C ATA L O G U S B I J D E K U N S T V E I L I N G VA N O U T S I D ER A R T S Y N D I O N EN GL ASBL A ZERIJ LEERDAM 5 M A A R T 2 0 1 5 V A N A F 1 9. 3 0 U U R IN DE GL ASBL A ZERIJ A AN DE ZUIDWAL TE LEERDA M
COLOFON
Uitgave van werkgroep ter bevordering van OutsiderArt Syndion Veiling maart 2015.
Gorinchem, 2015
www.syndion.nl
Tekst: Jos Huibers
Eindredactie: Mirjam Rinzema
Fotografie: Jaccolien Stein-Wallaard www.wall-artphotography.com Roos Vlasblom Roelof Marskamp
Vormgeving en druk: Van Hoogdalem Grafimedia, Arkel
Oplage: 500 exemplaren
2
Op 5 maart 2015 vindt een unieke veilig plaats. Rond de dertig glaskunstwerken worden samen met ongeveer dertig kunstwerken (voornamelijk schilderijen) onder de hamer gebracht. De opbrengst van deze veiling, waarvoor de kunstenaars hun werk om niet beschikbaar hebben gesteld, komt ten goede aan de ateliers van OutsiderArt Syndion. De glaskunstenaars inspireren hun werk op de werken van de kunstenaars van OutsiderArt. Dit boek is een ode aan de werken van de kunstenaars van OutsiderArt van Syndion. Over hen en over hun werk gaat dit boek. DrieĂŤntwintig kunstenaars, geĂŻnterviewd door Jos Huibers, lichten hun leven en werk kort toe. Ook het werk dat specifiek voor de veiling is gemaakt wordt hierin beschreven en afgebeeld. Syndion is er trots op dat deze unieke mensen hun bijzondere werk maken in ons atelier OutsiderArt in Gorinchem. Met de kunstenaars en hun begeleiders hoop ik op een succesvolle veiling en start van een nieuw OutsiderArt-atelier in Leerdam. Harry Vogelaar bestuurder Syndion
3
7 | Het Tolhuis
4
8 | Margot van der Woude
10 | Ben ik aan het helpen
en Marianne Knirim
of aan het sturen?
32 | Justine Bouwman
36 | Adam de Canne
40 | Atie Meijdam
60 | Dora Alfons
64 | Nout Schepman
68 | Freddy Swart
88 | Roy Kiel
92 | Machiel Stam
96 | Corrie de Koning
12 | Tom de Joode
16 | Lisette Blokland
20 | Florine Kikkert
24 | Kelsey Wiekenkamp
28 | Ruwan Bevelander
44 | Marianne van Herpen
48 | Gretchen Tabanco
52 | Dirk Slob
56 | Esther de Saegher
72 | Dirk van Drenth
76 | Sietske Dijkstra
80 | Jaqueline van den Heuvel
84 | DaniĂŤl van Houwelingen
100 | Jorian de Jong
104 | Kathelijne Steenweg
108 | Corrie Korevaar
112 | Extra Veilingstukken
5
O V E R
D E
A U T E U R
Jos Huibers (1952) begon zijn werkende bestaan in de jeugdzorg. Hij stapte in 1992 over naar de gehandicapten zorg en werkte 20 jaar als manager Dagbesteding bij Syndion. Sinds 2012 is hij met pensioen en houdt hij zich als freelancer bezig met tekst, regie en spel. Hij schreef voor Syndion al eerder twee boeken: ‘In mijn dromen kan ik lopen’ (2012) en ‘Soms een beetje eigenwijs’ (2014).
6
H E T
T O L H U I S
Het Tolhuis staat nog fier overeind direct achter de
daar is nu het atelier waar de kunstenaars werken. Een ruimte
gerenoveerde Gorinchemse stadswallen. Aan de zijde
waar je stil van wordt. Een ruimte die tot nadenken stemt over
van de Waal, die op hoogte van Gorinchem de naam
voorbije tijden en over al datgene, dat in dit gebouw moet en
Merwede draagt. Het is meer dan een gebouw, het is een
kan hebben plaatsgevonden. Er zijn zo’n twaalf werkplekken,
monument dat vier à vijf eeuwen versteende geschiedenis
veelal tafels, in hoogte en grootte verschillend, waaraan
in zich draagt. Dat voel je als je binnenkomt door de zware
kunstenaars werken. Geconcentreerd. De sfeer is sereen,
brede deur in de hoge statige hal, bekleed met marmer. Er
een plechtige rust. Een schilderij, een tekening, een beeld –
rijst een trap omhoog met een historische houten leuning
driedimensionaal zegt iemand. In een aangrenzende ruimte
en een plateau halverwege, waarvandaan je een publiek
- in de voormalige toren - werkt een tweetal kunstenaars
in de hal moeiteloos kunt toespreken. Vanuit de hal kijk je
aan een reusachtig doek, een derde legt de laatste hand
dwars door de tralies in een kleine hoogverheven opkamer,
aan een levensgroot beeld, een pop, op wielen. Als het in
waar ooit de wanbetalers, tolontduikers en smokkelaars
de weg staat, vanwege het maken van een foto, kan het
werden opgesloten. En wie de trap neemt en het plateau
moeiteloos worden weggereden. Uit de verte, door lagen
passeert komt uiteindelijk op de eerste verdieping in de
steen gedempt, klinken geluiden van de theatergroep, die
grote zaal, de mooie zaal, de statige zaal. Hoog in de lucht
op de begane grond aan het repeteren is. De omgeving is zo
dragen kolossale balken, geschraagd op rijkversierde
inspirerend – zegt iemand – het brengt het beste in je boven.
ornamenten, het plafond. De balken buigen wat door onder
Is het een kunstenaar? Een begeleider? Of een vrijwilliger, die
de eeuwenoude last. Er is nog de reusachtige schouw, waarin
zojuist een workshop heeft gegeven? En ook nog een uurtje
ooit stammen hout vlam vatten en de ruimte verwarmden. En
aanschuift om een eigen werk af te maken?
7
M A R G O T V A N D E R W O U D E E N M A R I A N N E K N I R I M VOLSTREKT PERSOONLIJKE UITINGEN ALS ZIJ KIJKEN, ZIEN ZE WAT ANDERS DAN WIJ
Margot van der Woude en Marianne Knirim zijn begeleiders
van psychiatrische patiënten in inrichtingen en van
op het Tolhuisatelier in Gorinchem. Gedurende jaren
kinderen. Voor deze kunstenaars was dit vaak een nieuwe
ondersteunen zij mensen met een handicap zowel in
weg. Zij moesten bestaande kennis loslaten en op zoek
hun ontwikkeling als mens als in hun ontwikkeling als
gaan naar hun oerkracht, naar de emotie en de krachtige
kunstenaar. Dat is geen sinecure. “Je probeert zorgvuldig te
expressie in hun wezen, die ondergesneeuwd, maar niet
zijn in het zodanig ondersteuning bieden, dat je technieken,
verdwenen bleek. Zij moesten als het ware eerst iets afleren
materialen en nieuwe ideeën aanreikt en helpt toepassen,
om deze kunst te kunnen maken.”
zonder richting te geven aan de aard van het resultaat: het kunstwerk.”
“Mensen met een handicap hoeven niks af te leren. Zij worden in hun uitingen veel minder gehinderd door kennis,
“Bij OutsiderArt gaat het immers om volstrekt persoonlijke
verstand en trends. Zij zitten dichtbij hun gevoel en hun
en directe uitingen van kunstenaars, die niet belast zijn met
emotie. Zij zijn in hun uitingen vaak veel minder afgeremd
kennis van kunst, kunstrichtingen en kunstgeschiedenis. Dat
en uiten zich open en puur. Ze hebben als het ware een
is de kern.”
gemakkelijker toegang tot het ongeremde kind, dat in hen – en ons allen – huist. Wij verbazen ons zo vaak: als zij
“De oorsprong van de OutsiderArt is te vinden in de
bijvoorbeeld met ons naar een foto kijken, dan blijken zij
Art Brut, in de persoon van Jean Dubuffet, die weer
iets heel anders te zien. Alles moet dan worden afgebeeld,
geïnspireerd werd door de vooroorlogse kunst van onder
hoe dan ook, alles moet te zien zijn: ogen, oren, de
andere Paul Klee en Cobra. Het gaat om ruwe, rauwe,
mond, de voeten, de handen, maar bij wijze van spreken
ongebonden kunstuitingen, vaak gebaseerd op tekeningen
ook de achterkant. En heel mooi, alles vindt een plek,
8
heel gemakkelijk. Er wordt niet over nagedacht, er wordt
van de werkelijkheid leiden. En het is altijd boeiend, zeer
gewoon gedaan. Bijvoorbeeld in het schilderij Bloem of
persoonlijk en herkenbaar.”
