Tasarımcılar Kapadokya'da

TASARIMCILAR TASARIMCILAR

KAPADOKYA’DA KAPADOKYA’DA H A C I B E K TA Ş v e G Ü L Ş E H İ R “KEŞFET ve GÖRÜNÜR KIL!” 6-9 EKİM 2017

TASARIMCILAR

KAPADOKYA’DA

İçerik Önsöz

4-5

Giriş

6-7

TAK Kartal TAKım

8-9

Tasarımcılar Kapadokya’da Neler Yapıldı?

10-41

Program ve Tema Yürütücüleri

42-43

01. Hacıbektaş Vizyonu

44-69

02. Kartal Otel

70-95

03. Çiftlik

96-123

04. Hacıbektaş Belediye Meydanı

124-151

05. Kartal Meydanı

152-175

06. Delikli Taş

176-203

07. Dedebağ

204-233

08. Beştaş

234-259

09. Gülşehir

260-291

10. Eski İzler, Yeni Çizgiler

292-321

TAK nedir?

TAKtik Adımlar

322-325

L OTE L A RT A K

ÇİFTLİK

A ’D

8

LİT AŞ

LİK

7

DE B EŞT AŞ

DE

O K YA

6

AD

T A S A RI M

CI

1

HAC VİZYIBEKT ON AŞ U

TA

7

6-9 Ekim 2017

20

5

R LA

L

R

Kartal 4

GÜ

Hİ

TAK

E

K AP

10

R, E S Kİ İZ LE ER L YENİ ÇİZGİ

ŞE

9

4

L KARTA NI MEYDA

M I CI R A S ÜNİVERSİT

Ş TA EK YE Dİ ANI

3

2

9

HA BE CIB ME LE YD

B DE

AĞ

Önsöz Hepinizi burada görmekten mutluluk duyuyorum. Sizlerin burada olması bizim için önemli. Geleceği tasarlayacak olan sizlersiniz. Biz yöneticiler inanın sizlerden çok şey alabiliriz.

2008 yılında hekimliğime son verdim ve emekli oldum. Eşimle birlikte Norveç’e gittik.

Bergen Parkı’nı geziyoruz. 25 yaşlarında sarışın bir hanım taşların arasındaki otları yakıyor. Merak edip sordum. O da “eğer o ot büyürse kökleri taşları yerinden oynatacak ve biz tekrar yapmak zorunda kalacağız.” dedi. Ben Samatya’da ihtisas yaptım. Karşımda Yedikule Surları ve üstünde incir ağaçları... Ben o ağaçlara yıllarca güzel birer yeşillik olarak baktım. Fakat, o kızın o lafından sonra tarihi yok eden katil yeşil diye bakmaya başladım. Tasarım bu... Kent yönetmek bu... Ufak bazı şeyler geçmişle geleceği birleştirebilir. Sizlerin fikirleriniz işte bu yüzden önemli.

Geldiğiniz coğrafyayı dün gezdiniz. Karşıda Erciyes Dağı, arkanızda Hasan Dağı ve ikisinin farkı zamanlardaki lav akıntılarıyla oluşan bir coğrafya. 1071’de buraya geldik. Anadolu’ya girdik. Ama Anadolu boş değildi. Lidyalılar, Frigyalılar, Asurlular... Bu coğrafyada birçok medeniyet yaşadı. Bizler işte o medeniyetlerin karışımıyız.

Geçen hafta aşure dağıtıldı. Aşurenin içine giren her tat ayrı güzellikte. Ama hepsi bir araya gelince çok başka güzellikte bir tat ortaya çıkıyor. Hepimiz değişik inanç ve görüşlere sahip olabiliriz. Ama aşure gibi hep bir arada, bambaşka güzelliklerle yolumuza devam edebiliriz. İşte sizler o tadın bozulmasına engel olacak olanlarsınız. Bu yüzden sizlerin gelişimi gelecek için, bizler için çok önemli.

Bu coğrafyada Mevlana var, Hacı Bektaş Veli var, biraz ileride Ahi Evran...

Ahilik, Mevlevilik ve Bektaşilik... Burası ezoterik felsefenin merkezi. Yani burada felsefe var, peri bacaları ile bir coğrafi harika var, tarih var.

4

Medeniyet geçmişte hep şehirden köye doğru ilerlemiş. Bu bulunduğumuz coğrafyada ise biraz tersi olmuş. Karacaören 13.yy... Derinkuyu yer altı şehri ile milattan önce Ürgüp... Avanos çömlekçiliğin vatanı o da eski. İçinde bulunduğumuz yer, eski adı ile Asapsu tarihi 12.-13. yüzyıllara dayanıyor.

Nevşehir’de Muşkara adında bir köyden birisi çıkıyor saraya gidiyor, Enderun Mektebi’nde okuyor sonrasında yükseliyor paşa oluyor, sadrazam oluyor. Padişahın kızı ile evleniyor, damat oluyor ve bir devrede adını yazdırıyor. Nevşehirli Damat İbrahim Paşa. Padişah’tan bir ferman alıyor. “Kim ki Nevşehir’e yerleşirse 3 öğün karnı doyar ve askerlikten muaf olur” diye.

Dolayısı ile çevre illerden gelenler buraya yerleşiyor. Demin de dediğim gibi ilçelerden merkeze doğru inen bir kültür değişimi var burada bunu göreceksiniz. Burada Hacı Bektaş Veli Dergahı’nı gördüğünüzde düşünmeniz gereken şey; buranın geçmişini, geleceğe nasıl taşırız. Bunu düşünebilirseniz, düşleyebilirseniz ve işte bu dönüşümü sağlayabilirseniz bu çalışmadaki en büyük kazancınız bu olur.

TAK Kartal’ı kurduğumuzda; yalnızca Kartal ilçesi ile sınırlı, program ve projeler üretiyorduk. Sonra yaptıklarımızı özellikle Anadolu coğrafyasında okuyan ve yaşayanlarla paylaşmamız gerektiğine karar verdik. Anadolu buluşmalarını Kartal ile başlattık, Kapadokya ile devam ettiriyoruz. İyi ki Anadolu gençliği ile buluşuyoruz, iyi ki Anadolu coğrafyasına açılıyoruz. Tarihsel ve kültürel zenginliğimizi, bugün ve gelecek ile buluşturmalıyız. Bunu da yapacak olan sizlersiniz. Tasarım, Araştırma ve Katılım kavramlarının yani TAK’ın gücüne inanıyoruz.

Hepinize kolaylıklar diliyorum.

Op. Dr. Altınok Öz Kartal Belediye Başkanı

5

Giriş Atölye deneyimlerimizi, Anadolu Üniversiteleri’nde okuyan öğrencilerle paylaşıyoruz. Bu paylaşımların ilki olan Tasarımcılar Kartal’da “Keşfet ve Görünür Kıl” etkinliğimizde, 20 kent ve 27 üniversiteden 280 öğrencinin ortaya koydukları performans ve ürünler TAK ekibini çok heyecanlandırmıştı.

Katılımcıların başarısı ve sürecin devamına istekliliği, Kartal Belediye Başkanımızın Kapadokya’da buluşma sözünün gerçekleşmesi ile hepimizi bir kez daha mutlu etti.

Bu kez Tasarımcılar Kapadokya’da etkinliğimize başvuran 1.200 öğrenci arasından; ancak 40 kent ve 79 üniversite’den 420 öğrenciyi 6-9 Ekim 2017 tarihleri arasında Kapadokya Kartal Otel’de ağırlayabildik.

Anadolu ile buluşma hedefimiz, her etkinlikte hem nicelik hem de nitelik olarak artmaya devam ediyor. Anadolu coğrafyasının farklı kent üniversitelerindeki öğrencilerin TAK Kartal etkinliklerine katılım isteği; Tasarım, Araştırma ve Katılım’a dayalı sorun saptama ve birlikte çözüm geliştirme yaklaşımının katılımcılar tarafından benimsenmesi bu etkinliklerimizi ayrıcalıklı kılıyor.

Tasarımcılar Kapadokya’da etkinliğimiz ile bu kez Hacıbektaş ve Gülşehir çalışıldı.

Katılımcılarımız ilk gün, tarihsel ve felsefi derinliği olan her iki ilçeyi ve bu yerleşimlerin değerlerini keşfettiler. İkinci gün ise keşfettiklerini farklı ürünlerle görünür kıldılar.

Anadolu’nun farklı coğrafyalarından gelen ve farklı eğitim disiplinlerinden oluşan katılımcı profili tarafından etkileşim içinde, farklılık yaratan ürünler ortaya çıkarıldı. Bu yayını dikkatli incelediğinizde, farklı disiplinlerin etkileşimi ile farklı bakış açılarının örneklerini göreceksiniz.

Katılımcılar, özellikle Hacıbektaş felsefesinin derinliği ve çeşitliliğini tasarım önerilerine yansıttılar. Gülşehir’in eski izlerini, yeni çizgilere dönüştürdüler.

6

Bu etkinlik ile katılımcılar ekip çalışmasının öneminin yanı sıra kentlerin geçmiş yaşanmışlıkları ve hikayelerinin kentlerin geleceğinin tasarımı için ne kadar zenginlik sunduğunu deneyimlediler.

Kimliklerin ve kişiliklerin yaşanmışlıkları, günümüze gelen somut ve soyut mirasın, kentlerin yeniden kurgulanması ve projelerin yeniden tasarlanması için ne fırsatlar ortaya koyduğu, katılımcıların üç günlük beraberliklerinde sürekli konuşuldu ve tartışıldı.

TAK Kartal; kuruluşundan bu yana tartışmaya açtığı kavramlar, geliştirdiği programlar, projeler ve yapmış olduğu pek çok etkinliklerle farklılık yaratmaya devam ediyor.

TAK Kartal’ın en önemli farkı, mahalleliler ile tasarımcıların sorunlara çözüm olarak geliştirdiği tasarımları uygulaması. Tasarım çözümlerinin deneyimlenmesi, bir başka deyişle görünür ve uygulanabilir kılmasıdır. İkinci önemli farkı, kullanıcı davranışlarını inceleyerek ve kullanıcıların beklentilerini alarak katılımcı ortamlarda sorunlara çözüm bulması. Tasarım sürecinin her aşamasında katılımın gerçekleşmesi için farklı yöntemlerin geliştirmesidir. Üçüncü farkı ise TAK Kartal’da yaşanan deneyimlerin Anadolu ile paylaşılması. Bir başka deyişle, etkileşim ortamlarının yaratılması. Farklı ortamlarda deneyim transferi yaklaşımı ile yenilik ve yaratıcılıkların geliştirmesidir.

Anadolu Buluşmaları’nın devamı dileğiyle, başta bu imkanı sunan Kartal Belediye Başkanımıza, değerli yöneticilerine, buluşmalarımıza katılanlara ve TAK Kartal TAKımına teşekkür ederim.

Saygılarımla A.Faruk GÖKSU TAK Kartal Kurucusu

7

TAK KARTAL TAK Kartal; Kartal Belediyesi ve DESTEK Platformu gönüllü ortaklığı ile yürütülmektedir. Kartal‘ın sorunlarının çözümü için mahalleliler ile tasarımcıları bir araya getiren TAK Kartal; Tasarım, Araştırma ve Katılım kavramları ile oluşturulan program ve projeleriyle Kartal’da yaşam kalitesinin artırılmasını amaçlamaktadır.

Kurucu OrTAKlar

Op. Dr. Altınok ÖZ

A. Faruk GÖKSU

Kurucu Ortak

Kurucu Ortak

Koordinatörler

8

Sıla AKALP

Zeynep ÖZ

Koordinatör

Koordinatör

TAK Kartal TAKımı

Deniz Taylan BATUR

Eylül ŞENSES Mimar

Grafik Tasarımcı

Sarp KEÇELİ Metin Yazarı

Fatma KÜÇÜK Mimar

Nur Deveci IMRAK Astronom

Oğulkan ERDEN

İç Mimar ve Çevre Tasarımcısı

Ramis Can TOSUN Grafik Tasarımcı

9

10

11

TASARIMCILAR

KAPADOKYA’DA Kapadokya’yı KEŞFETTİLER, Keşfettiklerini GÖRÜNÜR Kıldılar!

Kartal Belediyesi ve TAK Kartal; 1200 başvuru arasından seçilen; 40 kent, 79 üniversiteden, 420 tasarım öğrencisi ile 6-9 Ekim 2017 tarihleri arasında TAK Kamp etkinliğinin dördüncüsünü gerçekleştirdi.

Amaç; farklı kentler, farklı üniversiteler ve farklı disiplinlerden oluşan katılımcıların Gülşehir ve Hacıbektaş’ ın bilinen ve bilinmeyenlerini birlikte ve ayrı ayrı keşfetmelerini, keşfettiklerini ise farklı araçlarla görünür kılmalarını sağlamak; Anadolu deneyiminden yararlanarak Gülşehir ve Hacıbektaş için farklılık yaratmaktı.

12

Neler Yapıldı?

KAPADOKYA GEZİSİ

Tasarımcılar, rehber eşliğinde Kapadokya’yı gezip keşfettiler.

2

1

6 Ekim günü tasarımcılar, konaklama yerine ulaştılar; yerleştikten sonra birbirleriyle tanıştılar.

AKŞAM ETKİNLİKLERİ

BULUŞMA / TANIŞMA

6 EKİM 3

Tasarımcılar, ateş etrafında sohbet edip fikir alışverişinde bulundular.

13

4

AKŞAM ÇALIŞTAYLARI

AÇILIŞ TOPLANTISI

Atölye sürecinin açıklaması yapılarak Hacıbektaş ve Gülşehir ile ilgili anlatılar gerçekleştirildi.

Gruplar tarafından keşfedilen alanlar için fikirler üretilip “Görünür Kıl”ma üzerine çalıştaylar sürdürüldü.

6

7 EKİM 5

PROGRAM ALANLARI

ALAN GEZİLERİ

01. HACIBEKTAŞ VİZYONU 02. KARTAL OTEL 03. ÇİFTLİK 04. HACIBEKTAŞ BELEDİYE MEYDANI 05. KARTAL MEYDANI 06. DELİKLİ TAŞ 07. DEDEBAĞ 08. BEŞTAŞ 09. GÜLŞEHİR 10. ESKİ İZLER, YENİ ÇİZGİLER

14

Gruplara ayrılan tasarımcılar, program alanlarını gezip keşfettiler.

7

8 EKİM 8

SUNUMLAR

GRUP ÇALIŞMALARI

Gruplar, Hacıbektaş ve Gülşehir’de bulunan alanlar için “Keşfet”tiklerini “Görünür Kıl”mak adına gün boyu fikir üretip tasarım önerileri geliştirdiler.

CHP Genel Başkanı Kemal KILIÇDAROĞLU, Kartal Belediye Başkanı Op. Dr. Altınok ÖZ, Hacıbektaş Belediye Başkanı Ali Rıza SELMANPAKOĞLU ve Gülşehir Belediye Başkanı Vahdi ARISOY’un katılımlarıyla gerçekleşen sunumda; tasarımcılar tasarımlarını sundular.

15

1. GÜN Tasarımcılar Birbirleriyle Tanıştı.

Kapadokya Kartal Otel’de buluşan katılımcılar, birbirleriyle tanışmalarının ardından yürütücüleri ile birlikte Avanos, Ürgüp ve Göreme üçgenini deneyimlemek üzere yola çıktılar.

16

17

18

Tasarımcılar Kapadokya’ yı Deneyimledi.

Bakmak, görmek, anlamak ve algılamak temel kavramları çerçevesinde Hacıbektaş ve Gülşehir’in mekansal ve yaşamsal değerleri, farklılıkları katılımcıların kendi belirledikleri yöntem ve etkinlikler ile keşfedildi.

19

Tasarımcılar; gündüz yapılan Kapadokya keşfinin ardından birbirlerine deneyimlerini aktardılar.

20

21

2. GÜN Tasarımcıların Katılımıyla Program Süreci Başladı.

Kartal Belediye Başkanı Op. Dr. Altınok ÖZ, Gülşehir Belediye Başkanı Vahdi ARISOY ve TAK kurucusu A. Faruk GÖKSU tarafından yapılan açılış konuşmalarının ardından yürütücüler, katılımcılara kendilerini tanıttılar.

22

23

24

Tasarımcılara Hacıbektaş Anlatımı.

Hacıbektaş Belediye Başkanı Ali Rıza SELMANPAKOĞLU tarafından; Hacıbektaş Veli felsefesi anlatılıp Hacıbektaş bilgilendirilmesi yapıldı.

25

10 Farklı Alan için Gruplar Oluşturuldu.

Açılış konuşmalarının ardından, grupları belli olan katılımcılar, çalışma alanlarına gitmek üzere yola çıktılar.

26

27

Tasarımcılar Hacıbektaş ve Gülşehir’i Keşfetti.

Katılımcılar, gruplar halinde öğlene kadar grup yürütücüleri ile birlikte çalışma alanlarını gezdiler.

28

29

Gruplar Çalışmalarına Akşam Devam Etti.

Gruplar, gündüz çalışmalarının ardından keşfettikleri alanlar için fikirler üretip “Keşfet ve Görünür Kıl” teması üzerine yaptıkları çalışmalara otelde devam ettiler.

30

31

3. GÜN Keşfedilenler Görünür Kılındı.

Katılımcılar, her bir çalışma alanı için keşfettikleri sorunların çözümünü görünür kılarak farklı tasarım yöntemleri geliştirdiler.

