is een groepsagenda met het overzicht van taken voor de dag. De tijdlijn loopt mee, zodat je kunt zien wat is voltooid. Je kunt er ook opmerkingen bij zetten. En het is handig om cliënten in te delen, bijvoorbeeld per verdieping. Elke taak moet op voltooid gezet worden. Wanneer dit niet wordt gedaan krijg je een reminder.

Tim: Ik denk dat het voor begeleiders handig is dat zij bij het evalueren van het ondersteuningsplan in één keer alles kunnen zien wat er bij een bepaald doel is gerapporteerd.

Astrid: Ik heb bij het opstellen van een ondersteuningsplan de laptop meegenomen naar een cliënt. Zo kon ik de afspraken direct invoeren. Zij kon meekijken en ik kon het eventueel meteen aanpassen. Tijdens het gesprek kost dit misschien extra tijd, maar het scheelt veel tijd die ik anders op kantoor had gezeten, waar je als begeleider niet zichtbaar bent voor de cliënt.

Hebben jullie nog tips voor collega’s die binnenkort met het ECD gaan werken? Tim: Help elkaar. Sommigen zijn er handiger in dan anderen, maar samen kom je er altijd wel uit. Astrid: Gewoon doen, niet bang zijn. Sta ervoor open, je moet het zelf ondervinden. Je leert het vanzelf als je ermee gaat werken.

Alle locaties gaan volgens deze nieuwe methode werken. Omdat iedereen eerst een training nodig heeft, duurt het nog even voordat het zo ver “Uiteindelijk is. Uiteindelijk gebeurt dit hebben de cliënten voordeel van deze voor de cliënten: zij zullen werkwijze.” voordeel hebben van deze gestructureerde werkwijze.

Tim: Er moet veel afgevinkt worden, ook dingen die heel logisch zijn, zoals taken die bij een cliënt staan als ‘opstaan’ of ‘aankleden’. Het wordt soms nog weleens vergeten om die op voltooid te zetten. Je kunt bij een overdracht niet even snel twee minuutjes kijken naar algemene overdracht of snel naar een overzicht van alle cliënten. Dat is wel even wennen.

Ook de rapportages gaan nu via het ECD. Hoe werkt dat? Astrid: Rapporteren gaat in verschillende bestanden. Je hebt de algemene rapportage (niet-cliëntgericht) en de rapportage per cliënt. Bij de cliënten kun je dan weer kiezen voor algemene rapportage of voor rapportage op doelen. Tim: Om te rapporteren moet je veel klikken. Eerst naar de cliënt, en dan de soort rapportage kiezen.

Astrid Hille

Syndion en het Liliane Fonds

Door Willem van Tuijl

Aisha Foto: Liliane Fonds

Sosthène en Aisha: op weg naar een betere toekomst Iedereen is uniek, maar onze rechten zijn gelijk. Daarom verdient iedereen een gelijkwaardige behandeling, ook mensen met een lichamelijke of verstandelijke handicap. Dat geldt niet alleen voor Nederland, maar ook elders in de wereld. Het Liliane Fonds maakt zich - net als Syndion sterk voor het recht van gehandicapte mensen op een betekenisvolle plek in de samenleving. Het Liliane Fonds richt zich op kinderen en jongeren met een handicap in de armste landen van de wereld: Burundi, Benin, Colombia, Bangladesh en nog veel meer landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Dat doet het fonds samen met organisaties uit die landen. Die weten natuurlijk veel beter wat voor hulp deze kinderen nodig hebben. Lokale organisaties weten ‘hoe een land werkt’, zij kunnen veel beter dan wij rekening houden met culturele aspecten, gewoontes en gebruiken. Samen maken we kinderen sterker en hun omgeving toegankelijker.

