scenariusz warsztatów
Sztuka24h/24h #1 Scenariusz warsztatów dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych, ze szczególnym wskazaniem na podopiecznych ośrodków szkolno-wychowawczych. Konspekt może być dowolnie modyfikowany przez nauczyciela na potrzeby jednej lub kilku lekcji. Scenariusz jest efektem warsztatów wyjazdowych realizowanych przez zespół Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Złotoryi (16–18.09, 5–7.10.2015). Proponowane ćwiczenia związane są z obserwacją środowiska i potrzeb uczniów ww. instytucji. W dużej mierze wiążą się z wypracowaniem wspólnego projektu muralu. Warsztaty dotykają takich zagadnień, jak: wymiana, współpraca, relacje społeczne, komunikacja, przestrzeń publiczna, lokalność, kompozycja, mural.
1
cele 1. Wypracowanie przestrzeni spotkania i dialogu opartej na zasadach wzajemnego szacunku, uwzględniającej potrzeby uczestników projektu. 2. Zwrócenie uwagi na przestrzeń otaczającą uczniów, wskazanie na relacje, które tworzą się w jej obrębie. Określenie własnej indywidualności, a także scharakteryzowanie zależności zachodzących w grupie. 3. Wspólne stworzenie projektu muralu dedykowanego konkretnej społeczności szkolnej. 4. Przedstawienie różnych metod pracy artystycznej. Zwrócenie szczególnej uwagi na wspólne działanie twórcze. 5. Zainteresowanie uczniów współczesnym życiem kulturalnym poprzez zapoznanie ich z twórczością wybranych artystów i grup artystycznych.
Metody pracy Rozmowa dydaktyczna, działanie praktyczne.
Formy pracy Indywidualna, grupowa.
Środki dydaktyczne – sala wyposażona w projektor, komputer, sieć wi-fi, ewentualnie nagłośnienie; – prezentacja zdjęć miasta, w którym prowadzone są warsztaty (ewentualnie analogiczna prezentacja miasta, w którym znajduje się instytucja realizująca projekt); – prezentacja zdjęć murali realizowanych na całym świecie (ewentualnie prezentacja prac artysty, który w ramach warsztatów podejmuje się stworzenia projektu muralu dedykowanego szkole); – kolorowy papier samoprzylepny (wycięcie kropek do oznaczenia ważnych 2
miejsc w szkole, przygotowanie geometrycznych form do wykorzystania w czasie pracy na dużych brystolach); – przeźroczyste folie (arkusze A6, każdy uczestnik otrzymuje jeden arkusz); – cienkie i grube markery permanentne (także do rysowania po folii); – białe brystole (100 × 70 cm); – taśma samoprzylepna; – wydruki z zarysowanym wizerunkiem człowieka oraz grupy (rys. dr Monika Nęcka, „Pictures from the past for the future” [issuu.com/sztuka24h/docs/ obrysy]); – kredki.