32

33

34

Katılımcıların çalışmaları esnasında tüm grupları gezen Kartal Belediye Başkanı Op. Dr. Altınok ÖZ ve TAK Kurucusu A. Faruk GÖKSU, çalışmalara dair yorumlarda bulundular.

35

Grup Sunumları Yapıldı.

Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Sayın Kemal KILIÇDAROĞLU’nun da katılımı ile grup sunumları yapıldı.

36

37

38

39

Sunumların ardından Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Sayın Kemal KILIÇDAROĞLU ile birlikte hatıra fotoğrafı çektirildi.

40

41

01 02 03 04 05

HACIBEKTAŞ VİZYONU YÜRÜTÜCÜLER Edin ZAİM

Miray ÖZKAN

Sıla AKALP

KARTAL OTEL YÜRÜTÜCÜLER Mesut KILIÇ

Nurşah BAĞIRAN

Simge DUĞA

ÇİFTLİK YÜRÜTÜCÜLER Elif TAN

Zeynep ÖZ

HACIBEKTAŞ BELEDİYE MEYDANI YÜRÜTÜCÜLER Demet DİNÇER

Duygu OVACIK

KARTAL MEYDANI YÜRÜTÜCÜLER Burak ASİLİSKENDER

DELİKLİ TAŞ Semiha Sultan ERYILMAZ

YÜRÜTÜCÜLER Sonia B.IRANİ

DEDEBAĞ YÜRÜTÜCÜLER Aslı ALTANLAR

Gizem ÖZEROL

BEŞTAŞ YÜRÜTÜCÜLER Deniz Diniz OZAN

Özlem KEVSEROĞLU

GÜLŞEHİR YÜRÜTÜCÜLER Deniz Altay BAYKAN

ESKİ İZLER, YENİ ÇİZGİLER YÜRÜTÜCÜLER Gizem UÇAR

Sonat ÖZCİVANOĞLU

06 07 08 09 10

01 HACIBEKTAŞ VİZYONU 44

TAK Kartal Ekibi Serkan ŞEKER

Edin ZAİM

2010 yılında İTÜ Şehir ve Bölge Planlama bölümünden mezun oldu. 2016 yılında aynı okulda yüksek lisans eğitimini tamamladı. Aynı zamanda, 2016 yılına kadar TAK ve Kentsel Vizyon Atölyesi ekibinde yer aldı. 2016 yılından kentsel dönüşüm ve kentsel tasarım projelerinde şehir plancısı olarak çalışmaya devam etmektedir.

Miray ÖZKAN

Lisansını ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama bölümünde, yüksek lisansını ise yine aynı üniversitenin Kentsel Tasarım bölümünde tamamladı. İTÜ’de Şehir ve kentsel dönüşüm siyaseti ile ilgili doktora tezini yazdı. 20052008 yılları arası İstanbul Metropolitan Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezinde İstanbul Çevre Düzeni Planı çalışmalarında yer aldı. 2008’den beri Kartal Kentsel Dönüşüm Projesi için, Kartal Kentsel Geliştirme Derneği’nin Şehir Planlama Uzmanı olarak çalışıyor. Kent siyaseti, dönüşüm, kentsel tasarım, kent kültürü ve belleği konularında araştırma ve çalışmalar yapıyor.

Sıla AKALP

2006 yılında ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nü ve sonrasında İTÜ Kentsel Tasarım Yüksek Lisans Programını tamamlayarak, profesyonel iş yaşamına İstanbul Metropolitan Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezinde (IMP) başlamıştır. 2009 yılından beri Kentsel Strateji şirketinde Yol Haritası, Strateji ve Eylem Planı, Mekansal Gelişim Strateji Çerçevesi, Vizyon Planı, büyük ölçekli mekânsal gelişim stratejileri, Kentsel Strateji ve Stratejik Tasarım Çalıştayları konularında deneyim kazanmıştır. 2010 yılından bu yana Yerel Girişime DESTEK Platformu, Stüdyo 33, TAK Kadıköy, TAK Kartal, Atölye Muğla Bir ve Vizyon Atölyesi koordinatörlüklerine devam etmektedir.

KATILIMCILAR Ayşenur SAĞIR Mersin Üniversitesi Buket ŞENGÜL Yıldız Teknik Üniversitesi

Ahsen İKİZ Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Bilal Uğur LİMAN Atılım Üniversitesi Burcu SOYGÜZELOĞLU Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Büşra KAVCAR Pamukkale Üniversitesi Ceren Gül GÜLAYDIN Trakya Üniversitesi Dilan DEMİRCİ Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Eda YILMAZ Yıldız Teknik Üniversitesi Elif Nur ÖZDEMİR Dokuz Eylül Üniversitesi Emin ASLAN Mersin Üniversitesi Gülay GÜLTEKİN Maltepe Üniversitesi Meltem Nur GÜLŞEN Bilkent Üniversitesi Mertcan TONOZ Pamukkale Üniversitesi Nesrin ÖZDEMİR Dokuz Eylül Üniversitesi Pelin BAYAR Pamukkale Üniversitesi Serkan ŞEKER Yıldız Teknik Üniversitesi Uçman TAN KTO Karatay Üniversitesi Zeynep BALLAR İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Zeynep TAN Karadeniz Teknik Üniversitesi

Can AYDIN İstanbul Teknik Üniversitesi Çiçek GEZGEN Ondokuz Mayıs Üniversitesi Dilan KARAHAN Dokuz Eylül Üniversitesi Elif BAŞAR Karadeniz Teknik Üniversitesi Elif Yasemin AZAZ İstanbul Teknik Üniversitesi Emine TANRIVERDİ Pamukkale Üniversitesi İbrahim Emre ERKEK Okan Üniversitesi Meltem OKTAY Yıldız Teknik Üniversitesi Murat ÇOLAKOĞLU İstanbul Teknik Üniversitesi Nur Kardelen ÖZTÜRK İstanbul Teknik Üniversitesi Sabır ELALMIŞ Alanya Hamdullah Emin Paşa Üniversitesi Sinem ŞAHİN Pamukkale Üniversitesi Vefa CENGİZ Yıldız Teknik Üniversitesi Zeynep ESMER Mustafa Kemal Üniversitesi

45

46

47

48

49

Hacıbektaş Vizyonu çalışmasının amacı, ilçenin çok boyutlu kültürel ve mekânsal çeşitliliğini dikkate alarak gelecek vizyonunu ortaya çıkaran stratejiler ve projelerin sunulmasıydı. Bunun için iki aşamalı bir atölye çalışması düzenlendi. İlk aşamada analizler yapıldı, ikinci aşamada ise analizler doğrultusunda 4 mekânsal strateji ve 10 program önerisi geliştirildi.

BEK ANALİZİ Kentsel Strateji tarafından geliştirilen “BEK Analizi”; kentlerin planlamasında kentlerimizin dinamiklerini, çeşitliliğini, farklılıklarını, gelecek kavramlarını ve stratejilerini anlamak üzere kapsamlı bir stratejik çerçeve ortaya koymak üzere yapılan bir “Arka Plan” çalışmasıdır.

B Analizinde; kentlerin dünü, bugünü ve yarını değerlendirilerek çeşitlilikleri ve paylaşılan değerleri, tüm tarafların birbirlerinden beklentileri dikkate alınarak belirlenir.

Hacıbektaş’ın B analizi, Bektaşi kültürünü ve yerel değerleri dünya ile bütünleştirmeye yönelik kavramları içermektedir.

E Analizi ise; dengeli kalkınmayı ekoloji, ekonomi ve eşitlik ile yapılabilir kılmak üzere, etkin olma, elde etme ve entegrasyon temel bileşenlerini belirlemeye yarar. Hacıbektaş için geliştirilen E Analizi ile, yerel ekonomik gelişme için mevcut üretim olanaklarının yenilikçi yöntemlerle geliştirilmesi, değerlerin tanıtımı ve turizm gelişiminin yerel halka katkı sağlayacak şekilde sağlanması önerilmiştir.

50

51

K Analizi; kentlerin geleceğinin belirlenmesinde kültür-insan-değer üçlüsü içinde kimlik ve kurgu arasında stratejik çerçeveyi ortaya koyar. K Analizi; uzlaşma, işbirliği ve güç kavramlarını dikkate alan stratejik köprüler ortaya çıkarır. Hacıbektaş’ın K Analizi özellikle hoşgörü ve birliktelik kültürünün sunduğu olanaklarla işbirliğinin geliştirilmesi ve inanç turizminin yanı sıra deneyim turizmi ve ekolojik turizm gibi yeni sektörlerle geçmiş ve geleceğin buluşmasının sağlanmasını öngörmüştür.

MEKÂNSAL STRATEJİLER Alevilik/Bektaşilik öğretisinin doğduğu ve geliştiği bölgede, kentin merkezinde yer alan Hacı Bektaş Veli Türbesi yılda yaklaşık 1.000.000 ziyaretçiyi ağırlamakta; 5.000 kişinin yaşadığı Hacıbektaş Mahallesi, nüfus büyüklüğünün 200 katı ziyaretçiye ev sahipliği yaparken mekânsal altyapılar bakımından yetersiz kalmaktadır. Ziyaretçiler için Türbe dışında kenti deneyimleyebilecekleri alternatif mekanlar bulunmamakta, Çilehane çevresinde ziyaretçi yoğunluğu nedeniyle kargaşa yaşanmaktadır. Genel beklenti, Hacıbektaş’ın ‘ibadet turizmi’ yaklaşımı ile planlanması ve turizm sektörü aracılığıyla gelir üretilmesi olsa da Hacıbektaş öğretisinin derinliği algılanarak; - Dini ritüellerin gerektirdiği mekânsal ihtiyaçların, doğa ile uyum içinde karşılandığı, - Ziyaretçilerin, “ritüelistik bir deneyim” yaşamalarına olanak sağlandığı, - Hacıbektaşlıların gündelik yaşamları üzerindeki (ulaşım, kamusal alan kullanımı, turizm sektörüne dayalı ekonomik beklenti vb.) olumsuz etkilerin azaltıldığı,

52

Hacıbektaş’a özgü bir mekânsal planlama yaklaşımı geliştirilmeli, bu yaklaşım ziyaretçiler ve Hacıbektaşlılar için yaşam ve deneyim kalitesi sunmalıdır. Kente giriş, dini ibadetler ve kentten ayrılış deneyim süreçlerinin bütünlüğü, dini ritüellerin nitelikli bir mekan ve zaman planlaması kapsamında tamamlandığı, dini ritüeller ile köy halkının yaşam dinamikleri arasında saygılı planlama yapılan bir yaklaşım için 4 mekansal strateji geliştirilmiştir.

1. Sakin bir giriş; Kartal Meydanı: Kentin yeni giriş kapısı, Kartal Meydanı’dır. Meydanda tasarlanan otoparkta, tur otobüslerinden inen ziyaretçiler, yeşil bir yola dönüştürülen Cemalettin Çelebi Caddesi’nde sakin bir yürüyüş ile Hacı Bektaş Veli’nin makamına ulaşırlar. Tur otobüslerinin kent merkezine girmemesi, hem ziyaretçiler hem de Hacıbektaşlılar için avantajlı durumlar yaratacaktır.

Kartal Meydanı Otoparkı’nda uygulanan sistem, mevcut Otogar ve Kesimhane Otoparkı’nda da uygulanmalı, yaşlı ziyaretçiler için alternatif sistemler geliştirilmelidir.

2. Mistik çeper; kentin kalbi: Kent merkezinde bulunan dergah ve çevresindeki mistik çeper, 1.000.000 kişinin ziyaret nedenidir. Mistik çeperin dışındaki Belediye Meydanı, Hacıbektaş Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Kültür Merkezi ve ticari birimler kentin kalbidir.

3. 10 Dakikada; 4 Odak: Kentin kalbinden 10 dakikalık yürüme mesafesinde bulunan 4 kent odağı; Kartal Meydanı, Otogar, Kesimhane ve Arkeolojik Sit Alanıdır.

53

4. Gönül Bağı: Hacıbektaş ile kurulan güçlü gönül bağı burada yaşayanlar tarafından dile getirilmiş. Yerleşim ile kurulan bağ, buradan göçenlerin bir gün geri dönmelerini ve Hacıbektaş için “iyi bir şey” yapmak istemelerini sağlamaktadır. Bu nedenle yerleşim çevresindeki vadi izleri; Arkeolojik Kazı Alanı, Kesimhane, Dedebağ Mesire Alanı ile birlikte tanımlanan anlamlı yeşil bölgeye “Gönül Bağı” adı verilmiştir.

-Geçici Konaklama Birimleri: “Gönül Bağı”nda, Hacı Bektaş Anma Etkinlikleri sırasında geçici yapılar kurularak konaklama amaçlı kullanım, etkinlik sonrasında ise Hacıbektaşlıların kullanımına açılabilecek kamusal mekanlar, çadır alanı, cem etkinlikleri, müzik dinletileri ve kurban kesimi için ayrılan alanlar bulunmalıdır.

-Bağcılık ve Temiz Tarım: Bölgedeki önemli ekonomik kaynaklardan birisi bağcılıktır. Temiz üretimin yapıldığı, toprak ve üretim ile buluşturulan yerel halk için tarım, turizmden daha kalıcı ve sağlıklı bir yönelim olacaktır.

-Gönüllülük: Sosyal belediyecilik yaklaşımı ile Hacıbektaş’a çeşitli desteklerde bulunan belediyeler, planlı ve organize biçimde, “Gönül Bağı”nın ağaçlandırmasına ve tarımsal amaçlarla kullanılmasına gönüllü katkıda bulunurlar.

10 PROGRAM BEK Analizi ve Mekânsal Stratejiler ile uyumlu olarak, Hacıbektaş için 10 program önerisi geliştirilmiş; bu önerilerin, Hacıbektaş gelişimi için ulusal ve küresel ölçekte gelişen işbirliği olanaklarını ve kaynakları yönlendirecek bir çerçeve olarak değerlendirilmesi düşünülmüştür.

Her program için “Ne?”, “Neden?” ve “Nasıl?” soruları cevaplanarak program içerikleri geliştirilmiştir.

54

55

56

57

58

Hacıbektaş Vizyonu Grubu Tasarımları

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

02 KARTAL OTEL

Mesut KILIÇ

Nurşah BAĞIRGAN

S.Simge DUĞA

70

Okan Üniversitesi Mimarlık Bölümünden mezun oldu. Üniversite sürecinde Tasarım Topluluğu’yla beraber bir çok etkinlik ve işler gerçekleştirdi. Tasarımla ilgili olan her alanla yakından ilgili olduğu gibi bilişim dünyasında da kayda değer bilgi birikime sahiptir. Elinden geldiğince öğrencilere yardımcı olmayı ve onlara bilmediklerini öğretmek için akademisyenlik doğrultusunda ilerlemeyi hedeflemektedir.

Yüksek Lisansını Tasarım üzerine gerçekletirmeyi planlamaktadır.

Okan Üniversitesi Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü mezunudur.

Caner Cambaz Mimarlık’ta tasarım üstüne, Emaar Square şantiye ve uygulama projeleri üstüne staj yapmıştır.

Okuduğu süreç içerisinde ''Tasarım Topluluğu'' adında bir toplulukta başkan yardımcılığı yapmıştır. ''Biz İnsan mıyız?'' Adlı 15. İstanbul Bienali'nde görev almış ve sergilenmek üzere ekibi ile birlikte ürün tasarımında bulunmuştur. Şuanda da ekibi ile birlikte çeşitli atölye, sergi ve seminerler düzenlemektedir.

Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü’nden mezun oldu. Day&Night isimli mobilya ve dekorasyon mağazasında mobilya imalatından sorumlu olarak çalışmaya başladı. Üniversite yıllarında başladığı “mağaracılığa” mezun olduktan sonra da devam etti. Üyesi olduğu OBRUK Mağara Araştırma Grubu ile birlikte doğal ve yapay mağaraların keşif, ölçüm ve envanter çalışmalarına katıldı. Kentsel ve doğal alanlarda bulunan tarihi ve arkeolojik değerlerin korumasına ilgi duymaya başladı. Çeşitli ulusal ve uluslararası sempozyumlara katıldı. Aynı firmada çalışmaya devam ederken İTÜ Şehir Planlama Bölümü’nde yüksek lisans yapmaktadır

KATILIMCILAR Berkay ATEŞ Trakya Üniversitesi Dilara KALLİ Alanya Hamdullah Emin Paşa Üniversitesi

Berfin EKİNCİ İstanbul Bilgi Üniversitesi Cansu SOYSAL Maltepe Üniversitesi Ebru DAĞ Gedik Üniversitesi

Ece DALGIÇ Gazi Üniversitesi Eda Pelin YURDAER Bilkent Üniversitesi Esin ÖZKILIÇ Ku Leuven Feride DENİZ Amasya Üniversitesi Gamze EROĞLU Amasya Üniversitesi Gözde ÖNCE Beykent Üniversitesi Hazal Sanem ATAY Yeditepe Üniversitesi Işık ÇITIR Okan Üniversitesi İlayda Sena AKGÜL Yeditepe Üniversitesi İsa Raşit GÜLEN Necmettin Erbakan Üniversitesi Kübra DURNA Haliç Üniversitesi Melis AKÇAY Bilkent Üniversitesi Saliha SAMANCI Necmettin Erbakan Üniversitesi Şeyda ACAR Gedik Üniversitesi Tuba AYLUÇHAN Maltepe Üniversitesi Yaprak Deniz YURT Anadolu Üniversitesi Zeynep AĞAR Kültür Üniversitesi Zozan MENGEŞ Dokuz Eylül Üniversitesi

Ecenur PARLAKYİĞİT Gazi Üniversitesi Elvan ÖZTÜRK Kırklareli Üniversitesi Esra YILDIZ İstanbul Üniversitesi Furkan YILMAZ Selçuk Üniversitesi Gökçe KALKAN Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Hatice İrem ÇALIK Yeditepe Üniversitesi Hidaye ÇAKMAKÇI Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İbrahim YALÇINKAYA İstanbul Sabahattim Zaim Üniversitesi İrem KOZLUBEL İstanbul Üniversitesi Kadir ÖZTÜRK Akdeniz Üniversitesi Melda ERDİR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Merve SIRIM Gazi Üniversitesi Sena KİREMİTÇİ Maltepe Üniversitesi Tolga AKYÜREK Okan Üniversitesi Ümit ŞAHİN Alanya Hamdullah Emin Paşa Üniversitesi Youssef SENNOU Karadeniz Teknik Üniversitesi Zeynep ÖZOĞLU Çankaya Üniversitesi

71

72

73

74

75

Çalışma alanımız; Tasarımcılar Kapadokya’da etkinliği boyunca konakladığımız Kartal Otel ve hemen altında bulunan mağaralardı. Mağaralar, atölye boyunca Kartal Otel ve yakın çevresini bütünleştirecek bir değer olarak ele alındı ve bunu sağlayacak öneriler üzerine çalışıldı.