Jammer genoeg is leven met een handicap in sommige landen erg moeilijk. Bijvoorbeeld in Burundi, een Afrikaans land waar het Liliane Fonds werkt. Burundi is arm, zelfs voor Afrikaanse begrippen. De burgeroorlog die twaalf jaar heeft geduurd, heeft het land verscheurd. Politieke stabiliteit is er nog altijd niet. Het leven is hard in Burundi. Mensen met een handicap worden vaak gediscrimineerd. Ze worden ‘ikimuga’ genoemd. Dit betekent ‘gebroken pot’. Een pot die niets meer waard is…

Zelfredzaam Zelfredzaamheid is niet voor iedereen vanzelfsprekend, maar wel van groot belang. Dit is steeds een belangrijk onderdeel van onze hulp: we helpen mensen met een handicap om zelfredzaam te worden. Revalidatie is daar een onderdeel van. We denken ook verder, bijvoorbeeld aan trainingen om later een vak te kunnen uitoefenen. Zo worden er bijvoorbeeld veel jongeren met een handicap opgeleid om een naaimachine te gebruiken. Later kan dit een bron van inkomsten betekenen. Voor kinderen is de kern belangrijk. Niet overal kunnen kinderen met een

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

handicap naar school. Soms is de school te ver weg, soms kunnen de ouders het schoolgeld niet betalen. Of de ouders houden het kind thuis, soms zelfs verstopt voor de buitenwereld, omdat ze zich schamen voor hun gehandicapte zoon of dochter.

Sosthène

“Door fysiotherapie en logopedie schiet Aisha vooruit.”

De 11-jarige Sosthène uit Tsjaad is uit zichzelf al zelfredzaam. Als peuter had hij polio, met als gevolg dat hij niet kan lopen. Hierdoor ging hij ook niet naar school. Maar Sosthène is eigengereid en inventief en hij wilde dolgraag naar school. Zonder dat zijn opa, die voor hem zorgt, het wist, besloot hij zichzelf in te schrijven. Een jaar geleden kroop hij naar de dichtstbijzijnde school en meldde zich aan. Bij thuiskomst haalde Sosthène zijn opa over om de eerste schoolrekening te betalen. Sosthène zorgt goed voor zichzelf en is daarin heel handig: zo strijkt hij zelfs zijn schoolkleren, met een colafles. Daarnaast repareert hij van alles in huis en heeft hij een fascinatie voor elektrische dingen. Sosthène heeft inmiddels een driewieler, wat de tocht naar school vele malen gemakkelijker maakt. Het Liliane Fonds steunt Sosthène’s ontwikkeling door zijn schoolkosten en het onderhoud aan de driewieler te vergoeden. Nu kan deze doorzetter door scholing werken aan een betere toekomst.

Aisha Niet iedereen kan zoveel uit zichzelf, maar er is altijd ruimte voor verbetering. Soms is die verbetering zelfs verbluffend, zoals bij de 7-jarige Aisha uit de Filippijnen. Wist u dat het bijgeloof is in de Filippijnen dat het eten van kippennekken tijdens de zwangerschap ervoor kan zorgen dat je een gehandicapt kind baart? Aisha’s moeder, Grace, geloofde de arts onmiddellijk toen hij vertelde dat dit de oorzaak was van Aisha’s beperking. Het schuldgevoel van Grace was verpletterend, maar gelukkig weet ze nu beter. Aisha kon tot haar vierde niet praten, zitten of staan. Nu is ze zeven. Ze rent, ze praat en ze gaat naar school, waar ze leert lezen, schrijven en rekenen. Ze heeft veel vriendinnetjes. Dat allemaal omdat moeder Grace via een moeder van een kind met een handicap hoorde over een lokale organisatie waarmee het Liliane Fonds samenwerkt. Door fysiotherapie en logopedie schiet Aisha vooruit. Ook haar liefdevolle moeder krijgt les. Ze leert omgaan met de handicap van haar dochter. Aisha gaat naar een school waar kinderen met en zonder een handicap samen in de klas zitten. Alle kinderen hebben een toekomstdroom. Ook Aisha. Ze wil politieagent worden.

