SCENARIUSZ SPACERU
JAK CAŁKOWICIE ZNIKNĄĆ? Spacer po wystawach Naczynia połączone [http://bunkier.art. pl/?wystawy=naczynia-polaczone] i The trouble with value [http://bunkier.art. pl/?wystawy=the-trouble-with-value] dla młodzieży licealnej, studentów i dorosłych.
1
JAK CAŁKOWICIE ZNIKNĄĆ? Może się wydawać, że w obliczu sztuki nie wypada mówić o pieniądzach. Nic jednak bardziej mylnego. Sztuka współczesna interesuje się zarówno globalną ekonomią, jak i sprawami związanymi stricte z rynkiem sztuki. Co to znaczy, że jakieś dzieło jest bezcenne, a za inne nie dalibyśmy złamanego grosza? Gdzie lokuje się wartość dzieła sztuki? Czy można mówić o obiektywnej ocenie wartości dzieła? I czy w takim razie obiektywną wartością będzie po prostu wycena pracy? A co zrobić z dziełami, które w samym swoim założeniu mają tracić swoją materialność (np. dzieła stworzone z produktów spożywczych) lub też nigdy nie miały w sobie nic z tej materialności (np. performans)? Jak traktować prace, które rozpadają się na oczach widzów i które – prawdopodobnie – ostatniego dnia wystawy nie będą już fizycznie obecne w budynku galerii? Status ich oceny/wyceny jest zdecydowanie ambiwalentny. Pozostaje więc pytanie: jak całkowicie zniknąć, nie tracąc przy tym na wartości?
CELE 1. Zapoznanie ze współczesnymi nurtami sztuki: sztuka konceptualna, land-art, body-art, site-specific. 2. Przedstawienie problemu sztuki jako narzędzia wymiany podlegającej prawom rynkowym. 3. Zaznajomienie z kwestią sztuki efemerycznej: jakie prace artystyczne można zaliczyć do tej grupy?
METODY PRACY Oprowadzanie po wystawie, dyskusja.
WYBRANA LITERATURA 1. Ephemeral Monuments: History and Conservation of Installation Art, M. Pugliese (red.), Los Angeles 2013.
2
2. K. Olesiejuk, Co znika, a co zostaje. Rola protokołu konserwatorskiego w kolekcji sztuki efemerycznej [w:] „Fragile” 2014, nr 24, s. 53-57. 3. The Artist’s Body, T. Warr (red.), London 2012.
WYBRANE PRACE I PYTANIA DO DYSKUSJI 1. „The Trouble with Value” (termin: sztuka użytkowa) Adrian Paci, „The Column” (https://vimeo.com/67047927) Film prezentujący drogę, jaką przebywa bryła marmuru oraz jej transformację, której ostatecznym efektem jest antyczna kolumna. Pytania: – Czy materiał, z jakiego jest wykonane dane dzieło, może wpływać na jego wartość? Czy marmurowa kolumna ma taką samą wartość jak film pokazujący jej powstawanie? – Jak myślisz, dlaczego antyczna kolumna jest jednym z najczęściej wykorzystywanych elementów w budowie współczesnych domków jednorodzinnych? Czy może wiązać się to z prestiżem i symboliczną wartością takiego obiektu? Fokus Grupa, „Map of Invisible Matter” (termin: rynek sztuki) (https://invisiblematter.xyz/) Praca w formie mapy-wykresu prezentującego relacje łączące instytucje (muzea, galerie), artystów i kupców oraz powstałej w ich wyniku wartości symbolicznej dzieł sztuki. Dane wykorzystane w pracy pochodzą z e-flux. com – platformy internetowej powstałej w 1998 roku, której celem jest rozprzestrzenianie informacji dotyczących sztuki wpółczesnej. Pytania: – Czy cena dzieła może mieć charakter arbitralny? – Jak sądzisz, czy takie kwestie, jak płeć, pochodzenie lub poglądy polityczne mogą mieć wpływ na wycenę pracy? Gert Jan Kocken, „Madonna z Nagasaki, zniszczenie 9 sierpnia 1945” (termin: sztuka sakralna) (http://www.gertjankocken.nl/?img=592) 3