Poes van Lisette Blokland (zie pag. 19): het is gebaseerd op een foto van een schilderij van een bloem, respectievelijk
“En mensen met Down syndroom, die schilderen vanuit
een poes, maar het eindresultaat lijkt in niets meer op het
het hart, of vanuit de ziel, misschien dat nog meer. Dat is
oorspronkelijke voorbeeld. Dit voorbeeld heeft slechts het
zo ongeremd en direct. Daar wordt geen moment over
creatieve proces op gang gebracht.”
nagedacht, niet vooraf en ook niet achteraf. Het wordt gewoon gemaakt, tot het klaar is. En als je dan vraagt wat
“Of bijvoorbeeld Dirk van Drenth (zie pag. 74), hij maakt
het is of hoe het heet, dan zeggen ze: ‘Ik weet het niet,
als het ware in een seconde een foto van een voorstelling
gewoon Bos, of Boom of Mannetje’.”
en kan dat dan heel precies weergeven. Maar wel op een volstrekt eigen manier. Hij denkt geen moment ‘dat kan ik
“OutsiderArt staat los van bestaande trends en stromingen.
niet of dat is onmogelijk’. Hij gaat gewoon aan de gang.”
Er zijn geen commerciële motieven. Slechts enkelen denken na over hun kunstenaarschap of dromen er van beroemd te
OutsiderArt toont het geheel eigen perspectief van
worden en ooit in een groot museum te hangen. Maar de
individuele mensen, van hoe de wereld er uit ziet. Soms
meesten zijn daar helemaal niet mee bezig. Ze schilderen
kan een vorm van autisme binnen één thema tot een bijna
wat ze zien, wat ze denken, wat ze voelen, wat ze zijn. Ze
obsessieve massaproductie neigen, soms kan een lichte
drukken zich uit, zonder bijbedoelingen.”
psychose het werk onmiskenbaar kleuren en soms kan een eenzijdige fascinatie tot een zeer eigenzinnige waarneming
9
BEN IK A AN HET HELPEN OF A AN HET STUREN
HET MAKEN VAN KUNST KAN OOK VEEL LOSMAKEN
“Ze vertellen altijd hun eigen verhaal. Door nieuwe technieken en nieuw materiaal aan te reiken probeer je mensen meer mogelijkheden te bieden om zich uit te drukken. Vervolgens kiezen en bepalen de mensen steeds zelf waar zij het liefst mee werken en hoe. Florine Kikkert (zie pag. 22) bijvoorbeeld werkte aanvankelijk uitsluitend met stiften. Langzaam hebben we haar gestimuleerd ook met verf te werken. Dat was voor haar in het begin heel moeilijk, vooral omdat ze met verf niet zo snel kon werken, terwijl zij graag veel en meer wilde maken. Gaandeweg koos zij echter steeds vaker zelf voor verf, waardoor zij nu al veel meer mogelijkheden heeft om zich uit te drukken. Of wij vragen haar: ‘Is het wel af Florine’? Of: ‘Waar gaat je verhaal vooral over en kun je eens proberen dat wat meer naar voren te halen’?”
10
“Maar er zijn ook dilemma’s. Regelmatig vraag ik me af:
wordt het schilderen vaak als therapie gebruikt.” “Soms
‘Ben ik nou aan het helpen door te reflecteren of ben ik
ook is een werk zo persoonlijk, dat het niet geschikt is
toch aan het sturen in de door mij gewenste richting’? Daar
voor expositie of verkoop. Dan komt het in het persoonlijk
wil ik voor waken. Als begeleider wil je mensen stimuleren
levensboek, strikt voor eigen gebruik.”
en ondersteunen in hun ontwikkeling op het gebied van technieken en onderwerpkeuze en perspectief, dit echter
“Mensen ontwikkelen allemaal hun eigen handschrift”, zegt
zonder voor hen een richting te bepalen.”
Margot, “ook werk van vijf, zes jaar geleden herken ik nog meteen. Ik bedoel, ze zijn een paar jaar verder, maar ze
“En daarnaast zijn er de persoonlijke ondersteuningsvragen
hebben volledig hun geheel eigen manier van waarnemen
van de individuele mensen. Het maken van kunst kan veel
en uitdrukken behouden.”
losmaken. Sommige mensen moet je helpen te voorkomen, dat zij zich verliezen in hun werk, in een psychose raken. Of mensen kunnen plots heel verdrietig worden omdat hun werk – of dat van een ander – een heftige emotie losmaakt, een groot verdriet, een oude herinnering. Niet voor niks
11
12
T O M
D E
J O O D E
( 1 9 9 3 )
LEKKER RUSTIG EN FIJN LEVEN ALLES IN BALANS
Ik ben opgegroeid in Spijk, maar nu woon ik in een eigen huis in Gorinchem. Op de derde verdieping, dan kan ik ver kijken. Op school heb ik leren koken. Nu krijg ik wat begeleiding bij klusjes en de was. En ik vind het nog moeilijk om beslissingen te nemen en om te kiezen. En om een goed dagritme te houden. Bij een nieuwe computergame ben ik geneigd de hele nacht door te spelen. Dan vergeet ik al het andere. Maar het gaat goed met me. Over een tijdje kan ik helemaal zonder begeleiding zelfstandig leven. Ik wil een lekker rustig en fijn leven. En dit werk blijven doen. Twee dagen op het theater en twee dagen in het atelier. En op woensdag vrij. Dan blijft alles in balans. En balans, dat is belangrijk.
13
q HYENA
Hij is wel goed gelukt. Het is een hyena. Gewoon een hyena, er zit geen verhaal achter. Ik schilder vaak dieren. Ik houd van dieren. Van honden en katten bijvoorbeeld. Thuis hadden wij een hond. Hij was schattig. Ik vind het gewoon leuk om te doen. Mijn plan is om samen met een andere kunstenaar een groot doek te maken met twee zelfgemaakte figuren, die met elkaar vechten. Echt heel groot. Maar dit is dus een hyena. Ook leuk, vind ik.
14
ONTWERP OP WERK VAN: TOM DE JOODE UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
15
16
L I S E T T E
B L O K L A N D
( 1 9 8 4 )
IETSJE MEER EEN ACTRICE LEKKER ZOMER, ALTIJD VROLIJK
Ik woon in Hardinxveld-Giessendam. Bij mijn vader en moeder. En mijn broertje. Mijn zus is het huis uit. Ik vind het zo goed. Ik ben blij. En bijna altijd vrolijk. Maar soms niet hoor. Maar meestal wel. Ik ben ook actrice. Ga twee dagen per week naar het theater en drie dagen naar het atelier. Ik vind het leuk om te tekenen en te schilderen, dat heb ik gewoon ontdekt. Daar ben ik blij om. Maar ietsje meer ben ik nog actrice. Ik vind het fijn om op te treden. Het is lekker zomer. Dan zijn er meer kleuren dan in de winter. Dat vind ik fijn.
17
q BLOEM
Het is een bloem. Een bloem heeft veel kleuren. En je kunt hem maken zoals je wilt. Ik schilder meestal bloemen of dieren. En soms de lucht. Met wolken. En ik wil nog een keer de zee schilderen. Maar bloemen zijn altijd vrolijk. En met veel kleuren. Een bloem is gewoon altijd vrolijk, een bloem. Soms gebruik ik een plaatje, maar meestal niet. Deze bloem heb ik zelf bedacht.
18
ONTWERP OP WERK VAN: LISELOTTE BLOKLAND UITVOERING: GLASMEESTER JOSJA CAECILIA SCHEPMAN ASSISTENT: ROBERT LENNER
19
F L O R I N E
K I K K E R T
( 1 9 8 2 )
DAN GAAN ZE MEVROUW TEGEN ME ZEGGEN ANDERS KAN IK WOEDE, AGRESSIE EN FRUSTRATIE NIET KWIJT
Ik ben bijna 32. Dan gaan ze mevrouw tegen me zeggen. Nu ontwijken ze dat een beetje. Ik wil niet trouwen. Als ik daar aan denk word ik kotsmisselijk. Kijk, ik schrijf met rechts alsof ik links ben. Ik ben opgegroeid in Tuil, nu woon ik in Leerdam. Ik heb twee zussen en drie halfzusjes. De middelste is gestorven aan kanker. Ik krijg de rillingen nu ik er weer aan denk. Toen ik drie of vier jaar was tekende ik al veel, vooral zelfbedachte stripfiguren. Ik kan goed kleuren uit elkaar houden. Als er kleuren verf of panelen of doeken besteld moeten worden, dan moet je bij mij zijn. Ik ben goed in karikaturen. Zoals het hondje Molly. Ik blijf altijd schilderen, anders kan ik mijn woede, agressie en frustratie niet kwijt. Ik ben gefrustreerd. Ik schilder altijd in thema’s. Ik heb heel veel doeken gemaakt over het Midden-Oosten conflict. Dat is nu te erg, daarom kan ik dat nu niet meer. Er vallen te veel doden. Ik heb ook veel geschilderd over het naturisme. Naturisme is lekker vrij en doorluchtig, bloot is vrijheid. Nu werk ik aan Urk, klederdracht. Maar tussendoor wil ik wel rek- en strekpauzes invoeren met naturisme en het Midden-Oosten. Ik voel me geen hetero, maar ik ben wel fan van FC Utrecht.
