1
پٞ٤ٛ ٚحى کې ىُٓٞې ىپخ٣ښض پ ٚحړٙ
ُٓٗٞږ آٗي
ىهَ٣ذ حَُكٖٔ ٓؼ٤ي ُ٤ک٘ٚ ُٔړۍ ټٞک
2
ډحُۍ : ټٛ ُٞٞـٞ٤ٛٞحىٝحُ ٞط ٚچې پ ٚهپَ حُحى ح ٝهپِٞحک ٞ٤ٛحى کې ى ٘ٓ ٙٞ٣ظوذ حٓالٓی ُٞٔٝحکٗ ٚظخّ ى ؿٞړٛ ُٞٝڅې حٛ ٝخٗي ک. ١ٞ هَ٣ذ حَُكٖٔ ٓؼ٤ي ىٍٝژ ىٓزخٍکې ٓ٤خٗظې ٍٝ ٚٓٔ۱ځ ىحګٔض ىٓ٤خٗظې ُ ٕٓٔٓ ، ٕٚٓ۱کخٍ
ثنُ هللا اٌـصّٓ اٌـصُ١ مـٌ١ک: غٛاړَ ػػې ٌ١کٕې مـٌ١ک ٘غٗ پٛښتٕٗ ٚګـځ َٛچې ٛ٠ىّ١ـ ػٚمتبٔ ٛتٗ ؿا پ١ؼا ىٛې . ٖٚپٛښتٗ ػا ٖٚ چې تبمې ػ څٗ ٌٗ پبؿٖ اٌٚ ٚې ػ کـف ٞا ٚاِـ٠کب٠بٔ ٛػؿثبؿ تٗ ػعجـ ٌٗ ٚپبؿٖ ٚؿغٍٚ ٟامت ؟ پٗ ػې عبغـ پب٠ؼ ډاګ١قٖ کړَ چېِٔٛ :ږ ٔٗ ػ ٌٚنّيـ کـف ٞػؿثبؿ تٗ ا ُ٘ ٗٔ ٚاِـ٠کب٠ې ٔٛ١اکګـ ٚتٗ ػ څٗ اِت١بف ػ عپٍ ٌٛٛپٗ عبغـ ٚؿغٍ ٚ ٟا ِٛ ٗٔ ٚپٗ کې ػ ٘غٛی څغٗ ػ صکِٛت پٗ اِٛؿ ٚکې ػ ګډ ْٚکِٗٛ غٛښتٕٗ ػؿٌٛػٖ ،ا ِٛ ٗٔ ٚتـې څٗ ٔٛؿ ِبػ ٞاِت١بفات غٛښتً ،ثٍکٗ ػصقة امالِ ٟػ اِ١ـ ِزب٘ؼٚؿٚؿ صکّت١بؿ ػ ځبٔګړ ٞاٚفٛق اٌؼبػٖ پال ٞٚپٗ تٛګٗ ِ ٛعپً ٌٚل تٗ ػ مٌٛې ٛ٠ػامې پالْ ا ٚغـصٗ ٌٗ ځبْ مـٖ ػؿٌٛػٖ چې ػعپً امالِ ٟګٔٛؼ ا ٚامالِ ٟتضـ٠ک ٌٗ پبؿٖ ِ ٛپٗ کې ػ ٘١څ ډٚي اِت١بف غٛښتٕٗ ٔٗ ٖٚکړې ،ثٍکٗ غٛښتً ِ ٛعپً ػغٗ پالْ ػ عپً ٌٚل مـٖ ٍّ٘تٗ ىـ٠ک کړ ،ٚعپً ٌٚل ػ صمب٠م ٛڅغٗ عجـ ا ٚػ ٘ٛ١اػ ػ امتمالي ا ٚافاػۍ ػ غږ مـٖ ٘غٛې ؿا ّ٘غږ ٞکړ.ٚا ٚکٗ چ١ـې ٌٗ چب مـٖ ػ صقة ػ پبٌ١ن ٛپٗ اړٖ څٗ ىک ىتٌٚ ْٛـ ٞػ ٘غٛی ػ ىک ػ ٌٗ ِٕځٗ ٚړٌ ٌٗ ٛپبؿٖ ٘څٗ ا٘ ٚبٔؼ ٚکړ ٚا ٚػ پټٛ
3
ِٛاِـ ٚا ٚمبفى ٛٔٛپـ ځبی پٗ څـګٕؼٖ تٛګٗ عپً ػؿ٠ځ اػالْ کړِٔٛ ،ٚږ ٍ٘تٗ پٗ کبثً کې ِنإٌُ٘ ٓ١ ػې ٔمطې تٗ پٗ فغـػٖ ِتٛرٗ کړ ٞا ٚث١ـ ٛ١ٔٚاړع ٛٔٛمـٖ ِ ُ٘ ٛمپ ٕٗ١عجـٖ کړې ،چې پٗ ػې اړٖ کٛؿٔۍ أ ٚړۍ ٚاٌې عپـٔٚې ټٌٛې ګٛاٖ ػ . ٞڅـګٕؼٖ ػٖ چې ػا ػٔؼٖ ِٔٛږ ػ ثٙـ څغٗ پٗ ػِٚـٖ ښٗ اٚ چټکٗ تٛګٗ ٔٗ ىٛای تـ مـٖ کٌٛې ٌکٗ څِٛـٖ ِ ٛچې ٍ٘تٗ تـ مـٖ کړٖ . ُٓٗٞږ ى ٞ٤ٛحى ىؿ ٚؿٔ ِٙ٤چې ى ى َٞٗ٣کخُ ٞڅو٣ُ ٚخطٞٓ ٚى ٙک٤ږ ١پٞٗ َ٤ې ح ٝپ ٙٞ٣ ٚٗ ٙٞ٣ ٚرڼ ،ٚى ٗکَ حٝ ٝهض پ ٚريُٞٗ َٙٓ ٕٞی كخُض ځخٗظ ٚهپِ ،١ٞى ٗ ٙٞ٣خ ٖ٣ٍٝڅو ٚهال ٞ٣ ٚٗ ١ٞٗ ٙچې پ ٚرَ کې ٍٝ ٗښظې .١ٝى ٍٓٝخٗ ٞحٗـخٍ ،ى کٔٔٗٞظخٗٞىٍژ ْ٣طَ٤ې حٗٝخىٝىې ،ى ٓـخٛي ٞ٘٣طَ ٗخٓ ٚالٗيې ٞ٣ط ٍٞح ٝپ ٚطخٍ٣و٢ طٞګ ٚکَؿ٤ړٕ ٗظخّ ،ر٤خ ى ١خُزخٗ ٞپ ٚىُٝظ ٢حٓ ٍٝٞى ٗخ حٗ٘خ٣ې ح ٝىهِک ٞىٍټِ ٞىٍٝحٕ ٓ٘ځظٍ ٚحؿی ح ٝى ٛـې ٍٓٝٝظ ٚىح ىی ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ُٝ ،ٍٝك٘ض ،رَرَ٣ض ،ػخّ ٝژٗې ح٣ُ ٍُٝ ٝخطٝ ٢هض ٗژىې ٗ ٜٚکخٍ ْٛ پ ٍٙٞکړٍ ح ٝپ ُْٔ ٚکخٍ کې ٍٞ٘ٗٝص . ىح چې پوٞح څ ٚط ١َٞٗ٤ى طخٍ٣ن پخڼې پَې ډکې ى ،١ک ٚڅ ْٛ ٚىىې طخٍ٣ن ُ٣خط ٚرَه٣ ٚخ ه ٞپَى ٞ٣ى ٞ٣ ٗٔ َ٤ىښٔ٘خٗ ٚحؿَح ٟٞپ ٚهخ َ١ح٣ ٝخ پوپَِ٤ٔٗ ٞ٣ ٚحكـخٗ ٢کړ ٞ٣ى هپًِ ٞحط ٢كکَ،ٞٗٝه ٢ٓٞح ٝژر٘٢ ػٜز٤ظ ٞٗٞىؿ ِ٤الٗيې ُ٤کِې ح ٝپ ٙٞ٣ ٚرڼ ٙٞ٣ ٚٗ ٚرڼ ٢٣ ٚى ٙٞ٣حړم َٓ ٙهپِٗ ٚخٍٝح هٞحهٞږ ١ښُٝٞې ،حٝ رَ حړم ٣ی ىهپَ ٔٛيې ه٠خٝص ُٓ ٚوې ٓلک ّٞکړې ،پٍٞٛ َٛ ٚص ىح ٞ٣طخٍ٣ن ىی چې ُٓٗٞږ ٍح طِٗٞکې ر ٚپَې ه٠خٝص ک. ١ٞ پ ٚح٘ٓٝۍ َٓكِ ٚکې ٣ؼ٘ې ى ٕٔٓٓ ُ٣ږى ِ٣کخٍ ٍح پ ٚى٣وٞح٣ ،ؼ٘ې ٛـٝ ٚهض چې ٞ٤ٛحى ،پَط ُٚ ٚک ّٞر٘ٔټِ٤ ػِض ٗ ،ٚى رٖ ى ٗخٍٝح ح ٝؿخٛزخٗ ٚطړ ٕٝالٗيې ،ى َ٤ٔٗٞ٣پٝ ٚحکٔ٘ۍ کې ى ٓٔظ ٞػ٘خ َٝٛپ ٚرٔپ٘ ،ٚى حَٓ٣کخ٣ې ُرَځٞحک ى ه َٜح ٝؿ٠ذ ى ٓړ ُٞٝپ ٚهخ ،َ١ى ٛـٞی ى ٓٔظو ْ٤پٞځَ٣ ٢ؿَ الٗيې ٍحؿی ح ٝر٤خ ىؿ ٚپٞځُ ٢رَځٞحک ىىې ٞ٤ٛحى ى طَ پخطې حٗـخٍ حٞ٤ٗ ٝحک ُ ٚپخٍ ٙى ٗخټ ٞى ؿړٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝطَ څ٘ګ ى ٍٗٞې ٗړۍ ٞ٤ٛحى ْٛ ٚٗٝهپِې رٔپ٘ې طٍ ٚح ٝرَِ ٞٗ ،كخالص ډ َ٣څ ٚطزي. ٍٞٗ َ٣ ُک ٚڅ٘ګ ٚچې ر ٚى ٍٓٝخٗ ٞى حٗـخٍ پٝ ٚهض کې َ٣ٝک٤يٍ چې ى ٍُ ٢ٓٝرَځٞحک پٓ ٚوخرَ کې ه٤خّ ٗٗٞی ٗ ٚىی ځک َٛ ٚچَ٤ې چې ٍٓٝخٕ طِِ ٢ى ٛـ ٚځخ ٚ٣رَ٤ط ٚپٗ ٚخ ٗ ٚٗ ١ٞى ١چې ٗٔ ٚٗٞحٓ ٝؼخٍ ٣ې ى َٓکِ١ حٓ٤خ ٞ٤ٛ َ٤ٔٗ ٞ٣حىُ ٚٗٝک ٚه ٙٞ٤ح ٝروخٍحٍٝ ....ک ٍٞک٤يٍ ،پٔٛ ٚيې ډ ٍٝى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى حٗـخٍ پٝ ٚهض کې ٔٛ ْٛيح ىال َ٣ى َ٤ٔٗ ٞ٣کړ ُٚ ٞ٣هٞح ٝړحٗيې ک٤يٍ چې ى حَٓ٣کخ حٗ ٝخټٓ ٞوخرِ ٚى ټُٞې ٗړۍ َٓٓ ٙوخرِ ٚى ٙحٝى حكـخٗٔظخٕ رې ُُٝی ٞ٤ٛحى چې ٔٛيح ح ّٝح ّٝى ٍٓٝخٗ ٞى ُٝکې ٗ ٚهالٞٗ ٙی حٝر٤خ ىهپِٔ٘ځ ٢ؿ٘ګ ٞٗٞپٚ ٝحٓطٍٝ ٚحٕ ٣ٝـخړ ٗٞی ح ٝر٤خ پَې ى ١خُزخٗ ٞى ځٞحک ٞ٣ى ٍٝط ،ٞٗ َ٤حٝىٔٛيې ١خُزخٗ ٞپ ٚى ٍٙٝکې ى ُْٝڅو ٚى ٛـٞی ى ىكخع ٓٝخ َ٣ټٍ ٍٞح ټ ٍٞح ٝىر ٖ٤حُِِٔ ٢ؿخٓ ٢ٓٞکړُ ٞ٣وٞح پ ٚډ٣پ ٞګخٗ ٞکې ًه َٙ٤حٝ ر٤خ پ ٚرخٍٝط ٞحُ ٍٞٗ ٍُٝٞحِٓ ٝض هِغ ٓالف ٗٞٗ ٞپ ٚىې حٓخّ ِٓض ح ّٝىىې طٞحٕ ٗ ١َُ ٚچې ٞ٣ ځَ ر٤خ ى هپِې حُحىۍ ح ٝحٓظوالٍ ُ ٚپخٍ ٙىىې ٗړٞ٣حُ ٞځٞحک ٞٗٞپ ٚهالف ٝىٍ٣ږې ،ى رِ ٚحړه ٚىح َ٣ٝ ْٛ ک٤ي ٙچې ى حٝ ٢٘ٓٝهض پَٗ ٚح٣ط ٞکې ٣ُ ْٛخص ريٍُ ٕٞحؿِې ىې ،پوٞح ى ٍٓٝخٗ ٞىَ٣ؿَ پٓ ٚوخرَ کې ټُٚٞ ٗړۍ ى حكـخٗخٗ ٞطَ څ٘ګ ٝالړ ،ٙٝ ٙګخٗٝډ٣خٕ ٍٝٝح ٝى حٓالٓٞ٤ٛ ٢حىَٓٓ ٞٗٝظ ٚح ٝکٓٞک ،ه ٞح ّٝى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى َ٣ؿَ پٝ ٚهض کې ىح َٛڅ ٚىٍ٣يُی ،ګخٗٝډ٣خٕ ٗٞ٣ ٚحُې رٔپ٘ ٚح ٝکٓٞک ٗ ٚک ١ٞرِک ٚرَػکْ ر ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚهيٓض کې ىٞ٤ٛحى ىحُحىۍ ى ؿٍٞځ٘ګ پ ٚهالف ىٍ٣ږې چې ٔٛيحٓې . ٍٞٗٝ ْٛرِک ٚىٛـٚ څ٣ُ ٚٗ ٚخص چې هِکٍٝ ٞط ٚطزِ٤ـخص کُٗٞٓ . ٍٞږ ګخٗٝډٞ٤ٛ ٞ٣حى ٞٗٝچې څٝ ٚکړٍ ٛـ ٚىٛـٞی ى طخٍ٣ن ٙٞ٣ رَه ٚى ٙچې ى ټ ُٞٞطَ ٓو ٚى!!! ١ ه ٞى حَٓ٣کخُ ٢٣رَځٞحک ى ٗٞ٤حک ح ٝحٗـخٍ څوٍ ٚح پي٣وٞح َٗح٣ط ٞح ٝكخالط ٞى ىؿ ٞکړ ٞ٣طزِ٤ـخص رِٔ٘ګٚ ػخرض کړٍ .ح ّٝىحىی ى ٕٓٔٓ ّ کخٍ ٗٔ٤خٍٝ ٢٣حٕ ىیٛ .ـ ٚحَٓ٣کخ ٢٣ژڼٗ( ٢ـ ٢ٗٞحِٛ ٝکخٕ ) چې ى حكـخٗٔظخٕ ى پٞ٤ٗ ٍٙٞحک ُ ٚپخٍٍ ٙحؿِ ٍٝٝ ٢حٛ ٝـٞی چې ى څٍٝ ٞځ٘ۍ ٝحکٔ٘ۍ ى طَالٓ ٚک ُٞٞپ ٚهخ٣ َ١ې ى ٔٛيې حَٓ٣کخ٣ی ژڼ ٞى پ٤خى ٙپٞځ ٍُٞ ٍٝرُٞی ٝح ٝرٔپ٘٣ ٚې ٍَٙٓٝکړې ٙٝح ّٝىې پخ ِٞ٣ط٤ٍٓ ٚيُ ٢چې ٗ ٚهٞ ىحكـخٗٔظخٕ ىحٞ٤ٗ ٢ٔ٣حک ٗٗٞی ىی ح ٚٗ ٝر ٚىىٝی ِٓګ ٍُٙ ٞٗٞپ٘ٓ ِٞٓٝ ٚزخٍ پٞځ ٚٗٞپ ٚىې هخىٍ ٗ٢ چې ىىې ٞ٤ٛحى ُْٝى هپِې ؿالٓۍ پ ٚکړ ٞ٣کې ٍَٓ ٙح ٗ ٝښِ١ . ١ٞز٤ؼې ى ٙچې ٛـٞی ىې پخ ِٞ٣طٔٛ ٚې پٔٛ ٚې ٗ ٚى٤ٍٓ ١يُی ،رِکې ى ٛـٞی پٓ ٚوخرَ کې ى ؿٜخى ح ٝحُحىۍ ٓ ٞ٣ظَ ؿٍٞځ٘ګ ٍٝحٕ ىی چې پٚ ُٓٞړ ٞ٣کې پَې ٔٛې چې پ ٚکخٍ ٍٝٝرخ ٚٗ ٍٝک٤ي ،ٙرِک ٚح٣ ّٝې پوپِٞ٤ٗ ٚحکګَحٕ ح ٝپٛ ٚـٞی پٍٞې حړٗٝي ٙحكـخٗ ٢کړۍ ىح ٓ٘ ٢ح ٝپ ٚډحګٝ ٚح ٢٣چې ى ٞ٤ٛحى حٓ٘٤ظ ٢كخالص ډ َ٣هَحد ى ١حٍٝ ٝځ پٍٝ ٚځ ى ښٚ ک٤ي ٝپ ٚځخې ح ٝى پٞځ ٞٗٞى ډَ٣ښض پ ٚځخې ى هَحر٤ي ١ٍُٞ ٝطٍٝ ٚحٕ ىٔٛ . ١يح ٖٗ (ىٓې ٓ ) ُٚٔٔٞ٣ې ى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٞٗٞى ؿَ٘حٍ ٓک کَٓټَ ٛـ٘٣ٝ ٚخ ُٓٞظِ ٚچې ى کَُ ١ى ٍٝطګ طَ ٓو ٢٣ ٚپ ٚحَٓ٣کخ کې پٚ
4
ٓ ٙٞ٣طزٞػخط ٢ک٘لَحْٗ کې حٛ ،ٍُٚٝٝـ ٚپ ٚډح ګ َ٣ٝٝ ٚچې ىحكـخٗٔظخٕ حٓ٘٤ظ ٢كخالص ر ٚى ُ٣خط ٞځٞحک ٞٗٞى ٤ٍُٝږُ ْٛ ٍٞٗ َٙٓ ٞکړک٤چٖ ٗ ..... ٢ىح ىىې ٓؼ٘ې ٍٝک ١ٞچې ىح ٗٞ٤حکګَ ٗ ٍٞىىې ٓال ٓخطٗٞک ٢ؿ٘ګ طٞحٕ ٗ . ١َُ ٚطَ څ٘ګ ٣ې ىىې ٗٞ٤حکګَ ٝحكـخٗٓ ٢الطړ ْٛ ١ح ّٝى ٗٞ٤حک ٗٓ ٚظړ ١حٓ ٝظٓٞخٗٓ ٚؼِ٤ٓٞږ،١ ىح پ ٚىې هخ ٚٗ َ١چې ٛـٞی ط ٚى هپَ ٞ٤ٛحى ى حُحىۍ َٓ ٙک ٚ٘٤ٓ ٚٓٞپ٤يح ٗٞې رِک ٚپ ٚىې هخ َ١چې ٍٗٞ ٗٛ ٞـٞی هپَ حٍُښض ُ ٚالٍٓٝ ٚکړې ٓ .خط ، ٚکخرَ طُٓ ٚخ ىٓلَ پٝ ٚهض کې ٙٞ٣ ،ډُٞ َ٣ړپٞړ ١چخٍٝحک٢ َ٣ٝٝچې ( ٓٗٞږ ٗ ٍٞىىٝی َٓٓ ٙظړی ،ٞ٣ىٝی حُٗٞٓ ّٝږ (ىٓـخٛي )!!ٞ٘٣پ ٚحړٝ ٙح ٢٣چې «ٓٗٞږ ى ىٝې څو ٚىحٓې کخٍ ٝحهٔض ُک ٚڅٞک ٢٣چې ى پ٤پٔ ٢ى ه ٢١ٞڅو ٚحهِ ، ٢پ٤پٔ ٞٓ ٢طَې ٝڅښِ ٚحٝ ط٘ ٚه١ٞۍ ٢٣پخط ٚىُ َٙٛ ،ٙلظ ٚچې ٝؿٞحړ ٝحٔ٣ظ٣ ٚې هطخ کُٞې ٗ »......... ٞىٛـ ٚپٓ ٚظَګ ٞکې پٚ ىې هزَ ٙرخٗيې ى حٝښک ٞڅخڅکٍ ٢ح پ٤يح ٗ... ٍٞ ح ّٝرُٗٞٓ ٚږ ٍٝڼ حٗي٤ُ ،١کٞحالٕ ح٤ٓ ٝخٓ ٢څ٤ړٗٝک ٢ى ٞ٤ٛحى ٟٝؼ ٚىىٍ ٞ٣څو ٚپ ٙٞ٣ ٚكخُض کې طَ څ٤ړٗې الٗيې ٗ. ٢ٔ٤ ُٓٞړی ىح چې ٞ٤ٛ :حى ٔٛيح ح ّٝى ٓوض حٓ٘٤ظ ٢رلَحٕ َٓٓ ٙن ىیٗ ،ژىې پَ ټٞ٤ٛ ٍٞحى ؿ٘ګ ِٓٔ ٢ىی، ٍٝ َٙٛځ پُٔ ٚګ ٞٗٞکٔخٕ پ ٙٞ٣ ٚح ٝرَ ٗٝ ّٞژٍ ک٤ږ ،١ى پښظ ٕٞطٞکْ َٗٔ ٝژٍٗٝ ٚحٗ ٚى َٛ ،ٙچَ٤ې چې ٣ې پ٤يح ک ١ٞى ١خُذ ،كِر ٢ح ٝحُوخػيې پ٣ ّٞٗ ٚې پَط ُٚ ٚپٞښظ٘ې ٗٝ ،٢ٔ٤ژٗ٣ ٢ې ،ښځې ٣ې رې آرَ ٝک ،١ٞکٞچ٘٤خٕ ٣ې پٜٗ ٚخىص ٍٓ ،١ٞکِ٣ ٢ې رٔزخٍ ١کٍُ ،١ٞحػض ٣ې ُ٘ٓ ٚځٝ ٚړ . ١طَڅ٘ګ ٣ی َ٤ٔٗٞ٣حَٓ٣کخ٣ی ؿ٘ګ ې ه٘ٓٞيحٕ ىح ٝ ْٛح٣ی چې ىحكـخٗخٗٝ ٞژٍ ٓٗٞږ ط ٚىطلَ٣ق پ ٚڅ َ٤ىهٗٞلخُۍ ٓزذ ګَځ. ٢ ىىې طٞکْ کٞچ٘٤خٕ ح ٝښځې ى َٛډ٘ٓ ِٝ٤ٍُٗٝ ٍٝـِ٤ظ ٞٗٞڅو ٚرې رَهې ىٓ ،١کظذ ح ٝکِ٤٘٤ک ٗ١َُ ٚ ح ٝک ٚپ٤يح ٣ې ْٛکړ ١ى ځ ٞ٘٤کړ( ٞ٣چې َ٣ٝک٤ږ ١ى ىُٝظ ٢حٓ٘٤ظ ٢حىحٍ ٝح٣ ٝخ ؿ َ٤ىُٝظٓ ٢ئٓٔ ُٚ ٞحړه)ٚ ُ٘ٓ ٚځٝ ٚړٍ ک٤ږ ،١ک ٚىح کخٍ پ ٚؿ٘ٞد کې ى حَٓ٣کخ ٢٣رې رخک ٚځٞحک ُٚ ٞٗٞحړهٍٝ ٚحٕ ىی ٞٗ ،پٔٗ ٚخٍ کې ْٛى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞى حكـخٗ ٢کړ ُٚ ٞ٣حړه ٚپ ٚپ ٍٙٞځٞحک ٍَٓٝ ٙحٕ ىی .پ ٚؿ٘ٞد کې ى ح٤ٓٝيٗٝکٝ ٞژٍ ٗ ٝٞهٞ٣ ٞٗٞٓٞحُې ىهَ٘ٓ ٢ٓٞحٗ َٙ٤ٔٗ ٞطَ څِ٣ُ ٝٞٓ ٍٝٞخط ٚى ، ٙپٔٗ ٚخٍ کې ى كِد حٓالٓ ٢ى ٗ٤ٜي کړٍ ٗ ٝٞه٘ٓٞيحٗٞح ٝحٍکخٗ َٙ٤ٔٗ ٞڅٞکخُ ٚپوٞح طَ پ٘ځ ٙٞٓ ٚپٍٞې ښ ٍٝٞک٤ي ٙچې ط َ٤کخٍ پٔٗ ٚخٍ کې ى كِد حٓالٓ ٢ى ٝګړُ ٝوٞح پ ٚىې حړٓ ٙظخ َٛې ٞٗٝ ْٛې ح ٝح ّٝه٣ ٞې ٗٔ َٙ٤طَ ىې ْٛ ُ٣خط ٚىِٛ . ٙظ ٚپٔٗ ٚخٍ کې ٝحکٔ٘خٕ ى كِد ه٘ٓٞيحٗخٕ پ ٚىې هخ َ١طَ ٍٝک ١ٞچې پٍ ٚحطِٗٞکٞ ټُٞټخک٘ٞکې ٍٝط ٚكَ٣ق ٗ ١ٝ ٚپخط ،ٚح ٝټ َٛ ٍٞڅ ٚىىٝی . ١ٝىٝی ى ٛـ ٚكخٍٓ ٍٞپَ هالف کخٍ ک١ٞ چې ٝح َٓ« ٢٣ىې َٙٓٝه ٞى ِٓ َٓ ٞىې ٓ ، » َٙٓ ٚځک ٚىٝی ىِٓٝ َٓ ٞژٗ ٢طَ څ ٞپخط٣ َٓ ٚې رې ُٓ ٚظٍ ِٝٗٞح هپَ کړ. ١ٝ ١ طَ څ٘ګ ٣ې ټٞ٤ٛ ٍٞحى پوپِ ٚى حكـخٗخٗ ُٚ ٞپخٍٓ ٙظَ ُٗيحٕ ګَځ٤يُی ،ى ٞ٤ٛحى هپِٞحک ،٢حٓظوالٍ ح ٝځٔک٘ۍ ر٘پړط٤خ طَ پٞښظ٘ې الٗيې ٍحؿِې ،ح ٝى ٞ٤ٛحى حٝ ٢ِٛحکٔ٘خٕ ،چې ى ٞ٤ٛحى ى ِٓک٤ض حٓ٘خى ٣ې پ ٚرٖ کې حهٔ٤ظ ،٢حَٓ٣کخ٣خٕ ح ٝى حٔ٣خف طَ ٗخٓ ٚالٗيې ى ٗظخٓ ٢ځٞحک ٞٗٞهٓٞخٗيحٗخٕ ى . ١حٕ طَىې چې ى ٞ٤ٛحى ىحَ٘ٓ ٢٘ٓٝطخر ٚؿړ ْٛ ١ىىې ؿَثض ٗ ١َُ ٚچې ى ٛـٞی پ ٚهالف ٙٞ٣هزَٝ ْٛ ٙکړ. ١ ى ٞ٤ٛحى ىپوٞحٗ ٞ٤ؿٜخى ١ځٞحکَ٘ٓ ٞٗٞحٗ ْٛ ٞى پښظ ٞى ٛـٓ ٚظَ الٍ هپِ ٚکړې چې ٝح٣ې « كَ٣ي ٙه ُٚٞپټٚ رٜظَ ١ى ،» ٙىټ ُٞٞه ُٞٞط ٚهلِ ٚٗٞپَحط ٚى ،١حٝىىې ٓؼ٘ی ىحى ٙچې ىٝی پ ٚىې حٗـخٍ حٞ٤ٗ ٝحک رخٗيې ٍح٢ٟ ح ٝهخٗغ ى ،١ک ٚڅ ْٛ ٚىىٝی ټ ٍٞك٤ؼ٤ض ٣ې ى ٛلَ ،رِکې ى ٓ٘لَٟ َٙٓ ٢د کړی ىی .کخٗکٛ ٢ـٞی ک ٚپٗ ٚظخٓ ٢طٞګ ٚى ٓوخرِې طٞحٕ پ ٚځخٕ کې ٗ ٚکٞص ٞٗ ،پ٤ٓ ٚخٓ ٢طٞګ ٚه٣ ٞې ى ٞ٤ٛحى ى ٓ٤خٓ ٢حٓظوالٍ ح ٝځٔک٘ۍ ر٘پړط٤خ پ ٚحړ ٙڅ ٚهزَ ٙکُٞی ٗٞې ُْٝ ٞٗ ،ط ٚرٞ٣ ٚڅ ٚډحډ ٍٝپ ٚرَه ٚک٤ي .ٝه ٞريروظخٗ ٚچې ى ٛـٞی ىؿ ٚچٞپظ٤خ ح ٝى پَى ٞ٣طَ ٍُٞٗٝٝالٗيې پ ٚىٍحٗ ٚهٞد ٣ٝي ٙک٤ي ٝى ٛـٞی ؿٜخىٛ ١لض ط٣ُ ٚخٕ ٍُٓٞې ح ٝطَ پٞښظ٘ې الٗيې ٣ې ٍحٓٝظی ىی . ح ّٝر ٚى ُْٝى ٓئٓ٘ ٞح ٝپ ٚحُحىۍ ح ٝحٓظوالٍ ٓٝ ٞ٘٤ګړ ٝىٗي ٙىح ١ٝچې پ ٚىې ٟٝؼ ٚح ٝكخالط ٞکې ى ريُ ُٚ ٕٞپخٍ ٙالٍٓ ٚٗٞح ٗ ٝـخړ ١ح ٝى هَحٕ کَ ْ٣ىىې كکْ پ ٚحٓخّ چې ٝحُٝ( ٢٣ظکٖ ٓ٘کْ حٓش ٣يػ ٕٞحُې حُوٓ[ ).....َ٤ظخٓې څو ٚر ٙٞ٣ ٚډُ ٚهخٓوخ ١ٝچې هِک ى ه ُٚ َ٤پخٍٍ ٙح ٝرِ ]٢پ ٚكکْ ر ٚػَٔ ک. ١ٞ ځک ٚپ٤ٛ ٚڅ ځخی کې ىح کخٍ ټ ُْٝ ٍٞپٞ٣ ٚځَ حٝ ٞ٣ ٝهض ٗ ٢ٗ ٚطَ َٓ ٙکُٞې طَ څ ٞپ ُْٝ ٚکې ى ىې کخٍ ُ ٚپخٍَٗ ٙحې ٢رَحرَ ٗ ٚکړٍ ٗ ٢ح ٝىح کخٍ پٍ ٚښظ٤خ َٓ ٙچې ٓظَې ځخٕ ځخٍٗې ط ٚحړط٤خ َُ . ١ىىې طَ څ٘ګ ر ٚىىې کخٍ ُ ٚپخٍ ٞ٣ ٙه٤خىص ط ٚحړط٤خ ،١ٝځک ٚى ه٤خىص ى ٗٞٓ ٚؿٞى٣ض پ ٚحٓخّ ٞ٣حٗوالر ٢کخٍ طکَٔ٤ ط٤ٍٓ ٚٗ ٚږ .١ک٤يحی ٗ ٢ټٝ ٍٞګړ ١ىىحٓې ه٤خىص َٓ َٓ ٙپ ِٞٓ ٚکې طٞحكن ١َُ ٚٗ ٝه ٞک ٚى ٛـ ٚٗ ٚرَ
5
ښ ٚحٝ ٝړ ه٤خىص ٓٓ ٞٗ ،١ٝ ٚٗ َٔ٤ـزٍٞحُ رٔٛ ٚيؿ ٚه٤خىص ى حٗوالد ى ٍٛزَۍ ح ٝالٍښٗٝٞې پ ٚهخَ٘ٓ َ١ ک٤ږ. ١ ى ْ٣ٝكخُض ىحىی چې :ى ٞ٤ٛحى ى ؿٜخى ح ٝآُحىۍ ى ؿٍٞځ٘ګ ٗ٘ګ٤خُ ٞط ٢ٗ َ٣ٝٝ ٚچې ى ٝ ِٚٓٝحُې ٓزخٍُې څو ٚالّ ٝحهِ ،٢حَٓ٣کخ٣خٗ ٞط ٚطِٔ ،٢ٗ ْ٤ىٞ٤ٛحى َٛڅ ٚچې ى پوٞح څو ،ٚى رٖ ى طړٓ ُٚ ٕٝوې ،ى ٞ٣ ٗٔ َ٤ػ٘خ ُٚ َٝٛحړه ٚىٝی ط ٚپ ٚىٝحړ ٝالٓ ٞطِٔٔٛ ،١ٞٗ ْ٤ـٔې طِٔ ْ٤پَ٣ږى ،١ى ٤ِٛذ ٗؼخٍ هپَ کړ ، ١پ ٚهپِ ٞؿخړ ٝکې ٤ِٛذ ٍح ځٞړٗي کړ ١ح ٝى ٤ِٛز ٢ؿ٘ګ پِٗٞ٤ک ٢رٖ ٍٝف ط ٚپَې هٞښ ٍٝ ٢پٚ رَه ٚکړ . ١ځک ٚىح ؿ٘ګ رٖ ى ٤ِٛذ ى پَحهظ٤خ ُ ٚپخٍ ٙپ َ٤کړیٔٛ ،يح ح ّٝى ٞ٤ٛحى ډ َٙ٣رَه ٚځٞحٗخٕ ىې ٍُٞې طٍ ٚح ک٘ ٍٞک٤ږ ،١ىىٝی ى ػٔکَ ٙٞ٣ ٝىٗي ٙىحى ٙچې ى ٤ِٛذ پ ٍُٞ ٚرٍِ٘ٝ ٚکړ ،١ىرخ٣زَ کظخر ٚٗٞپٚ پښظ ٞح ٝىٍ ١ژر ٝ ٞژرخړ ١حُٗٞٓ ٝږ ځٞحٗخٗ ٞط٣ ٚې ٓلض ح ٝپَط ُٚ ٚک ّٞهٔ٤ظ ٚډحُۍ کړ ،١طَ څ٘ګ ٣ې ى پ ٞٔ٤ح ٝډحَُ ٝرخٍحٕ ْٛپَې ٝکړ ١ح ٝپ ٚىې طَ ط٤ذ ىح ِٓٔٔخٗ ٚټ ُٚ٘ٞى ٤ِٛز٤خَٗٓ ٞکِ ٝګَځ[ ١ٞهيحی ٓٚ کړ.]ٙ ُٓٞظٗٞک ٞط ٚر ٚؿٞط ١ٝ ٚچې ٖٗ ى حكـخٗٔظخٕ ځٞحٗخٕ پ ٚکٍٝ ٞٓٞحٗ ٢ح ٝكِ٣کٗ ٢خٍٝؿظ٤خ ٝککړ ٗ ١ٞى،١ َٛڅٞک چې ؿٞحړٗ ١ظٖٔ ٗ ٢رخ٣يٞٗ ،کَ ٝح ،٢ٓٝح ٝى ىې ٗٞکَۍ پ ٚريٍ کې رخ٣ي ى حَٓ٣کخ ى ( ٞ٣حّ ح٣ډ) رٔپ٘ ٚطَ الٓ ٚکړ ٖٗ ،١هِک ى ٞ٘٣َٝ٤ٛى ػخىص ک٤ي ٝهزَ ٙک ١ٞحٝ ٝح ٢٣چې پ ٚىې ٞ٤ٛحى کې طَ ْ٤ٗ ٞ٣ ِٓ٣ُ ٕٞ٤خص ځٞحٗخٕ پ ٞ٘٣َٝ٤ٛ ٚح ٝحك ٞ٘٤رخٗيې ػخىص ٗ ١ٞى ١ح ٝىح پوپِٔٛ ٚيح حَٓ٣کخ ٢٣ح ٝؿَر ٢کړۍ ى ١چې ُٓٗٞږ ى ُْٝځٞحٗخٕ ىې رې الٍ ٞ٣طٍ ٚحکخږ ،١ه ٞپ ٚډحَُ ٝرخٗيې ى ػخى) Edict( ١ک٤ي ٝى ػخىص پ ٚحړ ٙڅٞک څٝ ٚٗ ٚح ،٢٣ريروظخٗ ٚچې ٖٗ ى ٞ٤ٛحى پ ٚټ ُٞٞىُٝظ ٢حىحٍ ٝکې ىح ػخىص ى ٔٛيې کړُ ٞ٣وٞح ٍٝحٕ ىې ،حٕ طَىې چې ى ٝحُ٤خٗ٘ٓ ٞخ ٞ٘٣ٍٝطَ ٗخٓ ٚالٗيې پِٓ ٚګ ٞٗٞکٔخٗ ٞط ٚىىُٝظٓ ٢ؼخٕ طَ څ٘ګ ى ٔٛيې حَٓ٣کخ ٢٣کړ ُٚ ٞ٣حړه٤ٓ ٚخٗظ٘ی ډحَُٓ ِ٣ؼخٕ ٍٝ ْٛک ٍٞک٤ږ . ١ح ٝىح ٛـ ٚح٣ډ٣کٖ٘ ىی چې ٖٗ ٣ې ُٓٗٞږ ى ټُ٘ٞې ٗٞ٣ ٚحُې ځٞحٕ َٗٔ ،رِکې طَ څ٘ګ ٣ې ٓال حٓ ٝئًٕ ،ه َ٘ٓ ٢ٓٞح ٝه٘ٓٞيحٕ حٝ ىه٘ٓٞيحٗخٗٓ ٞخطٗٞکې ډُې َٓ٘حٕ ٍ ْٛح ٗـښ ٢ىُٓٞ ،١ظٗٞک ٢ر ٚكَ٤حٕ ٗ ٢چې ٞ٣حكـخٕ چې ى ٙٞ٣ر٢َٜٗ ٞ٤ٛحى ىٓلخٍص ُ ٚپخٍ ٙپ ٚکخرَ کې کخٍ کٝ ١ٞح ٢٣چې پ٘ځ٘٣ٝ ٚض ٍُ « ٙحٓ »َٝ٣خ٘٣ظ٘ۍ ط٘وٞح َُ ١ح ٝىح ى ٛـ ٞحٓظ٤خُحط ٚٗ ٞحهٞح ى ١چې ى حړٗٝي ٞ٤ٛحى ُ ٚحړهٍٝ ٚط ٚط ٚ٤ٜک٤ږ . ١ىح ح ٝىحٓې ٗ..... ٍٞ ىٍې ٚٔ٤الٍ ىحى ٙچې ى ؿٜخىٔٓ ١ظخُ ٝډُ ٞى ٗظخٓ ٢هٞځښظٞٗٞطَ څ٘ګ ى ٞ٤ٛحى ى ح ٢٘ٓٝرلَحٕ ى پخی ط٤ٍٓ ٚيٝ ُ ٚپخٍ ٙى كَ ىحٓې ٙٞ٣الٍٗٞٓٝ ٙيٍ ٗ ٢چې ُٓٗٞږ ٞ٤ٛحى ٝحٍ ْٛطَې پ ٚپ ٍٙٞػِطٔ٘ي ٙطٞګ ٚهالٕٞٛ ٢ٓٞٓٝح ٝطَ څ٘ګ ٣ې حَٓ٣کخ٣خٕ ح ٝى ٗخټ ٞح ٝحٔ٣خف ځٞحک .ْٛ ٚٗٞځک ٚچې حٛ ّٝـٞې پوپِٝ ٚح (٢٣ى حكـخٗٔظخٕ ى رلَحٕ څوٝ ٚطَ ٞ٣حُې ى ٗظخٓ ٢الٍې ٗ ٚٗ ٢ٗٞى ٞٗ ،١پ ٚىې حٓخّ ٣ې رخ٣ي ىكَ ُ ٚپخٍٙ ٓ٤خٓ ٢الٍې چخٍې ُ ٝټ . )٢ٗ ٍٞک ٚڅ ْٛ ٚى ٛـٞی پ ٚحٗي ى رلَحٕ ى كَ ىالٍې پ ٚپ٤يح ک٤ي ٝکې ح ٝى ٓوخُل ٞ٘٤پ ٚحٗي کې ډ٣ُ َ٣خص طٞپٗ َ٤ظ ،ٚځک ٚحَٓ٣کخ٣خٕ ىحىُ ١ګ٤خ ى ١ؿٞحړُٗٞٓ ١ږ پٞ٤ٛ ٚحى کې هپَ ى٣پِٓٞخط٤ک پَٓ٣ُ َٗٞخص کړ ،١ح٣ َٙ٤ٔٗ ٝې ى پ٘ځ ٚٗ ٝٞٓ ٚطَ ٍُ ٝکٔخٗ ٞپٍٞې ،١ٍٞٓٝپ ٚىحٓې كخٍ کې چې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚڅ َ٤پ ٙٞ٣ ٚؿَ٣ذ ٞ٤ٛحى کې ىى َٙٓٝپَٓٓ َٗٞخطَ ،ک ٚى ٞ٤ٛحى ى طِپخطې حٗـخٍ ٟٓٞٞع ٗ ٞٗ ،١ٝ ٚرې ٓؼ٘ی ٓؼِ٤ٓٞږ ، ١طَ څ٘ګ ٣ې حَٓ٣کخٕ ؿٞحړ ١ى ُٓٞې ى كخٍٓ ُٚ ٍٞالٍې ى هپِٞ پٞځ ٞٗٞى ٗظ ُٚ ٕٞپخٍٓ ٞ٣ ٙـ ُٞپ٤يح کړ ،١ؿٞحړې چې ِٛظ ٚپ ٚڅٝ ٞال٣ظ ٞٗٞکې ُک ٚه٘يٛخٍِ٘ٔٛ ،ي، ٗ٘ګَٛخٍِٓ ،حٍ ح ٝکخرَ کې ٗظخٓ ٢ځٞح کٔ٘ې حډی ،١َُٝح ٝپ ٚىې طَط٤ذ هپِٝ ٚحکٔ٘ ٢طِپخطې ٝګڼ١ .٢ز٤ؼ٢ ى ٙچې ٤ٛڅ آُحىۍ ؿٞښظٗٞکی حكـخٕ چې هپَ ٗؼ ٍٞح ٝحٔ٣خٕ ٣ې پ ٚپَى ١ٝ ٚٗ ٞ٣پٍُِٞې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞىې ؿٞښظ٘ې ط ٢ٗ ٚٗ َٓ ٚټ٤ټُٞی .طَڅ٘ګ ٣ې ى پَى ٞ٣ى ٗظخٓ ٢طٔځخٗ ٞ٣ظُٗٞٓ ٕٞږ ى ٞ٤ٛحى ٓ ُٚٞح ٝحٓ٘٤ض ى ػزخص پَ ځخی ى ٗ ٍٝٞک٘ٔک٘ ١ٍُٞ ٞٗٞط ٚکخږ ،١ځکُٗٞٓ ٚږ ګخٗٝډ٣خٕ ک ٚڅ ْٛ ٚح ّٝى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚچٞپړ کې ى ١ه ٞر٤خ ٚٗ ْٛؿٞحړ ١ى ٛـٞی طَ څ٘ګ ى حَٓ٣کخ پ ٚڅ ٞ٣ َ٤حٓظؼٔخٍ ١ځٞحک ِٛظ ٚځٞحکٖٔ ٗظخٓ٢ ٗظٛ ، ١َُٝ ٕٞـٞی ر ٚهخٓوخ ى ٞ٤ٛحى ى كخالط ٚٗ ٞپ ٚګټې حهٔظ َٙٓ ٞى ٛـٞی ى ٗظخٓٗ ٢ظِٓ ٕٞحكٔض ک ،١ٞح ٝىح کخٍ ر ٚپوپِ ٚحَٓ٣کخ٣خٕ ؿ٘ګ طٍ ٚح کخږ.١ كِد حٓالٓ ٢ىىې ټ ُٞٞحړه ٞٗٞى پٗ ٚظَ کې ٗ ،َٙٓ ُٞٞ٤پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ٞ٣حُې حٞ٣ ٝحُې ى رٞ٤َٜٗ ځٞحک ٞٗٞپ ٚهالف هپَ ٗظخٓ ٢ح ٝؿٜخىٓ ١وخٓٝض ط ٚىٝحّ ٍٝک ١ٞى ٓ ٙٞ٣ظَ ٓ٤خٓ ٢ځٞحک پ ٚڅ َ٤ح ٝى ډَٝ٣ ٝړ ػِٔ ٢کيٍ ٞٗٝپ ٚىٍُٞىُ َٙٓ ٞپَ٣کړٝ ٙکړ ٙچې ىىې رلَحٕ ى كَ ُ ٚپخٍ ٙرخ٣ي ى ټ ُْٝ ٍٞى ٞ٣ځخی ک٤يٛ ٝڅ ٚحٛ ٝخٗي . ٢ٗٝطَڅ ٞى ٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ ح ٝآُحىۍ ىؿٗ ٚؼخٍ چې ح٣ ّٝې كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ح ٝى ١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ پ ٚپ٤ٓ ٍٙٞړحٗ ٚح ٝؿَثض َٓ ٙريٍګ ٚک ، ١ٞى ټ ُٞٞآُحىۍ ؿٞښظٗٞکٞ٤ٛ ٞحى ٝحُٗ ٞؼخٍ ٝګَځ١ . ٢ز٤ؼ ٢ى ٙچې ىح ٗؼخٍ ٓٗٞږ ُ ٚر ٚٗ َٜهپِ ُٞٗٞٔٝ ٞطٍُٞٓ ٞٗ ٚٗ ٚې رِکې ىىې ُٚ
6
پخٍ ٙرخ٣ي ٞ٣ىٍٗٝي ٤ٛجض کخرَ ط ٚطِِی ٝی ح ٝى ٛـ ٚځخ ٚ٣ى هپَ ُْٝى ټ ُٞٞپَګ٘ َٙٓٞح ُٚ ْٛ ٝر ٢َٗٝ٤حړٗٝيٝ حړه َٙٓ ٞٗٞپ ٚطٔخّ کې ٗ ٢ح ٝى كَ الٍٍٝ ٙط ٚطَ ٓن ک٤ږى. ١ طَڅ٘ګ ٣ې رخ٣ي ػَ ٝکړّ چې كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ،چې ح ّٝى هپِې ٓزخٍُې ٗژىې ٔ ۱کخُٚ ط ، ١َٝ٤ى ٞ٤ٛحى پ ٚډ َٝ٣رلَحٗ ٢كخالط ٞکې ٣ې ْٛى رلَحٕ څو ٚى ٝطِ ُٚ ٞپخٍ ٙالٍې چخٍې ُټُٞې، َ١كې ح ٝپالٗ٣ ٚٗٞې ؿٞړ کړ ١حٛ ٝـ٣ ٚې پٓ ٙٞ٣ ٚؼوٗ ٍٞکَ َٓ ٙى هپَ ُْٝح ٝپ ٚؿ٘ګ کې ى ٍحښک ِٞ٤ډُ ٞطَ ٓ٘ځ ى ُٓٞې ى پالٕ حَ١ ٝكې پ ٚڅٝ َ٤ړحٗيې کړی ى . ١ى ٍٓٝخٗ ٞى َُٓ ٝښکَ ٝى طـخُٝ ح ٝط ١َ٤پٝ ٚهض کې ْٛح ٝى ٛـٍٓٝٝ ٚظ ٚى پ ٚحٛطالف ى ٓـخٛي ٞ٘٣ىكکٓٞض پٝ ٚهض کې ى هپَ ٓ٘ځ٢ ک٘ٔکٖ څو ٚى هال ُٚ ٕٞٛپخٍ . ْٛ ٙه ٞريروظخٗ ٚچې ُٓٗٞږ ى ٞ٤ٛحى ىحهِ ٢ح ٝر ٢َٜٗىښٔ٘خٕ ٗٚ پَ٣ږى ١حكـخٕ ٣ٝخړُی ُْٝى هپَ حٓظوالٍ ح ٝآُحىۍ پ ٚپخکٞٛ ٚح کې هپِٞحک ٗظخّ .١َُٝڅَٗګ ٚچې ؿګړې طَ پ ٚكِد حٓالٓ ٢طپَ ٗ ٞٗ ، ١ٞپٔٛ ٚيې هخ٣ َ١ې طَ پ ٚؿګړ ٝکې ٍحښک ِٞ٤حړه ٞٗٞط ٚى ُٓٞې ح ٝطلخ ُٚ ْٛپخٍ ٙهپَِ١ ٚكٝ ٚړحٗيې کړې ،ع ٛػ ٌٚل ػ ل١بػت ِنئٍٗ ٠ې تً ػ ٌٚل عٛښې تٗ پـې ا٠ښې .ځکٗ صقة پٗ ػې ثبٚؿ ٌـ ٞچې ػ ل١بػت ػ ټبکٍٛ٠ ٛافٔۍ ِؼم ٌٗٛالؿ ػ ٌٚل ػ عٛښې الؿ ػٖ . پ ّ ٕٓٓٔ ٚکخٍ پ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى حَٓ٣کخ ى رَر٘ډ ط ١َ٤پ ٚپخ ِٞ٣کې چې ک ّٞكخالص ٍح ٓ٘ځظ ٍٞٗ ٚحٝ ٞ٤ٛىح ٗ٤ؾ پ٤ٗ ٚـ ٚى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞطَ ُٝکې الٗيې ٍحؿی ح ٝى ٞ٤ٛحى هپِٞحک ٢ح ٝځٔک٘ی طٔخٓ٤ض ى ر٤َٜٗخٗ ٞپ ٚالّ کې ٣ُٞٝي ٞٗ ،پٔٛ ٚخؿٝ ٚهض کې ى كِد ه٤خىص ى ر ٞ٤َٜٗى ُٝکې پ ٚهالف ه٤خّ ٝکړ ح ٝى هپَ ٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ ى رَ٤ط ٚحهٔظ ُٚ ٞپخٍ ْٛ ٙپ ٚګَّ ٓ٘ګَ کې ُ ،ک ٚى ٍٓٝخٗ ٞى طـخ ُٝپ ٚهالفٝ ، ىٍ٣ي ح٣ ْٛ ٝې ى ىې ُٝکې ح ٝحٗـخٍ ى پخی ط٤ٍٓ ٚي ُٚ ٝپخٍ ٙهپَِ١ ٚكٝ ٚړحٗيې کړ ٙح ٝحػالٕ ٣ې ٝکړ چې ٓٗٞږ ى رُٝ ُٚ ٞ٤َٜٗکې څو ٚى ٞ٤ٛحى ى هال ُٚ ٕٞٛپخٍ ٙى ٙٝالٍې َُُٓٞ :ٝړۍ ىح چې ر٤َٜٗخٕ ى ٓ ٙٞ٣ؼوٜٓ ٍٞخٍ ُٚ ٖ٣ٝالٍې چې ى ىٝحړ ٝحړه ُٚ ٞٗٞحړه ٚپَې طٞحكن ٗٞی ُٗٞٓ ١ٝږ ٞ٤ٛحى پَ٣ږى ١حٝر٤خ پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ټُٞټخک٘ ُٚ ٞالٍې ى پَى ٞ٣ى الٓ ٞ٘ٛٞپَط ، ٚهپِٞحک ٗظخّ ؿٞړ ٗ ،٢ه ٞکٚ ىحٓې ٞٗ ،٢ٗ ٚٗٝى ٞ٤ٛحى ى هپِٞحکۍ ح ٝحٓظوالٍ ى رَ٤ط ٚحهٔظِ ٞپ ٚهخ َ١ر ٚى هپِې ځخٕ ځخٍٗې ٓ٘ګَ ٚٗٝګَّ ٓٝخط. ٢ ىحىی ى حَٓ٣کخ ٢٣حٗـخٍ ٗ ْٜکخٍ پخې ط٤ٍٓ ٚيُې ،پ ٚىې ٝهض کې ى ٓٓٓٓ٣ُ ۱خط ٞحكـخٗخٗ ، ٞچې ډَ٣ی ٣ې پښظخٗ ٚى ١ى حَٓ٣کخ ٢٣حٗـخُګَحٗ ٞپ ٚالٓ ٞٗٞهپَ ژٗٝي ُ ٚالٍٓٝ ٚکړی ،ى ر ٖ٤حُِِٔ ٢ټ ُٞ٘ٞى پِټ٘ٓ ُٚ ٞوې ،ى ٞ٤ٛحى ى ٝال٣ظ ٞٗٞحٓ٘٤ضٗ ،ژىې ِٚٔٓ ۵۷ىرَ٣ ٢َٜٗؿَ حُٝ ٝکې پ ٚهالف ى ٍحٝالړ ٗٓ ١ٞوخٓٝض حٓ ٝـخٛي ٞ٘٣پ ٚالّ کې ىی .ح ّٝپوپِ ٚحَٓ٣کخ٣خٕ ،چې ى حٗـخٍ پُٓٞ ٚړٝ ٞ٣هظ ٞکې ٣ې حكـخٗٔظخٕ هپِ ٚهخ ٍٙٝح ٝهپِٗ ٚظٔ٘ ٢ګڼِ ٚپ ٚىې حهَحٍ ک ١ٞحٝ ٝح ٢٣چې ى ؿ٘ګ ح ُٚ ٍُٝ ٝالٍې پيې ٞ٤ٛحى کې ٓٞر ٚٗ ٢ٗٞٗ ٚى.... . ٙ كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ىىې ؿِٔ٤ې ىپخې ط ٍُٞٞٓ ٚپ ٚهخ َ١ى«ٗـخص ىِٓ٤ٓ ٢ؼخم» طَٗخٓ ٚالٗيې ٓ ٔ۷ ٙٞ٣خى ٙې َ١كٝ ٚړحٗيې کړې چې پٍٓٝٝ ٚظ٤ُ ٞ٤ک٘ ٞکې ر٣ ٚی ُُٞٝت .هٝ ُٙ ٞړحٗي ِ٣ک ّٞچې ىٍحُٗٓٞ ٚظٗٞک ٢ىؿٚ ٓ٤ؼخم پ ٚؿ ٢ُُٞٝ ٍٞح ٝهپَ ؿږ ى ٓ٤ؼخم ى ؿږ َٓ ٞ٣ ٙکړ . ١ ىىې ٓ٤ؼخم ى ُٓٞض ٍٗٓٝٝ ٚظ ٚر ٚټُٓٞ ُٞٞظٗٞک ٞط ٚىح ډحګ ٢ٗ ِٙ٤چې كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ پ ٚىې ٓ٤ؼخم کې ىهپَ ځخٕ ُ ٚپخٍ٤ٛ ٙڅ ډ ٍٝحٓظ٤خُ ٚٗ ْٛىی ؿٞښظې رِکې ىح ى ُْٝى ٍحټ ُٚ ُُٞٞٞپخٍ ٞ٣ ٙؿږ ىی حٝ ٓٗٞږ ىح ؿږ ټ ٞ٘٣ٍٞ٘ٓ ُٞٞط ،ٚحٛ ٝـٞی ط ٚچې ى ٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ ٍَُٓٞٓ ،١َُ ٚ٘٤ٓ ٙې ،طَ څ ٞپ ٚهپِٞ هزَ٤ُ ،ٝک٘ ٞح ٝهپَ ٞٗٝکې پ ٚپٜٗ ٍٙٞخٓض َٓ ٙىىې ؿږ ٓالطړ ٝکړ. ١ رخ٣ي ډحګ ١ٝ ِٙ٤چې ىىې ٍٓٔ٤ٛ ٢جض ى طِِ ٞڅوٓ ٚوظ ، ٚكِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ٤ٛڅ کِ ٚح٤ٛ ٝڅ ٝهض ْٛ پ ٚپټ ٚح٣ٝخ پ ٚښکخٍ ٙطٞګ ٚى کخرَ ى كکٓٞض َٓ ،ٙى ٝ َ٤ٔٗٞ٣ګړ ٝى ٗوٜې کظ٘ ٞپَط ،ٚپ ٚهزَ ٝحطَ ٝکې ګډ ٚٗ ٕٝىې کړې ح ٚٗ ٝپ ٚپټ ٞهزَ ٝرخ .١َُ ٍٝى كِد حٓالٓ ٢طګالٍ ٙڅَګ٘ي ٙح ٝډحګ ِٙ٤ى . ٙكِد َٛ ٝهض ح ٝپ َٛ ٚډَٗ ٍٝح٣ط ٞکې ى ٞ٤ٛحى ى الٗـې ح ٝؿِٔ٤ې ى كَ ُپخٍٓ ٙؼوُٞې َ١كې ٝړحٗيې کړ،١ پوٞح طَ ىې ٗٞٓ ْٛږ پٔٛ ٚيؿ ٚډَ١ ٙٞ٣ ٍٝك ٚرخٗيې کخٍ کړی ٝحٛٝـ ٞٓ ٚى حٍٝپخٞ٤ٛ ٢٣حى ٝحٝ حٗګِٔظخٕ ى پخٍُٔخٗ ٞٗٞؿړ ،ٝى ر ٞ٤َٜٗچخٍُٝ ٝحٍط ٞٗٞح ٝحٕ ى ٗخط ٢٘٘ٓ َٓ ٞپٍٞې ٍُٓٞې ح ٝى ٞ٣ ٗٔ٤ٓ َ٤خٓظپٛٞخٗ ٞٓ َٙٓ ٞپ ٚىې حړ٤ُ ٙيٗې کړې ،ه ٞىح ټُٞې ُ٤يٗې ى كِد ى ٍٓٔ٤ٛ ٢جض پ ٚڅٚٗ َ٤ رِکې پٝ ٚګړ ِٙ٣طٞګ ٚطَ َٓٞٗ ٙې . هَ٣ذ حَُكٖٔ ٓؼ٤ي ى ّٕٓٔٓ کخٍ ى حګٔض ٕٚٓ۱
7