Atölyeye, katılımcıların tanışmasının ardından, alan gezisi ile başladık. Katılımcılar, mağaraları kendileri keşfederek alanı deneyimlediler. Keşfettikleri yerleri birbirlerine göstererek heyecanlarını paylaştılar. Alan gezisi sırasında mağaralarda bulunan şapel, kapı taşı, güvercinlikler ile ilgili bilgi edindiler. Yakın çevrede oturanlar ile de görüşüldü. Alan gezisinin ardından mağaraların yeniden işlevlendirilmesi için mevcut durum tartışıldı. Alanın potansiyelli, mağaraların bölgedeki konumu ve etkilenecek aktörler değerlendirildi.

Mağaraların işlevlendirilmesinden etkilenecek aktörlerin; yerel halk, yerel belediye, Kartal Otel ve turistler olduğu belirlendi. Mağaraların tüm aktörlere hizmet edebilmesi için “Kamusal Alan” olarak kullanılmasına karar verildi.

METHOD: “DÜŞEY SİRKÜLASYON” Çevresindeki tarihi ve turistik merkezlere uzak konumda bulunan Gülşehir ve mağaralara, ziyaretçileri yönlendirmek gerekiyordu. Ziyaretçileri diğer merkezlerden Gülşehir’e, Gülşehir’den mağaralara ulaştıracak üst ölçek kararlar belirlendi.

76

77

Güzergâh üzerindeki mağara gruplarına birer “üretim mekânı” işlevi verilerek geleneksel ürün ve üretim yöntemleri desteklenirken ziyaretçiler, Gülşehir’e; önerilen bu güzergâhın son durağı olan Kartal Otel altında bulunan mağaralara ulaşmış oldular.

Mağaraların ve otelin bulunduğu konum itibariyle otel kullanıcılarının yukarıdan aşağıya inmesi, diğer ziyaretçilerin otele ve manzaraya hakim noktalara ulaşması için ise aşağıdan yukarıya çıkması gerekiyordu. Dikey bağlantıyı sağlamak için mağara ve otel arasında; rampa, merdiven ve seyir terasları önerildi. Üst ölçekten alt ölçeğe ve yukarıda aşağıya “Düşey Sirkülasyon” sağlanmış oldu.

MAĞARALARA FONKSİYON VERİLMESİ: “YAŞAYAN MEKÂNLAR” ÜRETİM ATÖLYELERİ ve SATIŞ BİRİMLERİ Bölgede öne çıkan doğal ve tarihi değerler ile yerel kültür ve yerel üretim birbirini destekleyen özgün değerler olarak ele alındı. Bu değerler, mağaralara verilecek işlevlerin temelini oluşturdu. Mağaraların “üretim mekânları” olarak işlevlendirilmesi kabak kırımı, şarap yapımı, seramik ve çömlek gibi yerel üretim ve kültür değerleri devamlılığını sağlamış oldu.

78

Dört mevsim; yaşayan, üreten ve geliştiren sürdürülebilir mekânlar oluşturmak hedeflendi. Atölyelerde üretilen ürünlerin sergilenip satışa sunulacağı birimler önerildi.

DENEYİM ve ETKİLEŞİM MEKÂNLARI Festival zamanlarında etkinlik ve gösteri alanı olarak hizmet edecek meydan çevresindeki kafe ve satış birimleri ile karşılama alanı önerileri yapıldı. Üç kattan oluşan mağaralar tarihi süreci anlatan üç döneme ayrılarak “Aktivite Alanı” olarak tasarlandı. Katlar aşağıdan yukarıya doğru M.Ö., M.S. ve günümüz olarak sınıflandırıldı.

Mağaraların doğa ve tarihini deneyimleyerek anlatan “Deneyim Müzesi” düşünüldü.

Fiziksel yapısı uygun olan mağaralar da, “Beş Duyu” ile keşfedebilecekleri oyunlar ile çeşitlendirildi. Bir kısım mağaranın kamp alanı olması önerildi. Mağaralar gençlere hizmet eden bir “Etkileşim Mekânı” haline geldi.

ENGELSİZ MEKÂNLAR Kartal Otel ve mağaralara gelen ziyaretçilere eşit kullanım hakkı sağlanırken engelli kullanıcılar için de ulaşılabilir bir mekân olmasına özen gösterildi. Mağaraların çok katlı ve sınırlı erişim sağlayan yapısına rağmen uygun kotlara her tipten en az bir kullanım yerleştirilmesi önerildi.

79

KAVRAMSAL İZLERLE EL HEYKELLERİ Bütün kavramsal bağlamların birleşimi olarak; her bir katılımcılının fikri ile oluşan el heykelleri, işaret dilindeki harfler ile bağdaştırılıp “bağlam sözlcükleri” çıkarıldı.

Katılımcılar; kendi grupları içerisinde sentezledikleri kavramları benimsemiş olup anlattıkları projelerinde, adeta bir somut çıktı olarak nitelendirdikleri sergilenme amacına, yürütücülerin de yardımlarıyla ulaşmışlardır. Bu heykellerin proje kapsamında en çok kesişim noktası olan sergi alanları; mekansal bir çözümde kullanılmak üzere sergilenmesi, katılımcılar tarafından benimsenmiştir.

80

81

82

83

84

Kartal Otel Grubu Tasarımları

85

86

87

88

METHOD

TEMA _ .(ùø) (T !

T$5ø+

BÜYÜK / YÜKSEK

YEREL h5(7ø0

KÜÇÜK / ALÇAK

'2ö$

YEREL KÜLTÜR

g/d(. 6ø5.h/$6<21

MEKANSAL .5ø7(5/(5 YEREL HALK

+(5.(6 ødø1 0(.$1

0(96ø0 Y$ùAYAN MEKAN '(1(<ø0/(1(%ø/(1 0(.$1

(5øùø/(%ø/(1 0(.$1

89

90

91

92

93

94

95

03 ÇİFTLİK

Elif TAN

Zeynep ÖZ

96

TAK Kartal Ekibi Ramis Can TOSUN Sarp KEÇELİ

Elif Tan, 1986 Eskişehir doğumludur. İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü ve Mimarlık Bölümü'nden lisans derecelerine sahiptir. Bir öğretim yılında Erasmus Öğrenci Değişim Programı kapsamında Politecnico di Milano Üniversitesi'nde bulunmuştur.

Yüksek lisans döneminde, bir sene Roma La Sapienza Üniversitesi'nde misafir ögrenci olarak yaptığı tez araştırmaları sonucunda, 2016 yılında İTÜ Mimari Tasarım Yüksek Lisans programını tamamlamıştır.

Ulusal ve uluslararası yarışmalarda ödülleri bulunmaktadır. İstanbul, Roma ve Barselona'da çeşitli etkinlik, atölye ve sergilerde görev almıştır.

Okan Üniversitesi'nde yarı zamanlı öğretim görevlisidir.

Sosyal Mimarlık ve Kent ile ilgili çalışmalarını ise kurucu üyelerinden biri olduğu Herkes İçin Mimarlık Derneği’nde sürdürmektedir.

Zeynep Öz, güncel sanat alanında çalışan bir küratördür.

Sanat seminerleri düzenleyen SPOT ve yeni sanatsal üretimleri destekleyen “Domates Biber Patlıcan” organizasyonlarını başlatmıştır. Özellikle Ortadoğu’da güncel sanat üzerine çalışmış Almanya ve Amerika başta olmak üzere değişik ülkelerde sergiler düzenlemiştir.

Japonya’daki 3. Aichi Trienali’nin küratörlerinden biridir.

Sharjah Bienali -13 İstanbul ayağı olan BAHAR’ın küratörlüğünü yapmıştır.

KATILIMCILAR Arya ÇAKIR Okan Üniversitesi Ayşenur BİLGİÇ Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Burak AYDIN Ondokuz Mayıs Üniversitesi Büşra ÜLKER Selçuk Üniversitesi Cansu DİKKANOĞLU Sakarya Üniversitesi Cihad ARi Abant İzzet Baysal Üniversitesi Esma Sena BALCI Özyeğin Üniversitesi Fatma ÖZTÜRK Selçuk Üniversitesi Gizem GÜREL Selçuk Üniversitesi Hira KAYA İstanbul Üniversitesi Merve ATMACA Hacettepe Üniversitesi Mevlüde Selin SEZGİNER Uludağ Üniversitesi Mustafa Kemal ÖZDEMİR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Önder ÇAKIOĞLU Okan Üniversitesi Rabia KAYA Karabük Üniversitesi Sedat YAZICI Ondokuz Mayıs Üniversitesi Simge GÜNGÖR Pamukkale Üniversitesi Sümeyye GÖKÇEN Gazi Üniversitesi Yunus SEYMEN Uludağ Üniversitesi

Ali Rıza BAYRAK Gebze Teknik Üniversitesi Ayça AN Toros Üniversitesi Betül BİLGEHAN Abant İzzet Baysal Üniversitesi Burak YEMEN Maltepe Üniversitesi Cansu CİVAŞ Abant İzzet Baysal Üniversitesi Ceren COŞAR Orta Doğu Teknik Üniversitesi Ece AKPINAR Uludağ Üniversitesi Esra Merve ŞEVLUK Beykent Üniversitesi Furkan ALİŞİNOĞLU Ondokuz Mayıs Üniversitesi Gülçin İNAL Toros Üniversitesi Karanfil Peren GİRİŞKEN Toros Üniversitesi Meryem GÜR Alanya Hamdullah Emin Paşa Üniversitesi Mihriban KUTLU Bilkent Üniversitesi Müesser DEMİRÖREN Sakarya Üniversitesi Pınar KODAL Namık Kemal Üniversitesi Seda HUBAN Beykent Üniversitesi Sena Selcan SAYBİR Abdullah Gül Üniversitesi Simge YARAR Anadolu Üniversitesi Yaren GÜN Uludağ Üniversitesi

97

98

99

100

101

Çiftlik ekibi; çalışma alanını gezdikten sonra, ilk gün izlenlerimlerinden yola çıkarak çiftliği bir “deneyim” alanı olarak değerlendirme kararı aldı. “Deneyim” üst başlığı ile birlikte, çiftlikteki farklı kullanım alanlarının potansiyelleri tartışıldı; deneyim kavramını besleyecek “keşfet”, “katılım”, “nefes” ve “eğlen” ana temaları çerçevesinde, çiftliğin belirlenen noktalarında çalışmaya başlandı. Bu dört ana temanın açılımları ve çıktıları şöyledir: “Keşfet” teması; çiftliğin giriş kısmına odaklanır. Bir karşılama ve uğurlama noktası olacak şekilde tasarlanan giriş alanı, çiftlikte yaratılan deneyim odaklı tasarımların fragmanı niteliğini taşır. Bünyesinde, çiftlikteki farklı deneyim rotalarının yönlendirmesinin yapılacağı info point noktası ile çiftlikteki ulaşımı rahatlatacak ATV kiralama ve otopark alanı vardır.

Ayrıca çiftlikteki hasattan toplanacak ceviz, badem, kiraz gibi organik ürünler ve badem yağı ile fide... Kaya bahçesinde bulunan seramik atölyesinde yapılacak hediyelik eşyaların temin edilebileceği küçük satış birimleri, kafe-mutfak ve kerpiç atölyesi de bu bölgede bulunur.

102

103

“Katılım” teması; çiftlik evi ve çevresine yoğunlaşır. Kişilerin, ekolojik hayatı deneyimlemelerini ve organik üretime katılımlarını sağlamayı amaçlar. Kullanıcılar, yakındaki bahçede kendi ürünlerini yetiştirebilir ve kümeste tavuklarını besleyebilirler.

Konumu, dingin manzarası ve doğa ile iç içe olması dolayısıyla çiftlik evinde dönemsel “misafir sanatçı” programı uygulanarak, burayı sanatsal ve düşünsel üretimlerin yapılabileceği bir deneyim atölyesi olarak değerlendirme fikri de ortaya çıkmıştır.

“Nefes” teması; çiftliğin kiraz ağaçlarının yoğun olarak bulunduğu kısmında, şehir hayatından uzaklaşıp “bir nefes” alınabilinecek bir deneyim alanı olarak tasarlanmıştır.

Kurulacak kamp alanı, çadırlar ve portatif yerleşim birimleri ile alternatif konaklama deneyimini yaşatır. İsteyenler paylaşım ekonomisi çerçevesinde, hasat ve fide ekim dönemlerinde iş gücüne katılarak ekolojik hayatı deneyimlerken, bir yandan da kampta kalabilirler.

Kamp alanı yakınlarında manzara bakısına sahip olacak şekilde tasarlanacak çok amaçlı platformlarda ise, kampta konaklayacak grupların isteği ve ilgisi doğrultusunda şekillenecek bazı etkinlikler yapılacaktır.

104

Yoga ve meditasyon eğitimleri, tadım atölyeleri, gün doğumu ve gün batımı konserleri, şirketler için mesleki eğitim ve motivasyon toplantıları bu etkinliklerden bazılarıdır.

“Eğlen” teması; çiftliğin rakımı en yüksek kısmında bulunan tarım sulama havuzlarının etrafında, spor ve sanatsal üretimler çerçevesinde şekillenmiştir. Su havuzlarının çevresinde, iç içe geçecek şekilde tasarlanan iki ring ile yaklaşık 600 metrelik koşu ve bisiklet parkuru oluşturulmuştur. Büyük havuz etrafında ise halihazırda bulunan kayaların yerleşimi ve sirkülasyonun yeniden düzenlenmesi ile oluşturulacak “kaya bahçesinde” seramik ve heykel atölyeleri kurulacaktır. Çalışılan dört ana temanın dördü de, bulunduğu alanlardaki potansiyellere bağlı olarak çiftlik kullancısına ve ziyaretçilerine farklı deneyimler yaşatmayı amaçlamaktadır.

Atölye sonunda çiftlik grubu, yılın belli dönemlerinde çiftlikteki alansal kullanımların farklılık gösterebileceği konusunda hem fikirdir. Grup, atölye süresince tartışılan tüm bu fikirler çerçevesinde organize edilecek bir “deneyim festivali” ile bu temaların ve alanların birleştirilebileceği ve çiftliğin tamamının etkin olarak kullanılabileceği bir gelecekte, çiftliği tekrar ziyaret edebilme hayali ile atölyeyi sonlandırmıştır.

105

106

107

108

109

110

Çiftlik Grubu Tasarımları

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

Duygu OVACIK

04

HACIBEKTAŞ BELEDİYE MEYDANI

Demet DİNÇER

124

TAK Kartal Ekibi Eylül ŞENSES

2007 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nden fakülte ve bölüm birincisi olarak mezun olmustur. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Mimari Tasarım Yüksek Lisans Programı’nı, TU Delft Urban Body programındaki araştırma süreciyle 2010 yılında tamamlamıstır. Fulbright bursiyeri olarak Columbia Üniversitesi’nde arastırmacı statüsünde çalışmış, “Inquiring Limits in Architecture” baslıklı doktora tezini tamamlamıstır (İTÜ, 2016). Transdisipliner araştırma yöntemleri, tasarım eğitimi ve kamusal alan konuları ile ilgilenmekte, grafik anlatı ile uğraşmaktadır. İstanbul Kültür Üniversitesi’nde Yardımcı Doçent olarak çalışmalarını sürdürmektedir.

Lisans eğitimini Erciyes Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde tamamladı. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimari Tasarım Yüksek Lisans Programı’nı, University of Minho; Autonomous Department of Architecture Urbanismo programındaki araştırma süreci ile tamamladı. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimari Tasarım Doktora Programı’nda tez çalışması kapsamında; Erciyes Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde araştırma görevlisi olarak ve diğer mümkün mecralarda tasarım pratiği ve kent üzerine düşünmekte, çalışmaktadır.