20
ONTWERP OP WERK VAN: FLORINE KIKKERT UITVOERING: GLASMEESTER MARCO LOPULALAN / ROYAL LEERDAM CRYSTAL SLIJPER: ALBERT SEUBRING ASSISTENT: ZIGGY SPRONK
21
22
q URKER VROUW OP MIDDELBARE LEEFTIJD
Ik vond een boek over klederdracht. Die van Urk vind ik het mooist. Met die haarbandjes en die oorijzers. En met een krablap en een harnas om niet te vallen. Alles is mooi in Urk, ook de visvangst en de vissers. Klederdracht is ongerept en daardoor vrij. Die mensen dragen gewoon wat ze mooi vinden. Die kapjes zijn ook leuk. Deze vrouw is in de rouw. Ze is verdrietig want er is iemand overboord geslagen. Een kleinkind misschien? Het is eigenlijk kunst in kunst met die moderne blokjes. Het is een oefening in opvullen. De boot is een vissersboot. Dat zie je wel. Ik ben goed in boten. En de IsraĂŤlconferentie in 2021, dat wil ik ook in een rek- en strekpauze. En het koningshuis ook!
23
K E L S E Y
W I E K E N K A M P
IK HEB GEEN VADER, DIE ZIT IN DE HEMEL KLEUREN EN ZWART-WIT
Ik woon in Gorinchem. Met mijn moeder en een broertje en een zusje. Ik heb geen vader meer. Die zit in de hemel. Hij was ziek, hij lag in bed. Ik ben nog steeds verdrietig. Toen ik 18 jaar was ging ik werken op het atelier. Drie dagen per week. Ik werk ook twee dagen op het naaiatelier De Kleren van de Keizer. Daar naaien we toneelkleren. Ik vind tekenen gewoon lekker. Ik doe het graag. Kleuren en zwart-wit, alle twee. Ik ga altijd eerst in een boek kijken tot ik denk: hee dat is mooi, dat wil ik ook. Mij broertje is altijd werken, alleen mijn zus komt op visite.
24
( 1 9 9 4 )
ONTWERP OP WERK VAN: KELSEY WIEKENKAMP UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
25
26
q ADÈLE
Het is Adèle, een zangeres. Met kleuren en schaduw. Ik hou van muziek, maar ik luister er nooit naar. Ik hou van stil. Ik weet niet hoe lang ik er over gedaan heb, maar ik ben wel tevreden, ja. Over het resultaat. Het is best Kelsey-achtig. Ik heb nog meer schilderijen gemaakt van Adèle, maar ik weet echt niet hoeveel. Nu schilder ik een Keltisch kruis. In kleur en zwart-wit. Dat is ook leuk.
27
28
R U W A N
B E V E L A N D E R
( 19 8 9 )
IK BEN TE BARMHARTIG, TE LIEF, IK TREK ME ALLE PROBLEMEN AAN IK HOOR STEMMEN, ZE ZEGGEN WAT IK MOET DOEN
Ik ben geboren in Sri Lanka. Ik ben geadopteerd. Mijn
Dan hangt er ’s ochtends een touw aan het plafond of er
adoptieouders wonen in Zeeland. Toen ik vier jaar was,
ligt allemaal glas op de grond. De wereld is slecht: oorlog,
kon ik niet meer bij mijn adoptieouders blijven. Toen
mishandeling, verkrachting. Ik moet me opofferen, net als
kwam ik in allerlei pleeggezinnen en tehuizen, eerst in
Jezus.
Amsterdam, later in Breda en Dordrecht. Toen moest ik
Ik ben van de muziek. Ik heb negen gitaren, een ukelele,
naar Gorinchem, dat vonden ze beter voor me, terwijl
twee synthesizers, maar ik kan nu geen muziek meer maken.
ze me een eigen woning beloofd hadden. Ik woon nu
Ik kan niet tegen het geluid. Maar misschien, als je over
samen met een huisgenoot in een appartement. Al vier
een maand of zo nog eens komt, dan kan het heel anders
jaar. Dat is vier jaar te lang. Het gaat gewoon niet meer.
zijn. Misschien gaat het dan beter. Dat hoop ik. Dan wil ik
De woningbouwvereniging doet moeilijk. Ze willen geen
graag piano voor je spelen. Aan mijn muziek kun je horen
mensen met een handicap. Na de praktijkschool ben ik naar
hoe het met me gaat. Als het goed gaat is het vrolijk, als
de MBO gegaan. Ik heb Zorg en Welzijn gedaan op niveau
het slecht gaat droevig. Aan de ene kant is dat wel goed,
1. Ik wilde activiteitenbegeleider worden van kinderen.
omdat je dan een afwisselend repertoire krijgt. Ik maak
Dat kan nu niet meer, na mijn psychose. Ik ben gek gemaakt
medologische muziek. De m staat voor Middeleeuwen en
door vrienden. Ze kwamen allemaal met hun problemen
de l voor liefde. Ze proberen die persoon uit mijn hoofd te
bij mij. Als ze verdwenen ging ik de hele nacht zoeken. Ik
schoppen. Ze gaan de medicatie verhogen. En anders ga ik
ben te barmhartig, te lief. Ik trek me alle problemen van
een tijdje in een klooster wonen. Om rust te vinden. Ik ben
de wereld aan. Daarom gaat het niet zo goed met me.
niet gek hoor. Ik weet wel dat die stem in mijn hoofd mijn
Ik hoor voices, ze zeggen allemaal dingen die ik moet doen.
eigen stem is, maar toch is het een reële persoon voor mij.
29
q WATERVAL IN DE AMAZONE
Dat is de rustigste plek op de hele aarde. Die rotsen zijn mensen die kijken met een ander oog naar de natuur. Naar wat nu nog mooi is. Zo hoort het te zijn, maar het wordt bedreigd. Door de vervuiling, plastic, oorlog, geweld. Ik ben zelf een activist voor de natuur en de dieren. Ik vind het heel erg: dierenmishandeling, vliegtuigrampen, waarbij onschuldige kinderen omkomen. Wij zijn geen slaven of machines, maar er zijn mensen die als slaven of machines gebruikt worden. Veel van mijn schilderijen gaan over de vernietiging, over het leven dus en het geloof. Deze niet. Deze gaat over hoe mooi het kan zijn. Dit is de enige, de eerste.
30
ONTWERP OP WERK VAN: RUWAN BEVELANDER UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
31
32
J U S T I N E
B O U W M A N
( 1 9 7 6 )
VAAK WAS IK EENZAAM EN ALLEEN, MAAR NU NIET MEER LACHEN EN EEN BABBELTJE MAKEN
Ik ben geboren in Gorinchem. In het ziekenhuis. Ik heb ook in een gezinsvervangend tehuis gewoond. In Zeist en in Utrecht. Daar was niemand aardig. Ze gingen me pesten en ze sloten me op in mijn kamer. Ik was verdrietig en bang. Nu woon ik in Gorinchem. Eerst woonde ik een beetje eenzaam en alleen. Nu niet meer. Ik heb een eigen kamer, maar er zijn wel mensen om mee te praten. Lachen en een babbeltje maken, dat vind ik leuk. Ik ben drie dagen per week op het atelier en twee dagen werk ik bij Kleren van de Keizer. Ik kan niet kiezen. Ik kan ook geen afscheid nemen. Dat vind ik moeilijk. Ik ben begonnen met schilderen in januari. Ik weet niet meer in welk jaar. Ik kan goed tekenen en goed verven. Als ik ga beginnen ga ik altijd eerst in een boek kijken. Dat ga ik dan natekenen, maar wel anders. Soms schilder ik uit mijn hoofd. Mijn moeder houdt niet van enge dingen. Ik wel, ik vind het juist leuk. Geheime deuren, geheime kamers en enge films. Ik hou ook van schatten en goud. Ik heb een keer een schatkist gevonden, hihihi.