Zdjęcie w formie portretu ukazującego posąg Madonny z Katedry Uraki po bombardowaniu w 1945 roku. Pytania: – Czy wartość sztuki sakralnej może lub musi być mierzona inaczej, niż wartość sztuki pozbawionej kontekstu religijnego? – Co oznaczałaby ta praca dla odbiorcy pozbawionego znajomości kontekstu jej powstawania? Timm Ulrichs, „Ich kann keine Kunst Mehr sehen” (terminy: performans, dokumentacja) (http://www.artnet.de/k%C3%BCnstler/timm-ulrichs/ich-kann-keine-kunstmehr-sehen-kMlHPe03z0HUsem5k1ZDCg2) Fotografia dokumentująca performans Ulrichsa. Przestawia mężczyznę, który trzyma w ręku białą laskę, a na jego szyi zawieszona jest tabliczka z tytułowym napisem, który po polsku oznacza: Nie widzę już sztuki. Pytania: – Jaką rolę w tym przypadku pełni fotografia? Czy ma znaczenie to, że w przeciwieństwie do performansu, można ją kopiować a następnie sprzedawać? – Czy hasło „Nie widzę już sztuki” może odnosić się do statusu współczesnego człowieka, który nie jest w stanie odróżnić codziennych zdarzeń i zwykłych obiektów od tych, którym artysta nadaje kontekst dzieła sztuki? 2. „Naczynia połączone” Karolina Breguła, „Ciasteczka Kippenberga” (termin: sztuka konceptualna) (http://karolinabregula.com/index.php/portfolio/project/pl/76) Praca, którą sama autorka nazywa „celebracją dewastacji dzieła”, składa się z pachnących kwadratowych ciastek wystawionych na typowym galeryjnym postumencie. Tytuł nawiązuje do nazwiska artysty, którego praca – „When It Starts Dripping from the Ceiling” – została nieopatrznie zniszczona przez sprzątaczkę muzeum. Pytania: – Co się stanie w momencie, w którym praca zostanie zjedzona? – Jak na przykładzie tej pracy można rozpatrywać relację materialności i idei? Sema Bekirovic, „Unfixed Galaxies” (termin: site-specific) (http://www.semabekirovic.nl/52/) Instalacja składająca się z dwóch fotografii przedstawiających galaktyki. Praca należąca do nurtu site-specific: może być prezentowana jedynie 4
w warunkach takich, jak w ciemni fotograficznej, ponieważ zdjęcia są wrażliwe na światło. Pytania: - Jakie znaczenie ma nietrwałość tych fotografii? Anya Gallaccio, „Perserve Beauty” (termin: sztuka efemeryczna) (http://www.tate.org.uk/art/artworks/gallaccio-preserve-beauty-t11829) Obiekt składa się z pięciuset ciętych gerber umieszczonych za szybą o prostokątnym kształcie. Praca w czasie prezentacji zmienia swój wygląd w wyniku warunków klimatycznych. Pytania: – Jak należy rozpatrywać sens tej pracy? Czy to dzieło pierwszego dnia prezentacji ma inne znaczenie, niż ostatniego dnia? – Czy można mówić w przypadku tej pracy o współautorstwie kwiatów? – Jak sądzisz, czy piękno ma charakter obiektywny czy subiektywny?
5
BĄDŹ KREATYWNY – KORZYSTAJ Z PORTALU SZTUKA24H!
Autor scenariusza: Karol Gromek
BY
SA
Materiał jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska CC-BY-SA. Treść licencji jest dostępna na stronie: creativecommons.org/licenses/by-sa/ 3.0/pl/legalcode
Kuratorka projektu i redaktorka portalu sztuka24h.edu.pl: Karolina Vyšata, vysata@bunkier.art.pl Współtwórczyni i pomysłodawczyni portalu sztuka24h.edu.pl: Anna Bargiel Korekta: Anna Żołnik Projekt graficzny portalu sztuka24h.edu.pl: Agata Biskup Skład tekstu: Agnieszka Janik
Organizator
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Projekt zrealizowany w ramach Akademia Orange
Partner
Patron