KATILIMCILAR Adnan ÖZDEMİR Karadeniz Teknik Üniversitesi Alican Kaan YAŞAR Bikent Üniversitesi

Abdulkadir KARADAĞ Mersin Üniversitesi Ahmet Nuri KARADEMİR Mustafa Kemal Üniversitesi Aybüke POLAT Yeditepe Üniversitesi

Ayşenur HAYDAROĞLU Mersin Üniversitesi Buse CILIZ Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Büşra BEĞEN İstanbul Teknik Üniversitesi Didem DOĞAN Ege Üniversitesi Ela AKDOĞAN İstanbul Teknik Üniversitesi Enes ÇETİNBAKIŞ Karadeniz Teknik Üniversitesi Ezgi YARDIMCI Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Gökhan YILDIZ Pamukkale Üniversitesi İncinur MUTLU Mustafa Kemal Üniversitesi Kadriye YARDIMCI Yıldız Teknik Üniversitesi Muhammed Yusuf BİLGE Hasan Kayoncu Üniversitesi Nurseda ÇAĞATAY Hasan Kalyoncu Üniversitesi Özge BÖREKÇİ İstanbulTeknik Üniversitesi Pınar GAMSIZ İstanbul Kültür Üniversitesi Selanur DEMİR Dokuz Eylül Üniversitesi Sinem GÖRÜCÜ Ortadoğu Teknik Üniversitesi Tuğçe CAFEROĞLU Ege Üniversitesi

Bengi AKSU Hasan Kalyoncu Üniversitesi Buse KURUL İzmir Ekonomi Üniversitesi Deniz YALÇIN İstanbul Teknik Üniversitesi Didem KARA İstanbul Teknik Üniversitesi Elif Büşra AKSOY İstabul Teknik Üniversitesi Esra AYDIN Mersin Üniversitesi Feyza ÖZTÜRK Karadeniz Teknik Üniversitesi Hazal AKOVA İstanbul Teknik Üniversitesi İzel ÖZATAK Akdeniz Üniversitesi Kardelen Cemre GÖRÜR Hasan Kalyoncu Üniversitesi Nermin VAROL İstanbul Teknik Üniversitesi Ömer Enes BAŞARAN Mersin Üniversitesi Özgenur ÖZDİL Yıldız Teknik Üniversitesi Pınar POLAT Yıldız Teknik Üniversitesi Sena YILMAZCAN Gazi Üniversitesi Soner GÜLSEVEN Mersin Üniversitesi Yunus AKKUŞ Mersin Üniversitesi

125

126

127

128

129

Hacıbektaş Meydan’ı grubunun iki gün süren çalışma programının ilk günü; meydan ve çevresini okumaya, deneyimleneni kavramsallaştırmaya (aktör ve antant) ve strateji geliştirmeye, ikinci günü ise düşünceyi ve önerileri temsil etmeye yönelik çalışmalardan oluşturulmuştur.

“Meydan” olarak tarif edilen alan, yoğun bir kamusal alan ve güçlü bir mekânsal doğrultu olarak tarif edilebilecek bir aksın sonunda yer almaktadır. Kentte zamansal ve mekânsal bir yapılandırıcı olarak en önemli aktör olan Hacıbektaş Veli Külliyesi ve heykelinin bulunduğu merdivenli giriş ile başlayan ve yine külliye bahçesi boyunca devam eden çizginin diğer yüzünü, doksanlı yıllarda tasarlanan kültür merkezi, kent tanıtım ofisi ve devamında turistlere yönelik satış birimleri oluşturmaktadır. Meydan, kamu binaları ve yerleşim bölgelerine uzanan bu doğrultunun mekânsal etkisinin dağılmaya başladığı ve artık cadde ile sonlandığı noktada yer alır. Belediye binasına bakan Atatürk heykelinin yer aldığı boşluk olarak meydan, kent merkezindeki her boşluk gibi otoparka dönüşmüş durumundadır. Çalışmanın ilk günü, grubun da adını aldığı alanın, belirtilmiş olan aks bağlamındaki rolü sorgulanmış, mevcut kullanımıyla bir “meydan” olup olamadığı tartışılmıştır. Alanın, külliye ile başlayıp turist satış alanları ile devam etmekte olan aksa olan etkisietkisizliği değerlendirilmiştir. Aksın mevcut kullanımının değerlendirilmesi, aksta etkin rol oynayanların tespit edilmesi ile çalışılmış ve ilgili roller aktörler ve aktantlar başlıkları altında derlenmiştir.

130

131

Literatürde farklılaşmış tanımlamaları da mevcut olan kavramlar, aktörlerin salt insanı kapsayamayacağı öngörüsü ve özellikle de Hacıbektaş Veli Külliyesi’nin bir aktant olarak mevcut aksa ve çevresine olan etkisi ile birer ana başlık olarak ele alınmıştır.

Deneyim odaklı yapılmış bu çalışmanın, canlı-cansız olarak alana ve çevresine etki etmiş tüm “eylemcileri” kapsaması amaçlanmıştır. Aktör-aktant çalışması, alandaki bir kahvehanede gerçekleştirilmiştir. Hacıbektaş Meydanı’na ulaşan aksın turistik deneyimi sonrası, katılımcıların yerel kullanıcılarla sohbeti-röportajları ile geliştirilmiştir.

Kahvehane, çalışmaya “içeriden bakabilmeyi”, yani turistik olmayan yönünü geliştirilmeyi amaçlayan bir ortam sunmuştur. Aktör-aktant listesi doğrultusunda Hacıbektaş Veli Meydanı’nda etkin rol oynayabilecek kullanıcıların “geçici” ve “kalıcı” olmasına dair bir lejant belirlenmiş, lejant hem haritalamada hem de önerilerde yinelenmiştir.

Birinci aşama; meydanın rolünü tanımlayan aktörler-aktantların belirlenmesi ve kullanımın süre bağlamında değerlendirilmesi.

132

Çalışmanın ikinci aşamasında; farklı disiplinlerden gelmekte olan katılımcılar, alanın sorunlarını ve potansiyelini kendi bilgi alanları ve öznel yaklaşımları ile ortaya koymuşlardır. Grup etkileşiminin gerçekleştiği ilk günün ardından ikinci gün, alan üzerine geliştirilen temel düşünce ve önerileri ifade etmek üzere yapılan çalışmalar, birkaç grup üzerinden yürütülmüştür. Çeşitlenen düşünce ve tartışmalara karşıdan bakmak üzere yapılmış olan haritalama değerlendirilmiştir. Haritalama üzerinde gerçekleştirilen kavramsallaştırma süreci aracılığıyla, meydanı ve çevresini etkin kılabilecek unsurlar ilişkilendirilmiştir. Çalışmanın üçüncü aşamasında ise katılımcılar, Hacıbektaş Meydanı’nı etkin bir meydan ve kamusal alan kılmak üzere “an” önerileri geliştirmişlerdir. Zamansal olarak öngördükleri değişimin nasıl “an”lar oluşturabileceğine dair yapılmış olan öneri çalışmasında; haritada belirtilen yerlerdeki mevcut durum, sorun ve önerilecek yeni kullanım/düzenlemede beklenebilecek “an”lar görselleştirilmiştir. Bu an’ları birleştiren ve aynı anda yeni an’lar yaratması beklenen bir yürüyüş rotası oluşturulmuş, meydan ile ilişkisi haritalaştırılmıştır.

133

Önerilen yürüyüş aksı ve değişimin öngörüldüğü yerlere dair olabilecek “an”ların sunuşları.

- An 1 ve 2; Meydanı tanımlayacak olan aksın mevcut durumu (WC’nin kaldırılması önerisi) ve belirlenen yürüyüş aksına dahil olan, meydan kullanımını aktifleştirecek Hacıbektaş Veli Müzesi “çıkış kapısı” önerisi.

- An 3 ve 4; Belediye Meydanı’nın düzenlenmesi, kot farklarının oturma alanlarını oluşturma önerisi.

- An 5; Meydanın etkin kullanımını sağlayabilecek, yaya-araç yolları ayrımının vurgulandığı, meydan-otopark ilişkisinin ve kavşağın düzenlenme önerisi.

- An 6; Müze ve kümbet çevresi kaldırım düzenleme önerisi.

- An 7; Turist aksı kullanımının “yerel” kullanıcı aksı ile bütünleşmesini sağlayacak yürüyüş rotası bağlamında “Kültür Merkezi” arka sokağının yayalaştırma önerisi.

134

135

136

137

138

Hacıbektaş Belediye Meydanı Grubu Tasarımları

139

140

141

142

143

144

145

146

147

148

149

150

151

KARTAL MEYDANI

05

Burak ASİLİSKENDER

152

TAK Kartal Ekibi Fatma KÜÇÜK

Abdullah Gül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde Doçent ve Mimarlık Bölüm Başkanı olarak görev yapmaktadır. Argeus Mimarlık’ın ortakları arasındadır.

Mimarlıkta lisans çalışmasını Yıldız Teknik Üniversitesi’nde; bina bilgisi programında yüksek lisans ve mimari tasarım programında doktora çalışmalarını ise İstanbul Teknik Üniversitesi’nde tamamlamıştır.

2001-2011 yılları arasında, TOL Mimarlık Kültürü Dergisi’nin yayın koordinatörlüğünü yapmıştır.

Docomomo, EAHN ve TICCIH uluslararası üyesidir. Erken Cumhuriyet dönemi modernleşme ve sanayileşme süreci, modernlik, kimlik, yer ve mekan üzerine yayınlanmış çeşitli ulusal ve uluslararası makale, bildiri ve derleme kitabı bulunmaktadır. Mimari tasarım ve kuramı üzerine dersler vermektedir.

KATILIMCILAR Alper ERALP Amasya Üniversitesi Başak CAYMAZ Mersin Üniversitesi Ceren TOPAL Mersin Üniversitesi Damla DEVRİM Bilkent Üniversitesi

Dilara ÇİFTÇİ Abdullah Gül Üniversitesi Emre ATEŞ Doğuş Üniversitesi Fatma Ece BULUT İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İpek TÜRKOĞLU Doğuş Üniversitesi Mert GÜMRÜKÇÜ Doğuş Üniversitesi Merve Nur DOĞAN Orta Doğu Teknik Üniversitesi Meryem KÖSE İstanbul Üniversitesi Önder Faruk İREN İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sinem UĞUN Doğuş Üniversitesi Ufuk ALAKAŞ Abdullah Gül Üniversitesi Zeynep DARAMAN Pamukkale Üniversitesi

Ahmet Mert BAŞBUĞ Doğuş Üniversitesi Aslı AKSAKAL Abdullah Gül Üniversitesi Berfu OKER Yıldız Teknik Üniversitesi Çetin AYDIN Çukurova Üniversitesi Didem PAMUK Orta Doğu Teknik Üniversitesi Dilara YORGUN Okan Üniversitesi Erkan TAZE Amasya Üniversitesi İpek HELVACI Doğuş Üniversitesi Makbule BOZ Abdullah Gül Üniversitesi Mertcan KESKİN Amasya Üniversitesi Merve Sultan BEDEL Süleyman Demirel Üniversitesi Oğuzhan Yusuf KICALI Amasya Üniversitesi Selen ŞAHİN Yaşar Üniversitesi Süleyman Ensar KAYA Pamukkale Üniversitesi Ümmü Melike KANTOĞLU İstanbul Üniversitesi Zeynep Sultan ÇAKIR Abdullah Gül Üniversitesi

153

154

155

156

157

Ortada (kala)kalmış bir boşluğu, meydan yapan nedir? Meydan olmak için bir heykel ya da bir kaç -sıradanyolun kesişme noktası olması yeterli midir?

Tasarımcılar Kapadokya’da kapsamında konu edinilen Hacıbektaş Kartal Meydanı, merkezin cazibesinden görece bir uzaklıkta, Kartal İskelesi’nden kanatlanarak uçup gelmiş metal kuşların döne durduğu bir durak olarak çıktı karşımıza... Dört bir taraftan gelen sayısız insanla dolu Hacı Bektaş Külliyesi çeperinde, ıssız ve sessiz bir kavşağa bekçilik etmekte olan, başında metal kuşlar dönen bir heykel ile işaretlenen Kartal Meydanı, etrafında bulunan her şeyden ve herkesten bağımsız bir duruş içerisindeydi.

Sınırlı gelen-geçeninin dinleyip dinlemediğini önemsemeden, başka bir dilde kilometrelerce uzaklıktaki bir şeyleri ve yerleri anlatmaktaydı. Öte yandan, çevresinde yaşayanlar için de, ne metal kuşlar ne de öyküsü var gibi duruyordu; başka bir evrenden oraya düşmüş bir yabancı gibiydi.

Bu bakışla çalışma, iki ana eksen üzerine odaklandı: Bir, Kartal Meydanı’nı Hacıbektaş’lı yapabilmek; İki, Hacı Bektaş Veli’yi ziyarete gelenler için yeni bir merkez üretebilmek.

Bu iki bakış aslında Kartal Meydanı’nı, Hacı Bektaş Külliyesi ile Dikilitaş arasında deneyimsel ilişkilerle yeniden tanımlanmasına ve Hacıbektaş’ın ‘‘meydanı’’ olmasına imkan verecek kurgular, araçlar ve aracıların sorgulanmasına yoğunlaşmaktaydı. Bu kapsamda öncelikle; kırsal bir boşluğun çevresinde yaşayanlarla kuruduğu ilişkileri, etrafında yaşayan insanların mekansal kullanım alışkanlıkları, birbirleri ile olan ilişkileri, Hacı Bektaş Veli Külliyesi ve Dikilitaş’a gelen ziyaretçilerle olan etkileşimlerini anlamak için yerinde gözlemler ve sözlü görüşmeler yapıldı.

158

159

Bu sayede, çalışma alanı çevresinde yaşayanların, Hacı Bektaş Külliyesi başta olmak üzere, içerisinde bulundukları alanın mekansal ve sosyal potansiyellerinden oldukça kopuk bir yaşam sürdürdükleri gözlemlendi. Günlük hayatın koşuşturmacası içerisinde, kırsal yaşam ile kentsel beklentiler arasında sıkışmış yaşantıların sürdüğü alanda, komşuluk ilişkilerinin ve birliktelik algısının zayıflığı ise dikkat çekici bir veri olarak atölye sürecini yönlendirdi.

Yapılan incelemeler; Hacıbektaş’ın, Alevi kültürünün Anadolu’daki en önemli durak noktası olan Hacı Bektaş Veli Külliyesi ve Dikilitaş’tan dolayı yerleşim dışından yoğun ziyaretçi almasına rağmen, Külliye’nin yakın çeperine sıkışmış ve çoğu turistik ihtiyaçlara cevap verenler dışında, daha uzun süreli ve orada yaşayanlarla etkileşim yaratacak mekansal altyapının eksikliğini ve buna bağlı toplumsal iletişim kopukluklarını işaret etti. Bu bakışla atölye çalışması; bölgenin mekansal ve kültürel potansiyellerini ortaya çıkaracak; yaşayanlar ve dışardan ziyaret amaçlı gelenler için ortak buluşma alanları üretebilecek yarı açık, açık ve yapısallaşmış mekanların olasılıklarına odaklandı.

Bununla birlikte atölye; Kartal Meydanı’nın, Hacı Bektaş Veli Külliyesi ve Dikilitaş arasında mevcut ulaşım altyapısına bir alternatif olarak yapılanmasının kazanımları üzerine de yoğunlaştı. Yapılan analizlerle, Kartal Meydanı’nın sadece Hacı Bektaş Veli Külliyesine yakın olmasının yanı sıra, Dikilitaş ile de görsel bir bağlantı kurabilen bölgenin kırsal dokusunun deneyimlenebildiği bir noktada yer aldığı ve alternatif bir merkez olma potansiyeli taşıdığı belirlendi.

160

Atölye; bir taraftan Kartal Meydanı çevresinde, Hacı Bektaş Veli Külliyesi ve Hacıbektaş’ın kendisiyle mekansal ilişki ağları kurmaya çalışırken diğer taraftan Dikilitaş ile Kartal Meydanı arasında oluşturmaya niyet ettiği yaya-araç bağlantısının Kırşehir-Nevşehir şehirlerarası karayolu ile kesintiye uğramasından dolayı, alternatif ulaşım yöntemleri üzerine yoğunlaştı. Bölgeye farklı kotlardan bakılar kazandırmak ve ulaşımı desteklemek için karayolu bağlatısı, alt ve üst geçişlerle kesilerek Dikilitaş’a uzanan yaya ve bisiklet yolları üretildi. Bisiklet yoları, Dikilitaş’ı sadece Kartal Meydanı’na ve Hacı Bektaş Veli Külliyesi’ne bağlamanın ötesinde, Gülşehir bölgesinden yapılan ulaşıma alternatif bir güzergah olarak da planlandı. Böylece, dokusal olarak Kapadokya genelinden farklılaşan Hacıbektaş’ın, bisiklet gibi alternatif ve bireysel bir ulaşım imkanıyla bölge geneliyle etkileşimi artırılmak istenildi.

Bu kapsamda; Meydan’dan Dikilitaş’a uzatılan yaya-bisiklet yolu boyunca, çevresindeki kırsal dokuyu zenginleştiren bir peyzaj önerildi. Kartal Meydanı çeperinde bulunan ve Hacıbektaş’ın nerdeyse tek rekreasyon alanı olan park, Meydan ve Dikilitaş arasında ötelenerek, önerilen alternatif yaya ve bisiklet yolu bağlantısı zenginleştirildi.

Meydan’dan Dikilitaş’a doğru uzanan bu bağlantı üzerinde yer alan mevcut Halk Eğitim Merkezi ve cemevleri ile de ilişkilendirilerek, öneri yeşil alanın günlük yaşamın içinde olması sağlandı. Öncelikle; Hacıbektaş’ta yaşayan çocukları, gençleri, çalışmayan kadınları ve yaşlıları günün farklı zaman aralıklarında buluşturan, bununla birlikte ziyaret için gelenleri de Hacıbektaş ve Hacıbektaşlılarla iletişime geçirmek hedeflendi.