33
q BOS EN NATUUR
Zie je, dit schilderij is lichter en donkerder. Dat heb ik geoefend. Het is een bos en natuur. Ik schilder graag de natuur. Er zijn paden en vogels. Het is herfst in het bos. Het is ook geheimzinnig. Er is een donker pad of bijvoorbeeld een grot: een zwart gat waar je in kan. Dan weet je niet wat er achter zit. Dat vind ik spannend, dan word je nieuwsgierig. Ik blijf altijd schilderen. Het is leuk. Het is mijn droom
34
ONTWERP OP WERK VAN: JUSTINE BOUWMAN UITVOERING: GLASMEESTER GEIR NUSTADT
35
36
A D A M
D E
C A N N E
( 1 9 8 9 )
ADHD, GILLES DE LA TOURETTES, ASPERGER WEL 14 JAAR INTERN ONDERWIJS, MAAR IK HEB ER NIKS VAN OPGESTOKEN
Ik woon nu in Dordrecht, maar ik ben over heel Nederland
maar ook engelen en allerlei personages. Soms maak ik
opgegroeid. Ik heb in Alblasserdam gewoond, in
oud werk opnieuw. Dan zie je wat voor ontwikkeling je hebt
Barendrecht, in Zeist bij Zonnehuis Veltheim – dat is nu
doorgemaakt. Ik wil graag anderen inspireren. Daarom
op de fles – weer in Barendrecht, toen in een Thomashuis
maak ik foto’s van mijn werk en dat publiceer ik dan op
in Hellevoetsluis en toen bij Syndion, eerst in Gorinchem
Deviant art. Dan krijg je ook reacties. Ik ben altijd bezig
en nu in Dordrecht. Ik heb van alles een beetje, een soort
met mijn tekenstijl. Thuis ook. Ik kom twee dagen per week
drieluik, ADHD, Gilles de la Tourette en Asperger. Ik kan
naar het atelier. Ik werk ook twee dagen in een keuken in
wel leren, maar alleen als het mijn interesse heeft, als ik het
Dordrecht.
nodig heb. Ik heb overal intern onderwijs gehad, maar ik heb er niks van opgestoken. Ik leer door televisie te kijken of naar series op de computer. Vooral Engels. Ik kan beter Engels schrijven dan Nederlands. Toen ik zes jaar was raakte ik in de ban van Pokémon op televisie. Het stimuleerde mij om gericht te gaan tekenen. Toen ik veertien was of zo kreeg ik mijn eerste computer. Ik werkte met het programma Paint, maar keek ook veel op internet naar tekenfilms. Japanse tekenfilms vooral. Zij tekenen ons zoals zij vinden dat wij eruit zien, met grote blauwe ogen. Dat vinden zij heel mooi. Ik ben steeds meer eigen figuren gaan ontwikkelen, zelfbedachte monsters,
37
q TWILIGHT
Twilight toont een magische wereld. Het is ook de magische periode elke dag. Er staan allemaal figuren op, met allemaal dezelfde soort kleding, maar wel allemaal anders. De kleding drukt uit dat ze wel een verband hebben met elkaar, maar dat ze ook allemaal verschillend zijn. Net als mensen, die vormen ook groepen. In de mythologie staat twilight ook voor de magische wereld van heksen en tovenaars. Iedereen draagt iets: een schild, een zwaard, een bol. Dit drukt uit dat ze allemaal een eigen specialiteit hebben in de gemeenschap, de groep. Het lijkt ĂŠĂŠn groep, maar eigenlijk verschillen ze enorm. Alle cirkels tonen een ander element: links is licht, rechts is duisternis, boven is water, onder is aarde, links is wind, rechts is vuur. Onbewust streef
bijvoorbeeld een kersttafereel.
Jozef en Maria en het kindje Jezus.
series. Allemaal drietallen. Daarom
ik naar ordening, naar balans. Dat zie
Er waren drie hemellichamen,
Verder niks. Geen dieren. Het waren
kon er geen os bij in de stal, of een
ik altijd pas achteraf. Ik schilderde
drie koningen en in de stal waren
allemaal personages uit verschillende
ezel, of een draak.
38
GLASONTWERP: THEA FIGEE UITVOERING: GERT BULLE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
39
40
A T I E
M E I J D A M
( 1 9 6 3 )
ELKE KEER WAT ANDERS IK HOU NIET VAN VIERKANT
Atie werkt nu aan een wereldbol. Zij beplakt en beschildert een reusachtige skippybal. Zij is begonnen met de Noordpool, uitsluitend wit. IJs. De rest van de wereld bedenkt ze zelf. Land en water. Zonder voorbeeld, zegt ze. Atie creĂŤert haar eigen wereld. Zoals haar wereldbol is alles rond. Haar werken zijn rond, vol rondingen. Atie woont in Leerdam, in een woongroep. Al heel lang. Zij heeft drie zussen. Atie is de jongste. Vader en moeder zijn al lang geleden overleden. Waar ze geboren is, weet ze niet meer. Ergens. Zij werkt het liefst met krijt. En een beetje verf. En ze schildert van alles. Elke keer wat anders. Maar wel rond. Dat wel.
41
q ROND MANNETJE
Ik heb het lang geleden gemaakt. Het is een mannetje, geen vrouwtje. Ik weet niet wat hij doet. “Is hij aan het ballen?”, vraag ik haar. “Ik weet het niet”, zegt ze. “Is hij aan het dansen?” “Ik weet het niet”. “Of is hij aan het werken?” “Ik weet het niet. Hij is er gewoon. Verder weet ik het niet. Hij is goed gelukt, dat wel. En hij mag wel verkocht worden. Ik heb er nog meer.” Allemaal rondjes. Je ziet het meteen: dat is er één van Atie.
42
ONTWERP OP WERK VAN: ATIE MEIJDAM UITVOERING: PAUL SPANNENBERG
43
M A R I A N N E
VA N
IK BEN BIJNA 73, IK GA MET PENSIOEN SOMS HOU IK NIET VAN MEZELF
Ik trakteer vandaag omdat ik afscheid neem. Ik ben acht jaar gebleven hoor! Ik was al 65 jaar toen ik kwam. En ze zeiden steeds: je moet nog even blijven, je maakt nog zulke mooie dingen. Maar nou is het mooi geweest. Ik word volgende week 73! Ik ga met pensioen. Ik was vanochtend heel vroeg wakker. Ik was zenuwachtig vanwege het afscheid. Ik ben geboren in Utrecht. Maar ik heb overal in Nederland gewoond. Mijn vader was uitvoerder bij de waterzuivering. Als hij ergens werkte, dan gingen wij mee. We woonden in de salonwagen. Dat is een huis op wielen. Ik heb nog twee oudere zussen, maar die zie ik niet zo vaak. Nu woon ik al heel lang in Gorinchem. Eerst in een gezinsvervangend tehuis, maar nu op een eigen flat. Dat is goed. Ik heb pas laat ontdekt dat ik schilderen leuk vond. Ik was al 65, kun je nagaan! Hierna ga ik nog naar een project voor ouderen, een soort soos. Beetje kletsen, koffiedrinken, een spelletje. Soms ben ik een beetje somber. Dan hou ik niet van mezelf.
44
H E R P E N
(19 41)
ONTWERP OP WERK VAN: MARIANNE VAN HERPEN UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
45
46
q DE KONINGIN. BEATRIX
Soms hou ik van het koningshuis. Soms niet. Op het schilderij staat de koningin met een mooie jurk. Met allemaal versieringen. En er is een dier. Een geit, daarboven, een geit. Nee hoor, het is natuurlijk een hondje. Die andere dieren zijn gewoon dingen. Ik gebruik altijd gemengde technieken. Viltstift en potlood en verf. Ik schilder altijd uit mijn hoofd. Altijd. En altijd dieren en mensen. Wat ik in mijn hoofd opmerk.
47
G R E T C H E N
T A B A N C O
ALS IK MIJN OGEN DICHT DOE, DAN ZIE IK HET WEER EERST HERKENDEN ZE MIJ NIET
Ik ben in de Filipijnen geweest. Op vakantie. Voor de eerste keer in tien jaar. Eerst herkende mijn familie me niet, maar later weer wel. Ik heb op de Filipijnen gewoond tot mijn dertiende. Mijn moeder had een man leren kennen in Nederland. Zij woonde al wat eerder in Nederland. Toen heeft zij mij en mijn twee broertjes ook naar Nederland gehaald. Wij hebben meer toekomst hier. Ik heb ook nog een klein broertje, dat is van mijn moeder en mijn stiefvader. Wij wonen in Streefkerk. Ik heb op het Stedelijk Dalton Lyceum gezeten, maar daar gingen ze me pesten en achter mijn rug over mij praten. Toen wilde ik niet meer naar school. Toen ik zeven jaar was ging ik al tekenen. En iets later ook schilderen. Ik schilder graag de Filipijnen. Ik weet er nog veel van. Ik heb ook een vriendje. Hij woont op de Filipijnen. Ik kende hem al toen ik zes jaar was, hij is twee jaar ouder. Ik mis hem heel erg. We gaan wel vaak skypen. En later gaan we trouwen. Dan komt hij ook in Nederland wonen. Dat wil hij ook. Hier heeft hij meer toekomst. In september ga ik weer naar school. Ik wil een administratieve opleiding doen.
48
( 1 9 9 1 )
ONTWERP OP WERK VAN: GRETCHEN TABANCO UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
49
50
q I’LL TAKE YOU TO THE PHILIPPINES
Dit is in het zuiden. Op het Davao Samal Island. Het is het strand. Toen ik dit zag stond ik boven op een berg. Ik keek naar beneden. In de Filipijnen is het zomer in april en mei. Ik heb nog heel veel beelden van de Filipijnen. Als ik mijn ogen dicht doe, dan zie ik het weer voor me. Er zijn veel bloemen en planten. Er zijn veel bloemen op de Filipijnen. Dat huisje is precies zo. Misschien ga ik er daar later wonen met mijn familie. Voor de vakantie alleen, niet voorgoed. Want ik heb daar geen toekomst. Ik wil de mensen laten zien hoe mooi het daar is. Hoe groen en kleurrijk.
