scenariusz warsztatów
#wzornik 3: Białe pudełko Scenariusz warsztatów dla uczniów nauczania początkowego (dzieci w wieku 6–9 lat). Konspekt może być dowolnie modyfikowany na potrzeby programu nauczania. Z powodzeniem może zostać przeprowadzony wśród uczniów starszych klas szkoły podstawowej, po uprzednim dostosowaniu scenariusza lekcji do odpowiedniego poziomu nauczania. Scenariusz stanowi propozycję zajęć uzupełniających, bazujących na materiałach przygotowanych do trzecich zajęć z cyklu edukacyjnego dla dzieci WZORNIK. To seria warsztatów dla dzieci prowadzonych z udziałem zaproszonych artystów, projektantów, architektów i aktywistów miejskich realizowana w 2015 roku przez Mały Klub Bunkra Sztuki w ramach projektu Posz(t)ukiwanie. Edukacja kulturalna w Bunkrze, finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
1
cele 1. Zapoznanie dzieci z ideą przestrzeni wystawienniczej „white cube” oraz jej alternatywy w postaci idei przestrzeni galerii jako integralnej części dzieła artystycznego. 2. Rozwinięcie kompetencji poznawczych związanych z użyciem koloru jako podstawowego narzędzia kompozycji przestrzennej. 3. Uwrażliwienie na wartości estetyczne architektury modernistycznej oraz sposób, w jaki modeluje się przestrzeń przeznaczoną do prezentacji sztuki. 4. Zainteresowanie współczesnym życiem kulturalnym poprzez prezentację pracy Katarzyny Przezwańskiej Model Galerii A.
Metody pracy Słuchowisko, rozmowa z pokazem ilustracji, zajęcia praktyczne.
Formy pracy Indywidualna.
Środki dydaktyczne 1. Zdjęcia pracy Model Galerii A Katarzyny Przezwańskiej. 2. Publikacje na temat modelu przestrzeni wystawienniczej „white cube”: S. Sheikh, Positively White Cube Revisited, „e-flux” 2009, nr 2 (on-line: e-flux.com/journal/positively-white-cube-revisited/). B. O’Doherty, Inside the White Cube. The Ideology of the Gallery Space, Berckeley–Los Angeles–London 2000.
2
Materiały Białe pudełka o trzech ścianach i dnie (jedno na osobę), kolorowe papiery, wycinki z gazet, kleje, nożyczki, wydruki reprodukcji dzieł z kolekcji galerii Bunkier Sztuki w skali dostosowanej do pudełek.
Przebieg lekcji 1. Słuchowisko: „Bajka o Białym Pudełku”. Wprowadzenie w tematykę idei wystawienniczej „white cube” oraz jej późniejszej ewolucji w stronę pełniejszej integracji z dziełem sztuki za pośrednictwem bajkopodobnej opowieści o białym pudełku. Historia ma za zadanie stworzyć punkt wyjścia do późniejszej prezentacji idei wystawienniczych oraz rozmowy z uczniami. Tekst słuchowiska: W samym centrum Starego Krakowa, niedaleko Sukiennic, Rynku Głównego i Bramy Floriańskiej, mieści się bardzo nietypowy budynek. Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, która w odróżnieniu od innych historycznych budynków z okolicy ma tylko 50 lat. Mimo że nie jest tak stara jak Wawel czy Wieża Ratuszowa, to kryje w sobie wiele dziwnych zakamarków. Jednym z najdziwniejszych miejsc jest stary spichlerz, który przez wiele, wiele lat stał zaniedbany i opuszczony. I w tym właśnie spichlerzu – a było to dawno temu, gdy jeszcze nie było w tym miejscu galerii sztuki – tuż pod jego dachem, znajdował się strych, w którym kryły się niesamowite przedmioty. Wielkie kolorowe obrazy, kruche rzeźby z muszelek i bardzo ciężkie, olbrzymie rzeźby z kamieni, drewniane koniki na