PLAN DOORONTWIKKELING BROEDPLAATS
NOORDWAL
INDEX VOORWOORD ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK VAN BEWAARSCHOOL NAAR BROEDPLAATS (1716 - 1830) NOORDERKERKHOFBEWAARSCHOOL NOORDWAL (1830 - 1949) PRINSES MARGRIET KLEUTERSCHOOL (1949 - 2007) CLUB- & BUURTHUIS ‘HET ANKER’ (2007 - NU) BROEDPLAATS/ ATELIERCOMPLEX NOORDWAL 117
VISIE ATELIERCOMPLEX NOORDWAL CULTUUR EN LEEFBAARHEID VAN DE WIJK MEER ATELIERS VOOR BETER “MAAKKLIMAAT’ HAAGSE KUNSTENAARS GEZONDERE GROENE WIJK BEHOUD VAN CULTUURHISTORISCHE ERFENIS WORTELS IN DE WIJK KUNST & CULTUUR VAN DE WIJK ENKELE VOORBEELDEN VAN PUBLIEKSGERICHTE ACTIVITEITEN & REALISATIE VAN KUNST- & CULTUUR PROJECTEN
TOEKOMST PLAN EEN BIJZONDERE BROEDPLAATS OP EEN BIJZONDERE LOKATIE WAAR WILLEN WE OVER VIJF JAAR STAAN WAT GAAN WE DOEN/ EN MET WIE GAAN WE DAT DOEN CURSUSSEN EN CULTUUREDUCATIE WINKEL GROENE OASE/ BUURTTUIN VERHALENHUIS (K)OOKKUNST BUURTFUNCTIE JONG TALENT
ARCHITECTONISCH PLAN ORGANISATIE & FINANCIERING ORGANISATIE OPBOUW FINANCIERINGSOPZET BEHEER EN EXPLOITATIE
COLOFON
VOORWOORD ‘We investeren in het creatief en innovatief klimaat door middel van broedplaatsen zoals Maakhaven, de Besturing en rafelranden’, zo lezen we in het college-akkoord ‘Vertrouwen op Haagse Kracht’. Noordwal 117 heeft zich de afgelopen jaren op voornamelijk eigen kracht ontwikkeld tot zo’n broedplaats, als een ‘rafelrand’ met allure. Het oude schoolgebouw en later buurthuis (1948-2007) is sinds 7 jaar een creatieve broedplaats waarin een tiental kunst- en cultuurmakers vanuit verschillende disciplines werkruimte hebben en culturele activiteiten georganiseerd worden. Met deze publicatie willen we laten zien wat we bereikt hebben, met heel weinig geldelijke middelen maar des te meer creatief kapitaal, en laten we zien hoe we de potentie willen en kunnen waarmaken om Noordwal 117 duurzaam te vestigen als bruisend kunst- en cultuurcentrum. Dit alles in samenwerking met partners uit de Haagse kunst- en cultuurwereld, uit de buurt, de gemeente en sociale en culturele ondernemers.
ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK NOORDWAL 15 MEI 2014 Dat een deel van die goede creatieve vibes komen omdat we boven op een begraafplaats liggen, wisten we al een tijdje. Dat het ging om een begraafplaats waar zeker 6500 mensen begraven liggen en wisten we nog niet. Dit was toch wel spectaculair genoeg om wat meer te weten te willen komen over de historie van ons pand en de omliggende grond. Deze lente kregen we bezoek van de dienst Archeologie van de Gemeente Den Haag. Zij vonden het gebied zo bijzonder dat zij besloten proefboringen te doen op de voormalige begraafplaats. TV West was erbij en filmde het. Het resultaat hiervan is te zien in het programma ‘Achter de scherven’.
Volgens Prospector/ geoloog Christiaan Rieffe was de aanleiding voor de proefboringen de onduidelijke staat van het grafveld. Om meer te weten te komen over de omvang en diepte van de begraafplaats zijn de proefboringen gedaan. Archeloog Peter Sokkel: “Uit historische bron weten we dat ze nogal moeite hadden met de graven. Want alles zakte maar. Ze moesten continu grond aanvoeren om het aan te vullen. Dus wat Christiaan zegt is dat het misschien wel zo is is dat ze het veen weggehaald hebben en dan gewoon zand erop hebben gestort”. Zoals de documentaire laat zien is het dus zo dat er nog menselijke botresten en relieken uit de gouden eeuw in de grond aanwezig zijn en dat het terrein daarom voldoende interessant is om verder te onderzoeken. Dit blijkt ook uit de onderstaande conclusies en aanbevelingen. Afkomstig uit het rapport Noordwal 117 t/m 327. Gemeente Den Haag Bureauonderzoek Archelogische waarden.
CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN UIT RAPPORT: BUREAUONDERZOEK ARCHEOLOGISCHE WAARDEN NOORDWAL 117 T/M 327 VAN DE GEMEENTE DEN HAAG “Om vast te stellen of archeologische waarden aanwezig zijn binnen het plangebied Noordwal 117 t/m 327 is door de afdeling Archeologie van de gemeente Den Haag een Bureauonder zoek uitgevoerd. Daarbij is vastgesteld dat het gebied archeologische potentie heeft. Dit is vast komen te staan op basis van de geologische ondergrond en historische bronnen. Hieruit is gebleken dat in en rondom het plangebied een kans bestaat op sporen van bewoning vanaf de vroege prehistorie. Zeker is dat er sprake is van activiteiten op het terrein vanaf de 18de eeuw. In het bijzonder gaat het hier om het Noorderkerkhof. De aard van de nieuwbouw is vooralsnog onbekend. Daarom wordt er hier vanuit gegaan dat het terrein in zijn totaliteit verstoord zal worden. De kans is reëel dat
daarbij de grond tot een aanzienlijke diepte geroerd zal worden, waardoor de nog aanwezige archeologie schade zal worden toegebracht. Om aanbevelingen te kunnen doen aangaande de omgang daarmee, is het noodzakelijk eerst de aard daarvan te bepalen. Om die reden acht de afdeling Archeologie het noodzakelijk om voorafgaande aan de bouw- en sloopactiviteiten een archeologisch Inventariserend Veldonderzoek door middel van proefsleuven (IVOp) op het terrein uit te voeren. Hiermee kunnen aard en kwaliteit van de aanwezige archeologische resten in beeld worden gebracht, welke als basis voor een uiteindelijk selectiebesluit dienen. “1 bekijk hier de volledige aflevering: http://youtu.be/76_cXR7O47U
1 Afdeling Archeologie Dienst Stadsbeheer Rapport 0831 Nordwal 117 t/m 327 Gemeente Den Haag/ Bureauonderzoek Archeologische waarden
VAN BEWAARSCHOOL NAAR BROEDPLAATS
NOORDWAL
KORTE GESCHIEDENIS NOORDWAL NOORDERKERKHOF (1716 - 1830) De grond waarop het huidige gebouw, ons atelierpand tussen de Bakkerstraat 327 en Noordwal 117, gelegen is, was van 1716 tot en met 1830 in gebruik als begraafplaats. Het lag aan wat toendertijd de Noordsingel van de stad werd genoemd en heette dan ook Noorderkerkhof. De hoofdingang van
Afb. Detail van kaart van Den Haag uit 1649, door Joan Blaeu
de `armen` genoemd.
BEWAARSCHOOL NOORDWAL PRINSES MARGRIET KLEUTERSCHOOL (1830 - 1949) De buurt rondom het kerkhof bestond uit heel armoedige huisjes, waarvan de bewoners ook een niet al te beste reputatie genoten. Leuk detail is ook dat de Noordwal in 1832 nog met schelpen was geplaveid. Toen, rond 1830, het kerkhof werd gesloten bouwde men op het terrein een school en rond de eeuwwisseling werden al de omringende huisjes afgebroken en vervangen door arbeiders woningen. Dit was voor de huidige buurtbewoners een teken dat ze geacht werden te vertrekken.
Afb. Noorderkerkhof 9nr 62) detail van kaart van Den Haag uit 1747, door Iven Besoet : gebied Noordwal 117
het kerkhof lag aan een landweg, die in het verlengde van de Snoekstraat liep. Het kerkhof is destijds aangelegd omdat men niet meer wilde dat mensen in en rondom de kerken begraven werden omwille van de stank en de besmetting van de grond. Toch was men niet bijzonder ingenomen met het nieuwe kerkhof omdat men het begraven in en rond de kerk toch `fatsoenlijker` achte. Bijgevolg werd het Noorderkerkhof, het kerkhof van
foto: Voormalige Bewaarschool Noordwal door H. de Bakker 1969
foto: Brug van de Veenkade (voorgrond) naar de Noordwal
CLUB- & BUURTHUIS ‘HET ANKER’ (1949 - 2007) De Prinses Margriet kleuterschool, ook bekend onder: Bewaarschool Noordwal, was in gebruik tot 1949 en deed daarna dienst als club- & buurthuis ‘Het Anker’. In 2007 werd het gesloten.
foto’s: Noordwal 61 (nu 117), club- & buurthuis ‘Het Anker’ Fotoburo Meyer, 1974
BROEDPLAATS/ ATELIERCOMPLEX NOORDWAL (2007 - heden) De gemeente heeft het pand in 2007 ter beschikking gesteld als atelierpand via STROOM. Vanaf die tijd is het de werkplek en projectruimte van beeldende kunstenaars, vormgevers, fotografen, dansers, musici, makers, doeners en denkers. Momenteel worden er door de Gemeente plannen ontwikkeld voor het kavel Noordwal 117 t/m 327 aan de randvan de Haagse binnenstad. Deze lopen uiteen van realisatie klus/ kavelwoningen tot sloop van aanwezige bebouwing en nieuwbouw. De kunst- & cultuurmakers van Noordwal 117 willen graag dat hun ateliercomplex behouden blijft en legt in het volgende hoofdstuk uit waarom het behoud belangrijk is voor de stad.