161

Diğer taraftan, Hacı Bektaş Külliyesi’nden Kartal Meydanı’na oradan da Dikilitaş’a uzanan, Hacı Bektaş felsefesini ve bölgenin kültürel ögelerini deneyimleyebilmek için deneysel bir örüntü kurgulandı. Hacı Bektaş Veli Külliyesi’ne mevcut düzenlemeler ile gelen ya da atölye kapsamında üretilen alternatif Kartal Meydanı düzenlemesiyle ulaşan ziyaretçiler için, külliye içerisinde kalan etkinlikler, Bektaşi felsefesini anlatan ve deneyimleten açık, yarı açık ve kapalı mekanlar ile çeşitlendirildi; Kartal Meydanı’na doğru genişletildi. Bu sayede, ziyaret ve ibadet için gelen ve külliye içerisine kalan ziyaretçilerin, Hacıbektaş geneliyle ve Hacıbektaşlılarla iletişime geçmesi amaçlandı. Özetle Atölye, meydana konumlandırılan kartal heykeli odağında, Hacı Bektaş Veli Külliyesi’nden Dikilitaş’a uzanan ve Hacıbektaşlılar ile ziyaretçiler için buluşma odağı olabilecek bir meydan ile onu kuran deneyimsel ve mekansal bir kurgunun olasılıklarını aradı.

162

163

164

165

166

Kartal Meydanı Grubu Tasarımları

167

168

169

170

171

172

173

DENEYİMSEL MEKAN DÖNGÜSÜ | İlim Yolu Hacı Bektaş Külliyesi – Kartal Meydanı - Dikilitaş Hacı Bektaş Veli’nin felsefesinden yola çıkarak Kartal Meydanı’na deneyimsel bir mekân önerisi geliştirildi.

Meydan’ın konumu tasarımcıları yakınındaki Hacı Bektaş Külliyesi, Meydan’ın yukarısındaki cemevi ve Dikilitaş ile bir bağlantı kurmaya itti. Tasarımcıların “İlim Yolu” olarak adlandırdığı bir aksı bölgedeki yerlilere ve ziyaretçilerine tasarımsal bir öneri olarak sundu. Tasarım fikrinin kaynağı Bektaşi felsefesine dayandırılarak çizilen aks, Bektaşi felsefesindeki 4 rakamının önemini baz alarak tasarlandı. Felsefe, özünde dört kapı barındırmaktadır; toprak, hava, ateş ve su. Yaratılan aksı 4 ana kapıyla parçalayarak insanların bu felsefeyi daha iyi özümseyip anlamaları ve uhrevi bir yolculuğa çıkmaları amaçlandı.

“Kapılara ulaşabilmek için yollara ihtiyaç vardır. Aslında her kapı birer yoldur.” diyerek dört ana yolculuk aksı çizildi; “Toprak/Öz Yolu”, “Kader Yolu”, “Can Yolu” ve son olarak “Hayat Yolu”. İlk aksın durağı Hacı Bektaş Külliyesinden çıkmaktadır.

“Toprak/Öz Yolu” olarak adlandırılan bu aksta insanların ayağını toprağa basması istendi ki özü anlayabilsinler, toprağa bağlılıklarını, saygıyı özümseyebilsinler ve doğumun, can olmanın başlangıcı olan toprak ile organik bir bağ kurarak bütünleşebilsinler. İlk yolculuğu tamamlayan kullanıcıları “Kader Noktası” olarak belirtilen bir durağa getirildi. Durağın batı kanadında “Kader Yolu” olarak tasarlanan anıt aksı yer almaktadır, durağın kuzey kanadında ise diğer akslarla devam eden yolculuk kullanıcıları beklemektedir.

“Kader Yolu” ile insanlara bir soru yöneltilmektedir;

174

acılarının yolundan gitmeyi mi tercih edecekler? Yoksa Bektaşi felsefesinin özüne inmek üzere yolculuklarına devam mı edecekler? Durağı topraktan koparıp yükselti vererek bu karar aşamasında kullanıcılara yaşadıkları toprağa yukarıdan baktırarak bulundukları dünyayı üst ölçekten algılamalarını sağlamak ve anlamlandırmaları amaçlanmaktadır. Aynı zamanda engelli ve yaşlı kitle için de bir nefes alma durağıdır. İkinci aksı oluşturan “Kader Yolu” bünyesinde bir anıt müze kavramını barındırmaktadır. Kurgusunda Sivas ve Mamak katliamlarını ziyaretçilerine anlatan bir müze görevi bulunmaktadır. Ancak, insanlara birer hikâye gibi anlatılmaması gerektiği düşünülerek görme ve duyma duyularının daha ötesine geçilerek, acıları ve yaşananları ziyaretçilere deneyimleten bir aks olarak tasarlandı. Aks, kotlar arası indirilerek açık bir müze halinde düşünüldü.

Kullanıcıların “ateşi” hissedebilmeleri için dokunma duyularından yararlanarak soğuk beton duvardansa ısıtılmış metal duvarlar kullanıldı. Kaçışı ve kalabalığı hissedebilmeleri adına buzlu camlar ile aks donatıldı.

Böylece çevredeki insan gölgelerini görebilecekler fakat onlara dokunamayacak, seslerini duyuramayacaklar ve umutsuzluk hissini derinlerinde hissedebileceklerdi. Aksın amacı; kullanıcıları bilgilendirmenin yanı sıra özünde hissettirmek ve mimari elemanlarla deneyimletmektir.

Kartal Meydanı’na doğru devam eden üçüncü aks ise “Can Yolu”dur. Bireyin bu aksta kendi içsel yolculuğuna çıkıp birey ahlakı üzerine düşündürülmesi hedeflenmiştir.

Yükseltiden toprağın içine gömülen aks, bir tünel görevi üstlenmektedir. Dünyadan öze inen bu tünel giderek daralan bir yapıya sahiptir. Bu yapısıyla insanlara yalnızlık, korku ve sıkışmışlık gibi hisleri tattırır. Mimari eleman olarak Hacı Bektaş Veli’nin hayata, yaşama, bireye ve

ahlaka dair sözleri döşemeye kabartmalı olarak işlenmiştir.

Kendi içsel yolculuğunda adeta şapkasını öne alıp Hacı Bektaşi’nin sözlerini okuyarak özeleştirisini yapması ve Bektaşi felsefesine saygı göstermesi için kafası eğik bir şekilde yürütülmesi hedeflenmiştir. Yolun daraldığı ve ışığın neredeyse yitirildiği tünelin son kısmında kullanıcı ikinci durağın yer aldığı “yeryüzüne” ulaştırılır.

Tüneli bitirip aydınlığa kavuşan kullanıcı, konutların bulunduğu durağa çıkar. Kendi iç yolculuğunu tamamlayan kişi burada bireysellikten “aile” kavramına ulaşır. Çevresinde aileleri, komşuluğu, mahalleyi gören kişi yalnız olmadığını, cem olmayı, birlik beraberlik olgusunu ve paylaştıkça çoğalmayı görür. Aile kavramının önemi bu durakta kullanıcıya vurgulanır. Bireyden aileye açılan bu yolun son evresi “Hayat Yolu”dur.

Kullanıcı bahçelerden alınıp toprak üstünden ilerleyen bir tünele sokulur. “Hayat Yolu” diye adlandırdığımız son aks ile kullanıcı Kartal Meydanı’na varmak üzeredir. Bu yolculukta bireyin son olarak hayata dair etik ve ahlaki erdemleri sorgulaması istenmiştir. Aks boyunca kullanıcıyı çıkışa doğru yöneltecek olan yolun sonundaki kuvvetli ışık kaynağı aksın bitimini işaret eder. Tüm aks boyunca hayata dair geniş yelpazede uhrevi bir yolculuğa çıkan kullanıcı “Hayat Yolu”nu tamamlamasının ardından geniş bir açıklıkla, büyük bir parkın içerinde bulur kendini. Çocuğu ve yaşlıyı aynı anda gören kullanıcı saflığı, hayat gayesini, bir olmayı, pir olmayı deneyimler. Öze, aşka dönüşü bir çocuğun saflığında, bir yaşlının tecrübe ve bilgisinde bulur. Böylece son aşamada hayata dair sorgulamasını da tamamlayan kişi artık can olmuş, cem olmuş, pir olmuştur.

Bektaşi felsefesinden kendine düşen payı yaşayarak ve deneyimleyerek almıştır.

Berfu OKER

175

Sonia B. IRANI

06

DELİKLİ TAŞ

Semiha Sultan ERYILMAZ

176

1998’te lisans eğitimini Selçuk Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde, 2002’de Yüksek Lisansını “Küresel Kent ve Mekânsal Dönüşüm (İstanbul örneği)” başlıklı tezi ile Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü ŞBP Bölümü’nde, 2012’de Doktorasını “Mega Etkinliklerin Kent Mekânına Yansımaları Formula 1 Türkiye Grand Prix’i İstanbul Park Örneği” başlıklı tezi ile Yıldız Teknik Üniversitesi ŞBP Bölümü’nde tamamlamıştır. Şehir Planlama Tarihi, Şehir Sosyolojisi, Şehir Ekonomisi, Bilimsel Düşünce Tarihi, Bölge Planlama vb. alanlarda ders veren Eryılmaz’ın; Çocuk, Kadın, Küreselleşme, Turizm, Kentlerarası rekabet, Bölgesel Gelişme konularında çalışmaları olup Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde Yrd.Doç.Dr. olarak görev yapmaktadır.

Lisansını İsfahan’da Şehircilik, yüksek lisansını Tahran’da Kentsel Tasarım bölümünde tamamlayan Irani, eş zamanlı olarak 3 yıl boyunca plancı ve tasarımcı olarak özel şirketlerde çalışmıştır. 2014 yılında İstanbul’a yerleşmiş, İTÜ Şehir ve Bölge Planlama bölümünde doktoraya başlamıştır. Mekansal Sermaye ve Yaşam Kalitesi ile ilgili tez çalışmaları devam etmektedir.

Yaklaşık 1 yıldır Vizyon Atölyesi ve TAK Kartal ekibiyle birlikte kamusal alanlar üzerine rehberler hazırlamaktadır.

KATILIMCILAR Ayşenur YAZIMCI Karadeniz Teknik Üniversitesi Çağan DEMİR Yaşar Üniversitesi

Afife Nur ÖZKAN Pamukkale Üniversitesi Büşra KURT Dicle Üniversitesi Dilay KILIÇ Yaşar Üniversitesi

Duygu DERELİ Akdeniz Üniversitesi Ekrem ASLAN Dicle Üniversitesi Emre ARIKAN İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Gizem Melis ALBAYRAK Çukurova Üniversitesi Gülistan ÖZTÜRK Dicle Üniversitesi Hakan ÇİÇEK Dicle Üniversitesi İbrahim E. ÖZGÜR Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Kendal YILMAZ Dicle Üniversitesi Merve ÖZTÜRK Karadeniz Teknik Üniversitesi Sırrı AĞRAŞ Bozok Üniversitesi Ümit BASUK Mersin Üniversitesi

Ebru AVCI Yıldız Teknik Üniversitesi Elif YAZICI Ondokluz Mayıs Üniversitesi Fatma Nur ÖZER İstanbul Aydın Üniversitesi Gül Ecem ÇAM Ortadoğu Teknik Üniversitesi Gürkan ÖZKAN FMV Işık Üniversitesi Hatice BİDAN Dicle Üniversitesi İrem URAN Pamukkale Üniversitesi Merve ÖZ Bilkent Üniversitesi Sedat ASLAN Dicle Üniversitesi Sude BİDAN Yaşar Üniversitesi

177

178

179

180

181

“Tasarımcılar Kapadokya’da” Atölyesi, 79 üniversiteden 420 tasarımcı ile çeşitli kentlerden, alanında uzmanlaşmış proje yürütücülerini 06-09 Ekim 2017 tarihlerinde Kapadokya’da “Keşfet ve Görünür Kıl!” teması ile bir araya getirmiştir.

Her keşfin, büyük resmi daha anlaşılır hale getirdiği; kimlik, kültür, miras toplamından oluşan “yap-boz”u tamamlayacak bir parça daha eklediği; Türkiye’nin farklı coğrafyalarından tasarımcıların “yer”e özgü değerleri ve dinamikleri keşfederken birbirlerini de keşfettiği ve yaratıcı ürünler ile sonuçlandırıldığı “Tasarımcılar Kapadokya’da/Delikli Taş” hikayesi aşağıda anlatıldığı gibi gerçekleşmiştir.

Atölye İçeriği Tasarımcılar Kapadokya’da Atölyesi kapsamında; (1) Hacı Bektaş Vizyonu, (2) Kartal Otel, (3) Çiftlik, (4) Hacıbektaş Belediye Meydanı, (5) Kartal Meydanı, (6) Delikli Taş, (7) Dedebağ, (8) Beştaş, (9) Gülşehir, (10) Eski İzler, Yeni Çizgiler olmak üzere on adet program alanı belirlenmiştir. Ülke genelinden katılım sağlayan proje yürütücüleri ve tasarımcılar 06 Ekim Cuma günü Ürgüp ve Göreme’yi içeren Kapadokya gezisini gerçekleştirmişlerdir.

07 Ekim 2017 Cumartesi sabahı, Kartal Belediye Başkanı Op. Dr. Altınok ÖZ ve Kentsel Strateji Kurucu Ortağı, TAK Kadıköy, TAK Kartal ile Vizyon Atölyesi kurucusu A. Faruk GÖKSU’nun açılış konuşmalarının ardından tasarımcılar, grup yürütücüleri ile tanışmışlardır.

182

183

Ardından Hacıbektaş Veli Kültür Merkezi’nde, Hacıbektaş Belediye Başkanı Ali Rıza Selmanpakoğlu tarafından, katılımcılara; Türk İslam mutasavvıfı, büyük düşünür ve Horasan Ereni Hacı Bektaş Veli’nin felsefesi anlatılmıştır. Başkan Selmanpakoğlu, tasarımcılara; bireye, topluma, kente ve Kapadokya Bölgesi’ne, Hacı Bektaş Veli’nin felsefesinden yola çıkarak bakmaları konusunda paylaşımlarda bulunmuştur. Ardından Hacı Bektaş Veli Külliyesi ve Müzesi ziyaret edilmiştir.

Aynı gün saat: 13.00 sıralarında atölye kapsamında oluşturulan tematik gruplar, yürütücüleri başkanlığında program alanlarına hareket etmiştir. Delikli Taş Programı kapsamında; Endüstri Ürünleri Tasarımı, Kentsel Tasarım ve Peyzaj Mimarlığı, Mimarlık ve Şehir ve Bölge Planlama olmak üzere farklı disiplinlerden 26 tasarımcı yer almıştır. Üretim Süreci ve Yöntemi TAK Kartal ekibi, “Delikli Taş” atölyesinden “Beklenti”sini şu şekilde tariflemiştir; Alevilik kültüründe önemli bir yeri olan ve Hacı Bektaş Veli anma törenlerinde çok yoğun olarak ziyaret edilen Delikli Taş ve yakın çevresinin, insan davranışları incelenerek yeniden tasarlanması, Kentsel Tasarım Projesi ürünü ile birlikte Delikli Taş ve yakın çevresi tasarımı/düzenlenmesi, doğal peyzaja uyumlu etkinlik alanı, etkinlik tasarımı ve ürün tasarımlarının düşünülmesi.

184

Bu kapsamda Delikli Taş çalışma alanına ulaşıldığında öncelikle; tasarımcılar ile birlikte çalışma süreci tanımlanmıştır.

Atölyenin etkin ve verimli bir şekilde gerçekleşmesi, yaratıcı sonuç ürünlerin ortaya çıkarılması ve atölyenin nasıl yürütülebileceği üzerine tasarımcılar ile ön tartışma yapılarak, tasarımcıların alanda yapacakları “Deneyim Turu’nun” önemi aktarılmıştır.

Tasarımcıların etkin katılımı ile ortak olarak benimsenen yaklaşım felsefesi; bireysel mekân algıları ile dokunun sahip olduğu kimliği tüm unsurları ile keşfetmek olmuştur.

Bu bağlamda belirlemiş olduğumuz yol haritası şu şekilde aktarılabilir: Öğrencilerin hiçbir yönlendirme etkisinde kalmadan ve ön bilgilendirme olmadan, bireysel veya gruplar halinde hareket ederek, çalışma alanını keşfetmeleri, Önemli bir etkinlik ve toplanma mekanı olan alandaki kullanıcı ve ziyaretçi davranışlarını incelemeleri, Alanın dinamiklerini, sorun ve potansiyelini keşfetmeleri, Alana dair algıladıkları “EN”leri not etmeleri, Doğal ve yapılı çevredeki izleri takip ederek okumaları, algılamaları ve fark ettiklerini not etmeleri, Zihin haritaları oluşturmaları, Fotoğraf, video vb. görseller ile “AN”ı, “MEKAN”ı ve “DAVRANIŞ BİÇİMLERİ”ni, kaydetmeleri.

185

Benimsenen yaklaşım ve yol haritası, katılımcıların bir araya geldiklerinde fikirlerini tartışabilecekleri bir ortam hazırlamış ve yaratıcı sonuç ürünlerini şekillendirmiştir.