biegunach… Nie da się wymienić wszystkiego. Było trochę magicznie. Na tym starym strychu wśród kolorowych różności leżało Biało Pudełko. Niepozorne. Trochę nudne i nieciekawe. Posiadało ono jednak wyjątkową właściwość. Jego monotonnie białe wnętrze zmieniało się jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki – wszystko zależało od tego, co się do niego włożyło! Gdy włożyło się jakiś obraz albo rzeźbę, to jego białe ściany zmieniały kolor na czerwony, niebieski, zielony… Ściany mogły być w dowolnym kolorze tęczy, ale zawsze pasowały do tego, co znajdowało się w pudełku. Więc kiedy była tam filigranowa rzeźba z muszelek, to ściany były w kolorze nadmorskiego nieba i piasku na plaży. A gdy włożyło się tam drewniane koniki na biegunach, to wnętrze pudełka przypominało wesołe miasteczko. Jednak im więcej rzeczy się do niego wkładało, tym białe pudełko robiło się coraz większe i większe. Musiało rosnąć, bo nie mieściło tych wszystkich rzeczy i inaczej by pękło. W pewnym momencie białe pudełko z malutkich rozmiarów urosło tak bardzo, że stało się większe od strychu! Ale co tam strych – stało się większe od starego spichlerza! 3
Gdy był już na tyle wielki, żeby pomieścić te wszystkie niesamowite przedmioty, stał się miejską galerią sztuki, w której do dzisiaj organizowane są wystawy, pokazywane obrazy, rzeźby, instalacje. A jego białe ściany potrafią się cały czas zmieniać, tak aby pokreślić piękno i różnorodność rzeczy, które się pokazuje w jego wnętrzach. Czasem jednak nie zmienia się w ogóle i pozostaje po prostu białe. 2. Rozmowa z uczniami: (Nie)Białe Pudełko. Zaznajomienie uczniów z ideą „white cube” oraz pracą Katarzyny Przezwańskiej Model Galerii A jako alternatywą dla modernistycznego modelu przestrzeni wystawienniczej. Odwołując się do „Bajki o Białym Pudełku”, nauczyciel opisuje uczniom sposób prezentacji sztuki w galerii jako „white cube”. „White cube” – nazwa modernistycznej idei przestrzeni wystawienniczej, której podstawowym założeniem było wykorzystanie czystych, prostych, białych wnętrz do prezentacji sztuki współczesnej. Dominacja białej ściany miała za zadanie stworzenie przestrzeni neutralnej, obiektywnej i pozbawionej zewnętrznych kontekstów, które mogłyby zaburzać odbiór dzieła sztuki. Rozpropagowana w latach 30. XX w. za pośrednictwem Museum of Modern Art w Nowym Jorku, stanowiła do lat 70. XX w. główny kierunek prezentacji sztuki współczesnej na świecie. Następnie w kontraście do przedstawionej idei wystawienniczej „white cube” nauczyciel zaznajamia uczniów z pracą Katarzyny Przezwańskiej Model Galerii A, w której artystka zaprojektowała wielobarwną przestrzeń wystawienniczą dla obrazów innego współczesnego artysty, Sławka Pawszaka (zob. Flickr). Tekst kuratorski: „Sławek Pawszak wierzy w malarstwo. Jego płótna, oszczędne i skondensowane, sprawiają wrażenie wizualizacji zasady, że lepiej powiedzieć mniej, niż o jedno słowo za dużo. (…) Konsekwencją ciągu artystycznych gestów Pawszaka jest obecna wystawa. Zaproszona do współpracy Kasia Przezwańska dokonała eksperymentu ekspozycyjnego, wprowadzając kolor do wyabstrahowanego wnętrza galerii. Dla każdej z prac wykreowała osobne przestrzenie zbudowane z koloru, sprawdzając, czy zestawienie płócien przedstawiających wypreparowane skrawki