ٞٛهللا ُٔړې كَٜ کخرَ طٓ ٚلَ ى(ّٕٓٔٓ )کخٍ ى ؿ٘٤ٓ ١ٍٞخٗض ٙٝچې ى حَٓ٣کخ ى كکٓٞض َٓ ٙى كِد حٓالٓی حكـخٗٔظخٕ ى ٓ٤خٓ٢ حړ٣کٔٓ ٞئٍ ٓلٔي ىحٝى ػخري ١هزَ ٍحکړ چې ى كِد حٓالٓی ى حُٓ َ٤وٞح ٤ٛ ٞ٣جض ټخکَ ٗٞی طَ څ ٞى كِد حٓالٓی پٛ ٚـٓ ٔ۷ (ٚخىَ١ )١ ٙك ٚچې څٞٓ ٚىٓ ٙوظ ٚى كِد ىحُٓ َ٤وٞح ٓطَف ح ٝى كِد حٓالٓی ى حؿَحٍٞٗ ٚ٤٣ح ُوٞح ط٣ٜٞذ ٗٞی ،ى ٗ٣ُ ٍٞخص رلغ ُ ٚپخٍ ٙپخکٔظخٕ طٓ ٚلَ ٝکړّ ٓ .خ ط ٚىح َ١ك ٚى ػخري٤ٛ ١ذ ُ ٚحړه ٚى رَ٣ښ٘خ ُ٤ک پ٣ًٍ ٚؼٍ ٚح ٤ُٝږٍ ٗ ،ٙٞح ٝطَ څ٘ګ ٣ې ٓخط ٚى كِد ى َٓکِ ١ىكظَ ُ ٚالٍې الٍ ښٞٗ ٚٗٝٞې ٙٝچې ىح َ١ك ٚپ ٚحٍٝپخٞ٤ٛ ٢٣حى ٝکې ىكِد حٓالٓی ټُٞٞ ٓٔئُ ٞ٘٤ط٤ُٝ ٚږّ حٝىٛـٞی حٗيح٘٘ٗ ٝې پَې ٍحؿٗٞډې کړّ طَ څ ٞى كِد حٓالٓ ٢پ ٚحؿَح٣ېٍٞٗ ٚح کې ى ٞ٣ځَ ر٤خ رلغ حٝڅ٤ړٗې پٝ ٚهض کې طَې ګټٝ ٚحهٔظَ ٗ ٢ح ٝى رِ ٚحړه ٚپ ٚحٍٝپخ ح ٝحَٓ٣کخ کې پ ٚكِد حٓالٓ ٢پٍٞې حړٗٝي ټ٤ٓ ٍٞخٓی ٓٔئُ ٖ٤ىىې ( ٓ ٔ۷خى٣ ٙې) َ١كې څو ٚچې )ى ژؿٍٗٞې ى ِٓ٤ٓ ٢ؼخم ) پٗ ٚخٓٞٗ ٍٞٓٞٗ ٚېي ، ٙهزَ ح ٝپ ٚؿَ٣خٕ کې ٗ.٢ ٓخ ْٛپ ٚهپَ ٝحٍ ىؿَ١ ٚك ٚى حٗګِٔظخٕ حٓ ٝکخټِ٘ډپ ٚګډ ٕٝپ ٚحٍٝپخ٣ی ٞ٤ٛحى ٞٗٝکې ى كِد حٓالٓ٢ ٓ٤خٓٔٓ ٢ئُ ٞ٘٤ط ٚى ٞ٣ې کٞچ٘ۍ طزَٜې َٓٞ٣ ٙځخې ٤ُٝ ٍٝږُ . ٚپ ٚىې طز َٜٙکې ٍحؿِٝ ٢چې : «پ ٚحٓالٓ ٢طلَ٣ک پٍٞې حړٗٝي ټٔٓ ُٞٞئٍُٝٝ ٞڼ! ٞ حُٔالّ ػِ٤کْ ٍٝكٔش هللا! ى هللا ُ ٚىٍرخٍ ٞٓ ٙىٍٝؽ حٝهٗٞلخُ ٚژٗٝي . َُّ ِٚ٤ٛ ىؿ ٚالٗيې ُ٤ک٘ ٚى (ژؿٍٗٞې ى ِٓ٤ٓ ٢ؼخم ) طَ ػ٘ٞحٕ الٗيې ى ىُٞې پٍ )ٚٓٔ۷ ( ٚح ٍٓ٤يُې ،طَ څ ٞى ؿٍٞ ح ٝرلغ ُ ٚپخٍ ٙټٔٓ ُٞٞئُ ٞ٘٤ط٤ُ ٝ ٚږٍ ٗٓ . ٢خ ىحىی ىؿ٤ُ ٚک٘ ٚچې پ ٚكخکْ ٍح حٓظٞٗ ٍٞې ٙٝىٝرخٍ ٙکټ ٓټ ىُظٍ ٚح ٗوَ کړې حٓ ٝظخٓې ٓلظَٓ ُٚ ٞ٘٤پخٍ٣ ٙې ىٍ حٓظ ، ّٞطَ څ٣ ٞې پ ٚهپٍِٞٗ ٞح ګخٗ ٞکې طَ ؿ ٍٞالٗيې ٍحٝړة ح ٝر٤خ ٣ې ُ ٚټٍٝ ُٞٞڼ حٗي ٝحكـخٗخٗ٣َٗ َٙٓ ٞک ٚکړة ،ح ٝى پخ ِٞ٣پ ٚحړ٣ ٙې رَ٤طٚ ٓٗٞږ ط٤ُٝ ٚکت». (هللا طؼخُې ٓ ٞرَ٣خُ ٢حٞٓ ٝكن ). َُٙٝ پ ٚىٍٗښض ىىُٞې ٚٓٔ۵ ى ژؿٍٗٞې ىِٓ٤ٓ ٢ؼخم ىؿَ١ ٚك ٚچې ٓخطٍ ٚح ٓظٞٗ ٍٞې ٙٝپ ٚکې ٍحؿِ ٢ى: ١ رْٔ هللا حَُكٖٔ حَُكْ٤ ػ ژغٛؿٔې ٍِ١ِ ٟخبق ٓٗٞږ ى هللا طؼخُی پٗ ٚخٓ ٚژٓ٘ ٚک ٝٞچې ى ٍٝحٕ ىٍىٗخک كخُض ٗ ٚىٞ٤ٛحى ى ژؿ ُٚ ٍُٞٞپخٍ ٞ٣ ٙرَ ط ٚالّ ٍٝک ،ٝٞچې ؿګړ ٙى طَ ُ ٚپخٍ ٙپخی ط ،ٍٝٞٓٝ ٚپٞ٤ٛ ٚحى کې ډحډٖٓ حٓ٘٤ض طؤٓ ٖ٤کړ ُٚ . ٝر ٞ٤َٜٗځٞحکٞٗٞ ٗ ٚكخٍؽ ح ٝى پَى ُٚ ٞ٣الٓ ٚٗ ٞ٘ٛٞهٗٞي ١حكـخٗٔظخٕ ؿٞړ کړ ،ٝهپَ ِٓٝ ٢كيص ال ُ٣خص ٓ ١ٞ٠کړ ٝحِٓ ٝض ط ٚىح ٓٞهغ رَحرَ ٙکړ ٝچې ى هپِې هٞښې ُػخٓض ؿ ٍٙٞح ٝى هپِې ػو٤يې ح ٝرخٓ ٍٝطخرن ٗظخّ ؿٞړ کړ،١ ىؿُٞ ٞړ ٝحٓ ٝپ٤څِ ٞحٛيحك ٞط ٚى ٍٓ٤ي ُٚ ٝپخٍ ٞٓ ٙپ ٚالٗيې َ١كې طٞحكن کړی : .1ر ٢َٜٗځٞحک ٚٗٞىې ى ٍٝحٕ ٓ٤الى ١کخٍ ى ؿٞالې پ٤ٓ ٚخٗض کې ُٞ٤ٛ ٚحىٝ ٙطَ پ َ٤کړ ١ح ٝى ٗپږٝ ٓ٤خٗظ ٞپ ٚطَڅ کې ىې ٛـ ٚر٘پړ کړ. ١ .2پ ٚىې ٓٞىې کې ىې ُ ٚښخٍ ٞٗٝح ٝګڼ ٓ٘٤ظٝٝ ٚٗ ٞٔ٤ٓ ٞځ ٢ح ٝپ ٚػٔکََٓ ١حکِ ٝکې ىې ځخی پٚ ځخی ٗ. ٢ .3ى حٓ٘٤ض چخٍې ىې پ ٚر٘پړ ٙطٞګ ٢ِٓ ٚحٍى ٝح ٝپ ٞٔ٤ُٞطٓٝ ٚپخٍٍ ٗ ،٢ر ٢َٜٗځٞحک ٚٗٞر ٚى حكـخٗٔظخٕ پ٤ٛ ٚڅ ګٞټ کې ح ٝپ٤ٛ ٚڅ كخُض کې پ ٚهپَ َٓ ى ٗظخٓ ٢ػِٔ٤خط ،ٞى ک ٍٞٗٝٞطالٗ ٢ح ُٞٞ٤ٗ ٝكن ٗٚ َُ. ١
8
.4ح٘ٓٝی كکٓٞض ح ٝپخٍ ُٔخٕ ىې طَ ٛـ ٚهپَ کخٍ ط ٚحىحٍٓٝ ٚکړ ١چې ىىې ٓؼخٛيې ٓطخرن حٗظوخرخص طَ َٓ ٙک٤ږ ١حٞٗ ٝې ٓ٘ظوزٍٞٗ ٚی ح٘ٓ ٝظوذ كکٓٞض ٍح ٓ٘ځظ ٚک٤ږ . ١ه ٞپ ٚىې كکٓٞض کې رٚ ٓظ٘خُع ك ٚ٤څَ٤ې ح ٝپ ٚكٔخى ٢ِٓ ،ه٤خٗض ،رې ى٘٣ۍ ح ٝؿ٘ګ ٢ؿ٘خ٣خط ٞط ٍٕٞکٔخٕ ٗٔٛ ،١ٝ ٚيح ٍحُ ى كکٓٞض ى ىٍې ګ ٞٗٞحٓ٘٤ظ ٢هٞح ٝٝپ َ٘ٓ ٚطخر ٚکې ر ٚىحٓې کٔخٕ ٗ ١ٝ ٚچې ى ٞ٣ې ډُې پٚ پِٞۍ ح ٝى رِې ډُې پٟ ٚي ؿ٘ګ٤يُ. ١ٝ ٢ .5ى ټ ُٞٞحكـخٗ ٍُٝٞ ٢پ ٚحطلخم ر ٚى ِٓ ٢حٓ٘٤ض پٗ ٚخٓ ٙٞ٣ ٚىحٓې ح ٙٝکٍٔٞٗ ِٙ٤ی ؿٞړ٣ږ ١چې پٚ ٓٔٓ ٢ِٓ ٜٞٔخ ِٞ٣کې ر ٚى ٍٓٝٝظۍ پَ٣کړې ٝحک ،١ٝ ٍَٙٓٝىىې ٍٗٞی ٓوَ ر ٚپ ٚىحٓې ٝال٣ض کې ١ٝچې حٓ٘٤ض ٣ې پ ٚر٘پړ ٙطٞګ ٚى حكـخٗ ٢ځٞحک ٞٗٞپ ٚالٓ ٞکې ١ٝح٤ٛ ٝڅ رَٜٗی ځٞحک پ ٚکې ٗ. ١ٝ ٚ .6ى ر ٞ٤َٜٗځٞحکٝ ُٚ ٞٗٞطٍِٓٝٝ ٞظ ٚر ٚى ٓ ِ٣َُٔ ٖٔ۳کخٍ پ ٚپَُٔ ٢کې ى ٓظ٘خٓذ طٔؼ َ٤پَ ر٘ٔټ ى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض ٢ُٔٝ ،ؿَګې حٝ ٝال٣ظٍٞٗ ٢حګخٗ ُٚ ٞپخٍ ٞ٣ ٙځخی ٞ٣ ،ځَ حٜٔٔٛ ٝخٍ حٗظوخرخص طَ َٓ. ٢ٗ ٙ .7ىې حٗظوخرخط ٞکې ى كکٓٞض ى کخر٘٤ې ؿړ ١حٝ ٝحُ٤خٕ ٞ٣حُې پٛ ٚـٍٞٛ ٚص کې ى رَهې حهٔ٤ظ ٞكن َُ ١چې ى حٗظوخرخط ٞطَ ٗ٤ټې ىٍې ٓ٤خٗظې ٓوکې ُ ٚهپِې ىٗيې حٓظؼلخ ٍٝکړ. ١ .8پُٓٞ ٚړ٘ٓ ١ظوذ كکٓٞض کې ر ٚى ١ٍُٞ َٛرَه ٚى ٛـ ٚى حٍح ٝٝپ ٚط٘خٓذ ١ٝحٍٞٗ ُٚ ٝی ٗ ٚرٚ ى حػظٔخى ٍح ٚ٣طَ الٓ ٚک ١ٞه ٞطَ ىې ٍٓٝٝظ ٚر ٚرٍَُٞ ٖٔ٣ی پ ٚىې ٓکِق ٗ ١ٝ ٚچې حثظالك٢ كکٓٞض ؿٞړ کړ. ١ ٛ .9ـ ٚكِد ٣خ حٗظوخرٓ ٢ـٔٞع ر ٚپ ٚرؼي ١حٗظوخرخط ٞکې ى رَهې حهٔظ ٞكن َُ ١چې پُٓٞ ٚړٞ٣ حٗظوخرخط ٞکې ٣ې ُْ ِٓٔ ٚطَ الٓ ٚکړې . ١ٝ .10پ ٚىې ٓٞىې کې ر ٚپ ٚؿګړ ٝکې ى ښک ٍُٝٞ ِٞ٤طَ ٓ٘ځ ر٘پړ حٍٝر٘ي طؤٓ ،١ٝ ٖ٤ټ٤ٓ ٍٞخٓ٢ ر٘ي٣خٕ ر ٚه ٢ٗٞک٤ږ ،١ټ ١ٍُٞ ٍٞر ٚژٓ٘ ٚک ١ٞچې ُ ٚىې ٍٓٝٝظ ٚر ٚٗ ٚهيٍص ط ٚى ٍٓ٤يُٚ ٝ پخٍٗ ٙخٍٝح الٍې ُټ ١ٞح ٚٗ ٝر ٚى هپَ كَ٣ق حٍ ٝه٤ذ ى ځپِ ُٚ ٞپخٍ ِٚٓٝ ٙکخٍ. ١ٝ ُٓٞ .11ړۍ ٓ٘ظوزٍٞٗ ٚی ر ٚىحكن َُ ١چې ىىٍ ُٚ ٍُٝٞ ٞ٣هٞح حػالٕ ٗ ١ٞحٓخٓ ٢هٞحٗٝ ٖ٤څ٤ړ ١ح ٝى ٞ٤ٛحى ى حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞپ ٚحړٍٓٝٝ ٙظۍ پَ٣کړٝ ٙکړ. ١ ٤ٛ .12څ رَٜٗی ٞ٤ٛحى ر ٚىح كن ٗ ١َُ ٚچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ُٗيحٕ ،١َُٝک ّٞحكـخٕ ٓلخکٔ ٚحٝ ٓـخُحص کړ٣ ، ١خ ٣ې ى ٓلخکٔې ُ ٚپخٍ ٙر َٜط ٚحٗظوخٍ ح ٝر ٚرَ ځخی کې ٣ې ٓلز ّٞحٓ ٝلخکٔٚ کړ.١ .13پ ٚحهظالّ ،ى ٓويٍٞٓ ٙحى ٝهخچخم ،ى ِٓٗ ٢ظٔ٘ ٞ٤پ ٚؿٜذ ح ٝپ ٚؿ٘ګ ٢ؿ٘خ٣خط ٞط ٍٕٞکٔخٕ رٚ َٗػٓ ٢لکٔې طٓ ٚپخٍٍ ک٤ږ ١ح٤ٛ ٝڅ ٍُٞی رٛ ُٚ ٚـٞی ٗ ٚپ ٚڅَګ٘ي٣ ٙخ پټ ٚطٞګ ٚىكخع ٗ ٚک. ١ٞ .14ى ر ٞ٤َٜٗځٞحکٝ ُٚ ٞٗٞطٍِٓٝٝ ٞظ ٚر ٚر ٢َٜٗؿ٘ګ٤خُ ْٛ ٢پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٗ. ١ٝ ٚ .15ک ّٞک ٢ٍٗٞح ٝر ١ٍُٞ ٢َٜٗچې ى ٍٝؿې ؿٞړې ُ ٚىې ٓ٤ؼخم َٓٓ ٙوخُلض ح ٝى ؿګړې پَ ىٝحّ ټ٘٤ګخٍ ٝکړٗٞٓ ١ږ ټ ٍٞر ٚپ ٚګډ ٙح ٝطَ ٛـ ٚى ؿ٘ګ ؿٞښظٗٞکٓ ٞوخرِ ٚک ٝٞچې هپَ ٞ٤ٛحى حُْٝ ٝ ى ٛـٞې ُ ٝ ٚٗ َٗ ٚژؿ.ٍٝٞ ٚهللا ػٍی ِب ٔمٛي ٚک. ً١ ى هپَ ُ٤ک ى ځٞحد ح ٝى ىې َ١كې پ ٚحړ ٙى ٗ٘٘ ُٚ ٞپخٍ ٙڅٍٝ ٞځې پَ ُپٔې ٓ٘ظظَ پخطې ٗ ،ّٞپ ٚځٞحد کې ٣ې ٔٓ َ٤ٔٗ ٞ٣ئُ ٞ٘٤ى َ١كې پ ٚحړٓ ٙؼزض آٗي ٚٗٝىٍُٞىٍ ه ٞى ک ّٞطـ َ٤٤ح ٝطزي َ٣پَ ځخی ٣ې ى ٛـې ى پِ ٢ک٤ي ٝپ ٚحړ ٙحٗي٣ښ٘ې ىٍُٞىې . حٓخ ى كِد حٓالٓی ى َٓکِ ١ىكظَ ى ٓٔئٍ هخٓ ٢ٟلٔيكک ْ٤كک ،ْ٤چې ى كِد حٓالٓی ى حٓ َ٤پ ٚؿ٤خد کې ى كِد چخٍې پٓ ٚن ر٤خ ُٚ ،٢٣حړه ٚپ٤ـخّ ٍحؿی چې پٛ ٚـې کی ٣ې ؿٞښظ٘ ٚکړې ٙٝچې ى ٤ٛجض ګډٕٝ کٗٝٞکٍٝٝ ٢ڼ ٚرخ٣يىكِد پَٓ ٚکِی ىكظَ کې ٍَٓ ٙحټ ٢ٗ ٍٞحٝر٤خ ى ٍٓ٘ٓٝٝ ٍٝٞظ ٚپ ٚىې َ١كې رخٗيې ى حړٗٝي ٙحړه َٙٓ ٞٗٞىرلغ حٌٓ ٝحکَې ُ ٚپخٍٓ ٙلَ ٝکړ. ١ پٛ ٚـ٤ُ ٚک کې چې ى كِد حٓ َ٤ى كِد ى َٓکِ ١ىكظَ ٞٗٝى ٓٔئٍ پ ّٞٗ ٚحٓظُٞی ،ٝپٛ ٚـ ٚکې ىكِد حٓ َ٤ىحٓې ٛيح٣ض کړې : ٝ «ٓلظَّ ....... ٍٍٝٝحُٔالّ ػِ٤کْ ٍٝكٔش هللا ٝرَکخط. ٚ هللا طؼخُی ٍٓٝٞؽ ،هٗٞلخٍ حٞٓٝكن َُ ٙح ٝى هپِ ٞحٔ٣خٗی ٓٔئُ٤ظ ٞٗٞى حىح ک ُٞٞطٞك٤ن ٓ ٞطَ پ ٚرَه.ٙٝ ٚ
9
ُ ٙىح ٓ٘خٓذ ګڼْ چې ٞ٣ىٍٗٝي ٤ٛجض ى څٍٝ ٞځ ٞكظی ى څ ٞح ُٚ ٞ٤ٗٝپخٍ ٙکخرَ طٝ ٚالړ ٗ ُٚ ،٢حٍٝپخ حٝحَٓ٣کخ ٗ ْٛ ٚحٓظخى ٓؼ٤ي ،حٓ ٖ٤کَ ْ٣ح ٝػخري ١ىٍَٓٔ٤ٗٝ ٙت ُٚ ،ټ ُٞٞحړٗٝي ٙىحهِ ٢ح ٝهخٍؿٞ٣ٍُٞ ٢ َٓٝ ٙګٍٞة ،هپَِ١ ٚكٍٝ ٚط ٚط٤ٟٞق کړة ،ىىٝی ٗظَ ٓؼِ ّٞکړة.... ،پ ٚىٍٗښض (.الِٓ٤ک)» ى ُ٤ک پ ٚحهَ کې ى هخٓ ٢ٟلٔيكک ْ٤كک ْ٤ى ُ٣خطَٜٝٓ ٞك٤ظ ٞٗٞپ ٚحٓخّ ،چې ٛـ ٚرخ٣ي ىىې ٤ٛجض ى ٍثْ٤ پ ٚطٞګ ٚى ٤ٛجض َٓ ٞ٣ ٙځخی ٗٞی ٝحی ،ى كِد حٓالٓ ٢حؿَحٍٞٗ ٚ٤٣ح ىحٓې ښکِ: ٝ ٢ «ُ ٚپ٘خٓ ٚٗ ٍٝلظَّ ٛ ٞ٣َٛالٍ ٤ٛذ ،ر٤ٛ َ٤ٜذ ح ٝػِ ٢حٜٗخٍ ٝ ١ټخکَ ٗ ٞطَ څ ٞپ٤ُ ٚک کې ى ٣خىٝ ٍٗٝٝ ٝٞڼ ٞ٣ َٙٓ ٞځخی ٍٓٝپخٍٍ ٗٞی ٓخٓ٣ٍٞض َٓط»........ ،١ٍٞٓٝ ٚ ىح چې پ ٚحٍٝپخ حٝحَٓ٣کخ کې ُٓٗٞږ ى ٤ٛجض ؿړ ٝطٓ ٚپخٍښظ٘ٞٗ ٚې ٙٝچې رخ٣ي ى كِد َٓکِ ١ىكظَ طٚ ٝالړٗ ٢ح ٝى ٛـ ٚځخ ٚ٣ر٤خ ى پالٕ ٓطخرن هپَ کخٍ پ َ٤کړ ،١ډ ُٚٗٝٞٓ َٙ٣ح ٢ٜٓ ٝپَ٣کړ. ٙٝ ٙځک ٚىىې ؿٗٞډې څو ٚى ٤ٛجض ى ؿړ ٝح ٝى حؿَح٣ې ٍٗٞح طَ ٓ٘ځ ى ٗظَ ٝ ٞ٣حُی ٍحط ٚح ْٛ ٝر٤ٛ ٚجض ط ٚىح ډحګِٙ٤ ٗٞې ٙٝچې ىٝی څٛ َٙٓٞالك٤ض َُ ١حٝطَڅ٘ګ ٣ې پ ٚىې ْٛهزَ ٗ ٢چې ىىې ( ٓ ٔ۷خى٣ ٙې) َ١كې پ ٚکٞٓٞٓٞحى ٝکې ى طـ َ٤٤ح ٝطزي ُٚ َ٣پخٍ ٙح٣ ٝخ ىح چې پٛ ٚـې کې ى ٗ٣ً ٍٝٞيهِ ٞحړه ٞٗٞى ٍح٣ې ح ٝحٗي ى ٍح ٞ٣ځخی ک٤ي ٝځخی ٗظ! ١َُ ٕٞ؟ . هِٛ ٞظ ٚپخکٔظخٕ طٓ ٚلَک ْٛ ٍٞى ٓظ ِٝٗٞډک . ٝځک ٚى پخکٔظخٕ ح ٝحكـخٗٔظخٕ طَ ٓ٘ځ ى حړ٣کٗ ٞخرَحرَ ١حٝ هَحرظ٤خ پ ٚحٍٝپخٞ٤ٛ ٢٣حى ٞٗٝکې ى پخکٔظخٕ پَ ٓلخٍط ٞٗٞډ٘ٓ َ٣ل ٢حؿ٘٤ٗ ِ٤يُی ،حٗٞٗ ٝې ى ٙچې ى پخکٔظخٕ ى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝى ُٝحٍص ُ ٚحړه ٚر ٚهپِٓ ٞلخٍط ٞٗٞط ٚپ ٚکِک ٚالٍښٞٗ ٚٗٝٞې ٙٝچې حكـخٗخٗ ٞط ٚىې ى ِ٣ٝې پ ٚحؿَح ک ُٞٞکې ى حكظ٤خ ٚٗ ١کخٍ ٝحهِ . ٢ک ٚڅ ْٛ ٚطَ ح ٚٓٝپٍٞې ُ٣خص ٗٔ َ٤حكـخٗخٕ ى ٓلَ ١ حٓ٘خى ٝى کٔښض پ ٚحٓخّ ى پخکٔظخٕ ُ ٚالٍې حكـخٗٔظخٕ طٓ ٚلَ ک ١ٞح ٝى پخکٔظخٕ ٞٛح ٢٣کَښې ح ٝطَ څ٘ګ ٣ې ى٣پِٓٞخط٤کې َٓچ٘٤ې ىىې الٍې ډ٣ُ َ٣خص ػخ٣يحص طَالٓ ٚک ، ١ٞه ٞر٤خ ْٛپ ٚى٣پِٓٞخط٤ک ٚطٞګ ٚى ح ٓظِٗٞې ٛـٝ ٚهض ٍح ٓ٘ځظٞٗ ٚې چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗٔخٍ ى ټِٞحُې ؿړی ػزيهللا ى ٞ٤ٛحى ى رٞ٤َٜٗ چخٍ ٝى َ٣ُٝپ ٚطٞګ ٚى َُ٘ٔٔٝکَُ ١پُٓٞ ٚړۍ کخر ٚ٘٤کې ٞ٘ٗ ٍٝص ح ٝحٕ طَ څِ ٍٞکِ ٞٗٞپٍٞې ٣ې هپِې ىٗيې ط ٚىٝحّ ٍٝکړ .ى ػزيهللا ح ٝى پخکٔظخٗ٤خٗ ٞطَ ٓ٘ځ حړ٣کې ال ى پوٞح څو ٚطَ٘٣ګِې ٝې ،ځک ٚچې ػزيهللا ى ٗٔخٍ ټِٞحُې ٛـ ٚؿړی ٝچې ى ٘ٛي ،حَ٣حٕ حٍٓٝ ٝخٗ ٞىهٞښۍ پ ٚهخ ، َ١ح ْٛ ٝى پخکٔظخٕ َٓ ٙى پوٞحٗۍ طَرګ٘ۍ ىپخُِ ٞپ ٚحٓخّ ٣ې ىىې ګخٗٝډٞ٤ٛ ١حى َٓ ٙښې حړ٣کې ٗٞٗ ٚی پخُِی ح ٝى ٛـٔٛ ٚيؿٟ ٚي حٗ ٝخپ٢ٛٞ ٙٝچې پ ٚټٗ ُٚٞړۍ کې ٣ې ى حكـخٗخُٗ ٞپخٍ ٙى پخکٔظخٕ ى ِ٣ٝې طَ الٓ ٚکٓ ٍٞظ ٝ ِٖٓٗٞګَځ١ ،ٍٞز٤ؼ ٢ىٙ چې ىؿ ٚډ ٍٝکَؿ٤ړٕ ػَٔ پَ ټ ُٞٞحكـخٗخٗ ٞډ٘ٓ َ٣ل ٢حؿ ِ٤ىٍُٞى ،ح ٝىىې حؿ ِ٤پخِ٣ې ٓٗٞږ طٍ ْٛ ٚح ٤ٍٓٝيې .ک ٚڅٓ ْٛ ٚخ پوپِ ٚى پخکٔظخٕ څو ،ٚى حكـخٗٔظخٕ پ ٚک ٞ٤ٍٗٞچخٍ ٝکې ى الٓ٘ٛٞې حُٗٞٓ ٝږ ى ٞ٤ٛحى ح ُٚ ُْٝ ٝپخٍ ٙى ښ٤ٗ ٚض ى ٗ ٚىٍُٞى ٝپ ٚحٓخّ ،ښ ٚهخ ٚٗ َٙ١ىٍُٞى ٙح ٝىىې َٓ َٙٓ ٙچې ُ٣خص َٗٔ٤ ىٓٝظخٕ ٓې طَ ح ،ْٛ ٚٓٝپ ٚهپَ ٞ٤ٛحى کې ى حٓ٘٤ظٓ ٢ظ ِٝٗٞى ٗظ ٕٞپ ٚحٓخّ ،پ ٚپخکٔظخٕ کې ح٤ٓٝږ،١ ډٞٓ َٙ٣ى ٙپخکٔظخٕ طٓ ٚلَ ٗ ٝ ٚکړی ،ه ٞحٓ ّٝـز ّٝ ٍٞچې هپَ پخٓپٍٞص ىپخکٔظخٕ ٓلخٍص ط ٚى ِ٣ٝې ى طَ الٓ ٚک ُٚ ُٞٞپخٍ٤ُٝ ٙږّ .ىح کخٍ ٓې ٝکړ هٓ ٞظخٓلخٗ ٚچې ُٓخ پخٓپٍٞص ِٛظ ٚپٓ ٚلخٍص کې ٗژىې َٗ ٍٝځې ٍٝک ،ٝح ٝر٤خ ٓې پ ٚډُ َ٣كٔض ى ِ٣ٝې ى حهٔظِ ٞپَط ٚطَ الٓ ٚکړ ٞٗ .پ ٚىې حٓخّ پٚ ٛـٝ ٚهض کې ُ ٙپ ٚىې هخىٍ ٗ ّٞٗ ٚچې ى كِد حٓالٓی ى حؿَح٣ېٍٞٗ ٚح پ ٚؿٗٞډ ٝکې ګډٝ ٕٝکړّ ح ٝپٚ ىې َ١كې رخٗيې ى رلغ ٍٓٝٝظ ٚى هپِې ٍحٓپخٍٍ ٗٞې ىٗيې ى حؿَح ُ ٚپخٍ ،ٙچې ٓخط ٚپ ٚهپِ ٚى ٓظَ هَ٤ کخٍ ښکخٍ٣ي ،ٙى پالٕ ٓطخرن ػَٔ ٝکړّ . ُ ٙال پٔٛ ٚيې ک٘ٔکٖ کې ّٝچې رٍِٝ ٚځ ى ػخري٤ٛ ١ذ ُ ٚحړه ٚهزَ ٍحکړٍ ٗ ٞچې ٤ٛ «:جض رخ٣ي طَک٤ې ط ٚى طَک٤ې ى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝى ُٝحٍص ى ٓخٓ ٞ٘٣ٍٞپ ٚګډ ٕٝى طَک٤ې ى حٓالٓ٢ پ ٚػخؿِ ٚطٞګٚ ٗ٠ٜض ى َٓ٘ حٓظخى حٍرکخٕ َٓ ٙى هزَ ُٚ ٝپخٍِٛ ٙظ . ٢ٍٗٝ ٚىح پَٝګَحّ ى ٕٓٔٓ ُ کخٍ ى حپَ َ٣ى ٓ٤خٗظې پٍٝ ٚٓ ٕٕ ٚځ ؿٞړٗٞی ىی ٤ٛ .جض ى پوٞح پ ٚڅ َ٤پٔٛ ٚـ ٞکٔخٗ ٞرخٗيې ،چې پٓ ٚوک٤ُ ٢٘٤ک کې ٍحؿِ٢ ى٘ٓ ،١ظَٔ ىی ،ه ٞح ّٝى حٍٝپخ ح ٝحَٓ٣کخ څو ٚټخکَ ٗ ١ٞى ٤ٛجض ؿړ ١رخ٣ي ىې ؿٗٞډی طٝ ٚالړٗ». ٢ هٞر٤خ ٍٓٝٝظٍ ٚحط ٚؿٞط ٙٞٗ ٚچې ىح ٓلَ پوپِ ٚى ػخري٤ٛ ١ذ ح ٝى طَک٤ی ىحٓالٓ ٢ؿٍُٗٞګ طَ ٓ٘ځ ى حړ٣کٞ پ ٚپخ ِٞ٣کې ٓ٘ظْ ٗٞې ٝح ٝىكِد حٓالٓی ى َٓکِ ١ىكظَ َٓ ٙى ٓٞحكوې ٍٓٝٝظ٣ ٚی ٓٗٞږ ط ٚرٍِ٘ ٚحکړ . ٙهٞ ىىې ٓلَ ټُ ٍٞږښظ ٚٗٞپوپِ ٚى ٤ٛجض ى ؿړ ٝپ ٚؿخړ. ٝ ٙ ىح هزَ ٓخط ٚىحٓې ٝهض کې طَ الٓ ٞٗ ٚچې ُ ٙى پخکٔظخٕ پٓ ٚلخٍص کې پ ٚهپَ ٍٝک ٗ ١ٞپخٓپٍٞص پٔې ګَُ٣يّ .رخالهَ ٙى پٓٞظې ى ٍٓ٤ي ٞٗٝح ٝپٓٞظې ٓخٓ ٞ٘٣ٍٞى ِٞٛځِ ٞپٝ ٚحٓط ٚپخٓپٍٞص ِٔٛظ ٚپٓ ٚلخٍص کې پ ٚىحٓې كخٍ کې ٍح پ٤يح ٗ ٞچې ى ٓلخٍص ى ٞ٣ې ٓکَطَې ى ٓ ِ٤الٗيې پَٝص ٓ . ٝخ ى هپَ ٤ٛجض ىٝحړٝ
10
ؿړٓ ٞ٣ َٛ ٝلٔيىحٝى ػخري ١ح ٝحٗـ٘ َ٤حٓ ٖ٤کَ ْ٣ط َ٣ٝٝ ٚچې طخٓې هپَ پَٝګَحّ ط ٚىٝحّ ٍٝکړة ،ځکٚ ُٓخ ٓلَ ١کخٍ ٚٗٝال طَ حٗ ٚٓٝي ١طکٔ .١ٞٗ َ٤حٓخ ِٛظ ٚى ٤ٛجض ؿړ ٝىح حَٛحٍ کخ ٙٝچې ُ ْٛ ٙرخ٣ي پٚ ىې ؿٗٞډ ٝکې ٓٞؿٞى ٝح . ْٓٝرخالهَ ، ٙى پخٓپٍٞص ى پ٤يحک٤يٍٓٝٝ ٝظ ٚى طَک٤ې پٍٝ ٍُٞ ٚحٕ ٗ ، ّٞهٞ ُٓخ ى طګ ٗٓ ٚوظِٛ ٚظ ٚى٤ٛجض ىې ى ٝٝؿړ ٝى پوٞح څو ٚى ؿٞړ ٗ ١ٞپَٝګَحّ پٓ ٚطخرن هپَ کخٍ ٚٗٝطَ ډ َٙ٣پٍٞې َٓ طٍُٞٓ ٚی ،ٝٝح ٝر٤خ ٣ې ُٓخ ى ٤ٍٓٝي ْٓ َٙٓ ٝټ ٍٞؿَ٣خٗخص ٍح ط .َ٣ٝٝ ٚطَک ٚ٤ح ّٝى حكـخٗٔظخٕ ى ؿِٔ٤ې پ ٚحړ ٙؿٞحړ٘ٓ ٞ٣ ١ځګړی ٍُٞٝ ٍٝر ٞٗ ١ٞىىې ُ ٚپخٍ ٙچې ى طَک٤ې پ ٚپوٞحٗ ٢طخٍ٣ن حٝ ى حٗ ٢٘ٓٝظخّ پ ٚحړٓ ٙؼِٓٞخص طَ الٓ ٚکړ ،ٝالٗيې ُ٤ک٘ې ط ٞٓ ٚطٞؿٍ ٚح حړ: ّٝ ٭٭٭٭٭ طَک ٚ٤ى ٗخټ ٞپ ٚؿړٞ٤ٛ ٝحىٞٗٝکې ٞ٣حُٗې حٓالٓی ؿړی ٞ٤ٛحى ىې ،ح ٝى ٗخټ ٞى ٔٛيې ؿړ٣ظٞد پ ٚحٓخّ ٣ې ٗ َ٤ٔٗ ٞ٣ظخٓ ٢ځٞحک ٚٗٞحكـخٗٔظخٕ ط ٚحٓظ ٢ُٞى ،١هٝ ٞح ٢٣چې ٗظخٓ ٢ځٞحک٣ ٚٗٞې پٗ ٚظخٓ ٢ػِٔ٤خط ٞکې ګډ. ١َُ ٚٗ ٕٝ طَکٞ٣ ٚ٤حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ىی چې طَ ىې ٗژىې ٓٞىې پٍٞې ى طَکخٗ ٞى پوٞحٗ َ٘ٓ ٢کٔخٍ حطخطَک ُ ٚحړهٚ ٤ٓ ٞ٣ک َُٞح ٝىى ٖ٣حٌٛٓٝذ څو ٚحُحى ِٓٔکض حػالٕ ٗٞې . ٝى طَکخٗ ٞى ػؼٔخٗ ٢حٓپَحٍٞ١ۍ ى ړٗګ٤يٝ ٍٓٝٝظٛ ٚـٝ ٚهض چې طَک ٢پ ٞځ ى ټٞپک پ ٍُٝ ٚکٔخٍ حطخطَک ځٞحک طٍٓٝ ٚخٛ ٞٗ ،ٙٝـ ٚطَ ټُٞٞ ُٓٞړې ى طَک٤ې ى حٓالٓ٣ٞٛ ٢ض ى ُ٘ٓ ٚځٝ ٚړُ ُٚ ٞپخٍ ٞ٣ ٙىحٓې حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞؿٞړ کړ چې طَ ٗخ ٣ې ى طَک٤ې ځٞحکٖٔ پٞځ ٝىٍ٣يٛ ،ـ ٚى ىې هخٗ ٕٞى ٓخط٘ې ُ ٚپخٍ ٙى طَک٤ې پٞځ ط ٚپ ٚهخٗ ٕٞکې هخٙ ځخی ٍٝکړ .ىحٓې ٓ٤ک٣ ِّ٣َُٞې پ ٚطَک٤ې کې ٍٝحؽ کړ چې حٕ ؿَر٤ٓ ٢کٞ٤ٛ َُٞحى٣ ٚٗٝې چې ى ٓ٤ک ِّ٣َُٞر٘ٔټ ح٣ښٞىٗٝکی ٝٝځخٗظ ٚكَ٤حٕ کړٍ .ځک ٚى ٓ٤کٓ ِّ٣َُٞؼ٘ی پَ ٌٓٛذ ٗٝ ٚالړ كکٓٞض ىی ،پ ٚىحٓې ٗظخٓ ٞٗٞکې ى حٗٔخٗخٗ ٞحُحى ١ح ٝىحٓې هپِ ٚهٞښ ٚچې ٗ ٍٝٞط ٚى ٍَٟى ٍٓٓ ُٞٞزذ ٗٚ ګَځ ٢طٞٗ ٖ٤ٔ٠ې ٔٛ . ١ٝيح ػِض ىی چې پ ٚټ ُٞٞؿَرٞ٤ٛ ٢حى ٞٗٝکې چې ى ؿٔ٣ٍٜٞض ٗخط٣ ٚې ىٓ٤ک ِّ٣َُٞكکَ ح ٝح٣ډ٣خُٞژ ١كخکٔ ٚى ، ٙى هِک ٞپٌٛٓ ٚذ ح ٝىٛـٞی پٍٝ ٚحؽ ح ٝکِظ ٍٞرخٗيې ر٘ي ٚٗ ِ٣ىی ُګ٤يُې .ک ٚڅ ْٛ ٚپ ٚىې آٗي کې ح ّٝډ َ٣څ ٚريُ ٕٞطَ ٓظَګ ٞک٤ږ ،١ځک ٚى كَحٗٔې٘٤ٍُِٔ٣ٞٓ ،ډ، ؿَٓ٘ٛ ،٢خُ٘٤ډ ح ٝپٓ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٚک٘يٗٞ٤ٛ ١ٞحى ٞٗٝکې پ ٚحٓالٓ ٢كـخد ،حٓالُٓ ٢زخّ ،ى ٓٔـي ٞٗٝى ٓ٘خٍ ٞٗٝپ ٚؿٞړ ،ُٞٝح ٝى ِٓٔٔخٗ ٞښځ ٞى ٗوخد پ ٚحؿٓٞظ ٞرخٗيې ،پ ٚحٍٝپخ کې ى حٓالّ ى هپَح ١ٝح ٝىې ُ ١ٍٞط ٚى هِک ٞى ٍؿلخٕ ى ر٘ي٣ي ٝپ ٚهخُ ٞ٣ َ١ړ ٗخٍٝح ر٘يُ ِٚٗٝ٣ګ٤يُې چې پ ٚهپِ ٚىىې ټ ُٞ٘ٞى حٗٔخٗ٢ كوٞه ٞهٞحهٞږ٣ ١ې ٓ ْٛوخُق ى ١حٝىىې ٞ٤ٛحى ٝپَ ٣ ُٞٗٞٔٝې ٘ٓ ْٛل ٢حؿ٘٤ٗ ِ٤يُې ىی ،ه ٞى طَک٤ې ى کٔخٍ حطخطَک ح ٝى ٛـ ٚٗ ٚپَ٤ٓ ٚحع ٍح پخط ١ٞٗ ٚپٞځ ى ٓ٤ک ُٚ ِّ٣َُٞپخٍ ٙىحٓې ر٘ٔټ ٚٗٞؿٞړ کړٍ چې طَ ٓو٣ ٚې ى طَکِٔٔٓ ٢خٗ ٞښځ ٞط ٚىىې ٓـخٍ ٍٗٝ ٚک ٍٞک٤ي ٙح ٝحٍٝ ٚٗ ْٛ ّٝک ٍٞک٤ږ ١چې ىهپِې هٞښې حٓالُٓ ٢زخّ ٝحؿٗٞي٣ُ ،١خطې ِٓٔٔخٗې ٗـٗٞې ى كـخد ى حؿٓٞظ ٞپ ٚهخ َ١ى ػِٔٓ ٢ئٓٔ ٞح ٝپ٘ٛٞظٞٗٞٗٞ څوٗٝ ٚړٍ ٗٞې ،حٕ طَ ىې چې ى طَک٤ې پخٍُٔخٕ ط ٚى هِک ٞىٍح ٞ٣پ ٚحٓخّ ټخکَ ٗٞې ِٓٔٔخٗ ٚښځٚ ى هپَ َٓ څو ٚى كـخد ى پړٗٝې ى َُٗ ٚې ک ُٞٞپ ٚحٓخّ ى ٛـٞ٤ٛ ٚحى ى پخٍُٔخٕ څوٗٝ ٚړٍ ٗ. ٙٞ «حٓالّ پ ٚطَک ٚ٤کې ىحٓې طؼَ٣ق ٗٞی ،حٓالّ طَک ٢ىی ٣ؼ٘ې ى طَک٤ې ىکِظ ٙٞ٣ ٍٞرَه ٚى.ٙ پ ٚطَک ٚ٤کې ُ٤څ٣ ِّ٤خ ى ىُٝض حٌٛٓٝذ طَٓ٘ځ ى رِ٤ظ٤ٓ ٕٞخٓض ىحٓې ٗ ٚػِٔې ک٤ږُ ١ک ٚكَحٗٔ ١ٞحٗوالد چې ى ى ُٝض حٌٛٓ ٝذ رٝ َ٤حُی طؼَ٣ل . ١ٞپ ٚطَک ٚ٤کې ُ٤څ٤ژّ پ ٚىې ٓخٗخ ىی چې ىُٝض ٌٓٛذ ُ٤ٓ ٚخٓ ٢كؼخُ٤ظٞ څو٘ٓ ٚغ کړ ١حٛ ٝـ٤ٓ ٚخٓ ٢كؼخُ٤ظ ٚٗٞچې ى ىُٝض پٝ ٚړحٗيې ح٣ ٝخ ىُٝض کٍِٔٝی کٞ٣ ُٚ ١ٞې ٓو٘ٓ ُٚ ٚځٚ ٝړ،١پٓ ٚېک ِّ٣َُٞکې ى ىُٝض حٌٛٓ ٝذ طَٓ٘ځ ٚحړ٣کې ٞ٣ډ ٢ٍٔٓ ٍٝرڼٌٛٓ . ١َُ ٚذ ٓ٤خٓ ٢ک٘ټَ ٍٝک٤ږ١ طَ څ ٞچې ٌٓٛذ ٓ٤خٓ. ٢ٗ ٚٗ ٢ پ ٚىحٓې كخٍ کې چې طَک ٞ٣ ٚ٤الٌٓٛز٣ ٚخ ٓېک َُٞىُٝض َُ . ١هٞټ ٍٞطَکخٕ الٌٓٛز ٚهِک ٗ ٚى ٙٞ٣ .١رَهٚ ى.١ حٓالٓپخُٚ ر٘ٔټپخٍ رَهٚ رِٚ حٝ ٓ٤کَُٞ ر٘ٔټپخٍ ى طَک٤ې ى ٌٓٛز ٢چخٍ(ٝپوٞحٗی) ٓ َ٣ُٝلٔي ح٣يٞٗ ٙٞ٣ ٖ٣ې هزَ ٙک ١ٞچې ى ُٞٔٝحکۍ ر٘ٔټ ِٙ٤حٍُښظ ٚٗٞرخ٣ي . ٌٓٛز ٢ر٘ٔټُٞٔٝ . ١َُٝ ٚٗٞحک ٢رخ٣ي پ ٚحٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٝکې حٓالٓ٣ٍ ٢ښې ١َُٝ ى ٌٓٛز ٢چخٍ(ٝىؿ ٚپوٞحٗ ،َ٣ٝٝ َ٣ُٝ )٢پ ٚطَک ٚ٤کې ىٛـې پېَ پخی ٍح ٍٓ٤يُی ىی چې ٌٓٛذ ىُٝض ط ٚحړ ٔٛ ُٚ . ٝيې َٓ ٙى ٌٓٛذ ح ٝىُٝض طَٓ٘ځ ى رِ٤ظ٤ٓ ٕٞخٓض ط ٚىٗ٤ٓ ١ٞخٓ ٢کِظ ٍٞپ ٚهپَ َٙٓ ُٞٝىپخی ټکی . ک٤ږ١ ح٣ښٞىٍ پَ ٌٓٛذ ٗٝ ٚالړ ىُٝض کې ٌٓٛز ٢ِٓ ٢ګٗٞيٍ ٚٗٝحٓ٘ځظ . ٍٞٗ ٚپ ٔ۳۵ٓ (ٚکخٍ) کې ٗـْ حُي ٖ٣حٍرکخٕ ى ِٓ٢ ٓالٓظۍ ګٗٞي ر٘ٔټ ک٤ښٞى .ىٝی ،ى ىؿٗ ٚخ حٓالٓ ٢طَکٔ٤ٓ ٢ظْ پَ ځخې ٞ٣ډ ٍٝحٓالٓ ٢ىُٝظٞٓ ٢ډٍ ؿٞښظٚ
11
.پ ٔ۳۳ٓ ( ٚکخٍ) کې ر٤خ ى ٍكخ ګٗٞي ىهپَ ٗؼخٍ ُٓ ٚوې ،ټ ُٞٞط ٚىػيٍ ٗظخّ حٗٝظْ طَ ٗخٓ ٚالٗيې رَ ١ط ٚالٍٙ ٗٞٓٝي ٙح ٝى( ٔ۳۳۱کخٍ) ٢ُٔٝؿَګې ټخک٘ې ٣ې ٝګټِې .ىؿ ٚګٗٞي ى ػيٍ ٗظخّ پ ٚحٓالٓ ٢ىُٝض کې ُټ ١ٞحٝ ٗ ٍٝٞر٤خ ،َ٣ٝچې ُ ٚىې َٓ ٙکٔخُٔ٤ظ ٢ىُٝظ ٢پَٗٔ٤پ ٚٗٞطَ پٞښظ٘ې الٗيې ٍح ځُٓٞ . ٢ړ َ٣ُٝ ١حٍرکخٕ هپَ ُٓٞړٓ ١لَ٤ُ ٚٗٝز٤خ ،حَ٣حٕ ط ٚطََٓ ٙکړٍ ح ٝىحهٞحٕ حُِٔٔٔ ٖ٤ى ګٗٞي ُ ٚؿړ٣ َٙٓ ٝې ٝکظَ .ىټخک٘ٞى کٔپخ ٖ٣پَ ٜٓخٍ ٍُؿ ٕٞرَ٤ؿ ٚٗٞښ٣ٍٞيٍ ح ٝى ٓ٤ک ِّ٣َُٞى پخی ٗؼخٍٍٝ ٚٗٝک ٍٞک٤يٍ. پ ٔ۳۳۵ (ٚکخٍ) کې ى كزَ ١ٍٝپ )ٕٚٓ۱ (ٚپٞځ پٝ ٚحٟق ډ ٍٝى ٍكخ ٙګٗٞي پ٤ٓ ٚخٓض کې ٓيحهِٝ ٚکړ ٙحٝ حػالٕ ٣ې ٝکړ چې حٓالٓٞ٤ٛ ِّ٤حى طُٞ ٞ٣ ٚی ګٞحښ ىی .ى ٔٛيې ګٗٞي څو ٚر٤خ ى ح.ک .پ .ى ػيحُض ح ٝپَٓوظګ ٗ.ٞ ٍحٓ٘ځظٚ َٓ٘ۍ پٚ حٍىٝګخٕ ٤١ذ ٍؿذ ى ګٗٞي كخکْ پ ٔ۳۳۱ (ٚکخٍ) ى ؿٞالې پ٤ٓ ٚخٗض ى کٔخُٔ٤ظ ٢طَک٤ې پ ٚطخٍ٣ن کې پُٓٞ ٚړی ځَ ٞ٣حٓالٓ ٢ر٘ٔټپخُ ٚهٞځښض ٝټخکې. طخٍ٣ن ٞ٤ٛحى ىىؿې چې ٝکړ پَ٤ پ ٕٕٓٓ( ٚکخٍ) ى ٗٞحٓزَ ٓ٤خٗظې پ ٚىٍٗ ٚٔ٣ېټ ٚح.ک .پ .ى ٗ ١ٞحٓالٓ٤ٓ ٢خٓض ُ ٚالٍې ى ٢ُٔٝؿَګې ټخک٘ې پ ٚكَ٤حٗٗٝٞکې ډٝ ٍٝګټِې حٝ ٝحک ٣ې طَالٓ ٚکړٍ .ؿذ ٤١ذ حٍىٝګخٕ ح ٝػزيهللا ګَ ى ګٗٞي ر٘ٔټ ح٣ښٞىٗٝک٢ پٞ٤ٛ ٚحى کې ( ىُٞ٣ړ هخٓ ٞٛـز٣ٍٞظٓ ُٚ ٞٗٞوې ) کٔخُٔ٤ظ ٢ح٣ډ٣خُٞژۍ ط ٚپ ٚهپَ ٓ٤خٓض کې ځخی ٍٝکړ .ى ٗؼخٍ ١كَکظٓ ٞٗٞو٣ ٚې . ٙٞ٤ٗٝىح ګٗٞي ح ّٝځخٕ ٓ ٢ُٔٝلخ كظ ٚکخٍګٗٞي ٓؼَك ٢کُ ١ٞک ٚپ ٚحُٔخٕ کې ٝحکٖٔ ګٗٞي. حطلخى ىٓٞکَحص ٓٔ٤ل٢ ٍؿذ ٤١ذ حٍىٝګخٕ پوٞح ى ٗپخړّ ٓ ٢ٗٞ٤ِ٤ښخٍ حٓظخٗز ٍٞښخٍٝحٍ پ ٚطٞګ ٚحٓالٓٔٓ ٢ز٤ُٞکې پَٝژې ح ٝپالٗٚٗٞ َ١ك ٚح ٝپِ ٢کړُ ،ٝٝ ١کٓ ٞ٣ ٚظَؿٓٞخص ى طؤ ْ٤پ ٚٔ٤ٓ ٚکې،ى ٣ُٞ ٞ٣ي٣ځ ډ ُٚٝکِظ ١ٍٞژٗٝي َٓکِ ؿٞړ،ٍٝ . پَٝژې ٍٗٞې ىحٓې حٝ ر٘يِ٣ څٚ ُږ هَڅُٞٞ َٗحرٞ پَ پ ٕٓٓ۳ (ٚکخٍ) کې ى كخٍٕ پخُٔ٤ۍ حهزخٍ ښخؿِی حٍىٝګخٕ ى ٍٝحٕ کخٍ ى ٓٔ٤ې ح٘ٓ ٝځ٘ ٢هظ٤ځ ى ښ ٞحٝ ٓو٤ٓ ٍٝٞخَٓ٘ٓ ٢حٗ ٞپٗ ٚخٓٝ ٚټخک . ٚى كخٍٕ پخُٔ٤ی ٍٓ٘ۍ چې ى حَٓ٣کخ ى ر٤ٓ ٢َٜٗخٓض پ ٚحړ ٙهپَ٣ږ ، ١ى طَک٤ې ُٓٞړی ٣ َ٣ُٝې ى ٗړٞ٣حُې ى٣پِٓٞخٓۍ حٓ ٝظَحطېژۍ ُٞ ٞ٣ی ُٞرـخړی ٝرخُ . ٚحهزخٍ ى حٍىٝګخٕ پ ٚحړٙ ىحٓې ُ٤ک « :٢حٍىٝګخٕ کٞٗ ّٞی ٓ٤خٓ ٢چخٍٝحکی ٗ ٚىی ،ىی ح ّٝى ٓ٘ځ٘ ٢هظ٤ځ ى ٓ٤خٓض ح ٝډ٣پِٓٞخٓۍ ح٢ِٛ ُٞرـخړی ىی .طَک ٚ٤ػٔالاى حَٓح ُٚ َٙٓ ِٞ٤٣پوٞح څوٓ ٚظَحط٤ژ٣ک ِٓګَطٞد َُ . ١ىححړ٣کې ى ٓخړ ٙؿ٘ګ پٚ ٜٓخٍ ؿٞړې ٗ٣ٞي . ١طَک ٚ٤ح ٝحَٓح َ٤٣ىٝحړ ٙى حَٓ٣کې َٓ ٙى پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى پٝ ٚړحٗيې ٓظلي .»ٝٝه ٞى طَک٤ې پَ ٛـ ٚکٓٞک ٢ر٤ړۍ ،چې ى ؿِې طړحٗيی ط٣ ٚې ى ژٗٝي ى ٤ٗ ١ٍَٟٝخٗ ٞکٓٞک ٚٗٞرخٍکړ ،ٝٝ ١ى حَٓحثِٞ٤كِٔې حٝپٛ ٚـ ٚر٤ړۍ کې ى ٗ ٜٞکٔ ٚطَکخٗ ٞى ٝژٍُٓٝٝ ٞظ ٚى حَٓحث ِٞ٤ح ٝطَک٤ې طَ ٓ٘ځ حړ٣کې ډَ٣ې هړ ې پړ ې ٗٞې حٗٞٗ ٝې ى ٙچې ى٣پِٓٞخط٤ک حړ٣کې ٣ې ٘ٓ ُٚ ْٛځٝ ٚالړٗ. ٢ حٍىٝګخٕ ٓـز ٞٗ ٍٞپٔٛ ٚيې ٓوظَٗ ٞح٣ط ٞکې هپَ ٓوخُلض ى حَٓح٤ٓ ِٞ٤٣خٓض ى ؿِې پ ٚحړ ٙى ٓ٘ځالٍٝ ِٓٔٔخٗخٗ ٞپ٘ٓ ٚځ کې ٝښ . ٢٤ى رېِګې پ ٚطٞګ ٚى ٓ ْ٣ٞى ىح ّٝٝښخٍ پ ٚؿٗٞډ ٙکې حٍىٝګخٕ ى حَٓحِٞ٤٣پَ ٕٞٔ٤ٗ َُ٘ٔٔٝپ َُ٤ى ٗړٞ٣حُٓ ٞ٤ٍ٘ٓ ٞن ط ٚىؿِې ى ٍٕٕٝځ٘ۍ ؿګړې څوٍٓٝ ٚظ ٚپٗ ٚي٣ي ٙطٞګُ ٚلظ٢ ګُٞحٍٝ ٚٗٝکړٍ ( .چې ىٛـ ٚىح ػَٔ ) پ ٚٔ٤ٓ ٚکې ى ى ٙى ٓلزٞر٤ض ُ ٚالِٓ ٞٗٞڅو ٚګڼَ ک٤ږ.١ ى ح.ک .پ .كخکْ ګٗٞي حٍٝپخ٤ٓ ٢٣خٓض پَک٤ٓ ٢ٍٗٞخٓض ح ٝىُٝظ ٢حٍُښظ ٞٗٞرخٗيې حؿ ِٙ٤کړ٣ي .ٙچې ٗ ٚىٝىِٙ٣ حٓالٓ ٢ګٗٞي ٍكخ ٙح ٚٗ ٝکالٓ٤ک کٔخُٔ٤ظ٤ٓ ٢خٓض طٍٝ ٚطٝ ٚحُی َُ . ١ح .ک .پ .ګٗٞي ح ٝكکٓٞض پ ٚىې ٍٓٝٝظ ٞ٣ ٢کخٍ کې ىطَک٤ې ٓ٤خٓٔ٤ٓ ٢ظْ ُ ٚرَ ٝ َٛهظ ٚحٍٝپخ ١ٞٗ ٢٣ىی .پَ ٗړٞ٣حُ ٞالِٓ٤ک ٗ ٞ٣ٞطړٞٗٝ رخٗيې ػَٔ ک٤ږ ،١ه٠خٔ٤ٓ ٢٣ظْ ٍ٣ل ٍّٞطََٓ ،ٞٗ ٙى ٗک٘ـې ٓو٣ٞٗ ٍٞ٤ٗ ٚي ،ٙټ ِ٤ُ٘ٞريٍُ ٚٗٞٗٞحٓ٘ځظٚ ٗ٣ٞي . ١ى ح.ک.پ ٤ٓ.خٓض ى پٞځ پ ٚحړ ٙىحٓې ىی چې ىٝی ٛزَ ک ١ٞطَڅ ٞپ ٚپٞځ کې ىکٔخُٔ٤ظ ٢پَٗٔ٤زٞٗٞ ٓخطٗٞک ٞؿَ٘حالٗ ٞى ٓظوخػي ک٤ي َٙٓ ٝهپَ هِک ٍٝٝ ٍٝٝپ ٚپٞځ کې ځخی پ ٚځخی کړ . ١ى طَک٤ې پ٤ٓ ٚخٓض کې ى کٔخُٔ٤ظٗ ٢ېِ٘٘ ِّ٤پٛٞخ ١ٝح ٝى طَکې ژرې کِظٛ ١ٍٞژٓ ِّ٤ٗٞچې ىٞ٤ٛحى ِٓٝٞ٣ ٢حُٔٓ ٢ز ٍٞىی َُٙٓ ٚ پَې ر٤خ کظ٘٣ٞٗ ٚي. ٙپ ٚىُٝظ ٢طِ ٕٞ٣ِ٣ٞکې کَى ١هپَٗٝې پ٣ٞٗ َ٤ي. ١کَى ١ژرې ط ٚح ّٝپ ٚښٗٝٞځ ٞ٤کې حؿخُٗ ٙظ ٚح ٝپ ٚکَى ١ژر ٚځخ ٞٗٞ٣طٍٝ ٚٗٞٓٞٗ ٚک ْٛ ٍٞپ٣ٞٗ َ٤ي.١ ى طَک٤ې پ٤ٓ ٚخٓض کې ح ّٝډٓ َٙ٣وظٓ ٚزخٍُ ٙى ٗ ١ٞػؼٔخٗ ٢پخٕ طَک ِّ٤حٓالٓ ٢ؿٍُٗٞګ ح ٝکٔخُٔ٤ظ٢ ٓېکٞالٍٔ٣ظخٗ ٞطَٓ٘ځ پٞٗ َ٤ې .ىح ر ٚطخٍ٣ن ػخرظ ٚکړ ١چې پ ٚطَک ٚ٤کې ر ٚک ٙٞ٣ ٚٓٞهٞح پ٘٣ٝٞ٣ ٚظٔ ٚپ٤ړۍ کې رَالٓې ٗ.٢ ى حَٓ٣کې ى رٞ٤َٜٗچخٍ ٝپوٞحٗ َ٣ُٝ ٞ٣ ٢ىطَک ٚ٤پ ٚحړ ٙپٓ ٚؼزض حٗي ٝح :٢٣طَک ٞ٣ ٚ٤ډ َ٣ښ ٚپَٓن طِِې حٓالٓ٢ ٞ٤ٛحى ىی .ى طَک٤ې ِ٤ٓ َُ٘ٔٔٝحٍ چې څٞٓ ٚىٓ ٙوکې ُ ٚىٗيې ګٞښٞٗ ٚی ،ٝپ ٚؿزَګ ٕٞکې پٓ ٚوظ ٞټکٞکې ،َ٣ٝٝطَک ٞ٣ ٚ٤حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٗ ٚىی ،رِکې طَک ٚ٤پَ ٌٓٛذ ٗٝ ٚالړ ٞ٤ٛ ٞ٣حى ىی.