Büyük düşünür Hacı Bektaş Veli’den izler taşıyan Delikli Taş çalışma alanını tarifleyecek olursak; tarihi, kültürel ve doğal açıdan “mozaik” görünümüne sahiptir. Çilehane olarak da adlandırılan Delikli Taş, Hacıbektaş ilçesinin 3 km doğusunda bulunmaktadır. Hacı Bektaş Veli’nin bu mekânda halvette bulunduğuna inanılmaktadır. Ayrıca halk arasında bu delikten geçenlerin günahlarından arındığı yönünde bir inanç da yerleşmiştir. Delikli Taş alanı içerisinde; Zemzem Çeşmesi, Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre, Ozan ve Aydınların Anıtları ve çok amaçlı kültür merkezi bulunmaktadır. Bu anlamda Delikli Taş Atölyesi, tasarımcıların; sosyal ve kültürel anlamda bir çok şey keşfederek, kendilerini ayrıcalıklı hissetmelerini sağlayan bir ortam sunmuştur. Her yıl ekim ayının ikinci haftasında gerçekleştirilen Hacı Bektaş Veli’yi Anma Törenleri, bu bölge ve yakın çevresinde uluslararası boyutta kültürel bir festival niteliğinde kutlanmaktadır. Bu değerleri ile bölgenin, geçmişten gelen önemine bağlı olarak gelecek nesillere daha iyi aktarılması yönündeki gerçeği ortaya çıkmaktadır.

186

Tasarımcıların TANIMLI keşifleri sonucunda belirledikleri Bölgenin EN’leri;

EN

TANIMLI alan TANIMSIZ alan RAHATSIZ ED C yer SESS Z alan GÜRÜLTÜLÜ alan ÇOK KULLANILAN yer YALNIZ BIRAKILMI yer ÇOK TOPLANILAN yer GÖZDE yer

Ozanlar Yolu Kayan Ta A evi Horasan Heykeli Delikli Ta Alanı Satı Alanı ehitlik ve çevresi Kurban da ıtım alanı Delikli Ta ve Çe meler

Tasarımcıların ürettikleri kavramlar; Giri alanı Karga a (-) ve Otopark Ticaret Alanları Düzensizlik (-) Tanımsızlık (-) Çe me

ifa (+) Umut (+) nanç (+)

Delikli Ta

Sıra bekleyi (-) Karga a (-) Kirlilik (-) Dilek (+) Ümit (+) Adak (+) Ba ıbo luk (-) Zarar gören a açlar (-)

Dilek A acı

Kayan Taş A evi

ifa (+) Beklenti (+) Seyir alanı (+) Adak (+) Payla ım (+) Koku (-)

Kültür Merkezi Kent Mobilyaları ehitlik Aydınlar Gömütlü ü Türbe Ozanlar Yolu’nun son bölümü Yeme-İçme Mekanları

Horasan Anıtı

Beraberlik (+) Soyutlanma (-) Uyumsuzluk (-) Eklektik (-) Estetikten yoksunluk (-) Sessizlik (-) Yalnızlık (-) Kesinti (-) Tanımsızlık (-) Yardımla ma (+) Kefaret (+) Ho görü (+) ifa (+) Kutsal (+) Zemzem (+) Bakımsızlık (-)

187

Atölye çalışmaları kapsamında üretilen ürünler ise şu şekildedir: Tasarımcıların Alana Yönelik Sorun Tespitleri Fiziksel /Çevresel Sorunlar Etkinlik mekânının önem taşımasına karşın, girişinin tanımsız olması Otoparkın düzensizliği Ticari alanların düzensizliği Alanlar arasında bağlantı eksikliği Engelli, çocuk ve yaşlılara yönelik olmayan fiziksel yapı Yol dokusunun bozukluğu Doluluk-boşluk oranı dengesizliği Aydınlatma öğelerinin eksikliği, mevcut olanların estetikten uzak olması Kent mobilyalarının farklı illerden olması nedeniyle tasarım bütünlüğünün olmaması Yönlendirme tabelalarının içerik eksikliği, mevcut olanların yetersizliği ve estetik olmaması Toplanma alanlarının yetersizliği Dinlenme-oturma alanlarının yetersizliği Mutfak alanının yetersizliği, mevcut mutfağın bakımsız olması ve hijyen sorununun olması Mekânın topoğrafyaya uygun düzenlenmemesi Ağaçlık alanların değerlendirilmemesi Yeşil alanların tasarımdan yoksun olması ve bakımsızlığı Fonksiyon alanlarının (mutfak, yeme-içme, oturma vb.) bakı/yönelişindeki hatalar, hakim rüzgarın dikkate alınmaması Fonksiyon alanları arasında bütünlük olmaması, fonksiyonlar arası kopukluk nedeniyle verimsizliği ve etkin kullanılamaması sorunları Kültür Merkezi ve mutfak gibi farklı kullanışlara yönelik fonksiyonların birlikteliği İnanç turizmi için ziyaret edenlere yönelik, yakın çevrede konaklama imkânının olmaması Alan genelindeki anıtların yerleştirilmesindeki kurgu eksikliği, senaryo yetersizliği ve anıtların mekânda bütüncül bir yapı sergilememesi Bölge içinde “Ozanlar ve Aydınlar Yolu” olmasına rağmen tanıtıcı ögelerin olmaması Anıtların bakımsızlığı Çöp toplama alanlarının ziyaret mekânından izole edilmemesi Doğal ve yapılı çevrede kirlilik Koku Sosyal ve Kültürel Sorunlar Kültürel aktarımın yetersizliği Felsefi ve düşünsel aktarımın, sosyal boyutta görseller ve tanıtım araçları ile aktarılmıyor olması Tanıtımın üst ölçekte bir sorunsal olması, ülke ve bölge genelinde tanıtım eksikliği Kapadokya bölgesi’nin “tanınırlığı”nın gerisinde kalması, bu nedenle Kapadokya bölgesindeki turizm sektörünün mevcut canlılığından ve dinamizminden yararlanamaması Ozanlar ve Aydınlar hakkında; kültürel bilince yönelik bilgi, belge ve paylaşım olmaması

188

189

190

Delikli Taş Grubu Tasarımları

191

ANALİZ ÇALIŞMALARI 192

193

194

Delikli Taş Senaryo Paftası; Tasarımcılar, keşfettikleri alanın sorun ve potansiyellerinden, hikayelerinden, sosyal-kültürel ve mekânsal yapısından hareketle; kültürel ve mekânsal odakları, etkileşim mekanları ve stratejik akslar ile bütünleştiren bir “Senaryo Paftası” üretmişlerdir.

196

197

198

Delikli Taş Hikâyeleri; Tasarımcılar ayrıca çalışma alanındaki insan davranışlarını gözlemleyerek mevcut dinamikler ve zenginlikleri inceleyerek kentin geçmişinden taşıdığı kültürel izlerden hareketle, hikâyeler yazmışlardır. Delikli Taş ana teması altında; Hacı Bektaş Veli, Delikli Taş, Dedebaba, Ozanlar Yolunda “Yedi Ulu Ozan”, Hak’ka Yürümek, Dilek Ağacı, Dilek Taşı ve Aşure başlıklarında yazdıkları bu hikayeleri illüstrasyon ve çizimler ile görselleştirmişlerdir.

200

201

202

203

Gizem ÖZEROL

07

DEDEBAĞ

Aslı ALTANLAR

204

TAK Kartal Ekibi Nur DEVECİ IMRAK Ahmet Cem KÖSE

2001 yılında Abant İzzet Baysal Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü’nden mezun olmuştur. 2007 yılında aynı üniversitenin Fen Bilimleri Enstitüsü’nün Peyzaj Mimarlığı programında yüksek lisansını tamamlamıştır. 2015 yılında YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir Planlama Doktora Programı’ndan mezun olarak Doktor unvanını almıştır. 2010 yılında Amasya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde Araştırma Görevlisi olmuştur.

2011-2015 yılları arasında YTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya devam etmiştir. Aralık 2015’ten itibaren Amasya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır.

2014 yılında Anadolu Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölümü’nden mezun oldu. Lisans öğrenimi boyunca çeşitli öğrenci organizasyonlarına, workshoplara katılım sağladı. Kent ve mimarlık bağlamında farklı bakış açısı kazandığını düşündüğü UMÖB 12.5 Diyarbakır’ın ise organizasyonunda yer aldı.

2014 yılında İTÜ Mimari Tasarımda Bilişim programında yüksek lisans eğitimine başladı. Yüksek lisans eğitimi boyunca İstanbul’da mimarlık ofislerinde çeşitli projelerde çalıştı. 2017 yılından itibaren Amasya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde Araştırma Görevlisi olarak akademik hayatına devam etmektedir.

KATILIMCILAR Ayşenur ERDOĞAN Erciyes Üniversitesi Beste SOFUOĞLU Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

Ayça MELİKOĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi Begüm GENÇ İstanbul Üniversitesi Beyza Betül DÜNDAR İstanbul Üniversitesi

Beyza Nergiz ÖZTÜRK Erciyes Üniversitesi Büşra CEYLAN Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Demet ÇİMEN Fırat Üniversitesi Elvan KORUCU Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Esra GÜREL Orta Doğu Teknik Üniversitesi Gamze DEMİR Fırat Üniversitesi Gülşah Gözde BIÇAK İstanbul Üniversitesi Mert ERTEKEN Karadeniz Teknik Üniversitesi Merve Rozerin ÖZTÜZÜN Mardin Artuklu Üniversitesi Saliha HAS Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Uğur Baran SARIBAŞ Pamukkale Üniversitesi

Busenaz BİNGÜL İstanbul Üniversitesi Cansu ERDAĞ Namık Kemal Üniversitesi Duygu AYDIN Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Esra CENGİZ Fırat Üniversitesi Ezgi GÖKTAÇ Mersin Üniversitesi Gamze KAYA Necmettin Erbakan Üniversitesi Halim GÖKSU Orta Doğu Teknik Üniversitesi Merve KILINÇ KTO Karatay Üniversitesi Ömer EKİNCİ Mersin Üniversitesi Sidar ALIŞIK Mardin Artuklu Üniversitesi Yusuf ERKAN Nuh Naci Yazgan Üniversitesi

205

206

207

Şekil 1 Şekil 1. Arıcı Baba Türbesinden Görünümler (Özerol, 2017). Şekil 2. Şeker Pınar Çeşmesi (Özerol, 2017).

208

Şekil 2

209

DEDEBAĞ’IN HACIBEKTAŞ KÜLTÜRÜNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ “Tasarımcılar Kartal’da” etkinliğinin ardından; farklı kentler, farklı üniversiteler ve farklı disiplinlerden tasarımcıların; kentleri “Keşfet”me ve “Görünür Kıl”ma etkinlikleri kapsamında düzenlenen ikinci atölye çalışması 6-9 Ekim tarihlerinde Kapadokya’da gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu etkinlikte de; “Tasarımcılar Kartal’da” etkinliğinde olduğu gibi farklı coğrafyalarda eğitim gören ve yaşayan genç tasarımcıların, Hacıbektaş’ı ve Gülşehir’i belirlenen 10 tema üzerinden keşfetmesi, tasarım düşüncesi yoluyla sorunları anlaması ve çözüme yönelik farklı bakış açıları ortaya koyması hedeflenmiştir. Bu hedef çerçevesinde ortaya konulan temalardan biri 07 Dedebağ’dır.

HACIBEKTAŞ İLÇESİ VE DEDEBAĞ Hacıbektaş ilçesi adını, Türk ve İslam dünyasına çok önemli mesaj ve eserler kazandıran bir gönül adamı olan Hacı Bektaş Veli (1209-1271)’den almaktadır. Hacı Bektaş Veli öğretisi çerçevesinde gelişen Bektaşi Kültürü ile şekillenen Hacıbektaş ilçesi “insan”la “yer”in etkileşiminin tarihi kayıtlarının tutulduğu bir arşiv gibidir. Hacıbektaş ilçesindeki somut kültürel mirasa dair çalışmalar incelendiğinde ilçenin öne çıkan eserlerinin Hacı Bektaş Veli Külliyesi (Dergâhı) ile birlikte Kadıncık Ana Evi, Beştaşlar, Hırka Dağı, Minder Kaya, Çilehane vb. tarihi öğelerin olduğu görülmektedir. Ancak ilçede keşfe çıktığınızda öne çıkan bu tarihi öğelerin yanısıra; Bektaşi kültürünün kayıtlarının çeşme, türbe ve cami gibi diğer tarihi öğeler ile de tutulduğuna ve yaşatıldığına şahit olunmaktadır.(Baykaral, 2010:282) .

210

Bu nedenle Hacıbektaş ve Gülşehir ilçesinin tarihi ve kültürel değerlerini genç tasarımcılar ile keşfederek görünür kılmak soyut ve somut kültürel mirasın tanıtılması ve yaşatılması anlamında önemli bir adımdır. Çünkü tüm bu tarihi öğeler hem kentliyi, hem kenti hem de kentin parçalarını tanımlayan ve yazılı olmayan kentsel karakteristikleri, ve kimlikleri temsil etmektedir. Bu gerçekten hareketle farklı coğrafyalarda eğitim gören ve yaşayan genç tasarımcılar tarafından; Hacıbektaş ve Gülşehir’in, belirlenen 10 tema üzerinden keşfedilmesi ve görünür kılınması hedeflenmiştir. Bu kapsamda oluşturulmuş temalardan biri de Hacıbektaş ilçesinin önemli mesire yeri olan Dedebağ’dır.

DEDEBAĞ ÜZERİNE DÜŞÜNMEK VE YENİDEN TASARLAMAK DEDEBAĞ, zengin kavram ve semboller dünyasına sahip olan Bektaşi kültürünün önemli öğelerinden biridir. Hacıbektaş, ilçe merkezine yaklaşık 3 km mesafededir. Mesire alanında “Arıcı Baba” tarafından yaptırıldığına inanılan “Arıcı Baba Türbesi” ve “Şeker Pınar Çeşmesi” bulunmaktadır (Şekil 1; Şekil 2). Kurban ritüelinin Dedebağ’ın Bektaşi kültüründe yeri olduğu anlaşılmaktadır. Aynı zamanda Dedebağ, ilçe merkezine çok yakın olması ile modern dünyadaki karmaşa ve yarıştan kendilerini istekli olarak çekip, sakin, sessiz bir yerde doğanın tadını çıkarmak isteyen insanların rehabilite olduğu önemli bir doğal alandır. Başka bir ifadeyle Dedebağ, ilçe sakinlerinin kültürel yaşam tarzına cevap verebilen, yaşayan bir organizmadır.

Baykaral, S, (2010), Nevşehir’in Hacı Bektaş ilçesindeki Bektaşi Kültürüyle İlişkili Türk Eserleri, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55 (281-310).

211

Dedebağ, Hacıbektaş ilçesinin toplumsal ve gündelik yaşantının sürekli bir parçası olmasının yanısıra Hacıbektaş Veli Anma Törenleri ve Kültür Sanat Etkinlikleri için kullanılan ve yoğun ziyaretçi akınına uğrayan önemli kırsal mekanlardan da biridir.

DEDEBAĞ’I YENİDEN TASARLAMA SÜRECİ, YÖNTEMİ VE AŞAMALARI Bu atölye çalışmasında genç tasarımcılardan DEDEBAĞ MESİRE ALANI’nın kente sunduğu kullanım değerini de göz önünde bulundurarak, alanın çevresel bağlamına uygun bir senaryo üretmesi ve bu senaryoya dayanarak bir mekan kurgusu geliştirmesi beklenmektedir. Bu amaçla; İLK AŞAMAda; çalışma alanının kent bütünü içindeki yerini, kentin yakın çevresi ile fiziksel ilişkisini ve toplumsal önemini keşfedebilmeleri amacıyla çalışma alanı, genç tasarımcılar ile birlikte yerinde etüd edilmiştir. Bu bağlamda tasarımcıların, tüm duyularını kullanmaları, kullanıcılar ile iletişim kurarak kullanıcıların eğilimleri ve ihtiyaçlarını tespit etmeleri aynı zamanda yeri doğrudan deneyimleyerek keşfetmeleri ve mekanı algılamaları istenmiştir. İKİNCİ AŞAMAda; alanın yakın çevresindeki ulaşım aksları ve farklı kentsel işlev alanları ile olan ilişkisini ortaya koyarak çalışma alanı ile ilgili kısıtlayıcıları ve olanakları belirlemeleri,

212

ÜÇÜNCÜ AŞAMAda; çalışma alanı ile ilgili belirlenen kısıtlayıcılar ve olanaklar çerçevesinde tasarım ilkelerini ortaya koyarak öngördükleri işlevler doğrultusunda ihtiyaç programını oluşturmaları, DÖRDÜNCÜ AŞAMAda; belirledikleri ihtiyaç programına dayalı olarak önerdikleri açık, yarı açık ve kapalı mekanlar arasındaki geçişleri; fonksiyon şeması ve kavramsal mekan kurgusu hazırlayarak ortaya koymaları, SON AŞAMAda; bu kavramsal mekan kurgusuna, belirlenen ihtiyaç programında yer alacak fonksiyonlar için alanın doğal yapısını vurgulayan, kentsel mobilya önerileri geliştirmeleri istenmiştir.

Bu amaçlar çerçevesinde; çalışma grubunun DEDEBAĞ’ı yerinde keşfetmesi sağlandıktan sonra, alana dair ön bilgilerin ve önyargıların sorgulanabilmesine bir zemin hazırlanmıştır. Bu bağlamda; tasarımcılardan, mesire alanının bütününü düşünerek çalışma alanının bilişsel haritasını yapabilmeleri ve mesire alanının sınırlarını, çizilen çerçeve kapsamında sorgulayabilmeleri için MAHALLENİN EN’leri yöntemi kullanılmıştır.