rzeczywistości z tak mocno sensualnie oddziałującym wnętrzem ich nie osłabi. Przezwańska zastosowała tu metodę „kija i marchewki” – obrazy raz otacza kolorem wysmakowanym, nałożonym tylko po to, by pokreślić ich subtelny wyraz, a innym razem kiczowatą i intensywną barwą próbuje je umniejszyć i zakrzyczeć. (...) Jedno jest pewne – nie można dłużej udawać, że granica między płótnem a ścianą nie istnieje (…). Przezwańska rozbiła pozornie neutralny, rzekomo zgrany duet białych płócien i białych ścian, stwarzając dla nich mniej przyjazne 4
środowisko. Kolor, który zawładnął przestrzenią white cube’u galerii A, zaatakował prezentowane obrazy całą swoją materialnością, przypominając o ich przedmiotowym statusie. Czy te duże wyestetyzowane białe płótna w „niepoważnie” kolorowym sześcianie stracą swoja rangę? Czy kolorowe ramy, które otaczają obrazy, odizolują je jeszcze szczelniej?”. Nauczyciel inicjuje dyskusję z uczniami na temat różnic oraz charakterystycznych cech każdej z przestrzeni wystawienniczych. W tym celu można się posłużyć następującymi pytaniami: Która z przestrzeni jest ciekawsza: biała czy kolorowa? W jakim otoczeniu dzieła sztuki prezentują się lepiej: na kolorowym czy biały tle? Jak myślicie, dlaczego artyści chcieli wystawiać swoje prace na tle białych ścian? Czy kolorowe ściany są dobre dla każdej pracy, czy tylko dla wybranych? Od czego zależy dobór kolorów w galerii? Czy tylko od prezentowanej pracy? 3. Zadanie praktyczne: Białe pudełko. Każdy z uczniów otrzymuje wydruk jednej z prac z Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki. Pełny wybór dzieł z kolekcji jest dostępny na stronie internetowej galerii: http://bunkier.art.pl/?page_id=364. Przed podjęciem zadania praktycznego uczniowie powinni zastanowić się, w jakim otoczeniu ich praca prezentowałaby się najlepiej. Następnie każde dziecko otrzymuje do swojej dyspozycji białe pudełko, które ma za zadanie zamienić za pomocą dostępnych kolorowych papierów i wycinków z gazet w galerię dla swojej pracy. 4. Podsumowanie: Galeria (nie)jednego dzieła. Każde z dzieci przedstawia stworzoną przez siebie galerię jednego dzieła. Pokazuje swoje dzieło oraz argumentuje, dlaczego stworzyło dla niego taką, a nie inną przestrzeń. Po prezentacji prac uczniowie układają swoje przestrzenie wystawiennicze w jednym rzędzie, aby tworzyły całość. Następnie wspólnie zastanawiają się nad tym, czy poszczególne dzieła mogłyby występować także w galeriach innych dzieci. Jeśli ich zdaniem jest to możliwe, mogą dowolnie modyfikować wspólną przestrzeń wystawienniczą, zamieniając miejscami poszczególne dzieła.
5
BĄDŹ KREATYWNY – KORZYSTAJ Z PORTALU SZTUKA24H!
Opracowanie: Katarzyna Przezwańska i Paulina Hyła
BY
SA
Materiał jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska CC-BY-SA. Treść licencji jest dostępna na stronie: creativecommons.org/licenses/by-sa/ 3.0/pl/legalcode
Kuratorka projektu i redaktorka portalu sztuka24h.edu.pl: Karolina Vyšata, vysata@bunkier.art.pl Współtwórczyni i pomysłodawczyni portalu sztuka24h.edu.pl: Anna Bargiel Korekta: Anna Żołnik Projekt graficzny portalu sztuka24h.edu.pl: Agata Biskup Skład tekstu: Agnieszka Janik
Organizator
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Projekt zrealizowany w ramach Akademia Orange
Partner
Patron