VISIE ATELIERCOMPLEX
NOORDWAL
BEHOUD BROEDPLAATS NOORDWAL LEVERT BIJDRAGE AAN CULTUUR EN LEEFBAARHEID VAN DE WIJK
Het is belangrijk dat juist het stadscentrum smaakmakende culturele broedplaatsen herbergt. Een plek in de stad waar creativiteit kan bloeien, waar verbinding gelegd kunnen worden en waar ook ruimte is voor stilte, wat deze tijd en deze stad nodig hebben. Noordwal 117 is de werkplek en projectruimte van een tiental beeldende kunstenaars, vormgevers, fotografen,
dansers, musici, makers, doeners en denkers. In deze broedplaats wordt zowel gewerkt aan publieksgerichteals niet publieksgerichte activiteiten. Noordwal 117 maakt in het hart van de stad een beweging van makers en doeners zichtbaar die waarden als ambachtelijkheid, echtheid en duurzaamheid vertalen in kunst en culturele activiteiten en zo de stad kleur en authenticiteit geeft. Wij denken dat
deze broedplaats daarom erg goed past in de doelstellingen van het gemeentelijke bestemmingsplan en juist een bijdrage kan leveren de cultuur en leefbaarheid van het Haagse stadscentrum.
past in de doelstellingen van het gemeentelijke bestemmingsplan en juist een bijdrage kan leveren de cultuur en leefbaarheid van het Haagse stadscentrum.
foto’s: Renate van Lamsweerde
Chris de Vis aan het werk in zijn atelier
REALISATIE MEER BETAALBARE ATELIERRUIMTES OP NOORDWAL STIMULEERT ‘MAAKKLIMAAT’ VOOR HAAGSE KUNSTENAARS Volgens de ateliernota ‘Ruimte voor de kunst’ is er veel atelierruimte nodig om het kunstkllimaat te stimuleren. Niet alleen voor beeldend kunstenaars, maar ook voor diegenen die de grenzen tussen kunstvormen opzoeken. Op Noordwal 117 verkennnen kunstenaars, fotografen, dansers, musici, makers, doeners en denkers de grenzen van hun eigen disciplines en die van nieuwe kunstvormen in beeld geluid en beweging. Hiermee stimuleert Noordwal 117 het ‘maakklimaat’ voor Haagse kunstenaars.
Het Noordwal 117 pand zou aan nog meer kunst- & cultuurmakers werkruimte kunnen bieden. Boven de ateliers aan de voorzijde van het 184 jaar oude atelierpand bevindt zich een etage direct onder de kap. Deze ruimte wordt momenteel niet gebruikt. Noordwal 117 ziet mogelijkheden om hier extra atelierruimtes te bouwen. Ook de algemene ruimte kan slimmer worden ingedeeld waardoor er mogelijk daar ook nog extra werkruimtes kunnen worden gerealiseed. Hiermee ziet Noordwal 117 kans om bij te dragen aan een goed ‘maakklimaat’ voor kunstenaars.
w w w. d e n h a a g . n l / h o m e / b e w o n e r s / t o / At e l i e r n ota-Ruimte-voor-de-kunst.htm
EEN GEZONDERE GROENE WIJK DOOR REALISATIE SEMI OPENBARE STADSTUIN TUSSEN BRICK-WALLS “Uiteenlopend wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een groene omgeving goed is voor de gezondheid. Groen kan worden gezien als een belangrijke randvoorwaarde voor de leefbaarheid en inrichting van de
openbare ruimte. Iedereen zou dan ook in zijn directe woonomgeving toegang tot groen moeten hebben. Wie in een groene wijk woont, voelt zich beter en bezoekt minder vaak de huisarts. Een groene omgeving vermindert stress, nodigt uit tot bewegen en het ontmoeten van buurtbewoners. Kortom, groen in de wijk is essentieel voor het verbeteren van de gezondheid van haar inwoners.”1 Ateliercomplex Noordwal 117 ligt midden in een woongebied met een hoge bevolkingsdichtheid en ‘brick walls’.
1 Een gezonde groene wijk, http://www.springzaad.nl/
Achter het oude schoolgebouw aan het water, bevindt zich een prachtige stadstuin met een monumentale kastanjeboom in het midden. Een tuin met een geschiedenis die ver teruggaat. Een oase van rust en groen. Noordwal 117 ziet kans om het laatste stukje groen tussen deze brick-walls te transformeren naar een unieke semi openbare stadstuin. Zo word er momenteel samen met DGJ Architects & Groende Helden stadskwekerij gewerkt aan een plan. GroeneHelden is een initiatief van landschapsarchitect Ward Maaswinkel en architect Daniel Jauslin van DGJ
Architects & Landscapes. Zij hebben tevens het ontwerp gemaakt voor de (nog te realiseren) Zeeheldentuin in de Tasmanstraat. Met de realisatie van deze semi openbare tuin ziet Noordwal 117 kans om een bijdrage te leveren aan de leefbaarheid van de stad en van de wijk Kortenbos. http://www.zeeheldentuin.nl/ http://www.groenehelden.com/ http://www.dgj.ch/project-types/
BEHOUD ATELIERCOMPLEX NOORDWAL DRAAGT BIJ AAN BEHOUD CULTUURHISTORISCHE ERFENIS Nieuwbouw op deze plek, doet afbreuk aan de authentieke uitstraling van de straat. Bovendien is het een aanslag op de leefbaarheid van de wijk en het woongenot voor de omwonenden. Ateliercomplex Noordwal 117 onderzoekt de mogelijkheid om het 184 jaar oude schoolgebouw de monumentenstatus te laten toekennen. Het doel van het toekennen van de monumentenstatus aan Noordwal 117 is het in stand houden van de cultuurhistorische erfenis voor het nageslacht. Noordwal 117 is nog een van de weinige panden die ons nog uit deze tijd bewaard zijn gebleven. Het is de wens van Noordwal 117 om het gebouw terug te brengen naar haar klassieke staat. Met geruite kozijnen, en prachtige details. Dit geld ook voor de interne staat. Met het behouden van het originele pand blijft ook het karakteristieke kunstwerk van Snoek aan de voorgevel bewaard.