51
D I R K
S L O B
( 1 9 5 6 )
VOORAL MOLENS, KERKEN, GEBOUWEN EN PLATTEGRONDEN LEUK HÈ JOS, MOOI HÈ
Ik woon nu in Gorinchem in een eigen appartement met een woonkamer en een slaapkamer en een badkamer. Ik eet altijd beneden, samen met de anderen op het Synpunt. Het bevalt goed. Ik heb geen vrienden, maar Niels is wel een vriend. Soms komt hij bij mij televisie kijken. Daarvoor heb ik altijd in Nieuwpoort gewoond, bij mijn vader en moeder. Mijn vader is overleden in 1994 en mijn moeder in 2002. Toen heb ik nog een tijdje in Dordrecht gewoond. Ik heb één zus, die zie ik vaak. Ik heb altijd getekend. Molens vooral en kerken. Gebouwen, geen mensen. En plattegronden. Molens vind ik leuk om te zien. Vooral als de wieken draaien. Ik heb een tentoonstelling gehad in molen De Hoop. Leuk hè, Jos. In Kinderdijk staan ook veel molens. Moderne molens vind ik ook mooi. Die zijn hoog, ze hebben maar drie wieken. Maar oude molens zijn leuker om te zien. Ik blijf altijd schilderen, ik word er blij van.
52
ONTWERP OP WERK VAN: DIRK SLOB UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
53
54
q DE LANGERAKSE MOLEN
Deze molen staat langs de Provinciale weg. Ik kom er nog langs als ik met de bus naar Nieuwpoort ga. Als ik ga logeren, een keer per maand. Het is een watermolen met een scheprad en met wieken voor de wind. Er woont niemand meer in. Het is leuk om naar te kijken, niet om in te wonen. Het is vrolijk, mooi. Er staan allemaal bloemen omheen en de kleurblokjes is de lucht. En wolken. Mooi hè. Ik schilder nooit mensen of dieren. Alleen gebouwen. En plattegronden, dat vind ik mooi! Ik kijk wel naar een plaatje, maar doe het wel anders. Leuker.
55
E S T H E R
D E
S A E G H E R
PFFFF MOEILIJKE VRAAG BIJNA ALTIJD MENSEN
Ik ben geboren in Giessenburg. Dat is een dorp niet zo ver van Gorinchem. Nu woon ik in de Fontein in Gorinchem, dat is een woongroep ja. Ik heb een vader en een moeder en één zus. En een zwager. Mijn zus en mijn zwager wonen in Enschede. Dat is een heel eind rijden. Ik werk al lang op het atelier. Vanaf het begin, zo’n beetje. Of ik het leuk vind? Pffff, moeilijke vraag, zeg. Je stelt wel moeilijke vragen. Ik werk twee dagen per week op het atelier. En ook drie dagen op het naaiatelier. De Kleren van de Keizer. Daar maken we nu kussens van oude spijkerbroeken. Die halen we eerst uit elkaar. Meestal begin ik eerst met een zwarte pen en dan ga ik het later met verf afmaken. Meestal zoek ik eerst een plaatje in een boek of op FaceBook. Stiekem. Ik schilder bijna altijd mensen. Waarom? Pfff, wat een moeilijke vraag. Ik word wel moe van jou, Jos.
56
( 1 9 8 2 )
ONTWERP OP WERK VAN: SIEM VAN DER MAREL / ROYAL LEERDAM CRYSTAL UITVOERING: ESTHER DE SAEGHER
57
58
q ANTOINETTE
Zij is een begeleidster van de Fontein. Ik heb haar trouwfoto op FaceBook gevonden en die uitgeprint. Haar man heb ik niet geschilderd. Alleen haar. Hij staat wel op de foto, die heb ik thuis. Zij heeft een hele lange man. Antoinette is ook heel lang. Gelukkig heeft zij een lange man gevonden. Een lange vrouw met een kleine man is niet zo mooi. Mijn vader is ook klein, maar dat geeft niet. Antoinette is soms leuk en soms niet. Zo gaat dat. Soms gaan leuke begeleiders weer weg. Daarom kan je ze schilderen. Met pen en inkt of verf. Wat je wil. En verder weet ik het ook niet hoor.
59
D O R A
A L F O N S
( 1 9 6 3 )
DE JONGSTE VAN ELF KINDEREN AMBONEES OF ZUID-MOLUKKER, DAT MAG ALLETWEE
Ik heb altijd in Leerdam gewoond. In Leerdam wonen veel
gebeuren? Ik wil gewoon hier blijven. Ans is een goede
mensen uit Ambon. Ik ben een Ambonees. Of een Zuid-
begeleider. Ik wil het zo houden.
Molukker, dat mag ook. Maar ik ben in Leerdam geboren. We hebben een hele grote familie. Ik kom uit een gezin met 11 kinderen. En ik ben de jongste. Mijn vader is overleden, al heel lang geleden. Toen was ik drie jaar of zo. Ik ben 25 jaar getrouwd geweest met een man. Ik moest trouwen, toen ik 17 jaar was, want ik kreeg een baby. Ik heb vier kinderen, drie zonen en een dochter. Mijn dochter heeft een kind, ik ben oma. Ik woon nu weer samen met mijn moeder. Ze is bijna 90 jaar. Ik zie al mijn kinderen wel en mijn ex-man soms. Er is zo veel gebeurd. Ik werk nu al weer zes jaar op het atelier. Soms schilderen, maar ook werken met gutsen in linoleum en dan afdrukken maken. En ik maak vazen, siervazen, van papier-machĂŠ. Ze noemen het Doravazen. Ik wil graag weten wat er gaat gebeuren als ik hier weg moet. Als alles verandert. En ik wil wel mijn eigen geld beheren. Dus niet dat anderen dat doen en dat ik zakgeld krijg. Dat zou jij toch ook niet willen. Anders ga ik stoppen of gewoon ander werk doen. Weet jij niet wat er nou gaat
60
ONTWERP OP WERK VAN: DORA ALPHONS UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE GLASSLIJPER: JEROEN KUIPER
61
62
q DORA-VAAS NUMMER 12
Het is een siervaas. Er kunnen kunstbloemen in. Of anders moet je er een glazen potje in zetten met water. Iedereen noemt mijn vazen altijd Doravazen. Ik heb er veel gemaakt. Dus zeg maar dat dit Dora-vaas nummer 12 is. Deze heb ik gemaakt aan het begin van het jaar 2014. Het was nog winter. Hij is van papier-machĂŠ. Dan maak ik rolletjes met krantenpapier en die leg ik dan op elkaar. En toen hield ik allemaal kleine stukjes over. Die kan ik niet weggooien. Dat vind ik echt moeilijk. Ik vind het zo rottig om iets weg te gooien. En toen heb ik die stukjes gebruikt om de vaas te versieren. Zodoende zitten er allemaal bobbeltjes op. Het zou eerst gewoon een rechte
witte acrylverf. Vaak werk ik ook
vaas worden, maar zo is het dus
in kleur. Geel of groen, dat vind
gegaan. Hij is beschilderd met
ik ook mooi.
63
64
N O U T
S C H E P M A N
( 1 9 7 8 )
KRIJG PARANOÏDE GEDACHTES LES GEHAD VAN RUSSISCHE SCHILDER
Sinds mijn zestiende heb ik schizofrenie. Het is uitgelokt door het blowen, maar anders was het denk ik ook wel gebeurd. Ik ben een aantal keer opgenomen. De laatste keer was twee jaar geleden. Ik krijg dan steeds meer paranoïde wanen. Dat ze me dood willen maken of dat mijn vriendin vreemd gaat. Ik slik medicijnen en heb een keer per week een gesprek. Ik woon in Leerdam, zelfstandig. Mijn moeder is ook kunstenaar. Zij heeft een galerie en zij ontwerpt glasobjecten, ze schrijft boeken en poëzie. Mijn vader is huisarts. Hij woont nu in Portugal, ik ga er een keer per jaar naar toe. Ik heb les gehad van een Russische schilder, die in de galerie van mijn moeder exposeerde. Ik wil al heel lang kunstenaar worden. Ik ben opgeleid als decoratief schilder, gezelschilder en restaurateur. Mijn specialiteit is marmeren. Ik heb acht jaar bij een schildersbedrijf gewerkt. Dat kan nu niet meer, door de medicijnen. Ik kan niet tegen stress. Ik wil in de toekomst graag iets bereiken als kunstschilder. Maar eerst wil ik zo breed mogelijk werken en leren en dan mijn eigen stijl ontwikkelen. Ik ben een perfectionist, ik ben nooit tevreden.
