Edukacja system certyfikacji kwalifikacji
fot. Anna Kania
Szymon Konkol
Egzaminy zawodowe? Tak, ale jakie... Egzaminy zawodowe kończące zasadnicze szkoły zawodowe i technika postrzegane są przez uczniów jako bezwartościowa formalność. Potwierdzają to dane statystyczne, które pokazuję, że coraz mniej absolwentów przystępuje do tej formy potwierdzania kwalifikacji zawodowych. Niepokojący jest również malejący wskaźnik zdawalności wśród uczniów, którzy decydują się podchodzić do tych egzaminów. W tym roku co czwarty absolwent technikum i co szósty zawodówki nie poddał się postępowaniu egzaminacyjnemu i nie uzyskał tym samym potwierdzenia kwalifikacji zawodowych. Również wśród śmiałków, którzy zdecydowali się przystąpić do egzaminów, zatrważający jest odsetek tych, którzy na tym egzaminie „polegli”. Wśród zdających kwalifikacje potwierdziło zaledwie 2/3 absolwentów zawodówek i mniej niż połowa technikum. Dane te dotyczą egzaminów przeprowadzanych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Znacznie lepsza sytuacja panuje w szkolnictwie zawodowym rzemieślniczym, i to zarówno pod względem liczby uczniów podchodzących do egzaminów w Komisjach Egzaminacyjnych powoływanych przez Izby Rzemieślnicze, jak i pod względem liczby wydanych dyplomów czeladniczych. Warto w tym miejscu pokusić się o analizę jakości obu form egzaminowania młodych pracowników. Głównym problemem występującym podczas postępowania egzaminacyjnego prowadzonego przez CKE jest niezrozumiała forma egzaminów praktycznych. Egzaminy te mają postać teoretycznych opisów pro-
10
Mistrz Branży październik 2013
jektów i specjalistycznych wyliczeń, często zupełnie oderwanych od rzeczywistych procesów technologicznych właściwych dla danej branży. Już sama forma takiego egzaminu jest wystarczająco demotywująca dla kandydatów. Ta metoda potwierdzania kwalifikacji wzbudza kontrowersje zarówno wśród uczniów, którzy jej nie rozumieją, jak i wśród przyszłych pracodawców, których nie przekonuje rzetelność certyfikatu kwalifikacji uzyskanego na drodze poddania się takiemu egzaminowi. Również prestiż uzyskanego świadectwa ma się nijak do wartości dyplomu czeladniczego w rzemiośle, który jest rozpoznawalny i respektowany również poza granicami naszego kraju. Wśród absolwentów szkół zawodowych o rzemieślniczym (dualnym) systemie kształcenia procent przystępujących do egzaminów czeladniczych potwierdzających kwalifikacje zawodowe jest znacząco wyższy. Sytuacja taka jest w sporej mierze spowodowana większą motywacją praktykodawców, którzy – chcąc uzyskać refundacje kosztów praktyki zawodowej – muszą wykazać się uzyskaniem certyfikatu przez ucznia. Atutem postępowania egzaminacyjnego prowadzonego przez Izby Rzemieśl-
nicze jest jego forma. Część praktyczna egzaminu odbywa się bowiem na rzeczywistym stanowisku pracy w realnych warunkach produkcyjnych lub usługowych. Już sam ten fakt znacząco wpływa na podniesienie realnej wartości takiego egzaminu i uzyskanego tą drogą certyfikatu. Wadą egzaminów rzemieślniczych jest natomiast brak ujednolicenia zadań i zagadnień egzaminacyjnych w różnych Komisjach Egzaminacyjnych Izb Rzemieślniczych. Koniecznością wydaje się wypracowanie spójnego systemu certyfikowania kwalifikacji zawodowych i procedur egzaminacyjnych przybliżających obie funkcjonujące obecnie formy. Egzaminy Centralnej Komisji Egzaminacyjnej bezwzględnie powinny być przeprowadzane w warunkach rzeczywistego stanowiska pracy, a postępowanie egzaminacyjne Izb Rzemieślniczych powinno podlegać spójnym w całym kraju standardom. Być może dobrym rozwiązaniem jest likwidacja CKE i scedowanie prowadzenia postępowania egzaminacyjnego na instytucje rzemieślnicze i placówki kształcenia zawodowego w obrębie gminy lub województwa pod kontrolą właściwych organów kuratoriów oświaty. n