impressie witte voorgevel met klassieke kozijnen
WORTELS IN DE WIJK NA 7 JAAR INVESTERING
De huidige groep kunst- en cultuurmakers deelt een geschiedenis met elkaar en zit in een vergevorderd stadium van zich wortelen in de buurt. Dit blijkt mede uit reacties van cursisten, bezoekers en buurtbewoners. Noordwal 117 heeft veel tijd en werk ge誰nvesteerd in het scheppen van de juiste omstandigheden om optimaal werk te kunnen maken (en samenwerken aan de verdere ontwikkeling broedplaats). Deze omstandigheden bouw je niet zomaar op een willekeurige andere locatie in de stad weer op. Verhuizing naar een ander tijdelijk pand zou afbreuk doen aan de nu opgebouwde banden die door voor de kunst- & cultuurmakers van Noordwal 117 heel belangrijk zijn.
PUBLIEKSGERICHTE ACTIVITEITEN NOORDWAL LEVEREN BIJDRAGE AAN KUNST & CULTUUR VAN DE WIJK In dit ateliercomplex zijn de afgelopen jaren niet alleen individuele werken gemaakt door de kunstenaars maar ook vele succesvolle samenwerkings
projecten en publieksgerichte evenementen gerealiseerd. De niet publieksgerichte activiteiten van Noordwal 117 betreft het persoonlijke werk van de kunst- en cultuurmakers. Hun activiteiten lopen uiteen van beeldhouwkunst, schilderkunst, muziek, dans, theater, film en fotografie. De publieksgerichte activiteiten betreft het diverse lesaanbod, de activiteiten in de projectruimte/ galerie van Noordwal 117 en de activiteiten van de grote tuin. In de projectruimte van Noordwal 117 krijgen kunst- en cultuurmakers de kans om individueel of gezamelijk kunst te maken en te presenteren. Presentaties worden gekoppeld aan Hoogtij, diverse festivals en individuele exposities. De kunstenaars, dansers
KABK EXPO: Skinny dipping in the void
en musici van Noordwal 117 geven les vanuit hun eigen atelier. Ateliers die de verbeelding prikkelen en de ideale omgeving scheppen voor creativiteit. Noordwal 117 vindt dat creativiteit een belangrijk ingrediĂŤnt is voor innovatie en reflectie. Zij ziet beeldende kunst, muziek en dans als een goede methode om creativiteit te ontwikkelen en met anderen te delen. Kunst en cultuur reflecteren en spiegelen wat er leeft in de samenleving en zijn daarom volgens Noordwal 117 een belangrijk middel om een positieve impuls te geven aan de buurt. De kunst- en cult uurmakers van Noordwal 117 dragen met hun activiteiten bij aan het boeien en verbinden van de creatieven in de brede zin van het woord. De buurt
Kortenbos-Zeehelden- Centrum is uitermate geschikt voor de publieksgerichte activiteiten van Noordwal 117. De ligging en het karakteristieke pand maken Noordwal 117 daarin tamelijk uniek in Den Haag. In dit kader ziet Noordwal 117 tal van mogelijkheden ter uitbreiding hiervan. In de nu volgende ... pagina’s tonen we een selectie van succesvolle geraliseerde projecten/ activiteiten die in de afgelopen op Noordwal 117 hebben plaatsgevonden. Compleet overzicht van gebeurtenissen en activiteiten: https://www.facebook.com/Noordwal117DH
VLO FESTIVAL
CREATIEF RECYCLE FESTIVAL SPECIAAL VOOR KINDEREN Met dit jaar als thema: DE MICROWERELD. Twee dagen lang is Noordwal 117 omgetoverd tot een groeiende microwereld waarin alles draaide om creativiteit, hergebruik en samenwerken, want om iets moois te
maken heb je vaak niet veel nodig, misschien wel iemand anders of juist iets dat je net in de prullenbak hebt gegooid! Onder begeleiding van kunstenaars en andere (hergebruik) experts zijn er verschillende workshops te volgen en werken we aan een groeiende VLOtastische tentoonstelling. Kom ook ontdekken hoe wonderlijk mooi de kleine dingen kunnen zijn en hoe weinig je nodig hebt om samen
foto’s VLO Festival Noordwal 117
iets bijzonder moois te maken! Deelnemers: Cis Deyl, Hanna de Haan, Michel Caes, Iris Scheffers, Chris de Vis, Farah Rahman, Zaddik Gentille, Esther Tamboer, Suzanne van Leeuwen, Iris Wassenburg, Jacek Futiacewicz, Lucia Contreras, o.a. Organisatie: Lucia Contreras & Hanna de Haan
Meer info: http://vlofestival.blogspot.nl/p/wlkom-bij-vlo.html https://www.facebook.com/Vlofestival
LO
V FE S
TI VA L
LO
V FE S
TI VA L
LO
V FE S TI VA L
SKINNY DIPPING IN THE VOID 3e JAARS EXPO KABK �De eindexamens naderen en we zijn allemaal weer nieuwsgierig naar de nieuwe aanwas. Ik begreep dat er op de KABK een tendens is buiten de gebouwen te werken en te exposeren iets
wat in mijn tijd niet gewaardeerd werd (om het zwak te zeggen). Wat schetst mijn verbazing als ik een uitnodiging krijg voor een presentatie bij mij om de hoek van leerlingen van het derde jaars (voorlaatste) 3D waaronder een viertal exchange-students die zo’n goede synergie ervaarden dat ze die naar buiten wilden brengen: laten we maar eens gaan kijken. Een levendig geheel dat wat doet verwachten voor het laatste jaar.