65
q MENSENLEEUW
Het is het kannetje van Pandora met een mensenleeuw. Het heeft een beetje met het christendom te maken. Jezus was ook een leeuwenmens. Dapper en sterk, maar ook lief. Deze is ook lief. Mensenleeuwen zijn heel lief, maar ze kunnen sterk zijn als het nodig is. Het komt voort uit mijn verbeelding. In je hoofd zitten allemaal doosjes van Pandora, of allemaal kamers. Die kun je open maken. In elke kamer zit een verbeelding. Ook hou ik er van om bekende mensen na te schilderen, zoals Gandhi, Mandela, Picasso of Van Gogh. Mijn schizofrenie speelt soms een rol bij mijn kunst, maar niet altijd.
omdat ik me gemakkelijk verlies
mensen en dieren. Het gaat om
Anders zou ik altijd bloed en
in mijn gevoel. Ik ben liever
de uitstraling van de ziel, om de
wreedheden schilderen. Op de
vrolijk. De mensenleeuw, dat is
verbeelding.
academie mocht dat niet meer,
na誰ef realisme. Ik schilder altijd
66
ONTWERP OP WERK VAN: NOUT SCHEPMAN UITVOERING: GLASMEESTER DEBBIE EERENS SUPERVISOR: BERNARD HEESEN
67
68
F R E D D Y
S W A R T
( 1 9 8 6 )
IS LEUK, JA IS MOOI JA, IS MOOI
Alblasserdam ja, Alblasserdam. Geboren. Altijd Alblasserdam, ja, Alblasserdam. Met Harry en Mija, dat zijn papa en mama. En mijn broer is Richard. Die is 30. Getrouwd ja, getrouwd. Ga altijd tekenen thuis. Bomenbergen leuk, mensen leuk, beesten leuk, ik teken hond, ja. Afscheid nemen. Ga naar atelier in Rotterdam, ja, Rotterdam. Speel ook toneel, ja, toneel.
69
q VINCENT VAN GOGH EN HOFOPPASSER TROUWBREUK
Het schilderij heet Vincent van Gogh en hofoppasser Trouwbreuk. Die staan erop. Zij hebben een pistool, ze gaan spoken wegjagen. Het is een donkere nacht, daarom hebben zij een kaars. Ze schieten ‘Boem’ op de spoken. Ze zijn vrienden, ze wonen in het spookhuis, zonder vrouwen. Trouwbreuk gaat trouwen, dat wel. Eigenlijk zijn het zelfportretten van Freddy. Blauw, geel, oranje, rood, eerst tekenen. Geel en donkerblauw, dat is het allermooist, ja, geel en donkerblauw.
70
ONTWERP OP WERK VAN: FREDDY SWART UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
71
72
D I R K
V A N
D R E N T H
( 1 9 5 4 )
DE BURGEMEESTER KOMT OOK, MET ZIJN VROUW ALLEMAAL GOEDE MENSEN
Binnenkort word ik zestig. Dan is er groot feest in het
en gebouwen. Het zit in mijn hoofd, ik zie het dan. Ik heb
hoofdgebouw. De hele familie komt, de burgemeester komt
ook het embleem van de spoorwegen geschilderd. Uit
ook met zijn vrouw. Ik ken hem goed. Als ik hem zie, dan
mijn hoofd. Oude treinen komen weer terug. Ik blijf altijd
zegt hij dag. Ik woon in de Lingebolder in Leerdam. Daar
tekenen. Daar word ik blij van.
wonen allemaal goede mensen. De begeleider is een lieve man. Daar ben ik blij om. Ik heb een eigen kamer met een bed, een wastafel, spulletjes, een kast en een tafel. Daar eet ik nooit. We eten bij elkaar en koffiedrinken ook. Dat is gezelliger. In ben geboren in Noordeloos en daar heb ik gewoond tot ik 44 jaar was. Bij mijn vader en moeder. Mijn vader is 83 jaar geworden en mijn moeder 95. Oom Arie wordt 100 jaar. Misschien ik ook wel. Oom Arie springt een gat in de lucht, omdat hij blij is. Ik ben ook blij. En dankbaar. Op woensdag en donderdag ben ik op het atelier. De andere dagen werk ik in Leerdam. Tekenen, vliegengordijn maken, papierwerk. En versnipperen. Dat is ook mooi werk. De mensen zijn tevreden. Ik doe het allemaal netjes en graag, ja. Ik heb een fotografisch geheugen. Als ik iets zie, dan heb ik het in mijn hoofd zitten. Dan kan ik het tekenen. Kerken
73
q KONINKLIJK
Het zijn Maxima, Irene, Beatrix, Margriet en Juliaantje. Je ziet er vier, maar het zijn er vijf. Ik vind het prachtig om koningen en koninginnen te schilderen. Ze hebben mooie kleren en mooie hoeden en mooie kragen. Met kant en borduursel. Dat vind ik mooi. Het is eerst getekend met een zwarte pen. En daarna geschilderd. Het zijn goede vrouwen, fijne mensen. Ik word er heel blij van.
74
ONTWERP OP WERK VAN: DIRK VAN DRENTH UITVOERING: GLASONTWERP SANIYE BILDERCIN
75
76
S I E T S K E
D I J K S T R A
( 1 9 5 3 )
IK KAN NIET GOED SNEL REKENEN MAAR WEL GOED EN HARD PRATEN
Ik was 10 jaar toen mijn oma overleed. Dat was de eerste.
ook mensen. Met gemengde technieken. En ik werk ook met
Ik ben geboren in Breda. Daar heb ik ook lang gewoond.
papier-machĂŠ. Dan maak ik een vaas of een dierenkop. Op
En in een heleboel andere plaatsen. Mijn vader zat in de
mijn kamer hangt een foto van een politie en een dokter.
wegenbouw. Dus vandaar. Toen ik 17 jaar was ging ik naar
De politie houdt zijn duim omhoog. Ik heb mijzelf ertussen
de Sprankel in Gorinchem. Omdat ik niet goed snel kan
getekend. Ik hou van uniformen. Ik hou een beetje van
rekenen. Maar ik kan wel goed praten. En hard. Iedereen
plagen. Weet je het verschil tussen een ezel en een paard?
kan mij horen. Mijn vader is nu overleden en mijn moeder
Een paard staat in de wei en een ezel, dat ben jij.
zit in een verzorgingshuis. Daar ga ik wel eens op bezoek. En ik heb twee broers en een zus. Nu woon ik in de Fontein. Ik heb een eigen appartementje. Ik heb een slaapkamer en een badkamer en een woonkamer. Ik kan beneden eten, maar ook in mijn eigen kamer. Dat doe ik als het druk is. Ik heb ook een televisie op mijn kamer. Ik kom een keer per week naar het atelier. En ik werk vier dagen in Pand 18 in het oude stadhuis in Leerdam. Maar daar moet ik weg. Dat komt omdat de ministers willen bezuinigen. En ze willen het vervoer niet meer betalen. Nu moet ik heel snel iets anders zoeken in Gorinchem. Ik heb het schilderen afgekeken van Jacqueline. Ik dacht: dat wil ik ook. Ik vind het leuk. Ik schilder het liefst dieren, maar
77
q DOMINIQUE
Het is een roofparkiet. Het is een vrouwtje. Ik heb zelf ook een parkiet, die Dominique heet. Dat is ook een vrouwtje. Dat kun je zien, omdat vrouwtjes mooier zijn. Maar soms ook niet. Het is een roofparkiet, want hij heeft een lange sterke snavel. Ik maak hem helemaal uit mijn hoofd. Ik vind hem mooi, maar ik hoef hem zelf niet. Ik heb geen plaats meer op mijn kamer, omdat die foto daar al hangt. Daarom, dat past niet. En weet je waarom er een caravan in de woestijn staat? Omdat een kameel geen trekhaak heeft.
78
ONTWERP OP WERK VAN: SIETSKE DIJKSTRA UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
79
J A Q U E L I N E
V A N
HIHIHI LEUK HĂˆ
Jaqueline tekent met pen en viltstiften een stadsgezicht. Naar het voorbeeld van Hundertwasser. Een boek ligt opengeklapt op haar werktafel. Zij maakt een eigen voorstelling, die slechts in de verte lijkt op het voorbeeld. Jacqueline werkt met het puntje van haar tong tussen haar lippen. Ze lacht. Hardop. Ze vindt het leuk om aandacht te krijgen. Ze geeft me een knuffel. En nog een. En ze lacht.
80
D E N
H E U V E L
ONTWERP OP WERK VAN: JAQUELINE VAN DEN HEUVEL UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
81
82
q LEUK HÈ
Het is groen en rood en geel en blauw. Lucht en ramen en huis en boom en een poppetje. En mensen. En een kip. Hihihi, leuk hè.
83
D A N I Ă‹ L
V A N
H O U W E L I N G E N
( 1 9 8 7 ) IK BEN VOORAL ACTEUR EIGENLIJK BEN IK OOM
Ik ben pas geleden 27 geworden. Ik had best veel bezoek. Fabian, Lisette, Kathelijne en Nicole, ze zijn allemaal geweest. In Giessenburg, daar woon ik in een woonvorm. Al bijna vijf jaar. Maar ik wil daar weg, ik wil in Gorinchem wonen, bij Syndion. Ik ben geboren in Oss. Mijn moeder is overleden, mijn vader woont in Dongen. In het weekend ga ik soms naar hem toe. Hij heeft een kantoor. En ik heb een zus. Zij is dertig en heeft een man en een kind. Eigenlijk ben ik oom, dat is wel leuk. Ik ben vooral acteur. Ik werk een dag per week op het atelier en twee dagen in het theater. En ik werk ook nog bij P@per&Hout. Straks moet ik kiezen, dan valt het atelier af. Ik heb verkering met Jolanda. Op maandag en dinsdag.