12
طَک ٚ٤ى حٍٝپخ ُپخٍ ،ٚٗ ٙى حَٓ٣کې ُپخٍ ٜٚٔٓ ٙى . ٙک ٚطَک ٚ٤ى حٍٝپخ ٢٣ټُ٘ٞې څوٗٝ ٚړٍ ٗ ٙٞ٣ ،٢حٓالٓ ٢طَکٚ٤ ر ٚطَې ؿٞړ . ٢ٗ ٙحَٓ٣کخ ُٔٛ ٚيې حِٓ ٚپَ حٍٝپخ ٢٣ټُ٘ٞې ُ ٚهپِې حؿِ٤ې څو ٚکخٍ حهِ ،٢طَ څ ٞطَک ٚ٤پٚ حٍٝپخ ٢٣ټ ُٚ٘ٞکې رَحرَ ٢ٗ َ٘ٓٝ ٙح ٝى ٞ٣حٍٝپخ ٢٣ؿړٞ٤ٛ ١حى پ ٚڅ ٍَٙٓٝ َ٤چِ٘ي .٢ٗٝ طَک ٚ٤حَٓ٣کې ط ٚٗ ٙٞ٣ ٚډٝر٤يٗٝکې ى ؿ٘ګې حُٞطکٝ ٞړٗٝکې رېړۍ ى . ٙطَک٤ې ى( ٔ۳۱۷کخٍ) څوٍ ٚحپي٣وٞح پٗ ٚخټ ٞکې ى ٓخړ ٙؿ٘ګ پ ٚپېَکې ُٓ ) ۱ٓٓٓٓٓ (ٚېړ ٙپٓ ٚډٍٗٔٓ ِٞٓٝ ٞزخٍ پٞځ َُٓٞ ٍٍٝ ْٜٓ ٙرُٞی ىی .پ ٚحهظٜخى ١کچ ٚى کٔپ ٖ٤پ٘ٔٓ ٚيٍګ ٢کې حټکَ( ٓ٤ِ٤ٓ) ٔ۷خٍى ٙر َُٚ٤ح ٚٓٝطٗ َ٤ظ ،١َُ ٕٞچې ى ٗړۍ ُٚ ٓظَ َٞٓ٣ُ ٝڅو ٚګڼَ ک٤ږ .١ىح حَٓ٣کخ ٢٣کٔپ٘ ٞ٤ط ٚډَ٣ې ٜٓٔې َُٓ٣ې ى . ١ى ط ِٞ٤پخ٣پ ال ُٚ ٖ٣رخک ٞڅوٚ ىکٔپ ٖ٤رلَ٤ې طٍٝ ٚڅ َٚٓ٤ى طَک٤ې طَ کٜ٤خٕ ر٘يٍ ٙپٍٞې پ ٚطَک ٚ٤کې ُ ٍٝٞٗ ٚپخ٣پ ال َٙٓ ٞٗٞ٘٣ر٤ٜږ.١ پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى حَٓ٣کې ٞٛح ٢٣رَ٣ي ٞٗٝپ ٚپ٘ځ٘٣ٞظٍٔٝ ٚځ ،حَٓ٣کخ٣خٗ ٞهپِٞٛ ٞح ٢٣رٔزخٍ ٞ٣طْٛ ٍٞٗ ٚ ٍُٝ ٍٝکړ ٍَٙٓٝ .ډ َٝ٣ډُ ٞ٤ٍِ٘ٓٝ٤هزَ ٍٝکړ چې حَٓ٣کې پ ٚحٗوَ ٙکې ُ ٚطَک ٢كکٓٞض څوٝ ٚؿٞښظَ چې طَکَٓ ٢ط ١َ٤ح ٝحكَٔحٕ ى ٗٔخُ ٢ټِٞحُې ىطو٣ٞې ُپخٍ ٙى ١خُزخٗ ٞپٝ ٚړحٗيې ٍٝٝحٓظ . ١ٞى( ) NTVټِٕٞ٣ِ٣ٞ هزَ ٍٝکړ ٝچې ى ٛـٜٓ ٚخٍ ُٓٞړۍ َ٣ُٝرُ٘ٞض ٣ٞ٤ٛض هپِ ٚکخر ٚ٘٤ى ٍٓ٘ٞې ُپخٍٍ ٙحٝؿٞښظِ ،ٚطَڅ ٞى حَٓ٣کې ؿٞښظ٘ٝ ٚڅ٤ړ . ١ى( ) CNNټِ ٕٞ٣ِ٣ٞر٤خ هزَ ٍٝکړ چې ُ ٚحٗوَې څو ٚى ٓؼزض ځٞحد ُ٣ګ٘خٍ ٍحؿِی ىی .طَک ُٚ ٚ٤ډَ٣ې ٓٞىې څو ٚى ٗٔخُ ٢ټِٞحُې َٓ ٙپ ٚط َٙ٤ر٤خ ُ٘٤ِٓ ٚخ ٢٣ؿَ٘حٍ ىٓٝظْ َٓ ٙچې پٚ . َُ١ حړ٣کې ٗږىې ىی طٍٕٞ ؿَٓٞٗٞ ؿ٘ګ٢ طَک ٚ٤پ ٚحٓالٓٗ ٢ړۍ کې ى ىُٝض ٞ٣هخ ٙكٍ ٍّٞحٓ٘ځ ٚط ٚکړ٣يی ُٞ.ى٣ځٗ ٚړۍ طَک ٚ٤پ ٚرَ ډ ٍٝګ،١ٍٞ ٛـٔې ٍٗٝ ٚط ٚګُ ١ٍٞک ٚګخٗٝډٞ٤ٛ ١حى ،ٚ٣ٍٞٓ ٚٗٝػَحم حٝحٓالٓٗ ٢ړۍ چې ٍٝط ٚګ. ١ٍٞ طَک٤ې پوٞحى ٗخټِ٣ٞٓ ٞې ؿز ٜٚؿٞړ ،ُٚٝ ٙى پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى پ٘ٓ ُٚ ٚځ ٚطِِ َٙٓ ٞىؿ ٚؿز٘ٗ ٍٙٞٗ ٜٚظ. ٚ طَکٔٛ ُٚ ٚ٤يې ٝؿٜې ح ّٝپ ِٙ٤ٔ٤ٓ ٞ٣ ٚځٞحک ريُ٤ږ . ١ځک ٚى َٓکِ ١حٓ٤خ پٗ ٚپږ ؿٔ٣ٍٜٞظ ٞٗٞح ٝپٍٝٞٗ ٚ ٞ٤ٛحى ٝکې ُږ ٙک ٢طَک ُٚٗٞٔٝ ٢ح٤ٓٝږ. ١ځ٘ې طَکُ ٢ږ ٙک ٢پ،ٚ٣ٍٞٓ ٚػَحم،حَ٣حٕ حِٓ ُٚ ٝګ ٞٗٞکِ ٞٗٞڅوٚ ُږ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٗظ. ١َُ ٕٞ ى طَک٤ې ىؿ ٚؿٞ٤پ٤ُٞظک ٓٞهؼ٤ض ح ٝطَک ٢ه ٞٗٞٓٞط ٚپ ٚکظُ َٙٓٞک ٚػَر ٢ټ٣ ُٚ٘ٞخ ٗړۍ ح ٝپخٕ ػَر ِّ٤ډٍٝ ځخٕ ط ٚؿ ٍٙٞکٔٛ ُٚ ،١ٞيې الِٓٞٓ ٚږ کُٞی ٗ ٞى طَکٗ ٢ړۍ څو ٚهزَې ٝکړ .ٝىؿ ٚٔ٤ٓ ٚى رِوخٕ څوُٞ٤ٗ ٚې طَ چ ٖ٤ؿٔ٣ٍٜٞض ٗٔخٍ ُ٣ٞي٣ځ پٍٞې ٍٓ٤ږ . ١ى طَکخٗ ُٚ ٞهٞح ٍٝط ٚهظ٤ځ طَکٔظخٕ َ٣ٝک٤ږ . ١ى چ ٖ٤پٚ کٔ٘٘٤ګ ٝال٣ض کې حټکَ حطِٔٔٓ ٚٗٞ٤ِ٤ٓ ٚخٕ طَکخٕ ژٗٝي ک . ١ٞىؿې ٗړۍ ط ٚحټکَ (ٓ ٚٗٞ٤ِ٤ٓ ) ٔ۱طَکُٚٗٞٔٝ ٢ ٍٝګي٣ږ . ١ى ٔٗٞ٣ک ٞپ ٚكٞحُ ٚىٝی ى ٗړۍ پ ٚپ٘ځٔ ٚژر ٚرخٗيې هزَ ١ک.١ٞ ى طَک٤ې ى پخٕ طَک ِّ٤ح٣ډ٣خ َٓ ٙى ىٝی حٍٝپخ ٢٣پِ٤ٓ ٙٞخٓض ال ژٗٝيی ىی ،طَڅ ٞچې حٍٝپخ ٢٣ټ ُٚ٘ٞطَک ٢ىُٝض ط ٚپ ٚګټ ٚطٔخٓ٤ږ ١ىٝی ر ٚحٍٝپخ ٢٣پِ٤ٓ ٙٞخٓض ط ٚىٝحّ ٍٝکړ . ١ځک ٚالطَ ح ٚٓٝى طَک ٢ىُٝظ ٞٗٞطَٓ٘ځ ٚىؿې ٓلکٍٞې ط ٚؿٞړؿخړٍ ١حٓ٘ځظٗ ١ٞٗ ٚيی .ىپخٕ طَک ِّ٤طَک ٢ىُٝظ ٚٗٞحٍُر٤ـخٕ ،هِحهٔظخٕ ،طَک ،ٚ٤کَؿٔ٤ظخٕ، ى طَکخٗٔٛ ٞيح طٞکٔ ،ِٙ٤کِظ ١ٍٞحړ٣کې طَکٔ٘ٔظخٕ ،حُ ٝرکٔظخٕ حٔٗ ٝخُ ٢هزَٞ٤ٛ ٙحى ٚٗٝى١ پَٓ ٚکِ ١حٓ٤خ کې ى ١ٞٗ ٞ٣ؿٞ٤پ٤ُٞظک ٍحطِٗٞک َٙٓ ٢ط٘ظ . ١ٞٔ٤کٔخُٔ٤ظ ٢طَک ٍٝٝ ٍٝٝ ٚ٤ى ُ٣ٞي٣ځې ٗړۍ څو ٚر١ِٞ٤ رخ٣ي ٢ٗ ٚٗ َٙ٤ٛچې طَک ٚ٤ح ّٝى ٍ َٙٓ ّٝپَٓ ٚکِ ١حٓ٤خ کې پٍ ٚهخرض رٞهظ ٚى . ٙى ٍ ّٝح ٝطَک٤ې طَٓ٘ځ ٓ٤خٓض ى ر٤٘ٓٞخپ ٚؿګړ ٙکې ٙٞ٣رېِګ. ٙٝ ٚکظٗٞک ٢پ ٚىې رخٍٝى ١چې طَک ٚ٤ى رِوخٕ څوَٓ ٚکِ ١حٓ٤خ ط ٚډ َ٣پخّ ک . ١ٞػؼٔخَٗ٤ٓ ٢حع ح ّٝپ ١ٞٗ ٚحٓالٓ ٢آٗي ٙػؼٔخٗ ِّ٤ريُ٤ږ ،١ىؿې ٓٞهې ط ٚحٓالٓ ٢ح ٝکٔخُٔ٤ظٝ ٢طٍِٝ ٢ڼ حٗي ١کخٍ ک . ١ٞىٝی ٔٛـ ٚپوٞحٗۍ ػؼٔخٗ ٢حٓپَحط ١ٍٞى طَک ُٞٗٞٔٝ ٢څوٍ ٚحٓ٘ځ ط ٚک ٍٞؿٞحړ ُٚ . ١ىؿې پخٕ طَک ِّ٤څو ٚحَ٣حٕ ح ٝػَرٞ٤ٛ ٢حى ٚٗٝپ َٙ٣ٝ ٚکې ى.١ پُ٘ ٚډ ٙطٞګ ٚرخ٣ي ٝٝح ٞ٣چې :طَکٞ٤ٛ ٞ٣ ٖٗ ٚ٤حى ىی چې ى ى ٝٝکِظ ١ٍٞکړ ُٚ ٞ٣هٞح ُٝک٣ٞٗ ٚيی ٞ٣ ُٚ .ې هٞح حٍٝپخ ُ ٚهپَ ٓ٤خٓ ،٢حهظٜخى ١ځٞحک َٓ ٙح ُٚ ٝرِې هٞح ى ػَرٞ٤ٛ ٢حى ٝى حؿٓ َٙٓ ِ٤وخٓن ى . ٙطَک ٚ٤ى حطخطٍٞک طَ َٓ٘ۍ الٗيې ُ ٚػَر ٢ح ٝحٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٝڅو ٚرٞٗ ِٚ٤ی حٝحٍٝپخ ط٣ ٚې ٓو ٚکړې .ىؿ ٚالٍ ٙحّٝ طَکخٗ ٞط ٚډ َٙ٣ګَحٗ٣ٞٗ ٚي. ٙ ى حٍٝپخ ٢٣ټُ٘ٞې َٓ٘حٕ ىحٍٝپخ ٢٣ټُ٘ٞې پ ٚحړ ٙپ ٚهپِ ٞکې الطَ ح ٚٓٝپ ٙٞ٣ ٚهٞٗ ُٚٞې ٗ ٚى . ١ښ ٢حړهٚ ګٗٞي ٚٗٝحٍٝپخ ٢٣ټ ُٚ٘ٞى ػ٣ٞٔ٤ض ى حٍُښظ ٙٞ٣ ٞٗٞټ٣ ُٚ٘ٞخ ىٓٔ٤ل٤ض کِٞپ طؼَ٣ل . ١ٞک٤ڼ حړه ٚګٗٞي ٚٗٝحٍٝپخ٢٣ ټ٤ٓ ٙٞ٣ ُٚ٘ٞخٓ ٢حهظٜخى ١ټُ٘ٞې پ ٚډ ٍٝپ٤ژٗ . ٢ىحٍٝپخ ٢٣ښ ٢حړه ٚګٗٞي ٞٗٝپ ٚپَطِ ٚک٤ڼ حړه ٚګٗٞي ٚٗٝطَکٚ٤ طُ ٚږ هڼيٓ ٚٗٝن ط ٚک. ١ٞىرېِګې پ ٚډ ٍٝپ٘٤ٍُِ٣ٞٓ ٚډ کې ښ ٢حړه ٚګٗٞيى ؿٓٞخط ٞپَ ٓ٘خٍ ٝر٘يُ ِ٣ګ ،ٍٞچې
13
ىٝی حىػخ ک ١ٞپ ٚحٍٝپخ کې ٓ٘خٍې ى حٓالٓ ٢ځٞحک ٗښې ى . ١ښ ٢حړه٤ٔٓ ٚل٤خٕ پ ٚحٍٝپخ کې ى ِٓٔٔخٗخَٗٙٓ ٞ طٞپ ١َ٤چِٖ ْٛک. ١ٞ ٗ٘٘ۍ طَک ٚ٤ى ٓ ٔ۳۱کخُ ٞطَک ٚٗ ٚ٤ى . ٙپ ٚطَک ٚ٤کې ٓظَ ٓظَ ٍ٣ل ٍٚٗٞٓٞىحىحٍ ١كٔخى پٝ ٚړحٗيې پِ٣ٞٗ ٢ي. ١ طَک ٚ٤ح ّٝى ٞ٣ريُ ٕٞپ ٚڅِ ٍٞالٍې کې ٝالړ ٙىِٔٔٓ . ٙخٕ ٞ٤ٛحى طَک ٚ٤ىٗٞی ػؼٔخٗ ٢حٓالٓ ٢پخٕ طَکِّ٤ حٝکٔخُٔ٤ظ٤ٓ ٢کٞالٍ ِّ٣طَٓ٘ځ ،طَک ٚ٤ى حٓالٓ ٢ؿُٗٞګ ح ٝىٝى ِٙ٣حٓالٓ٘ٓ ٢ځالٍ ٝطَٓ٘ځ ،طَک ٚ٤ى حٓالّ حٝ ُ٣ٞي٣ځ طَٓ٘ځ ،طَک ٚ٤ى حٍٝپخ ح ٝحَٓ٣کې طَٓ٘ځ ٝالړ ٙى . ٙپ ٚطَک ٚ٤کې ى ىؿٞرَهِ٤ک ټخکٗٞک ٞحړه ٞٗٞطَٓ٘ځٚ طٞىٓ ٙزخٍٍُٝ ٙحٗ ٚى . ٙطَک ٢ىُٝض َٓ٘حٕ ح٤ٓ ٝخٓض پٛٞخٕ پ ٚډ َ٣حكظ٤خ ُٚ َٙٓ ١ىؿې كٔخٓی څٍِٞالٍې څوٚ ى ط٣َ٤ي ٝپ ٚكخٍ کې رَ٣ښ . ٢طَکخٕ ىکٔخُ ِّ٤ح٣ډ٣خُٞژۍ َٓ ٍٝٝ ٍٝٝ ٙهيحی پ ٚحٓخٗ ٢ک.١ٞ ى ىؿې څ٤ړٗې پ ٚپخی کې ى٘ٛګټ ٕٞط ١ٍٞ٤پ ٚؿزَګ ٕٞکې رخ٣ي ِ٣ٝٝې ٗ ،٢چې طَک ٢٘ٗ ٚ٤کُٞې چې ى حٓالٓ٢ ٗړۍ ٓ٘ځِړی ٞ٤ٛحى ُٗ ٢ک ٚحُٔخٕ ح ٝكَحٗٔ ٚچې ى حٍٝپخ ٢٣ټُ٘ٞې ٓخٗ٣ ٖ٤خ ٓ٘ځِړی حٞٓ ٝډٍ ٞ٤ٛحى ٚٗٝى. ١ ځک ٚپ ٚح٤ٓ ٞ٤٘ٓٝخٓ ٢كخالط ٞکې ػَر ٢ح ٚٗ ٝػَر ٢حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٚٗٝر ٚى طَک٤ې ىؿٓ َٙٓ ٍٍٝ ٚوخُلض ٝکړ. ١ ه ٞطَک ٚ٤کُٞی ٗ ٢چې ى طَک٘ٓ ُٞٗٞٔٝ ٢ځِړی ٞ٤ٛحى ٝګَځ.٢ طَک ُٚ ٚ٤حكـخٗٔظخٕ َٓ ٙحٝږىې طخٍ٣و ٢حړ٣کې َُٓ . ١ېک ِّ٣َُٞى حكـخٗٔظخٕ ح ٢٘ٓٝكخالطُ ٞپخٍُ ٙک ٚى کٔٔ٤ٗٞظَُٛ ٢ؿ٘،ٞطَه ٞطـَر ٞطکَحٍ رٞٓ . ١ٝ ٚږ حكـخٗخٕ رخ٣ي حكـخٗٔظخٕ ٗ ٍٞى ٗ ٞ٣ٞپَى ٞ٣ح٣ډ٣خُٞؿ٤ٓ،ٞ٤خُٞ٤ ٝحٍى ُٞٝډګَ ٚٗٝګَځ .ٞرې ُٗ ٚکٞٓ ٚږ ى طَک ٢طخٍ٣ن ح ِٙ٤ُٞٓ ٝرِٜخٍ ٞ٣څو ٚډ َ٣څُ ٚى ٙکُٞی ٗ.ٞ حٓخ پ ٚډ َٙ٣هٞحٗ٘٤ۍ َٓ ٙرخ٣ي ،٢ٗ َ٣ٝٝچې حٓالٓٗ ٢ړۍ حٗ ٝړٞ٣حٍ کِ ٢ط ٚپ ٚکظ َٙٓ ٞى ٓ ٞ٣وکښ، ٓ٘ځالٍُٞٔٝ ،١حک ح ٝىحٓالٓ ٢هخٗ ٕٞىُٝض ټ ُٞٞط ٚىِٓ٘ٝ ٞړ حٓالٓٞٓ ٢ډٍ ىُٝض ځخی ال طٖ ىی)ٔ( . ٭٭٭٭٭ ى طَک٤ې ح ٝحكـخٗٔظخٕ طَ ٓ٘ځ ى پوٞح څو ٚډَ٣ې ٗژىې حړ٣کې ٗظ ،ٚحٕ طَ ىې چې ى پوٞحٗ ٞ٤كکٓٞظ ٞٗٞپٚ ىٍٝحٕ کې ىىې ٞ٤ٛحى ٞٗٝطَ ٓ٘ځ ى ِ٣ٝې ٓظ ،ٙٝ ٚٗ ْٛ ِٙٗٞىىٝحړٞ٤ٛ ٝحى ٝهِک ٞرې ُ ٚکٓ ٞٓٞظ ٞ٣ ِٝٗٞى رَ ٞ٤ٛحى طٓ ٚلَ کخ .ٙٝىى ې ىٝحړٞ٤ٛ ٝحى ٝپٌٛٓ ٚذ ،کِظٍٝٝ ٍْٓ ،ٍٞحؽ ،ى ژٗٝيحٗ ٚپ ٚطګالٍ ٝح ٝى ژٗٝي پ ٚكِٔلې کې ىٗ ٞ٣ َٙٓٝخٗظٝ ٚحُی ٗظ ١َُ ٕٞچې ىىې ىٝحړٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝؿال کٓ ٍٞظ ،١ِٞ٘ٓٗٞحٔٛٝيح ښ٢٤ چې ىىٝی طَ ٓ٘ځ ٓ٘ظَک طخٍ٣ن ٝ ْٛؿٞى َُی ُ .ک ٚچې ى ٓٞالٗخ ؿالٍ حُي ٖ٣رِوې چې پ ٚرِن کې پ٤يح ٗٞی ٝح ٝر٤خ ٣ې ى ٛـ ٚځخ ٚ٣ه ٚ٤ٗٞطٛ ٚـَص ٝکړ .طَ څ٘ګ ٣ې ى ؿِٗ٣ٞخٗ ٞى کٍٗٞۍ ُړۍ ح ٝى ِٓـٞه٤خٗٞ ُړۍ ْٛى ٔٛيې طخٍ٣وٝ ٢حهؼ٤ظ ٞٗٞڅو ٚى ١چې ىىې ىٝحړٞ٤ٛ ٝحى ٝپَ ٣ ُٞٗٞٔٝې ځخٗګړې حؿ ِ٤کړېيې . ٔٛيح ٍحُ پَٓ ٙٞ٣ ٚكِ ٚکې ىىې ىٝحړٞ٤ٛ ٝحى ٝطخٍ٣وٓ ٢ويٍحص ٍ َٙٓ ْٛح ٗـښظ.ٝ ٢ څَٗګ ٚچې طَک ٙٞ٣ ُٚ ٚ٤حړه ٚى ٗخټ ٞى ټِٞحُې ى ٞ٤ٛحى ٞٗٝپٞځ ٢ؿړ٣ظٞد َُ ١ح ٝى رِ ٚحړهِٛ ٚظ ٚپ ٚىې ٞ٤ٛحى کې ى ډ َ٣پوٞح څو ٚى حَٓ٣کخ پٞځٛ ٢ډې ٗظ ٞٗ ،١َُ ٕٞپ ٚىې حٓخّ پَ حكـخٗٔظخٕ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى رَر٘ډ َ٣ؿَ ح ٝر٤خ ِٛظ ٚى ٗخټ ٞى ټِٞحُې ى پٞځ ٢حٗـخٍ َٓ٣ ْٓ ٙې حكـخٗٔظخٕ ط ٚهپَ ػٔکَ ٝحٓظ .ٍٞح ٝحّٝ ِٛظ ٚى ٗخټ ٞىؿړٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝطَ ٓ٘ځ پ ٚډحٗګ پ٤ېِی پٞځٗ ٢ظ. ١َُ ٕٞ ه ٞطَک٤ې ى حَٓ٣کخ ىې ؿٞښظ٘ې ط ٚچې حكـخٗٔظخٕ ط ٚىې ٗ ٍٞؿ٘ګ ٢ځٞحک ٝ ٚٗٞحٓظٞٓ ١ٞړ ځٞحد ٍٝکړی ،ىطَک٤ې ٓٔئُٝ ٖ٤ح ٢٣چې ىٝی ؿٞحړ ١هپَ ځٞحک ٚٗٞى پٞځ ٢ػِٔ٤خط ٞى ٓخكې څو ٚرَٕٝ٤ ٓٝخط . ٢طَک٤ې ٔٛيح ح ْٛ ّٝى هپِ ٞحٟخكی پٞځ ٞٗٞپ٤ُ ٚږُٗ َٙٓ ٞژىې ( ٓٓٗ ) ٔ۱ظخٓ ٢ځٞحک،١َُ ٚٗٞ ه ٞطَکخٕ ٝح ٢٣چې ىٝی ٞ٣حُې ٗ ٚؿ٘ګ٤يٗٝکی پٞځ ِٛظ ٚحٓظُٞی طَڅ ٞپٍٝ ٚحٕ ٣ٝـخړ ح ٝؿ٘ګ ځپِ٢ حكـخٗٔظخٕ کې ى ُٓٞې ح ٝػزخص ح ٝر٤خٍؿٗٞې ُ ٚپخٍ ٙکخٍ ٝکړی ح ٝطَ څ٘ګ ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ ى حٓ٘٤ظ ٢ځٞحکٞٗٞ پ ٍُُٞٝ ٚکې َٓٓظٝ ٚکړ. ١ طَکخٗ ٞحَٓ٣کخ٣خٗ ٞط ٚپ ٚکِک ٢ِ٣ٝ ٚچې ىىٝی پٞځ ٚٗٞر٤ٛ ٚڅکِ ْٛ ٚپ ٚؿ٘ګٞٓ ٢ه ٞکې رَهٝ ٚحٗوِ ،٢ى طَک٤ې ى ر ٞ٤َٜٗچخٍ َ٣ُٝ ٝحكٔي ىحإى حٝؿِ ِٚ٤ٛ ٞڅَګ٘ي ٙکړې ى ٙچې ى حَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝ ٢٣حٝرخٓخ ح٘ٓٝۍ ٓټَحط٤ژ ١ر ٚحكـخٗٔظخٕ ط ُٚٞٓ ٚح ٝػزخص ٍحٝړٛ . ١ـ ٚژٓ٘ٝ ٚکړ ٙچې ٛـ ٚر ٚى حكـخٗٔظخٕ پ ٚر٤خ ٝىحٗۍ حْٛٝ ِٛظ ٚى حٓ٘٤ظ ٢ځٞحک ٞٗٞى ٍُٗٝې ُ ٚپخٍ ٙکخٍ ٝکړ . ١ک ٚڅ ْٛ ٚحَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝ ٢٣حٝرخٓخ ى طَک٤ې څو ٚپٚ کِک ٝ ٚؿٞښظَ چې ى ٛـٞی ٗ ٚؿ٘ګ٤يٗٝک ٢پٞځ ٚٗٞرخ٣ي پ ٚؿ٘ګ ٞٗٞکې رَهٝ ٚحهِ ٢ه ٞطَ کخٍٗٝ ٞط ٚډحګِٙ٤ کړ ٙچې ٗٞٓ « :ږ ط ٚىح كَٛض ٗ ٚىی ٓ. » َٔ٤ طَک ٚ٤پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗخټ ٞىټِٞحُې ى ؿړ ١پٛ ٚلض ح ٝى حَٓ٣کخ َٓ ٙى ښِٓ ٚګَطٞد ُ ٚالٍې ک ٚى ٞ٣ې هٞح پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې پٞځٗ ٢ظ ١َُ ٕٞه ٞى رِ ٚحړه ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ح ٢٘ٓٝرلَحٕ ىكَ ُ ٚپخٍٚٗ ٙ ٓظړ٣ک٤يٗٝکې ِٛې ځِې ْٛک . ١ٞىح ِٛې ځِې ْٛپ ٢ٍٔٓ ٚچٞکخټ کې ىىُٝض ُوٞح طَ َٓ ٙک٤ږ ١ح ْٛٝپٚ
14
ؿ ٢ٍٔٓ َ٤طٞګ ٚى حكـخٗٔظخٕ ى حٗ ٢٘ٓٝظخّ حِٛ ٝظ ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ر ٢َٗٝ٤حٗـخٍ پ ٚهالف ى ٍح ٝالړ ٗ١ٞ ؿٜخىٓ ١وخٓٝض َٓ ٙى طٔخّ ح ٝحړ٣ک ٞپ ُٞٞ٤ٗ ٚح ٝطَک٤ې ط ٚى هزَ ُٚ ٝپخٍ ٙى ٛـٞی ى ٍحرِِ ُٚ ٞپخٍ ٙطَ َٓٙ ک٤ږ.١ ى( ٕٓٔٓ ُ کخٍ ) ى ؿ٘ ١ٍٞپ٤ٓ ٚخٗض کې ى طَک٤ې هخٍؿ َ٣ُٝ ٚحكٔي ىحإى حٝؿِٝٝ ٞثَ ىؿٞ٤ٛ ٚحى پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ُ٤ٓ ٚخٓ ٢ر َٙٓ َ٤ٜى ١خُزخٗ ٞى ٞ٣ځخی کُ ُٞٞپخٍ ٙحٓخُٓٞ ٍٍٝ ٢رُٞی ٗٛ . ٢ـ ٚپ ٚهپِ ٞهزَ ٝکې ى حكـخٗٔظخٕ ح ٝطَک٤ې طَٓ٘٤ځ پَ طخٍ٣و ٢پٗٞ٤ي ٞٗٝپ ٚټ٘٤ګخٍ َٓ َ٣ٝٝ ٙى حكـخٗٔظخٕ ُ٤ٓ ٚخٓ ٢ر َٙٓ َ٤ٜى ٞ٣ځخی کُٞٞ ُپخٍ ٙى ١خُزخٍٗ ٞح ٢ٟک ٍٞىؿٞ٤ٛ ٚحى ط ٚى ځٞحک ُ٤ُ ٚږُ ٞال ٓ ٜٚٔى)ٕ( .ٙ ٔٛيح ٍحُ ىؿٍ ٚحپ ٍٞښ ٢٤طَک٤ې ى ىٍې حړهِ٤ې ؿٗٞډې ُپخٍ ٙى حكـخٗٔظخٕ ح ٝپخکٔظخٕ َٓ٘حٗ ٞط ٚرٍِ٘ٝ ٚکړې ٙٝ ح ٝر٤خ ى پخکٔظخٕ حكـخٗٔظخٕ ح ٝطَک٤ې ى َُ٘ٔٔٝحٗ ٞؿٗٞډ ٙى ؿٍ٘ٞۍ پ )ٕٚٓ۷ (ٚپ ٚطَک٤ې کې ؿٞړ .ٙٞٗ ٙىؿٚ ىٍې حړه ِٙ٤ؿٗٞډ ٙىُ٘يٕ ى کخٗلَحْٗ څو ٚطَ ٓو ،ٚچې ى ؿ٘ ١ٍٞپ ) ٕٚٓ۱ ( ٚؿٞړ٣يّ ،ٙځک ٚؿٞړٙٞٗ ٙ چې پ ٚىې ؿٗٞډ ٙکې طَکخٗٛ ٞڅ ٚک ُٚٞطَڅ ٞىحٓې ٞ٣چٞکخټ ٓ٘ځظٍ ٚحٝړ ١چې ى ٛـې ُٓ ٚوې ى حكـخٗٔظخٕ ح٘ٓٝی ٗظخّ ىىې ؿٞګ ٢ٗ ٚچې ى ٞ٤ٛحى حٓ٘٤ظٔٓ ٢ئُ٤ظ ٚٗٞپ ٚهپِ ٞحٝږٝ ٝحهِ. ٢ ٭٭٭٭٭ ى ُٕٔٓٓ کخٍ ىحکظٞرَ ىحٓٝې څو ٚى ٍحپ٤يح ٗ ١ٞكخالط ٞح ٝى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚالٓ ٞى ٞ٤ٛحى ى حٗـخٍ پ ٚپخ ِٞ٣کې ى حكـخٗٔظخٕ ى حٓالٓ٠ٜٗ ٢ض پٍٞې َ٤ٔٗ ٞ٣حړٗٝيٛ ٝـ ٚکړ ٞ٣ط ٚچې ى ٗظخٓی هُٞښض طٞحٕ حٝك٣ ِٚٛٞی ُٚ الٍٓٝ ٚکړې ،ىح آٗي ٍح پ٤يحٗٞې ىې چې ى ٗخټ ٞح ٝحَٓ٣کخ ى كٞځی ُرَځٞحک پٓ ٚوخرَ کې ه٤خّ ح ٝىٛـٞې ى ُٝکې څو ٚى ٞ٤ٛحى ٔ٣ٝظِ ٞالٍ ٝ ِٚٓٝحٍ ٓوخٓٝض ٗ ٚرِک ٚى طَک٤ی ى ٍ ٍٝحٓ ٝخډٍ څو ٚګټ ٚحهٔظَ ى . ١ىح ډٍٝ ٝګړ ١ى حٓظخى حٍرکخٕ طَ َٓ٘ۍ الٗيې ى حٓالٓی ؿٍُٗٞګ ى ٍحپ٤يح٣ښض ح ٝىىې حٓالٓ ٢ؿٍُٗٞګ ح ٝى طَک٤ی ى ٓ٤کٞالٍ ٣خؿٌَٛٓ٤ز ٢كٞځ طَ ٓ٘ځ ى حهظالكخطٍ ٚٗ ٞح ټٞک٤يُې ٗٞې حٓالٓ ٢ؿٍُٗٞګ «ٍكخ ٚٗٞٔٗ ٙٞ٣ » ٙګڼ٢ چې ؿٞحړ ١طَک ٚ٤ى کٔخٍ حطخطَک ىٓ٤ک ِّ٣َُٞى ُٝکې څو ٝ ٚکخږ ١حٝرَ٤ط٣ ٚی ٛـ ٚپوٞحٗ ٢حٓالٓی ٣ٞٛض حٝ ػظٔض پ ٚځخې کړ. ١ ى«ٍكخ » ٙګٗٞي ىح ىې ح ّٝى كکٓٞض ىٍٔ٣ې َٓكِې کې ىحهِ٤ږی ٗ ،ژىې حط ٚکخُ٣ ٚی پ ٚطَک ٚ٤كکٓٞض ٝکړ ،ى كٞځ َٓ٣ ٙی ى ٓ٘ځالٍ٤ٓ ١خٓض څو ٚکخٍ ٝحهٔض ،ح٣ ّٝی ځٞحکٔ٘ ٢ىې َٓكِې ط٤ٍٓ ٚيُې چې ګٔخٕ ٗٚ ک٤ږی ر٤خ ؿٌَٛٓ٤زی ډُ ٞټپِ ٞط ٚكکٓٞض پ ٚالّ . ٢ٍٗٝ ىٔٛيې آٗي پ ٚحٓخّ ىحكـخٗٔظخٕ ىحٓالٓی ؿٍُٗٞګ َ٤ٔٗٞ٣ػ٘خ َٛپ ٚىې طکَ کې ى ١چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٞ٣ ٗٞې «حٍىګخٕ »ٍح پ٤يح کړ ١طَ څ ٞىؿٞ٤ٛ ٚحى ى ح٘ٓٝۍ ؿِٔ٤ې څو ٚر َٕٝ٤کړ. ١ ه ٞىحكـخٗٔظخٕ ح ٝطَک٤ی ؿٞ٤پ٤ُٞظ٤کَٗ ٢ح ٞ٣ ٢٣ىرَ َٓ ٙډ َ٣طٞپَُ َ٤ی ٛ .ـ ٚڅ ٚچې پ ٚطَک ٚ٤کې ىحٓالٓ٢ هُٞښض پٓ ٚوخرَ کې ٍح پ٤يح ٗ ٍٞحٝر٤خ ىٛـې ُ٘ٓ ٚځ ٚى ٍكخ ٙګٗٞي ٍح ٝټٞک٤ي ،ى حكـخٗٔظخٕ حٓالٓ٠ٜٗ ٢ض َٓ ٙډ َ٣طٞپ ١َُ َ٤حٛ ٝـ ٚىح چې : پ ٚطَک ٚ٤کې ٓ٤خٓ ٢ګٗٞي ٚٗٝحُحى ىِٛ ، ١ظ ٚپ ٚحٓالّ ر٘ي ٝ ٚٗ ِ٣هٞپ ٚحٓالٓی حٍُښظ ٞٗٞر٘يُ ِ٣ګٞٗ ٍٞی حٝىح ر٘ي ِ٣پوپِ ٚى طَک٤ی ى ٓ٤ک َ٘ٓ َُٞحطخطَک ُ ٚحړه ٚپ ٚهخٗ ٢ٗٞطٞګٗ ٚخكٌ ٗٞی ٝچې طَ ٗخ ٣ی ى طَک٤ی ٓ٤ک٣ َُٞخپٌٛٓ ٚذ ٗٝ ٚالړ كٞځ ح ٝطَڅ٘ګ ٣ی پٌٛٓ ٚذ ٗٝ ٚالړ ٙه٠خ٣ی ه ٙٞپَط٣ . ٙٝ ٚؼ٘ې ى طَک٤ی ى حٓالٓ ٢ګٗٞي ٓظ ِٙٗٞپ ٚهپِ ٚپ ٚطَک ٚ٤کې ٙٝح ٝک ٚپ ٚڅَګ٘ي ٞٗ ٢ٗ َ٣ٝٝ ٙىٛـٞې ٓظ ِٙٗٞپ ٚهپِ ٚى طَک٤ی ى ُْٝح ٝىطَک٤ی ىٓ٤کٗ َُٞظخّ طَ ٓ٘ځ ِٛ ، ٙٝظ ٚر ٞ٤َٗٝ٤کړ ٞ٣ىٓ َٙٓٝظَ حؿ ٚٗ ِ٤ىٍُٞى ،ځک ٚر٤َٜٗخٕ پ ٚىې ډحډٖٓ ٝچې ى طَک٤ی كٞځ حٝه٠خ ٚ٣ه ٙٞىىې ٝړط٤خ َُ ١چې ى حٓالّ حٝحٓالٓ ٢هُٞښظٓ ٞٗٞؤٛ . ٢ٔ٤ٗ ٝ ٚيح ػِض ٝچې کِ ٚچې ى طَک٤ی حٓالٓ ٢ؿٍُٗٞګ ىحٓظخى حٍرکخٕ طَ َٓ٘ۍ الٗيې ىكکٓٞض ٝحګې پ ٚالّ کې ٝحهٔظی ٗ ٞىٛـې پٓ ٚوخرَ کې كٞځ هيّ ٝحهٔض حٛ ٝـٗ ٚظخّ ٣ی ُ٘ٓ ٚځٞ٣ ٚړ ،حٝر٤خ حٓظخى حٍرکخٕ ر٘ي ١کړٍ ٗ .ٞى حٓظخى حٍرکخٕ ى ر٘ي ١ک٤يٍٓٝٝ ٝظ ٚىٛـ ٚځخې حٓالٓ ٢ګٗٞي څٞٗ ٚښظٝ ٚٗٞکړٍ ح ٝى ٍكخ ٙى ګٗٞي طَ ٗؼخٍ الٗيې ٣ی ح ّٝىٗٞې طَک٤ی ى ؿٞړٞٛ ُٞٝډ کړې ىې.
15
حٓخ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ؿٞ٤پ٤ُٞظ٤کې َٗح ٢٣رَ ٓ٘ګ ٚى ٚٗ ، ١ه ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىح ؿٔ ِٙ٤ى حكـخٗٔظخٕ ى ِٓ ٢حٍىٝ ح ُْٝ ٝطَ ٓ٘ځ ى ٙح ٚٗ ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىحطخطَک پ ٚڅ َ٤ک ّٞؿٞړ ٗٞې هخٗٝ ٕٞؿٞى َُی ،ى حكـخٗٔظخٕ كٞځ ح ٝپ ْ٤ُٞىٔٛيې ِٓٔٔخٕ ٙٞ٣ ُْٝرَه ٚى ٙح٤ٛ ٝڅکِ ٚر ْٛ ٚى هپَ ُْٝګټې ى ٗ ُٚ ٍٝٞپخٍ ٙځخٍ ٗ ٚکړ١ .حكـخٗٔظخٕ طَ ى پَى ٞ٣ى َ٣ؿَ ښکخٍ ٗٞې ىې .کٛ ٚـ ٚى حٗګَِ٣ ْ٤ؿَ ، ٝح ٝک ٚىٍٓٝخَٗ٣ ٞؿَ ح٣ ٝخ ح ّٝى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٗ ٝخټَ٣ ٞؿَ ىې .ىَ٣ َٛؿَ ح ٝحٗـخٍ ١ز٤ؼې پخِ٣ې ىح ٝې چې ٛـ ٞ٣ ٚالٓپٞڅې ٗظخّ ک ١ٞ٘٤حٝپوپِٚ ٣ی پخُ٘ ٚحٓ ٝخط٘ ٚک . ١ٞىُظ ٚپٞ٤ٛ ٚحى کې ٝحکٔ٘ ٢ى حكـخٗٔظخٕ ى كخکْ ٗظخّ پ ٚالٓ ٞکې ٗٗ ٚظ ٚرِک ٚى ٝحکٔ٘ۍ ح ٢ِٛڅښظ٘خٕ پَىې حَ٣ٝؿِګَ ى . ١ىُظ ٚر٤ٛ ٚڅ ٗظخّ ى پَى ٞ٣ىهٞښې پَط٘ٓ ٚځظٍ ٚح ٗ٘ ، ٢ىُظ ٚک ٚىپخٍُٔخٕ ؿړی ټخکَ ک٤ږ ، ١ک ٚىه٠خ ٚ٤٣ؿړ ١ح٣ٝخ ى کخر ٢٘٤ؿړ ،١حٕ طَىې چې ى ٝحُ٤خٗ ٞحٍ ٝثٔ٤خٗ ٞح ٍٝٞٗ ٝػخٍُ ٢طزٚ ٓخٓ ٞ٘٣ٍٞى ټخکِ ُٚ ٞپخٍ ْٛ ٙى حٗـخُګَٞٓ ٝحكو ٚحړ ٚ٘٣ى . ٙطَک ٚ٤ىهپَ ٞ٤ٛحى ىٓ٤خٓې ح ٝؿـَحك٤خ٣ی پ ُٞٞپٚ هپِٔٓ ٚئُ ٙٝ ٚهٞى حكـخٗٔظخٕ ٓ٤خٓض ح ٝؿـَحك٤خ٣ی كيٝى ى پَى ٞ٣پ ٚالٓ ٞکې ى . ١پ ٚطَک ٚ٤کې ريُ ٕٞى طَک٤ی ى ُٚ ُْٝهٞح ٍح ٓ٘ځظ ٚک٤ږ ، ١هٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ُ ُْٝوٞح ىح کخٍ ٗٗٞې ٗ ٚىې ُْٝ ،ؿ ٍُٞٞک٤ږ ، ١ى ټخک٘٘ٛ ٞيٝم طٍٝ ٚک٘ ٍٞک٤ږ ١ه ٞپخِ٣ی ٣ی ٔٛـٔې چې ى حٗـخُګَحٗ ٞهٞښ ١ٝ ٚحػالٗ٤ږ ،١چې ىح طَ٤ې ِ٣َُ٘ٔٔٝې ټخک٘ې ح٣ٝخ ىح ح٘ٓٝۍ پخٍُٔخٗ ٢ټخک٘ې ٣ی ښ ٚرِ٤ګې ى . ١پ ٚىې حٓخّ پ٤ٛ ٚڅ طٞګٗٞٗ ٚې ٗ ٚى ٙچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىې ى طَک٤ی ى« حٍى ګخٕ » ٓ٤خُٓٞ ٢رُٞٝ ٚر. ٢ٗ ٍٞ ٭٭٭٭٭ حٗوَې ط ٚى ٍٓ٤يٍٓٝٝ ٚٗ ٝظ ٚکِ ٚچې ى ح٤ٓٝي ٝځخی ط٤ٍٓٝ ٚيّ ِٗٛ ٞظ ٚهزَ ٗ ّٞچې ٛالٍ ٤ٛذ ْٛ ى ٤ٓ ٍ ٍٝيُې ٗخٍٝؿظ٤خُ ٚحِٓ ٚحٗوَې ط ٚى ػالؽ ُ ٚپخٍٍ ٙحؿِی ٛ .ـِٔٛ ْٛ ٚظ ٚپٔٛ ٚـ ٚځخی کې ٓ٘٤ض ٝ چې ُ ٙپ ٚکې . ّٝڅَٗګ ٚچې ى ٗپې ٗخ ٝهظٓٝ ٞٗ ٝ ٚې ٗ ٚؿٞښظَ ى ٤ٛجض ى ؿړِٓ ٝحكْ ْٗ ٞٗ ،ى ٜٓخٍ ى ٓزخٗخٍ ١پٝ ٚهض کې ٓې ِٔٛظ ٚى ٞٛټَ پٍٓ ٚټٍٞحٗټ کې ى٤ٛجض ى ٗ ٍٝٞؿړ ٝپ ٚګډ ٕٝى ٛالٍ ٤ٛذ َٓٙ ٝ ْٛکظَ ،ح ٝپ ٚىؿې حړٗٝيې ٟٓٞٞع ٓ ٍَٙٓٝ ٞطل ٢ِ٤ٜهزَې ٝکړې ٗ .ژىې ٍٗٝ ٚٔ٤ځ ى ٞ٤ٛحى پٚ ٍٝحٗ٤ٓ ٞخٓ ٢كخالط ٞحٔٛ ٝيح ٍحُ ى ُٓٞې پ ٚحړٗٝي ى كِد حٓالٓ ٢پٞٗ ٚښظ ٞٗٞرخٗيې ح ٝطَ څ٘ګ ٣ې پ ٚىې ح٘ٓٝۍ( ٓ ٔ۷خى ٙی) َ١ك ٚرخٗيې هزَې ٞٗٝې .څَٗګ ٚچې ٛالٍ ٤ٛذ ى کخرَ ٍٗ ٚحؿِې ِٛ ٞٗ ٝظٞٓ ٚ طَې ى حٓ٘٤ظٟٝ ٢ؼې حٝىح چې ک ٚچَ٤ې ُٓٗٞږ ىح ٤ٛجض کخرَ طٝ ٚالړ ٗ ٢ى کٓ ٞٓٞظ َٙٓ ِٝٗٞرٓ ٚن ٗ٢ َٛ ْٛحړه ِٙ٤هزَې ٞٗٝې .حٗوَې ط ٚى ٛالٍ ٤ٛذ ى ٍحطِ ٞطَ ٓو ، ٚکِ ٚچې ٛـِٔٛ ٚظ ٚپ ٚکخرَ کې ، ٝى ٤ٛجض ُ ٚحړه ٚهزَ ٍٝکړٍ ٗ ٞچې ک ٚچېَی څٍٝ ٞځې ِٗٔٛ ْٛ ٍٞظ ٚپ ٚکخرَ کې ځ٘ډ ٗ ٞٗ ٢ى٤ٛجض ؿړ١ رِٔٛ ٍَٙٓٝ ٚظ ٞ٣ ٚځخی ٗ ٢طَ څ ٞى ُٓٞې پ ٚىؿ٤ٓ ٚؼخم رخٗيې ى حړٗٝي ٝحړه َٙٓ ٞٗٞهزَې ٝکړٍ ٗ،٢ ه ٞى پوٞح څو ٚى پالٕ ٗٞې پَٝحګَحّ پ ٚحٓخّٛ ،ـ ٝ ٚٗ ٚطٞحٗ٤يُی هپَ پَٝحګَحّ ٗخط ٝ ٚؿٍٞځ ٞٗ ،١ٞپٚ ىې حٓخّ ٛـ ٚى ٤ٛجض ؿړ ٝطٍٝ ٍٙٞ٘ٓ ٚکړ ٙچې ى ٛـ ٚى ٓؼخ٘٣خط ٞطَ هال ٕٞٛپٍٞې ٔٛيُظٝ ٚح٤ٓٝږ. ١ ىٛـٓ ٚال ْٛډ ٙٝ ُٚٗٝٞٓ َٙ٣هِٛ ٞظ ٚپ ٚکخرَ کې ُٓٗٞږ ى حړ٣کٔٓ ٞئٍ کخرَ طُٗٞٓ ٚږ ى ژٍ ٍٝطګ ُٚ پخٍ ٙحَٛحٍ کخ.ٙٝ پ ٚحٗوَ ٙکې ى ٤ٛجض طَ ٓ٘ځ ىح هزَٓ ْٛ ٙطَف ٗ ٙٞچې ک ٚچَ٤ې ى ٞ٣ې ٓظَې ؿزٜې پ ٚؿٞړښض کخٍ پ ٢ٗ َ٤ح ٝىىې ُ ٚپخٍ ٙټ ٍٞپوٞحٗ ٢ؿٜخى ١ط٘ظ ٚٗٞٔ٤ى څٗ ٍٝٞٗ ٚو٤ٜظٍ َٙٓ ٞٗٞح ٞ٣ځخی کړٍ ٗ ٢حٝ ر٤خ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚهالف ٙٞ٣ګډ ٙؿز ٜٚؿٞړ ٙحٞ٣ ٝګډ حٝحُ پٍٞط ٚکړٍ ٗ ! ٢ىح کخٍ ر ٚڅ١ٝ ُٕٝٞٓ َٙٓٞ ح ٝپخِ٣ې ر٣ ٚې څ ٚډ ١ٝ ٍٝ؟ ه ٞى ٤ٛجض َ٤ٔٗ ٞ٣ؿړ ٝط ٚپ ٚحٝ ٢٘ٓٝهض کې ىح ٓٔجِ ٚرخُکَ ٗٗٞې ٗٚ ښکخٍ٣ي ،ٙځک ٚچې ُ ٙٞ٣ ٚحړه ٚپ ٚکخرَ کې ٗخٓض ى ؿٜخى ١ط٘ظ ٞٗٞٔ٤طَ ٗخٓ ٚالٗيې ٗو٤ٜظ ٚٗٞىې طٚ ٔٛيح ح ّٝى كخ ٝٝ ٚٗ َٟى حَٓ٣کخ ٣خٗ ٞحٗ ٝخټ ٞى حٗـخٍ پٓ ٚوخرَ کې ٞ٣څَګ٘ي حٝ ٝحٟق ٓٞهق .٢ٔ٤ٗٝ ٛـٞی ٝ َ٤ٔٗ ٞ٣ګړ ٝط ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح٣ٝخ ى ِٓګَِٓ ٝظ ُٚ ٞٗٞحړه ٚډ٣ُ َ٣خص حٓظ٤خُحص ٍٝک ٍٞک٤ږ،١ ح ٝى رِ ٚحړه ٚى ٛـٞی ٛـ ٚپوٞحٗ ٢ك٤ؼ٤ض ْٛپ ٚځخی ٗ ٚىی پخط . ٚځک ٚى ٛـٞی ى ط٘ظ ٞٗٞٔ٤ډ َٙ٣ک ٢ؿړ١ ى ىُٝض پٓ ٚوظِل ٞىكظَ ٞٗٝکې ىٓظَٓ ٝظَ ٞٗٞٓٞٗ ٝحٜ٘ٓ ٝز ٞٗٞهخٗٝيحٕ ګَُ٣يُ ،٢پ ٚىې حٓخّ ى ٛـٞی حړ٣کې ىهپِ ٞىؿ ٞط٘ظَ٘ٓ ٢ٔ٤حٗٞ٣ َٙٓ ٞحُې ى ٓظوخرَ ٍَٟٝص پ ٚر٘ٔټ حٓظٞحٍ ٗ٣ٞيې .طَ څ٘ګ٣ ٚې ى ٔٛيٝی ُ ٣خص ٗٔ َ٤کٔخٗ ٞى ٞ٤ٛحى پ ٚپخ٣ظوض کخرَ حٔٛ ٝيح ٍحُ پٝ ٚال٣خط ٞکې ډَ٣ې ٗظٔ٘ۍ ځخی پ ٚځخی کړې ى ١حٛ ٝـٞی ر ٚىىې ٗظٔ٘ې ٞىهٗٞيٓ ١خطِ ُٚ ٞپخٍ َٛ ٙډٓ ٍٝؼخِٓې حٓ ٝئحَٓې ُ ٚپخٍ َٓ ٙږى. ١ ى رِ ٚحړهٔٛ ٚيح ح ّٝى َُ٘ٔٔٝکَُ ١ى كکٓٞض پٓ ٚوخرَ کې ى ٗٔخٍ ى ټِٞحُې څ ٚػ٘خٍ َٙٓ َٛح ټٍٞ ٗ ١ٞح ٝى ٛـ ٚپ ٚهالف ٣ې پ ٚحٛطالف ٞ٣حپ ٕٞ٤ٔ٣ُٞؿٞړ کړی ،ک ٚڅ ْٛ ٚپ ٚىې حپ ٕٞ٤ٔ٣ُٞکې څٚ
16