Przebieg warsztatów: 1. Ćwiczenia realizowane przed rozpoczęciem projektu Warsztaty prowadzone samodzielnie przez nauczycieli, przed przyjazdem realizatorów. Zapoznanie uczniów z głównymi założeniami projektu, a także uzyskanie wizualnych odpowiedzi, np. rysunku, na pytania: – Jaki element w tym miejscu (szkole) jest dla Ciebie najważniejszy? Wskazanie elementów materialnych (miejsca, obiekty) i niematerialnych (relacje, ludzie, emocje). – Co chcielibyście powiedzieć uczniom, którzy przyjdą do szkoły w następnych latach? 2. Dzień pierwszy Spotkanie z wszystkimi uczestnikami – uczniami i nauczycielami. Prezentacja głównych założeń projektu (ok. 60 min): a. Wstępny opis miejsca, w którym realizowane będą warsztaty – prezentacja zdjęć wskazujących na ważne, charakterystyczne przestrzenie miasta. Zestawienie dokumentacji z fotografiami Galerii oraz miejscowości, z której przyjechali realizatorzy warsztatów. b. Rozmowa z uczestnikami na temat ważnych dla nich przestrzeni miejskich, dyskusja o szkole, ich odczuciach względem placówki oświatowej, stosunek uczestników do tych miejsc. 3
c. Prezentacja reprodukcji interesujących murali realizowanych na całym świecie. Rozmowa o głównych założeniach street artu, ze szczególnym naciskiem na sztukę muralu. d. Prezentacja twórczości Mariusza Libla, który w ramach warsztatów stworzył projekt muralu dedykowanego szkole (twozywo.art.pl). 3. Dzień drugi a. Wykład dla nauczycieli (ok. 90 min): Wykład dotyczący rozwoju (graficznego, psychicznego) dziecka i jego zaburzeń. Próba wskazania metod rozmowy o niepełnosprawności i narzędzi służących motywowaniu uczniów do pracy. Podkreślenie roli sztuki jako elementu skłaniającego do szczerej, otwartej rozmowy z uczniami. b. Warsztaty dla uczniów poruszające zagadnienia związane z ich interpretacją przestrzeni szkolnej (ok. 90 min): – Zwiedzanie szkoły połączone z oznaczaniem przez uczniów ważnych dla nich miejsc (wykorzystanie samoprzylepnych papierowych kropek). Skoncentrowanie uwagi uczestników na historiach dotyczących istotnych dla nich przestrzeni (Dlaczego wybrałeś to miejsce? Co tutaj się wydarzyło?). – Tworzenie godła szkoły. Dzięki wykorzystaniu przeźroczystych folii, na których wykonywane są znaki, uzyskamy możliwość stworzenia wspólnego logotypu szkoły – przenikających się indywidualnych rysunków. Zwrócenie uwagi na twórczość samodzielną i grupową. – Podział grupy na dwa zespoły Grupa starsza (młodzież gimnazjalna): prezentacja animacji Grupy Twożywo „Stan skupienia” [twozywo.art.pl/twzw.php?5oh5], rozmowa z uczniami o znaczeniu i roli kontestacji/powielania świata dorosłych i systemu edukacji, pytania dotyczące własnej wizji dorosłości i metod jej osiągnięcia. Grupa młodsza (dzieci ze szkoły podstawowej): głośne czytanie książeczki z Serii Małego Klubu Bunkra Sztuki „Historia Myszki Franciszki” [sztuka24h. edu.pl/?p=804]; rozmowa na temat akceptacji niepełnosprawności, tolerancji; zwrócenie uwagi na fragment książeczki opowiadający o wystawie zorganizowanej przez Myszkę Franciszkę – Co Wy chcielibyście zaprezentować na wystawie? Co byście namalowali? A co, gdyby taka wystawa miała dotyczyć waszej szkoły – jakie prace byście tam umieścili? c. Warsztaty dla uczniów i nauczycieli (ok. 90 min) Podział grupy na trzyosobowe zespoły (jeden nauczyciel, dwóch uczniów). Każda z grup otrzymuje trzy połączone ze sobą brystole (100 × 70 cm). W miejscu łączenia arkuszy zaznaczone są kreski, które mają stanowić 4