84
ONTWERP OP WERK VAN: DANIﾃ記 VAN HOUWELINGEN UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
85
86
q VUURVOGEL
Het is een speciale vogel. Het is niet zo maar een vuurvogel, maar een PokĂŠmonvuurvogel. Deze zit niet in de film, maar ik heb hem op de site gevonden. Zijn vleugels zijn verschillend. Anders kwam het niet uit. Hij vlucht voor het vuur, hij is er bang voor. Als hij vecht spuugt hij vuur en steekt hij de boel in de fik. En dan slaat hij op de vlucht. Ergens onder zijn vleugels heeft hij water zitten. Als iedereen weg is gaat hij blussen. Hij heeft een enorme snavel, daar vecht hij mee. Het is nacht, hij vliegt naar de woestijn. Je moet hem niet in een kooitje stoppen, dan wordt hij chagrijnig.
87
88
R O Y
K I E L
( 1 9 8 5 )
EEN KEER VIER DAGEN EN NACHTEN ACHTER ELKAAR GAMEN GILLES DE LA TOURETTE EN ADHD
Ik ben geboren in Steenwijk. Toen ik twee was zijn we verhuisd naar Vledder en toen ik tien was naar Gorinchem. Met mijn ouders. Nu woon ik zelfstandig. Ik heb een eigen appartement. Op vaste dagen eten we gezamenlijk. Ik heb een tijdje een appartement gedeeld met iemand anders, maar dat werkte niet. Ik ben graag de baas over mijn eigen tijd. Ik werk nu drie dagen per week op het atelier. Ik kom aan als ik wil. Ik kom meestal wat later. Ik slaap graag wat langer. De andere twee dagen ga ik weer naar de theatergroep. Ik heb altijd theater gedaan. Als kind van 5 jaar speelde ik al toneel. In Vledder. Ik heb Gilles de la Tourette. Vroeger had ik extreme tics. Nu krijg ik medicijnen, die houden me duf. Ik heb er wel minder last van. Ik voel het nu meestal wel aankomen. Tics en ik maak ook geluiden en rare gebaren. En seksuele geintjes. Vaak ga ik te laat naar bed. Dan kan ik niet stoppen met gamen. Omdat ik ook ADHD heb lig ik onrustig in bed en dan kom ik er weer uit en dan ga ik gamen. Een keer vier dagen en vier nachten achter elkaar. Ik heb wel vrienden en kennissen. En een zus, die woont in de buurt. Het gaat nu meestal wel aardig.
89
q VROUW MET PARASOL
Ik heb het gemaakt in 2012. De inspiratie voor dit schilderij komt uit de game Dead or Alive. Dat is een extreem volleybalspel, beachvolleybal. Rondom de volleyballers zitten dan strandgasten op het zand. Zij dus ook, met een parasol. Ze heeft geen ogen en geen mond. Ik wilde haar een beetje mysterieus maken. Het ziet er wel vredig uit, je zou niet zeggen dat het uit een game komt. Veel van mijn schilderijen zijn geïnspireerd door manga’s. Dat zijn Japanse strips op internet.
90
ONTWERP OP WERK VAN: ROY KIEL UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
91
92
M A C H I E L
S T A M
( 1 9 9 1 )
IK SCHILDER NIET, IK MAAK KUNST! OOM JAN UIT LEKKERLAND IS MIJN VRIEND
Ik kom uit Langerak. Ik heb een vader en een moeder en twee zussen, Jessica en Amber. Jessica is ouder en Amber is jonger. Nu woon ik in Streefkerk bij het Thomashuis. Oom Jan uit Lekkerland is mijn vriend. Daar ga ik logeren met Ada. Ook bij Tante Marrie geweest in Groningen. Ik kijk televisie: Amica op Zeppelin en Buurman Hajeto ook op Zeppelin en Goede Tijden Slechte Tijden. Rikkie en Bram zijn in Canada bij oma. Ik schilder niet, ik maak kunst! Ik ben begonnen in groep 8 op de Kleine Wereld, met juf Tineke. Ik ging met Maartje koken. Ik doe het graag. Ik werk twee dagen in het atelier en twee dagen bij de catering op een boerderij. En op woensdag werkt papa niet, dan ga ik met hem naar de sportschool. Veel mensen nemen afscheid, in 2011, maar ook in 2013 en 2014. En ik ga ergens anders naar toe, een dagactiviteitencentrum.
93
q DRIE BOMEN, EEN TAK EN EEN VOGEL
Ik zou het niet weten hoe het
overleden. Ik heb het uit mijn
heet, maar het zijn bomen en
gedachten geschilderd. Geen
een tak en een vogel. Het is
flauw idee waar het vandaan
de natuur. Ik heb het gemaakt
komt. Ik heb uit het raam
in, effe denken, 2011. Ik maak
gekeken. Het is oud groen
graag grote schilderijen. Ik
gras in Langerak. De bomen
heb pas een berg gemaakt. Ik
hebben jong groen. Het is
schilder het liefst met goud. En
lente, de vogel is blij, ze gaat
de natuur. Altijd bomen ja en
een ei leggen en misschien
graag de maan. Soms dieren,
uitbroeden. Ik hang geen eigen
nu wel. Het is een vogel. Ik heb
schilderij in mijn kamer. Ik durf
ook een lamp gemaakt voor
het niet, het wordt te vol.
oma. Oma was blij maar zij is nu
94
ONTWERP OP WERK VAN: MACHIEL STAM UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
95
C O R R I E
D E
K O N I N G
EN WAT VOOR EEN! BEELD BLEEF IN MIJN HOOFD
De vakantie was niet zo leuk. Het weer viel tegen en ik zit niet zo goed in mijn vel. Ik heb lichamelijke klachten, mijn bloedvaten en mijn hart. Ik ben gauw moe en kan niet ver lopen. Ik ben wel getrouwd, ja, maar‌ Ik kan me niet goed uiten, vaak. We hebben een geadopteerde zoon en wat voor een! Hij woont nu al weer een tijd op zichzelf. Hij heeft schulden. Hij koopt te veel wiet. Dan komt hij mij om geld vragen. Ik kan het niet over mijn hart verkrijgen om niets te geven. Mijn man wel. Ik ben zo maar van de een op de andere dag gaan schilderen. Op het dagactiveitencentrum van Yulius. Ik had in ene keer een beeld voor me en dat kon ik niet los laten. Het was de boerderij waar ik al jarenlang voorbij kwam. Ik moest het tekenen. Zo is het begonnen en ik ben het blijven doen. Het zit in de genen. Mijn overgrootvader van mijn moeders kant schilderde ook. En mijn opa ook. Dus, zodoende.. Ik schilder meestal gebouwen en ook wel landschappen en bloemen. Geen mensen en dieren, dat vind ik te moeilijk.
96
( 1 9 5 5 )
ONTWERP OP WERK VAN: CORRIE DE KONING UITVOERING: GLASMEESTER GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH
97
98
q TOLHUIS
Ik heb eerst een foto gemaakt en het leek me wel wat en toen ben ik gaan schilderen. Het is een mooi gebouw en hier is het atelier ook, dus.. Het is het mooiste gebouw van Gorinchem. Ik gebruik graag veel kleuren en alleen het gebouw heeft niet veel kleur. Ik heb er niet over nagedacht waarom niet. Ik ben er toch al gauw een paar weken zoet mee. Het gebeurt maar zelden dat ik iets twee keer schilder. Ik zoek steeds naar iets nieuws. Ik wil vernieuwen, dus‌
99
100
J O R I A N
D E
J O N G
( 1 9 9 7 )
HOE JE HET GEZICHT MOET ZETTEN SOMS MET DE DEUREN GOOIEN
Ik lijk wel groot, maar ik ben nog jong. Ik zit nog op school.
beetje zat. In de zomer ga ik eraf. Dan ga ik twee dagen
De school heet de Cirkel. Het is een ZMLK-school. Ik loop
werken op het atelier en drie dagen ergens anders. Ik weet
een dag per week stage op het atelier. Volgend jaar wordt
nog niet waar. Ergens in Gorinchem.
dat meer. Ik woon in Hoornaar en ik heb een zus en een broertje. Ik ben zelfs geboren in Hoornaar en woon nog steeds in hetzelfde huis. Ik heb wel eens mot met mijn broertje of mijn zus. Ik ben de enige die niet vaak weg gaat. Ik heb geen vrienden in Hoornaar, maar ik kan wel zonder hoor. Op school heb ik wel een paar vrienden. Mijn broertje en mijn zus gaan wel vaak weg, ook als ze niet mogen. Dan komt er ruzie. Als iets niet lukt kan ik boos worden. Dan ga ik met deuren gooien. Maar ik hou niet van vechten. Ik hou van lachen en grapjes en van spelletjes doen op mijn mobiel, een Samsung Galaxy S5. Die heb ik altijd bij me. Ook ga ik vaak de kippen voeren. Ik vind tekenen en schilderen fijn. Ik vind het leuk om technieken te leren. Hoe je iets precies als figuur krijgt. En hoe je de ogen voor mekaar moet krijgen en hoe je het gezicht moet zetten. Helemaal in het begin ging ik natekenen maar nu doe ik alles uit mijn hoofd. Alles. School ben ik onderhand wel een
101
q EEN RIDDER
Hij staat op de rots. Aan de rand van de afgrond. Ik weet niet waarom hij daar staat. In zijn linkerhand heeft hij een zwaard en in zijn rechterhand een soort knuppel maar dan uit de Middeleeuwen. Hij kijkt om zich heen om te zien of er een tegenstander is en dan gaat hij er tegenaan vechten. Op zijn harnas heeft hij een soort veer van een zeldzaam beest. Ik hou van ridders. Het zijn soldaten van vroeger in de oudheid. Daarom staat hij ook op een oude rots. Dit is de eerste ridder die ik geschilderd heb en voorlopig ook de laatste. Want nu schilder ik even andere dingen.