213

Bu çerçevede katılımcıların; •EN çok dikkat çeken öğe, EN güzel manzara, EN etkileyici görüntüler, EN çok kullanılan mekanlar, EN kalabalık yer, EN değişik hissi veren yüzey gibi alanın OLANAKLARIna dair dikkatlerini çeken konular ile •EN rahatsızlık verici konu, EN büyük sorun, EN işlevsiz mekanlar, EN kötü görünümler, EN uyumsuz kullanımlar gibi alanın KISITLAYICILARInı ortaya koyan konuları; yazarak ve/veya çizerek belgelemeleri istenmiştir. “Mahallenin EN’leri” yönteminin uygulanması ile tasarımcıların alanın geliştirilebilir ve işleyen özelliklerini ortaya koymaları ve birlikte tartışmaları sağlanmıştır. Bu aşamayı; mesire alanının etkin kullanımı için çözüm önerilerinin geliştirilmesi ve tartışılması izlemiştir. Bu tartışmalar sonucunda tasarımcıların, DEDEBAĞ’ın daha etkin kullanımını sağlamak için ortaya koydukları tasarı ilkeleri; koruma-kullanma dengesinin sağlandığı sürdürülebilir çevre, tarihi kimlik ve bağlamların öne çıkarılması, tasarımda bütünlük, dört mevsim kullanım, yaya öncelikli bağlantılar, erişilebilirlik, güvenlik, esnek kullanıma olanak tanıyan çok işlevli ortak kullanım mekanları ve doğal yapıya uygun malzeme seçimi olarak özetlenebilir. Tasarım ilkelerinin belirlenmesinden sonra Dedebağ’ın rekreasyon tasarımına dair söylem ve kavramlar üretilmiş, uzlaşıya varılan planlama ilkeleri çerçevesinde sözel ve görsel ürünler ortaya konulmuştur.

214

215

Tasarımcıların üzerinde uzlaşıya vardıkları tasarım ilkeleri çerçevesinde öngördükleri işlevler; kamp alanı, piknik alanı, çok işlevli etkinlik alanı, meydan, meyve bahçesi, dinlenme alanları, kır kahvesi ve çocuk oyun alanlarıdır.

Tasarımcılar, özellikle çalışma alanının tarihi bağlamlarının ön plana çıkarılması gerektiğini vurgulayarak Dedebağ Türbesi’nin en önemli odak noktası olması gerektiği konusunda fikir birliğine varmışlardır. Bu amaçla ortaya koydukları kavramsal şemada, Dedebağ Türbesi ile meydan arasındaki ilişkinin çok belirgin bir şekilde kurulması gerektiğini ifade etmişlerdir. Benzer bir şekilde Şeker Pınar Çeşmesi’nin alanın ikinci odak noktası olduğunu vurgulayarak tarihi çeşmenin kamp alanı, piknik alanı ve meyve bahçeleri ile ilişkisinin kurulması gerektiği üzerinde ortak bir yargıya varılmıştır.

Alanın mevcut kullanımının parçacıl yaklaşımlarla üretilmiş olması, tasarımcılar açısından en önemli sorun olarak tespit edilmiştir. Tasarımcılar bu şekilde; birbirinden bağlantısız ve kopuk olarak oluşturulan birçok kullanımın, kullanıcı açısından belirsizlik, huzursuzluk ve kaos yarattığı savını ileri sürmüşlerdir.

Mesire alanının bu hali ile etkin olarak kullanılmasının mümkün olmadığı gibi alanda kullanıcıyı yönlendiren herhangi bir tasarım ve/veya kentsel mobilyanın olmamasının bu savı kuvvetlendirdiğini belirtmişlerdir. Bu nedenle tasarımda bütünlük ilkesi çerçevesinde; her kullanımın içerdiği işlevler çerçevesinde alansal büyüklüklerinin belirlenmesi, işlevler arasındaki bağın mutlaka kurulması gerektiğine dikkatleri çekmek istemişlerdir. Son olarak; doğal değerlerimizi hızla yitirdiğimiz günümüz dünyasında, doğal çevreler ile ilgili kararlar alınırken mutlaka koruma/kullanma dengesinin sağlanması gerektiğini vurgulayan tasarımcılar ortaya koydukları ürünleri doğal ve/veya doğaya uyumlu malzemelerden seçerek tasarlamışlardır.

Bu tür atölye çalışmaları genç tasarımcıların; - Merak etme, hayal kurma, gözlem yapma, araştırma ve ipuçlarını değerlendirmesi için yeni fırsatlar ortaya koyması, - Mesleki anlamda edindikleri bilgi ve becerilerini özgür iradeleri ile sınayabilmeleri, - Kısa süre içinde karar verme yeteneklerini geliştirebilmeleri, - Farklı meslek disiplinlerinden gelen tasarımcıları ve meslek disiplinlerini tanıyabilmeleri, - Sınırlar ve kısıtlar olmadan mesleki bilgilerini tartışabilmeleri, - Alternatif çözümler bularak problemlere eleştirel ve yaratıcı bir düşünce tarzıyla bakabilmeleri gibi olanakları sağlayabilmesi açısından oldukça önemlidir.

Bu nedenle DEDEBAĞ teması yürütücüleri ve çalışma grubu olarak “Tasarımcılar Kapadokya’da” etkinliğini düzenleyerek farklı coğrafyalarda eğitim gören ve yaşayan genç tasarımcıların kendilerini ifade etmesine olanak sunan Kartal, Hacıbektaş ve Gülşehir belediyelerine, TAK Kartal TAKımına ve bizlerle bilgi ve deneyimlerini paylaşan proje yürütücülerine teşekkürü bir borç biliriz.

216

217

218

Dedebağ Grubu Tasarımları

219

221

222

223

SIN

HAYAT MESİRE

MOLOZ YIĞINLARININ YERİ BURASI MI

DIŞARIDA KALAN TÜR

DİKİLİTAŞ MEVKİ

NIRLARI KALDIRIN

BU

E

DER

R YO AKI

?

MU

TIMIZDA BU KADAR SINIR VAR İKEN E ALANLARINDA SINIR OLMASI SİZE NE HİSSETTİRİYOR?

I?

MESİRE ALANINDA KALDIRIM :))

ÇEŞME

ÇINAR AĞACI

ARICIBABA TÜRBESİ

NEDEN BURASI? GEREKLİ Mİ?

RBE GÖRDÜNÜZ MÜ?

DİKİLİTAŞ MEVKİ

DEMİR KAPILI MESİRE ALANI GİRİŞİ

226

227

228

229

230

KENTSEL DONATILAR

231

232

233

234

235

236

237

Özlem KEVSEROĞLU

08

BEŞTAŞ

Deniz Diniz OZAN

238

TAK Kartal Ekibi

Deniz Taylan BATUR

2013 yılında İzmir Ekonomi Üniversitesi Endüstriyel Tasarım Bölümü’nden mezun olmuştur. Central Saint Martins’de Etkinlik Tasarımı ve Deneyim Tasarımı eğitimlerine katılmıştır. Çeşitli tasarım ve kültür kurumlarında görev almıştır. İstanbul Bilgi Üniversitesi Kültür Yönetimi Yüksek Lisans Programında tez çalışmasına devam etmektedir. Deneyim tasarımı, tasarım odaklı düşünme yönteminin kültür endüstrisinde uygulanması, etkinlik tasarımı ve festival deneyimi konularında araştırma ve çalışmalar yapmaktadır.

Özlem Kevseroğlu, İTÜ Peyzaj Mimarlığı’nı 2008 yılında tamamlamasının ardından İTÜ Kentsel Tasarım Yüksek Lisans programını 2011 yılında tamamladı. 2011-2014 yılları arasında peyzaj mimarlığının uygulama alanında ve Erciyes Üniversitesi’nde yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak çalıştıktan sonra 2015 yılında Şehir ve Bölge Planlama doktora programına dahil olan Kevseroğlu doktora tez aşamasında olmakla birlikte kültürel peyzaj, kent-kültür-toplum etkileşimleri, kentsel katmanlaşma, kentsel hafıza konuları üzerine çalışmayı planlmaktadır.

2014 yılından itibaren AGÜ Mimarlık Bölümü’nde Araştırma Görevlisi olarak görev yapmaktadır.

KATILIMCILAR Berfin ÖZMEN Mersin Üniversitesi Beste ÇAMLIYURT Uludağ Üniversitesi Elif DEMİR Dicle Üniversitesi

Aybüke ERGÜ Çukurova Üniversitesi Berfün KUZU Dicle Üniversitesi Büşra GEÇAL Ondokuz Mayıs Üniversitesi Elif Merve BUDAK Bozak Üniversitesi

Elif RÜZGAR Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fatma Sina ÇİFTÇİ Atılım Üniversitesi Hatice Kübra TEMİZ Amasya Üniversitesi Irmak AŞİT Beykent Üniversitesi Ozan YİĞİT Ondokuz Mayıs Üniversitesi Seçil MUNGAN Özyeğin Üniversitesi Şeyda KIRAÇ Uludağ Üniversitesi Tuğrul KORKMAZ Karadeniz Teknik Üniversitesi Yavuz Selim SULAN Abdullah Gül Üniversitesi

Emine Nur ACAR Uludağ Üniversitesi Gülsüm ABAN Namık Kemal Üniversitesi Havva SİNİR Dicle Üniversitesi Müberra KALENDER Maltepe Üniversitesi

Özge KOÇBULUT Abdullah Gül Üniversitesi Selvinur KURU Erciyes Üniversitesi Tugay YILMAZ Dicle Üniversitesi

Volkan LENK Mersin Üniversitesi Zeynep Büşra ÜNAL Yıldız Teknik Üniversitesi

239

240

241

242

243

Atölye çalışması süresince öğrenciler, yürütücüler eşliğinde Alevilik kültürünün bir parçası olan Beştaş bölgesini incelediler. Doğal bir oluşumla meydana gelen beş adet kaya parçasının, yörede uhrevi bir güce sahip olduğuna inanılıyor. Bu bölge zaman içerisinde adak adanan ve kurban kesilen bir yer haline gelmiştir. Taşların bir arada bulunması sebebiyle bölgenin ismi Beştaş olarak anılmaya başlamıştır.

Alevilik kültürünün bir parçası olan, yılın belirli günleri gerçekleşen ve festival coşkusuyla geçen anma törenleri, çevrenin sosyo demografik yapısının değişmesi sonucu gerçekleşen olumsuz olaylardan dolayı eski tarihlerinde yapılmamaya başlanmış. Önceki yıllarda cemevinde kurban kesim alanı bulunmakta iken günümüzde bu alanın kaldırılmasıyla sadece belediye mezbahasında kurban kesimi yapılmaya başlanmıştır.

Mezbaha dışında kesilen kurbanların, Beştaş’ta bulunan cemevinde pişirilmesine izin verilmemekte; ancak belediyede kesim yapıldığını gösteren belgeleriyle cemevinde pişirme işlemini gerçekleştirebilmektedirler. Genellikle insanlar Beştaş mevkiinde mum yakarak ve kumaş parçalarını tel örgülere bağlayarak dileğini dileyip ardından belediye mezbahasında kurban kesimini gerçekleştirip, cemevindeki ocaklarda etlerini pişirerek misafirlerine ikram etmekte; yaptıkları yemekleri “Lokma” olarak adlandırmaktadırlar.

Burada hem ibadetlerini gerçekleştirip hem de yemeklerini paylaşabilmektedirler. Bu alan, sosyal yaşamın bir parçası ve kamusal açık alan olarak kullanılmaktadır.

Bu kapsamda öğrenciler ile birlikte merkezden uzak olan bu bölgenin; kültürel mirasını göstermek, Alevilik kültüründeki önemini paylaşmak, Beştaş’la cemevinin ilişkisini vurgulamak ve Alevilik kültürünü tanımak isteyen kişiler için önemli bir yapı taşı olduğunun üzerinde durmak istedik.

244

245

Atölyenin amacı; katılımcıların, Beştaş’ın hikayesini keşfetmeleri ve keşfettiklerini farklı tasarım yöntemleriyle görünür kılmalarını sağlamaktı. Öğrenciler, atölye çalışmasının ilk günü, Kapadokya gezisi gerçekleştirdiler. İkinci gün ise Hacıbektaş gezisiyle başladı ve proje alanlarının keşfiyle devam etti. Beştaş ve cemevinin mekansal ve yaşamsal değerleri, katılımcıların belirledikleri yöntemlerle keşfedildi. Katılımcılar, çalışma alanına dağılarak fotoğraflar çektiler ve insanlarla sohbet ettiler. Bu süreçte Beştaş ile cemevi arasındaki mesafenin çok kısa olmasına rağmen (yaklaşık 1km) aralarında kopukluk olduğunu ve o bölgede herhangi bir bilgilendirme olmadığını gözlemlediler. Çalışma alanı gezisinin ardından katılımcılar, cemevinde çalışmaya başladılar ve keşfedilenlerin değerlendirmesini yaptılar. Çalışma alanının değerlendirilmesinden sonra ise deneyimlediklerini, düşüncelerini ve gözlemlediklerini hem sözel hem de görsel iletişim araçlarını kullanarak aktardılar. Aktarım sürecinin ardından her bir katılımcıdan, gözlemledikleri en önemli probleme dair bir soru cümlesi oluşturmalarını istedik.

Ortaya çıkan soruların gruplandırılmasının ardından en çok tekrarlanan iki ana problem başlığı belirlendi ve bu problemler doğrultusunda öğrenciler iki gruba ayrıldı. Her bir grubun belirlenen kavramlar doğrultusunda, analiz yapmaları ve fikir geliştirmeleri istendi. Öncelikli olarak her iki grup, tanımlanan başlıklar çerçevesinde beyin fırtınası gerçekleştirdi ve problemlerine alternatif tasarım çözümleri geliştirdiler.

246

Üçüncü günün sabahı, Kapadokya Kartal Otel tesislerinde “Beştaş” grubuna ayrılmış çalışma alanında, öğrencilerin beyin fırtınası sonucunda kararlaştırdıkları tasarım çözümlerini detaylandırmaları istendi. Kavramsal tartışmayı ve mekansal tasarım çözümlerini birleştirmeye yönelik bir çalışma süreci gerçekleştirildi. Anadolu’nun farklı kentlerinden gelen katılımcılar, farklı bakış açılarıyla ortaya yaratıcı öneriler çıkardılar ve keşfettiklerini görünür kılacak çalışmalar yaptılar.

Gruplardan ilki Beştaş’taki bilgilendirme eksikliğini gidermek için çözüm önerileri getirdi.

Diğer grup ise Beştaş ve cemevi arasındaki kopukluğun giderilmesi ve fiziksel çevrenin iyileştirilmesi için çözümler üretti. İlk grup; “Gönül Yolu” olarak adlandırdıkları, içerisinde bir kültür rotası barındıran yürüyüş ve bisiklet yolu tasarladılar. Bu güzergahın başlangıç noktasını, Hacı Bektaş Veli Türbesi ve bitiş noktasını ise cemevi olarak belirlediler. Yol boyunca Alevilik kültüründen öğeler ve bölgenin hikayesini içeren bilgilendirmeler tasarladılar. İkinci grup ise; Beştaş ve cemevi arasındaki kopukluğun giderilmesi ve fiziksel çevrenin iyileştirilmesi olarak belirledikleri problemler için çözüm önerilerinde bulundular.

247

Beştaş ve cemevi arasındaki kopukluğun giderilmesi için, her iki tarafında ağaçlar bulunan ve insanların dilek dilerken kullandıkları kumaş parçalarını, ağaçlar arasındaki fiziksel örtü elemanlarına bağlayabilecekleri bir yürüyüş yolu tasarladılar. Bu yolun adını “Dilek Yolu” olarak belirlediler. Belirledikleri fiziksel çevrenin iyileştirilmesi problemi için ise cemevindeki yeme ve içme alanında kullanılmak üzere modüler mobilya üniteleri tasarladılar. Tasarlanan mobilya üniteleri, mekanda bulunan mevcut strüktürlere, kavak ağacından elde edilen ahşap parçalar eklenerek modüler ve kişiselleştirilebilir ürünlere dönüştürüldü.

Tüm katılımcılar, araştırmaları ve önerileri ile tasarımın yalnızca bir ürün olmadığını, tasarımlarının oluşum sürecinde hikaye yazmanın, söylem ve kavramlar üretmenin ne kadar önemli olduğunu vurguladılar.

Katılımcılara, tüm TAK Kartal ekibine ve Kartal Belediyesi’ne teşekkürlerimizle...

248

249

250

251

252

Beştaş Grubu Tasarımları

253

254

255

258

259

260

261

262

263

GÜLŞEHİR

09

Deniz ALTAY BAYKAN

264

TAK Kartal Ekibi Oğulkan ERDEN

ODTÜ, Şehir Planlama Bölümü mezunudur. Doktorasını Paris’te EHESS’de, Kentsel Coğrafya Bölümü’nde tamamlamıştır. Bilkent Üniversitesi Kentsel Tasarım Bölümü’nde görev yapmakta ve araştırmalarını kentsel coğrafya, kentsel sosyoloji, kadın çalışmaları konularında sürdürmektedir. BM ve yerel yönetimlere projeler ve danışmanlık yapmaktadır. Paris’te Science-Po, ‘’Cities Back in Town’’ üyesidir.