Sosthène Foto: Jan Joseph Stok

Syndion en het Liliane Fonds Een toekomst waarbij iedereen gelijke rechten heeft, ook mensen met een handicap. Dat is iets waar Syndion en het Liliane Fonds allebei aan werken. Iedereen verdient een plek in de maatschappij, de kans om je talenten te ontwikkelen en in te zetten. Wereldwijd zijn de kansen voor mensen met een handicap echter zeer ongelijk. Leven met een handicap in de landen waar het Liliane Fonds werkt, is niet te vergelijken met leven met een handicap in Nederland. Syndion beseft dit. Dit is de reden geweest dat Syndion op de vraag van het Liliane Fonds om samen te werken ‘ja’ heeft gezegd. Hiermee wil Syndion tonen dat wij ons realiseren dat gehandicaptenzorg niet ophoudt bij ons werkgebied. Dat we ons willen inspannen om het Liliane Fonds te ondersteunen in hun activiteiten. Hierover zijn beide organisatie met elkaar in gesprek. Hoe de samenwerking precies vorm zal krijgen, moet de toekomst uitwijzen. Syndion ondersteunt de doelstellingen van het Liliane Fonds van harte en draagt dat - onder andere door het plaatsen van dit artikel - graag uit.

Reportage

“Ik fiets naar Engeland!” Aangepast sporten is dubbel plezier “Kijk elkaar goed aan”, instrueert Kees. “Dan is het veel gemakkelijker om de bal te vangen”. Hij heeft het nog niet gezegd of zijn bal stuitert over de vloer van sportcentrum Living Well in Gorinchem. “Dan moet ik dat zelf natuurlijk ook doen”, grinnikt hij. Al 33 jaar werkt Kees de Groot bij Syndion. Het grootste deel van die jaren als bewegingscoach, op dit moment 16 uur per week. “Gezondheid, beweging en voeding worden steeds belangrijker gevonden. Gelukkig maar. Uit allerlei wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat beweegactiviteiten een enorm positief effect hebben op de gezondheid van mensen. Ook op de mensen met een verstandelijke handicap die ik begeleid. Zij hebben wel extra aandacht en stimulans nodig. Het plezier van de cliënten staat centraal, ze moeten er lol in hebben en in houden. Als dat lukt, genieten we er samen van. Ik als begeleider, en zij als sporters.”

Ariba, ariba Elke woensdagochtend komt een groep cliënten van Syndion naar het Gorcumse sportcentrum. Vandaag zijn ze met z’n zessen. De mannen zijn het snelst omgekleed en beginnen samen met Kees alvast aan de warming up. Zoals een warming up betaamt, wordt heel rustig gestart: in een kringetje overgooien met een soepele, lichte bal. “Ariba, ariba”, roept Dirk, die als eerste het zaaltje binnen stapt. Het is een kreet die nog een paar keer klinkt; het lijkt wel een soort yell om te laten horen dat ze er zin in hebben. Als ook de dames zijn gearriveerd – Kees moet eerst nog even

SYNCHROON • NAJAAR 2015 • 6 e JAARGANG • NUMMER 2

Tekst Mirjam Rinzema, foto’s Gonneke van Dijk

de veters van Corries sportschoenen strikken, ook dat hoort bij de begeleiding – is de groep compleet en gaat het echt beginnen. De oefeningen met de bal wisselen elkaar af. De knieën moeten de lucht in, de armen moeten zo hoog mogelijk gestrekt worden. “Kom op, een beetje doorlopen!”, moedigt Kees de sporters aan. Alle cliënten doen duidelijk hun best. Niet iedereen is motorisch even handig, dus de uitvoering van een oefening is niet bij iedereen perfect. Kees let er wel op dat de oefening zo goed mogelijk wordt uitgevoerd. “Die handen kunnen nog wel iets hoger Henk… zo ja, goed zo. Ja Peter, dát is de bedoeling, keurig!” Het blijkt nog wel eens lastig om de concentratie vast te houden. Daarom zijn de oefeningen kort en eenvoudig. “We gaan vijf keer stuiten met de bal. Stuiten jullie maar, ik tel wel…. 1…2…3…4…5…stop!” Heldere instructies, zodat de cliënten niet in de war raken omdat ze twee dingen tegelijk moeten doen.