ٍٝف حٓٝؼ٘خ ٗٗ ٚظ ٚځک ٚى ٛـٞی ٓٔئُ ْٛ ٖ٤ى ٔٛيې كکٓٞض ٗ ،ظخّ ح ٝى ٔٛيې حٗـخٍ ٓالطړ ١ؿړ١ ى ،١هٞر٤خ ْٛؿَد ح ٝؿَر٤ٓ ٢ډ٣خ ٍٝط ٚپ ٚىې هخ٣ُ َ١خص ح٤ٔٛض ٍٝک ، ١ٞچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې حپ ْٛ ٕٞ٤ٔ٣ُٞى ٛـٞی ى الّ حُ ٚح ٝګٞډحګی ُ . ١ٝک ٚچې ٓٗٞږ پ ٚىې ٍٓٝٝظ ٞ٤کې ٝکظَ چې کِ ٚى ٞ٤ٛحى َُ٘ٔٔٝى ټُٞټخک٘ ٞپ ٚکٔ ٕٞ٤ٔ٤کې ٘٣ٝخ ٝکړ ٙح ٝر ٢َٜٗځٞحک٣ ٚٗٞې ى ٞ٤ٛحى پ ٚټ ُٞٞحٓ ٍٝٞکې پٔٓ ٚؤ٤ې ٓيحهِې رخٗيې ط ٍٕٞکړٍ ٞٗ ،ى حپٔٓ َ٘ٓ ٞ٣ ٕٞ٤ٔ٣ُٞيٓظې حَٓ٣کخ٣خٕ پ ٚىې رخٗيې ط ٍٕٞکړٍ چې ىىٙ پَځخی ٣ې ى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض پ ٚټُٞټخک٘ ٞکې ى ؿِٓ ٢ړَٓٓ ١ظ ٚح ٝطخ٣ېي کړېيی . ٔٛيح ٍحُ ى ١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ْٛكخ ٚٗ َٟىی چې پ ٚىحٓې ٞ٣ې ؿزٜې کې چې پٛ ٚـې کې ى حَٓ٣کخ ى ٗظخٓ ٢ځٞحک ُٚ ٞٗٞپخٍٝ ِٚٓٝ ٙحٍ ؿيٝؿٜي ٗخَٓ ٗ ١ٝ ٚح ٝطَ څ٘ګ ٣ې ى ٛـٞی ى ؿٍٞځ٘ګ ى َٓ٘ َٓ ٙر٤ؼض ٗٝ ٚی طَ َٓٞٗ ٙې ى چخَٓ٣ َٗ ٙک ٗ . ٢حٛ َٛ ٝـ ٚؿز ٜٚچې ى ٛـٞی پٞٓ ٚٗ ٚؿٞى٣ض کې ؿٞړ٣ږٛ ،١ـ ٚرٞ٣ ٚٗ ٚحُې ىح چې ګټ ٍٙٞر ١ٝ ٚٗ ٚرِکې ١خُزخٕ ر٣ ٚې ىهپَ ؿٍٞځ٘ګ پ ٚهالف ٙٞ٣ ٗٞې ٓئحَٓ ٝ ٙګڼ. ٢ كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ چې ٔٛيح ح ّٝى ٗظخٓ ٢ګَٓ٘ٓ ٞګَ ٞٗٝطَ څ٘ګ پ٤ٓ ٚخٓ ٢ؿز ٜٚکې ْٛپ ٚټٍٞ طٞحٕ ََٜٓٝٓ ٙف ىی ْٛ ،ىىې ډ ٍٝؿزٜې ى ؿٞړښض څو ٚک ٚٓٞځخٗګړې ګټ ٢ٗ ٚٗ ٚطَ الٓ ٚکُٞی، ځک ٚچې ىىحٓې ؿزٜې پ ٚؿٞړ٣ي َٙٓ ٝکٗٞٗ ٚی ،٢ٗ ْٛرخ٣ي ى ؿزٜې ٓٞهې حٝحٛيحف ٓ٘و ٚکړٍ ٗ ٢حٝټُٞې هٞحٝې ى ٔٛيې حٛيحك ٞحٞٓ ٝه ٞپٗ ٚخٝهٞح رخٗيې ٍح ٝڅَه٤ږ ١حٝىىې حٛيحك ٞى طَالٓ ٚکُٚ ُٞٞ پخٍ َٙٓ ٙالّ ٞ٣کړ . ١طَ څ٘ګ ٣ې رخ٣ي ىح ؿز٘ٓ ٞ٣ ٜٚظَ ک ه٤خىص ح٘ٓ ٙٞ٣ٝظَکٍٞٗ ٚح . ١َُٝح ٝىح ىٝحړ ٙى كِد حٓالٓ ٢ح ْٛ ٝى ١خُزخٗ ٞى ٓٞهٓ ٙ َٓ ٞظ٘خه ٞى . ١ځک ٚى ٞ٤ٛحى پ ٚىحهَ کې ىىحٓې ٞ٣ې ؿزٜې ؿٞړ ٍٝر ٚىىحٓې َٗحثط َٙٓ ٞطړُې ١ٝچې ى حٗـخٍ پ ٚهالف ټٗ ٍٞظخٓ ٢كؼخُ٤ظٔٓ ٚٗٞيٓظ٢ ٓظٞهق ٗ . ٢حٝىح ٛـ ٚڅ ٚى ١چې حٗـخُګَحٕ ٣ې حٍُ ،١َُ ٝطَ څ٘ګ ٣ې ى ؿزٜې ه٤خىص ح ٝى ٛـې پَ٣کړې رخ٣ي كِد حٓالٓ ٞٗ ،٢٘ٓٝ ٢ک ٚچَ٤ې ىحٓې څ ٚپ٤ښ٤ږی ٗ ٞر٤خ ه ٞى كِد حٓالٓ ٢ح٣ ٝخ ١خُزخٗٞ ُ ٚپخٍ٤ٛ ٙڅ ٓـ ٚٗ ُٞپ٤يح ک٤ږ ١چې ٣خ ه ٞى حٗـخُګَحٗ ٞپ ٚهالف ٗظخٓ٘ٓ ٢ګَ ٚٗٝګَّ ٓٝخطې ح٣ ٝخ پٚ پټ٘ځخ ٞ٣کې ى هپَِ٘ٓ ٞحٗ ٞ٣ َٙٓ ٞځخی ٝح٤ٓٝږی ح٣ ٝخ ى ٛـَص ح٤ُ ٝږى ى ٓظ ِٝٗٞډکې ٗپې ٓزخ کړ. ١ ٗ ٞپ ٚىې حٓخّ ىىؿ ٚډٞ٣ ٍٝې ؿزٜې ؿٞړ٣يٍ رخُکَ ٓ٘ظل ٢هزَ ٙى ٞٛ . ٙک ٚچَ٤ې ىكِد حٓالٓ ٢پ ٚګډٕٝ ى ١خُزخٗ ٞح ٝى حٗـخٍ پ ٚهالف ى ٍح ٝالړٗٓ ١ٞوخٓٝض ى ٗ ٍٝٞهٞح َٙٓ ٝهزَ ٙک٤يی ٗ ٢ح ٝىٝی ى حكـخٗٔظخٕ ى ٍحطِٗٞک ٞپَٝګَحٓ ُٚ ٞٗٞپخٍ ٙپٛ ٙٞ٣ ٚق کې ٍَٓ ٙح ټ٤ُٞيی ٗ ٞٗ ٢ىح رٓ ٚؼزض ريُ. ١ٝ ٕٞ پ ٚىې حٓخّ پ ٚىؿ ٚرَ ُ ١ٍٞکې ک ٚڅ َٙٓٞکخٍ ٗٗٞی ١ٝرخ٣ي طَ َٓ ٙکړٍ ٗ . ٢ه ٞپ ٚحٝ ٢٘ٓٝهض کې کٗٞٓ ٚږ ؿٞحړ ٝى رلَحٕ ى كَ ُ ٚپخٍ ٙه ّٞحٍ ُْٝٝحټ ٍٞکړٛ ٞٗ ٝـ٘ٓ ٚظَک ٚؿز ،ٚٗ ٜٚرِکې ىؿٔې ٞ٣ ٓ٤ؼخم ط ٚحړط٤خ ى ٙح ٝىح ٓ٤ؼخم حُٗٞٓ ّٝږ پ ٚالٓ ٞکې ىیٍ ،حځت هپَ ُْٝح ٝى ُْٝټٔٓ ٍٞئُ ٖ٤کٛ ٚـٚ ٓ٤خَٓ٘ٓ ٢حٕ ى ،١ک ٚىپخٍُٔخٕ ؿړٓ ،١يٗ ٢ټُ٘ٞې ى ، ١ک ٚى ػِٔخ ٝحٍٝٝكخٍٗٞٗ ٞ٘٤ح ګخٗې ى ،١کٚ هَ٘ٓ ٢ٓٞحٕ ى ١ح ٝک ٚى ٝال٣ظٍٞٗ ٢حګخٗ ٞؿړ ١حٍٝ ٍٞٗ ٝڼ حٗي ١ى ،١ټ ٍٞىؿ٤ٓ ٚؼخم طٍ ٚح ٝرِ ، ٞکٚ ٓٗٞږ پ ٚىې ٓٞكن ٗ ٞچې ىح ٓ٤ؼخم ى هپَ ُٚ ُْٝپخٍ ٙى ٞ٣ې ِٓٝ ٢ػ٤وې پ ٚڅ َ٤هپَ کړ ٝح ٝټ ٍٞپ ٚىې ِٓ٤ٓ ٢ؼخم ٍحټ ٞٗ ٍٞح ٝىىې ٓ٤ؼخم پ ٚټ ُٞٞحړه ٞٗٞرخٗيې طٞحكن ٝکړٞٗ ٝر٤خ ه ٞرٔٓ ٚجِ ٚپ ٚډ َٙ٣ښ ٚطٞګٚ ٞٛحٍ. ٢ٗ ٙ ٔٛيح ٍحُ ى كِد حٓالٓ ٢حٓ َ٤پ ٚهپَ ٤ُ ٞ٣ک کې چې ى( ٣ُ ٕٓٓ۱ږى ِ٣کخٍ ى ٗٞحٓزَ پ٣ )ٕٖٚٓ ٚې ٍح حٓظُٞی پ ٚڅَګ٘ي ٙطٞګ ٚښکِ ٢چې ُٚ « :کَُ٣ ١خکٓٞې ډُې َٓ ٙى ؿزٜې ى ؿٞړ ُٞٝح ٝىکخرَ پ ٚكکٓٞض کې ى ٗخِٓ٤يَ١ ٝك ،َُٝ ٚٗ ٚح ٚٗ ٝىى ې ٓٞهې ُ ٚپخٍ ٙکخرَ ط ٚى ٤ٛجض ى ُ٤ږُ ٞحٍحى . َُٝ ٙرِکې ؿٞحړٝ ىكِد َ١ك ُٚ ٚټ َٙٓ ٍُٝٞ ُٞٞرلغ کړٍ ٗ)ٖ( ».... ٢ ىىې هزٍَٓٝٝ ٚٗ ٝظ ٚپ ٚىې ٓٞحكو ٙٞٗٝ ٚچې ى ٤ٛجض ىؿ ٚىٍې کٔ ٚؿړی چې ٔٛيح ح ّٝپ ٚحٗوَ ٙکې َٓٙ ٍح ټ ١ٞٗ ٍٞى پالٕ ح ٝپَٝګَحّ پٓ ٚطخرن کخرَ طٓ ٚلَ ٝکړ ،١پخط ٚؿړ ١ر٣ ٚې ر٤خ پ ٚکخرَ کې ٍَٓ ٙح ٞ٣ځخی ٗ ٢ح ٝپ ٚىې طٞګ ٚر ٚهپَ کخٍ ط ٚىٝحّ ٍٝکړ. ١ ٭٭٭٭٭ کخرَ ط ٚى طِِ ٞپَٝګَحّ ْٛپ ٚډ َٙ٣ػـ٤ز ٚطٞګ ٚطٞٗ ٚ٤ٜی ُٗٞٓ . ٝږ ى ٤ٛجض ؿړ ٝؿٞښظَ پٍٞٛ َٛ ٚص ى كِد حٓالٓ ٢ى حٓ َ٤ى كکْ پٓ ٚطخرن ى ژؿٍٗٞې ى ِٓ٤ٓ ٢ؼخم ىؿٓ ٔ۷ (ٚخى ٙی ) َ١كِٛ ٚظ ٚپ ٚکخرَ کې ى ک ٞ٤ٍٗٞح ٝر ٞ٤َٜٗحړٗٝي ٝحړهٓ َٙٓ ٞٗٞطَف کړ ١ح ٝپخِ٣ې ٣ې رَ٤ط ٚى كِد حَٓ٤ط ٚپ ٚکظز ٢طٞګٍٝ ٚ ٤ُٝږ . ١هُ ٞک ٚڅ٘ګ ٚچې ٓوکې ، ٍٞٗ َ٣ٝٝى ٤ٛجض ؿړ ١رخ٣ي ى كِد پَٓ ٚکِ کې ٍَٓ ٙحټ١ٞٗ ٍٞ ٝحی ح ٝپ ٚهپِ٘ٓ ٞځ ٞکې ى رلغ ٍٗٓٝٝ ٚظ ٚټ ٍٞپٝ ٙٞ٣ ٚحٍ کخرَ ط ٚطِِٝ ٢ی .کخرَ کې رخ٣ي ى ىُٝض ى
17
َٓ٘طخر ٚى٤ٛجض حٔٛ ٝيح ٍحُ ى ٞ٤ٛحى ى حٓ٘٤ظَٓ ٢چ َٙٓ ٞ٘٤پَې هزَې ٗٞې ٝحی .ح ٝىح کخٍ ى ٓوظِلٞ چ ُٚ ِٞٗٞ٘٤الٍې ٗٗٞی .ٝحٓخ ح ّٝكخالص ىحٓې ٍحؿَِ چې ،ى ٤ٛجض ؿړ ١ى َٓکِ پَ ځخی رخ٣ي ٗ٤ؾ کخرَ ط ٚطِِٝ ٢حی. پَٝګَحّ ىحٓې ٍحؿې چې ُٓٗٞږ ى ٤ٛجض ٞ٣ؿړی ح ٝپ ٚكَحٗٔ ٚکې ى كِد حٓالٓ ٢ى حٓٔٓ ٍٝٞئٍ حٗـَ٘٤ ٓلٔي حٓ ٖ٤کَ )۱( ْ٣چې پ ٚػٝ ٖ٤هض کې پ ٚحٍٝپخ کې ى ُٓٞې ح ٝحُحىۍ ىکٔ ٕٞ٤ٔ٤ؿړی ْٛىی ،ؿٞښظَ ى ډحکظَ ٓخپ َٙٓ ٢چې پ ٚکخرَ کې ىحٍٝپخٗٞ٤ٛ ٢حى ٝى ٍٝؿظ٤خ ٢٣حٓ ُٚ ٍٝٞپخٍٔٓ ٙئُ٤ض پَ ؿخړ، ١َُ ٙ طٔخّ ،٢ٔ٤ٗ ٝح ٝى ُٓٞې حٝطلخٍٞٗ ْٛح ط٣ ٚې ٍح ٝرِ. ٢ىىٝی طَ ٓ٘ځ ى پوٞح څو ٚښ ٚحړ٣کې ٓٞؿٞى ى ١حٝ ٞ٣رَ َٓ ٙښ ٚپ٤ژٗ ٢ح ٝپ ٚهپِ٘ٓ ٞځ ٞکې ښ ٚىٓٝظخٕ ْٛى . ١ى طِ٤ل ٢ٗٞهزَ ٝپٝ ٚهض کې حٗـ٘ٓ َ٤لٔي حٓ ٖ٤کَ ْ٣ى ډحکټَ ٓخپ َٙٓ ٢ى كِد ى ٗٞې َ١كې ٣خىٝ ْٛ ٚٗٝکړ ٙحٍٝ ٝط٣ ٚې ى ٛـې څ ٞکَښې ِ٣ٝې ٝې ح ٝىح ٣ې ٍٝ ْٛط ٝ ٢ِ٣ٝ ٚچې ٓٗٞږ طٛ ٚيح٣ض ٗٞی چې ٓٗٞږ ِٛظ ٚکخرَ طٝ ٚالړٗ ٞح ٝىىې َ١كې پٚ ٓٞحى ٝى کخرَ ى َٓ٘طخر٤ٛ ٚجض َٓٓ ٙوخٓن هزَې ٝکړ . ٝى حٗـ٘ٓ َ٤لٔيحٓ ٖ٤کَ ْ٣ح ٝډحکظَ ٓخپ ٢طَ ٓ٘ځ ى ٤ٛجض پ ٍٞٔٗ ٚپ ٚډٟٞٞٓ َٝ٣ػخط ٞرلغ ٗٞې ،ٝډحکټَ ٓخپ ٢ىح هزَ ٙډحکټَ ٗـ٤ذ هللا ٓـيى ١ط ٚچې ٞ٣ى رَ ٗژىې ىٓٝظخٕ ْٛىې ٣خى ٙکړې . ٙٝډحکټَ ٗـ٤ذ هللا ٓـيى)۷( ١ىح هزَ ٙى َُ٘ٔٔٝکَُ ١ى ىكظَ ى ٍثٓ ْ٤لٔي ػَٔ ىحٝىُ َٙٓ ١ح ٝر٤خ ښخؿِ ٢ىحٝىُ ١ى َُ٘ٔٔٝکَُ٣ َٙٓ ١خى ٙکړې َُ٘ٔٔٝ . ٙٝکَُ١ کِ ٚچې ى٤ٛجض ى ګډ ٕٝکٗٞک ٞؿړ ٝح ٝى ٛـٞی ى ٓٞه ٞڅو ٚهزَ ٗ ٞٗ ٞپَط ُٚ ٚځ٘ډ٣ ٙې ٛـٞی طَ٣ٝٝ ٚ چې ٤ٛجض ىې ٔٛيُظ ٚکخرَ طٍ ٚحٗ ٢طَ څ ٞى ٗژىې ٍَٙٓٝهزَې . ٢ٗٝ ىح چې ُٝې ى كِد حٓالٓ ٢حٓ َ٤ح ٝحؿَحثٍٞٗ ٚ٤ح ٞٛډ ٝکړ چې ىكِد حٓالُٓٞ ٞ٣ ٢ړ ٍطز٤ٛ ٚجض کخرَ ط ٚى ٛـ ٚځخی ى حړٗٝي ٝک ٞ٤ٍٗٞحٝرٔٓ ٞ٤َٜٗئُ َٙٓ ٞ٘٤ىهزَ ُٚ ٝپخٍ٤ُٝ ٙږ ،١پوپِ ٚىپٞښظ٘ې ٝړ هزَ ،ٙٝ ٙځکٚ چې کخرَ ط ٚى٤ٛجض ُ٤ږٍ حٝر٤خ پ ٚىحٓې ك٠خ کې چې كِد حٓالٓ ٢ػٔال ى ر٤َٜٗخٗ ٞپ ٚهالف ى ؿٜخى ٓ٘ګَ ٚٗٝطخٝىٓ ٙخطِ ٢ى ١ح ٝى رِ ٚحړه ٚى كِد حٓالٓ٤ٓ ٢خٓ ٢ىٍ٣ځ ْٛ ٚٗٞپ ٚىحٓې كي کې ى ١چې پٚ ٤ٛڅ ٍٞٛص ى کخرَ ى ح٘ٓٝۍ ٟٝؼې َٓ ٚٗ ٕٞٔٓ ٙه ، ١ٍٞح ٝپ ٚط َٙ٤ر٤خ پ٤ٛ ٚجض کې ى كِد ىىحٓې ٝګړ ٝګډ ٕٝچې ٛـٞی ى كِد حٓالٓ ٢ىىٍ٣ځ پ ٚڅَګ٘ي ُٞٝکې ٤ٛڅکِ ْٛ ٚکٔښض ٗ ٚىی کړی رِکې پٚ کِک ٞټک٣ ٞې ْٛى كِد حٓالٓ ٢ىٍ٣ځ ى ُْٝح ٝر ٖ٤حُِِٔ ٢ټُ٘ٞې طَ ٓن ٝړحٗيې کړی ح٣ ْٛٝې پٞ٤ٛ ٚحى کې رَٗٝ٤ی حٗـخٍ پ ٚډ َٝ٣کِک ٞټک َٙٓ ٞټکُٞی ىی ،کخرَ ط ٚپٞ٣ ٚې ٓـُٜٞې حٗ ٝخٓخُٓٞې ك٠خ کې ٤ُ ٍٝږٍ پوپِ ٚى پٞښظ٘ې ٝړ . ٝه ٞى كِد حٓالٓ ٢ه٤خىص ؿٞښظَ ُ ٙٞ٣ ٚحړه ٚىح ٍکٞى ٓخص کړ ١حٝى ٞ٤ٛحى ىؿِٔ٤ې ىٓ٤خٓ ٢كَ ُ ٚپخٍ ٙىهزَ ٝر َ٤ٜى رٞ٤ٛ ٞ٤َٗٝ٤حى ٝپَ ځخی پ ٚهپَ ٞ٤ٛحى کې پ َ٤کړ ، ١ح ٝىرِ ٚحړهٛ ٚـٚ طزِ٤ـخص ٗ٘ډ کړ ١چې ى كِد ٝ َ٤ٔٗٞ٣ګړ ٝىهپِٗ ٞو ٢ٜګټ ٞپ ٚهخ َ١ى ُٓٞې ىؿٗٞډ ٝطَ ٗخٓ ٚالٗيې ىُظٚ حِٛٝظ ٚپ ٚکخٍ حچ .ٝ ٢ُٞى كِد ه٤خىص ؿٞښظَ ىح ر٤ٗ َ٤ٜؾ پ٤ٗ ٚـ ٚحٝپٔٓ ٚظو ٚٔ٤طٞګ ٚطَ َٓ ،٢ٗ ٙطَ څ٘ګ ٣ې پ ٚىې ر َ٤ٜکې رخ٣ي ىٍ ْ٣الّ ٝؿٞى ١َُ ٚٗ ٝح ٚٗ ٝى رٞ٤ٛ ٞ٤َٗٝ٤حى ٞٗٝى حٓظوزخٍحط ٢حىحٍ ٝى الّ ٘ٛٝې ٓزذ ٝګَځ . ٢ځک ٚىىې ٗٓ ٚوظ ٞ٣ ٚځَ ى ٙٝپٓ ٚؼٞى ١ػَرٔظخٕ کې ى کخرَ ى كکٓٞض حٓ ٝوخُلٞ٘٤ طَ ٓ٘ځ ىهزَ ٝى ر َ٤ٜهزَ ٍٝکړٍ ٗ ٞح ٝپ ٚډ َٙ٣پَحه ٚپٔ٤خٗ ٚپٗ ٚړٞ٣حُ ٞهپَ ٞٗٝکې ٍح ؿزَګ ٗ . ٞپٛ ٚـې کې ٝ ١ٞٗ َ٣ٝچې پ ٚىې ٤ٛجض کې ى كِد حٓالٓ ٢ح ٝى١خُزخٗ ٞى حٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ؿړ ٝګډ ٕٝکړی ٝحٝ ىح چې ىىٝی طَ ٓ٘ځ ى ٓؼٞى ١ػَرٔظخٕ كکٓٞض ىٓ٘٤ځګړ ٍٍٝ ١حىح کړی . ٝىح پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ْٛىكِد حٓالٓ ُٚ ٢حړه ٚح ْٛٝى ١خُزخٗ ُٚ ٞحړه ٚىح ٓٔجِ ٚپٓ ٚکِٔ ٚطٞګٍ ٚى کړٍ ٗ ، ٙٞح ٝىٝحړٝ حړه َ٣ٝٝ ٞٗٞچې ٗ ٚه ٞپ ٚىې ډ ٍٝهزَ ٝکې رَه ١َُ ٚح ٚٗ ٝطَې هزَ ى . ١ه ٞىىې ډ ٍٝهزَ ٝډٍحٓٚ پ ٚهپِ ٚكَ٤حٗٗٞکې ،ٙٝځک ٚى ٛـ١ ٞخُذ َٓ٘حٗ ٚٗٞٓٞٗ ٞچې ىىې هزَ ُٚ ٝپخٍ ٙحهٔظَ ک٤يٍ ٛـٞی ټٍٞ پ ٚکخرَ کې ح٤ٓٝږ ،١ح ٝىکخرَ ى ىُٝض ٓٔئُ ْٛ ٖ٤پ ٚکخرَ کې ى ٞٗ ، ١ىىٝی هِک ُٚ ٞىې ځخ ٚ٣حهٔظَ حٝر٤خ پٚ ٓؼٞى ١ػَرٔظخٕ کې پَې هزَې ک ٍٞپ ٚهپُِ ٞ٣ ٚړ پٞښظ٘ې ٍح ٝالړ ،١ٝه ٞح َٛهزَ ٙىح ٙٝح ٝح ْٛ ّٝىٙ چې حَٓ٣کخ٣خٕ حٝؿَر٤خٕ ؿٞحړ ١ىؿٔې حٝحُې هپَې کړ ١طَ څ ٞى ٞ٤ٛحى ى حٗـخٍ پ ٚهالف ى ٍح ٝالړ ٗ ١ٞطلَ٣ک چې حٍٝ ّٝځ پٍٝ ٚځ ؿښظِی ک٤ږ ، ١طَ ٓ٘ځ ٞ٣ډُ ٍٝړ ٙريحٝی ٍح پ٤يح کړ . ١طَ څ٘ګ ٣ې پٞ٤ٛ ٍٝٞٗ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٚحى ٞٗٝکې ْٛىؿٔې ډٍحٓې ٍٝحٗې ى ١چې َ٣ٝک٤ږ ١ى كِد حٓالٓ ٢ى حَٓ٤ پ ٚهپِٞ ىکٍٗٞۍ ک ّٞؿړ ١پ ٚکې ګډ ٕٝکړی ،كخٍ ىح چې ىكِد حٓالٓ ٢ى َٓ٘طخر٤ٛ ٚجض ح ٝحَٓ٤ ر٤خٗ ٞٗٞکې ىح څَګ٘ي ٙکړې چې ٓٗٞږ پ٤ٛ ٚڅ ىحٓې هزَ ٝکې چې پ ٚحؿ٘ډح ٣ې ٚٗ ٝپ٤ٛٞږ ٝحُٗٞٓ ٝږ ٓوخٛي پ ٚکې پٗ ٚظَ کې ٢ٗ ٍٞ٤ٗ ٚٗ ٝګډ ٚٗ ٕٝک ٝٞح ٞٓ ٚٗٝپ ٚکې ګډ ٕٝکړی ( پ ٚىې حړ ٙر ٚطلَ٤ٜ ٍٓٝٝظٍ ٚحٗ . ) ٢پ ٚىې حٓخّ كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ؿٞښظَُ ،ک ٚى پوٞح پ ٚڅ ،َ٤ىح هزٍَ ٙح ٓ٘ځظ ٚکړ١ چې كِد حٓالٓ ٢ى ُٓٞړ ١ځَ ُ ٚپخٍ ٙىؿ ٚډُٞ ٞ٣ ٍٝړ ٍطز٤ٛ ٢ٍٔٓ ٚجض کخرَ ط ٝ ٚحٓظخ ٙٝطَ څ ٞى
18
كِد حٓالٓ ٢ح ٝټ ٍٝٞٗ ُٞٞحړٗٝي ٝحړه ٞٗٞطَ ٓ٘ځ ىهزَ ٝر َ٤ٜپ ٚهپِ ٚپ ٚهپَ ٞ٤ٛحى کې طَ َٓ ٙکړ .١حٝ ْٛى هپَ ٞ٤ٛحى ى هپَ ٞٗٝح ُٚ ٞ٤ٍ٘ٓ ٝالٍې هپَ حٝحُ هپَ ُْٝط. ١ٍٞٓٝ ٚ ى كِد حٓالٓ ٢ى ٔٛيې ط ْ٤ٜٔپ ٚحٓخّ ى ٤ٛجض ؿړ ٝى ټ ُٞٞحٓ٘٤ظٓ ٢ظ ِٝٗٞى پٗ ٚظَ کې َٗٙٓ ُٞٞ٤ َٓ ٙپَ٣کړٝ ٙکړ ٙچې ى كِد حٓالٓ ٢ى حٓ َ٤ى كکْ َٓ ْٓ ٙر ٚکخرَ ط ٚځ ٢حِٛ ٝظ ٚر ٚپ َٛ ٚډٍٝ َٗح٣ط ٞکې چې ٗٝ ٢ٗٞې ىؿ ٚى ُٓٞې ح ٝحٖٓ َ١ك ٚى ٓٔئُ َٙٓ ٞ٘٤طَ رلغ الٗيې ٍحٝړ. ١ ى ؿٔؼې پٍٝ ٚځ ى ٓخٍچ ى ٓ٤خٗظې پ ٚپ٘ځٔ ٚىکخرِ ٚڅوُٗٞٓ ٚږ ى حړ٣کٞحٍ ُوٞح هزَ ٍحؿی چې َُ٘ٔٔٝ کَُی ؿٞحړٓ ١ظخٓ ٞى ٤ٛجض َٓ ٙى ٍحطِٗٞکې ٣ک٘٘زې پٍٝ ٚځ چې ى ٓخٍچ ى حطٔې َٓ ٕٞٔٓ ٙه١ٍٞ .٢٘٣ٝٝىىې هزَ ى ٍحطِ ٞپ ٚحٓخّ ٓٗٞږ ٞ٣ځَ ر٤خ ک٘٤خٓظ ٞح ٝى هپَ ىې ٓلَ پ ٚټ ُٞٞحړه ٞٓ ٞٗٞهزَې ٝکړې ، ىح چې ٓٗٞږ ر ٚپ ٚکخرَ کې چَ٤ې ح٤ٓٝږ ،ٝى ٞٛح ٢٣ډګَ څو ٚرٗٞٓ ٚږ څٞک حهِ ٢ح ٝچَ٤ې ر ٚځِٛ ،ٞظٚ رُٗٞٓ ٚږ حٓ٘٤ظٔٓ ٢خ َ٣څ ٚډ ٍٝډحډٖٓ ٗ ، ٢ح ٝىح چې ک ٚچَ٤ې ٓٗٞږ ى حٓ٘٤ظ ٢ځٞحک ٞٗٞپ ٚالٓ ٞکې ٣ُٞٝيٝ ح٣ٝخ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝى ٛـٞی ى رِ٤ک ٝحټَ ى کٔپ٘ۍ الٓ ٞطٍٝ ٚؿِ ٞٗ ٞرَهِ٤ک ر ٞٓ ٚڅ ٚډ ١ٝ ٍٝ؟ ح٣خ ُٓٗٞږ حړ٣کٞحٍ پ ٚىې حړ ٙڅ ٚډحډ طَ الٓ ٚکړی ح ٝک ٚٗ ٚ؟ ک ٚطَ الٓ ٚکړې ٣ې ٞٗ ،١ٝڅ َٙٓٞرخ ٍٝپَې ک٤يی ٗ ،٢ىح ح ٝىحٓې ٍٗٞې حٗي٣ښ٘ې چې طَٓوٝ ٚې ټُٞې طَ رلغ ح ٝڅ٤ړٗې الٗيې ٍحؿِې ،رخالهَٙ پ« ٚهللا طٞکَ » ُٓٗٞږ ُ ٚپخٍ ٙؿ٣ًٍ ٍٙٞؼٝ ٚګَځ٤ي ٙحِٔٛٝظ ٚپ ٚحٗوَ ٙکې ى (حٍ٣خٗخ حكـخٕ ٞٛحی َٗکض ) ىكظَ طٝ ٚالړ ٝح ٝطَ کخرَ پٍٞې ى طٍِ ٞحطِ ٞىٍې ټکټٝ ٞٓ ٚٗٞحهٔظَ ،ى ټکټ ى حهٔظِ ٞپٝ ٚهض کې ٓلظَّ ٛالٍ ٤ٛذ ٍ ْٛحَٓ ،ٝ َٓ ٙى ٛالٍ ٤ٛذ َٓ ٙهزَٔٛ ٙيحٓې ؿٞټ ٙٞٗ ٚچې ٓٗٞږ رٝ ٚالړ ٗ ٞحٝى ٣ک٘٘زې ى ٍٝځې کظ٘ ٚچې ى ٓو ٚط٤خٍٞٗ ٙې ى ، ٙر ٚطََٓ ٙکړ ٝحٝر٤خ رٓ ٚظخٓې ح ٝى ٤ٛجض ى ٗ ٍٝٞؿړٝ ى ٍحطګ حٗظظخٍ کخږ ،ٝطَ څ ٍٞٗ ٞکخٍ ٚٗٝپ ٚګډٓ ٙوظ . ٞٓٞ٣ ٚىٔٛيې ط ْ٤ٜٔپ ٚحٓخّ ُٓٗٞږ ى ٤ٛجض ىٍې کٔ ٚؿړُٓ ، ١خ پ ٚګډٓ ٞ٣ َٛ ٕٝلٔي ىحٝى ػخري ١ح ٝحٗـ٘ٓ َ٤لٔي حٓ ٖ٤کَ ْ٣ى ٗپې پ ٕٔ (ٚرـ )ٞى کخرَ پ ٍُٞ ٚحُٞص ط ٚط٤خٍ ُٗ .ٞړٗ ٙخ ُړ ٙحُٞطکې طٍٝ ٚؿِ ،ٞه ٞپ ٚحُٞطک ٚکې ى هظ ٞطَ ٓو ٞ٣ ٞٓ ٚځَ ر٤خ پٚ هپَ ىؿٗ ٚخُ٤يُٓ ٢لَ رخٗيې ؿٝ ٍٞکړ حٞ٣ ٝځَ ر٤خ ٓ ٞپ ٚهللا ط ٞکَ ٝکړ ح َ٣ٝ ٞٓٝ ٝچې پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ُٓٞې ح ٝحٖٓ ُ ٚپخٍ ٙکٗٞٓ ٚږ ط َٛ ٚڅٍ ٚحپ٤ښ ٍٗ ،٢حپ٤ښ ٗٞې ر ،١ٝ ٚهٗٞٓ ٞږ رُ ٚږ طَ ُږ ٙى هپَ هيحی حٝهپَ ُْٝپٓ ٚوکې هپَ ٓٔئُ٤ض حىح کړی . ١ٝ ٭٭٭٭٭ ى حٍ٣خٗخ حكـخٕ ٞٛحَٗ ٢٣کض ى پَٝحُ ٞٗٝى ځ٘ډ حٝرې ٝهظ ٚک٤ي ُٚ ٝالِٓ ،ٚى حكـخٗخٗ ٞطَ ٓ٘ځ ،ښٚٗ ّٞٗ ٚ َُ ، ١پٔٛ ٚيې حٓخّ ٍٝط٣ُ ٚخص ٗٔ َ٤حكـخٗخٕ ى « حٕ ٗخءهللا » َٗکض ٝح . ٢٣ىح ٞ٣حُٗی ىُٝظَٗ ٢کض ىی ه ٞپ ٚىې ٞٛحېَٗ ٢کض کې ى حىحٍ ١كٔخى ح ٝهپَ پخُ٘ې پخُٗ ٞٔ٤ژىې ىح ٓظَٗ ٢ِٓ ٙظٔ٘ ٢ى ٍکٞى َٓٓ ٙوخٓن کړې ىٗٞٓ ،ٙږ َٓ ٞ٣ ٙڅ ٞکٔ ٚځٞحٕ حكـخٕ طـخٍحٕ ْٛپ ٚىې ٓلَکې ِٓګَٛ ،ٝٝ ١ـٍ ٙٞ٣ ٚحطٚ ه ٜٚک ُٚٞچې کِ ٚىحٍ٣خٗخ َٗکض ک ّٞىكظَ ط ٚى ټکټ ى پ ُٚ َُٞ٤پخٍٍٗٝ ٙې ٗ ٞىٍطٝ ٚح ٢٣ټکټ ٗٗ ٚظ ،ٚکٚ ُږ څٍٝ ٚط٘ٓٝ ٚې ٗ ٞر٤خ ٣ې ىٍط ٚپ٤يح ک ١ٞح ٝکٝ ٚٗ ٚح٣ې ٞٛح ٢٣ؿٜخُ ډک ىی ،هٞکِ ٚچې ىٓلَ ُ ٚپخٍٙ ٞٛحې ٢ؿٜخُ طٞ٘ٗ ٍٝ ٚځې ٗ ٞطَ ٗٔ٤خ ْٛ ٢٣کٔې ٍُٓٞۍ پ ٚکې ٛ . ١ٝـ ٚڅ ٚډ َ٣ىحٓې ٗٗ ٍٞکخ٣ظ ٚٗٞحٝګِ٤ې ٝ ْٛکړې ،ه ٞى ٛـ ٚىح هزَې ٓٔيٓظٍ ٢ښظ٤خ ػخرض ٗٞې .ډ َ٣کٔخٕ ِٛظ ٚى ټکټ ى حهٔظِ ٞپ ٚىكظَ کې ٝٝچې ټکټ ٍٝط ٚى ؿٜخُ ى ٓ ٞ٤ٍُٞى پ ٍٙٞک٤ي ٝپ ٚهخ ٚٗ ٍٝ َ١کړٍ ٗ ٞهٞکِ ٚچې ٓٗٞږ حُٞطکې طٚ ٝهظِ ٞٓ ٝ ٞٗ ٞکظَ چې طَ ٗٔ٤خ ْٛ ٢٣کْ کٔخٕ پٞٛ ٚح ٢٣ؿٜخُ کې ٗظ ٚح ٝپخط٤١ ٚخٍٔٛ ٙې هخٍُٝ ٢حٗٚ ى ،ٙطَ څ٘ګ ٣ې ى ٤١خٍې پَٝحُ چې پ) ٕٔ ( ٚرـ ٞح ٝڅ ٞىه٤و ٞښٞٗ ٍٝٞې ٝحٕ طَ ٞ٣ې ٗٔ٤ې رـې پٍٞې ٝځ٘ډ٣ي حٛ ٝـ ٚهِک چې ى کخرَ پ ٚر ٖ٤حُِِٔٞٛ ٢ح٣ې ډګَ کې ى هپِ ٞىٓٝظخٗ ٞى ٍحهٔظِ ُٚ ٞپخٍ ٙى حُٞطکې ى ٤ٍٓ ٍٝي ٝى ح ٝٝرـ ٞى پَٝګَحّ ُ ٚپخٍٍ ٙحؿِ ٝٝ ٢حٕ طَ ٗ ٜٞرـ٣ ٞې ِٛظ ٚحٗظظخٍ کړی .ٝ هيحی ٗظ ٚچې پ ٚىې ٗخهٞحُٓ ٞې ُړ ٙډ َ٣ري ٗ ،ٞځکٓ ٚخ ط ٚى هپِې ِٓٗ ٢ظٔ٘ۍ ى ٤ٟخع ٙٞ٣ػِٔ٢ ٗٔ ٚٗٞپٓ ٚن کې پَط ،ٙٝ ٚحٝپٓ ٚظَګٓ ٞې کظِ.ٚ ٞٛحې ٢ؿٜخُ ط ٚى ٍٝهظٍِٓٝٝ ٞظُٓ ٚخ حكٔخّ ډ َ٣ريٍ ٗٓ ،ٞخ ِٛظ ٚپ ٚهپِ ٚژر ٚهزَې ٝح٣ٍٝيېِٛ ،ظٚ هيٓظګخٍحٕ ټ ٍٞحكـخٗخٕ ،ٝٝکٗ ٚـٗٞې ٝې کِٛ ٚکخٕ ،ټ ُٞٞپ ٚپښظ ٞحٝىٍ ١ژر ٞهزَې کُٞې ،ىچخی حٝ ډٝډۍ ٝهض کې ٣ې ٔٛـ ٚحكـخٗ ٢ىٝى حٍٝ ٝحؽ ژٗٝيی ٓخطِی ،ٝپ ٚحكـخٗ ٢ګ٤الٓ ٞٗٞکې ٣ې چخی ٍح ٝٝړ، پٍ ٚښظ٤خ چې ٞ٣ػـ٤ذ ک٤ل٤ض ٣ې ىٍُٞى ،حٓٝخ ٗ ْٛژىې (٣ ٔ۱خ ٔ۵کخٍُٓٝٝ ) ٚظ ٚى حٍ٣خٗخ پٞٛ ٚح٤ُ ٢٣ک ٚکې ر ٖ٤حُِِٔ ٢پَٝحُ کړې ٓ . ٝخ ىىې ٗٓ ٚوظ ٚپٛ ٚـٝ ٚهض کې چې حٓظخى رَٛخٕ حُيٍ ٖ٣رخٗ ٢ى ٞ٤ٛحى ى َُ٘ٔٔٝ پ ٚطٞګ ٚىٗي ٙحؿَح ک ُٚٞى ٛـ ٞ٣ َٙٓ ٚځخی ى (ح٣ک )ٞپ ٚک٘لَحْٗ کې ىكِد حٓالٓ ٢ى ٗٔخ٘٣ي ٙپ ٚڅ َ٤ى ګډٕٝ ُ ٚپخٍ ٙطَک٤ې ط ٞ٣ ٚحٍٝ ٙٝځ٘ې ٓلَ کړی ٛ . ٝـٔٛ ْٛ ٚيحٓې ٓظَ ٙحُٞطک ،ٙٝ ٚپٛ ٚـې حُٞطک ٚکې ْٛ
19
ٓٗٞږ ټٗ ٍٞژىې َٗ کٔخٕ ٗخٓض ،ٝه ٞىح کٔخٕ ټ ٍٞپُٓٞ ٚړ ١کالّ کې ٍٙٞٗ ،ٝٝټ ُٚٞحُٞطک ٚهخُ٢ ،ٙٝر٤خ ىىٍې ٍٝځ٘ ٢ک٘لَحْٗ ى پخی ط ٚىٍٓ٤يٍٓٝٝ ٝظٛ ٚـ ٚحُٞطکٗ ٚژىې حٍٝ ٙٝځې ُٓٗٞږ َٓ ٙپٚ ښخٍ ٞٗٝګَُ٣ي ،ٙپٛ ٚـ ٚک٘لَحْٗ کې ىپخکٔظخٕ ٛيٍحػظْ ح ٝى حَ٣حٕ ٍ ْٛ َُ٘ٔٔٝحؿِٝٝ ٢س ه ٞىپخکٔظخٕ ٛيٍحػظْ ٞ٣حُې ٗ ٙٞ٣پ ٚح ٝى حَ٣حٕ َُ٘ٔٔٝىٗ ٙٝپې پخط ٍٞٗ ٚح ٝرَ٤ط ٚهپِٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝطٍ ٚحؿَِ ،هٞ ُٓٗٞږ ى٤ٛجض ٓٔئُِٛ ٖ٤ظ ٚى څٗ ٚخٓخَُٜٝٓ ٚٓٞك٤ظ ُٚ ٞٗٞپخٍ ٝ ٙځ٘ډ٣يٍ .ىٛـې ٓلَ پ ٚپخی کې کِ ٚچې حُٞطک ٚى کخرَ ر ٖ٤حُِِٔٞٛ ٢ح ٢٣ډحګَ طٍ ٚح ک ٞٗ ،ٙٞٗ ُٙٞى ټٔٓ ُٞٞئُ ُٚ ٞ٘٤پخٍ ٙپُٔ ٚګ ٞٗٞګخډٍ ١حؿِ٢ ،ٝٝى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝى ُٝحٍص ٓٞټَې ِٛ ْٛظٝ ٚالړې ٝې ،هُٓ ٞخ ٤ٛڅ ٞک ٗ ٝ ٚح ٚٗٝکٞٓ ّٞټَٝحٕ ُٙ ُ ٚځخٗٝ َٙٓ ٚحهٔظِْ ،ىح ىحٓې ٝهض ٝچې ٞٛح ٢٣ډګَ ى ىٓٝظْ ى ګ ِْ٤ؿٔ ٞ٘٤ِٓ ٞپ ٚالّ کې ٝحٝى ګِْ٤ ؿٔ ٞح ٝكِد حٓالٓ ٢طَٓ٘ځ طَ رګ٘ ٢ډ٣ُ َٙ٣خط ،ٙٝ ٚح ٝر٤خ ُٓخ ٍٝځَ٘ٓ ٞ٤ک ٞحٝهزَ ٝه ُٙ ٞپ ٍٙٞى َٓګ ک ٢ٓٞط ٍٝ ٚکٓٞ٤ظی ٞٗ . ّٝک ٚچَ٤ې پٛ ٚـٝ ٚهض کې ىكِد حٓالٓی ى ٓخُ ٢چخٍ ٝپوٞحٗې ٍثْ٤ ٓ٘٘ ٢ػزيحُٔـ٤ي چې ح ّٝى ک ٞ٤ٍٗٞچخٍ ٝى ُٝحٍص ٓؼخُٓ ،ٝ ٕٝخ څ٘ګ طٝ ٚٗ ٚی ٍح ٍٓ٤يُیُٓ ٞٗ ،خ رَه٤ُ ٚک رٓ ٚخُ ٝ ٚٗ ّٞچې څ ٚر ٚک٤ي ٙ؟ ٓخطٍٓٝٝ ٚظ ٚر٤خ ٓ٘٘٤ٛ ٢ذ َ٣ٝٝچې ٓخ ٝکظِې چې ط ٚپخطٚ ٗٞې ٗ ٞډٍ ٍٞ٣طٓ ٚې َ٣ٝٝچې ک ٚىح ٓړی پخط ٞٗ ٚح ٝىې هِک ٞط ٚپ ٚګٞطٍٝ ٞؿی ٗ ٞژٗٝي ٣ې هٗٞيٚٗ ١ پخط ٚک٤ږٞٗ ،١رَ٤طٍ ٚح ٝګَځ٤ي ٝطَ څ ٞطخ ُ ٚځخٗٝ َٙٓ ٚحهِ ،ٞڅَٗګ ٚچې ٓخ پ ٚکخرَ کې ک ّٞهخ ٙځخی ٗٚ ىٍُٞى ،حِٛ ٝظ ٚى كِد پَٓ ٚکِ چخٍ حٓ٤خد کې ح٤ٓٝيّ ٞٗ ،پ ٚىې هخ٣ َ١ې ُ ٙىٛـ ٚځخ ٚ٣ىكِد حٓالٓ٢ ىپوٞحٗٓ ٢ؼخ ٕٝهخٓ ٢ٟلٔيحٓٝ ٖ٤هخى كِ٣ٞۍ طٞ٣ ٚړّ . ىح ځَ حٗوَې ٗ ٚکخرَ ط ٚى طِِ ٞپٝ ٚهض کې ٓخطٔٛ ٚـٛ ٚل٘ ٚطَ ٓظَګ . ٙٝ ٞځک ٚهٓ ٞې ِٓګَ ٝطَ٣ٝٝ ٚ چې هپَ ىٓٝظخٕ ٍح ٝؿٞحړ ، ١طَ څ ٞى ٞٛح ٢٣ډګَ څوٝ ٞٓ ٚحهِ ،٢هٓ ٞخط ٚػخري٤ٛ ١ذ ډحډ ٍحکړ چې ٛـ ٚڅ ٞکٔخٕ ٍحؿٞښظې ى ١ح ٝطَڅ٘ګ ٣ې پ َ٣ُٝ ٚحکزَ هخٕ ٓ ٚ٘٤کې هپَ ٞ٣ک ٍٞى ٔٛيې ُ ٚپخٍ ٙهخُ٢ پَی ح٣ښی ىی حٛٝـ ٚځخی ُٓٗٞږ ى ٍٝطِ ٞح ٝح٤ٓٝي ُٚ ٝپخٍ ٙحٓخى ٙىی . پٞٛ ٚح کې ى حُٞطکې هيٓظګخٍحٗ ٞى هپِٔٓ ٞخكَ ٞ٘٣پ ٍٙٞه٤خٍ ٓخط ،ٚح ٝپ ٚډ ٚ٘٤ٓ َٙ٣ح ٝښُٜ ٚـ٣ ٚې ٍَٙٓٝ پ ٚهپِ ٚژر ٚهزَې کُٞې ،چې ىې کخٍ ُٓخ پ ٚحكٔخٓخطٞ٣ ٞځخٗګړی حؿ ِ٤کړی ،ٝکِ ٚچې ٜٓخٍ ٗژىې ح ٝٝرـٗ ٞخٝهٞح کې حُٞطک ٚى ٞ٤ٛحى پ ُٞٞطٞ٘ٗ ٍٝ ٚطِ ٞٗ ٚطِ ٙٝ ٞٓ ٚٓٞچې هپَ ٞ٤ٛحى ى ٗژىې څوٚ ٗٞٓ ،ٞ٘٣ٝٝږ ىىې ٗٓ ٚوظ ٚډٓ َ٣لَ ى حَ٣حٕ پ ٚك٠خ کې طَ َٓ ٙکړې ،ٝه ٞى حكـخٗٔظخٕ پ ُٞٞط ٚپٍٝ ٚ ٗ٘ٞطَِٛ ٞٓ َٙٓ ٞې ُ ١ٍٞط ٚچې کظَ ټٓ ٍٞپ َٙ٤ؿَ ٚٗٝطَ ٓظَګ ٞک٤ي ،ٙک ٚى ٜٓخٍ پٍ ٚڼخ کې ر ٚکٚٓٞ حرخى ْٛ ١طَ ٓظَګٛ ٞٗ ٙٞٗ ٞـ ٚرُ ٚک ٚى ٙٞ٣ټخپ ٞپ ٚڅ َ٤ى ٞ٣ې چ٘٤ی ٣خ کخٍٗ ِ٣خٝهٞح ط ٚؿٞړ ٗ١ٞ ک ٍٚٗٝٞح ٝى کَکِ٤ې ځ ٔکې ٝې .پ٣ُ ٚخط ٞځخ ٞ٣کې ځ٘ګِ٘ٓ ُٚ ٚٗٞځ ٚطِِ ٝ ٢ح ٝى ؿَ ٚ٘ٗ ٞٗٝك٠خ ى ٞٗٝ ح ٝرٞټ ٞى ٗ٘ظٞحُ ٢پ ٚحٓخّ هړ ٙپړٞٗ ٙې . ٙٝرخالهَُٗٞٓ ٙږ ى ٓپَُۍ حُٞطک ٚىکخرَ ٞٛح ٢٣ډګَ طٚ ٤ٍٓٝي ٙح ٝکِ ٚچې ى ځـخٓظ ُٚ ٢پخٍ ٙک٘٤خٓظٗ ٞٗ ٚخٝهٞح ٓٝ ٞکظَ چې ُ٣خص ٗٔ َ٤کٞچ٘ۍ حُٞطکې حٝ څَه ٢ؿٜخُٝ ٚٗٝالړ ،ٝٝر ٞ٤َٜٗپٞځِٛ ٞٗٞظ ٚطګ ٍحطګ کخٗٞٓ ، ٙٝږ ى حُٞطکې ى کړک ٞ٤څو ٚىح ٗ٘يحٍٙ کظِ ٚح ٝى هپَ ٓوظٗ ٚخٓخُ ٚٓٞرَهِ٤ک پٍٝ ٍٝ ٍُٞ ٚحٕ . ٝٝ کِ ٚچې حُٞطک ٚى طَٓ َ٘٤طَ څ٘ګ ٝىٍ٣يٗٞٓ ٞٗ ،ٙږ ْٛپ ٚهپَ ٗٞرض هپَ کٞچ٘ ٢الٓ ٢رکٍٔ ٚٗٞح ٝحهٔظَ ح ٝى ٓٔخكَ ٞ٘٣پ ٚهطخٍ کې ى ٍحٝطِ ٞىٍٝحُې طٍ ٚحؿِ . ٞىُظ ٚپ ٚىٍٝحُ ٙکې څ ٞکٔخٕ ٝالړ ٓ ،ٝخ چې ٝکظَ پٛ ٚـٞی کې ْٛ ٞ٣ډحکظَ ك ٞ٤هللا کخکړ ٛ . ٝـ ٚى ډ َ٣حٗظظخٍ حٓ ٝظٓٞخٗظ٤خ څوٓ ٚظړی ٓخُ٤ٓٞيَٓ ٞٗ ،ٙ ٣ې کښظ ٚح ٝپ ٚک ّٞكکَ کې ډٝد ٝالړ ٓ . ٝخ ٍٝؿږ کړ چې ډحکټَ ٤ٛذ ٓالّ ػِ٤کْ ٛ .ـُٓ ٚخ حُٓ ٝخ ى ِٓګَ ٝپ ٚکظِ ٞرخٗيې هيحی ٗظ ٚچې ډ َ٣هٗٞلخُ . ٞٗ ٚى ٍٝؿزړ ٍٗٓٝٝ ٚظ٣ ٚې ٓٗٞږ ط ٚالٍښٝ ٚٗٝٞکړٙ چې ى طَٓ َ٘٤ى ٛـ ٚهخٛې ىٍٝحُې څو ٚښکظ ٞٗ ٚح ٝى ٛـ ٚځخ٣ ٚ٣ې پٞٓ ٞ٣ ٚټَ کې طَ طٍَُٓٞٞٓٝ ِٚ٘٤ حٝر٤خ ِٛظ٣ ٚې پ ٚپ ٍٙٞىٍٗښض ُٓٗٞږ حٓظوزخٍ ٝکړ ح ٝطَ ُږ ٙځ٘ډ ٙپٍٞې ِٔٛظ ٚطْ ٗ.ٞ ډحکټَ ك ٞ٤هللا کخکړ چې ى َُ٘ٔٔٝکَُ ١پ ٚكکٓٞض کې ىٍٝؿظ٤خ ٢٣چخٍ ٝى ُٝحٍص ٓؼخ ٝ ٕٝح ٝح ّٝپٚ ٍٝؿظ٤خ ٢٣حٓ ٍٝٞکې ى َُ٘ٔٔٝى ځخٗګړ٘ٓ ٞ٣خ ُٚ ٞ٘٣ٍٝډُې څو ٚىی ،پٝ ٚهخ١ ١ٞ٣ذ کې ىٝکظٍٞح َُ، ١ هپِ ٚىٝکظٍٞح ح ٍٞٗٝػخُ ٢طل٤ٜالص ٣ې پ ٚحَٓ٣کخ کې َٓط ٢ٍُٞٓ ٚحٝر٤خ ى ؿٜخى پٝ ٚهظ ٞکې ٣ې ُ٣خص ٝهض ى ٓـخٛي ٞ٘٣پ ٚهيٓض کې ط َ٤کړی ٛ ،ـ ٚى ډَ٣ې ٓٞىې ُ ٚپخٍ ٙى كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ى پ٘ٛٞظٍ ٕٞثْٛ ْ٤ . ٝډ َ٣هخکٔخٍ ٙح ٝكِ ْ٤حٗٔخٕ ىی چې ٓخ٣ې کِ ْٛ ٚپ ٚټ٘ډ ٙطَ٤ُ ٙٝک ٚٗ ٚى ٙکظِې .پ ٚهپِ ٚډحکټَ کخکړ ٓٗٞږ ط َ٣ٝٝ ٚچې ٗژىې ى ح ٝٝرـٍ ٞحٔ٤ٛې ىىې حُٞطکې حٗظظخٍ کٛ ،١ٞـ ٚىح َ٣ٝٝ ْٛچې ډحکټَ ٗـ٤ذ هللا ٓـيى ْٛ ١ىُظٓ ٚظخٓې حٗظظخٍ کخ ٙٝه ٞىىې ٗٓ ٚوظ ٚحُٞطک ٚکی ى ٛـ ٚڅِٔ٤ٓ ٍٞٗ ٚخٍٗ ٚحؿَِ ٗٛ ٞـ ٚى ٛـٞی َٓٝ ٙالړ .