De synergie was niet echt voelbaar in die zin dat ieder voor zichzelf werkt en geen relatie aanging met de ander, maar het werk was de moeite waard om even bij stil te staan.� Posted on 12 juni 2014 by chmkoome 12 juni 2014 http://chmkoome.wordpress.com/2014/06/12/skinnydipping-in-the-void/
Deelnemers: Una Sigtryggsdottir, Xinwei Che, Zeno Beikircher, Okay Uzkan, Ciro Duclos, Janine van den Dool, Louis van Iterson, Balaz Toth
KA BK EX
PO
OP DE VULKAAN FESTIVAL Festival over Rijkdom & communities ontwikkeld door initiatiefnemers Juliette Santegoeds & Amanda Jansen. Festival op de vulkaan stimuleert actief burgerschap en creëert nieuwe waardeketens die de samenleving een impuls geven. Het Op de Vulkaan festival is onderdeel van het Franse Ouisharefest.
EEN DAGJE VULKANISEREN OP NOORDWAL 117 door: Hanna de Haan in Jegens & Tevens
Vulkanen, ik heb er alleen over gehoord. Ze ontstaan als twee aardplaten met elkaar botsen, de ene onder de andere schuift, smelt en met geweld dwars door de plaat erboven breekt. Soms zijn ze dood of slapen ze alleen, om vervolgens onverwacht tot uitbarsting te komen. Je weet het bij een vulkaan nooit helemaal zeker. En op een vulkaan al helemaal niet, want hoe gaat het gebeuren en
waarom en wat eigenlijk precies? Met deze vragen in mijn hoofd fiets naar Noordwal 117, om de eerste dag van het tweedaagse Festival Op de Vulkaan te beleven. OP DE VULKAAN Daar aangekomen heerst een ongevaarlijke drukte en blijkt de hitte plaats te hebben gemaakt voor een laagje vruchtbare vulkanische lava van kunst, politiek, muziek, maatschappij, dans, lekker eten en Binckse belofte. Deze broedplaats leeft. Verschillende ideeën, vragen, frustraties, utopieën en idealen rondom het thema rijkdom hebben elkaar hier ontmoet en blijken in een paar weken tijd de vorm te hebben aangenomen van een compleet festival. Een festival waarbij alles draait om nieuwe verbindingen en mogelijkheden, wanneer rijkdom vulkaniseert en toegankelijk wordt gemaakt voor iedereen. Met in de hal kunstwerken rondom het thema rijkdom en in verschillende ruimtes lezingen, waarin wordt gesproken over een nieuw economisch systeem; een nieuwe tijd waarin uitwisselen, delen, verbinden en samenwerken
centraal staan. Maar is dit alles niet een beetje te idealistisch en makkelijker gezegd dan gedaan; rijkdom voor iedereen en samen zullen we alles delen? Want wat is rijkdom eigenlijk en hoe kan er gedeeld worden als degene die iets te delen heeft daarover te onzeker is om het te kunnen delen of als degene die iets nodig heeft zich teveel schaamt om hulp te vragen? Ja, inderdaad, misschien idealistisch, maar waarom ook niet? Hier op de Noordwal bestaat het vandaag; een plek vol rijkdom aan mensen die iets te delen hebben en doen waar ze goed in zijn. En op de vulkaan blijkt angst geen optie, want niemand weet het hier helemaal zeker. Hier wordt gewoon gedeeld, omdat dit een plek is waar iets nieuws kan ontstaan. Onder de grote kastanjeboom in de prachtige achtertuin probeer ik van oud afgedankt apparatuur een volledig eerlijke claxon in elkaar te zetten. Helaas, het lukt niet. Het enige dat ik hoor, als ik de hoorn, waaraan ik een ballon heb bevestigd, dicht tegen mijn oor houd, is de zee. Dit is typisch een geval waarbij ik
opeens erg fan begin te worden van een ‘oui’-share economy. http://jegensentevens.nl/2014/05/op-de-vulkaan-festival-17-en-18-mei-2014/ http://2015.ouisharefest.com/fest2014 https://www.facebook.com/ events/1445369745702074/
D FE E V ST UL IV KA A A L N
O P
D FE E V ST UL IV KA A A L N
O P
D FE E V ST UL IV KA A A L N
O P
D FE E V ST UL IV KA A A L N
O P
D FE E V ST UL IV KA A A L N
O P
D FE E V ST UL IV KA A A L N
O P
GROEPSEXPO ‘ETEN OF GEGETEN WORDEN’ TERRA - VIVA Over deze expo: De kunstenaars benaderen het thema “Eten of Gegeten worden” uit heel verschillende invalshoeken: vanuit Griekse mythen, genot en verleiding, bevrediging van