punkt wyjścia do tworzenia indywidualnych kompozycji rysunkowych przy jednoczesnym zachowaniu zasad współpracy. Każdy z uczestników wykonuje dzieło dotyczące swoich odczuć względem szkoły, stara się określić swoje w niej miejsce, prezentuje własny obraz szkolnego życia. Po ukończeniu zadania wszystkie połączone ze sobą arkusze zostają powieszone na murze, na którym ma powstać mural. Jest to pierwsza wystawa prac uczestników projektu w miejscu, które docelowo zostanie wspólnie zamalowane. 4. Dzień trzeci a. Warsztaty dla uczniów (młodzież gimnazjalna, ok. 90 min) – Odwoływanie się do czasu i miejsc znaczących, zastanawianie się nad ich sensem, próba stworzenia określających je znaków, związane z określeniem swojej tożsamości, indywidualnego stosunku do spraw ważnych dla wszystkich uczestników. Każdy otrzymuje wydruk z zarysowanym wizerunkiem człowieka. Ćwiczenie polega na uzupełnieniu swoimi zwizualizowanymi „myślami” części rysunku, na którym widnieje głowa, oraz zwerbalizowanymi „odczuciami” w przestrzeni, gdzie umiejscowione jest serce. Następnie uczniowie otrzymują wydruki ze szkicem grupy oraz proszeni są o określenie „swojej grupy” i wizualne przedstawienie postaci, które do tej grupy przynależą. Stwarza się w ten sposób swoją fikcyjną rodzinę złożoną z osób ważnych dla uczestników w tym momencie, ale też w przeszłości oraz zwraca się uwagę na kwestie wspomnień, pamięci, aktualnych relacji. Prace są omawiane indywidualnie z prowadzącymi. – Ćwiczenie nawiązujące do powyższych zadań, z wykorzystaniem typografii. Krótka prezentacja murali, w których głównym elementem formalnym są litery (np. twozywo.art.pl/twzw.php?5ohc). Wspólne zastanowienie się, czym jest litera, zwrócenie uwagi na jej kształt i możliwość zastosowania jako formy wizualnej. Uczestnicy raz jeszcze otrzymują nieuzupełnione szablony z wizerunkiem człowieka. Zadanie polega na stworzeniu autoportretu z liter wchodzących w skład imienia i nazwiska autora. b. Prezentacja efektów pierwszego etapu projektu dla wszystkich uczestników – nauczyciele i uczniowie całej szkoły (ok. 60 min) – Krótkie omówienie założeń projektu wraz z dokumentacją fotograficzną dotychczas przeprowadzonych warsztatów. – Ćwiczenie zwracające uwagę na współtworzenie projektu. Na długim arkuszu papieru wszyscy uczestnicy obrysowują swoje dłonie. Służy to uwypukleniu poczucia przynależności do grupy warsztatowej przy jednoczesnym zebraniu materiału wizualnego do projektu muralu. – Wykonanie wspólnego zdjęcia wszystkich uczestników projektu.
5
5. Projektowanie muralu 6. Realizacja muralu Podczas realizacji muralu wykorzystujemy warsztatową formę pracy w celu zaangażowania uczestników w proces współtworzenia dzieła. Ze względu na charakter wybranego projektu („Wychowani/My odkrywani”) proponujemy zajęcia, w ramach których uczniowie wspólnie projektują i wykonują część muralu. Każda litera z napisu „my odkrywani” analizowana jest pod kątem jej znaczenia dla uczestników (skojarzenia, emocje, słowa rozpoczynające się na tę literę). Zbiór uzyskanych w ten sposób znaczeń przekładany jest na język form wizualnych, a następnie przenoszony na projekt muralu.
6
BĄDŹ KREATYWNY – KORZYSTAJ Z PORTALU SZTUKA24H!
Autorka scenariusza: Karolina Vyšata, dr Monika Nęcka, Mariusz Libel.
BY
SA
Materiał jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska CC-BY-SA. Treść licencji jest dostępna na stronie: creativecommons.org/licenses/by-sa/ 3.0/pl/legalcode
Kuratorka projektu i redaktorka portalu sztuka24h.edu.pl: Karolina Vyšata, vysata@bunkier.art.pl Współtwórczyni i pomysłodawczyni portalu sztuka24h.edu.pl: Anna Bargiel Korekta: Anna Żołnik Projekt graficzny portalu sztuka24h.edu.pl: Agata Biskup Skład tekstu: Agnieszka Janik
Organizator
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Projekt zrealizowany w ramach Akademia Orange
Partner
Patron