20
پٞٛ ٚح ٢٣ډګَ کې ى څ ٢ٍٔٓ ٚطؼخَٓ ٍٗٓٝٝ ٚظٗٞٓ ٚږ ى ډحکټَ کخکړ پِٓ ٚظ٤خ ٝهٞځ٤ي ، ٝه ٞډحکټَ ٤ٛذ ٓٗٞږ ط ٚپ ٚالٍ ٙکې َ٣ٝٝچې ُ٣ ٙې ىىې ُ ٚپخٍ ٙطٞظ٤ق کړی ْ٣چې ٓٗٞږ ح ٝطخٓې ى ٙٞ٣ط٘ظ ْ٤ؿړْٛ ١ ٞ٣ح ٞ٣ ٝى رَ َٓ ٙپوٞحٗۍ پ٤ژٗيګِ .َُٝ ْٛ ١ٞح ٞٓ ّٝطخٓې طِٛ ٚظ ٚپٞٛ ٚټَ کې ځخی ُٗٞ٤ې ىې طخٓې رٚ ِٔٛظ ٚح٤ٓٝږة ،پخط ٚپَٝګَحٓ ٚٗٞرِٔٛ ٚظ ٚپٞٛ ٚټَ کې طَ رلغ حٝڅ٤ړٗې الٗيې ٗ .ٞٔ٤پ ٚىې طَط٤ذ ٛـٚ حٗي٣ښ٘ې چې ُٓٗٞږ پ ٚكکَ ٞٗٝکې طخ٣ٝيې ٍح طخ٣ٝيې طَ ٙٞ٣كي ٙپٍٞې ُ٘ٓ ٚځٝ ٚالړې حٗٞٓٝږ ى ح٤ٓٝيٝټخکَ ٗٞی ځخی ط٤ٍٓٝ ٚي. ٝ ىٞٛح٣ی ډګَ ح ٝښخٍ طَ ٓ٘ځ ٓړک ٚٗٞح ّٝؿزَګ ؿٞړ ٗ ١ٞىی ،ه ٞى الٍ ٝهَحرٞحُ ٢ح ٝپ ٚځخې ځخې کې حٓ٘٤ظ٢ ر٘ي ِٞٗٝ٣ى ٓٞټَٝګڼ ٚګٞڼ ٚډ َٙ٣کړې ٤ٛ ، ٙٝچخ ى طَحك٤ک ٢ح ُٞٞٛكکَ ٗ ٚکخ َٛ ، ٙٝچخ چې پ ٚڅ ٚډ ٍٝهٞښٙٝ ٚ هپَ ٓٞټَ ٣ی ځـال ، ٙٝطَڅ٘ګ ٣ی ى الٍې ګَى ٞٗٝحٝ ٝچې ٞٛح ىىې ٓړکٟٝ ٞٗٞؼ ْٛ ٍٙٞٗ ٚهَحر ٚکړې . ٙٝ ٗخٝهٞح ٓظَ ٓظَ ُِٓ٘ ٚٗٞطَ ٓظَګ ٞک٤يٍ ،چې ټ٣ ٍٞی پ ٚحٍٝپخ٣ی ٓٔ٤ظْ ؿٞړ کړٍ ٗ ٝ ١ٞحٓخ ىرخى ٞٗٝح ٝهخٍٝٝ ُ ٚالٓ ٚهړ پړ ٝالړ . ٝپَٓ ٞ٣ُٞ ٚک ٞٗٞى هِک ٞى طګ ٍحطګ ُړۍ ح ٝىډٍٍٞ٣حٗ ٞرې رخکَٗٝ٣ٝ ٢کې َٙٛ . ٙٝ ُلظ ٚح َٙٛ ٝػخٗ ٚ٤ى َٓګ . ٙٝ َٙ٣ٝىٓٞټَ ى ىٍ٣ي ْٓ َٙٓ ٝى ٓٞحٍ کٗٞک ٞډُ ُٚ ٞحړهٞٓ ٚټَ ٓلخ َٙٛک٤يٙ .... ٭٭٭٭٭٭ ىکخرَ ىح پ٘ځٓ ٚظٞٛ ِ٣ٍٞټَ ٓخطٗ ٚخ حٗ٘خ ٗ ،ٝ ٚځک ُٙ ٚى حٓظخى ٍرخٗې ى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض پٝ ٚهض کېٛ ،ـٚ ٝهض چې حٓظخى ػزيحُٜز ٍٞكَ٣ي ى ٞ٤ٛحى ٛيٍحػظْ ،ٝپ ٚىې ٞٛټَ کې ٗژىې ىٍې ٓ٤خٗظې ح٤ٓٝيّ .پٛ ٚـٚ ٝهض کې ٣ې ٓخط ٚډ َ٣ښ ٚځخی ٍحکړی ٚ٣ُٞ ٙٞ٣ ،ٝه ٙٝ ٚٗٞچې ى ک٘٤خٓظِ ٞځخی ٣ې ر َ٤ح ٝى هٞد ه٣ ٚٗٞې ر . ٙٝ ِٚ٤پٛ ٚـٝ ٚهض کې ى ٞٛټَ ى ٓٔج ٞ٘٤ُٞڅو ٞ٣ ٚکْ ٍحؿیٓ ،خ ٗ ٚپ٤ژحٗيٓ ،ٙخط٣ ٚې َ٣ٝٝچې ُ ٙىىې ٞٛټَ ٞ٣کخٍکٗٞکی ،ْ٣ط ٚرٓ ٚخ ٗ ٚپ٤ژٗې ،ه ُٙ ٞطخ ډ َ٣ښ ٚپ٤ژْٗ ُٙ ،كوٞ٣ ٢حُې ٞ٣ې هزَې طٍ ٚحؿِې ْ٣ چې ىٍطٝٝ ٚح ْ٣چې ىح کٞټې چې ح ٞٓ ّٝطخط ٚىٍکړې ټُٞې څخٍٗٝک ٢حالص َُٓ ،١ظخٓې ټُٞې هزَې کٚ پټې ١ٝح ٝک ٚښکخٍ ٙػزظ٤ږ ،١طَ څ٘ګ ٣ې ٓظخ ىې هٗٞې طٓ ٚوخٓن ه ٚٗٞح ٝطَ څ٘ګ ه ٚٗٞى ىُٝظ ٢کٔخٗٞ ح ٝى ٗظخٍ ى ٍٗٞح ى کٔخٗ َٙٓ ٞىٓ ......١خ طخ ط ٚىحهزَې پ ٚىې هخٝ َ١کړې چې ُ ٙى كِد حٓالٓ ٢ى ؿړٝ څو ْ٣ ٚح ٝپ ٚىې ٞٛټَ کې ى ډَ٣ې ٓٞىې ٍحٔ٤ٛې کخٍ ک ٍٞٗ ،ّٞىې پ ٚهيحی ٓپخٍّ .ىىې هزَْٓ َٙٓ ٝ ٛـٝ ٚګړی ٝٝص .حٗٞٓٝږ ٣ې هپَ ټ ٍٞکخٍ طٓ ٚظٞؿ ٚکړ. ٝ ىح ځَ ِٛ ْٛظ ٚپٞٛ ٚټَ کې ى ح٤ٓٝي ٝځخ ٞ٣ط ٚى ٍٝطٍِٓٝٝ ٞظ ٚى حٓ٘٤ض پٍٞې حړٗٝي څ ٞکٔخٕ ٍحؿَِ ،حٝ ٓٗٞږ ط٣ ٚې څ ٚالٍښٗٝٞې ٝکړې ،ح ٝى حٓ٘٤ظ ٢کٔخٗ ٞى ٗظ ، ٕٞى ٛـٞی ىکخٍ ىٝى څو٣ ٚې هزَ کړ...... ٝ کِ ٚچې ُ ٙپٔٛ ٚـُٓٞ ٚړۍ ٗپ ٚى ٞٛټَ ٗ ٚرٓ َٕٝ٤ظَې ؿٗٞډۍ ط ٍٝ ٚؿِْٞٗ ،ټ ٍٞښخٍ طٓ ٚې ٝکظَ، ډ َ٣ښکِې ښکخٍ٣ي ،ٙه ٞکِ ٚچې ى پ٤ُٞظو٘٤ک پٓ ٍُٞ ٚظٞؿِٛ ٞٗ ّٞٗ ٚظٓ ٚی ٛـٔٓ ٚـي چې ٓٗٞږ پٚ کې ىهپِِٓ ٞګَُٓٞ َٙٓ ٝړٗۍ ژٓ٘ ٚکړې ٙٝطَ ٓظَګ ٞٗ ٞحٝر٤خ ٓې ى پ٤ُٞظو٘٤ک پوِ٘ځی ح ٝى ډٝډۍ هٞړُ ٞځخی طَ ٓظَګ٣ ُٙ ٞٗ ٞٗ ٞې ٞ٣ځَ ر٤خ ٛـ ٚى( ) ٍٖٔ۱۳کخٍ ُٓٞړٗ ٞ٣پٞطٞ٣ ٚړّ . ُ ٙپ ٍ ٖٔ۱۱ (ٚکخٍ) ى ٗ٘ګَٛخٍ ى ُٔ٤ې څو ٚكخٍؽ ٗ ّٞحٝر٤خ پ ٍ۱۳ ( ٚکخٍ) ى کخرَ پ٘ٛٞظ ٕٞىٓخ ْ٘٣پٚ پ٘ٛٞځ ٢کې ٗخَٓ ٗ ،ّٞپَٓ ٚکِی ُ ٚ٤ِ٤کې ى ٓل ٞ٘٤ِٜى ُ٣خىښض پ ٚهخُٗٞٓ َ١ږ ى ُٓٞړ ١کخٍ ٗپ٤ځخی ِٛظ ٚپ ٚپ٤ُٞظو٘٤ک کې ٝټخکَ ٗ .ٞى پ٤ُٞظو٘٤ک ى ٗپې ځخی طَ څ٘ګ ٞ٣ډ َ٣ښکِی کٞچ٘ی ٗخٗظ ٚؿٓٞخص ؿٞړ ٗٞې ،ٝىؿٓٞخص حٓخّ ِٔٛظ ٚپ ٚک ٚٔ٤ُ ٚٓٞکې ٓؼِْ ،ٝ ْٛډٓ َ٣ظو ٢ح ٝپَِ٤ٛګخٍ حٗٔخٕ ،ٝچې ٍٓٝٝظ ٚر٤خ ى کٔٔٗٞظخٗ ُٚ ٞحړه ٚپٜٗ ٚخىص ٤ٍٓٝيٗٞٓ .ږ ر ٚىهپُِٗٞٔ ٞځ ٞٗٞى حىح ک ُٞٞپ ٚهخٔٛ َ١يې ٓٔـي طٍ ٚحطِ .ٞپٛ ٚـٝ ٞهظ ٞکې کٔٔٗٞظ ٢هٞځښظٍ ١ٞٗ ١ٞٗ ٚٗٞح ټٞک٤يُ ،ٝٝ ٢ىپ٘ٛٞظٛ ٕٞل٘ې ط ٚى ٍحطِْٓ َٙٓ ٞ رٓ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٚل ٞ٘٤ِٜهپَ ى ٖ٣حٌٛٓ ٝذ ٍُٞ ٙٞ٣ې ط ٚک٤ښٞى ،ٙح ٝكکَ ر٣ ٚې کخ ٙٝچې ٗ ٞٗ ٍٞى ى ٖ٣څو ٚى هالٝ ٕٞٛهض ٍحؿِی ،کٔٔٗٞظخٗ ٞر ٚىې ُ ١ٍٞط ٚډ َ٣طزِ٤ـخص ک . ٍٞى ُٔٗٞځ ک ٍٞډ َ٣ګَحٕ کخٍ ٗٞٓ ،ٝږ ر ٚچې کِ ٚى ُٔخٗځ ٚپ ٍُٞ ٚطِِ ٞٗ ٞى ٗ َ٤ٔٗ ٞ٣خ ح ِٞٛح ٝؿخ ِٞٛحٗٔخٗخٗ ُٚ ٞحړه ٚر ٚى ٛـٞی ى ه ٞٗٞڅو ٚپٚ کخڼ ٞح٣ٝخ پٝ ٚچ ٚډٝډۍ ٘٣ٝظَ ک٤ي ،ٝح ٝطَ څ٘ګ ر٣ ٚې ٓپک ح ٝى ًُض ٗ ٚډک حٝحُ ْٛ ٚٗٝک. ٍٞ ٗ ٙٞ٣پ ٚپٔٛ ٚيې ٓٔـي کې ى پ٘ٛٞظ ٕٞى َٓکِی ٗپ٤ځخی څؤِٔٓ َ٤ٔٗ ٞ٣ ْٛ ٚخٕ ٓلٍ ٖ٤ِٜحؿِ ،ٝٝ ٢کٚ څٛ ْٛ ٚـٞی ىځٞحٗخٗ ٞى حٓالٓ ٢ط٘ظ ْ٤طَ ٗخٓ ٚالٗيې پ ٍ ٖٔ۱۱ (ٚکخٍ) کې ٔٛ ٙٞ٣ظ ٚؿٞړ ٙکړې ،ٙٝهٞ ح ّٝى ٞ٣کخٍ پ ٚط٣َ٤ي َٙٓ ٝى ٓل ٞ٘٤ِٜطَ ٓ٘ځ ى ٛـې ى ډحګ ِٙ٤ک٤ي ٝح ٝى كِوې ى ؿړ ٝى ر٤خ ټخک٘ ُٚ ٞپخٍ ٙى ٓخٓوظٖ ى ُٔخٗځٍٓٝٝ ٚظٗ ٙٞ٣ ٚخٓظ ،ٙٞٗٝ ٚحٍ ّٝح ٗ َ٤ٛ ٚى ١چې پ ٚىې ٗخٓظ ٚکې ر ٚڅ َٙٓٞکٔخٗ ٞګډٕٝ کړی ،ٝه ٞىؿ ٚکٞچ٘ی ؿٓٞخص طَ هُٞې پٍٞې ډک .ٝر٤خ ٝٝټٝ ٚٗٞحچ ٍٞٗ ٍٞح ٝىىې ٔٛظې ُ ٚپخٍٞ٣ ٙ ځَ ر٤خ ٔٛخؿ ٚپوٞحٗ ٢کٔخٕ ٞ٣ َٛحٗـ٘ َ٤كز٤ذ حَُكٖٔ ،حٗـ٘ َ٤ګِذ حُي ٖ٣كکٔظ٤خٍ ،حٗـ٘٤ٓ َ٤ق حُيٖ٣
21
َٜٗط٤خٍ ،حٓظخى ػزيحَُك٤ٗ ْ٤خُی ،حٓظخى ٍرخٗ ٢ػط ٝ ..... ٖ٤ټخکَ ٗ ْٛ ُٙ . ٍٞىىې ُٓٞړی ٔٛظې ى ټخکِٞ پٝ ٚهض کې ى هپَ ٝٝټ ى ٍٝک٣ٝ ُٞٞخړ َُّ ،ح ٝىح ٣ٝخړ ٓې ى ژٗٝي ىډ َٝ٣ؿ٤ٗ ٍٙٞز ٞڅو ٚىی چې طَ ح ٚٓٝپٍٞې ٓې پ ًٖٛ ٚکې طخُ ٙىی . ىىې طَڅ٘ګ ٍحط ٚى پ٤ُٞظو٘٤ک ډٝډۍ ځخی ْٛى ډٓ َٝ٣ظَٓ ٝظَ ٣ ٝخى ٞٗٝى ٍحطخُ ٙکٓ ُٞٞزذ ګَځ٤ي ،ٙچې ُ٤ک٘ ٚر٣ ٚې پ ٚؿيح طٞګُٓ ٚخ ى« ٓ٤خٓ ٢ژٗٝي » پ ٚکظخد کې پ ٚطلِ٤ٜی طٞګٍ ٚحٗ. ٢ ى ٗپې ى هپِِٓ ٞګَٔٛ َٙٓ ٝيُظ ٚىىې ؿٗٞډۍ پ َٓ ٚګَُ٣يُ ،ٞپ ٚهپِ ٞپَٝګَحٓ ٞٓ ٞٗٞهزَې کُٞې ،حٝ پوٞحٗ٣ ٢خىىحښظٍ ٞٓ ٚٗٞح طخُ ٙک. ٍٞ پ ٚىې ٓ ْٛ ٞهزَې ٍح ٝڅَهُٞې چې ىٍُ ٢ٓٝرَځٞحک ى ٝطِ ٞح ٝپٞ٤ٛ ٚحى کې ى کٔٔٗٞظٍ ٢ژ ْ٣ى ُٝحٍ ٗٚ ٍٓٝٝظ ٚک ٚچَ٤ې ى کخرَ ګَ٤ک ح٣ ٝخ ى هپِ ٞځخٗ ٞى ػِ٣ٞض حٝپٍٞطٝ ٚحُ ٢پَ ځخی ىٞ٤ٛحى ى هِک ٞهٞښې طٚ ٍؿٞع ٗٞې ٝحی ٗ ٖٗ ٞر ٚىح ِٓ٘ی ح٤ٓ ٝړٗی ٞ٤ٛحى ى پَى ٞ٣ځٞحک ٞٗٞپُٝ ٚک ٚکې ٗ ٚپَٞ٣ص ،ح ٚٗ ٝرٚ ٓٗٞږ پ ٚهپَ ىؿ ٚټخټٞر ٢کې ،چې ىػَٔ ډ َٙ٣رَه ٞٓ ٚىٛـې ىحُحىۍ ح ٝهپِٞحکۍ پ ٚالٍ ٙکې پٓ ٚزخٍُ ٙحٝؿٜخى کې ط َٙ٤کړې ِٔ٤ٓ ،خٗ. ٝٝ ٚ ٛـٝ ٚهض چې ُ ٙىُظ ٚپ ٚىې ٞٛټَ کې ح٤ٓٝيّ ُٓ ،خ َٓ ٙى پـٔخٕ ح٤ٓٝيٗٝکی ٛل ٢هللا ٞٓ ْٛؿٞى .ٝ ٗٞٓٞړې ډ َ٣ښ ٚډٍٍٞ٣حَ٣ُ ٝکٝ ٚګړې ٛ .ٝـ ٚر ٚډٝ َ٣هض ِٔٛظ ٚى ٞٛټَ طَ ٓو ٚى پٓٞظ ٞى ٓئظلٞ٘٤ َٓٗ ٙخٓظ ٚکٍٝ ٙٞ٣ ،ُٚٞځ ٣ې ٍحط َ٣ٝٝ ٚچې « :ىُظٓ ٚظخ پٍ ٚحطګ ىح هِک ٓوض هٞحري ١ى ،١ىٝی ٝح ٢٣چې کخرَ ٓٗٞږ ُٗٞ٤ی ح ّٝپ ٚکې ىٝی ُٝې ګَځٛ ،٢ـ ٚىح َ٣ٝٝ ْٛچې ى پٓٞظې ٓخٓٝ ٖ٣ٍٞح٢٣ چې پښظ٘ ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ ٗژىې ىٍې ٓ ٙٞکخُ ٚكکٓٞض کړی ح ٝحُٗٞٓ ّٝږ ٗٞرض ىی »...... ىح هزَې ټُٞې پخٍٗٝکې ٝې ،حٓ ٝخ چې ٛـٝ ٚهض ْٛى ُٓٞې پ ٚهزَ ٝکې رَه ٚحهٔظ ، ٚىح هزَې ٓې ىحٓې حٗګَُ٤ې چې حٛال پ ٚكکٓٞض ٝحکٖٔ ٝګړ ١ىې ط ٚكخ ٚٗ َٟى ١چې هپِٝ ٚحکٔ٘ ٢ى َٗٙٓ ٍٝٞ َٗ٣ک ٚکړ . ١ى ٛـٞی حٗي ىح ٝچې َٛڅٞک چې پ ٚکخرَ ُٝکٝ ٚکړ ٞٗ ، ١حكـخٗٔظخٕ ر٤خ ى ٔٛـٞی ىی ٞٗ ،پٚ ىې حٓخّ ٣ې پ ٚکخرَ کې ى ژٓ٘ ٞحٝ ٝػيٓ ْٛ َٙٓ َٙٓ ٝوخُل ٞ٘٤ط ٚى ٍٞ٘ٗٝطِ ٞحؿخٍُٝ ٚٗ ٙک..... . ُٚٞحٝ پِٓ ٚګ٣ ٍٞٗ ٞٗٞخى ىحښظ ٚٗٞچې ىح ځخی ٣ې ى ُ٤کِ ٞؿٞګ ٚٗ ٚىی . ٭٭٭٭٭ ٞٛټَ کې پُٓٞ ٚړٗۍ ٗپ ٚى پکظ٤خ ٝحُ ٢ؿٔؼ ٚهخٕ ٔٛيٍى ى هپَ ٣ٝخٗي ٍٝف هللا ٓٔ ٞ٣ َٙٓ ٕٞځخی ٍحؿی ښخؿِی ٔٛيٍى پٔٗ ٚخٍ کې ى كِد حٓالٓ ٢ى ځٞحک ٞ٣ٞٗٞؿښظِی ه٘ٓٞيحٕ پخطٞٗ ٚې ح ٝر٤خ ٣ې ى ګِ ْ٤ؿْ ىِٓ ٞ٘٤ى َٓ٘ ؿَ٘حٍ ىٓٝظْ ح ٝطَڅ٘ګ ٣ې ى ٗٔخُ ٢ټِٞحُې َٓ ٙډ َٙ٣ري ٙطَرګ٘ ٢ط َٙ٤کړې ى . ٙى ١خُزخٗ ٞطَ ٝهظٚ پٍٞې ى پ ٍٙٞځٞحک هخٗٝي ،ٝه ٞى ١خُزخٗ ٞڅپې ى َٙٓٝګَٓې ٝې چې ىٝی ٚٗ ٝ ْٛطٞحٗ٤يٍ ىىې څپٓ ٞوٚ ،٢ٔ٤ٗ ٝر٤خ ٣ې حَ٣حٕ طٛ ٚـَص ٝکړ ح ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ىحَٓ٣کخ٣خٗ ٞىُٝکې ٓٔيٓظٍٓٝٝ ٢ظ ٚرَ٤ط ٚهپَ ٞ٤ٛحى طٍ ٚح ٓظ . ٞٗ ٕٞپٞ٤ٛ ٚحى کې ٣ې ٞ٣ځَ ر٤خ ىپوٞح پ ٚڅ َ٤ى ډٗ َٝ٣خٝړ ٙكخالطٓ َٙٓ ٞن ٗ ،ٞځکٚٗ ٚ ه ٞى ٗٔخٍ ټِٞحُې ح ٚٗ ٝى ىٓٝظْ ِٓ ٞ٘٤ؿٞښظَ ى ؿٔؼ ٚهخٕ ٔٛيٍى پ ٚڅٞٓٞٗ ٞ٣ َ٤ړی ٝګړی ىې ى ٛـٞی طَ څ٘ګ رَ٤طٍ ٚح ٝټٞکک٤ږ ٞٗ ،١پ ٚىې حٓخّ ٣ې ٤ٗ َٙٛز ٚح َٙٛ ٝګړۍ ٛڅ ٚک ُٚٞى ر ٞ٤َٜٗحٗـخُګَحٗٞ ؿٞږ ٍٝ ٚٗٝډک کړی ح ٝىى ٙپ ٚهالف ک ٚٓٞىٓ ٚٔ٤ؿٞړ ٙحٞٓٞٗ ٝړی پَې ى ځٞحک څو ٚهال ٙکړ ،١هٞ ٔٛيٍى ىىې ټ ُٞٞكخالط َٙٓٞډ َٙ٣ښٓ ٚوخرِٝ ٚکړ ٙح ٝپ ٚىې ٝطٞحٗ٤ي چې ځخٕ ژٗٝيې ٓٝخطٛ . ٢ـ ٚپُٓٞ ٚړٞ٣ ٝهظ ٞکې ى رـالٕ پ ٚګډ ٕٝپٔٗ ٚخٍ کې ى ٣ ٞ٣خ ىٝ ٍٝٞٗ ٙٝال٣ظٝ ٞٗٞحُ ْٛ ٢پخطٞٗ ٚی ه ٞپ٤ٛ ٚڅ ځخی کې ى ٗٔخٍ ټِٞحُې ط ٚى ٝ ْ٠ٛړ ٗ ٞٗ ،ٝ ٚپ ٚىې حٓخّ ٣ې ٍٝط ٚهِک ٍح پخٍ ،ٍٝچې رخالهَ ٙىپکظ٤خ ى ٝحُ ٢پٚ ك٤غ ٝټخکَ ٗٔٛ ،ٞيٍى طَ ح ٚٓٝپٍٞې ى څ ٞځخٕ َٓګٝ ٢ژٗٝک ٞرَ٣ي ٞٗٝڅو ٚژٗٝيی ٍح ٝطِی ح ٝپ ٚپٍٙٞ ٓ٤ړحٗ ٚکخٍ ٚٗٝپٓ ٚن ٝړ. ١ څَٗګ ٚچې ٓٗٞږ ډٞٓ َٙ٣ىٍٓٝٝ ٙظ ٚکخرَ ط ٚطِِ ٝٝ ٢ح ٝى رِ ٚحړهِٛ ٚظ ٚى ٗ ١ٞٗ ٞ٣ظخّ طَ څ٘ګ ى حٗـخُګَٝ ځٞحک ٞٗٞپُٔ ٚګ ٍُٙ ٚٗٞپٞځ٘٤ٓ ْٛ ٚٗٞض ٞٗ ٍٝپ ٚىې حٓخّ ٓ ٞى كخالط ٞپ ٚحړ ٙپٓ ٍٙٞؼِٓٞخص ٗ ٚىٍُٞىٍ، ٓٗٞږ ِٛظ ٚى ٔٛيحٓې ىٓٝظخٗٓ ٞال ح ٍٝٞ٘ٓ ٝط ٚحړط٤خ ىٍُٞى ،ٙى ٛـ ٞٓ َٙٓ ٚى ٛـ ٚځخی پ ٚكخالط ،ٞح ٝطَ څ٘ګ ٣ې ى ُٓٞې ى پَٓٝې ى پَ ٓن ر ُٞٞ٤پ ٚهخ َ١پ ٍٙٞرلغ ٝکړ ٔٛ .يح ٍحُ حٗـ٘ٝ َ٤ك٤يهللا ٓزخ ٕٝٝچې ى َُ٘ٔٔٝکَُٓ ١الکخٍ َ٣ُٝىی حُٗٞٓ ٝږ ى ٍٝطِ ٞپٝ ٚهض کې ِٛظ ٚپٞ٘٤ٗ ٚحٍ ٝکې ى ُٓکې پ َٓ ٚى ى ٝٝه ٞٗٞٓٞى الٗـې ى پَې ک ُٚ ُٞٞپخٍ ٙطِِې ،ٝپ ٚپَُپٔې طٞګٗٞٓ ُٚ ٚږ َٙٓ ٙپ ٚطٔخّ کې ٛ ،ٝـ ٚر٤خ ډ َ٣ژٍ ى ٛـ ٚځخٍ ٚ٣حٝګَُ٣ي حُٗٞٓ ٝږ َٓ ٙى هزَ ُٚ ٝپخٍِٔٛ ٙظُٗٞٓ ٚږ ٔٛظٞګ٘ځ ٢طٍ ٚحؿی ،ى ٛـَٙٓ ٚ
22
ٓ ٞپَُپٔې ؿٗٞډې حٓ ٝـخُْ ىٍُٞىٍ ،ىٛـٍٞ٘ٓ ٚې حٓٝالٝې ډَ٣ې حٍُښظ٘خکٝ ْٛ ٚې ح ٝى طـَرې ُ ٚحړهٚ ػِٔ. ْٛ ٢ حٗـ٘ٝ َ٤ك٤يهللا ٓزخ ٕٝٝى كِد حٓالٓ ٢ى حؿَحٍٞٗ ٚ٤٣ح پوٞحٗی ؿړی ح ٝى ؿٜخى ى َُٓٞړٓ ١ـخٛي كخؿې ک٘ٔ َ٤هخٕ ى ٛق ُٓٞړی ِٓګَی ىی ٛ .ـ ٚى کٔٔٗٞظخٗ ٞى كکٓٞض پٔٛ ٚخؿُٓٞ ٚړٗ ٞ٣پ ٞکې ى كخؿ٢ کَ٘ٔ٤هخٕ َٓ ٞ٣ ٙځخی پ ٚک٘ړ کې هپِٝ ِٚٓٝ ٚحُٓ ٚزخٍُ ٙپ َ٤کړې ح ٝر٤خ ٣ې پ ٚىې الٍ ٙکې ډَ٣ې طٞىې ٓړې کظِې .هٛ ٞـٝ ٚهض چې ١خُزخٗ ٞپٞ٤ٛ ٚحى ُٝکٝ ٚکړ ٞٗ ٙحٗـ٘ٓ َ٤زخ ٕٝى كِد ى حٓٓ َ٤لظَّ كکٔظ٤خٍ َٓٞ٣ ٙځخی حَ٣حٕ ط٤ُ ٚږى ٝکړ ،حٓخ ر٤خ ٍٓٝٝظ ٚى ٞ٣څ ٍٝٞٗ ٞكِر٤خٗ ٞ٣ َٙٓ ٞځخی ى حٓظخى ٍرخٗ ٢ى ٜٓخؿَ ٓ٤خٍ كکٓٞض َِٓٓ ٙګَی ٗ ، ٞهپَ ګٗٞي ٣ې ؿٞړ کړ ح ٝح ْٛ ّٝى َُ٘ٔٔٝکَُ ١پ ٚكکٓٞض کې ى ه ٞٗٞٓٞى ؿٞړ ؿخړ ١ح ٝى ٛـٞی طَ ٓ٘ځ ى ٗوړ ٝپٞٛ ٚحٍ ُٞٝکې پ ٍٙٞپ ٍٙٞالّ ک. ١ٞ ٛـ ٚپوٞحٗی ؿَګٓ ٚخٍ ح ٝى ښې ٝړط٤خ ٝح ٝحٓظؼيحى هخٗٝي ىی ،طَ څ٘ګ ٣ې ُٓٗٞږ َٓ ٙحهالٔٛ ٙـٔې حٝ ٣خ کٝٝ ٚح ْ٣ى پوٞح څو٣ُ ٚخص ٝحُٗٞٓ ٝږى ٓلَ طَ حهٍَٝ ١ځ ٞپٍٞې ُٓٗٞږ َٓٓظ٘ي ٚ٣ٝحٓ ٝالطړی . ٝ پَ ٝك٤يهللا ٓزخ ٕٝٝرخٗيې ى حګٔض ى ٓ٤خٗظې پُٓٞ ٚړ ٞ٣کې پ ٚؿالٍ حرخى کې ٛـٝ ٚهض رٔې رَ٣ي ،ٞٗٝچې ٗٞٓٞړی ى ٗٞ٘٤حٍ ٝى ه ٞٗٞٓٞى ؿٞړ ؿخړې ى ؿَګې څو ٚرَ٤طٍ ٚحٓظٞٗ ٕٞی ٞٓٞٗ . ٝړی پ ٚىې رَ٣يکې ٓوض ټپٞٗ ٢ې . ىىٝی طَ څ٘ګ ښخؿِی ٓلٔي ػخٍف ٍُٗٞی چې ى كخؿ َ٣ُٝ ٢پٗ ٚخٓ٣ ٚې َٜٗص ٓٗٞيُی ْٛڅ ٞځِې ِٔٛظٚ ُٓٗٞږ ٔٛظٞګ٘ځ ٢طٍ ٚحؿی ح ٝپ ٚپ ٍٙٞحهال ٙح ٝهٓ ١ٞټ َٓ٣ ٙې ُٓٗٞږِٓ ٙظ٤خ ٝکړ . ٙى ٙٝىٍې ځِې ٣ې پ ٚک ٍٞکې ِٓٔٔ٤ظ٤خ ٝکړ ٙحُٗٞٓ ٝږ َٓ ٙى کظِ ُٚ ٞپخٍ٣ ٙې ى َُ٘ٔٔٝکَُٓ ٢ُٝ ٍٍٝٝ ١لٔي کَُی چې ى َُ٘ٔٔٝکَُ ١پ ٚكکٓٞض کې ډ َ٣ځٞحکٖٔ ٗو٤ٜض ګڼَ ک٤ږ ١ح ٝىه٘يٛخٍ ى ٝال٣ظٍٞٗ ٢ح ى ٍ٣خٓض طَ څ٘ګ پ ٚه ٢ٓٞحٓ ٍٝٞکې ى هپَ َُ٘ٔٔٝ ٍٍٝٝکَُ ١طکړٓ ٙالطړی ىیٍ ْٛ ،ح ٝؿٞښض . كخؿ َ٣ُٝ ٢ى ُٓٞې پ ٚپَ ٚٓٝکې ډ َٙ٣كؼخُٗٝ ٚډ ١َُ ٙح ٝڅ ٞځِې ٣ې ى ١خُزخٗ ٞى کخرَ ٓ٘٤ض َٓ٘حَٗٙٓ ٞ پ ٚىٝرۍٓ ،ؼٞى ١ػَرٔظخٕ ح ٝڅ ٍٝٞٗ ٞځخ ٞ٣کې هزَې حطَې کړې ىٛ . ١ـ ٚى هپِې پوٞحٗۍ ؿٜخىٓ ١خروې ُ ٚحړه ٚى كِد حٓالٓ ْٛ َٙٓ ٢ډَ٣ې ٗژىې حړ٣کې َُ ١ح ٝى ُٓٞې ى پَٓٝې پ ٚهخ٣ َ١ې څ ٞځِ ٚى كِد حٓالٓ ٢ى ىكخطَ َٙٓ ٝحړ٣کې کِکې کړې .حٛ ٝـٝ ٚهض چې ى َُ٘ٔٔٝکَُ ُٚ ١حړه ٚكِد حٓالٓ ٢ط ٚى هزَ ٝکٝ ُٞٞړحٗيٞٗٝ ِ٣ح ٝپ ٚىې ٓٞحكو ٙٞٗٝ ٚچې هزَې ر ٚپ ٚحُٔخٕ کې طََٓ ٙک٤ږ ٞٗ ١ىىُٝض ُٚ حړه ٚپٛ ٚـ٤ٛ ٚجض کې ٗٞٓٞړی ى٤ٛجض ىٍث ْ٤پ ٚطٞګٗ ٚخَٓ . ٝحٓخ ى هزَٛ ٝـ ٚپَ ٚٓٝى پ َ٤ى ٓوٚ ىحَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚحٗخٍ ٙى حُٔخٗ٤خٗ ُٚ ٞحړه٘ٗ ٚډ. ٙٞٗ ٙ ک ٚڅ ْٛ ٚى َُ٘ٔٔٝکَُ ١حُٗٞٓ ٝږ ى ٤ٛجض طَٓ٘ځ ىک٘٤خٓظ ُٚ ٞپخٍ ٙى ٓخٍچ ىٓ٤خٗظې ح ٚٓٝٝټخکَ ٗٞې ،ٙٝهُٗٞٓ ٞږ ى ٤ٍٓٝيِٛ ْٓ َٙٓ ٝظ ٚپ ٚکخرَ کې ى ٗخڅخپ ٞ٣ ِٞ٘ٔ٤ٓ ٢رٍ َ٤ٜحَٓ ٗ . ٞپخط ٚىې ٗ ١ٝ ٚچې څَٗګ ٚچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى (ٞ٤ٛ )۱۵حىٗ ٞٗٝظخٓ ٢ځٞحکٗ ٚٗٞظ ٞٗ ١َُ ٕٞىىې ٞ٤ٛحى ٝټُٞ ٍٞړ پٞړ١ چخٍٝحک ٢ىٓوک ٢٘٤پالٕ پَط ٚحكـخٗٔظخٕ طٓ ٚلَ ک ١ٞحٝر٤خ ى حكـخٗٔظخٕ كکٓٞض ط ٚىهپٍِ ٞحطِ ٞح ٝى َُ٘ٔٔٝ َٓ ٙى هزَ ُٚ ٝپخٍ ٙهزَ ٍٝک. ١ٞ ى حَ٣حٕ َُ٘ٔٔٝحكٔيٗ ١ژحى ْٛحػالٕ ٝکړ چې کخرَ ط ٚىٍٝ ٙٝځ٘ی ٓلََُ ،١ه ٞى ٛـ ٚىحػالٕ َٓ ْٓ ٙى حَٓ٣کخ ىىكخع ٍ َ٣ُٝحرَټ ګ٤ټ ح ٝى حٗګِٔظخٕ ى ىكخع َ٣ُٝکخرَ طٍ ٚح ٤ٍٓٝيٍ ،ح ٝپ ٚىې طَط٤ذ ُٓٗٞږ ُ٤يٗ ٙٞ٣ ٚحٗٝۍ پ ٖٗ ٚحٓٝزخ کې ٝځ٘ډ٣يٞ٣ ٚٗ ،ٙحُې ُٓٗٞږ ُ٤يٗٓ ٚؼطَ ٗ ،ٙٞرِکې ى حَ٣حٕ ى َُ٘ٔٔٝ حكٔيٗ ١ژحى ٍحطګ ٝ ْٛځ٘ډ. ٞٗ ٍٝ پ ٚىې حٗٝۍ کې ٓٗٞږ ط ٚى ُ٣خط٤ُ ٞيٗ ٞکظ٘ ُٚ ٞپخٍ ٚ٘٤ُٓ ٙرَحرَ ،ٙٞٗ ٙى ښٗٝٞې حٍُٗٝ ٝې َ٣ُٝښخؿِی ؿالّ كخٍٝم ٍٝىګ ىهپِ٣ُ ٞخطٝ َٜٓ ٞك٤خطِٛ َٙٓ ٞظُٗٞٓ ٚږ ٔٛظٞګ٘ځ ٢طٍ ٚحؿی پ ٚډ٣ ٚ٘٤ٓ َٙ٣ې ُٗٞٓ ٚږَٙٓ ٙ ٗژىې ٓ ٞ٣خػض پٓ ٚوظِلٔٓ ٞخ ِٞ٣رخٗيې هزَې ٝکړې .ښخؿِی ٍٝىګ ٞ٣ځَ ر٤خ هپَ ٝهض ٔ٣ٝٝض حِٔٛ ٝظٚ ٣ې ُٓٗٞږ ُ ٚپخٍ ٙىٍِٗٔٔ٤ٓ ٚظ٤خ ؿٞړ ٙکړ ٙچې پ ٚکې ُٓٗٞږ ىىٍې کٔ٤ٛ ِ٤جض ٗ ٚػال ٙٝحٗـ٘ٝ َ٤ك٤يهللا ٓزخ ،ٕٝٝؿٔؼ ٚهخٕ ٔٛيٍى ،حٍٓال ؿٔخٍ ح ْٛ .... ٝګډ ٕٝکړی . ٝپ ٚىې ِٓٔٔ٤ظ٤خ کې ْٛى كِد حٓالٓ ٢ى ُٓٞې پ ٚىؿَ١ ٚكې رخٗيې طل ٢ِ٤ٜرلغ ح ٝڅ٤ړٗ ٙٞٗٝ ٚح ٝى ٛـې ى پِې ک٤ي ٝحٓکخٗخص ٣ې ْٛطَ رلغ الٗيې ٍحؿَِ . ډحکټَ كخٍٝم ٍٝىګ ْٛى كِد حٓالٓ ٢ى ٓظؼٜي ٞ٘٣څو ٚىیٓ ،خ ٍَٙٓٝپوٞح ٗژىې پ٤ژٗيګِٞی ٗ ٚىٍُٞى، ٙ ځک ٚښخؿِی ډحکظَ ٍٝىګ پ ٚؿ َ٤ىُٝظٓ ٢ئٓٔ ٞکې کخٍ کخ ٙٝح ٝى ىكظَ٣ َٙٓ ٞٗٝې طٔخّ کْ ،ٝه ٞکِٚ چې ٛـ ٚى ُٓٞړ ١ځَ ُ ٚپخٍ ٙى َُ٘ٔٔٝکَُ ١پ ٚحٗظوخُ ٢ى ٍٙٝکې ى پخٍُٔخٗ ٢چخٍ َٝ٣ُٝ ٝټخکَ ٗ ٞح ٝر٤خ ى ُٓٞې ى ؿَګې َٓ٘ٓ ُٚ ٞٗ ٞٗ ْٛخ څو ٚىکٔٔٗٞظخٗ ٞى ٝهض ٙٞ٣پوٞحُٗٞ ٢ړ پٞړې چخٍٝحکې پٞښظ٘ٝ ٚکړٙ
23
چې كخٍٝم ٍٝىګ پ ٚكِد حٓالٓ ٢کې څ ٚىٗي ٙىٍُٞىٓ ٞٗ ،ٙخ ٍٝط ٚپ ٚكَ٤حٗظ٤خ َٓ َ٣ٝٝ ٙچې ُ ٙى ډحګټَ ٍٝىګ ى ٗ َٙٓ ّٞطخُ ٙطخُ ٙحٗ٘خ ٗٞې ،ْ٣ه ٞحُلٔيهلل پ ٚكِد حٓالٓ ٢کې ىحٓې ٝړط٤خٝې ح ٝحٓظؼيحىٚٗٝ ٗظ ٚچې ُٝحٍص ه ٞڅ ٚکٞې چې ٣ٞ٣ َٛې ى حكـخٗٔظخٕ ى حٓ ٍٝٞى حىحٍې ُ ٚپخٍ ٙرٔ٘ ٚک .١ٞپ ٚکخٍ ٞٗٝکې ٓوِ ٚىٝ ،١ړط٤خٝې َُ ، ١ى ٍٗٞص ح ٝحىحٍ ١كٔخى ط ٍٚٗٝٞپَې ٗٗ ٚظ ٚح ٝى هِک َٙٓ ٞىُ٤يُ ٞکظِ ٞپٚ ٝهض کې ىٍٓٔ ٢کړچخٍ څو ٚځخٕ َُې ٓخط. ٢ طَڅ٘ګ ٣ې ښخؿِی حٍٓال ؿٔخٍ چې پٛ ٚـٝ ٚهض کې ى َٓكي ٞٗٝىچخٍ ٝى َ٣ُٝپ ٚطٞګٞٗ ٍٞٓٞٗ ٚې ْٛ ٝ ىكِد حٓالٓ ٢ى طکړ ٙکخٍ کٗٝٞک ٞڅو ٍَ٤ٔٗ ٚک٤ي. ٙ ُٓٗٞږ حړ٣کٞحٍ ښخؿِی ډحکټَ ٛخكی ُٗٞٓ ْٛږ ىکظِ ُٚ ٞپخٍِٛ ٙظُٗٞٓ ٚږ ٔٛظٞګ٘ځ ٢طٍ ٚحؿی ٓ ،خ ىٛـٚ َٓ ٙى ُٓٞړ ١ځَ ُ ٚپخٍٝ ٙکظَ ،ى حهال٣ ٚٗ ٙې ٓؼِ٤ٓٞي ٙچې ىُٓٞې ى پَٓٝې ى پَٓن رٞطِ َٙٓ ٞڅَٙٓٞ ژٖٓ ىی .ر٤خى ٔٛيې حړ٣کٞحٍ پٝ ٚحٓط ٚښخؿِی ډحکټَ ٗـ٤ذ هللا ٓـيىٍ ْٛ ١حؿی ،ىٛـ َٙٓ ٚى څ ٚهزَٝ ٍٓٝٝظ ٞٓ ٚپَٝګَحّ ؿٞړ کړ طَ څ ٞى حكـخٗٔظخٕ ى ٓ٘خ ىٓـِْ ح ٝى ُٓٞې ىکٔ ٕٞ٤ٔ٤ى ٍثٓ ْ٤لظَّ ٛزـض هللا ٓـيى ،ٞ٘٣ٝٝ َٙٓ ١ى ٛـ َٙٓ ٚىکظِٝ ٞهض ٝټخکَ ٗ ٞح ٝپوپِ ٚډحګټَ ٗـ٤ذ هللا ٓـيىُٗٞٓ ١ږ ى رٞطِٞ ُ ٚپخٍٍ ٙحؿی حٗٞٓ ٝږ ٣ې ى ٓلظَّ كَ٠ص ٤ٛذ َٓ ٙىکظِ ُٚ ٞپخٍٞ٣ ٙړ. ٝ ُٓخ ح ٝىٓلظَّ كَ٠ص ٤ٛذ ٓـيى ١طَ ٓ٘ځ حړ٣کې ک ٚڅ ْٛ ٚپوٞح ډَ٣ې ګَٓې ٗٝ ٚې ه «ٞىٓـخٛيٞ٘٣ ى ح ٙٝٝګ ٢ٗٞحطلخى» حطلخى حٓالٓ ٢ى ؿٞړښض ٍٗٓٝٝ ٚظ ٚحٛ ٝـٝ ٚهض چې ُ ٙى حكـخٕ هزَ ١حژحْٗ ى ٍثْ٤ پ ٚطٞګ ٝ ٚټخکَ ُٗٓ ،ّٞخ ىىٗيې ؿٞښظ ٚىح ٙٝچې ُٛ ٙڅ ٚحٛ ٝخٗي ٝکړّ طَڅ ٞى ؿٜخى ى ٍٛزَۍ ى ٤ٛجض ى ټ ُٞٞؿړ٤ٗ َٙٓ ٝکې ح ٝښې حړ٣کې ، َُّٝپ ٚىې حٓخّ ُٓخ حړ٣کې ى ښخؿِی كَ٠ص ٤ٛذ ٓـيىَٙٓ ١ ٗ٤کې پخطٞٗ ٚی .پوپِ ٚكَ٠ص ٤ٛذ ى ډ٤ٗ َ٣ک ،حٝښ ٚحكٔخّ هخٗٝي ىیٓ ،پ٘٤ې هزَې کٗٞٓ ،١ٞږ چې ى هپِې ىٗيې پ ٚحړ ٙکِ ْٛ ٚطَې ٝهض ؿٞښظې ٗ ٞپ ٚپَحه ٚټ٘ډ٣ ٙې حٓظوزخٍ کړې . ٞ٣طَ څ٘ګ ٣ې ٛـٝ ٚهض چې ُٓخ ٝحُي (ٓ ١ُٞٞګَ ٍكٖٔ ىٞ٣ر٘ي )١ىٓوظې ٗخٍٝؿظ٤خ ُ ٚالِٓ ٚپ ٚپ٤ښ ٍٞکې پٍٝ ٙٞ٣ ٚؿظٕٞ کې رٔظَ ٗٞی ٞٗ ٝكَ٠ص ٤ٛذ ٓـيى ١ى ٙٝځِې پ ٚىحٓې كخٍ کې چې پ ٚهپِ٣ ٚې ْٛى ٗخٍٝؿظ٤خ ٗٚ ٗکخ٣ض کخ ٙٝىٛـ ٚپٞښظ٘ې طٍ ٚحؿِی ،ٝح ٝر٤خ چې کُِٓ ٚخ ٝحُي ٝكخص ٗ ٞٗ ٞؿ٘خد ٓـيى٤ٛ ١ذ ٣ې ىػخ طٚ ِٛظ ٚکٍٞطٍ ٚحؿی ح ٝطَ ډ َٙ٣پٍٞې ٣ې ٓخط ٚطٍِٔ ٢حک. ُٚٞ ه ٞکِ ٚچې حكـخٗٔظخٕ ى ١خُزخٗ ٞالٓ ٞطٍٝ ٚؿې ٗٓ ٞـيى٤ٛ ١ذ ْٛرَ٤طٜٓ ٚخؿَ ٗ ٞح ٝطَڅ٘ګ ٣ې ُْٛ ٙ ٗخٍ ١ٝطٍ ٚحؿِْ حٔٛٝيُظ ٚپخط . ّٞٗ ٚک ٚڅ ْٛ ٚىكِد حٓالٓ ٢حٓ َ٤چې ٛـٝ ٚهض پ ٚطَٜحٕ کې ٓ ٝخط ٚى طِ٤ل ُٚ ٕٞالٍې َ٣ٝٝچې رَ٤طٓ ٚظ ،ْٗ ٕٞهُٓ ٞخ ُ ٚپخٍ ٙى پ٤ښَٗ ٍٞحې ٢ډ َ٣هَحد ٗ ٝ ١ٞحّٞٗ ٚٗ ٝ طٞحٗ٤يُې رَ٤طٓ ٚظ. ْٗ ٕٞ ه ٞکِ ٚچې حَٓ٣کخ٣خٕ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚځٔکٝ ٚحکٖٔ ٗٓ ٞٗ ، ٍٞـيى٤ٛ ١ذ ِٔٛ ْٛظ ٚپ ٚکخرَ کې پخط.ٞٗ ٚ ٞ٣ځَ پ ُٕٓٓ۱ (ٚکخٍ ) ښخؿِې ٓـيى٤ٛ ١ذ ى هپِې ٗخٍٝؿظ٤خ ُ ٚالِٓ ٚډٗٔخٍک طٍ ٚحؿِی ٛ ٞٗ ٝڅٞٓ ٚ ٝکړ ٙچې ِٔٛظ ُٙ ٞٗ ،ْ٘٣ٝٝ ٍَٙٓٝ ٚىهپِ ٞڅ ٞکِٔٓ ٍٝٞٗ ٞګَِٛ َٙٓ ٝظ ٚډٗٔخٍک طٍٝ ٚؿِْ ح ٝى ٓخُى٣ګَ ُٔٗٞځ ٓٝ ٍَٙٓٝ ٞکړ .ىُٔخٗځ ٚپٝ ٚهض کې ٣ې هپِ ٚپګړۍ ُٓخ پ َٓ ٚک٤ښٞى ٙحٍٝحط٣ ٚې َ٣ٝٝچې ډ َٙ٣ښٚ ىٍَٓ ٙښکخٍېٓ ٞٗ ،خٝ ٍٚٗٝؿٞښظَ چې ىح پګړۍ ر ٚحٓ ّٝخطٍ ٚح رښت ٛ ،ـ َ٣ٝٝ ٚچې ىُظ ٚرِ َُّ ٚٗ ٚکٚ کِ ٚکخرَ طٍ ٚحؿِې ٗ ٞرِ ٚر ٚىٍکړّ . ِٛظ ٚپ ٚډٗٔخٍک کې ُٓٗٞږ َٓ ٙى کظٍِٝ ٙٞ٣ ٚٗ ٞځ ٍٓٝٝظ ٚكَ٠ص ٤ٛذ ٓـيى ١رَ٤ط ٚکخرَ طٓ ٚظ٘٤ي،ٙ ٗٓ ٞخ ٍٝڅوٝ ٚپٞښظَ چې ِٛظ ٚهٛ ٞـ ٚكخالص چې طخٓې ٔٛيح ح ّٝر٤خٕ کړٍ ٓظخٓې ى ٍٝطګ ُ ٚپخٍ ٙرَحرَ ٗ ٚرَ٣ښ ٞٗ ٢ر٤خ ُٝې ٍٝځت ؟ ٣ٝې : َ٣ٝچې څٝ ٚکړّ حَٓ٣کخ٣خٕ ٓ ٚٗ ٞپَ٣ږى . ١ه ٞر٤خ ٍٓٝٝظ ٚښخؿِ٢ ٓـيى٤ٛ ١ذ ى ٓ٘خ پ ٚؿٗٞډ ٙکې ى ٙٝځِې پ ٚډحګ ٚحػالٕ ٝکړ چې حكـخٗٔظخٕ ٗٔٓ ٚٔ٤ظؼَٔٞ٤ٛ ٙحى ګَُ٣يُی ىی )۱( . پٍٞٛ َٛ ٚص کِ ٚچې ُٓٗٞږ ٤ٛجض ى ښخؿِی كَ٠ص ٤ٛذ ٓـيى ١ىکظِ ُٚ ٞپخٍ ٙىٛـ ٚىكظَ طٍٝ ٚؿی ٗٞ ٛـِٛ ٚظ ٚپ ٚه ٚٗٞکې پَ ٞ٣ې چٞکۍ ٗخٓض ،ٝکٍِٔٝې ٓؼِ٤ٓٞي٣ ُٙ ،ٙې چې ٝکظِْ ٗ٣ٝ ٞې َ٣ٝچې « ښٚ ٗ ٙٞچې ط ٚهٓ ٞې ٓپ ٖ٤ږَ٣ی ٝکظِې » ،ر٤خ ى هپِې چٞکۍ څوٍ ٚح پٍٞط ٞٗ ٚح ٝپ ٚډ٣ ٚ٘٤ٓ َ٣ې ٍٝؿزړ ٝکړ ح ٝى ٛـې ٍٓٝٝظ َٙٓ ٍٝ ٚک٘٤خٓظ ،ٞى كِد حٓالٓ ٢ى ( ىژؿٍٗٞې ِٓ٤ٓ ٢ؼخم ) پ ٚحړ ٙهزَې ٞٗٝې، حٛٝـ٤ٓ ٚکخٗ ِّ٤چې ىىې َ١كې ى پِ ٢ک ُٚ ُٞٞپخٍٗٞٓ ُٚ ٙږ َٓ ٙپٗ ٚخُ٤کِې طٞګٞٓ ٚؿٞى ٛ ٝـٍٝ ٞٓ ٚطٚ طَ٘٣ق کړ ٗ .ژىې ٓ ٞ٣خػض هزَ ٝىٝحّ ٝکړ ،پ ٚىې هزَ ٝکې ُٓٗٞږ ى ٤ٛجض طَ څ٘ګ پوپِٓ ٚلظَّ ډحکظَ ٗـ٤ذ هللا ٓـيى ْٛ ١ګډ ٕٝىٍُٞى .ر٤خ ٓ ٍَٙٓٝ ٞڅ٣ ٚخىګخٍی ػکٔٝ ٚٗٞحهٔظَ ح ٝطَې ٍح ٍهٜض ٗ ٞحٝ
24
ىډحکټَ ٗـ٤ذ هللا ٓـيى ١پِٓ ٚظ٤خ رَ٤ط ٚهپَ طٔځخی طٍ ٚحؿِ(. ٞىهزَ ٝحٝرلغ ى طل َ٤ٜىُ٤کِ ٞڅو ٚپ ٚىې هخ َ١چې ىُٓٞې ىې پَٓٝې ط ٚک٣ُ ّٞخٕ ٓ ١ٍٞٓ ٚٗ ٝؼٌ). ْ٣ ٍٝ ُکٓ ٚوظ ٞٓ ٚچې ٣خىٝ ٚٗٝکړ ٙى ٓوکې څو ٚى ؿٞړ ٗ ١ٞپَٝګَحّ ُٓ ٚوې ٓٗٞږ رخ٣ي ى ٓخٍچ پ ٚح ٚٓٝى ٞ٤ٛحى ى َٓ٘طخر ٚى ٤ٛجض حٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى َُ٘ٔٔٝکَُ٤ٛ ١ذ َٓ ٙى ٛـٞٓ ٞه ٞحٛٝـ ٔ۷ ( ٚكوَٙء ې) پَٝګَحّ ى رلغ پ ٚهخ َ١چې ى كِد حٓالٓې ى حؿَحثٍٞٗ ٚ٤ح ح ٝى كِد حٓالٓ ٢ى ٓلظَّ حٓ َ٤حٗـَ٤ كکٔظ٤خٍ ُ ٚحړهٍ ٚح ٓپخٍٍ ٗٞی ،ٝهزَې ٝکړ . ٝه ٞىح پَٝګَحّ ى َُ٘ٔٔٝى څٗ ٞخڅخپَٜٝٓ ٢ك٤ظ ٞٗٞپٚ حٓخّ ُږ څٗ ٚخط ٝ ٚؿ٣ٍُٞي .پ ٚىې هخٗٞٓ َ١ږ ى پَٝګَحّ پٓ ٚطخرن طَ َٛڅُٓٞ ٚړی ى َُ٘ٔٔٝکَُ١ ى ىكظَ ى ٍثٓ ْ٤لظَّ ػَٔ ىحٝىُٝ َٙٓ ١کظَ . ٓلظَّ ىحٝىُی ىكِد حٓالٓی ىپوٞحٗ ٞ٤ؿړ ٝڅو ٚىې ٛ ،ـ ٚپٞ٤ٛ ٚحى رخٗيې ى ٍٓٝخٗ ٞى ُښکَ ک٘ۍ پٚ ٝهض کې پخکٔظخٕ طٛ ٚـَص کړې ٝح ٝر٤خ ٣ی ِٛظٗٞٓ ُٚ ٚږ َٓ ٙپ ٚىكظَ ١حٓ ٍٝٞکې ډٗ َ٣ژىې کخٍ کخ. ٙٝ هٍٓٝٝ ٞظ٣ ٚی ر٤خ پ ٚىهپِٝ ٞړط٤خ ٝپ ٚحٓخّ پ ٚر ٖ٤حُِِٔٓ ٢ئٓٔ ٞکې کخٍ پ َ٤کړ .څَٗګ ٚچې ٓخ ٛـ ٚډَٙ٣ ٓٞىٝ ٚٗ ٙکظِې ٗٓ ٞخط ٚىٛـٔٛ ٚخؿ ٚپوٞحٗې ىځٞحٗۍ حٗځ ٍٞپٓ ٚظَګ ٞکې . ٝهٞکِٓ ٚې چې ى ؿٍٜٔٞې ٍ٣خٓض پٓ ٚخڼۍ کې ٝکٞص ٗٛ ٞـُ ْٛ ٚکُٗٞٓ ٚږ پ ٚڅٓ َ٤پ ٖ٤ږَ٣ی ٗٞی . ٝ کِ ٚچې ُٓٗٞږ ٤ٛجض ىٓلظَّ ىحٝىُة َٓ ٙىکظِ ُٚ ٞپخٍٍٝ ٙؿې ٗٛٞـُٗٞٓ ٚږ َٓ ٙى ک٘٤خٓظِ ، ْٓ َٙٓ ٞى هپَ ٜٓ٘ذ حٓ ٝوخّ څو ٚحهٞح پ ٚه٘يحٗ ٚه َ٣ٝٝ ُٚٞچې « ٗژىې َٗ کخُٓ ٚوظٓ ٚې ى حٓظخى ٓؼ٤ي َٓ ٞ٣ ٙځخی ٓخٓ٣ٍٞض کړېيی » . ى َُ٘ٔٔٝىىكظَ ٍث ، ْ٤ىحٝىُٗٞٓ َٙٓ ، ١ږ ٗژىې ٓٞ٣خػض ُ٤يٗ ٚىٍُٞى ، ٙپ ٚىې ُ٤يٗ ٚکې ٍٓٝ ٞط ٚىهپَ ٓلَ ٓٞهې ،ح ٝطَ څ٘ګ ٓ ٍَٙٓٝ ٞپٛ ٚـ ٚپالٕ چې ٓٗٞږ ُ ٚځخٗ َٙٓ ٚىٍُٞى ٙطلِ٤ٜی هزَې ٝکړې ،طَ څٞى َُ٘ٔٔٝکَُې َُٓٗٞٓ ٙږ ىُ٤يٗې پٝ ٚهض ٛـ ٚىؿَ٣خٗخط ٞڅو ٚهزَ حٛ ، ٢ٓٝـ ٚط ٞٓ ٚى ىې پالٕ ٗٞ٣وَ ْٛ طِٔ ْ٤کړ . ى ٓخٍچ ُٗٞٓ ٙٝ ٚٓٔ۱ږ ٤ٛجض ِٛظ ٚپ ٚؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض کې ى ؿٍٔ ٍٜٞث َُ٘ٔٔٝ ْ٤کَُ َٙٓ ١ىکظُِٚ ٞ پخٍ ٙى ٜٓخٍ پ ٚحط ٞرـ ٍٝ ٞرَِ ٗٗٞٓ . ٝٝ ١ٞږ پ ٚهپِ ٞه ٞٗٞکې ى ىٝػيې َٓ ْٓ ٙى ٜٓخٍ پ ٚحٞٔ٤ٗ ٙٝ رـ ٞط٤خٍ ٗخٓض ٝطَ څُٗٞٓ ٞږ ى ُ٤ږى ُٚ ُٞٝپخٍ ٙى َُ٘ٔٔٝۍ ى ٓخڼۍ څو ٚى ُ٤ږى ٍ ِٚ٤ٓٝح ٤ٍٓٝږ. ١ کِ ٚچې ٓٝخٍ َ٣حؿَِٗٞٓ ،ږ ٣ې ى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض پ٤ُٝ ٍُٞ ٚږى . ُٞٝى ُ٤ږى پٝ ٚهض کې ِٛظ ٚؿٔ١ٍٜٞ ٍ٣خٓض ٓخڼۍ ط ٚى ٤ٍٓٝي ٝطَ ٓو ٚډَ٣ې ُ٣خطې ى طخالٗۍ ح ٝپِټ٘ې پٓٞظې ٝې .پَٛ ٚې پٓٞظې کې رُٗٞٓ ٚږ ى ُ٤ږى ٓٝخ َ٣ىٍ ٍٝک٤ي ٙح ٝر٤خ رُٔ ٚض ٍح حهٔظَ ک٤ي ٙح ٝى ٛـې ٍٓٝٝظ ٚر ٚٗٞٓٞٗ ٚططز٤ن حٝر٤خ ر ٚى ٓوظٚ طِِ ٞحؿخٍُ ٙحک ٍٞک٤ي. ٙ ٓخ ى ٓلظَّ كَ٠ص ٛزـض هللا ٓـيى٤ٛ ١ذ ى حٗظوخُ ٢ىٍٝې ىؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض پٝ ٚهض کې ْٛح ٝى حٓظخى ٍرخٗ ٢ى ٍ٣خٓض پ ٚىٍٝحٕ کې ْٛحٍګ څ ٞځِې کظِې ِٛ ،ٝظٓ ٚې پٓ ٚوظِل ٞؿٗٞډ ٝحِٔٔ٤ٓ ٝظ٤خ ٝکې ګډ ٕٝکړی ،ٝهٛ ٞـٝ ٚهض ک ٚڅ ْٛ ٚډ َٙ٣حٗخٍٗ ٙٝ ٢ه ٞحٍګ ط ٚى ٤ٍٓٝي ٝحٞ٘ٗ ٝطِ ُٚ ٞپخٍ ٙىَٙٓٝ ُ٣خطې پٓٞظې ح ٝپِټ٘ځخ ٚٗ ٚٗٞ٣طَ ٓظَګ ٞک٤يٍٛ ،ـٝ ٚهض رُٗٞٓ ٚږ ى ُ٤ږى ِٚ٤ٓٝپَط ُٚ ٚطخالٗۍ ح ٝپِټ٘ې ط٣َ٤ي ٙح ٝى ګَ هخٗې ٓخڼۍ طَ ٓن ر٣ ٚې ُٓٗٞږ ى ک٤ېٔظٍِٓٝٝ ٞظ ٚى پخٍک ک ُٚ ُٞٞپخٍ ٙرَ٤ط ٚر َٕٝ٤طٚ ٔ٣ٝظَ ک٤ي ،ٙه ٞىح ځَ ى َُ٘ٔٔٝکَُ ١پ ٚكکٓٞض کې ىحٓې ٗٗٞٗ . ٝ ٚی ى ٙچې ىح ر ٚىٛـ ٞځخَٗٔګٞ رَ٣ي ٞٗٝى َ٣ٝې پ ٚحٓخّ ٙٝچې ى رَٜٗې ٞځٞحک ٞٗٞى حٗـخٍ پ ٚهالف ٍٞٛص ٗ ٢ٔ٤ح ٝڅ ٞځِې ِٔٛظ ٚى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض ى ٓخڼۍ طَ څ٘ګ ى ٘ٛي پٓ ٚلخٍص ح٣ٝخ َُٗ ٍٝٞې ٗژىې ځخ ٞ٣کې ىحٓې رَ٣ي ٚٗٝطَ َٓ١ٞٗ ٙ ى. ١ پٍَٞٛٛ ٚص ،ىىې ُ ٚپخٍ ٙچې ٟٓٞٞع ٍح څو ٚرَ ُ ١ٍٞط ٚالړٗٞٓ ،٢ٗ ٚٗ ٙږ ٣ی ِٛظ ٚى ٗ٘ٞطِ ٞپ ٚىٍٝحُٙ کې ٝىٍ٣ٝ ، ُٞٝی پِټ ، ُٞٞطِ٤ل ، ٚٗٞٗٞهِٔ ٚٗٞح ٍٞٗٝىُ٤ک ٓٝخ٣ َ٣ی ٍحڅؤِٛ ٚظٝ ٚحهٔظَ ح ٝطٖ ط٣ ٍٞی پَ٣ښٞى ٝطَ څٓ ٞوظٝ ٚالړ ٗ . ٞى پِټ٘ ٞح ٝطخالٍٗٓٝٝ ٞ٤ظ ٚى ګِوخٗې ٓخڼۍ کې ى حٗظظخٍ هٗٞې طٞ٣ ٚړٍ ٗ.ٞ حِٛٝظٍ ٚح ط ٚى ک٘٤خٓظ ٞح ٝحٗظظخٍ ک ُٚ ُٞٞپخٍ.ٍٞٗ َ٣ٝٝ ٙ ال طَ ح ٚٓٝحط ٞرـ ٞط ٚڅ ٞىه٤وې پخطٝ ٚې چې ُٓٗٞږ ى َُ٘ٔٔٝ ْٓ َٙٓ ِٞ٤ٛکَُی پ ٚډ َٙ٣ه٘يحٗ ٚحٝ هٗٞلخُ ٚطٞګُٗٞٓ ٚږ ى ښٍ ٚحؿالٓض ُ ٚپخٍٍ ٙحؿی ،الٓ٣ ٚٗٞې ى ٍٝح ٚ٣پَحٗٔظ ٢ح ٝپ ٚډ٣ ٚ٘٤ٓ َٙ٣ې ُٚ ٓٗٞږٍَٓٝ ٙؿزړ ٝکړ ٓ .خ ٍٝط ٚى هپَ ٤ٛجض ِٗٓ ٍٞګَٝ ٍٝ ١پ٤ژٗيٍ .پ ٚىې ٝهض کې ى َٙٓ َُ٘ٔٔٝ ى ٛـ ٚى ىكظَ ى ٍ٣خٓض َٓ٘ ٓلظَّ ػَٔ ىحٝىُة ح ٝى حٓ٘٤ض َ٤ٔٗ ٞ٣کٔخٕ ِٓ ْٛګَ.ٍٝ ١ رخ٣ي ٣خى ٙکړّ چې ى ٓلظَّ كخٓي کَُُٓ َٙٓ ١خ پ٤ژٗيګِ ١ٞډٓ َٙ٣خرو ٚىٍُٞىٛ ، ٙـ ْٛ ٚى ٍٓٝخٗ ٞى َٓٝ ُښکَ ٝى حٗـخٍ پ ٚهالف ى ؿٜخى پ ٚډګَ کې ى ؿز ٜٚء ٗـخص ِٓ ٢ى َٓ٘ ٓلظَّ كَ٠ص ٛزؼض هللا