EHESS/CETOBAC, IFEA ve Fransız Kültür desteği ile Ankara İmar Planı yarışmacılarından Mimar L.Jaussely üzerine gerçekleşecek serginin hazırlıklarını yürütmektedir. Meslek odaları ve sivil girişimlerin çalışmalarında gönüllü olarak görev yapmaktadır.

KATILIMCILAR Almira KANBUR Kadir Has Üniversitesi Aysun TANIŞ Ege Üniversitesi

Ali SAKAR Çukurova Üniversitesi Arzu ÇEVİK Kocaeli Üniversitesi Ayşegül AYDINCI KTO Karatay Üniversitesi

Berk Göksenin TAN İstanbul Bilgi Üniversitesi Bingül ÇAKACI Akdeniz Üniversitesi Celal ATAŞ Bozok Üniversitesi Ceren GÜL Altınbaş Üniversitesi Dilan DOMAÇ Uludağ Üniversitesi Fulya KIRBIYIK Balıkesir Üniversitesi Gizem YILDIRIM Hacettepe Üniversitesi Gülce MÜHÜRDAR Altınbaş Üniversitesi Merve Nur BARIN Anadolu Üniversitesi Merve YILMAZ Gazi Üniversitesi Mustafa ERMİŞ Beykent Üniversitesi Nursu BORAK Bilkent Üniversitesi Onur ASAR Anadolu Üniversitesi Pınar ARSLAN Fırat Ünivertsisi Selin Nur ÖZKAN Gazi Üniversitesi Şükrüye ÇİLTEPE Erciyes Üniversitesi Zehra Merve ÖZTÜRK Trakya Üniversitesi Zeynep ÖZKÖK Sakarya Üniversitesi

Beste ÇAMLIYURT Uludağ Üniversitesi Busenur DENİZ Çukurova Üniversitesi Cemre KÜÇÜKYILDIZ Amasya Üniversitesi Dicle YÜKSEL Ege Üniversitesi Esma ASLAN Gazi Üniversitesi Gizem ALİÇAY Gebze Teknik Üniversitesi Gökhan GÜNLÜ Uludağ Üniversitesi Kübra MUTLU Gebze Teknik Üniversitesi Merve ÇİLTAŞ Altınbaş Üniversitesi Meryem Nur ŞEN Haliç Üniversitesi Nida Nur YÜKSEL İstanbul Üniversitesi Ömer Furkan KÜÇÜK Amasya Üniversitesi Özgür SARI Balıkesir Üniversitesi Rümeysa ÇAKIR Amasya Üniversitesi Şevval SARICI Erciyes Üniversitesi Tarık Berat GÜZEL Atatürk Üniversitesi Zeliha ÜNAL Haliç Üniversitesi

265

266

267

268

269

Tasarımcılar, Kapadokya’da on farklı grup halinde çalıştı. Gülşehir çalışma grubu olarak biz çok şanslıydık, çünkü tüm organizasyonun yapıldığı kamp alanı; Kartal Otel, Gülşehir’de yer alıyordu. Bu sayede daha otelimize yerleştiğimiz anda, neredeyse odalarımızın pencerelerinden kuşbakışı Gülşehir’i izlemeye ve analiz etmeye başladık.

Program çerçevesinde, önce Kapadokya’nın önemli beldelerini ve doğal zenginliklerini gezme olanağı bulduk. Daha sonra Hacıbektaş’ta, Bektaşilik üzerine aydınlatıcı bir konuşma ve gezinin ardından, tüm gruplar çalışma alanlarında işe koyuldu.

Gülşehir grubu ilk olarak, Sadabad Parkı’nda toplanıp bir yuvarlak oturum gerçekleştirdi; “Beyin Fırtınası”.

Bu oturumda, Gülşehir hakkında ilk izlenimlerimizi tek tek ortaya koyduk ve ‘’Gülşehir yerleşmesine nasıl yaklaşacağız? Hangi çerçevede ve ne ayrıntıda çalışacağız?” soruslarına cevap aradık.

Program çerçevesinde, Gülşehir grubu için belirlenen çalışma alanları; St.Jean Kilisesi, kütüphane ve Camii Meydanı idi. Oysa yuvarlak oturumda, yerleşmeye ilişkin çok çeşitli saptamalar ve izlenimler ortaya atıldı. Bu nedenle; sadece meydana ve St.Jean Kilisesi’nin önünü düzenlemeye yönelik kıyı köşe projelerinin kenti canlandırmak için parçacı projeler olacağı, öncelikle kentin güçlü yönlerini değerlendiren bütüncül bir önerinin geliştirilmesinin uygun olacağı kararına varıldı.

270

271

Beyin fırtınası niteliğinde olan bu ilk oturumda öğrencilerin ortaya attığı kentsel sorunlar şöyle sıralanabilir: - Gülşehir, Kapadokya bölgesinde yer alan Ürgüp, Göreme, Avanos, Derinkuyu vs. yerleşmeleri gibi kültürel ve ekonomik bir rol yüklenememiştir.

- Yerleşmenin kendine özgü bir kimliği yoktur.

- Yerleşme, Kızılırmak kıyısında yer almakla birlikte, kent-ırmak ilişkisi kopuktur.

- Nevşehir Karayolu, kenti Kızılırmak’tan ayıran çok önemli bir kesiktir.

- Yerleşmeye en hakim coğrafi konumda bulunan Kartal Otel, Gülşehir’in en önemli öğesi olarak ortaya çıkarak kimliği zayıflatmaktadır. Yerleşme, sadece bir otel ile tanınmaktadır.

272

- Gülşehir, havaalanına çok yakın olmasına rağmen bu bir fırsat olarak değerlendirilememekte; havaalanı yolu, transit olarak yerleşmenin yakınından geçip gitmektedir.

- Gülşehir’de, Kartal Otel’in yer aldığı tepenin alt kısmına dağılmış olan “mağaralar”, görünmemekte ve turistik bir değer olarak kullanılamamaktadırlar.

Belirlenen bu sorunların ardından, Gülşehir için genel bir gelişme şemasının geliştirilmesinin daha yararlı olacağı kararına varılmıştır. Bu çerçevede çalışma grubu, biri sosyal diğeri ise fiziksel gözlem ve analizler yapmak üzere ikiye ayrılmıştır.

Bu çalışma için yarım günlük bir zaman ayrılmıştır. Yöntem olarak; drift, yerleşme sakinleri ile yapılan sohbetler, sokaklar, park ve kent meydanında yapılan fotoğraflama çalışması ile bölgeye yönelik yazılı kaynaklarda yapılan okumalar ve yerleşmenin tarihi ve turistik mekanlarında gerçekleştirilen gezileri sayabiliriz.

273

Gözlem ve tanıma sürecinin ardından; akşam çalışmasında, Gülşehir Belediye Başkanı ile ikinci bir yuvarlak oturum düzenlenmiştir. Bu oturum; öğleden sonra gerçekleştirilen gözlem ve analizlerin bir tür sağlaması niteliğinde olmuş; Belediye Başkanı’nın verdiği bilgilerle zenginleşerek çoğalmıştır.

Bu oturum, tasarımcı ile uygulamacı arasındaki bakış ve beklenti farkını ortaya koyarken taraflar arasındaki köprünün nasıl kurulacağı konusunun da düşünülmesine olanak sağlamıştır.

Bu toplantı sonunda 3 farklı öneri paketi yapılması kararına varılmıştır.

1. Yerleşme Şeması Geliştirme Grubu: YERLEŞME ŞEMASI 2. Gülşehir Kent Merkezi Grubu: MEYDAN 3. Gülşehir Tanıtım Grubu: GÖRÜNÜR ve TANINIR KILMA İkinci gün, üç alt çalışma grubu; tüm gün çalışıp aralıklarla biraraya gelip fikir alışverişinde bulunarak karşılıklı kritiklerle ürünlerini geliştirmişler ve toplu sunuşlarda yaptıklarını grup olarak aktarmışlardır.

274

275

276

277

278

Gülşehir Grubu Tasarımları

279

280

281

282

283

284

285

286

287

288

289

SADABAT PARKI

SAAT KULESİ

KARTAL OTEL VE KAYA EVLERİ AÇIK HAVA MÜZESİ

290

KIZILIRMAK PARKI

AÇIK SARAY

MANTAR KAYA

KÜTÜPHANE (KÜLLİYE)

ST. JEAN AÇIK HAVA MÜZESİ VE ŞAPKASIZ PERİ BACALARI

291

ÜRÜN TASARIMLARI

294

Kızılırmak kent bağlantısını güçlendirme önerisi

295

Sonat ÖZCİVANOĞLU

10

ESKİ İZLER, YENİ ÇİZGİLER

Gizem UÇAR

296

Marmara Üniversitesi ve çeşitli atölyelerde fotoğrafçılık eğitimi almıştır. Okan Üniversitesi Sanat Tasarımı ve Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü mezunudur.

Lisans eğitimi sırasında “Tasarım Topluluğu” adında bir topluluk kurmuş ve çeşitli organizasyonlarda yürütücülük yapmıştır.

“Biz İnsan mıyız?” adlı 15. İstanbul Bienali’nde görev almış ve sergilenmek üzere ekibi ile birlikte ürün tasarımında bulunmuştur. Şu anda da ekibi ile birlikte çeşitli sergi ve seminerler düzenleyerek mimarinin sanatla olan kolektif şuur bilincini öğrenci ve topluluklara tanıtıyor.

1991 doğumlu, Ankara’da yaşıyor. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nden 2015 yılında mezun oldu. Aynı sene ODTÜ’de Mimarlık–Bina Bilgisi’nde yüksek lisansa başladı, 2017 yılında TU / Eindhoven’da değişim öğrencisi olarak tez konusuyla ilgili çalışmalarda bulundu. Öğrenciliğinde ve mezun olduktan sonra ulusal ve uluslararası mimari yarışmalara katıldı, projeleri ödüle değer görüldü.

2003 yılında Muhteber ve Yusuf Demirtaş’ın atölyesinde resme başlamış, ilk olarak burada linol baskı çalışmıştır.

2012 yazında Mustafa Ayaz’ın atölyesinde yağlıboya çalışmış, 2016 yılında Hacettepe Güzel Sanatlar Enstitüsü’nde Hasan Kıran’ın atölyesinde ahşap baskı dersi almıştır. Yağlıboya, ahşap baskı ve kolaj teknikleriyle ürettiği eserleriyle karma sergilere katılmış ve “Uzaya Tüneyen Kedi Kömür” isimli çocuk kitabını resimlemiştir. Çalışmalarına ve eğitimine Ankara’da devam etmektedir.

KATILIMCILAR Abdurrahim PERVANE Mersin Üniversitesi Başak SARAL Maltepe Üniversitesi Beril ÖZELÇİ Özyeğin Üniversitesi

Adile Sümeyye ÇAKIR Selçuk Üniversitesi Bera Beckem CENGİZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Betül Gözde ÖNER Karadeniz Teknik Üniversitesi

Büşra KAYALAR İzmir Ekonomi Üniversitesi Çisem Nur YILDIRIM Kadir Has Üniversitesi Ecem ÖZGÖNCÜ Okan Üniversitesi Elzana BIBIC Uludağ Üniversitesi Enes UZUN Okan Üniversitesi Gizem ŞAHİN Orta Doğu Teknik Üniversitesi İbrahim ŞAŞKAN Uludağ Üniversitesi Melike ÖZEDİRNE Okan Üniversitesi Merve CÜRE Uludağ Üniversitesi Merve ZENGİNERLER Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Muhammed Ali AKIN Abdullah Gül Üniversitesi Neslişah KESİCİ Orta Doğu Teknik Üniversitesi Selin Naz AKÇAY Orta Doğu Teknik Üniversitesi Zülfiye Sacide ULU Bilkent Üniversitesi

Cemil SAĞER Okan Üniversitesi Dilan ABLUK Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Elif Dila ERGENEKON Orta Doğu Teknik Üniversitesi Emine Aybüke KARAASLAN Erciyes Üniversitesi Gamze DİNÇ Orta Doğu Teknik Üniversitesi Hazal Ebru ÇETİN Okan Üniversitesi Mehmet Salih ÖZALP Mardin Artuklu Üniversitesi Melis ÖZALTUN Maltepe Üniversitesi Merve OFLAZ İzmir Ekonomi Üniversitesi Mine TEMURALAY Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Muhammed KOCAMAZ Gebze Teknik Üniversitesi Sanem GÖRGÜLİÇTEN Orta Doğu Teknik Üniversitesi Senem KARAKAYA Özyeğin Üniversitesi

297

298

299

300

301

Bir Mekan Deneyimi Pratiği Olarak Haritalama: “Buradalık ve Şimdilik” Atölye Çalışması; Nevşehir’e bağlı Hacıbektaş yerleşiminde, güncel kentsel doku ve gündelik hayatın “haritalama” pratiği ile araştırılması. Ürün; Kişisel Haritalar.

Harita, mekânsal bir anlatıdır. Aynı zamanda kentsel ve mimari temsilin bir şeklidir. Bir haritacı ise “burada ve şimdi / orada ve o anda” bulunuşuyla mekânsal ilişkileri yeniden üretmekte ve yer değiştirme üzerinden değerlendirebilmektedir. Böylece, katılımcıların kentte yürüme eylemi mekan kurucu bir pratik; bu eylemin kent coğrafyasına yansıması yani kişisel haritaları ise mekanlaştırıcı bir anlatı olur. Üç bölümden oluşan atölye süreci; - Katılımcıların içlerinden geldiği gibi oyunsu/yaratıcı bir yolculuğa çıkmalarını, - Kişisel haritalama ile üretilen rotalar, izler ve imgelerin bir araya getirilip bir anlatıya dönüşmesini, - Katılımcıların kendi haritaları aracılığıyla kenti nasıl anladığını/anlamlandırdığını tartışmayı hedeflemiştir.

302

303

Bir harita nelerden ve nasıl oluşur/yapılır/yazılır/çizilir soruları düşünülerek atölye süreci üçe ayrılmıştır. İlk bölümde; haritalanacak arazide ilk yürüyüş gerçekleştirilmiştir. Hacı Bektaş Veli Türbesi’nden başlayarak yerleşkede kendi rotalarını belirleyerek dolaşan katılımcılardan yürüyüş esnasında ilk krokilerini ya da mekânsal diyagramlarını üretmeleri beklenmiştir. İkinci aşamaya geçildiğinde ise; katılımcılardan alanın gündelik hayatına dair verileri (miktarlar, uzaklıklar, kentin yeknesanlığından farklılaşan yapılar, heykeller, tabelalar, seyyar satıcılar…) ve kendi yürüyüş rotalarını kaydetmeleri (ölçekli arazi çizimi üzerine işaretleme, fotoğraflama, eskiz, hikayeleme vb.) istenmiştir.

304

Kentsel mekanın deneyimlenmesine ilişkin bulguların toplandığı bu süreçte kimi katılımcılar da kendilerine bir tasarım problemi belirleyip bu doğrultuda veri toplamışlardır. Arazi gezilerinin gerçekleştirildiği günün devamında, gün içinde toplanan veriler grup olarak incelenmiş ve tartışılmıştır. Atölyenin masa başında geçirilen son kısmındaysa gruplara bölünen katılımcılar haritaların isimlendirilmesi ve içeriğinin belirlenmesi üzerinde çalışmışlardır. Haritanın içereceği veriler, bir gün önce üretilen katmanlar arasından seçilmiştir.

Atölye süreci sonunda gruplar tarafından hazırlanan beş harita, Hacıbektaş yerleşiminin katılımcılar tarafından deneyimlenen gündelik hayatının mekânsal anlatısı olarak okunabilir.

305

306

307

308

309

310

Eski İzler, Yeni Çizgiler Grubu Tasarımları

311

312

313

315

318

319

320

321

324

325

TAK nedir?

TASARIM KATILIM

TOPLUM

326

327

2 PROGRAM BALONLARI Program balonları; öncelikler ve talepler dikkate alınarak Tasarım, Araştırma ve Katılım kategorilerinde sınıflanır.

1 FİKİR SEPETİ

Sorunlar ve beklentiler “TAK Kondu” lar ve TAK Gezici aracılığıyla fikir sepetinde toplanır.

TAKtik

Adımlar

7 UYGULAMA

Belediye ve/veya destekçilerin TAKdim edilen yada TAKdir edilen projelerin uygulanması için hizmet alım ortamı sağlanır.

328

3 AÇIK ÇAĞRI

Program, gönüllülük ilkesi ile açık çağrı yoluyla kamuoyu ve tasarımcılara duyrulur.

4 ETKİLEŞİM MEKANI

Çalıştay, etkinlik ve tartışma ortamlarında taraflar; belediye, mahalleli ve tasarımcı “TAK Gezici”, “TAK Kondu”larda buluşturulur.

5 TAKdimler

Ürünler, belli zaman dilimi içinde kamuoyuna ve belediye yönetimine TAKdim edilir.

6 TAKdir

Katılımcılar ve mahallelinin katılımı ile bazı program, projeler oylama ile TAKdir alır.

329

facebook.com/tasarimatolyesikartal facebook.com/tasarimatolyesikartal facebook.com/tasarimatolyesikartal instagram.com/tasarimatolyesikartal instagram.com/tasarimatolyesikartal instagram.com/tasarimatolyesikartal twitter.com/takkartal twitter.com/takkartal twitter.com/takkartal kartal@takortak.org kartal@takortak.org kartal@takortak.org www.takortak.org www.takortak.org www.takortak.org 0216 280 0216 280 58-57 58-57 0216 280 58-57

330