Buikspieren Eén wand van het bruine zaaltje waar de warming up plaatsvindt is helemaal bedekt met spiegels. “Draai je gezicht maar naar de spiegel”, zegt Kees. “Hé, zie je die knappe vent daar?” grapt hij tegen Henk. Om de beurt verzinnen de cliënten een oefening. Na de oefeningen van Atie en Dirk is Chris aan de beurt. Hij gaat op de grond zitten en legt de bal tussen z’n voeten. “Oei, dit wordt een moeilijke!” voorspelt Kees. En dat klopt, want de benen moeten de lucht in, terwijl de voeten zich om de bal klemmen. “Da’s een goeie Chris, goed voor de buikspieren.” Als iedereen aan de beurt is geweest zit de warming up er bijna op. Nog een paar oefeningen in tweetallen en dan is er een korte pauze. Even een slokje water en dan op naar het trainingscircuit. De apparaten staan gezellig in een rondje, dus je kunt elkaar aankijken bij de oefeningen. Alle spieren komen aan de beurt, omdat iedereen na een minuutje doorschuift naar het volgende toestel. Kees helpt hier en daar bij het instellen van een apparaat en met de stopwatch in de hand bewaakt hij het tijdschema. Telkens wordt een minuut rust ingelast. “Even bijkomen, dat is ook belangrijk”, zegt Kees tegen Peter die lekker lui achterover leunt op één van de fitnesstoestellen. “Wat denk je, heb je morgen spierpijn?” vraag ik Peter als hij op een toestel bezig is met het trainen van zijn biceps. Bij wijze van antwoord laat hij zijn spierballen zien. Dat zal waarschijnlijk wel meevallen met die spierpijn.

Het moet leuk blijven Het is tijd voor het derde onderdeel: fietsen. De ruimte waar de hometrainers, loopbanden en crosstrainers staan is goed gevuld. Overal werken mensen zich op de apparatuur in het zweet, vaak met muziek op hun oren. De cliënten zoeken een plek naar keuze tussen de andere sporters. Chris staat een beetje verloren naast één van de hometrainers. Het zadel staat te hoog. “Op welke stand heb je hem altijd”, vraagt zijn buurvrouw

behulpzaam. “Vier”, antwoordt Chris. Met een paar handige bewegingen zet ze het zadel op de juiste hoogte en hervat haar eigen training. Zo eenvoudig kan integratie zijn. Corrie en Atie zoeken de twee fietsen op die bij hun lichaamslengte passen. Vooral Corrie is klein van stuk; ze heeft een extra kussentje nodig om goed bij de pedalen te kunnen. Maar dan gaat ze fanatiek van start. “Ik fiets naar Engeland”, glundert ze. “En als het regent word ik niet nat.” Kees vertelt dat iedere cliënt bij dit laatste onderdeel zo zijn of haar eigen doelstellingen heeft. De één wil een x-aantal calorieën verbranden, de ander gaat voor een bepaalde afstand. “Soms moet ik wel eens iemand afremmen. Ik probeer ervoor te waken dat iemand te veel van zichzelf vergt. Ik vind het belangrijk dat sporten leuk is en leuk blijft. Als je jezelf steeds overvraagt, verdwijnt de motivatie.” Na het omkleden drinken ze samen nog wat. Dirk is op woensdagmiddag altijd vrij. “Kan ik lekker uitrusten”, zegt hij tevreden. Volgende week zijn ze allemaal weer paraat. Want sporten, dat is leuk!

Aangepast sporten in Gorinchem De gemeente Gorinchem en Syndion hebben alle mogelijkheden voor sporters met een handicap op een rijtje gezet, in samenwerking met de sportverenigingen. Van atletiek tot zwemmen; er zijn heel wat mogelijkheden. Meer informatie: Gorinchem Beweegt (t.pijleman@gorinchem.nl) of Syndion (info@syndion.nl)

Van Gogh los! Dit jaar is het 125 jaar geleden dat Vincent van Gogh overleed. Met Van Gogh los! in november en december besteden verschillende Syndionlocaties hier aandacht aan. De kunstenaars van OutsiderArt hebben zich laten inspireren door het werk van Van Gogh. Iedere kunstenaar heeft die inspiratie op eigen wijze verwerkt. â&#x20AC;&#x2DC;Losâ&#x20AC;&#x2122; van Van Gogh. Behalve schilderijen zijn er ook kussens, een wandkleed, kunstkaarten, servies en schaaltjes van keramiek, petit-fours, alles geĂŻnspireerd op Van Gogh. Vanaf zaterdag 31 oktober is Van Gogh los! te zien bij Van der Plank interieurs in Gorinchem.