25
ٓـيى ١ىهخ ٞٛکٔخٗ ٞڅو ٝ ٚچې پٓ ٚطزٞػخط ٢ح٤ٓ ٝخٓ ٢حٓ ٍٝٞکې ر ٚطَ ى ٓـخٛي ٞ٘٣پ ٚؿٗٞډ ٝکې َٓ ٞ٣ ٙځخی ک٤ي .ٝىىې طَ څ٘ګ ى ٓـخٛي ٞ٘٣ى ح ٙٝګ ٢ٗٞحطلخى پٝ ٚهض کې٣ ،ؼ٘ې ٛـٝ ٚهض چې ى كِد حٓالٓٓ َ٘ٓ ٢لظَّ حٗـ٘ َ٤ګِزي ٖ٣كکٔظ٤خٍ ى حطلخى ىٍٝحٍٗ ٢ث٣ ُٙ ٞٗ ٝ ْ٤ې ى حطلخى ى ٓکَطَ پ ٚڅَ٤ ِٛظ ٝ ٚګٓٞخٍُْ ٓ .خ ى هپِٓ ٞطزٞػخط ٢کخٍ ٞٗٝطَ څ٘ګ ى حطلخى ىٓکَطَ٣ض ىٗي ْٛ ٙپٓ ٚن رٞطِِٞٗ ،ٚ ٓلظَّ كخٓي کَُ ْٛ ١ى حطلخى ى ٓکَطَ٣ض َٓ ٙى هپَ ګٗٞي ُ ٚحړهَٓٓ ٚظ٘ي .ٝ ٚ٣ٝطَ څ٘ګ ٣ې ٛـٚ ٝهض چې ٓلظَ ّ كخٓي کَُی ى ٓـخٛي ٞ٘٣پ ٚكکٓٞض کې ى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝپُٝ ٚحٍص کې ى ٓؼخ ٕٝپ ٚطٞګٚ ٝټخکَ ٗ ُٙ ٞٗ ،ٞپٛ ٚـٝ ٚهض کې ى ػظٔی ٛيحٍص ى ٓطزٞػخط ٞى ىكظَ ٍث ْ٤ح ْٛ ٝى ػظٔی ٛيحٍص ٣ٝخٗي ، ّٝح ٝى ٗپې ِٔٛ ْٛظ ٚپ ٚػظٔی ٛيحٍص کې پخط ٚک٤يّ ٞٗ .ى ٓخُى٣ګَ ُٓ ٚوې رٓ ْٛ ٚلظَّ کَُی ٝهض ٗخ ٝهض ِٛظٍ ٚحط ٚح ٝډٝ َ٣هض ر ٞٓ ٚى ٞ٤ٛحى پٍٝ ٚحٕ كخُض ح ٝپٓ ٍَٝٞٗ٤ٔٗ ٞ٣ ٚوظِلٞ ٟٓٞٞػخط ٞرخٗيې هزَې کُٞې...... ٔٛ.....يح ٍحُ ىٓلظَّ َُ٘ٔٔٝکَُ ١پالٍ ٗ٤ٜي ٓ٘خط ٍٞػزيحالكي کَُ ، ١چې ٍٓٝٝظ ٚپ ٚک٣ٞټ ٚکې ى ٗخٓؼِ ٞٓٞکٔخُٗ ٞوٞح پ ٚډ َٙ٣رې ٍكٔخٗ ٚطٞګ ٚپٜٗ ٚخىص ٤ٍٓٝيُٗٞٓ ،ږ َٓ ٙپ٢ِٓ ٜٞٔٓ َ٤ٔٗٞ٣ ٚ ٟٓٞٞػخط ٞکې ٍح ګډ ، ٝح ٝؿٞښظَ ٣ې پٔٛ ٚيې ِٟٓٞٞٓ ٢ػخط ٞکې ُ ٚكِد حٓالٓ ٞ٣ َٙٓ ٢ځخی کخٍ ٝکړ ،١ه ٞطوي َ٣ط ٚر ٚىحٓې ٓ٘خٓز ٚٗ ٚرَ٣ښ٤ي ٙحٛٝـ٣ ٚې ى هپِ ٞکخٍ ٝى طکٔ َ٤ىٓو٘ٓ ُٚ ٚځٔ٣ٝٝ ٚض ....... ٗٞٓ ، َُ٘ٔٔٝږ ط ٚى ٞ٣ې رِې ى ښٍ ٚحؿالٓض حٍٝ ٝؿزړ ح ٝپٝ ٚالړ ٙى ٓظړی ٓ٘ ٢هٞحٍٍٓٝٝ ٚٗ ٢٘ٓ ٙظٚ هخٛې هٗٞې پ ٍُٞ ٚى طِِ ٞرٍِ٘ ٚحکړٛ ، ٙـٓ ٚوکې حٗٞٓ ٝږ ٣ې طَ څ٘ګ ٛـ ٚهٗٞې طٝ ٚالړُٞ ٞ٣ ،ٝی حٝ ٓظَ ٓ ِ٤پَٝص ٝچې ک٤يی ٗ ٢پ٘ځ٣ ّٞخ ٗپ٤ظ ٚکٔخٕ پَې پٝ ٙٞ٣ ٚهض کې ځخی ٗٗٞٓ ، ٢ږ ىىې ِٓ٤ پ َٓ ٙٞ٣ ٚکې ک٘٤خٓظُٗٞٓ ،ٞږ َٓ ٙپ ٚىې ٗخٓظ ٚکې ى ٤ٛجض ٗ ٚػالُٗٞٓ ٙٝږ ِ٤ٓ َ٤ٔٗٞ٣رخٗخٗٞ٣ َٛ ٞ ډحکټَ ٗـ٤ذ هللا ٓـيى ١ح ٝډحکظَ ٓخپٗ ْٛ ٢ظ ٕٞىٍُٞى . ى ٞ٣ځَ ر٤خ هپَ ٓ٘ځ ٢٤پ٤ژٗيګٍِٓٝٝ ٞ٣ٞظ ٞٓ ،ٚپ ٚحړٗٝيٟٞٞٓ ٝػخط ٞرخٗيې ،ىٜٓخٍ ىچخی حٗ ٝخٗظې پٚ َٓ ،چې ى پوٞح څؤِٛ ٚظ ٚپ ِ٤ٓ ٚرخٗيې طٞٗ ٚ٤ٜې ، ٙٝپ ٚهزَ ٝپٝ َ٤کړ. ى ٜٓخٍ ٗخٗظ ٚډٓ َٙ٣خى ٙحٓ ٝؼٔ ،ٙٝ ٢ُٞپ ٚىې ٗخٗظ ٚکې ،ى ط ٍٞح ٖ٤ٗٝچخی ٗ ٚػالُ ، ٙٝږ څٜٗ ٚي، پ ٚډ َٝ٣کٞچ٘ ٞ٤ګ٤الٓ ٞٗٞکې ى ٓٞ٤ې ى ٙٝډ ُٚٝحٝر ، ٚح ٝڅ ٞټٞټې ٝچ ٚډٝډۍ حٞٓ ... ٝؿٞى. ٙٝ ٙ څَٗګ ٚچې ىح ؿٗٞډ ٙکخٍ ١ؿٗٞډ ٞٗ ٙٝ ٙپ ٚىې حٓخّ پوپِ َُ٘ٔٔٝ ٚح ٝى ؿٗٞډې څ ٍٝٞٗ ٞکٔخٗ ٞى چخ ٞ٣پٚ پ٤خُ ٞالّ ٝح ٚٛحُٗٞٓ ٝږ ى ٤ٛجض ِٓګَ ٝپ ٚهپَ ٗٞرض هزَې کُٞې ،چې ٛـ ٚچخی ٍح ٗ ْٛ ٚڅ ٞځِٞٓ ٚړ ٗٞ ٍٓٝٝ .ظ ٞٓ ٚر٤خ ى ٛـې ٗخٗظې ُٗ ٚږ څ ٚګټ ٚپٍٞط ٚکړ ٙه ٞرخٝ ٍٝکړة چې ُٓٗٞږ ى كوٞ٤ٛ َ٤حى ى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض ىح ٜٓخٍٗی ٓخط ٚى ٛ َٛـ ٚڅَرٖ هٍٞحک څو ٚډ َ٣ؿ ٍٙٞښکخٍ ٞٗ ٙچې ډ َٙ٣کٔٚ ِٓٔ ٚرډح٣خٕ طَې ګټ ٚحهِ ٢ح٣ُ ٝخص ٗٔٝ َ٤ګړ٣ ١ې ى ٗ ٚىٍُٞىُ ُٚ ٞالِٓ ٚى ُٞږې َٓ. ١ ٓخ ى َُ٘ٔٔٝى څ٘ګ ى ِٓ ٙٞ٣ګَې څؤِٛ ٚظٝ ٚپٞښظَ چې ىح ُٓٗٞږ هٔٔض ىحٓې ىې ک ٚطخٓې طَ ٔٛيح ډٍٝ ډٝډۍ هٍٞةٛ ،ـٍ ٚحط َ٣ٝٝ ٚچې حٓظخى :ىح هٓ ٞظخٓې ُ ٚرَکظ ٞٓ ٚپ ٚکې ٞ٣ى ٙٝهِٔ ٚحٟخك ٚکړٍ ح ٝکٚ ُٗٗٞٓ ٚږ چخی ډٓ َ٣خىٓ ،١ٝ ٙخ َ٣ٝک ٚچَ٤ې ٍ٣ښظ٤خ ٔٛ ْٛيحٓې ٓخىګ ٢ى ٞ٤ٛحى ټٔٓ ٍٞئُ ٖ٤حٗ ٝظٖٔ هپِ ٚکړ ،١ح ٝپ ٚټ ُٞٞحٓ ٍٝٞکې هپِ ٚکړٍ ٗ ٢ح ٝحٟخكٜٓ ٢خٍف هپِٓ ٞلظخؿ ٞرخٗيې ٞٗ ،٢ٗ َ٘٣ٝٝپٚ ىې کې ٗک ٗٗ ٚظ ٚچې پٞ٤ٛ ٚحى کې ر ٚىح ح٘ٓٝې کَؿ٤ړٕ ؿَرض ک ٚپُ ٞٗ ١ٝ ٚٗ ٍٙٞږ طَُږ ٙه ٞرٍ ٚحکْ کړٍ ٗ. ٢ ٭٭٭٭٭ ُک ٚڅ٘ګ ٚچې ٓوظ، ٍٞٗ َ٣ٝٝ ٚپ ٚىې ٍٝځ ى َُ٘ٔٔٝکَُ ١حُٗٞٓ ٝږ َٓ ٙى ٍٝؿِ٤ٛ ٢جض طَ ٓ٘ځ پٚ هزَ ٝکې ُٓٗٞږى ٤ٛجض طَڅ٘ګ ٓلظَّ ډحګظَ ٗـ٤ذ هللا ٓـيى ١حٓ ٝلظَّ ډحګظَ ٓخپی ٗ ْٛخٓض . ٝٝى َُ٘ٔٔٝکَُ ١ى ټ ْ٤څو ٚىٛـ ٚى ىكظَ ٍثٓ ْ٤لظَّ ػَٔ ىحٝىُی ح ٝى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض ى حٓ٘٤ض ى ٍ٣خٓض ٓؼخٓ ٕٝلظَّ حٗـ٘ َ٤حرَح ْٛ ْ٤ٛپ ٚؿٗٞډ ٙکې ګډ ٕٝىٍُٞى. ى هزَ ٝپ ٚپ٤الٓ ٚکې ى ٞ٣ې ُ٘ډې حٓ ٝوظَٜې ٓويٓې ٍٓٝٝظٗٞٓ ٚږ ٛـٓ ٔ۷ ( ٚخى ٙې) پَٝګَحّ چې ى كِد حٓالٓ ٢ى حٓٓ َ٤لظَ ّ كکٔظ٤خٍ٤ٛذ ُ ٚحړه ٚح ٝى كِد ى حؿَحثٍٞٗ ٚ٤ی ى ط٣ٜٞذ ٍٓٝٝظٗٞٓ ٚږ طٚ ٍحکړٍ ٗٞی ٝى َُ٘ٔٔٝکَُ ١طَ ٓن ک٤ښٞى ح ٝى ٛـې پَٝګَحّ پ ٚحړ ٞٓ ٙپُ٘ ٚډ ٙطٞګٓ ٚؼِٓٞخص ٍٝکړٍ . ُک ٚڅ٘ګ ٚچې ى ٛـ ٚپَٝګَحّ پ ٚحړٓ ٙوظ ٚڅَګ٘يٞٗ ٚٗٝې ى َُ٘ٔٔٝ ،ٙکَُ ١ط ٞٓ ٚډحډ ٍٝکړ چې کٚ چَ٤ې ُٓٗٞږ َٓ ٙپ ٚىؿٗ ٞوخ ٞ١رخٗيې چې ى ژؿٍٗٞې ى ِٓ٤ٓ ٢ؼخم طَ ٗخٓ ٚالٗيې ُ٤کَ ٗ ١ٞژٓ٘٢ٗٝ ٚ
26
ح ٝطَ ټ ُٞٞى ٓو ٚپ ٚکې ى ر ٞ٤َٜٗپٞځ ٞٗٞى ٝطِ ٞپٓ ٞ٣ ٚؼوٜٓ ٍٞخٍ ٖ٣ٝچې پ ٚىې ٓ٤ؼخم کې ٣ې ٣خىٚٗٝ ٗٞې طٞحكن ٍٞٛص ٞٗ ،٢ٔ٤ٗ ٝكِد حٓالٓې كخ َٟىی چې پ ٚح ٢٘ٓٝكکٓٞض کې ى ګډ ٕٝپَځخی ى ٔٛيې كکٓٞض َٓ ٙى هپِ ٞژٓ٘ ٞپٍ ٚڼخ کې کخٍ ٝکړ ١ح ٝى ٔٛيې ٓٞحكوظ٘خٓې ُ ٚالٍې پ ٚټخکَ ٗٝ ١ٞهض پ ٚټ ٍٞټخک٘ ٞکې رَهٝ ٚحهِٛ . ٢ـ ٚط ٞٓ ٚپٔٛ ٚـٓ ٚويٓ ٚکې څَګ٘ي ٙکړ ٙچې ٓٗٞږ ى حهظيحٍ حٝ ٝحک ى ګډ ُٚ ٕٝپخٍ ٙح٣ ٝخ ُ ٚطخٓې څو ٚى كِد حٓالٓ ٢پ ٚهخ َ١ىکٓ ّٞوخّ حٝځخی ى ؿٞښظِ ُٚ ٞپخٍٍ ٞ٣ ٚٗ ٙحؿِ٢ رِکې ؿٞحړ ٝټ ُْٝ ٍٞپ ٚىؿٔې ٞ٣ې ژٓ٘ې کې ٍَٓ ٙح ٗ ٝـخړ ،ٝح ٝىح رٓ ٚظخٓې ُ ٚپخٍ ، ٙچې ٔٛيح حّٝ ى ٔٓ ُْٝئُ٤ظ ٚٗٞپَ ؿخړَُ ٙة ى ٣ٝخړ ٝړ ٝګَځ ٢چې ٞ٤ٛحى پ ٚىحٓې طٞګ ٚى پَى ٞ٣ى الٓ ٞڅؤ٣ٝٝ ٚظَ ٗ ٢چې ىؿ ٚح ٢٘ٓٝؿٞړ ٗ ١ٞر٘ٔټ٘ٓ ُٚ ْٛ ٚٗٞځٝ ٚالړ ٗ ٢ٗ ٚحٝ ٝحکٔ٘ ْٛ ٢رَ٤ط ُْٝ ٚط ٚپ ٚالّ ٛ ،٢ٍٗٝـ ٚط ٞٓ ٚىح َ٣ٝٝ ْٛچې كِد حٓالٓ ٢ر ٚى ټُٞټخک٘ ٞپَط ٚپ٤ٛ ٚڅ ٗظخّ کې ګډ ٚٗ ٝ ٕٝکړ،١ كِد حٓالٓ ٢پ ٚحثظالكٗ ٢ظخّ رخ ١َُ ٚٗ ٍٝح ٝحثظالكٗ ٢ظخٓ ٚٗٞطَ ى ٗوړٓ ٝزذ ګَځ٤يُی ىی .كِد پوٞح ْٛح ٝح ْٛ ّٝؿٞحړ ١ى ُْٝه٤خىص ى ُْٝى ٍح٣ې حٝٝ ٝټ ط ٚى ىٍٗښض پ ٚحٓخّ ٝټخکَ ٗ. ٢ َُ٘ٔٔٝکَُ ١پ ٚپ ٍٙٞحهال َٙٓ ٙى َ١كې ى طلٍٝ َ٤ٜک ُٞٞپ ٚهخُٓ َ١خهزَ ٝط ٚؿٞږ ُٗٞ٤ې ،ٝىىې ٍٓٝٝظ٣ ٚې ُٓٗٞږ ِٗٓ ٍٝٞګَ ٝطٓ ٚن کړ چې کٛ ٚـٞی څ َ٣ٝ ٚؿٞحړ ٞٗ ،١پ ٚىې ٝهض کې ٍٝطٓ ٚلٔي ىحٝى ػخري ١پَط ُٚ ٚځ٘ډ َ٣ٝٝ ٙچې ٓٗٞږ ٞ٣حُې حٞ٣ ٝحُې حٓظوالٍ ؿٞحړٛ... ٝـ ٍٙٞٗ ٚهزَ ٙحٝږىٚٗ ٙ کړ ،ٙه ٞؿٞښظَ ٣ی ىؿٗٞډې ىهزَُ٘ ٝډ٤ُٝ ِ٣ک ، ٢هِْ ٣ی ٝؿٞښض ح٣ٝ ٝی َ٣ٝچې ُٓٗٞږ هِِٔٛ ٚٗٞظ ٚى حٓ٘٤ض کٔخٗ ٞحهٔظ ٢ىَُ٘ٔٔٝ ، ١کَُې ىىې هزَې پ ٚح٣ٍٝيُ َٙٓ ٝږڅ ٚهٞحريې ٗ ٞح ٝىهپِٔٓ ٞئٍُُٞ ٞ٘٤ې ط٣ ٚی ٝکظَ چې ُٝې ىحٓې پ٤ښ ٗ ، ١ٞهٞر٤خ ٣ی هزَ ٙطَٓ ْ٤کړ ٙح٣ٝ ٝی َ٣ٝچې حٓ٘٤ظې ٓظِٗٞې ډَ٣ې ىې ح ٝىح کخٍ کِ ٚکِ ٚى ٓ ْٛ َِٙٓٞ٘ٔ٤ک٤ږ . ١ر٤خ حٗـ٘ٓ َ٤لٔي کَ ْ٣حٓ ٖ٤ى ٤ٛجض ى ٍحطِِ ٞح ٝىح چې څ ٚډ٣ ٍٝې ى ډحکظَ ٓخپ َٙٓ ٢حړ٣کې ُٞ٤ٗٝې طَ څ ٞىىې ُ٤يٗې کظ٘ې ُ ٚپخٍ ٚ٘٤ُٓ ٙرَحرَ ٙکړ ،١پُ٘ ٚډ ٙطٞګ ٚڅَګ٘يٝ ٚٗٝکړ. ٙ ر٤خ َُ٘ٔٔٝکَُٓ : َ٣ٝٝ ١خ ى كِد حٓالٓ ُٚ ٢حړهٍ ٚحُ٤ږٍ ٗٞې ىؿ ٔ۷ ( ٚكوَ٣ ٙی ) َ١ك ٚکظِې ،حٝ ٔٛيح ٍحُ ٍح طُٓ ٚخ ىىكظَ ٍثٓ ْ٤لٔي ػَٔ ىحٝىُٓ ١ظخٓې َٓ ٙى کظِ ٞح ٝى ٛـې کظُ٘٘ ٞډ ِ٣ر٤خٕ کړی ىی . ٓٗٞږ ى َ١كې ى ډٞٓ َٝ٣حىٓ َٙٓ ٝظ ٞ٣ ،َُٝ ٚٗ ِٙٗٞڅٓ ٞخىې ى ١چې رخ٣ي رلغ پَې َُ٘ٔٔٝ . ٢ٗٝ کَُ ، ١ى هپَ ىٍٗښض پ ٚحٓخّ ُٗٞٓ ٚږ ٝؿٞښظَ چې ک ٚحؿخٍُٝ ٙکړ ٝىح هزَ ٙى هپِٞ٣ ٞڅ ٞکِٔٓ ٞګَٝ ٍَٓ ْٛ ٙح ګډ ٙکړٗٞٓ .١ږ ٍَٙٓٝپ ٚىې هزَ ٙطٞحكن ٝکړ ،هٍٝ ٞط َ٣ٝٝ ٞٓ ٚچې ىىحٓې هِک ٞڅو ٚىې پٚ ُٓٞړ ٞ٣کې ډ ٙډ ٢ٗٝ ٙچې ىىې َ١كې ى طوَ٣زٛ ُٞٞڅې کٛ . ١ٞـ ْٛ ٚىحهزَ ٙډ ٚٗ ٝ َٙ٣څ٤ړُ ٚح٣ ٚٗٝې پٞښظ٘ٝ ٚکړ ٙچې ُٓٗٞږ ٛيف ر ٚىىې ډ ٍٝهِک ٞڅو ٚڅٞک ،١ٝه ٞىحٓې ٓؼِ٤ٓٞي ٙچې ٛـُٗٞٓ ٚږ پٚ ٓطِذ ښ ٚپٞٗ ٙٞی . ٝ ى َُ٘ٔٔٝکَُ ١ى هزَ ٝطَ ٓو ٚډحګظَ ٗـ٤ذ هللا ٓـيى ١ح ٝډحکظَ ٓخپ ْٛ ٢پُ٘ ٚډ ٙطٞګ ٚى ُٓٞې ح ٝحٖٓ ى ٍحٓٝظِ ٞپ ٚهخ َ١هزَې ٝکړې. ر٤خ َُ٘ٔٔٝکَُُٗٞٓ ١ږ څوٝ ِٚ٤ٛ ٚکړ ٙچې ٓٗٞږ ٔٛيُظ ٚى څٝ ٚهض ُ ٚپخٍ ٙپخط ٞٗ ٚطَ څ ٞپ ٚىې ٟٓٞٞػخط ٞرخٗيې طل ٢ِ٤ٜرلغ حٝڅ٤ړٗٗٞٓ . ٢ٗ ٚږ ٞٓ ٍَٙٓٝ ْٛحكوٝ ٚکړ ، ٙح ٝهپَ ى ح٤ٓٝي ٝى ځخی حْٛ ٝ ى هپَ ځخٕ ح ٝى ٤ٛجض ى حٓ٘٤ض ى هٗٞيٓ ١خطِ ٞهزٍَ ٍَٙٓٝ ٞٓ ٙح ٣خى ٙکړٛ . ٙـٔٓ ٚيٓظ ٢ىهپَ ىكظَ ٍث ْ٤ط ٚپ ٚىې حړ ٙالٍښٝ ٚٗٝٞکړ . ٙر٤خ ٓ ٞپ ٚىې هزَٝ ٙکړ ٙچې کٗٞٓ ٚږ ٝطٞحٗ٤ږ ٝحٍ ٚ٘٤ُٓ ٝحط ٚرَحرَٙ ٗ ٢طَ څ ٞى ٞ٤ٛحى ى ٓ٤ٓ ٜٞٔخٓ ٢حٓ ٝيٗ ٢ټ ُٞ٘ٞى ٓٔئُ ٞ٘٤ح ٝکخٍکٗٞک٤ُ َٙٓٞيٗې کظ٘ې ٝکړ . ٝښخؿِ ٢کَُ١ پ ٚىې حړٞ٣ ٚٗ ٙحُې ٓٞحكوٝ ٚکړ ٙرِکې ىُچٔپ٣ ٢ې ٝ ْٛښٞىُ ٚحٔٓ ٝئُ ٞ٘٤ط٣ ٚې َ٣ٝٝطَ څ ٞپ ٚىې الٍٙ کې ُٗٞٓ ٚږَٓٓ َٙٓ ٙظٝ ٚکړ. ١ ىح ؿٗٞډ ٙپ ٚډ َٙ٣ښ ٚح ٝهٗٞلخُ ٚطٞګ ٚپخی ط٤ٍٓٝ ٚي ، ٙح ٝر٤خ ټ ٍٞى ؿٗٞډې ى ځخ ٚ٣رٍ َٕٝ٤ح ٝٝطِ . ٞه ٞى ؿٗٞډې ى ځخ ٚ٣ى ٍحٝطِ ، ْٓ َٙٓ ٞىحٓې رَ٣ښ٤يُ ٚچې ى َ٣ُٝحٗ ٞى ٍٗٞح ى ؿٗٞډې ٝهض ِٛ ٞٗ ،ٝظَ٤ٔٗ ٞ٣ ٚ َ٣ُٝحٕ ٝالړ ،ٝى ټٝ ُٞٞالړ ٝکٔخٍٗٝ ٞٓ َٙٓ ٞؿزړ ٝکړ ،ه ُٙ ٞپ ٚىې ٝهض کې ٓظٞؿ ّٝ ٚٗ ٚچې طَ ٗخ ٓې ى ک ٞ٤ٍٗٞچخٍ َ٣ُٝ ٝښخؿِی حطَٔ ٝالړ ىیٛ )۵( ،ـُٓ ٚخ پَ حٝږ ٙالّ ک٤ښٞىٓ ،خ ٝ ٍٝکظَ چې حٓٔخ ٣ې پ ٚالّ کې ى ٙح ٝهخٗيٍ ،١حطٝ ٚح ٢٣چې ُ ٙىې ُک ٚچې ٚٗ ٝپ٤ژٗيُْٓ ،خ حٝطخ ِٛظ ٚپ ٚپ٤ښ ٍٞکې ډ٤ُ َ٣يُ ٢کظِٓ .ٝ ٢خ ه ٞښخؿِی حطَٔ پ ٚطِ ِٕٝ٣ٞډ َ٣کظِې ٞٗ ،ٝپ ٚىې حٓخّ ٓې ٍَٙٓٝى ٍٝؿزړ ُٚ پخٍ ٙالّ ٝ ٍٝحږٝى کړ ٛ .ـٍ ٚحط ٚپَطٓ ُٚ ٚويٓې َ٣ٝٝچې :حٓظخى َٛ : ٙڅ ٞٓ ٚچې ٍحٝړ ١ى ،١طَ څ٘ګ ٓٝ ٞالړ ٓ . ْ٣خ طَې ډ٣ُ َٙ٣خطٝ ٚ٘٘ٓ ٚکړ ،ٙکِ ٚچې َُ٘ٔٔٝکَُی حُٗٞٓ ٝږ ى ٤ٛجض ِٓګَ ١ټٍٞ رٍ َٕٝ٤ح ٝٝط ٞٗ ٞښخؿِی کَُی ى َ٣ُٝحٗ ٞى ٍٗٞح ؿٗٞډې طٝ ٚالړ حٗٞٓٝږ رٍ َٕٝ٤حٝٝط ٞحِٛ ٝظ ٚى َ٤ٔٗٞ٣ ىٓٝظخٗ َٙٓ ٞى چٖٔ پَ ؿخړ ٝ ٙىٍ٣ي. ٝ
27
ِٔٛظٝ ٚالړ ٝح ٝپ ٚڅ ٚهزَ ٞٓ ٙهزَې کُٞې چې ى َُ٘ٔٔٝىٓ ْ٣ٝؼخ ٕٝښخؿِی کَ ْ٣هٍِ ٢ِ٤حؿی . ى ښخؿِ ٢کَ ْ٣هُِٓ َٙٓ ٢ِ٤خ پ٤ژٗيګِ ١ٞحٕ ى ؿٜخى ى پ٤الٓې څوٛ ٚـٝ ٚهض ٙٞٗٝچې ٛـ ٚى َٓكّٞ ِٓحٍ ٞ٣ َٙٓ ١ځخی ىکخرٍِ ٚحؿی ح ٝر٤خ ِٛظ ٚپ ٚپ٤ښٍٞکې پ ٚالٍٞٛۍ ىٍٝحُې کې ىكِد پِٔٔ٤ٓ ٚظ ٕٞکې ُٓٗٞږ ٓ . ٝ ِٚٔ٤ىٝې ىٝحړٗ ٙژىې ٤ٓ ٙٞ٣خٗض ِٛظ ٚپخط ٍٞٗ ٚح ٝر٤خ حَ٣حٕ طٝ ٚالړٍ .ىٛـې ٍٓٝٝظ ٚر٤خ کِٚ چې ىحٓظخى ٍرخٗ ٢كکٓٞض ؿٞړ ٗ ٞح ٝپ )ٞٓٝ ٔ۳۳ٕ ( ٚکِ٘ ٞکې ى كِد ٝكيص ٍٞٗ ،حی ٗظخٍ ح ٝحطلخى حٓالٓ ٢طَ ٓ٘ځ پ ٚکخرَ کې ؿ٘ګٗ ٝ ٚٗٞښظَ ح ٝر٤خ كِد ٝكيص هپَ ٍُٞی ريٍ کړ ح ٝى كِد حٓالَٓٙٓ ٢ ى ٔٛخ٘ٛګۍ ى ٍٗٞح طَ ٗخٓ ٚالٗيې ٓظلي ٗ ٞٗ ،ٞپٛ ٚخؿٝ ٚهض کې رٗٞٓ ٚږ ښخؿِی هِ ٢ِ٤کِ ٚکِ ٚى پخکٔظخٕ څو ٚکخرَ ط ٚى طٍٞهْ ُ ٚالٍې ٍٓخ ،ٙٝپٛ ٚـٝ ٚهض کې ىښخؿِ ٢هِ ٢ِ٤ح ٝى ٛـ ٚى ډُې ُ ٚپخٍ ٙى ٗ٘ګَٛخٍٙ حُ ٝـٔخٗ ٚط٣َ٤يٍ ډٓ َ٣ظ ٞٗ .ٝ ِٖٓٗٞځک ٚرٗٞٓ ٚږ ط ٚى كِد ى حٓ ُٚ َ٤حړهٓ ٚپخٍښظ٘ ٚک٤ي ٙچې ښخؿِی هِ ٢ِ٤پ ٚهپِ ٚريٍګ ٚکړّ حِٛٝظ٣ ٚې ُٓ . ٍّٞٓ ٍٝخ َٓ ٙپٛ ٚـٝ ٚهض کې ُٓخ ډٍ ٍٞ٣ى پـٔخٕ ح٤ٓٝيٗٝکی ح ٝډ َ٣طکړ ٙحٓ ٝـخٛي ٗو٤ٜض ٛ ،ٝـ ٚرٛ ٚڅ ٚک ُٚٞچې هِ٤ٛ ٢ِ٤ذ ط ٚک٣ُ ّٞخٕ ٤ٍٓ ٚٗ ٝږ ١ح ٝهِ٢ِ٤ ٤ٛذ رٍٝ ْٛ ٚط َ٣ٝ ٚچې ګٛ ٍٙٞل ٢هللا ؿخٗ ٚچې ٓٞټَ رې ځخ ٚٗ ٝ ٚ٣ىٍٝې . ى َُ٘ٔٔٝىٓ ْ٣ٝؼخ ٕٝکَ ْ٣هُِٗٞٓ ٢ِ٤ږ پ ٚکظِِٛ ْٓ َٙٓ ٞظٍ ٚح ٝګَُ٣يٓ ،وظٍ ٚحؿی ډ َ٣ښٍٝ ٚؿزړ ٣ې ٝکړ حٝر٤خ ىُٝظٔٓ ٢ئُ ٞ٘٤ط َ٣ٝٝ ٚچې ى حٓظخى حِٓ ٝګَ٤ٛ ١جض َٓ٣ ٙې ٍٝط ٚى کظِٝ ٞهض رَحرَ کړ . ١هٞ ر٤خ ٓٗٞږ ى ښخؿِ ٢هِ َٙٓ ٢ِ٤پ ٚىې هخ ٞٗ ٚٗٝ َ١کظالی چې ٛـ ٚى ٗخٍٝؿۍ ُ ٚالُِٓ٘ ٚيٕ ط ٚطِِی . ٝ ى ه ٚٗ َٜى ٍحٝطِ ٞپٝ ٚهض کې كخٓي ػِٔ ٢چې ى َُ٘ٔٔٝى ٓطزٞػخط ٢ىكظَ کخٍکٗٞکی ىې ٍ ،حؿی ح ٝى ٓالّ ػِ٤ک ٍٗٓٝٝ ٚظ٣ ٚې ى ُ٤يٗې پ ٚحړ ٝ ٙپٞښظَ ،ه ٞڅَٗګ ٚچې ٓٗٞږ ط ٚطَ ٛـٝ ٚهظ ٚپٍٞې حؿخُٙٝ ٚٗ ٙ چې پ ٚىې حړ ٙهزَې ٝکړ ٞٗ ،ٝپ ٚىې حٓخّ ٍٓٝ ٞط َ٣ٝٝ ٚچې ښ ٚر ٚىح ١ٝچې ى هپَ ىكظَ ٙپ ٚىې حړٙ ٝپٞښظې . ى ُ٤يُ ٞکظٍِٓٝٝ ٞظُٗٞٓ ٚږ ٤ٛجض رَ٤طٞٛ ٚټَ طٍ ٚحٓظ ٞٗ ٕٞح ٝر٤خ ِٓٛ ٞظ ٚى هپِ ٞهزَ ٝح ٝى ٛـې ى پخِٞ٣ پ ٚحړ ٙحٍُ٣خر ٢پ َ٤کړ . ٙح ٝى ٍحطِٗٞک ٞپَٝګَحٓ ٞٗٞپ ٚحړ ٞٓ ٙطل ٢ِ٤ٜرلغ ٝکړ. ٭٭٭٭٭ ى َُ٘ٔٔٝکَُ َٙٓ ١ىرلغ ٍٓٝٝظ ،ٚپوپِ ٚى ُٚ َُ٘ٔٔٝحړهٝ ٚړحٗي ٞٗٝ ِ٣چې ىح ٤ٛجض ىې ى څٝ ٚهض ُٚ پخٍٔٛ ٙيُظٝ ٚح ،٢ٓٝطَ څٗٞٓ ٞږ پ ٚىې حړ ٙى هپِِٓ ٞګَ َٙٓ ٝهزَې ٝکړ ٝحٝر٤خ ٣ې ى٤ٛجض َٓ ٙرلغ کړ،ٝ ٛـ ٚى ٤ٛجض ؿړ ٝط ٚىح َ٣ٝٝ ْٛچې ىٝی ىې پ ٚىؿ ٚكخٍؿٝ ٚهظ ٞٗٞکې ى ٗ ٍٝٞحړٗٝي ٝهٞح٤ُ ْٛ َٙٓ ٝيٙ کخطٝ ٚکړ. ١ ى َُ٘ٔٔٝکَُٗٞٓ َٙٓ ١ږ ى ٙٝځِٝ ٚکظَ ،پ ٚى ْ٣ٝځَ کظ٘ ٚکې ىحٓظخى ػِ ٢حٜٗخٍ ١څو ٚپَطُٗٞٓ ، ٚږ ى ٤ٛجض ٗ ٍٝٞټ ُٞٞؿړ ٝګډ ٕٝىٍُٞى .ښخؿِې هطذ حُيٛ ٖ٣الٍ ح ٝښخؿِې ؿَ٤ص ر ْٛ َ٤ٜى ٤ٛجض ٍَٓ ٙح ٞ٣ځخی ٗ١ٞ .ٝٝىح ځَ کظِ٘ٔٛ ْٛ ٞٓ ٚظ ٚى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض پٓ ٚخڼۍ کې ،ٙٝه ٞىح ځَ ىح کظ٘ ٚى ؿَٓې ى ډٝډۍ پٝ ٚهض کې طَ ط٤ذ ٗٞې ٗٞٓ . ٙٝږ ط ٚهزَ ٍحکړٍ ٗٞې ٝچې رخ٣ي ى ٓخٓپ٤ښ ٖ٤پ ٙٞ٣ ٚرـِٛ ٚظٓ ٚخڼۍ ط ٚى طِِ ُٚ ٞپخٍ ٙط٤خٍ ح ،ٞٓٝى ٓخٓپ٤ښ ٖ٤پخ ٝکْ ٙٝ ٙٞ٣چې ٓٗٞږ ِٛظ ٚى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض ى هٔٓ َٜـي ط٤ٍٓٝ ٍٝ ٚي ،ٝپ ٙٞ٣ ٚرـ ٚى ٓخٓپ٤ښُٗٞٔ ٖ٤ځ ک٤يٗٞٓ ،ٙږ ٓ٘ض ٝکړٍ٘ٓ ،ظظَ ٗ ٝٞطَ څ ٙٞ٣ ٞرـ ،٢ٗ ٚپٔٛ ٚيې ٝهض کې َُ٘ٔٔٝکَُی ْٛؿٓٞخص طٍ ٚحؿی٘ٓ ،ض ٣ې حىح کړٍ ،ر٤خ ٣ې ُٓٗٞږ َٓ ٙپ ٚډٍٝ ٚ٘٤ٓ َٙ٣ؿزړ ٝکړ ح ٝر٤خ ى ؿٔؼې ُ ٚپخٍٙ طکزٗٞٓ ،ٞٗ َ٣ٝٝ َ٤ږ ٣ې ْٛطَ څ٘ګ ٝىٍ٣ي ٝحُٗٞٔ ٝځ ٓ َٙٓ ٞپ ٚګډ ٙحىح کړ .ى ُٔخٗځٍٓٝٝ ٚظ٣ ٚې ُ ٚځخٗٚ َٓ ٞ٣ ٙځخی ىکظِ ٞهٗٞې طٞ٣ ٚړِٛ ،ٝظ ٚى ٍٓ٤ي ْٓ َٙٓ ٝى ٓئظل ُٚ ٞ٘٤حړه ٚى ؿَٓې ډٝډۍ پ ِ٤ٓ ٚک٤ښٍٝٞ ٗ ،ٙٞهُٗٞٓ ٞږ ىح ډٝډۍ ْٛکخٍٗٞٓ ، ٙٝ ١ږ رخ٣ي ْٛډٝډۍ هٞړُې ٝی حٞٓ ْٛٝى ٝهض ٗ ٚپ ٚګټې حهٔظٞ َٓ ٙهپِ ٚهزَ ٙکړې ٝحی ،ى ؿَٓې ډٝډۍ ُک ٚى ٔٛخؿٓ ٚزخٗخٍ ١پ ٚڅ َ٤ډٓ َٙ٣خى ،ٙٝ ٙى ٝچې ډٝډۍ طَ څ٘ګ ُږ څ ٚطَکخٍ٣ٍٝ ، ١ـې حٓٝالص َُ٘ٔٔٝ ،ٝٝکَُ ١ى هپِ ٞکخٍکٗٞک ٞڅو ٚى ؿٞښې پ ٚحړٝ ٙ پٞښظَ ،کخٍکٗ ٝٞکٍٝ ٞط َ٣ٝٝ ٚچې رِې پ٘ٗ ٚې پَٝګَحّ کې ؿٞښٗ ٚظ ،ٚر٤خ ٗٞٓ َُ٘ٔٔٝږ طٓ ٚن کړ ح٣ٝ ٝې َ٣ٝچې ٓٗٞږ پ ٚحٗٝۍ کې ىٍٝ ٙٝځې ؿٞښ ،َُٝ ٚٗ ٚه ٞښ ٝ ٚچې ٖٗ پَٝګَحّ کې ؿٞښٗ ْٛ ٚظ ،ٚټُٞٞ ډٝډۍ ٝهٞړ ٞ٣ ٞ٣ ،ٙر ٚپ ٚهپَ ٗٞرض هزَې کُٞې .ه ٚٗٞپ٤ٛٞږّ چې ىح ډ ٍٝؿٌح رٞ٣ ٚحُې ٓٗٞږ ط ٚى ښُٞٝٞ پ ٚهخ َ١ط٤خٍ٣ي ٙح ٝکٍ ٚښظ٤خ رٔٛ ْٛ ٚيحٓې ػخى ١پَٝګَحّ .ٝٝ ى ؿَٓې ى ډٝډۍ ح ٝر٤خ ٞ٣ې پ٤خُې چخی ٍٗٓٝٝ ٚظ ٚهزَې حٕ طَ ىٍې رـ ٞپٍٞې ٝؿِ٣يې ،ى ژؿٍٗٞې ى ِٓ٤ٓ ٢ؼخم پ ٙٞ٣ ٙٞ٣ ٚر٘ي طل ٢ِ٤ٜهزَې ٞٗٝې ،رلغ پَې ،ٞٗٝىىې ٓ٤ؼخم پ ٚک ٞٓٞرَه ٞچې طٞحكن ٓٞؿٞى ٛ ٝـٍ ٚح ٔ٣ٝٝظَ ٗٞې پ ٚک ٞٓٞکې چې حهظالف ٝح٣ ٝخ پ ٚکې ى ٛـٞی ُ ٚحړه ٚطَٓ ْ٤ح٣ُ ٝخىښض ط ٚحړط٤خ کظَ ک٤يٛ ٙـٍ ْٛ ٚح ٔ٣ٝٝظَ ٗٞې.
28
ىرلغ پ ٚؿَ٣خٕ کې ٓ ٞى َُ٘ٔٔٝکَُ ١څو ٚى ٝهض پ ٚحړ ٝ ٙپٞښظَ٣ٝ ،ې َ٣ٝٝچې ُ ٚطخٓې َٓ ٙک،ْ٘٤ ر٤خ رٍٓٝٝ ٚظ٤ُ ٍٝٞٗ ٚيٗ ٞط ٚىٝحّ ٍٝک . ّٞپٍَٞٛٛ ٚص ىح ؿٗٞډ ٙپ ٚډ َٙ٣ښ ٚطٞګ ٚپخی ط٤ٍٓٝ ٚي ،ٙىَُ٘ٔٔٝ کَُٝ ١ړحٗي ِ٣ىح ٝچې ى ىُٝض ُ ٚحړه ٚر ٚپ ٚىې َ١ك ٚرخٗيې ى رلغ ُ ٚپخٍ ٞ٣ ٙکٔ ٝ ٕٞ٤ٔ٤ټآکَ ٗ،٢ حٓ ٝظخٓې ٤ٛجض رخ٣ي ٔٛيُظ ٝ ٚح٤ٓٝږ ،١ه ٞى ٤ٛجض َ٤ٔٗ ٞ٣ؿړ ٚٗ ٝؿٞښظَ ِٛظ ٚپ ٚکخرَ کې ىىې ٗ٣ُ ٚخص ٝځ٘ډ٣ږ ٞٗ ،١پ ٚىې حٓخّ ى هزَُٓٞ ٝړی ىٔٛ ٍٝيُظ ٚپخی ط٤ٍٓٝ ٚي ،ر٤خ َُ٘ٔٔٝکَُ ١ح ٝى ٛـ ٚى ىكظَ ٓٔئٍ ى ٤ٛجض َٓ ٞ٣ ٙځخی رٍ َٕٝ٤ح ٝٝطَ ،ى ىٍٝحُې طَ ٓو ٞٓ ٚى ٣خى ګخٍ پ ٚطٞګ ٚڅ ٞػکٔ ٚٗٞپ ٚګډٙ ٝحهٔظَ ،ح ٝپ ٚىې طٞګ ٚى َُ٘ٔٔٝکَُ َٙٓ ١ى ى ْ٣ٝځِی حٝحهَ ١هزٍَٓٝٝ ٝظ ٚى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض ُٓ ٚخڼۍ څوٝٝ ٚط.ٞ ىرلغ پ ٚپخِٞ٣کې ىح څَګ٘ي ٙٞٗ ٙچې طَ ټ ُٞٞډٓ َٙ٣ظَ ٙحهظالكٟٞٞٓ ٢ع ى ر ٞ٤َٜٗكٞځٞٗٞىٝطِ ُٚ ٞپخٍ ٙىٙٞ٣ ٓؼوٜٓ ٍٞخٍ ٓ ٖ٣ٝخى ، ٙٝ ٙىح ٛـ ٚڅ ٝ ٚچې ى َُ٘ٔٔٝکَُ٣ َٙٓ ١ی ى طٞحكن ُ ٚپخٍٝ ٙحک ٗ .ٝ ٚځکٛ ٚـ ٚپٚ ُؿَى َ٣ٝٝ ٙچې حَٓ٣کخ٣خٕ ؿٞحړ ١پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٓٔظوَ ٗظخٓٞٓ ٢ؿٞى٣ض ٛ .١َُٝـٛ ٚـ ٚځخ ْٛ ٚٗٞ٣پ ٚګٞطٚ کړٍ چې حَٓ٣کخ٣خٕ پ ٚکې هپِ ٞځخٗ ٞط ٚكٞځی طٔځخ ٚٗٞ٣ؿٞړ ٍٝؿٞحړ ، ١ه ٞىح ٛـ ٚهزَ ٙٝ ٙچې كِد حٓالٓی حكـخٗٔظخٕ ٍَٙٓٝپ٤ٛ ٚڅ طٞګ ٚطٞحكن ٗ ٞٗ ٚکُٞې .ىِٓې ٗـخص ى ٓ٤ؼخم ٍٗٞې ٓخىې ى کٗ ٢ٍٗٞظْ ى ؿٞړښض ُ ٚپخٍٝ ٙې حٝپٛ ٚـې کې ىُږ څ ٚطَٓ ْ٤ح ٝطؼيٍٓٝٝ َ٣ظ ٚطٞحكن ک٤يحې ٗ.ٞ پ ٚکخرَ کې ُٓٗٞږ ىٗژىې ٞ٣ې ٓ٤خٗظې ٓٞؿٞى٣ض پٝ ٚهض کې ٓٗٞږ ى ُ٣خص ٗٔ٤ٓ َ٤خٓ ٢ح ٝػِٔ ٢کړَٙٓ ٞ٣ ُ٤يٗې کظ٘ې ىٍُٞىې .پ ٚىې ُړ کې ،ى حطلخىحٓالٓ ٢ى َٓ٘ ٓلظَّ حٓظخى ٓ٤خف ،ى ؿٔؼ٤ض حٓالٓ ٢ى َٓ٘ ٓلظَّ حٓظخى ٍرخٗ ،٢ى ٝكيص ى ٓلون ى ډُې ى َٓ٘ ٓلون ،ى پ٘ٛٞظ ٕٞپوٞحٍٗ ٢ثٓ ْ٤لظَّ ډحکټَ حَٗف ؿ٘٢ حكٔيُ ،١ى ِٓٓ ٢لخً ى ګٗٞي ى َٓ٘ ٓلظَّ پ٤َٓ٤يحكٔي ګ٤الٗ ،٢ى ٢ُٔٝؿَګې ى ٍثٓ ْ٤لظَّ ٓلٔيْٗٞ٣ هخٗ ،٢ٗٞى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض ىُٓٞړَٓٓ ١ظ٤خٍ ٓلظَّ هٔ ْ٤ك ،ْ٤ٜى پخٍُٔخٕ ى َ٤ٔٗ ٞ٣ښځ ٚ٘٤حٗ ٝخٍ ٚ٘٣ؿړ ، ٝى كِد حٓالٓ ٢پٍٞې حړٗٝي ٝؿَ٤ىُٝظ ٢ؿړ ،ٝى ٝال٣ظ ٞٗٞى ٍٗٞحګخٗ ٞى ؿړ ،ٝى پ٘ٛٞظ ٞٗٞى حٓظخىحٗ ٞح ٝى ٓيٗ ٢حٝ ټ ِٝ٤ُ٘ٞكِو ٞى َ٤ٔٗ ٞ٣ؿړ َٙٓ ٝى ٣خىٝ ُٞٝړ ى.١ ىىې ټ ُٞٞىٓٝظخٗ َٙٓ ٞى هزَ ٝپٝ ٚهض کې ٓٗٞږ ط ٚىح ډحګ ٙٞٗ ِٙ٤چې ټ٣ ٍٞې ى حكـخٗٔظخٕ ى ح ٢٘ٓٝكخُض ٗٚ ٓوض ٗخهٞحُ ٢حٗٝخهٞښ ٚى ،١ح ٝؿٞحړ ١ىح ؿٔ ِٙ٤پخی ط٤ٍٓٝ ٚږ ١حٝپ َٛ ٚهٔ٤ض چې ٗ ١ٝ ٢ٗٞى كِد حٓالٓ ٢پ ٚڅٓ ٞ٣ َ٤ظَ ٓ٤خٓ ٢ح ٝټ ِ٤ُ٘ٞځٞحک ډګَ طٍ ٚح ٝىحٗګ ،٢ه ٞى كِد حٓالٓ ٢پ ٚح٘ٓٝۍ َ١ك ٚح ٝى ىٝی پ ٚآٗيٞٗٝکې ُږ څ ٚطٞپ َ٤طَ ٓظَګ ٞک٤ي .ٙحٛ ٝـ ٚطٞپ َ٤پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ر ٞ٤َٜٗكٞځ ٞٗٞى ٗظ ٕٞح ٝىٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ پ ٚحړ ٙى ٛـٞې ګٗٞګ ىٍ٣ځ .ٝ ى پخٍُٔخٕ ٍثٓ ْ٤لظَّ هخٗ ٢ٗٞؿٞښظَ پ ٚىې َ١ك ٚکې ُږ څ ٚطـَ٤٤حص ٍحٗ ،٢ح ٝر٤خ ىح َ١ك ٚى پخٍُٔخٕ پٚ ؿٗٞډ ٙکې ٓطَف کړ ١ح ٝى ٞ٣ې ِٓٝ ٢ػ٤وې پ ٚطٞګ٣ ٚې طخث٤ي ح ٝط٣ٜٞذ کړٛ ،١ـ ٚپ ٚىې الٍ ٙکې ٓوِٚ ښکخٍ٣ي ،ٙح ٝىح َ١ك٣ ٚې ى پخٍُٔ خٕ پ ٚؿٗٞډ ٙکې ٣خى ٙکړِٛ. ٙظ ٚپ ٚپخٍُٔخٕ کې ٝ َ٤ٔٗٞ٣ک٤الٕ ىحٓې ٝٝچې ٛـٞی ؿٞښظَ پ ٚىې ٝپ٤ٛٞږې چې ى كِد حٓالٓ ٢ى ٤ٛجض ح ٝى ىُٝظ ٢کړ ٞ٣طَ ٓ٘ځ څٍٝ ٚحٕ ى ١؟ پ ٚىې حٓخّ ٝ ٙٞ٣ک َ٤پ ٚىې حړ ٙپٞښظ٘ې ٝ ْٛکړې چې ى پخٍُٔخٕ ٍثٓ ْ٤لظَّ ْٗٞ٣هخٍٗٝ ٢ٗٞط ٚځٞحد ٝٝح. ٚ٣ حٓظخىحٕ ىٝحړ ْٛ ٙپ ٚىې حٗي ٝچې كخالص ٛـٔې چې حٗګ ٍَ٤ک٤ي ٙپٓ ٚن ٗ ٚځٛ ،٢ـٞی َ٣ٝچې ىې طٚ حړط٤خ ى ٙچې حٓالٓ٠ٜٗ ٢ض رَ٤ط ٚحك٤خ ٗ ٢ح ٝىح کخٍ ٛـٝ ٚهض ٗٗٞی ىی چې كِد حٓالٓ ٢ح ٝى ىې ګٗٞي َٓ٘ حٗـ٘ َ٤كکٔظ٤خٍ ډګَ طٍ ٚحٝىحٗګُٓ . ٢خ پ ٚحٗي چې ٗٞ٣ ٚحُې ىې حٓظخىحٗ ، ٞرِکې ى حٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ى کړ ٞ٣پٍٞې حړٗٝي ٝټ ُٞٞهٞح ٝهپَ ځخٗٓ ٚٗٞل ٍٜٞګڼَٝ ،حکٔ٘ۍ ٣ې ُ٘ٓ ٚځ ٚطِِې ٝېٝ ،حک ح ٝحهظ٤خٍحص ٣ې ى رَ َٓٓ ،ٝٝ ٙـز ٝ ٍٞچې پ َٙٛ ٚؿٗٞډ ٙکې حٗـخُګَحٗ ٞط ٚپ ٚىٍٗښض هخ .٢ٗ َ٣ه ٞپ ٚځخٗګړ ٝؿٗٞډٝ کې ٣ې ى ُړ ٚٗ ٙهيحی هزَ ،ٝپ٤ٛ ٚڅ طٞګ ٚهخٗغ ٟٗٝ ،ٝ ٚؼې ىٍى ،ٝٝ ٢ُٝه ٞىىې ؿٞګ ٝٝ ٚٗ ْٛ ٚچې هپَ ځخٗ ٚٗٞى حٗـخُګَحٗ ٞپٓ ٚوخرَ کې ٝحهغ کړ . ١ى ٗٔٗٞې پ ٚطٞګ ٚى كِد ٝكيص َٓ٘ ښخؿِٓ ٢لون ى هپِٞ هزَ ٝپ ٙٞ٣ ٚځخی کې َ٣ٝٝچېٗٞٓ ،ږ ٗ ٚى كِد حٓالٓ َٙٓ ٢ىښٔ٘ َُٝ ٢ح ٍَٙٓٝ ٞٓ ٚٗ ٝىښٔ٘ ٢کړې ى،ٙ پ ٚىې حٓخّ ى ُٓٞې هزَ ٝط ٚحړط٤خ ٗ ٚٗ ْٛظٗٞٓ ،ٚږ پ ٚىې پَ ٚٓٝکې ٓظخٓې طَ څ٘ګ ٝالړ ،ٞ٣ه ٞىح ٓظ ِٚ٘ٓٗٞى ٙچې ٓٗٞږ ىىې ژٗٝي څو ٞ٣ ٚځَ ر٤خ ؿَ ٞٗٝط ،ٞٗ ٚىح ٗٗٞې ٗ ٚىٛ . ٙـٓ ٞ٣ ٚؼخٍ ٍٝکړ ح٣ٝ ٝې َ٣ٝچې ٍٝ ٙٞ٣ :ځې ى رې ٓ ْ٤طِ٤ل ُٚ ٕٞالٍې ٍحط ٞ٣ ٚچخ ُٗګ ٝٝح ،ٚٛځخٕ ٣ې ٍح ٚٗ ٝپ٤ژحٗيٓ ،خٍٝڅوٚ ٝپٞښظَ هٓ ٞوخرَ ُ ١ٍٞىٍٗٗ ٚخٗظ ٚه٘يح ٝکړٓ ، ٙخ ٝپ٤ژحٗي چې ٛـ ٚى كِد حٓٓ َ٤لظَّ كکٔظ٤خٍ ىیٗ ،ژىې څِ٣ٞښض ىه٤وې هزَې ٣ې ٍحَٓٝ ٙکړېٓ ،خ ى ٛـ َٙٓ ٚى هزٍَٓٝٝ ٝظ ٚىح ٟٓٞٞع ٓٔيٓظَُ٘ٔٔٝ ٢ کَُ ١طٛ ، ِٚ٣ٝٝ ٚـ ْٛ ٚكَ٤حٕ ٝچې كکٔظ٤خٍ ى ٙط ٚطِ٤ل ٕٞکړی ٛ .ٝـ َ٣ٝٝ ٚچې ُ٣َ٣ٝ ٙيّ چې ٓزخ
29
ر ٚحَٓ٣کخ٣خٕ ُٓخ ىک ٍٞىړې ٍح ٓخطې کړ ١چې ط ٚى كکٔظ٤خٍ َٓ ٙالٍ َُې ٓ .زخ ر٤خ ٔٛـ ٚکْ ُٗګ ٍح ٝٝح ٚٛهٓ ٞخ ٣ې طِ٤لٝ ٕٞحٗ ٚهٔض . ک ٚڅ ْٛ ٚىحٓې ٓؼِ٤ٓٞي ٙچې ٓلظَّ ٓلون َٓ ٙچخ ټٞکې کړې ى ١ځک ٚكکٔظ٤خٍ ٗ ٚپ ٚهپِ ٚطِ٤لٕٞ حٓظؼٔخُ ١ٞح ٚٗ ٝهپِ ٞچَ٣ک ٢ګَٝپ ٞٗٞط ٚى ط٤لِ ٕٞى حٓظؼٔخٍ حؿخٍُٝ ٙکٛ ،١ٞـ ٚپ٤ُ ٙٞ٣ ٚک هپِ ٞټُٞٞ کٔخٗ ٞط ٚالٍ ښ ٚٗٝٞکړې چې ى طِ٤ل ٕٞى حٓظؼٔخٍ څو ٚځخٗٓ ٝ ٚٗٞخط . ٢ه ٞى ښخؿِٓ ٢لون هزَ ْٛ ٙىىهض ٝړ . ٙٝپ ٚىې حٓخّ ښخؿِٓ ٢لون َ٣ٝٝچې كخ ٚٗ َٟىی ٞ٣ځَ ر٤خ ى ؿَ ٞٗٝپ ُٞ٘ٔ ٚکې َٓګَىحٗٚ ٗپې ٓزخ کړ. ١ ى حٓظخى ٓ٤خف حٗي ٔٛخؿ ٚى کَُ ١ى حٗي َٓٗ ٞ٣ ٙخٗظٝ ٚحُی ىٍُٞىٛ ،ـ ٚىح َ٣ٝٝچې ٓٗٞږ طُ ٚږ ٝهض ٍحکړة طَ څ ٞى کَُ ،١حٓظخى ٍرخٗ ْٗٞ٣ ،٢هخٗ ،٢ٗٞؿَ٘حٍ ك ْ٤ٜحٝ َٙٓ .... ٝګ ٍّٞحٗٞٓ ٝږ ټ ٍٞپ ٚګډ ٙىىې َ١كې ى رلغ ُ ٚپخٍُٞ ٞ٣ ٙړ پٞړی ٤ٛجض ٝټخک ٞحٝر٤خ پَې هزَې ٝکړ. ٝ ه ٞى َُ٘ٔٔٝکَُ َٙٓ ١ىحهَ ١هزَ ٝح ٝى ژؿٍٗٞې پ٤ٓ ٢ِٓ ٚؼخم ى ٛـ ٚى حٗي ى حهٔظٍِٓٝٝ ٞظ ٚىكِد حٓالٓ٤ٛ ٢جض پ ٚګډ ٙپَ٣کړٝ ٙکړ ٙچې ىح ټ ٍٞحٗي ٚٗٝحٗ ٝظَ٣خص ر ٚى كِد حٓ َ٤ط ٍٝ ٚحٓظ ،١ٞطَ څ ٞى ٛـٚ ى پَ٣کړې ٍٓٝٝظ ٚى كِد حٓالٓ ٢ى حؿَحثٍٞٗ ٚ٤ح ى الٍښٍ ْٓ َٙٓ ٞٗٝٞحطِٗٞکی هيّ ٝحهٔظَ ٗ.٢ ٤ٛجض ى هپَ ٓلَ پ ٚىٍٝحٕ کې ىک ٞ٤ٍٗٞحړه ٞٗٞطَ څ٘ګ ى ر ٞ٤َٜٗحړه ْٛ َٙٓ ٞٗٞطل ٢ِ٤ٜکظ٘ ٚىٍُٞى ،ٙپ ٚىې حړ ٙى٤ٛجض ؿړٝپ ٚکخرَ کې ىِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى ٗٔخ٘٣ي ،ٙى حٍٝپخٗٞ٤ٛ ٢حى ٞٗٝى ٗٔخ٘٣ي ٙحٔٛ ٝيح ٍحُ ى كَحٗٔې ى ٓلَ٤ َٓ ٙى ٛـٞی پ ٚىكظَ ٞٗٝکې ٍٓٔ٤ُ ٢ي ٙکخط ٚىٍُٞىٍ ،ح ٝى ٓ٤ؼخم ى ټٓ ُٞٞطَف ٗٓ ٝٞخى ٝپ ٚحړ٣ ٙې ٍٝطٚ ٟٝخكض ح ٝڅَګ٘يٗٝې ٝکړې . ى ٓلَ پخِ٣ې: ٓٗٞږ ىىې ٓلَ څو ٚډَ٣ې ښې پخِ٣ې طَ الٓ ٚکړ ١چې ىُظ ٢٣ ٚى هپِ٣ ٞخ ى ىحٗظ ٞٗٞڅو ٚپُ٘ ٚډ ٙطٞګٞ٣ ٚ څٞکَښې ُ٤کْ : -1پ٤ٓ ٚخٓ ٢ح ٝټ ِٙ٤ُ٘ٞرَه ٚکې : ى كِد حٓالٓ ٢ىؿ٤ٛ ٚجض ى ُ٣خص ٗٔ َ٤ک٤ٓ ٞ٤ٍٗٞخٓ ٢حٓ ٝيٗ ٢کړ ٞ٣ى طخٝىَٛ ٙکِ٢َٓٓ ٙن ٗ َٛ . ٞچخط ٞٓ ٚچې ى کظِ ُٚ ٞپخٍ ٢ِ٣ٝ ٙپ ٚپَحه ٚټ٘ډ٣ ٙې ِٓ٘ ،ٞ٣ ٢حَ٤ٔٗ ٞ٣ ٝ ٗ ٍٝٞر٤خ پ ٚډ َٙ٣ػالهٗٞٓ ُٚ ٚږ َٙٓ ٙى کظِ ُٚ ٞپخٍ ٝ ٙهض ؿٞښظی ح ٝىکظِ ٞپٝ ٚهض کې ٓ ٞى ٓ٤ؼخم پ ٚحړ ٍَٙٓٝ ٙرلغ کړی ح ٝىح رلغ ٣ې ډ َ٣ښ ٚحهٔظې .ى پخٍُٔخٕ َ٤ٔٗ ٞ٣ؿړٗٞٓ ُٚ ْٛ ٝږ َٙٓ ٙپ ٚىې رلؼ ٞٗٞکې رَه ٚحهٔظی. پ ٚىُٝظ ٢کړ ٞ٣کې ى ُٞ٤ٗ ٚٗ َُ٘ٔٔٝې ىٛـ ٚى ُٓٞړٓ ١ؼخٓ ٕٝخٍٗخٍ ٓلٔي هٔ ْ٤ك ،ْ٤ٜى ٢ُٔٝؿَګې ى ٍثٓ ْ٤لٔي ْٗٞ٣هخٗ ،٢ٗٞح ٝى َٓ٘حٗ ٞى ؿَګې ىٍث ْ٤كَ٠ص ٤ٛذ ٛزـض هللا ٓـيى ١پٍٞې ټٞ٣ ٚٗ ُٞٞحُې پ ٚپَحه ٚټ٘ډٗٞٓ ُٚ ٙږ َٓ ٙهزَې کړې رِکې ټ ٢ٍٔٓ ٍٞچٞکخټَُ َٙٓ ٙٞ٣ ُٚ ْٛ ٢٣ ٚٗٞې کړ ١ح ٝى هپُِ ٞړ ٞٗٝهٞحُٗٞٓ ُٚ ٢٣ ٚږٙ َٓ ٙکړې .ح ٝحٕ طَ ىې چې ٓلٔي ْٗٞ٣هخٗ ٢ٗٞىح ٓٔجِ ٚپ ٚپخٍُٔخٕ کې ْٛپ٢ٍٔٓ ٚ طٞګٓ ٚطَف کړ. ٙ ى رٞ٤ٛ ٞ٤َٜٗحى ٞٗٝى ى٣پِٓٞخطخٗ ٞىُچٔپ ْٛ ٢ډ٣ُ َٙ٣خط .ٙٝ ٚطَ ټُٓٞ ُٞٞړی حَٓ٣کخ٣خٗ ٞؿٞښظَىې ٤ٛجض َٓ ،٢٘٣ٝٝ ٙه ٞى پ٘ظخګ ٕٞى َٓ٘ ٍحرَګ٤ټ ر٤خٕ ى ٛـٞی ُ٤يٗٗ ٚخط ٝ ٚؿ.ٍُُٚٝٞ ى ر ٞ٤َٜٗى٣پِٓٞخطخٗ ٞډ ْٜٓ َ٣کٔخٕ ُک ٚى حٍٝپخ ى حطلخى٣ې َٓ٘ ،ى ٗٞ٣خٓخ َٓ٘ ،ى كَحٗٔې ٓلَ٤ى پخکٔظخٕ ٓل َ٤حٛ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٝـٞی چې پٓ ٚوظِلٍ ٞٗٞٓٞٗ ٞحؿِ ٢ح ٝى ٤ٛجض َٓ٣ ٙې ىىې ٓ٤ؼخم پ ٚحړ ٙهزَې کړې ح ٝىې ٓ٤ؼخم ط ٚى ػِٔ ٢رڼې ى ٍٝک ُٞٞپ٤ٓ ٚکخٗ٣ ِّ٤ې ى ٤ٛجض َٓ ٙطلَٓ ٢ِ٤ٜکې کړې ى. ١ -2پٓ ٚطزٞػخط ٢رَه ٚکې : ک ٚڅ٤ٛ ْٛ ٚجض پُٓٞ ٚړٍٝ ٞ٣ځ ٞکې ى حٓ٘٤ظٓ ٢ظ ِٝٗٞح ٝى ځ ٞ٘٤ىٓٝظخٗ ٞپ ٍٝٞ٘ٓ ٚپٚحٓخّ هپَ ځخٕ ،ى َُ٘ٔٔٝکَُ َٙٓ ١ى ُ٤يُ ٞطَ ٓو ، ٚى ٓطزٞػخط ٞڅوَُ ٚې ٓخط ،ٚهٞ ر٤خ کِ ٚچې ى ښخؿِ ٢کَُ َٙٓ ١ى ٤ٛجض ُ٤يٗ ٙٞٗٝ ٚح ٝپ ٚىې حړ ٞٓ ٙطَې پٞښظ٘ٝ ٚکړٙ ٗٛ ٞـ ٚپ ٚډ َ٣حهال َ٣ٝٝ َٙٓ ٙچې طخٓې کٞالی ٗت ىح ٓ٤ؼخم ى ٓطزٞػخطٓ َٙٓ ٞطَف کړة .کِ ٚچې ټٗٞٓ ُٚ ٞ٤ٍ٘ٓ ِٝ٤ُ٘ٞږ َٙٓ ٙحړ٣کې ُٞ٤ٗ ٝې ٗ ٞپُٓٞ ٚړٝ ٞ٣هظ ٞکې ٓ(ٞى حٓ٘٤ظٓ ٢ظ ِٝٗٞى پٗ ٚظَ کې ٗ ُٞٞ٤پ ٚحٓخّ ) پ ٚرې ٗ ٚٓٞطٞګ ٚهپَ حٛيحف طَ٘٣ق ک، ٍٞ