lusten, eten als kunst. Wat gebeurt er in ons eigen lichaam nadat we het eten hebben genuttigd? Naast de overdaad aan kookshows en kookboeken en de vraag hoe voedsel wordt geproduceerd, komt ook onze verstoorde verhouding tot voedsel aan de orde. We omringen ons met te veel voedsel en eten ongezond. Dat resulteert in schuldgevoelens, angsten, boulimia, anorexia, obesitas, suikerziekte, zoutverslaving en hartinfarcten maar ook in honger elders op de aardbol. De
wereldbevolking dijt nog steeds uit. Bieden genetisch-gemanipuleerde voedselgewassen uitkomst als zoetwater schaars wordt of zorgen ze voor nieuwe catastrofes? Wat is onze verhouding tot voedsel? Dat willen we aan de orde stellen in een prikkelende, speelse expositie over dit onderwerp. Een expositie waarin het publiek wordt uitgedaagd om zoiets dagelijks als eten, eens anders te ervaren en beter te bekijken. Omdat het over voedsel gaat willen we niet
alleen de ogen prikkelen maar ook al de andere zintuigen strelen. Er zal van alles zijn om te proeven, te ruiken en te betasten. De tentoonstelling duurt drie weekeinden. Ieder weekend heeft een eigen thema. https://www.facebook.com/media/set/?set
EsS dDe EeNn OxXaA IIOO M B 么 DD DdAa DdAa SSTTUU g G Aa Aa YY MM CAaSs EM EM C
CCHH AALL
MAGDA MENDES PRESENTEERT CASA DA BÔXA ‘EEN REIS NAAR HET DORP WAAR IK VANDAAN KOM’ Gedurende twee weken verbleven de Portugese zangeres Magda Mendes en een aantal internationale muzikanten in april 2010 in het dorp Bairrada, in het hart van Portugal. Het leven in Bairrada kabbelt voort en ieder jaar komen er weer meer huizen leeg te staan. Dit is de plek waar Magda haar internationale ervaringen wil mixen met de magie van de plek waar ze vandaan komt. “Casa da Bôxa is de naam van het huis van mijn ouders. Een famillie die bekend stond om zijn vreemde gewoontes woonde hier generaties lang.
Het waren dromers, schrijvers leraren en muzikanten. Mijn grootvader richtte dit huis in als school waar hij, tachtig jaar geleden, mensen leerde lezen. In Bairrada betekent de uitdukking ‘jij lijkt op iemand van Bôxa!’ hetzelfde als ‘ben je helemaal gek geworden!’ Na acht jaar in het buitenland gewoond te hebben voelde ik de sterke behoefte om terug te keren en het verhaal, over mensen die zich anders voelen en daarom als raar bestempeld worden, te delen. Casa da Bôxa is een ode aan alle ‘Bôxas’ in de hele wereld.” Lokatie: Alchemy Studio van Noordwal 117 Organisatie: Nicole Jordan Magda Mendes, zang, percussie, akoestische gitaar Ward Veenstra, piano, portugeese gitaar, steel string gitaar. Udo Demandt, percussie teaser: https://www.youtube.com/watch?v=rydIo8tt9c4&feature=youtu.be web: http://www.magdamendes.com/
Y EM GE DIO H C TA U AL IX S Y ST M EM
CH
AL
ALCHEMY MIX STAGE MET INSTRUMENTMAKERS & DANSERS:
Jutu Zaddik Matteo Marangoni www.humbug.me/ Marie Guilleray marieguilleray.com/index.htm Wen Chin Fu www.wenchinfu.com Mariska de Groot: www.mariskadegroot.com
PROEFTUIN #01 ‘MOVING MATTER’
De proeftuin is een actuele ruimte waarin (het werk van) kunstenaars van verschillende disciplines elkaar ontmoeten. Het doel is ont-moeting en getuige te zijn van de ontwikkeling van een nieuwe relatie, organisch en ongepolijst.
Sculptuur, muziek, performance art en dans, in de ruimte. Bestaat er een gelijkwaardige relatie tussen de disciplines onderling? Hoe kunnen zij elkaar versterken of ontstaat er een conflict? Hoe gaan ze daarmee om? Een concreet onderzoek in de vorm van een performance op drie verschillende momenten in de tijd in dezelfde ruimte.
Beelden: Chris de Vis, Annabelle Schatteman. Performers: Zaddik Francis, Jade Hulscher http://www.annabelleschatteman.com/ http://www.chrisdevis.nl/
atelier Lucia Contreras atelier Annabelle Schatteman
atelier Chris de Vis
OPEN ATELIERS HAAGSE BINNENSTAD Open Ateliers in de binnenstad van Den Haag. Zo’n zestig kunstenaars hebben deelgenomen aan de Open Ateliers Den Haag in het eerste week-
end van oktober. Binnen de informele sfeer van het atelier van de kunstenaar waren bezoekers op zaterdag 4 en zondag 5 oktober tussen 11.00 tot 17.00 uur ook welkom op Noordwal 117 om kunstwerken te bekijken en kopen.
