SCENARIUSZ WARSZTATÓW
na podstawie bajki antydyskryminacyjnej Magdaleny Stoch MAGICZNY LAS Konspekt zajęć dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym podejmujący problematykę tożsamości i tolerancji. Scenariusz powstał w ramach warsztatów Małego Klubu Bunkra Sztuki, które zostały zorganizowane przy okazji wystawy Karola Radziszewskiego zatytułowanej Backstage.
CELE Bajka Magiczny Las ma uwrażliwiać dzieci na różnice pomiędzy ludźmi i ukazywać je jako element, który ich łączy, a nie dzieli. Jednocześnie, kwestionując jednoznaczny i krzywdzący podział świata na dobro i zło, bajka wpisuje się w nurt krytyki obsesji tożsamości, w której przestaje być ważne to, kim jestem, a najważniejsze staje się, kim nie jestem, od kogo się odróżniam, kogo nie akceptuję, odrzucam, nienawidzę. Zakwestionowanie tych procedur wykluczania służy budowaniu przestrzeni dialogu, w której „walka” o własne przekonania jest dozwolona wówczas, gdy opiera się na dążeniu do pełnego zrozumienia drugiego człowieka.
METODY PRACY Z DZIEĆMI Opowiadanie bajki, dyskusja, zajęcia ruchowe i plastyczne.
PROPONOWANA LITERATURA PODMIOTU Osnową fabularną warsztatów jest bajka Magiczny Las (do pobrania z portalu www.sztuka24h.edu.pl).
PROPONOWANA LITERATURA PRZEDMIOTU 1. R. Biedroń, Tęczowy elementarz, Warszawa 2007. 2. L. de Haan i S. Nijland, Król i król, Warszawa 2010. 3. J. Kochanowski, Spektakl i wiedza. Perspektywa społecznej teorii queer, Łódź 2009. 4. J. Richardson i P. Parnell, Z tango jest nas troje, Warszawa 2009. 5. Wszyscy ludzie są wolni. Ilustrowana Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. 2
POTRZEBNE MATERIAŁY Chusta, kredki, papier.
PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Dzieci wysłuchują bajki Magiczny Las. 2. Dyskusja w oparciu o pytania: – Co wydarzyło się w Magicznym Lesie? – Jakie ustalono zasady walki ze Zmorami? Jak myślicie, dlaczego ich przestrzeganie było takie ważne? [Szacunek do drugiej osoby jest koniecznym warunkiem każdej relacji. Podobnie jak szczerość wobec siebie samego] – Dlaczego zwierzęta podjęły walkę ze Zmorami? Czy słusznie postąpiły? [Każdy ma prawo do wyrażania swoich poglądów] – Jak zakończyła się walka z nieproszonymi gośćmi? [Zwierzęta uzyskały Dar Płynnego Przejścia – motyw ten powróci w kolejnej części warsztatów, dlatego warto poświęcić mu nieco więcej uwagi] – Czy chcielibyście uzyskać Dar Płynnego Przejścia? Jeśli tak, w co / w kogo chcielibyście się zamienić i dlaczego? [Ważne jest wsłuchanie się w odpowiedzi dzieci i ich skomentowanie: to pozwoli rozpoznać ich potrzeby emocjonalne/ społeczne i właściwie pokierować dalszą częścią warsztatów] 3. Zajęcia ruchowe – propozycje zabaw: – Magiczny las. Dzieci zajmują miejsca w różnych częściach sali i „zamieniają się” w wybrany przez siebie przedmiot, zwierzę lub roślinę. Po lesie wędruje Szarak Albert – mieszkaniec Magicznego Lasu obdarzony Darem Płynnego Przejścia. Musi zapamiętać, jaką rolę odgrywa inne dziecko i, podchodząc do niego, zamienić się z nim na role. Powinien „zachowywać się” jak drzewo, krzak lub ptak, starając się jak najlepiej wcielić w odgrywaną postać – ptaki szybują po lesie z szeroko rozłożonym ramionami, rzadko zatrzymując się na chwilę odpoczynku; kwiaty rosną w grupach i wszystkie odwracają swoje główki w tę samą stronę, do słońca; zajączki skaczą nisko między krzewami; drzewa szumią cicho na wietrze i szeroko rozkładają swoje ramiona. Po kilku przemianach ktoś inny staje się Szarakiem Albertem. Na koniec dzieci opowiadają, jakie emocje im towarzyszyły w takcie „przemiany”. Wcielenie się w rolę zwierzęcia lub rośliny jest nie tylko formą dobrej zabawy, ale też sposobem uwrażliwienia dzieci na otaczający nas świat przyrody. – Zaczarowana chusta. Osoba prowadząca warsztaty, przy użyciu magicznej chusty zmienia jedno z dzieci w jakieś zwierzę (szepcze mu do ucha, o jakie 3