30
هٍٓٝٝ ٞظ ٚر٤خ پُ ٚؿَى ٙډګَ طٍ ٚح ٝٝطِ . ٞى ٞ٤ٛحى ټٓ ُٞٞطزٞػخطٗٞٓ ُٚ ٞږ َٙٓ ٙحٝږٙ پ ٚحٝږ ٙىح پَٓ ٚٓٝوظ ٚرٞطِ. ٚ ى ؿَرٞ٤ٛ ٢حىٓ ٞٗٝطزٞػخط ْٛ ٞىح ٓٔجِ ٚپ ٚډ َٙ٣ىُچٔپۍ َٓ ٙطؼو٤ز ،ُٚٞک ٚڅ ْٛ ٚپٚهپِ ٚؿَر٤ُ ٢کٞحالٗ ٞر ٚڅ٘ٓ ٚلٗ ٢وخ٤ُ ْٛ ١کَ .ى ٔٛيې ُ٤ک٘ ٞپ ٚحٓخّ ى كِد حٓالٓ٢ ُ ٚحړه ٚىؿ َ١ ٚك٤ٓ ١ٞٗ ٚؼخم ٞ٣ر ٖ٤حُِِٔ ٢رڼ ٚهپِ ٚکړ ٙح ٝټٗ ُٚٞړۍ ٣ې ىحكـخٗٔظخٕ ى ٓٔجِې ىٓ٤خٓې كَ پٓ ٍُٞ ٚظٞؿ ٚکړ. ٙ -3پ ُْٝ ٚکې : ى ٛـ ٞطِ٤ل ٢ٗٞحړ٣ک ٞح٣ ٝخ ى هِک ٞى طګ ٍحطګ څو ٚچې ٓٗٞږ ط ٚک ّٞهزٍَ ٚٗٝح ٍٓ٤يٍ،ح٣ ٝخ ى َُې ٝال٣خط ٞڅو ٚچې کٍٝٝ ٞٓٞڼ ٞحړ٣کې ُٗٞ٤ې ټ ُٞٞىىې هزَ ٍح کخ ٙٝچې ى كِد حٓالٓ٤ٛ ٢جض ٗٞ٣ ٚحُې ىكِد حٓالٓ ٢پ ٚکړ ٞ٣کې رِکې ى ُْٝپ ٚټ ُٞٞپَګ٘ ٞکې ٞٗ ٞ٣ې ٍٝف ٍح پخٍُٝې ىې .پوپِ ٚپ ٚکخرَ کې ى ؿٓٞخط ٞٗٞحٓخٓخٗ ٞپ ٚهپِ ٞهطز ٞکې ىح ٓٔجِٓ ٚطَف کړې ،ىٝی پٛ ٚـ٘٣ٝ ٞخٝکې چې ٓٗٞږ رَ٤ط ٚى طِ ٢ٗٞ٣ِ٣ٞڅپ ُٚ ٞالٍې ح٣ٍٝيې ،پ ٚکِک ٚىىُٝض ٗ ٚؿٞښظَ چې ى كِد حٓالٓ ٢ىح َ١ك ٢٘ٓٝ ٚح ٝى ر٢َٜٗ حٗـخٍ ٗ ٚى ځخٕ ى هال٤ٛي ُٚ ٝپخٍٔٛ ٙيح ح ٢ُٞٛالٍ هپِ ٚکړ . ١پٝ ٚال٣خط ٞح٣ ٝخ پ ٚهپِ ٚپٚ کخرَ کې چې ى كِد حٓالٓ ٢حړٗٝي ؿَ٤ىُٝظ ٢ؿړ ١پ ٙٞ٣ ٚرٜخٗ ٚح٣ ٝخ رِ ٚرٜخٗ ٚچپ ٚهُٚٞ پَحطٛ ٝٝ ٚـٞی ٓ ْٛظلَک ٗ ٍٞح ٝپ ٚډ َٙ٣هٞښۍ َٓ ٙر٣ ٚې َ٣ٝچې « حٗٞٓ ّٝږ ٞ٣ ځَ ر٤خ حكظوخٍ ک ٝٞچې ٝٝحٗٞٓ ٞ٣ږ ى كِد حٓالٓ ٢ؿړی ،» ٞ٣ه ٞپ ٚډَٗ٣خهٞحُۍ َٓ ٙرخ٣ي ٝٝح ْ٣چې ىكِد ډ َ٣ؿښظِې حٝپوٞحٗې كؼخٍ ؿړې حٓظخى ػزيحَُكٖٔ چې ىِ٘ٔٛي څو٣ ٚی ُٚ ٓٗٞږ َٙٓ ٙپ ٚطِ٤ل ٕٞهزَې ٝکړې حٝىهپٍِ ٞحطِٝ ٞػي٣ ٙی ٝکړ ٙپٔٛ ٚخؿٓ ٚزخ ى ٗخٓؼِٞٓٞ کٔخُٗ ٞوٞح پٜٗ ٚخىص ٤ٍٓٝي. ى ح رخ٣يډحګ ِٙ٤کړّ چې ى ٤ٛجض ى ٗظ ٕٞپٝ ٚهض کې ِٛظ ٚپ ٚحٗټَ کخٗټ٘٘ټخٍ ٞٛټَ کې ى ٝال٣ظ ٝٞٗ ٢ټخکَ!! ٍٗٞحګخٗ ٞىٍې ٍٝځ٘٘ٔ٤ٓ ٢خٍ ؿَ٣خٕ ىٍُٞى .پ ٚىٝی کې ډَ٣ک٢ ىحٓې ؿړ ٝٝ ١چې ٛـٞی ى كِد حٓالٓ ٢ؿړ٣ظٞد ىٍُٞى ،ک ٚڅُٗٞٓ ْٛ ٚږ پ٤ژٗيګِ١ٞ ٍَٙٓٝکٔ ٙٝ ٚهٛ ٞـٞی ٓٗٞږ ى َُې څو ٚپ٤ژٗيُٛ ،ٞـٞی ر ٚډٝ َ٣هض ُٗٞٓ ٚږَٙٓ ٙ پٓ ٚوظِلٔٓ ٞخ ِٞ٣هزَې کُٞې ح ٝىىې َ١كې پ ٚحړ٣ ٙې ح ْٛٝى ٤ٛجض ى ٗظ ٕٞپ ٚحړ٣ ٙې هپِ ٚهٞښ ٢ښٗٞٓ ،ُٚٝٞږ ط٣ ٚې ډحډ ٍحکخ ٙٝرِکې رِ٘٣ ٚې ٍحک ُٚٞچې کٝ ٚال٣خط ٞطٓ ٚلَ ٝکړ ٝحِٛ ٝظ ٚى ٛـٞی ى ٍٗٞحګخٗ ،ٞػِٔخ ٝٝحٓ ٝو َٙٓ ٍٝٞپ ٚىې َ١ك ٚرخٗيې رلغ ٝکړٝ ... حُلٔيهللُٗٞٓ ،ږ ى ٤ٛجض ٗظ ، ٕٞپُ ٚؿَى ٙح ٝرې ُ ٚکٓٞې َ٣ٝې هپَ ىٍ٣ځ حػالٗخ ،ٙٝپٚ طِ ٢ٗٞ٣ِ٣ٞحٍ ٝحى ٢٣ٞ٣رلؼ ٞٗٞکې پ ٚپ ٍٙٞؿَثض ٍَٓٝ ٙګډ٣يٍِٛ.....،ظ ٚپٞ٤ٛ ٚحى حُْٝ ٝ کې ٣ې ى كِد حٓالٓ ٢ىٍ٣ځ ٗ ْٛ ٍٞپٍٞط ٚکړی ،ح...ٝى ٤ٓ َ٤ٔٗ ٞ٣خٓض پٛٞخٗ ٞحٝ ُ٤کٞحالٗ ٞپ ٚآٗي ک ٚچَ٤ې پ ٚىې ٝهض کې پ ٚټُٞټخک٘ ٞکې كِد ګډ ٕٝىٍُٞىحی ح ٝرَه٣ ٚې پ ٚکې حهٔظِی ٗٗٞٗ ٞې ٙٝچې كِد حٓالٓ ٢ر ٚطَ َٛرَ چخ ح ٝرَ ګٗٞي ډَ٣ې ٍح٣ې طَ الٓ ٚکړې ٝحی...، پ ٚحهظٜخى ١رَه ٚکې :ى ٛـٍ ٞحپٍٝٞڼٓ ُٚ ٞوې چې ى َ٤ٔٗٞ٣طـخٍحٗ ٞحٓ ٝخٍک٤ټ ُٚ ٞٗٞهٞح ٤ٛجض طٍ ٚح ٍٓ٤يٍ، پ ٚکې َ٣ٝک٤ي ٙچې ىىې ٤ٛجض پٍ ٚح طِ َٙٓ ٞى حكـخٗ ٞ٤حٍُښض ُ٣خص ٗٞی ،پُٞې هٔ٤ظٞٗٞ حٓظلکخّ ٓٗٞيُی ،ى ځٔک ٞح ٝکٍٝٞڼ ٞهٔ٤ظ ٚٗٞپٍٞط ٚطِِ ٢ح ٝى پخٗګ ٚحچٗٞک ٞكِٛٞې ُ٣خطې ٗٞی ،ټ ٍٞپ ٚىې كکَ کې ى ١چې ى كِد حٓالٓ ٢ى ُٓٞې ى پ٤خّ ٓؼ٘ی پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ُٓٞې ى رَ٤طٍ ٚح ٓظ٘٤ي ُٚ ٝپخٍ ٙالٍٞٛ ٙحٍ ٍٝى...... ١ ٣خىٓ : ٚٗٝخ ىُظ ٚى ٛـ٤ٓ ٞخٓ ٢رلؼ٣ ٞٗٞخى ٚٗٝچې ُٓٗٞږ ى ٤ٛجض ح ٝى ٓوظِل ٞحړه ٞٗٞطَ ٓ٘ځ ٗٞې ،پ ٚىې هخ ٚٗ َ١ى ٙکړې چې پٍ ٚحطِٗٞکې کې ى كِد حٓالٓ ٢ى٤ٛجض ح ٝى ٍٗٝٞ حړٗٝي ٝحړه ٞٗٞطَ ٓ٘ځ ىهزَ ٝى پ٤الٓی ُ ٚپخٍٓ ٙظِٗٞې ٍح ٚٗ ٝټٞک. ١ٞ
31
ى ْ٣ٝكَٜ ى ُٓٞې ح ٝحٖٓ ُ ٚپخٍ ٙى كِد حٓالِٓٛ ٢ې ځِې: ى حَٓ٣کخ ،َُ٘ٔٔٝ ٢٣ؿٍٞؽ ډرِ ٞ٤ر ،ٕٞىٍژ ْ٣ى پخی ط٤ٍٓ ٚي ٝحِٛ ٝظ ٚپ ٚحَٓ٣کخ کې ى ىٞٔ٣کَحص ګٗٞي ى ٗ َُ٘ٔٔٝ ١ٞرخٍک كٔ ٖ٤حٝرخٓخ ى رَ٣خ ٝحٝى ٛـ ٚى څَګ٘يٗ ٝؼخٍ ٞٗٝح ٝپٗ ٚړۍ کې ى ُٓٞې ح ٝحٖٓ ى څو٣ُ ٚخطٗٞ٘٘ٗ ٞک ٞىحٓې ٝحٗګ َُٚ٤چې ٗٞٓٞړی ر ٚى حٓظلکخّ ُ ٚپخٍ ٙى ٛـ ٚى ُٓٞړٗ٘٣ٝ ٞ٤خٝ حكـخٗٔظخٕ حٝػَحم پ ٚڅ َ٤ى ٞ٤ٛحى ٞٗٝپ ٚحړ ،ٙچې ٔٛيح ح ّٝطَ حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٢حٗـخٍ الٗيې ى ١ح ٝىىې ٞ٤ٛحى ٞٗٝرې ګ٘خ ٙحٓ ٝظِ ّٞښخٍ٣خٕ ٍٝ َٙٛځ ىىٝی ى( ر) ۷ٕ ٢رٔخٍى حُٞطک ٞح ٝړٗيِ٤ٓ ٝح ِٞ٣هَرخٗ ٢ک٤ږ١ ح ٝپُٔ ٚګ ٍُٙ ٞٗٞکٞچ٘٤خٗ ،ٞښځ ٞح َٝٗ ٝپ ٚکې طَ ح ٚٓٝپٍٞې هپَ ژٗٝي ُ ٚالٍٓٝ ٚکړی ،هپِٓ ٚظَحط٤ژ١ ى پخی ټکې ک٤ښٞىٍ ٗ. ٢ طزي ِٚ٣کړ ،١طَ څ ٞىؿ ٞػخّ ٝژٗ ٞطٚ حَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝ ٢٣حٝرخٓخ پ ٚهپِ ٚحػالٕ کړې ٓظَحط٤ژۍ کې ٝ ٢ِ٣ٝچې : « ػا چې ػ ٔړۍ ٌٗ ِنٍّبٔبٔ ٛمـٖ ثٗ ػ ثـاثـۍ اِ ٚتمبثً اصتـاَ پـ ثٕ١بػ ٔ ٞٛا ٚتبفٖ ؿٚاثػ رٛړ.َٚ ػا چې ػ ٩٠٠٢کبي تـ پب ٜثٗ ػ گٛأتبٔبِ ٛفٔؼاْ ثٕؼ.َٚػ ٔړٛ٠اي آِ ٌپبؿٖ ثٗ ثيپړ کٛښښ ک.َٛ ٌٗ افغبٔنتبْ ا ٚػـاق څغٗ ثٗ عپً ػنکـ ٞلطؼبت ثبمُ». ع ٌٗٛػغٗ ٚػؼ ٚڅغٗ ال تـاٚمٗ ٠ې ٔ ُ٘ ٖٛ٠ؼٖ ػٍّ ٟىٛې .ػ غـث ٟىٕٔٛک ٛپٗ أؼ اٚثبِب ػ عپٍ ٛپٛځ ٟاٚ امتغجبؿات ٟکړٌ ٛ٠غٛا تـ مغت فيبؿ الٔؼې ٖٚا ٚػ ،ٜپٗ ّ٘ؼې امبك ٗٔ ٚتٛأ١ؼ عپٍې کړې ٚػؼې پٛؿٖ کړ)۸( » .ٞ ىرخٍک حٝرخٓخ ىٔٛيې پخُ ٞٔ٤ى حػالٕ پخِ٣ې ٝې چې ى ٗخٍٝې كکٓٞض ، ْٛپٗ ٚړۍ کې ى حٖٓ ٝحٓخٕ ى ټ٘٤ګښض ُ ٚپخٍ ،ٙىٛـ ٚپخُٓٝ ٢ٔ٤ظخ ِٚ٣ح ٝپَط ُٚ ٚځ٘ډ٣ ٙې ى ٗٞرَ ى ُٓٞې ؿخٍٝ ِٙ٣کړ. ٙ ى ر ٕٞى كکٓٞض ٝژٗٝک ٞح ٝحٓظؼٔخٍٓ ١ظَحط٤ژ ٞ٣ى حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٞٗٝطَ ٓ٘ځ ډُ َ٣ړ ٙريحٝی ٍحپ٤يح کړې ،ٝټٛ ُٞٞـٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝچې طخُ ٙطخُ٣ ٙې ى حٍٝپخ ٢٣حٓظؼٔخٍ څو ٚهالٗٞٓ ٕٞٛيُی ،ٝک ٚڅْٛ ٚ ىىې ٞ٤ٛحى ُٚٗٞٔٝ ٞٗٝى ٔٛيې حٓظؼٔخٍٞ٤ٛ ١حى ٞٗٝپ ٚالٓٞى ٜٗذ کړٍ ٗ ٝٞپخىٗخ٣ ٢ٛخ ؿٔ١ٍٜٞ ى٣کظخطٍ ١ٍٞژ ٞٗٞٔ٣طَ ٍٓٞ٤ې الٗيې ٗپې ٓزخ ک ،١ ٞر٤خ ْٛى هپِې ىؿې ٗٔز ٢حُحىۍ پ ٚحړ ٙپ َٙ٣ٝ ٚکې ٣ُٞٝيٍ .ځک ٚحَٓ٣کخ ؿٞښظَ ح ٝؿٞحړ ١ىهپَ ٗٗ ١ٞظخّ ( ) New World Orderپ ٚحٓخّ ىؿ ٚحٓظؼٔخٍ طٚ پٞٗ ٚې رڼ ٚىٝحّ ٍٝکړ ١ح ٝپَې٘ږى ١چې ى ىؿ ٞحٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ُٚٗٞٔٝٞٗٝهپِٓ ٚخ ٙى حُحىۍ پ ٚهٞږٞٛ ٙح کې ٝحهِ. ٢ حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٞٗٝط ٚپٗ ٚړۍ کې ٞ٣ډٓ َ٣ظَ حٓظ٤خُ ٍٝپ ٚرَه ٚىی حٛٝـ ٚىح چې ى ٗړۍ طَ ټ ُٞٞحٍُښظ٘خکٚ حٓٝظَٗ ٙظٔ٘ ٢ى ځٔک٘ َٞٓ٣ُ ٞ٤پ ٚرڼ ٚکې پيې ٞ٤ٛحى ٝکې پَط ٚى ،ٙح ٝؿَرٗ ٢ړۍ چې ټُٞې ٓظَګې ٣ې ىٔٛيې ٞ٤ٛحى ٞٗٝپ ٚرَ٤طٔٓ ٚظؼَٔ ٙک ُٞٞکې ټٓٞزِې ،ؿٞحړ ١ىؿٓ ٚظَې َُٓ٣ې رَ٤ط ٚپ ٞ٣ ٚډٞ٣ ٚٗ ٍٝ ډ ٍٝپ ٚهپُِٝ ٚک ٚکې ٍحٝړ . ١ىحَٓ٣کخ ٓظَحط٤ژ ١ح ٝپخُٔٛ ٢ٔ٤يحډٞٓ ٍٝهې َُ ١چې طَ َٛڅُٓٞ ٚړی ٣ې پ ٚػَحم کې ىٛـٍ ٚژٛ َُ٘ٔٔٝ ْ٣يحّ كٔ ٖ٤ط ٖ٤ٗ ٚرَ٤ؽ ٍ ٝپخ ٙٝحٛ ٝـ٣ ٚې ىې ط ٚحړ کړ چې پَ ک٣ٞټ َ٣ؿَ ٝکړ ١ح ٝطَ هپِې ُٝکې الٗيې ٣ې ٍحٝړ ،١ى ٛـې طَ ٓو٣ ٚې ى حَ٣حٕ ى ٍٗ ١ٞژ ْ٣پ ٚهالف ٔٛيحٓې هيّ پٍٞط ٚکړ ح ٝى ػَحم َٓ٣ ٙې پ ٚىحهِٗ ٢ښظ ٞکې ٍح ٗٝـخړ ،ٙچې پُ ٚک ٞٗٞحٗٔخٗخٕ ٣ې پ ٚکې ى ح ٍٝپُٔ ٚز ٞکې ٣ٍٝظ ٚکړٍ .ى ٔٛيؿ ٞىٓ ٞٔ٤پ ٚپخ ِٞ٣کې ػَحم هپِ ٚهپِٞحک ُٚ ٢الٍٓٝ ٚکړ ٙح٤ٗ ٝؾ پٚ ٗ٤ـ ٚطَ حَٓ٣کخ ٢٣حٓظؼٔخٍ الٗيې ٍحؿی ،پوپِ ٚى حَٓ٣کخ ىکخٗګَّ ٙٞ٣ؿړې ( ٍحٕ پخٝ ) ٍٝح ٢٣چې ٞٓ«:ږ ى ٔ ُ ٔ۳۳کخٍ پ ٚؿ٘ ١ٍٞکی پ٘ٓ ٚځ٘ ٢هظ٤ځ کی ى ػَحه ٢ى٣کظخطٛ ٍٞيحّ كٔ ٖ٤پَ ٟي ،چې ى ػَحم ـ حَ٣حٕ ى ؿګړې پَ ٜٓخٍ ُٓٞږ ِٓګَی ،ٝؿګړې طٍٝ ٚؿِ .ٞى ک٣ٞټ ح ٝػَحم طَ ٓ٘ځ َٓكي ١کړک٤چ ٛـٜٓ ٚخٍ پ٤ښ ٗٞ چی ُٓٞږ هخٍؿُٝ ٚحٍص ى ٛيحّ ٗٞٓٞړَ٣ ١ؿَ ط ٖ٤ٗ ٚڅَحؽ ُٝګخ)۳( » .... ٙٝ ٔٛيح ٍحُ ىک٣ٞټ ى ؿګړې پٝ ٚهض کې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپَ ٓؼٞى ١ػَرٔظخٕ َ٣ؿَ ٝکړ حٝپٛ ٚـٞ٤ٛ ٚحى کې ٣ې ،پٚ ىې ٗ ّٞچې ٓؼٞى ١ػَ رٔظخٕ ٔٛيح ح ّٝىػَحم طَ ګٞحښ الٗيې ىی ،پ ٍُٝ ٚهپَ پٞځ ٚٗٞځخی پ ٚځخی کړٍ ،ىىې طَ څ٘ګ ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ ُ ٚكٔخَٓٗ ٞح٣ط ٞڅو ٚپ ٚګټې حهٔظِ َٙٓ ٞپ ٚىؿ ٚؿ٘ګ ځپِې ٞ٤ٛحى رخٗيې ْٛى ُٝکې کٛ ُٞٞڅ ٚحٛ ٝخٗي پ َ٤کړ ،طَ څ ٞى حكـخٗٔظخٕ پ ٚځٔک٘ َٞٓ٣ُ ٞ٤رخٗيې ى ُٝکې طَ څ٘ګ ى َٓکِ ١حٓ٤خ ى ٞ٤ٛحى ٞٗٝپٗ ٚظُٔ٘ ْٛ ٞ٤يې الٍې هپُِٝ ٚک ٚکِک ٚکړ . ١ى حكـخٗٔظخٕ ى حٗـخٍ ُ ٚپخٍ٣ ٙې ٗو٘ٚ ط٤خٍ ٙکړ ٙح ٝرخالهَ ٙى ٕٔٓٓ ُ کخٍ ى حکظٞرَ پ ٚح٣ ٚٓٝٝې ،ى ٔٛيې کخٍ پ٣ٞ٤ٗ ٚخٍک ى ٓپظٔزَ ى ُٔٔٞ٣ې ى رَ٣ي ٞٗٝپ ٚرٜخٗ ،ٚپ ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى هپَ ُ ٍٝحُٓ٤ښض کړ. حَٓ٣کخ٣خٗ ٞىح پظ٤ېِې ٙٝچې حكـخٗٔظخٕ ر ٚىپښ ٞالٗيې ک ، ١ٞح ٝىىې ٓٞه ٞى طَالٓ ٚک ُٚ ُٞٞپخٍ٣ ٙې پ ٚڅَګ٘ي ٙطٞګ ٚډٓ َ٣ظَ طزِ٤ـخص پ َ٤کړ. ٝ ١
32
ى كِد حٓالٓ ٢حٓ َ٤حٗـ٘ َ٤ګِزي ٖ٣كکٔظ٤خٍ ،چې ٛـٝ ٚهض پ ٚحَ٣حٕ کې حٓظٞګٖ ،ٝى حَٓ٣کخ ى ٗظخٓ٢ ٓيحهِې ٗٓ ٚوظ ٚى حَٓ٣کخی طِٗٞ٣ِ٣ٞې ٗزکې (ٓ ٢حٕ حٕ) َٓ ٙپَٓ ٙٞ٣ ٚک ٚکې َ٣ٝٝچې : « فٖ اِـ٠کب٠بٔ ٛتٗ تٛص ٗ١ک َٛچې ػػامې اىتجبٖ ِـتکت ٔٗ ى .ٟاٚپٗ افغبٔنتبْ کې ػ پغٛأٟ ىٛؿ ٞٚاتضبػ ٔبکبِٗ تزـثٗ تکـاؿ ٔٗ کړ ،ٞا ٚپٗ افغبٔنتبْ ػې ػصٍّې څغٗ ډٖ ډٖ ٚکړ . ٞع ٛکٗ چ١ـې ٘غٛی غٛاړ ٞعبِغب پٗ افغبٔنتبْ صٍّٗ ٚکړ ٛٔ ٞپٗ ٘غٗ صٛؿت کې ثٗ افغبٔبْ ػ عپً ٘ٛ١اػ ػ ٌ٠ٛيت ٌ٠ٛيت ػػفبع څغٗ ثٍٗ الؿ ٌ ٗٔ ٚـ . ٞافغبٔبْ ثٗ ِزجٛؿ ٞٚػ عپً ٘ٛ١اػ ػفبع ٚکړ ٞا ٚفٖ ثٗ ُ٘ ػ عپٍٛ عٍک ٛتـ څٕګ ٚػؿ٠ږَ ا ٚػ عپً ٘ٛ١اػ ػفبع ثٗ ٚکړَ ». ٘غٗ ػػې پٛښتٕې پٗ ځٛاة کې چې :ا٠ب فکـ کٛئ چې صقة امالِ ٟثٗ پٗ رٕګ کې ٚؿګډ ى ٟ؟ : ً٠ٚٚ «ِٔٛږ ػ اِـ٠کب پـ عالف رٕګ تٗ ٔٗ ځ ،ٛػ رٕګ پٛښتٕٗ ِطـس ٔٗ ػٖ ،ػ افغبٔنتبْ ٔٗ ػػفبع پٛښتٕٗ ِطـس ػٖ ِٔٛ .ږ ثٗ ػ افغبٔنتبْ ػ ٘ـ ٚګړ ٞتـ څٕګ ٚػؿ٠ږ ٚا ٚػ عپً ٘ٛ١اػ ػ ٌ٠ٛيت ٌ٠ٛيت ٔٗ ثٗ ػفبع ٚکړ. ٚ اٚپـتٗ ٌٗ ىکٗ ثٗ ػ عپٍې عبٚؿې ٔٗ ػفبع ٚکړ ٚا ٚپٗ ػې کې ٘١څ ػ ىک ځبی ٔٗ ىتٗ ،ا ٚػػې پـتٗ ثٍٗ چبؿٖ ُ٘ ٔٗ ٌـ١٘ .ٚڅٛک ػې ػا ګِٛبْ ٔٗ ک ٞٛچې افغبٔبْ ثٗ ػ ث١ـ ٟٔٚتزبٚف پٗ ِمبثً کې ػ عپً ػغٗ ټٛي ٠ٚبړٌ ٟتبؿ٠ظ مـٖ ثې تفبٚتٗ پبتٗ ى ،ٟا٠ٚب ثٗ ػ ٘غٗ چب ِالتړ ٚکړ ٞچې پـعپً ٘ٛ١اػ ث١ـ ٟٔٚتزبٚف تٗ ٌج١ک ٚا» ....ٟ٠ ػامې ػ صقة امالِِ ٟيـ پـ افغبٔنتبْ ثبٔؼې ػاِـ٠کب٠بٔ ٛػ ٠ـغً تـ ِغٗ پٗ عپً ٛ٠ثً ث١بْ کې :ً٠ٚٚ « اِـ٠ىب ٟ٠چبؿٚاو ٛتٗ تٛص ٗ١و َٛچ ٟػ ىٛؿ ٞٚځٛاؤ ٛٔٛبوبِٗ تزـثٗ ِٗ تىـاؿٚئ .افغبٔنتبْ تٗ ٕٔٛتً آمبْ ػ ٞعٚ ٛتً تـې ګـاْ .ػٌتٗ ډېـ ٚعپً مـ ٗٔٚعٛړٌ ،ٟډېـ پٗ ٘نه مـ ؿاغٍ ٟع ٛپٗ ټ١ټ ٛمتـګٚ ٛتٍ،ٟ وٗ ٌٗ عپً ػښّٓ ٔٗ غچ اعٍئ ٌٗ افغبٔنتبْ ٔٗ ثٙـ ئې ٚاعٍئ». ّ٘ؼا ؿاف ػ صقة امالِ ٟاِ١ـ پـ افغبٔنتبْ ثبٔؼې ػ اِـ٠کب٠بٔ ٛػ ِؼاعٍې تـ ِغٗ ػ ٍِګـٍِ ٚت ٛٔٛػ ٘غٗ ٚعت مـِٕي ٟکٛف ٟأبْ تٗ ٛ٠اٚږٚػ ِکتٛة ٌ١کٍی چې ػ صقة امالِ ٟػػؿ٠ځ ػ څـګٕؼ ٌٛٚپٗ عبغـ ٠ې ِٔٛږ ػٌتٗ ٖٛ٠ثـعٗ ؿا اعٍ: ٛ ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى َٓٓ٘٘ ٢کٞك ٢حٗخٕ پ٤ُ ّٞٗ ٚک : ى ِٓګَِٓٝظٓ ٢َ٘٘ٓٓ ٞٗٞلظَّ کٞك ٢حٗخٕ ! ُٓٗٞږ ٔ٤ٔٛخٗ ٚحكظَحٓخ ص ٘ٓ ٝت. ى ٓٔ٤ې حٝحكـخٗٔظخٕ ى كٔخٓ ٞكخالط ٞپ ٚحړُٞ٣ ٙړ ٓطخُذ َُّ چې ُ ٚطخٓې َٓ٣ ٙې ٓطَف ک ٍٞحړ ٖ٣حٝ ګټ ٍٞګڼْ . كِٔٝ ٚکړ ،١ح ٝى ٗړٞ٣حُې ټُ٘ٞې ؿٞښظ٘ې ط ٚچې ،ى رَ ؿ٘ګ ى حٍٝ حَٓ٣کخ ٞٛډ کړی چې ُٓخ پَ ٞ٤ٛحى پ ٚٗ ٚرِ٤ي ٝطخک٤ي ک٤ٛ ،١ٞڅ حػظ٘خ ٗ ٚکٔٛ( .١ٞيح ٍحُ) ى حَٓ٣کخ ٣خٗ ٞحٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى ٗ٣ٞ٤خٍک ى ح٤ٓٝيٗٝک ٞؿٞښظ٘ې ط ٚچې پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ىكِٔې ح ٝىىې ٞ٤ٛحى ى ٓظِ ٞٓٞهِک ٞڅو ٚى ريُې ى حهٔظِٞ َٓٞٓ ٙحكن ٗ ٚى٤ٛ ْٛ ١څ ډ ٍٝحُظلخص ٗ ١َُ ٚح ٝكخ ٚٗ َٟى ١چې ُٓٗٞږ پَ ٞ٤ٛحى ى كِٔې څو ٚډ ٙډٙ ٝکړ. ١ ى حَٓ٣کخُٓ ٢٣خٓيحٍحٗ ٞى څَګ٘ي ٞٗٝڅو ٚډحګ ِٙ٤ک٤ږ ١چې ىح ٞ٣حُې ى ٗ٣ٞ٤خٍک حٝ ٝحٗ٘ګ٘ظٖ ى َ٣ٝؿ٘ې پ٤ښې ىٓٔئُ ٞ٘٤څو ٞ٣ ٚطالك ٢کٗٞکی ح ٝريُ ٚحهٔظٗٞکی حهيحّ ٗ ٚىې ،رِکې ىىې حهيحّ څو٣ ٚې پ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ُٝک ،ٚى ٙٞ٣كکٓٞض َُې ک ٍٞح( ٝىهپِې هٞښې) ىرَ ٗٔز ٍٞى .١ح ٝىح ټٛ ٍٞـ ٚڅ ٚى ١چې حَٓ٣کخ٣خٗٞ ٍٝط ٚى ډَ٣ې ٓٞىې ٍحٔ٤ٛې پالٗ ٚٗٞؿٞړ ،ٍٝحَٓٓ ٝخ ٚ٣ګٌحٍ٣ ١ې پَې کړېٛ ،ـٞی پ ٚطکَحٍ ََٓ٣ٝ ٙ چې ى ١خُزخٗ ٞى كکٓٞض ى ٓو ١ٞح ٝى ٛـې پَ ځخی ىىحٓې ٍ ٞ٣ژ٘ٓ ْ٣ځظٍ ٚحٝړٍ چې پوٞحٗی ٓوِٞع پخىٗخٙ ٣ې پٍ ٚحّ کې ٓ ١ٝالطړ ک . ١ٞح ٝىح ى پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى ى طـَری طکَحٍ ىی ،چې هپَ ځٞحک٣ ٚٗٞې حكـخٗٔظخٕ طٍ ٚح ٤ُٝږٍ ،پخ٣ظوض ٣ې ،ٞ٤ٗ ٝى ٛـې ٍث ْ٤ؿٔ٣ ٍٜٞې ٝٝحژ ،ٙح ٝپ ٚکخرَ کې ٣ې ٞ٣رَ الّ پٞڅی كکٓٞض ؿٞړ ح ٝى ٛـې پٍ ٚحّ کی ٣ې رزَک کخٍَٓ ٜٗذ کړ .چې ى ډ َٝ٣حٝږى٤ٜٓ ٝز ٞحٝ ٝهٞٔ٤ ؿ٘ګ ٞٗٞى ٍحٓ٘ځظ ٚک٤يٓ ٝزذ ٝګَځ٤ي .ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى كِٔې پخِ٣ې ٔٛ ْٛيحٓې طَ ٓظَګ ٞک٤ږ ٙٞ٣ ،١رِٚ٘٣ٝ ٚ طٗٞ٣ٞکې كخؿؼ ٞ٣ ،ٚحٝږٝى ؿ٘ګ ،طزخ ٢ٛح ٝرَرخىٛ ،١ـَط٘٣ٝ ،ٚٗٞې ط٣ٞېيٍ ح ٝهظَ هظخٍ. حَٓ٣کخ٣خٕ كن ُٗٗٞٓ ١َُ ٚږ پَ ٞ٤ٛحى رخٗيې كِٔٝ ٚکړ ١ح ٝحكـخٗخٕ ى هپَ ىؿ ٚطالك ٢کٗٝٞک ٢ػَٔ هَرخٗ٢ کړ. ١ک ٚچَ٤ې حَٓ٣کخ٣خٕ حٍحى ١َُ ٙچې ى ٗ٣ٞ٤خٍک حٝٝحٗ٘ګظٖ ى ؿٔـ٘ې پ٤ښې ى ٓٔئُ ٚٗ ٞ٘٤ريٍ ٝحهِ٢ ُٗٗٞٓ ٞږ ى ٞ٤ٛحى ٙىې ٣ې رٝ َٕٝ٤حهِ ،٢حَٓ٣کخ٣خٕ طَ ح ٚٓٝپٍٞې ٗ ٚىې طٞحٗ٤يُ ٢چې ى ٗ٣ٞ٤خٍک حٝ ٝحٗ٘ګظٖ پ ٚپ٤ښ ٞکې ى ١خُزخٗ ٞى كکٓٞض ح٣ ٝخ ْٛى حٓخٓ ٚرٖ الىٕ پ ٚهالف الٓٗٞي ٚٗٝحٞٗ ٝحٛي ٗړٞ٣حُ ٞطٚ پ ٚډحګ ٚکړ ٞٗ ،١ک ٚچَ٤ې حَٓ٣کخ ٍښظ٤خ ْٛؿٞحړ ١ىىې پ٤ښ ٞى ح ٢ِٛػخِٓ ٞ٘٤ى ٍح رَ ر٘ډ ُٞٝح ٝى رٖ٤
33
حُِِٔ ٢طَ ِّ٣ٍٝپ ٚهالف ى ٓزخٍُې ؿٞښظٗٞکې ٞٗ ١ٝحؿخُ ٙىې ٍٝکړ ١چې ٞ٣رې َ١ك ٚر ٖ٤حُِِٔ٤ٛ ٢جض ىح ه ٝ ٚ٤٠پِټ..... ٢ .......ک ٚچَ٤ې ِٓګَِٓ ١ظ ٚٗٞىٞ٣ې ٗړٞ٣حُې رخ ١ٍٝټُ٘ٞې پ ٚڅ َ٤ىحكـخٗٔظخٕ ى رلَحٕ ىكَ ُ ٚپخٍ ٙى ٙٞ٣ ٓؼزض ٍُٞ ٍٝرٗٞکی ٞٗ ١ٝى حَٓ٣کخ ى ٓخؿَح ؿ٣ٞخٗ٤ٓ ٚخٓظ ٞٗٞى ٓالطړ پَ ځخی ىې ،ى ٔٓ ٙٞ٣ظوَ ِٓٓ ٢لٍٞ څو ٚچې ى ټ ُٞٞؿ٘ګ ٓوخُق ځٞحک ٞٗٞپ ٚګډ ،ٕٝى ُٓٞې ى حػخىې ح ٝى ٙٞ٣ټخکِ ٢ح٘ٓٝظوذ كکٓٞض ى ؿٞړښض ٗٓ ٚالطړ ٝکړ ١حٛ َٛ ٝـ ٚط ْ٤ٜٔچې ى حكـخٗٔظخٕ ى رلَحٕ ىكَ ُ ٚپخٍ ٙح ٝىىې ٞ٤ٛحى ى ٍحطِٗٞک٢ رَهِ٤ک ُ ٚپخٍ (ٙىٔٛيې ٓل ٍٞى پَ٣کړ ٝپ ٚحٓخّ) ،ٞٗ ٍٞ٤ٗٝپ ٚټ ٍٞځٞحک ىې ى ٛـې څو ٚى كخع ح ٝى ٛـې رٔپ٘ٝ ٚکړ ١ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ګخٗٝډ٣خٗ ٞح ٝطَ څ٘ګ ىې ٣ې ى حَٓ٣کخ ح٤ٍٓٝ ٝې څوٝ ٚؿٞحړ ١چې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚک ٞ٤ٍٗٞچخٍ ٝکې ى ٓيحهِېِٛ ،ظ ٚى ِٓٝې ح ٝؿ٘ګٜٔٓ ٢خط ٞى حٓظ ُٞٞح ٝپ ٚؿ٘ګ کې ى ٍحښک ِٞ٤ډُ ٞى ٓالطړ څو ٚالّ ٝحهِ . ٢حكـخٗخٗ ٞط ٚىې ٓٞهغ ٍٝکړ ١چې هپَ رَهِ٤ک پ ٚهپِ ٚپ ٚهپِ ٞالٓ ،ٞى ر٢َٗٝ٤ ك٘خٍ پَط ٝ ٚټخک. ٢ ْ٣ ٖٓ ِٚ٤ٛچې ِٓګَِٓ ١ظ ٚٗٞرٓ ٚظخٓې طَ َٓ٘ۍ الٗيې ٞ٣ػخؿَ ح٘ٓ ٝـٞٗ ٍٞی ىحٓې هيّ پٍٞط ٚکړ١ چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى رِې كخؿؼې ى ُ٣ږ٣ي ٝح ٝپ ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى کې ى ٞ٣رَ حٝږٝى ؿ٘ګ ى پ٤الٓې ٗٓ ٚو٘ٞ٤ی ٝکړ)ٔٓ( ».١ ى حَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝ ٢٣ؿٍٞؽ ډرِ ٞ٤رٖ ى حىحٍې ٗظخٓ ٢ح٤ٓ ٝخٓٔٓ ٢ئُٞٛ ٞ٘٤ډ کړی ٝچې پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى هپَ َ٣ؿَ پالٕ ط ٚػِٔ ٢رڼٍٝ ٚکړ . ١ىٝی ىىې پَٝګَحّ ُ ٚپخٍ ٙحٕ ى ٓپظٔزَ ى ُٔٔٞ٣ې ىپ٤ښ ٞى ٓوٚ پَٝګَحّ ىٍُٞى .........حٓخ ىىٝی ىح پَٝګَحّ ى ٓپظٔزَ ى ُٔٔٞ٣ې ٛـ ٞپ٤ښ ٞچې ال طَ ح٣ ٚٓٝې ػخِٓ ٖ٤څَګ٘ي ٗ ٚٗ ١ٞىٍ ،١ح ٓوظ ٚکړ ،ح ٝى پِټ٘ ٞګَ ِٞٗ٣ٝپَط٣ ٚې پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى َ٣ؿَ پ ٚحړ ٙط .ٞ٤ٗ ٝ ْ٤ٜٔپٚ حَٓ٣کخ کې ى ؿٍٞؽ ډرِ ٞ٤رٖ ٍژ ْ٣چې ال ى پوٞح څو٣ ٚې ى َٓکِ ١حٓ٤خى ط ِٞ٤ىَٓچ ٞ٘٤ى طَ الٓ ٚک ُٚ ُٞٞپخٍٙ الّ ٝپښې ِٛٝې ،پ٣ٞ٤ٗ ٚخٍک حٝ ٝحٗ٘ګظٖ کې ىىې رَ٣يٍٓٝٝ ٞٗٝظ ٚىٗړٞ٣حُ ٞى حكٔخٓخط ٞڅو ٚپ ٍٙٞګټٚ پٍٞط ٚکړ ٙح ٝپ ٚهپَ ىؿٗ ٚخپخک ٚؿ٘ګ کې ٣ې ٗړۍ ْٛىهپَ ځخٕ طَ ٗخ ٝىٍ. ُٚٝ پـ افغبٔنتبْ ػ اِـ٠کب٠بٔ ٛػ صٍّې ا٠ ٚـغً پٗ ٚعت کې ٍ٘تٗ ػ غبٌجبٔ ٛػ امالِ ٟغٛؿځٕګ ٔظبَ صبکُ ،ٚ أ ٚژػې ټ ٌٗٛعبٚؿٖ ٠ې تـ ٌٚکې الٔؼې ،ٖٚػ غٗ غٛؿځٕګ ػ ِزب٘ؼ ٕٛ٠مـٖ ٘١څ ډٚي اړ٠کې ټٕ١ګٛي ٔٗ غٛښتً ،کٗ څٗ ُ٘ پٗ ػې ٚعت کې ػ صقة امالِ ٟا ٚغبٌجبٔ ٛتـ ِٕځ ػ ِٕ١ځګړ ٚپٗ ٘څ ٛڅٗ ٔبڅٗ عجـې ؿٚأې ٚې ع ٛػا عجـې پـتٗ ػک ِٛٛپب ٍٛ٠پبی تٗ ٚؿم١ؼې .ا ٚصقة امالِ ٟػا٠ـاْ پٗ ِٕځګړتٛة پٗ کبثً کې ػامتبػ ثـ٘بْ اٌؼ ٓ٠ؿثبٔ ٟػ ػامې ٔظبَ مـٖ پٗ ػامې ٚعت کې ٛ٠ځبی ى ٛچې ػ عپً صبکّ١ت ٌٗ پبؿٖ ٠ې اعـ ٞمبٖ اعنتٗ .پٗ ِب٘١پـ کې ػصقة امالِ ٟاِ١ـ ػ لِٛبٔؼاْ ِنؼٛػ مـٖ ػ عجـ ٚپٗ ٚعت کې پٗ څـګٕؼٖ تٛګٗ : ً٠ٚٚ « ٓٞږ پٓ ٚخطې ًښظۍ ً ٢ىٍَٓٓ ٙپَېږ ُٚ ،ٝهطََٓ ٙى گډٓ ١وخرِې ُپخًٍ ٙخرَ ط ٚىٍ ٚٗ ،ٞٓٝى څ ٚحٓظ٤خُحط ٞالّ طٍ ٚحٝړُ ٝپخٍ ًٚ ،ٙپيې َ١كې هخٗغ ٗ٣ ٚخٓض كٌٓٞض ثې ٓظخٍٓ ،ٞحٗت پ ٚگډې ؿزٜې حٗ ٝپږ ٓ٤خٗظې ٍٓٝٝظٚ حٗظوخرخط ٞرخٗيې طٞحكن ًٝړ)ٔٔ( ».ٝ هٛ ٞـ ٚطړ ٕٝچې ى كِد حٓالٓ ٢ح ٝىحٓظخى رَٛخٕ حُيٍ ٖ٣رخٗ ٢ى كکٓٞض طَ ٓ٘ځ ى ٍ ٖٔ۵۷کخٍ ى ؿُٞح ى ٓ٤خٗظې پ ٚڅِ ٍٚٓٞپٓ ٚخ٤ٛپَکې الِٓ٤ک ٗٞی ٝح ٝى ٔٛـې طړٓ ُٚ ٕٝوې ىكِد حٓالٓ ٢حٓٓ َ٤لظَّ كکٔظ٤خٍ ى ٔٛيې کخٍ ى َٓ١خٕ پٗ ٚپږٓ ٚى چٜخٍٗ٘زې پٍٝ ٚځ کخرَ طٝ ٚالړ ،پ٤ٛ ٚڅ ځخی کې ٣ې ى رَٛخٕ حُيٍ ٖ٣رخٗ ٢ى كکٓٞض ى ٓٔئُُ ٞ٘٤وٞح ػِٔ ٢کړٗالٍ ٙپ٤يح ٗ ٚکړ ،ٙحٕ طَ ىې چې ى َ٣ُٝحٗ ٞى ٍٗٞح پَ٣کړې ر ٚؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤ط ٚى ٤ٍٓٝي ٝى ٓو ٚى ٛـ ٚى ٣ٝخٗي ُ ٚحړهٔٓ ٚظَى٣يې ٛ .څ ٚحٛ ٝخٗي ٣ې ىح ٝچې ى ٞ٤ٛحى كکٓٞض ٞ٣رې ٚٓٝح ٝى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض پ ُٞٓٞ ٚکې ٍحګ َ٤كکٓٞض ٝښ ،٢٤ح ٝپ ٚىې طَط٤ذ ٛـٚ طړٓ ٙٞ٣ ُٚ ٕٝوې ٗخُ٤يُی .٢ٔ٤ٗ ٝچې پخِ٣ې ٣ې ىحى ١ى ټ ُٞٞطَ ٓو ٚى. ١ ه ٞى حَٓ٣کخ ى ٗظخُٓ ٢رَ ځٞحک ى َ٣ؿَ پٝ ٚهض کې ى كِد حٓالٓ ٢ه٤خىص ى هپِې هخٍٝې ح ٝهپَ ٚٗ ُْٝ ىىكخع ح ٝى ٞ٤ٛحى ى حُحىۍ حٝحٓظوالٍ پ ٚهخ َ١رَ٤ط ٚى ٓزخٍُ ١ح ٝؿٜخى ٓ٘ګَ طٍ ٚح ٝىحٗګَ . ٛـُٓٞ ٚړٗۍ حػالٓ ٚ٤چې كِد حٓالٓ ٢پ ٚحكـخٗٔظخٕ ىحَٓ٣کخُ ٢٣رَ ځٞحک ٞٗٞى ٗخطخړ پ ٚحړ ٙهپَ ٙکړ ٙپٚ ٛـې کې ٍحؿِ. ٝٝ ٢ ى حَٓ٣کخ ح ٝرَ١خٗ٤ې ى ٗظخٓ ٢هٞحٝ ٝك٘٤خٗ ٚكِٔې پ ٚکِکٚ « ٓٗٞږ حكـخٗخٕ پَ هپَ ٞ٤ٛحى ،حكـخٗٔظخٕ، ٞ٣رې ٓلک . ٝٞٓٞح ٝىح ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝى ٛـٞی ى ٓظلي ُٚ ٞ٘٣حړه ٚپَ هپَ كو َ٤ح ٝؿ٘ګ ځپِې ُْٝ ٍكٔخٗ ٚطـخ ُٝح ٝطَ٤ی ګڼ . ٞىؿ ٚؿِ٘ۍ كِٔې چې ى رې ىكخع حكـخٗخٗ ٞڅو٣ ٚې ٗ ْٛ ٍٞهَرخٗ ٢کړٍ ٚٗ ، ٞ٣حُې ى ٝحٗ٘ګظٖ حُ٘ ٝيٕ ى ٓـَٝ ٍٝٝحکٔ٘خٗ ُٚ ٞپخٍ٣ٝ ٙخړ ٗ ٚګڼَ ک٤ږ ١رِکې ىٛـٞ٤ٛ ٞحى ُٚ ٞٗٝپخٍ ٙى
34
َّٗ ح٘ٗ ٝګ ځخی ىی چې ى هپِٓ ٞډٍٕ ح ٝپَٓوظِِٓٝ ٞخ ِٞ٣پٝ ٚحٓطُٗٞٓ ،ٚږ ى ٓظِ ّٞح ٝرې ىكخع ُْٝپٚ ٝژُ ٞح ٝى ٞ٤ٛحى پ٣ُ ٍٝٞٗ ٚخطٍٝ ٞحٗ ُٞٞح٣ٝٝـخړ ُٞٝکې رَهٖٔ ٝګَځ٤يٍ . حَٓ٣کخ پ ٚهپِې ىؿې ؿِ٘ۍ كِٔ ٚکې چې ى ٣ک٘٘زې پٗ ٚپ ٚى حکظٞرَ پ ٚح٣ ٚٓٝې طََٓ ٙکړ ،ٙى هپِ ٞرٔزخٍ حُٞطک ٞى څ ٞځِ ٞپَُپٔې رٔزخٍ ٞ٣حٍ ٝحکټ ٢رَ٣ي ٞٗٝپٝ ٚحٓطُٗٞٓ ٚږ ى ٞ٤ٛحى پ ٚطخٓٔ٤خطٞٛ ،ٞح٢٣ ډګَ ٞٗٝحِٓ ٍٝٞٗ ٝک ٢حٗ ٝظخٓ ٢ځخ ٞ٣رخٗيې َ٣ؿَ کړی ،پ ٚىې َ٣ؿَ کې ٣ې ُٓٗٞږ ى ُْٝپ٘ځّٞ کٔ ٚر٤ګ٘خ ٙح ٝؿٗ َ٤ظخٓٝ ٢ګړ ١پ ٞ٘٣ٝ ٚح ٝهخ ٍٝٝکې ُض پض کړ ،١هٛ ٞـٞی پ ٚهپِې ىؿې كِٔې کې ى ٛـ ٞکٔخٗ ٞڅو ٚچې ٗ٣ ٚٗٞٓٞې ىىٝی ُ ٚهٞح پ ٚطَٔ٣ٍٝظُٔ ٢ض کې ٗخَٓ ٗ ٚٗ ْٛ ٞ٣ ،١ٞىی ٝژُی، رَػکْ ٣ې ى کخرَ ح ٝه٘يٛخٍ ښخٍ٣خٕ چې ى ٗپې پ ٚهٞحږ ٙهٞد ٣ٝي ٝ ٙى هپِې ريُې ح ٝحٗظوخّ پ ٚح ٍٝکې پٚ َٙ٣ٝحٝ ٝك٘ض کې ٝحچ ،ٍٞح ٝى ٛـٞی هټ ٖ٤ک٣ ٍٚٗٝٞې ى ٍٛزٍَ ٞ٣ٞٗ ١حکظ ٞٗٞپٝ ٚحٓط ٚى ٛـٞی پٚ ٍَٓ ٞٗٝحپَٓٞ٣ظَ ٓ .ړ ٙىې ١ٝحَٓ٣کخ حٓ ٝړ ٙىې ١ٝرَ٣ظخٗ٤خ»)ٕٔ( . ٭٭٭٭٭ ى كِد حٓالٓ َ٘ٓ ٢ح ٝحٓ َ٤ښخؿِ ٢كکٔظ٤خٍ ٞ٣حُې پ ٚىې ْٛرٔ٘ ٚٗ ٝ ٚکړ ٙرِکې طَ څ٘ګ ٣ې پَ حكـخٗٔظخٕ ى حَٓ٣کخُ ٢٣رَځٞحک ى كِٔې ٗ ٚىٓو٘ ١ٞ٤پ ٚهخ َ١ى حَٓ٣کخ ى هِک ٞى ٍحې ٞى ٍحګَځ ُٚ ُٞٞپخٍ ٙى حَٓ٣کخ ى کخٗګَّ پ ٞ٣ ّٞٗ ٚطلِ٤ٜې پَحٗٔظی ُ٤ک ٤ُ ٝک ٚچې پٛ ٚـې کې ٍحؿِ ٢ى: ١ « ى حٌَٓ٣خ ى ىًَٞٔ٣حص ګٗٞي َٓ٘ ح ٝپً ٚخٗګَّ ً ٢ى ىې ګٗٞي ؿړ ٝط:ٚ ػا ٌ١ه ػ افغبْ ِظٍ َٛا ٚځٛؿ٠ؼٌٌٚ ٟل پٗ امتبف٠تٛة ا ٚػ اِـ٠ىب ػ اٚمٕ ٟرّٛٙؿ ؿئ١ل رٛؿد ډثٍ ٛ١ثو ػ ٘غٗ ِبرـاغٛښتٔٛى ٟا ٚرٕګ فېږٔٚٚى ٟم١بمت پٗ ٘ىٍٗ تبم ٛتٗ ٌ١ىُ چ ٟوٗ ِغٕ ٜٛ١ئې ٔٚئ ٛٔ ٟړۍ ا ٚپٗ عپٍٗ اِـ٠ىب ثٗ ٌٗ ػامې عطـٔبو ٛپب ٍٛ٠مـٖ ِغبِظ وړ ٞچ ٟرجـاْ ثٗ ئې ٘١چبتٗ ِّىٓ ٔٗ .ٞٚػ ػې رٕگ غٛښتٔٛى ٟم١بمت څ ٛاړٔٚؼٖ اړع ٛٔٛتٗ متبم ٛتٛرٗ ؿا اړ:ٚٚ پٗ افغبٔنتبْ ثبٔؼې ػ اِـ٠ىب ػ ظبٌّبٔٗ أ ٚبؿٚا ثـ٠ؼ ،ػ غ١ـٔظبِ١بٔ ٛثې ؿصّبٔٗ ٚژٔې ،پـ ښبؿ،ٛٔٚ وٍ ،ٛ١ا ٚرِٛبت ٛٔٛثّجبؿۍ ،پـ افغبْ ٌٚل ػ ٖٛ٠ػامې ِٕفٛؿ ا ٚؿټً ىِ ٞٛفنؼ الٍ١ت تپً چ ٟػ رٕگ ا ٚػ ٘ېٛاػ ػ ٚؿأ ٌٛٛػبًِ ػ ،ٜا ... ٚػا ػٛاًِ ثبػج ى ٚٛچ ٟپٗ افغبٔبٔ ٛو ٟػ اِـ٠ىب ِتضؼٖ ا٠بالت ٛپٗ ظؼ ژٚؿٖ وـوٗ أ ٚفـت ؿا ٚالړ ى.ٟػ ٜژٚؿ ٜوـوٚ ٟؿٚ ٚؿ ٚػ ِنٍضبٔٗ ِمبِٚت ثڼٗ غٛؿٖ وړٖ ،عٍى ٛپٗ عپٍ ٛمتـګٛ ٌ١ؼي چ ٟاِـ٠ىب٠بْ ٛ٠افې ٌٗ غبٌجبٔ ٛا ٚاٌمبػؼې مـٖ ظؼ٠ت ا ٚػؼاٚت ٍٔـ ٞثٍىٗ ػ ٘ـ ِنٍّبْ اِ ٚزب٘ؼ مـٖ ػښٌّٕ ٟـ ،ٞافغبٔبْ مپى،ٞٛوٛؿٚڼٗ ئې ٌټٚ،ٞٛمٍې ٚؿٔٗ اعٍ٘ ،ٟغٗ ډٌې صّب ٗ٠و ٞٛچٌ ٟؼ ٗٔ ٜٚػ ِغٗ ػ ؿٚمبٍِٔ ٛګـ ،ٚٚ ٞػ ػغ ٛډٌ ٛؿل١جبْ ٌٗ غبٌجبٔ ٛمـٖ ػ ٍِګـت١ب پٗ اتٙبَ ٔ١ن ،ٟػ عپٍ ٛاډ ٚپٗ ِضجن ٛٔٛو ٟئې مبت ،ٟا ٚګٛأتٕبِ ٛتٗ ئې أتمبٌ .ٞٛػ اِـ٠ىبئ ٟپٛځ١بٔ ٛچٍٕؼ ئې ػامې ٌ١ؼ ٚچ ٟځبْ ػ افغبٔنتبْ فبتضبْ گڼ ٟاٚ پٗ ػې ٘ېٛاػ ػ وبٍِې مٍطې اٚ ٚاوّٕۍ ٘څٗ و ،ٞٛا ٚػ ټ٘ ٌٛٛغ ٛځٛاو ٛٔٛا ٚىغص١تٛ١ٔ ٛٔٛيٚ ،ژي اٌٗ ٚ ٘ېٛاػ ٔٗ ىړي غٛاړ ٞچ ٟػ عېً ٘ېٛاػ پٗ آفاػۍ ا ٚعپٍٛاوۍ ثبٚؿ ٌـ ٞا ٚپـ ػې ټٕ١ګبؿ و ٞٛچ ٟثٙـٟٔ ځٛاو ٗٔٛػې ػ ٘ېٛاػ پٗ وٛؿٔ ٛ١چبؿ ٚوِ ٌٗ ٟؼاعٍې ٔٗ ډډٖ ٚوړ ٞا ٚافغبٔبْ ػ ٞپـېږػ ٞچ ٟعپً ثـعٍ١ه پٗ عپٍٗ ٚټبو ٟا ٚعپٍې متٔٛق ٞپٗ عپٍٗ صً وړ ٌٗ .ٞافغبٔبٔ ٛمـٖ ػ اِـ٠ىبئ ٟپٛځ١بٔ ٛػا ػ تضم١ـ ،مپىب ٞٚا ٚتؾًٌ١ چٍٕؼ وٗ ثً ٘ـ ل َٛاٌٚ ٚل تٗ ػ فغٍّ ،ٞٚ ٛع ٛمـٌٛړ ٞا ٚثبػقتٗ افغبٔبْ ئې ٔي ٟفغٍّ ،ٝػ ٜٚػ ػقت ِـګ ػ ؽٌت ا ٚمپىب ٞٚتـ ژٔٚؼ ٔٗ مً ځٍٗ غٛؿٖ ګڼ٘ ،ٟـ صبٌت ٍِٕ ٝى ٟع ٛػ پـػٚ ٛ٠اوّٕۍ تٗ غبړٖ ٔي ٟا٠ښٛػ.ٜ ىب٠ؼ ػ ٘غې غ١ـت ٟا ٚثب ّ٘تٗ پښتٕې ِېـِٕې لصٗ ثٗ ِ ٛاٚؿ٠ؼٌې ٞٚچ ٟاِـ٠ىبئ ٟوِٛبٔؼٚګبْ ئې ػ وٛؿ ػړې تٗ ٚػؿېؼي ا ٚغٛښتً ئې ػ تالىۍ ٌپبؿٖ ٌٗ اربفې ٔٗ پـتٗ وٛؿ تٗ ٕٔٛځ٘ ،ٟغې ٚؿثبٔؼ ٞغږ وړ چ ٟوٛؿ تٗ ِٗ ؿإٔٛځٔ ،ٝبؿٔ ٕٗ٠يتٗ ،عِ ٛغـٚؿ ٚوّبٔؼ٠ٚبٔ ٛػ پښتٕې ِېـِٕ ٟػ ګٛاښ پـٚا ٔٚىړٖ ،ػړٖ ئې ِبتٗ ا ٚوٛؿ تٗ ٕٔٛتً ،ػ افغبِٔ ٟېـِٕې غ١ـت اّ٘ ٚت ؿاٚپبؿېؼ ،ٚػا مپىب ٜٚا ٚتضم١ـ ئې ٔٚي ٛفغٍّ ،ٝپؼ ٜٚئې پـٌٗ پنې ډف ٜپ ً١وړې ،ػ ٖٚئې ٚٚژي ا ٚګڼ ىّېـ ئې ژٚثً وړيٛٔ ،ؿ پٗ ت١ښتٗ ىٛي ،وٍی ئې ِضبصـٖ وړِ ٌٗ ،ـوق ٔٗ ئې ِـمتٗ ٚغٛښتٗ ،چ ٟپٗ ٔت١زٗ وٌِٛ ٟړ ٜا٠ف 11اٚ ٚؿپنې ث 22 ٝغ١بؿ ٜمّ١ې پٗ مـ ؿاڅـګٕؼ ٜىٛې!! ػ اِـ٠ىبئ ٟځٛاو ٛٔٛلِٕٛؼاْ ػ وٍ ٟعٍى ٛتٗ :ً٠ٚٚػا ِېـِٓ ثٗ صتّبً ِٛږ تٗ مپبؿ ٞوٗ ٔٗ ٔ ٛثّجبؿۍ تٗ چّتٛ ىئ!! ع ٛعٍى ٛپٗ ځٛاة وٚ ٟؿتٗ :ً٠ٚٚتبم ٛػ ثّجبؿۍ ىٛق پٛؿٖ و ٌٝٛىی عِٛ ٛږ پـػ ٛ٠ځٛاو ٛٔٛتٗ ػ ٛ٠ې افغبٔ١ِ ٟـِٕې ػ مپبؿٌ ٛتبؿ٠غ ٟپ١غٛؿ ٔي !!ٍِٕٝ ٛفِٛږ ػ ػٚػ ػمتٛؿ ٌٗ ِغې تبمِ ٛالِت ٠بمت چ ٟػ ػې ِ١ـِٕې وٛؿ تٗ ٌٗ اربفې پـتٗ ا ٚػ ٔبؿ ٕٗ٠پٗ غ١بة وٕٛٔ ٟت٠ ٝبمت !! ع١ـ ػ ٜوٗ ٌٗ عپً ػ ٓ٠أ ٚبِٛك ٔٗ ػ ػفبع پٗ عبغـ فِٛږ وٍی ػ اؿفګبْ ػ ا 7 ٚٚوٍ ٛ١پٗ څېـ ثّجبؿػ ى !!ٟآ٠ب ػا اِـ٠ىب٠بٔ ٛتٗ ػ ىـَ ا ٚپ١غٛؿ عجـٖ ٔؼٖ چ ٟػ ٛ٠ې افغبٔ١ِ ٟـِٕې پٗ عالف ٌٗ ا٠ف 11ا ٚث ٗٔ 22 ٝامتفبػٖ وٞٛ؟!! ثبٚؿ ٚوړ ٜچ ٟپٗ ټٛي افغبٔنتبْ و ٟمتبم ٛػ رٕګ ّ٘ؼا و١ف١ت ػ ،ٜمتبم ٛپٗ ظؼ رٕګېؼٔٚى ٟػ ّ٘ؼې افغبٔ١ِ ٟـِٕې پٗ څېـ ػ،ٞ