verkocht werk van Lili Berger atelier Annabelle Schatteman atelier Anke van den Berg
DEELNEMERS Annabelle Schatteman www.annabelleschatteman.com Lucia Contreras www.luciacontreras.com www.lucia-kinderkamerkunst.nl/ Chris de Vis www.chrisdevis.nl
Lili Berger www.liliberger.nl Anke van den Berg www.ankevandenberg.nl Gastexposant: Laura Abbink: www.lauraabbink.com
EXPO KARIEN HEIJTLAGER & MARIUS BAUER Marius Bauer en Karien Heijtlager exposeren al jaren samen in binnen- en buitenland m.n. in Italie. Marius schildert hollandse landschappen,bekend door zijn 5-luikDE WEG, en Karien maakt bronzen beelden in opdracht. Onlangs heeft ze voor een particulier een beeldentuin met 11 beelden ingericht en momenteel
heeft ze een opdracht van 9 portretten voor 1 familie. Haar vrije werk bestaat uit menselijke ontmoetingen en de daarmee gepaard gaande emoties. www.hwmariusbauer.com http://cargocollective.com/karienheijtlager
HOOGTIJ: INSTALLATIE LAURA ABBINK
Laura Abbink heeft een maand lang gewerkt aan een installatie in de projectruimte van Noordwal 117. Tijdens HOOGTIJ #2 liet zij het eindresultaat zien. Hoogtij is de culturele route
langs kunstenaarsinitiatieven, galeries en kunstinstellingen. en vindt vier keer per jaar op de vrijdagavond plaats in de Haagse binnenstad.
http://hoogtij.net/ http://www.lauraabbink.com/
b n aa les
CURSU N E S P RKSHO O W T ED 1 17 B I L A W D NOOR
SSEN
T UWAR 9 ES - DA.nl / 06 2410605 L R E D art w u a SCHIL w.d
stein Duijve Floris ilenaar en sch st n n e u k k end r of eft te t: Hij ge eginne n beeld . b a n v u n re g docen e hild leidin Of je r epen. n en sc Onder van vie e ! ro n n e st lg re k e n ĂŤ o u k an te de d n vari g baart eden v chillen eekse h rs -r jk e li s v e u Oefelin r o og urs eau vo ing. C je de m mie niv egeleid ontdek jk. acade ende b en op mogeli t pass ss d is e ie n rl b e e d nt hij anmeld erd be tijds a gevord Tussen ssen / le f ij v tot ur
EN TEKENFloris Duijvestein
ww
:30 u 0 - 21 di 19:3 uur enen : 21:30 ster: :30 ret tek 9 lesroo ur rt 1 o o p d en 1:30 u e/ 2 lo e w d 0 : o -m en 2 o 19:3 uur eren 1 : di / d 21:30 n e 0 ss - schild rsu 19:3 tatiecu e / do - orien di / wo atelier: - open
E LIJK W UIMTE is (beelden
VRIJ R
s t: Chri
docen
de V
ij n met werke d imtelijk len. Tij a Vrij ru ri te a e van m lg je h binatie Vis vo hris de t met k ij k naar C r aa ten m en. Hij opdrach bekijk ren te aan ie n a m er te g rd e v apje een st
ster: :00 u lesroo 0 - 22 is ag 19:3 risdev maand ww.ch w : fo in meer
bod
EELD N IN B
ENDE
ERKEN naar)
UZIE M N E , DA N S KUNST
meen co en of stelei, ste n k u k s, d a en l, w teriaa n beeld geen lier va fvalma et ate s geeft out, a t. Chri jzer, h en in h a de rk ta e ts w on chillen rij v rs ie t e d e v h rk op dens e vorm net en we it om al en d ig u a e ri je je te t om daag et ma en en helpt je g n in e z e ij e aanw t je m geeft ragen, beren. stelt v s te pro w u ie ts n ie f o n
ste nd kun
uur 16:00 3:30 l sdag 1 .n in is d v e | uur chrisd kunst@ s.nl /
K.
BEKIJK HIER HET ACTUELE LESAANBOD: http://noordwal.blogspot.nl/p/blogpage_10.html
zich bent west in ost en d bezig o n ie le d e s is tijl aal, s fw g tr a e n e e je ng c t bew waar ervari ia gerich eten, eigen ent. N ustzijn lote vo je m b o t w a e p m b o ta t da les Dit ia s een op nen N oelt op haam. n dans in v c e B li e Nia is u . jo je a is or an yog t. Het ttig vo ntratie stem v rts en e re a e c p l d n verenig ia o r ie c art naa k je iteit d t je je ans, m delen dus oo intens n help met d en han p een erdeel, epel e isteren eegt o jkste is lijk so ir’ ond lu ri te la n g s u n e c re s e je bew la g va te le s erbe akt je ardio je uit Het all ieder le een ‘c m, ma nodigt ugde, rgroot. heeft lichaa rdt ve an vre v o rkt je n. Nia w n te te a ro rs ro b e v min verg igen n je sta gen te et je e ogen e vermo den m gsverm verbin in te d u je o uith odigt uur je uitn 12:00 dat Nia 1:00 rdag 1 te za | weer. 0 uur
RKOUT
O NS - W NIA DA
:0 0 - 11 90,g ag 10:0 10 lessen: € enhaa | r: dinsd ,te 0 s spaced 1 o € /soma lesro les: m e o ss .c n: Lo book e ce jz a ri .f p www info: meer
TOEKOMST PLAN ATELIERCOMPLEX
NOORDWAL
EEN BIJZONDERE BROEDPLAATS OP EEN BIJZONDERE LOKATIE Een bijzondere lokatie, hartje Haagse binnenstad, maakt dat broedplaats Noordwal 117 een bijzondere plek tussen het huidige aanbod broedplaatsen inneemt. De meeste Haagse broedplaatsen zijn minder centraal