zwierzę chodzi). Następnie zdejmuje chustę, a dziecko ma odegrać zwierzę, w które zostało zamienione. Reszta grupy zgaduje, o kogo chodzi. – Porozumiewanie się bez słów. W opowiadanej bajce Jeleń Samuel przemawiał do zgromadzonych zwierząt. Wiadomo jednak, że zwierzęta porozumiewają się inaczej niż ludzie. Czasami ludzie również porozumiewają się bez słów. Dzieci przypominają sobie, jakie zasady towarzyszyły zwierzętom w walce z demonami: konieczność odczuwania przyjemności oraz okazywanie szacunku przeciwnikowi. Wspólnie zastanawiamy się nad ich słusznością oraz nad tym, w jaki sposób można takie zasady wcielić w nasze codzienne życie, np. podczas kłótni z kolegą/koleżanką. Czy kłótnia może przynieść radość dwóm kłócącym się przyjaciołom? Kiedy kłótnia jest dobra i słuszna? Jak powinniśmy rozmawiać z przyjaciółmi? Czy powinny obowiązywać jakieś zasady w trakcie rozmów z innymi dziećmi? 4. Zajęcia plastyczne. Dzieci otrzymują duży karton bristolu oraz kredki. Zadaniem dzieci jest stworzenie wspólnej ilustracji do wysłuchanej bajki. Ważne jest odtworzenie jej najważniejszych części: – pojawienie się Zmór – ustalenie zasad walki – rozpoczęcie zmagań – otrzymanie Daru Płynnego Przejścia. Nie chodzi o to, aby dzieci stworzyły nieznane im dotąd zwierzęta, ale aby spróbowały narysować te, które znają, w nietypowych dla nich sytuacjach. Można też stworzyć dalszy ciąg opowiedzianej historii i zastanowić się, co by się stało, gdyby w Magicznym Lesie pojawili się ludzie. Taka historia mogłaby zaczynać się słowami: Kilka wieków później, kiedy po Magicznym Lesie biegali już tylko potomkowie Szaraka Alberta, Kosa Jacka i Jelenia Samuela, w okolicy pojawili się ludzie. Zaczęli nadciągać z wszystkich stron świata, poszukując nowych miejsc na wybudowanie swoich domów i gospodarstw. Zajęci ważnymi sprawami, nie zauważyli na początku, że las, który otacza zamieszkiwaną przez nich miejscowość, różni się od tych, jakie dotąd znali. Zwierzęta, które w nim żyły, zachowywały się dziwnie, zupełnie nieprzewidywalnie. Ludzie postanowili przyjrzeć się im uważniej… Po kilku tygodniach obserwacji odkryli sekret zwierząt i postanowili…
4
Pytania pomocnicze: – W co chcielibyście się zamienić, posiadając Dar Płynnego Przejścia? – Co by się stało, gdyby chłopiec zachowywał się jak dziewczynka, a dziewczynka jak chłopiec? Oczywiście ważne jest umiejętne skomentowanie przedstawionych pomysłów.
5
BĄDŹ KREATYWNY – KORZYSTAJ Z PORTALU SZTUKA24H!
Autorka scenariusza: MAGDALENA STOCH
Materiał jest dostępny na licencji Creative Commons: Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Treść licencji jest dostępna na stronie: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/legalcode Kuratorka projektu i redaktorka portalu www.sztuka24h.edu.pl: Karolina Vyšata vysata@bunkier.art.pl, +48 12 422 10 52 w. 124 Współtwórczyni i pomysłodawczyni portalu www.sztuka24h.edu.pl: Anna Bargiel Konsultacje merytoryczne: dr Monika Nęcka Projekt graficzny portalu www.sztuka24h.edu.pl: Agata Biskup
Organizator
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Projekt zrealizowany w ramach Akademia Orange
Partner
Patron