102
ONTWERP OP WERK VAN: JORIAN DE JONG UITVOERING: MARJAN SMIT
103
104
K AT H E L I J N E S T E E N W E G ( 19 8 3 ) UITGELEGD DAT IK VAN HOOG NIVEAU BEN IK KAN ZOMAAR OMVALLEN
Ik woon gewoon bij mijn ouders in de Dalemse Donk. Er
graag iets versieren. Iets moois nog mooier maken. Ik hou
zijn veel hekken en een park en gras en een tennisveld en je
niet van saai. Ik maak ook graag engelen, bijvoorbeeld met
kan zo naar de dijk lopen. Ik heb een zus en een broer. Mijn
Kerstmis.
zus heeft geen man. Je hebt pas een man als je getrouwd bent. En zij is niet getrouwd, dus dan heb je nog steeds een vriend. Verder gaat alles goed. Ik ben actrice en kunstenares. En ik kan ook naaien. Eerst zat ik op het Dagactiviteitencentrum in Gorinchem. Vlaggetjes maken en spiegels en schalen en van alles. Het was te laag niveau voor mij. Toen het Tolhuis startte ben ik meteen overgestapt. Toen ik groter werd, merkte ik dat ik creatief wilde werken. Ik heb mama uitgelegd, dat ik van hoog niveau ben. Ik ben geboren in Nootdorp. En ik ging ook naar school. Thuis ging ik spelen en schilderen en kostuums naaien. Ik kan niet kiezen. Ik vind alles leuk, ook koken en shoppen. Alleen mag ik niet alleen, omdat ik epilepsie heb. Soms krijg ik aanvallen. Dan ben ik even weg. Ik kan zomaar omvallen. Ik schilder altijd bloemen, harten, sterren, vlinders of soms een zon. Soms een versierde tas of lamp. Ik wil
105
q DE NATUUR
Als je goed kijkt zie je bloemen en schors van de boom en vlinders en Griekse bloemen. Dat vind ik mooi. En harten, die zijn gewoon leuk. Er staat een ster in het midden en harten dus van klein naar groot. Heel grappig. En natuursteen en zebrahuid of tijgerhuid. Als je goed je verbeelding gebruikt. Vandaar de titel. Je ziet ook een visnet met spuitverf er overheen en een soort kralenketting. Ik heb het zelf bedacht in mijn hoofd. Ik kan het voor me zien. Het is vrolijk, vind ik. Het is een soort collage. Ik heb er van alles in gestopt. Wat vind jij ervan?
106
ONTWERP OP WERK VAN: KATHELIJNE STEENWEG UITVOERING: GERT BULLEE
107
108
C O R R I E
K O R E V A A R
( 1 9 6 5 )
EVEN NADENKEN HOOR! IK BEN TANTE VAN EEN HELEBOEL KINDEREN
In 2015 word ik vijftig. Dat vind ik alles leuk. Ik ga een feestje geven, een groot feest in de Lange Wei. Dat is geloof ik in Hoornaar. Daar woon ik ook. Met heel veel mensen, ik denk wel een stuk of tien. Ze zijn allemaal aardig. Er is ook een heleboel leiding, die zijn ook allemaal aardig. Ik heb een eigen kamer met een keuken, maar daar ga ik nooit eten. Ik eet beneden. Soms ga ik koken, maar dat mag ik niet alleen. Zoiets ja. Ik heb drie zussen en een broer. Mijn broer heet Arno en mijn zussen Ria, Jeanette en Dicky. Dat weet ik nog goed. Dicky is al veertien jaar getrouwd. Zij heeft wel kinderen ja, maar ik zou niet weten hoeveel. Maar ik ben tante van een heleboel kinderen. Mijn vader en mijn moeder zijn dood gegaan. Dat vind ik jammer. Vroeger woonden we allemaal in één huis in – even nadenken hoor – ik zou het niet weten. ’s Avonds ga ik televisie kijken en soms een spelletje doen. Vroeger werkte ik op het kinderdagverblijf, daar zette ik alles klaar. En ik ging schoonmaken. Maar nu niet meer. Alleen nog op het atelier. Daar word ik blij van. En soms ga ik sporten, op de sportschool. Met Cees. Hij heeft grijze haren.
109
q ALLEMAAL MENSEN
Het komt uit een boek. Hoe heet het? Volgens mij Portero. Het is gemaakt met stiften en met inkt. In het midden zijn gordijnen en er zijn twee mensen en aan de linkerkant is een raam. Je kunt naar buiten kijken, dan zie je een boom. Boven zit ook een raam met gordijnen. Kijk, allemaal streepjes op zijn armen en die ander zit op zijn knieĂŤn en kijkt ook naar buiten. Zoiets ja. Ik werk graag met zwartwit en dit hier is een jurk, dus het is een vrouw en boven in de hoek is een mooie wolk.
110
ONTWERP OP WERK VAN: CORRIE KOREVAAR UITVOERING: GLASSLIJPER JEROEN KUIPER ASSISTENT: DAVID BELIﾃ起
111
EXTRA VEILINGSTUK GLASMEESTER: GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH DIT GLASOBJECT HOORT BIJ HET KUNSTWERK VAN DIRK VAN DRENTH OP PAGINA 73
112
EXTRA VEILINGSTUK DIT GLASOBJECT IS NAAR ONTWERP VAN MARLIES DEKKERS EN HOORT BIJ HET SCHILDERIJ VAN FLORINE KIKKERT OP PAGINA 22.
113
EXTRA VEILINGSTUK DIT GLASOBJECT NAAR ONTWERP VAN PATRICK DE KEIJZER HOORT BIJ EEN KUNSTWERK VAN ADAM DE CANNE OP PAGINA 37.
114
EXTRA VEILINGSTUK GLASMEESTER: GERT BULLEE ASSISTENT: JESSICA HOMICH DIT GLASOBJECT HOORT BIJ HET KUNSTWERK VAN TOM DE JOODE OP PAGINA 13
115
EXTRA VEILINGSTUK DIT GLASOBJECT IS NAAR ONTWERP VAN JAN DE BOUVRIES EN HOORT HIJ EEN KUNSTWERK VAN LISETTE BLOKLAND.
116
EXTRA VEILINGSTUK DIT MEGA GLASOBJECT (DIAMETER 90 CM) IS VAN BERNARD HEESEN EN HOORT BIJ EEN BESCHILDERDE TAFEL DOOR NOUT SCHEPMAN.
117
Graag bedanken we de volgende personen en bedrijven die deze veilingcatalogus mede mogelijk hebben gemaakt:
Van Hoogdalem Grafimedia
Glaskunstenaars:
Fotografie:
Werkgroep Veiling OutsiderArt:
Nationaal Glasmuseum
Gert Bullee
Jaccolien Stein- Wallaard
Christa de Heus
Glasblazerij Leerdam
Jessica Homich
Roos Vlasbom
Jopie Ebbers
Royal Leerdam Crystal
Marjan Smit
Roelof Marskamp
Jaccolien Stein-Wallaard
Galerie Kristal-Glas Leerdam
Thea Figee
Margot van der Woude
Horeca Glasblazerij
Saniye Bildercin
Marianne Knirim
Van der Wal Interieuradviseurs Leerdam
Marco Lopulalan
Albert de Joode
Taramundi videoproducties
Ziggy Spronk
Jos Huibers
Albert Seubring
Joop Kuijs
Jeroen Kuiper
Aart Jan ’t Lam
David BeliĂŤn Paul Spannenberg Josja Ceacilia Schepman Geir Nustadt Robert Lenner Bernard Heesen Debbie Eerens Patrick de Keijzer
Alle OutsiderArt kunstenaars Syndion
118
A A N T E K E N I N G E N
119
A A N T E K E N I N G E N
120