gepositioneerd, minder toegankelijk en aanzienlijk minder zichtbaar. Juist deze plek in de stad en de aard van het gebouw en tuin zijn uitermate geschikt voor interactie met de buurt. Een unieke kans om het Haagse stadscentrum te verrijken die niet onbenut mag worden gelaten. WAAR WILLEN WE OVER VIJF JAAR STAAN? Noordwal 117 wil zich in de komende vijf jaar verder ontwikkelen tot een
goed onderhouden, onafhankelijk multidisciplinair centrum voor kunsten cultuurmakers met betaalbare, goed gepositioneerde werkruimtes, een buurttuin en innovatieve (buurt) projecten. Een broedplaats open voor publiek, met galerie, winkel en gevariĂŤerd aanbod van tentoonstellingen, voorstellingen en activiteiten van diverse kunstuitingen, voor verschillende doelgroepen. Van jong tot oud kan je bij Noordwal 117 terecht voor muziek, film, dans. performances, ilustratie,
lessen, lezingen en leuke innovatieve (buurt)projecten. Noordwal 117 wil zich nog duidelijker gaan profileren als een multidisciplinair centrum voor kunst & cultuur en ontmoetingsplek die meedoet tijdens festivals en kunstroutes. Een multidisciplinair kunst & cultuurcentrum met een eigen persoonlijkheid en eigen initiatieven die zich met haar laagdrempelige interactie met de buurt duidelijk van andere kunstlocaties onderscheidt. Een plek waar je bijvoorbeeld een kijkje neemt
bij de huidige tentoonstelling terwijl je een kopje koffie drinkt of om kunst en handgemaakte voorwerpen te kopen. Een gezellige plek met een ingetogen bijzonder karakter die altijd iets nieuws of leuks te bieden heeft. Waar je als Hagenaars je bezoek graag mee naartoe neemt. WAT WE GAAN DOEN/ EN MET WIE GAAN WE DAT DOEN Noordwal 117 wil vanuit de eigen kracht van de kunst- en cultuurmakers de functie in en voor de buurt versterken en bijdragen aan culturele en maatschappelijke innovatie richting een energieke samenleving. Waar mogelijk doen ondernemende burgers het zelf in de buurt en in community’s van gelijkgezinden, daarbij ondersteund door een faciliterende overheid. Festival Op de Vulkaan & het Vlo Festival zijn voorbeelden van prikkelende publieke evenementen die een verbindende werking CURSUSSEN EN CULTUUREDUCATIE Het aanbod aan cursussen in verschillende disciplines (schilderen, ruimtelijk werken, dans, zang) wordt verder uitgebreid in samenwerking met scholen, andere organisaties en bewoners in de wijk. Ook worden er vanuit Noordwal 117 professionele creatieve cursussen en trainingen aangeboden aan organisaties in creatief denken, meervoudig kijken en succesvol improviseren. WINKEL De centrale ruimte biedt plek voor een winkel, waar kleinere kunstobjecten, handgemaakte producten en planten van de Stadskwekerij verkocht kunnen worden. Hier zou samengewerkt kunnen worden met ‘Mijn buurt handgemaakt’, makers uit de buurt kunnen in
deze winkel ook hun producten verkopen. Hiermee versterkt Noordwal 117 tevens de buurtfunctie. GROENE OASE/ BUURTTUIN In samenwerking met Groene Helden kan er een eetbare tuin met stadskwekerij aangelegd worden. Ook kan een deel van de tuin (rondom de boom) als stiltetuin fungeren en buurttuin aangelegd worden. De Zeeheldentuin kan als inspiratie dienen. De tuin wordt dan samen met de buurt ontworpen en aangelegd, overdag kan er gebruik van worden gemaakt, ’s avonds gaat de poort dicht. Dit zou bijdragen meer groen in Kortenbos, geen overbodige luxe in deze stenige wijk VERHALENHUIS Het Verhalenhuis brengt verleden, heden en toekomst van Zand en Veen samen in verhalen in woord en beeld. Het Verhalenhuis heeft de thuisbasis in Noordwal 117 en trekt van daaruit door de stad. Hierbij kan samenwerking worden gezocht met Verhalenhuis Belvedere in Rotterdam en PS Theater in Leiden, die met de Atlas van Leiden buurtprojecten doet. (K)OOKKUNST Rondom exposities, festivals en projecten is de keuken geopend en maakt eten en drinken deel uit van de programmering. Er wordt gekookt met biologische en/of lokale producten. Dit kan in samenwerking met EcoRevolte (geredde biologische groenten en fruit bereid door chefkoks) en Restaurant Restwaarde van mobiel projectbureau OpTrek. BUURTFUNCTIE Het kunst- en cultuuraanbod is deels toegespitst op de behoeften in de buurt. Dit geldt voor zowel de exposities als het cursusaanbod.
NOG IN ONTWIKKELING: ARCHITECTONISCH PLAN ORGANISATIE & FINANCIERING
ORGANISATIE OPBOUW FINANCIERINGSOPZET + BEHEER EN EXPLOITATIE
COLOFON Dit is een uitgave van Vereniging Noordwal, 2014 Readactie en Samenstelling Juliette Santegoeds Anke van den Berg Teksten Juliette Santegoeds Annabelle Schatteman Anke van den Berg Fotografie Haags Gemeente Archief pag. 04-09 Lili Berger pag. 74 Renate van Lamsweerde pag. 16-17 Anke van den Berg pag. 1, 10-15, 18-71, 76 Grafische Vormgeving Anke van den Berg