35
ٔٗ ػ غبٌجبٔ ٛغړ ٞػ ٞا ٗٔ ٚػ اٌمبػؼې ٍِګـ ٌٗ ،ٞعپً ػقت ،عپٍٛاوۍ ،ػ ٓ٠أ ٚبِٛك ٔٗ ػ ػفبع ٌپبؿٖ متبم ٛپٗ ظؼ ِمبِٚت تٗ ِزجٛؿ ى ،ٞٛوٗ ػ ٜٚمتبم ٛػ ا٠ف 11ا ٚث 22 ٝغ١بؿِ ٚمبثٍٗ ٔي ٟو ٛٔ ٌٝٛػِٚـٖ ع ٛوٌٝٛ ى ٟچ ٟػغې پښتٕې ِ١ـِٕې ٚوړي .ػ ػغې پښتٕې لصې ا ٚػې تٗ ٚؿتٗ پٗ مٍګٛٔ ٛٔٛؿ ٚتٍپبتې لص ٛثٗ تبم ٛتٗ حبثتٗ وړې ٞٚچ ٟپـ افغبٔنتبْ ثبٔؼې صىِٛت وٛي ا ٚػ ػې ٘ېٛاػ ػائّ ٟاىغبي ٘١چب تٗ وٗ ٘ـڅِٛـٖ فٚؿٚؿ اٚ پٗ آعـِ ٓ٠بډي ٚژٔٚىٚ ٛمٍ ٛمّجبي ِّ ٞٚىٓ ٔؼِ !!ٜتأمفبٔٗ ػ رٛؿد ډثٍ ٛ١ثو ػ اػاؿې ِنئ ٓ١ٌٛا٘ ٚغٗ اِـ٠ىبئ ٟافنـاْ چ ٟػ افغبٔنتبْ ػ ؿٚأې رګړې ِنئ١ٌٛت پـ غبړٖ ٌـ ،ٞعپً ٍِت تٗ ػ صمب٠م ٗٔ ٍٛ٠ٚ ٌٗ ٛډډٖ و ،ٞٛػؿٚؽ ٚا٠ی ،عپً ٌٚل غ ٌٞٛٛا ٚػ صم١مت عالف ػامې ؿاپٛؿٚ ٗٔٚؿو ٞٛچ ٌٗ ٟاِـ٠ىبئٌٚ ٟل مـٖ ػا ګِٛبْ ؿاپ١ؼا وېږ ٞچ ٟګٛاو ٟافغبٔبْ اِـ٠ىبئ ٟپٛځ١بٔ ٛتٗ ښٗ ؿاغالمت ٚا ،ٟ٠ا ٚػ ٜٚتٗ لؼَ پٗ لؼَ ػ ګالٔٛ ګ١ډۍ ٚړأؼې وِ .ٞٛتأمفبٔٗ ٍ٘تٗ پٗ اِـ٠ىب و ُ٘ ٟػ ػامې ونبٔ ٛىّېـ ډېـ وُ ػ ٜچ ٟػ ٜٚتٗ ٚٚا :ٟ٠ػا ثٗ څٕګٗ ِٕٛٚچ ٟفِٛږ ػ پٛځ٠ ٟـغً اٚ ٚصي١بٔٗ ثّجبؿ ٛ٠پٗ ٔت١زٗ و ٟػې ػ ِ ٖٛ٠ظٍٍِ َٛت 22000ثې ػفبع اٚ غ١ـٔظبِٚ ٟګړ ٞپٗ لتً ٚؿمېږ ،ٞا٘ ٚغ ٜٛػې ػ عپٍ ٛفإِ ٛلبتالٔ ٗٔ ٛػ أتمبَ پـ ځب٘ ٜغ ٜٛتٗ ښٗ ؿاغالمت ٚٚا ،ٟ٠ا ٚپـ مـ ِظ ػې ػ ګالٔ ٛپبڼې ٚىٕ١ؼ!!ٞ ِٛږ ګِٛبْ و ٚٛچ ٟرٛؿد ډثٍ ٛ١ثو غٛاړ ٞػ ټٌٛې ٔړۍ ػ فبتش ٌمت ٚګټ ،ٟػ ػې وبؽة ىٙـت ػ ګټٍٛ ٌپبؿٖ ُ٘ ػ ِظٍ ِٛٛافغبٔبٔ ٕٛ٠ٚ ٌٗ ٛمـٖ ٌٛثې و ٞٛا ُ٘ ٚػ اِـ٠ىب ٌٗ ؿاتٍٔٛى ٟمـٖ ،ػ عپً ىٛق پٛؿٖ وٌٛٛ ٌپبؿٖ ئې ػ ٘ټٍـ ا ٚثـ٠ژٔف پـ پً ګبَ ا٠ښ ،ٝػ ٘غ ٜٛم١بمت ٗٔٛا ٚتګالؿې ئې غٛؿٖ وړې ،ع ٛىب٠ؼ تبؿ٠ظ تىـاؿ ى ٟا ٚػ ٜاِـ٠ىب ٌٗ ّ٘غ ٛپب ٍٛ٠مـٖ ِغبِظ وړ ٞچ١٘ ٟټٍـ رـِٕٚ ٟؿمـٖ ِغبِظ وړ ا ٚثـ٠ژٔف اتضبػ ىٛؿ .ٞٚوٗ ثو اٍِ ٚګـ ٞئې ػ افغبٔنتبْ ٌٗ فتش و ٗٔ ٌٛٛػبرق ٛٔ ٞٚټٔ ٌٗٛړۍ ثٗ څٕګٗ فتش وړٞ؟! اِـ٠ىبئٟ پٛځ پٗ ىپږٌِٛ ٚړٔ١ِ ٛ١بىت ٛو 72000 ٟثّ ٗٔٛا ٚؿاوټ ٗٔٛپـ افغبٔبٔٚٚ ٛؿٚي 22000 ،ثې ګٕبٖ افغبٔبْ ئې ٚٚژي١ٍِ 17،بؿػ ډاٌـ ئې پٗ رګړِ ٞصـف وړي ،ع ٌٗ ٛػې ټ ٗٔ ٌٛٛػ ػ ٜٚصبصً ػا :ٚٚ لؼؿت ئې ٌٗ غبٌجبٔ ٗٔ ٛػ ؿٚك تـ صّب٠ې الٔؼې ىّبٌ ٟټٍٛاٌې تٗ أتمبي وړ .ػا ٘غٗ وبؿ ٚٚچ ٟؿٚمبٔ ٛا ٚػ ػٜٚ م١١ّ١ق ٚأډٛ٠االٔ ٛپٗ ډېـِ ٚصبؿفٔٚ ٛي ٛوړ ،ٜع ٛاِـ٠ىب٠بٔٚ ٛؿتٗ ٚوړ .ػ افغبٔنتبْ فبتش پٗ صم١مت و ٟپٛتٓ١ ػ ٗٔ ٜثو .افغبٔنتبْ ٔٓ ػ اِـ٠ىب پٍ ٖٛډٌ ٛپٗ الك و ٗٔ ٟثٍى ٟػ ؿٚك پٍ ٖٛډٌ ٛپٗ الك و ٟػ .ٜاِـ٠ىب ػامې ډٌٗ پٗ افغبٔنتبْ ؤٍ ٟـ ٞچ ٟپٗ ػې ٘ېٛاػ ػ صىِٛت و ٌٛٛتٛاْ ا ٚوفب٠ت ٌٚـ ٌٗ ،ٞوبثبؿ ٚأ ٚبټ وٍپٗٔ ٛٔٛ ؿاغٔٛډ ى ٞٛونبْ ػ افغبٔنتبْ پٗ څېـ ٘ېٛاػ ثبٔؼې صىِٛت ٔي ٟو .ٌٝٛپـ افغبٔنتبْ ثبٔؼې ػ ثـ٠ؼ پٗ ٔت١زٗ و ٟاِـ٠ىبئ ٟچبؿٚاو ٛػ ٘غ٘ ٛېٛاػ ٛٔٚپٗ ګټٗ وبؿ وړ ٜچ :ٟغبٌجبْ تـ ٔٛؿ٘ ٚېٛاػ ٛٔٚػ ٜٚتٗ عطـٔبن ثـېښ١ؼي ا ٚپٗ تېـ ٚوٍ ٛٔٛو ٟئې ػ غبٌجبٔ ٛػ عتّ ٌٛٛډېـې ٘څې وړې ا ٚىّبٌ ٟټٍٛاٌې تٗ ئې پ١نې اٚ ٚمٍې ٚؿوٌٛې٘ .غٗ ٘ېٛاػ ٗٔٚچٚ ٟا :ٟ٠وٗ اِـ٠ىب ٌٗ ِٛږ ٔٗ ػ افغبٔنتبْ پٗ څېـ ِـمتٗ اٍِ ٚګـت١ب ٚغٛاړٛٔ ٞ ػامې ٍِګـت١ب تٗ ػ ػٔ١ب پٗ ٘ـ ګٛټ و ٟچّت٘ ،ٛ٠ ٛغٗ چٚ ٟا :ٟ٠وٗ ِٛږ ا ٚفِٛږ تـ صّب٠ې الٔؼې ػ ىّبٌٟ ټٍٛاٌې ِـمتٗ ٔٗ ٛٔ ٜٚاِـ٠ىب ٘١څىٍٗ پٗ ػې ٔتٛأېؼٖ چ ٟػ افغبٔنتبْ پٗ رګړ ٞو ٟپٗ ػِٚـٖ آمبٔ ٝاٚ مـػت مـٖ ػِٚـٖ ثـ٠بٚې تـالمٗ وړّ٘ !!ٞغٗ چ ٟپٗ أتمبٌ ٟصىِٛت و ٟػ عپٍ ٛپٍ٠ٛبٔ ٛثـعٗ تـ عپً أتظبؿ ٔٗ ف٠بتٗ گڼ!!ٟ ػ ٜٚتـ اٚمٗ ىپږ م ٖٛونبْ پٗ افغبٔنتبْ و ٌٟٛ١ٔ ٟا ٚګٛأتٕبِ ٛتٗ ئې أتمبي وړ ٌٗ ،ٞػې ىپږٚ م ٚٛونبٔ ٗٔ ٛىپ١تٗ ئې ُ٘ ػ غبٌجبٔ ٛا ٚاٌمبػؼې غړٔ ٞؼ .ٞؿاِق فٍ١ډ ػ ىّېـ پٗ ف٠بت ٌٛٛمـٖ عپٍې ِٔٛـې ف٠بت ،ٌٝٛا ٚپٗ عپٍٔ ٛبوبِ ٛ١ػ ثـغ ٌٟٛا٠ښٛػ ٚأ ٚبوبِۍ تٗ ػ ثـ٠ب ؿٔګ ٚؿوٌ ٌٛٛپبؿٖ ئې ػا ونبْ ٔ .ٌٟٛ١ػٗٔ ٜٚ غبٌجبْ ا ٚاٌمبػؼٖ عتُ وړ ٞا ٗٔ ٚئې پٗ ػامې ٔبوبِ ٛم١بمت ٛٔٛمـٖ عتّ ٌٝٛى .ٟڅٛن چ ٟػ ػغ ٛډٌ ٛپٗ ٘ىٍٗ ډېـ وُ ِؼٍِٛبت ُ٘ ٌٚـ ٞپٗ ػې پ٘ٛېږ ٞچ ٟػا ډٌې ػ عبص ٛټ١ٌٕٛق ٚصبالت ٛفېږٔؼٖ ػ .ٞػ ػ ٜٚػ ِيـأٛ ِغصٛصب ً ػ ػّ٘ٚې ا ٚػؿېّ١ې ػؿرې ػ څ ٛونبٔ ٛپٗ ٔ ،ٌٛٛ١ثٕؼ ٞو ٌٛٛاٚ ٚژٌ ٛمـٖ ٔي ٟعتّ١ؼ.ٜ ػ ٜٚػ ثـ٠تبٔ١ب ػ ټٕ١ګبؿ پٗ ٚرِٗ ،غٍٛع پبچب ،چ ُ٘ ٟفٚړ ػ ُ٘ ،ٜثّ١بؿ ُ٘ ،پٗ ٘ېٛاػ ٌٗ صىِٛت و ٗٔ ٌٛٛػبرق إِ ٌٗ ُ٘ ٚبمت ا ٚظـٚؿ ٍِٟ ٞصّب٠ت ٔٗ ِضـ ،َٚػ عپٍِ ٛټٚ ،ٛمٍ ٛا ٚپ١ن ٛپٗ فٚؿ افغبٔنتبْ تٗ ؿا أتمبي ا ٚپٗ اؿګ و ٟئې ځب ٜپٗ ځب ٜوړ ،ع ٛپٗ ػې ٔٚتٛأېؼي چ ٟىب٘ ٟتبد پـ مـ ٚؿوېږػ ٞا ٚپٗ تغت ئې وښ ٕٞٛ١ا ٚپٗ ػې مـٖ ػ ٍِىٗ اٌ١قاثت ؿٚس عٛىضبٌٗ وړ ٞچ ٟػا ػئ ػ ٍِىې پٗ م١بالٔ ٛو ٛ٠ ٟثً َٔٛ ُ٘ ػال ٖٚى١٘ ،ٛڅٛن ثب٠ؼ ٚ ٗٔٚا٠ی چ ٟىب٘ ٝؿژ ّٗٔٛ٠پٗ عتّېؼ ٚػ ٞا ٚعپً ځب ٜرّٛٙؿٔ ٞظبِ ٛٔٛتٗ پـېږػ!!ٞ وٗ رٛؿد ډثٍ ٛ١ثو ػ عپٍ ٛثـ٠ب ٚٚػ ىّېـٌ ٛپٗ تـڅ وٚ ٟا :ٟ٠پٗ اِـ٠ىب و ٟػ افؼبٔنتبْ اٚمٕ ٝمف١ـ ػ اِـ٠ىب تبثؼ١ت ٌـ٠ "ٞؼٕ ٛ٠ ٝاِـ٠ىبئ ٟػ افغبٔنتبْ مف١ـ ػ ،"ٜفٌّ ٝعٍٍ١قاػ افغبٔ ٟاالصٍٗ اِـ٠ىبئ ٝا ٚفِٛږ ػ ٍِ ٟإِ١ت غړ ٜاٚك پٗ ػې ٘ېٛاػ و ٟفِب عبً امتبف ٜػ !!ٜصبِؼ وـف ٜفِٛږ ػ ت ٍٛ١ػ وّپِٕ ٛ٠ ٝأِٛؿ
36
اٚك ػ ػې ٘ېٛاػ رّٛٙؿ ؿئ١ل ػ ٜا ... ٚع ٛفٖ ٘غٗ تٗ ٚا :ُ٠ػامې عجـې ٚ ٛ٠عت ثـ٠ژٔف ُ٘ وٌٛې! پٗ ٘غٗ ٚعت و ٟچ ٟػ افغبٔنتبْ پـ ځّىٗ ا ٚفعبء ػ ىٛؿ ٞٚځٛاوٚ ٛٔٛاوّٕ ٛٔ ،ٖٚ ٟػ KGBډېـ ؿمّ ٟغړ ٞػ افغبٔنتبْ ٚاوّٕبْ ګڼً وېؼي ،ع ٛػې وبؿ ٔٗ ثـ٠ژٔف تٗ ګټٗ ٚؿم ٌٗٛا ٗٔ ٚئې اتضبػ ىٛؿ ٞٚتٗ .پؼامې ثٛږٔٔٛى ٛعجـ ٚع ٛثب٠ؼ رٛؿد ډثٍ ٛ١ثو ػ عزبٌت اصنبك و ٗٔ ٌٝٛػ افتغبؿ ا ٚغـٚؿ اصنبك!!پٗ ٔٛؿٚ ٘ېٛاػ ٛٔٚتېـ ٜا ٚعپً ربمٛمبْ ٚؿثبٔؼې ِنٍػ وٛي ػ ىـَ وبؿ ػ ٗٔ ٜػ فغـ اِ ٚجب٘بت وبؿ .ثو ثب٠ؼ ػې تٗ ُ٘ ِتٛرٗ ٞٚچ ٟػا ونبْ ٛ٠افې متبم ٛػ ٔظبِ ٟصعٛؿ تـ چتـ الٔؼې ا ٚمتبم ٛػ ٔظبِ ٟصعٛؿ تـ ٚؿٚمتۍ ٚؿځې ىب٠ؼ ػ ٘غ ٛصٍمٔ ٌٗ ٛظـٖ ػ افغبٔنتبْ ٚاوّٕبْ ٚګڼٍ ٝى ٟچ ٟمتب پٗ څېـ فىـ و ٗٔ .ٞٛپ٘ٛېږ ٚوَٛ ثبػمٍٗ ا ٚثبظّ١ـٖ أنبْ ثٗ ٘غٗ څٛن ػ ٘ ٖٛ٠ېٛاػ ٚاوّٓ ٚګڼ ٟچ ٟىغص ٟإِ١ت ئې ُ٘ پـػ ٞمبت ،ٟپٗ ټٛي ٘ېٛاػ و ٟپٗ ٘١څ ٘ېٛاػٚاي اػتّبػ ٔي ٟو ،ٌٝٛا ٚػامې ػاعٍ ٟځٛان پٗ ٔظـ ٔٗ ٚؿځ ٟچ ٟػ ػ ٜٚإِ١ت پٗ اؿګ و ٟتأِ ٓ١وړ ٜى !!ٟا ٚچ ٟوٍٗ ػ اِـ٠ىبئ ٟوّبٔؼٚگبٔ ٛپٗ صّب٠ت و ٟعپً ٚال٠ت ا ٚعپً ل َٛتٗ ػؿٛٔ ِٟٚ ٚؿثبٔؼې ثـ٠ؼ وېږ !!ٞوٗ اِـ٠ىبئ ٟپٛځ ٗٔٛػ پٛؿٖ ٖٛ٠وبي ِنٍنً رګړې پٗ ٔت١زٗ و ٟپٗ ػې ٔٚتٛأېؼي چ٠ ٟب عپً إِ١ت پٗ افغبٔنتبْ و ٟتأِ ٓ١وړ ٞا٠ ٚب ػ ٘غٗ ونبٔ ٛچ ٟػ ٜٚپـ ػې ٘ېٛاػ ِنٍػ وړ ُ٘ ،ٞػ ػ ٜٚپٗ ثبؿو ٛٔٛا ٚګقِ ٛثـ٠ؼ ٗٔٚوېږ ٞا ُ٘ ٚػ ػ ٜٚتـ صّب٠ې الٔؼې ىغص١ت ،ٗٔٛاٚ ٚف٠ـاْ تـٚؿ وېږ ٞا ٚپٗ رّٛٙؿ ؿئ١ل ئې ثـ٠ؼ وېږ !!ٞآ٠ب ّ٘ؼا عجـٖ رٛؿد ډثٍ ٛ١ثو ا ٚػ ػٖ ٍِګـ ٚتٗ وفب٠ت ٔى ٞٛچ ٟػ افغبٔنتبْ پٗ اؿتجبغ عپً م١بمت غٍػ ٚګڼ ٟا ٚپٗ ٘غٗ و ٟتزؼ٠ؼ ٔظـ ٚوړٞ؟!! ػ رٛؿد ډثٍ ٛ١ثو ٍِګـ ٚػ اِـ٠ىبئٌٚ ٟل ػ غٌ ٌٌٛٛٛپبؿٖ :ً٠ٚظب٘ـ عبْ پٗ افغبٔ ٟټ ٌٕٝٛوٟ ِضجٛث١ت ٌـ ،ٞا٘ ٚغٗ ٛ٠افٕ٠ی غ١ـِتٕبفع ف ٗ١ىغص١ت ػ ٜچ ٟػ افغبٔ ٟثېٍ ٟثېٍ ٟپـګٕې ٚؿثبٔؼې ؿاغٔٛډ٠ؼٜ ى !!ٟصبي ػا چ ٟػ ٜتـ ټ ٌٛٛف٠بت ِتٕبفع ف ٗ١ول ػ ،ٜافغبٔبْ ىب٠ؼ پٗ ثً ٘ـ ىغص١ت ؿاغٔٛډ٠ؼٌ ٝى ٟع ٛپٗ ظب٘ـعبْ ٔٗ .افغبٔنتبْ تٗ ػ ػٖ ػ ؿامتّٕ٘ ٌٛٛؼا ٖٛ٠الؿ ٖٚچ ٟثو غٛؿٖ وړٖ :ػ افغبٔنتبْ اىغبي ،پٗ افغبٔنتبْ و ٟػ 20000ثٙـٔ ٟپٛځ امتمـاؿ ،ػ پالفِٕ١ې پٗ ىّٛي ټٛي ِ ُٙښبؿٛ٘ ،ٗٔٚائ١ِ ٟؼأ ،ٗٔٛا ٚمتـات١ژ٠ه ٔمبغ ٔٛ١ي ا ٚث١ب ػی پٗ ٔظبِ ٟغ١بؿې و ٟػ ثٙـِٔ ٛ١نٍش ځٛاو ٛٔٛتـ صّب٠ې الٔؼې وبثً تٗ أتمبٌٛي!! اِـ٠ىب٠بْ پٗ ػې ٔٚتٛأېؼي چ٘ ٌٗ ٟغې ٌ٠ٛې رـګې ٔٗ ػٖ تٗ ؿأ ٗ٠تـالمٗ وړ ٞچ ٟػ ّ٘ؼې ِمصؼ ٌپبؿٖ رٛړٖ ىٛې ،ٖٚپؼامې صبي و ٟػ ػې لالث٠ٌٛ ٟې رـګې غړ ٞػ افغبْ ٌٚل ٌٗ ٌٛؿ ٗٔ ٞثٍىې ػ ٘غٗ وّ١نٌٛ ٌٗ ْٛ١ؿ ٞغٛؿٖ ىٚٚ ٞٛ چ ٟاِـ٠ىبئ ٟچبؿٚاو ٛرٛړ وړِ !!ٚٚ ٜغٍٛع پبچب ػ ؿ٠بمت ٌپبؿٖ وبٔؼ٠ؼ ٚٚاٚ ٖٛ٠ ٚؿځ ػ ِغٗ ئې ؿمّبً اػالْ وړ ٚٚ ٜچ٘ ٟـ عؼِت تٗ چّت ٛػ !!ٜع ٛػ ثو عبً امتبف ٜفٌّ ٝعٍٍ١قاػ ػ ّ٘ؼې فـِب٠ي٠ٌٛ ٟې رـګې ػ غړ ٚاصنبمبت ا ٚتّب٠الت ػامې ِٔٛٚؼي چ ٟػ ظب٘ـ عبْ وبٔؼ٠ؼ٠ؼي ثٗ ػ ػٖ ا ٚاِـ٠ىب ٌپبؿٖ ػ ٌ ٜٛعزبٌت ثبػج ى ٛٔ ،ٟځىٗ ئې ػ ػٖ ػ وبٔؼ٠ؼېؼِ ٚغٗ ٌٗٛ١ٔٚا ٚػا ث١بْ ئې ٚؿوړ چ ٟپبچب ٘١څىٍٗ ػ وبٔؼ٠ؼېؼ ٚىٛق ٔؼ ٜوړ!!ٜ پٗ ػې ٌ ٟ٠ٛرـګې و ٟټ٘ ٌٛٛغ ٛونبٔ ٛچ ٟصبِؼ وـف ٜتٗ ئې ؿأٚ ٜؿوړې پٗ صم١مت و ٟئې ػ ظب٘ـعبْ عالف ؿأٚ ٜؿوړې. اِـ٠ىب ٟ٠چبؿٚاو ٟػ رګړ ٚػ ؿٚاْ ٚظؼ١ت ا ٚپب ٍٛ٠پٗ ٘ىٍٗ ُ٘ ػامې عجـٚ ٗٔٚؿو ٞٛچې صمب٠ك ػ اِـ٠ىبٌٚ ٟ٠ل أ ٚړٛ٠اٌ ٗٔ ٛپټ ٚمبت ٟا٘ ٚغٛی ٚغ ،ٌٞٛٛػ ٜٚپٗ عپٍِ ٛـوق ٛٔٚا ٚګقِ ٛثبٔؼې ػ ټ ٌٛٛؿاوټٟ صٍّ ٛا ٚثـ٠ؼ ٛٔٚپٗ ٘ىٍٗ پٗ ٚؿتٗ اٌفبظٚ ٛا :ٟ٠ؿاوټ٘ ٌٗ ٗٔٛؼف ٔٗ څ ٛمِ ٖٛتـٖ ٌـې ٌٚګ١ؼيِ ،بٌ ٟا ٚځبٟٔ تٍفبت ٠ې ٔٗ ػؿٌٛػي ،ثـ٠ؼ ػ اٌمبػؼې ا ٚغبٌجبٔ ٛػ پبتې ى ٌٗ ٛٔٛعٛا ىٛی ٛ٠ ،ول ػ ٖٚونٗ مطض ٟفعّ١بْ ى ٞٛچې ځٕې ٠ې ٌٗ ِؼِّ ٌٟٛؼبٌزې ٚؿٚمتٗ عپٍ ٛػٔؼ ٚتٗ ګـځ١ؼٌ ،ٟا ٚػې تٗ ٚؿتٗ عٕؼٔٚىې عجـې!! عٛ افغبٔبْ پؼغ ٛعجـ ٚتّنغـ و ٞٛاٚ ٚا ٟ٠ػې تٗ ٚؿتٗ عجـې ِ ٛڅ ٛوبٌٗ ػ ِغٗ ٌٗ ؿٚمبٔ ٛاٚؿ٠ؼٌې ا ٚاٚك ٠ې ٌٗ اِـ٠ىب٠بٔ ٗٔ ٛاٚؿ .ٚاِـ٠ىب ٟ٠چبؿٚاو ٟػِٚـٖ ػؿٚؽ ٚا ٟ٠چې ػ ؿٚمبِٔ ٛظ ٠ې مپ ٓ١وړ ،ػ ؿٚمبٔ ٛػ ِـګ ژٚثٍې ىّېـ ٍ٘تٗ اػالْ ى ٛچې ػ ٌٗ ٜٚافغبٔنتبْ ٔٗ ٚٚتً ا ٚىب٠ؼ ػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛػ ِړ ٚصم١م ٟىّېـ ثٗ ُ٘ ٍ٘تٗ اػالْ ى ٟچې ػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛؿاتٍٔٛىی صىِٛت ػ ثو ػ صـ٠فبٔ ٛپٗ الك وې پـٛ٠ځ .ٟافغبٔبْ ٚا :ٟ٠ىب٠ؼ ػ اِـ٠ىب ػ عبص ٛځٛاو ٛٔٛغړ٘ ٞغٗ صـاِ١بْ ٞٚچې ِٛؿ ا ٚپالؿ ٍٔـ ٞا ٚاِـ٠ىب ٟ٠چبؿٚاو ٟػې تٗ ٔٗ اړ وېږٞ چې ػ ػِ ٜٚـګ ژٚثٍٗ اػالْ وړ ٞوٗ ٔٗ ِٔٛ ٛږ ع٘ ٛـٖ ٚؿځ ػ ػ ٜٚتٍې ىٛې ٕ٠ٚې ګٛؿ ،ٚػ ػ ٜٚتغـ٠ت ى ٞٛګبډ ٞګٛؿ ،ٚفعّ١بْ اِ ٚړ٠ ٞې ګٛؿ ،ٚپـ ػ ٜٚػ ثـ٠ؼ ٛٔٚىب٘ؼ ،ٛ٠ػ ػ ٜٚپٗ اډ ٚػ ؿاوټ ٛٔٛثبؿأٗٔٛ ؿٚاْ ػ ،ٞػ ػ ٜٚپـ ګقِ ٛثـ٠ؼ ٗٔٚوېږ ،ٞػ ٘ـ ثـ٠ؼ ٔٗ ٚؿٚمتٗ ګٛؿ ٚچې ػ پېښې ځبی ِضبصـٖ ى ،ٟػ ا٠ف 11غ١بؿې ٠ې پـ مـ ػٚؿ ٞو١ٍ٘ ،ٞٛىٛپتـې ؿاٚؿمېږِ ،ٞړ ٞا ٚفعّ١بْ پٛؿتٗ وړ ،ٞع ٛاِـ٠ىب ٟ٠چبؿٚاوٟ ٔٗ پٗ ثـ٠ؼ اػتـاف و ٞٛا ٗٔ ٚػ ِړ ٚا ٚفعّ١بٔ ٛىّېـ اػالٔ .ٞٛع ٛفٖ تبم ٛتٗ ٚا :ُ٠ػؿې ِ١بىتې وېږ ٞچې پـ اِـ٠ىب ٟ٠ځٛاو ٛٔٛثـ٠ؼ ٗٔٚپ ً١ى ،ٞٛػا ثـ٠ؼ ٗٔ ٗٔٚػ غبٌجبٔ ٛػ پبتې ى ٌٗ ٛٔٛعٛا ػ ٞا ٗٔ ٚػ اٌمبػؼې ،ػا ػ ٘غ ٛافغبٔبٔ ٌٗ ٛعٛا پ ً١ى ٞٛچې عپٍٛاْ ٠ې ػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛپٗ الك ٚژي ى ،ٞٛوٛؿ٠ ٗٔٚې ٚؿاْ ى ،ٞٛپٗ وٍٛ١
37
ا ٚرّبػت٠ ٛٔٛې ثّٚ ٗٔٛؿ٠ؼٌ ،ٟوٛؿ٠ ٗٔٚې تالى ٟى ،ٞٛػ ٜٚا ٚوٛؿٔ ٛ١تٗ ٠ې مپىبٚی ىٛی ،ىغصٚ ٟمٍې ٠ې ٚؿٔٗ اع١نتً ىٛې ،ػا ّ٘بغٗ افغبٔبْ ػ ٞچې ٌٗ ؿٚمبٔ ٛمـٖ ُ٘ پٗ ّ٘ؼې عبغـ ٚرٕګېؼي .ػا ثـ٠ؼ ٗٔٚپٗ ّ٘ؼغ ٛػؿ١ِ ٛ٠بىت ٛوې ٘غٗ صؼ تٗ ؿمېؼ ٌ ٟچې ػ ؿٚمبٔ ٛپٗ ظؼ ػ ٌِٛړ ٛ٠ػؿ١ِ ٛ٠بىت ٛتـ ِمبِٚت ٔٗ ٠ې ُ٘ ىؼت ف٠بت ػی ُ٘ ،پـاعٛاٌی ا ُ٘ ٚػ ػښّٓ تٍفبت .ػا اٚك ٘ـٖ ٚؿځ ػ اِـ٠ىب ٟ٠پٛځ١بٔ ٛػ تٍفبت ٛتغّ ٟٕ١ىّېـ تـ پٕځ ٗٔ ٛف٠بت ػی اٚ ٚؿځ پٗ ٚؿځ ػ ف٠بتېؼ ٚپٗ صبي وې ػی .ػ وٕؼ٘بؿ ،عٛمت اٚوٕړ پٗ ٘ـ ٚال٠ت وې تـ اٚمٗ ػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛػ ِړ ٚىّېـ وُ ٌٗ وّٗ ػ و٠ٛټ پٗ رګړې وې ػ اِـ٠ىب ٟ٠پٛځ١بٔ ٛػ ِـګ ػ ىّېـ ػ ٖٚثـاثـٖ ػی ،پٗ ػې ٘ـ ٚال٠ت وې ػ څٍ٠ٛښت ٗٔ ٛف٠بت اِـ٠ىب٠بْ پٗ لتً ؿمېؼٌّ٘ ،ٟؼاؿاف پٗ پىت١ىب ا ٚپىت١ب وې ػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛػ ِړ ٚىّېـ ِظ پٗ ف٠بتېؼ ٚػی ،تـ اٚمٗ متبم ٛػ ِـګ ژٚثٍې ىّېـ تـ ٗٔ 120ف٠بت ػی ،چې پٗ ػې وې ِ 190ړ ٞا ٚپبتې فعّ١بْ ػ .ٞډېـ ژؿ ثٗ ٚګٛؿ ٞچې ػ ػِ ٞمبِٚت ٌّٓ ٔٛؿٚ ٚال٠بت ٛتٗ ُ٘ عٛؿٖ ى.ٟ پٗ ٔٛؿٚ ٚال٠بت ٛوې ػ ِمبِٚت ػ وّٛاٌٚ ٟرٗ ػ اِـ٠ىب ٟ٠پٛځ ٛٔٛػ صعٛؿ وّٛاٌی ػی ٔٗ ػا چې ػ ٘غ ٛمّٛ١ عٍى ٛوې ػ عپٍٛاوۍ ػ غٛښتٕې رؾثٗ ِړاٚې ىٛې ا٠ ٚب ٠ې ػ پـػ ٛ٠پٗ ِمبثً وې صنبم١ت عتُ ىٛی. تبم ٛػ ثو ٌٗ اػاؿې ٔٗ تپٛك ٚوړی چې ػا ػ څٗ ٌپبؿٖ ا ٚػ و َٛم١بمِ ٟصٍضت ٌٗ ِغې اِـ٠ىب ٟ٠پٛځٗٔٛ ػ افغبٔنتبْ ػ پښتٕ ٛپٗ ظؼ چې ػ ٌٚل ٔ %12فٛك تيى ٍٞٛ١پٗ رګړ ٞوې ښىېً ى ٞٛاٌٚ ٚې ػ پښتٕ ٛپٗ ظؼ ٌٗ الٍ١ت ٛٔٛا٘ ٚغ ٛډٌ ٗٔ ٛامتفبػٖ و ٞٛچې ٌٗ تبم ٗٔٛػ ِغٗ ػ ؿٚم ٝ١تـ ِيـۍ الٔؼې م١١ّ١ق ا٠تالف ٌؼٜٚ ٔٗ امتفبػٖ وٌٗٛ؟ ػا ٌٚې ټٌٛې رګړ ٞپٗ ىـق ا ٚرٕٛة وې ا ٚپښت١ِ ْٛيتٗ م ّٛ١وې ػٞ؟ ٌٚې متبمٛ ځٛاوٛ٠ ٗٔٛافې پؼغ ٛم ّٛ١وې ځبی پٗ ځبی ا ٚپٗ رګړٖ ثٛعت ػٞ؟ غبٌجبٔ ٛع ٛپٗ ىّبي ُ٘ ٚاوّٕ ٟوړېٍ٘ ،تٗ ٠ې ُ٘ ډېـ غړ ٞا ٚعٛاعٛږ ٞػؿٌٛػي ،ػ څٗ ٌپبؿٖ ٍ٘تٗ ٔٗ متبم ٛپٛځ ٗٔٛځبی پٗ ځبی ى ٗٔ ،ٞٛپٗ رګړٖ ثٛعت ػ ٗٔ ،ٞوٛؿ ٗٔٚتالى ٟو ٞٛاٚ ٗٔ ٚمٍې ؿاټٌٞٛٛ؟ ػا ػ څٗ ٌپبؿٖ تبم ٛػ ىّبٌ ٟټٍٛاٌې ِنٍش لطؼبت رٕٛة ا ٚىـق تٗ ػ پښتٕ ٛپٗ عالف ػ رګړٌ ٚپبؿٖ ٌٗ ځبْ مـٖ ث١ب٠ی ا ٚػ ػ ٜٚوٛؿٚ ٗٔٚؿثبٔؼې پٍټی اٚ ٚمٍې ٚؿٔٗ غٔٛډٚی؟ ػا ٌٚې تبمٛوّ١ٔٛنت رٕـاالْ ا ٚػ ػ ٜٚپٗ عؼِت وې ِصـٚف ػ ٍِ١ي٘ ٛغٗ ځٛاو ٗٔٛامتغؼاَ وړ ٞچې الم٠ ٗٔٛې تـڅٕګٍ ٛػ ِظٍ ِٛٛافغبٔبٔ ٛپٗ ٕٛ٠ٚمـٖ ػٞ؟ ػ ؿٚمبٔ ٛپٗ عؼِت وې ا٠تالف ٌٚې ٔٓ متبمٛ پٗ عؼِت وې ػی ا ٚؿٚمبْ چې ٌٗ چب مـٖ رٕګېؼي ٔٓ تبمٚ ٛؿمـٖ رٕګېږٞ؟ ځٛاة ٠ې څـګٕؼ ػی ،څٛن چې غالِۍ تٗ مـ ٔٗ ټ١ټ ٞٛپٗ آفاػۍ ا ٚعپٍٛاوۍ ثبٚؿ ٌـ ،ٞمتبمٔ ٌٗ ٛظـٖ ّ٘ؼِٚـٖ ثؼ ػٌ ٞىٗ ػ ؿٚم ٟښىېالن ګـٔ ٌٗ ٚظـٖ ا ٚػ ػِ ٜٚؼالٍِٗ ثٗ ٌٗ تبم ٛمـٖ ّ٘غنې ٌ ٞٚىٗ ٌٗ ؿٚمبٔ ٛمـٖ. افغبٔبْ چې وٍٗ ٌٗ اِـ٠ىب غږ ؿاػ ،ٛ٠آفاػ٠ ٞب ث ٝث ٝم ٗٔ ٟػا تجٍ١غبت اٚؿ ٞچې پـ افغبٔنتبْ ثبٔؼې ػ اِـ٠ىب ٌٗ صٍّې ٔٗ ٚؿٚمتٗ ػ ػّٛ٠وـامۍ پٗ ٌٛؿٌِٛ ٞړی ګبَ اع١نتً ىٛی ،ػ ٔز ٛٔٛښٔٚٛځ ٟپـأنتً ى،ٞٛ ِٛم١م ٟآفاػٖ ىٛې ،ػ ٠ٚؼ ٛ٠ونت ٛٔٛػٚوبٔ ٗٔٛپـأنتً ى ٞٛا ٚػ ٕ٘ؼ ٞفٍّٕٔ ٛٔٛؼاؿې ث١ب پ ً١ىٛې ،ػ چبػؿٞ پٗ مـو ٌٛٛا ٚػ ږ٠ـ ٞپـېښٛػ ٚرجـ ٞاصىبَ ٌغ ٛى ٛٔ …ٞٛافغبٔبْ عپٍِٕ ٛځ ٛٔٛوې ٚاِٛ :ٟ٠ږ ع ٛػ اِـ٠ىبٟ٠ ػّٛ٠وـامۍ ا ٚؿٚم ٟػّٛ٠وـامۍ تـِٕځ پٗ فـق پ ٗٔ ٖٛى٘ ،ٛغٛی ُ٘ عپً ٔظبِ ٟتېـی ػ اؿتزبع اٚ اِپـ٠بٌ١قَ پٗ عالف ػ ػّٛ٠وـات١ى ٛځٛاو ٛٔٛا ٚػّٛ٠وـامۍ پٍ ٖٛډٌ ٛػ صّب٠ې صـوت ګڼٍ ٛا ٚػ ٚالؼ ٟاٌٚ ٚنٟ ػّٛ٠کـامۍ پٗ ٌٛؿ ٠ې ٌِٛړی ګبَ ىّېـٌ ٛا ٚتبم ٛػ ػ ٜٚپٗ پً ګبَ ږػیٔ ،ظبِ ٟتزبٚف تٗ ػ ػّٛ٠کـامۍ پٗ ٌٛؿ ٞػ ٌِٛړ ٞګبَ ٔٚ َٛؿوٛی ،ػ ٘غٌِٛ ٜٛړی وبؿ ُ٘ ّ٘ؼا ٚٚچې ښځې چبػؿ ٌٗ ٞمـٖ ٌـې وړ ٞا ٚمړٞ عپٍې پګړۍِٛ ،م١م ،ٟػ ښځ ٛمٕؼؿېٔ ،څبٔ ،ب٠ټ وٍپ ٗٔٛػبَ ى ٟا ٚږ٠ـٖ پـېښٛػي ،تنج١ش ګـځٛي،ا ٚػ مپٕٛ١ ربِ ٛاغٛمتً رـَ ٚګٍٕی ى ٟا ٚػ صجل اِ ٚـګ مقا ٚؿثبٔؼې ِـتجٗ ى٘ ،ٟـ ى١ظِ ،ال ،صبر ،ٟپ١ـ ا ٚصٛفٟ ا٘ ٚـ ػ ږ٠ـې عبٔٚؼ ،أمالة ظؼ اِ ٚجبس اٌؼَ ٚګٍٕی ى ،ٟتبمّ٘ ُ٘ ٛؼا وبؿ وٛی ،متبم ٛپٛځ ٗٔٛچې پٗ وَٛ وٍ ٟثـ٠ؼ وٌِٛ ٛٔ ٞٛړی ٘ؼف ٠ې ػ ِال ٔٛ١ي ،ٞٚػ ٘ـ ِنٍّبْ اِ ٚزب٘ؼ ٔ َٛػ ػ ٜٚپٗ تٛؿٌنت وې ٌ١ىً ىٛی!! وٗ ٘غٛی ػ وٛؿ ،وبٌ ٟا ٚډٚډۍ ىؼبؿٚ ٗٔٚؿوٛي ا ٚپٗ ػًّ وې ٠ې وٛؿ ٚؿتٗ ګٛؿ ا ٚوبٌٚ ٟؿتٗ وفٓ وړ، تبم ُ٘ ٛډېـ وٍ ٟپٗ ٘ؼ٠ـ ٚثؼي وړي ،ډېـ رِ ٛبت ٌٗ ِٛ ٗٔٛعبٚؿ ٚمـٖ ثـاثـ وړ ي ،ػ لٍؼٗ رٕګ ٟډٌٗ ا٠ق لتً اٚ ٍ٘تٗ ػ 700ام١ـأٚ ٛژي ،ػ وٕؼف ػ ام١ـأ ٛث١ـصّبٔٗ ٚژٔٗ ا ٚپٗ فؿګ ٛٔٛونبْ پٗ ډٌٗ ا٠ق ٚلجـ ٛٔٚوې ښغٛي ...،متبم ٛپٗ اِـ تـ مـٖ ى ٞٛا ٚػا ٘غٗ څٗ ػ ٞچې ؿٚم ٟافنـأ ٛپٗ افغبٔنتبْ وې ٚوړيِٛ ،ږ افغبٔبْ پٗ ٘غې ػّٛ٠کـامۍ ٌؼٕت ٚا ٛ٠چې :ػ ٔظبِ ٟتېـ ٞا ٚاىغبي فېږٔؼٖ ،ٞٚػ پـػ ٛ٠ػ عٛښې ٚاوّٕبْ پـ ټٌٕٛې تضّ ً١وړ ،ٞلؼؿت ٚغٓ پٍٛؿٔٚى ٛتٗ ٚمپبؿ ،ٞػؿٚمبٔ ٛپٗ الك ؿٚفي ى ٞٛػ عبػ ر ّٟٕٙىجىٗ ٛ٠ځً ث١ب ٚان تٗ ٚؿم ٞٛا ٚػ افغبٔبٔ ٛػ ث١ب ٔ ،ٌٛٛ١ځٛؿ ٌٛٚاٚ ٚژٌِٛ ٛلغ ٚؿوړ ،ٞرٕګ ٟرٕب٠ت وبؿاْ ،غٍٗ ا ٚػاړٖ ِبؿاْ پـ ٌٚل ِنٍػ وړ.ٞ اِـ٠ىب ع ٛصتی ػ افغبٔنتبْ ٘غٗ ىتّٕۍ ُ٘ ٌٗ ِٕځٗ ٚٛ٠ړې چې پٗ تېـ ٚػؿ٠ٚيت وٍ ٛٔٛرګړ ٚوې ٔٗ ٞٚ تغـ٠ت ىٛې ِ ٛ٠ .خبي ٠ې ػ آؿ٠بٔب ٘ٛائ ٟىـوت ٘غٗ غ١بؿې ػ ،ٞچې پٗ ټ ٌٛٛتېـ ٚرٕګ ٛٔٛوې عٔٛؼ ٞپبتٝ
38
ىٛی ،ع ٛػ افغبٔنتبْ پٗ ټٔ ٌٛٛظبِ ٟاٍِ ٚى١ِ ٟؼأ ٛٔٛثبٔؼې ػ اِـ٠ىب ٟ٠غ١بؿ ٚػ ثّجبؿ ٛ٠پٗ ٔت١زٗ وې ٚمٛځ١ؼې .اِـ٠ىب٠بٔ ٛػ ػې عنبؿې ػ رجـاْ ٌپبؿٖ صت ٝػ ٕ٘ؼ پٗ أؼافٖ ُ٘ ِـمتٗ ٗٔٚوړٖ ،ػٍ٘ ٟع ٌٗ ٛپبونتبْ مـٖ ػ ؿلبثت پٗ عبغـ ٖٛ٠فړٖ غ١بؿٖ آؿ٠بٔب ٘ٛائ ٟىـوت تٗ ٚؿوړٖ ،ع ٛاِـ٠ىب پٗ ػامې صبي وې ٘١څ ِـمتٗ ٔٚىړٖ چې ػ افغبٔنتبْ ػ ٚؿأٌ ٌٛٛپبؿٖ ٠ې تـ ٕٔٗ ١ٍِ 17بؿػٖ ډاٌـ ِصـف وړ ٞا ٚتـ ػ ٕٗ٠ف٠بت ِصـف تٗ ٠ې ِالتړٌې!! ِٛږ افغبٔبٔ ٛا١٘ ٚڅ ثبػمٍٗ أنبْ تٗ ػ اِـ٠ىب ٟ٠چبؿٚاو ٛػا تګالؿٖ ػ فٚ ُٙړ ٔؼٖ ،ػٌٚ ٜٚې ٌٗ ثې ٚفٌ ٛافغبٔبٔ ٛمـٖ عپً فٚؿ آفٌِٚ !ٟ٠ٛې ػ ٚؿاْ ا ٚرٕګ ځپٍ ٟافغبٔنتبْ ػ ِق٠ؼ ٚؿأٌ ٌٛٛپبؿٖ عپٍې آعـٓ٠ ِبډي ٚژٔٚىې ا ٚتغـ٠جٔٛىې ٚمٍې امتؼّبٌٞٛ؟ ػا ٌٚې ػ ػ ٜٚالتصبػ ٞأ ٚظبِ ٟثـالم ٟا ٚػ ثً فمـٌٛ ،ږٖ، ظؼف أ ٚبتٛأ ٟػ ػې پـ ځبی چې پؼغ ٛمغت فړ ٚوې ػ تـصُ ا ٚػبغفې اصنبك ؿاٚپبؿ ،ٞٚثـػىل پؼ ٜٚوې تىجـ ،غـٚؿاِ ٚنت ٟؿاٚالړ !!ٞٚا ٚػ عپً ؿػت ا١٘ ٚجت تـ اغ١قې الٔؼې ػ عٍى ٌٗ ٛؿاٚمت ٛا ٚػ ػٌٗ ٜٚ ځٛؿٌ ٗٔ ٌٛٚؾت اعٍٟ؟! ػ ٜٚػې ٚٚا ٟ٠چ ٟپٗ ػې اٚږػې ِٛػې وې ٌٗ ِـګ ،ژٚثٍې ،عٛف٠ٚ ،ـې ا ٚثې إِ١تۍ ٔٗ پـتٗ ئې افغبٔبٔ ٛتٗ څٗ ؿاٚړٞ؟! تبم ٛثٗ ػ غبٌجبٔ ٛػ التؼاؿ پٗ ٌِٛړ ٛ٠ىپٚ ٛؿځ ٛو :ً٠ٚ ٟػ افغبٔنتبْ پٗ تېـ تبؿ٠ظ وې ٘١څىٍٗ ػِٚـٖ إِ١ت ٔٗ ٚٚتأِ ٓ١ىٛی ٌىٗ ػ غبٌجبٔ ٛپٗ ػٚؿوې چې ػ ػ ٜٚتـ ٚاوّٕۍ الٔؼې م ّٛ١وې تأِ ٓ١ى !!ٛػ ٜٚپٗ ػې ٚتٛأېؼي چې ػ ٖٛ٠فـِبْ پٗ صبػؿ ٌٛٚمـٖ پٗ ټ ٌٛٛػغ ٛم ّٛ١وې ػ وٛوٕبؿٚ ػ وـ ِغٗ ١ٔٚن ،ٟع ٛتبم ٛا ٚمتبم ٛتـصّب٠ې الٔؼې أتمبٌ ٟاػاؿٖ ٔٗ ػ إِ١ت پٗ تبِِٛ ٌٕٛٛ١فك ىٛې ا ٗٔ ٚػ وٛوٕبؿ ٚػ وـ پٗ ِغٕ ٞٛ١وې ٗٔ ٓٔ ،پٗ ٌ ٛ٠ٛالؿ ٚوې إِ١ت ىتٗ ٗٔ ،پٗ ٌ ٛ٠ٛښبؿ ٛٔٚوې ا ٗٔ ٚپٗ أتمبٌ ٟاػاؿې وې ػ ىبٍِ ٛډٌ ٛتـ تنٍػ الٔؼې م ّٛ١وې ،ػبَ افغبٔبْ ع ٛپـېږػی ،ػ ػ ٜٚډٌٗ ا٠قې ٚژٔػ ،پٗ ِبي ،ځبْ اٚ ٔبِٛك ثبٔؼې تېـ ٞع ٛپـېږػی ،صت ٝػ ٍِګـٍِ ٚت ٛٔٛػ اړٔٚؼٖ اػاؿِ ٚبِٛؿ ُ٘ ٓ٠عٔٛؼ ٗٔ ٞػِ .ٞګـ ػ اععـ اثـا٘٘ ّٟ١غٗ ٕ٠ٚب متبمٌ ٛپبؿٖ ػ ىـَ ا ٚپ١غٛؿ عجـٖ ٔٗ ػٖ چې ٚا :ٟ٠ػ ػ ٜٚػ اػاؿې پٗ ٖٛ٠ښځِ ٕٗ١بِٛؿغ څٛڅ ٛځٍٗ پٗ ډٌٗ ا٠قٖ تٛګٗ رٕن ٟتېـی ىٛی ،ػا تېـی ػ ػٖ پٗ ٕ٠ٚب ػ ٘غې ډٌې ٌٗ عٛا ىٛی چې تبم ٛتٗ تـ ټ ٌٛٛف٠بتٗ ٔږػې ػٖ ا ٚتبم ٛتـ ټ ٌٛٛف٠بت پٗ ٘غې اػتّبػ ا ٚصنبة وٛی اّ٘ ٚغٗ ډٌٗ چې ػ ؿٔٚبٌؼ ؿِقفٍ١ؼ پٗ اِـ ٠ې تبمٛتٗ ػا ىـا٠ػ ثـاثـ وړي چې 700ونبْ پٗ لٍؼٗ رٕګ ٟوې ٚٚژٔی ا ٚتـ ٗٔ 1000ف٠بت ٠ې پغپٍٗ ٚٚژي ا ٚػ ىجـغبْ پٗ ډٌٗ ا٠ق ٚلجـ ٛٔٚوې ٠ې ښظ وړي!! ػ أتمبٌ ٟاػاؿې ػ رٛړېؼٚ ٗٔ ٚؿٚمتٗ پٗ افغبٔنتبْ وې ِ٘ٛـٖ وٛوٕبؿ وـي ى ٞٛچې ػ ٘ېٛاػ پٗ اٚږػٖ تبؿ٠ظ وې مبثمٗ ٍٔـ ،ٞتبم ٛچې ػ وٛوٕبؿ ٚػ فصٍ ٛٔٛػ ړٔګٌ ٌٛٛپبؿٖ وِٛې پ١نې ػې اػاؿې تٗ ٚؿوړې ٘غٗ چبؿٚاو ٛپٗ عپٍِٕ ٛځ ٛٔٛوې ٠ٚٚيٍې ا ٚػ ٔړۍ ػ غٌ ٌٌٛٛٛپبؿٖ ٠ې ٘غٗ فصٍٚ ٗٔٛؿاْ وړي چې څٍٛؿ ځٍٗ ٚؿٔٗ اپ ُ١ټٛي ى.ٚٚ ٞٛ ثو فِٛږ ګبٔٚډ٘ ٞېٛاػ ٗٔٚػ افغبٔنتبْ پٗ ظؼ پٗ عپٍې ٔبؿٚا رګړې وې ؿاښىېً وړي ا ٚپٗ ػې مـٖ ٠ې ػ ټٌٛې مّ١ې ػ ٘ېٛاػ ٛٔٚتـِٕځ ػ ػښّٕۍ تغُ ٚوـٌ ٛا ٚػغ٘ ٛېٛاػ ٛٔٚتٗ ٠ې پٗ ػاعً وې ٔٗ صً وېؼٔٚىٟ متٔٛقې ؿاٚالړې وړې .څٛن چې ػ ٔړۍ ػ ِيـتبثٗ اٍ٘١ت ٌٚـ٘ ٞغٗ پٗ ٘ېٛاػ ٛٔٚوې فتٕې ٔٗ ؿاٚالړ،ٞٚ ثـػىل ٌٗ عپً ؿمٛط ٔٗ ػ فتٕ ٛپٗ عتّ ٌٛٛوې امتفبػٖ و ،ٞٛڅٛن چې ػ فتٕ ٛاٚؿ ٗٔٚثٍ ،ٞٛػا ګِٛبْ ػٗٔ ٞ و ٞٛچې ػ ػې اٚؿ ٌٗ ثڅـو ٗٔ ٛثٗ ػ ػٖ ٌّٓ عٔٛؼ ٞپبتٗ ى ،ٟڅٛن چې ثً پٗ عپً وٛؿوې آؿاِٚ ٟؿځې تٗ ٔٗ پـېږػ ٞػا ګِٛبْ ػې ٔٗ و ٞٛچې ػی ثٗ ػ ثً پٗ وٛؿ وې آؿاِٗ ىپٗ تېـٖ وړ .ٞػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛع١ـ پٗ ػې وې ػی چې ٌٗ ل١ؼ ،ىـغ ا ٚځٕډ ٔٗ پـتٗ ٌٗ افغبٔنتبْ ٔٗ ٚٚځ ،ٟػ افغبٔبٔ ٛػ ِق٠ؼ ٚژٌ ،ٛوړ ٌٛٚپٗ افغبٔنتبْ وې ٌٗ تً پبتې وېؼٌ ٛا ٚپٗ ػې ٘ېٛاػ وې ػ ٖٛ٠الك پٛڅ ٟصىِٛت ٌٗ تپٍ ٗٔ ٛالك ٚاعٍ .ٟپٗ ػې وې ٘١څ ىه ِىٛی چې پٗ افغبٔنتبْ وې ثٗ متبم ٛػ پبتٗ وېؼّ٘ ٚغٗ پبٍ٠ې ٞٚچې ىٛؿ ٞٚاتضبػ ٚؿمـٖ ِغبِظ ى .ٛىب٠ؼ ِنى ٛػ ّ٘ؼې ٌپبؿٖ پـ افغبٔنتبْ ثبٔؼې ػ اِـ٠ىب ػ ثـ٠ؼ ِالتړ ٚوړ ا ٚىّبٌ ٟټٍٛاٌې تٗ ٠ې ٚظ١فٗ ٚؿوړٖ چې متبم ٛعٛا تٗ ٚػؿېږ ٞا ٚمتبم ٛتـ لِٕٛؼې الٔؼې ػ عپً ٌٚل پٗ عالف ٚرٕګېږ .ٞػا ٛ٠ػامې عطـٔبن ػاَ ٚګڼی چې ؿٚمبٔ ٛػ غچ اع١نتٌ ٛپبؿٖ متبم ٛػ پښِ ٛغې تٗ غٛړٌٚې. رٛؿد ډثٍ ٛ١ثو پـ ػـاق ػ ٔظبِ ٟثـ٠ؼ پٗ ګٛاښ مـٖ ٌٗ ٛ٠ې عٛا غٛاړ ٞچې ػا حبثتٗ وړ ٞچې پـ افغبٔنتبْ ثبٔؼې ػ ػٖ صٍّٗ ٖٛ٠وبِ١بثٗ تزـثٗ ٖٚچې ثب٠ؼ پٗ ٔٛؿ٘ ٚېٛاػ ٛٔٚوې ُ٘ تىـاؿ ى ٌٗ ،ٟثٍې عٛا غٛاړٚ ٞښ ٟ١چې پٗ ػې رٕګ غٛښتٔٛى ٟم١بمت مـٖ ٘غٗ ػ اِـ٠ىب ګټې تأِ ٕٞٛ١ا ٌٗ ٚاصتّبٌ ٟعطـ ٔٗ ػ اِـ٠ىب ػ ژغٛؿٌٌ ٛپبؿٖ پـ ػـاق صٍّٗ و .ٞٛع ٛصم١مت ػا ػئ چې پٗ افغبٔنتبْ ػ اِـ٠ىب ٟ٠ځٛاو ٛٔٛثـ٠ؼ ٖٛ٠ ٔبوبِٗ تزـثٗ ،ٖٚپٗ ػې ثـ٠ؼ مـٖ اِـ٠ىب٠بٔ١٘ ٛڅ ٔؼ ٞتـالمٗ وړ ٗٔ ،ٞػ غبٌجبٔ ٛا ٚاٌمبػؼې ػ ِيـأ ٛپٗ ٌٔٛٛ١ اٚ ٚژٌ ٛوې ِٛفك ىٛي٠ ٗٔ ،ې ػامې صىِٛت رٛړ وړی ى ٛچې ػ اِـ٠ىب ګټې تأِ ٓ١وړ ٞى٠ ٗٔ ،ٟې رګړٖ پبی تٗ ٚؿمٌٛې ى ٖٛا٠ ٗٔ ٚې پٗ ػې ٘ېٛاػ وې ػ عپٍې عٛښې م ٌٗٛا ٚإِ١ت تأِ ٓ١وړی ى .ٛػ ثو اػاؿې پٗ ػې رګړ ٚمـٖ اِـ٠ىب٠بٔ ٛتٗ ػ عپٍ ٛفإِِ ٌٗ ٛـګ ژٚثٍې ا ٚػ اِـ٠ىب پٗ ظؼ ػ افغبٔبٔ ٛا ٚټٌٛې ٔړۍ ٌٗ ژٚؿؿې
39
کـکې أ ٚفـت ٔٗ پـتٗ ثً څٗ ٔؼ ٞتـالمٗ وړ ٌٗ .ٞرٕبة ثو مـٖ وٗ ػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛػ ِنتمجً أؼ٠ښٕٗ ٛٔ ٞٚ ٘غٛی تٗ ثٗ ٠ې ؿښت١ب ٚٚ ٍٟ٠ٚا ٚپٗ ػې ثٗ ٠ې اػتـاف وړی ٚٚچې پـ ػـاق ثبٔؼې ػ صٍّې ِمصؼ ٠ې ػا ػی چې ػ ػ٘ ٞېٛاػ ػ ت ٍٛ١غٕ ٟف٠ـِې تصـف وړ ٗٔ ،ٞػا چې ٚا ٌٗ :ٟ٠ػـاق ٔٗ اِـ٠ىب تٗ عطـ ِتٛرٗ ػی ،وٗ پٗ ػې ٘ېٛاػ ثـ٠ؼ ٔٚي ٛٔ ٟات ِٟ ٛا ٚو١ّ١بٚ ٞٚمب ً٠ثٗ رٛړ ا ٚػ اِـ٠ىب پٗ ظؼ ثٗ ٠ې امتؼّبي وړ !!ٞعٔٛړٛ٠اي ٚا :ٟ٠ػا څٕګٗ اِـ٠ىب ٌٗ ٘غ٘ ٛېٛاػ٠ٚ ٗٔ ٛٔٚـٖ ٍٔـ ٞچې ِغى ٟتٍٍ ٟات ،ِٟٛو١ّ١ب ٞٚا ٚثٌٛٛ١ژ٠ىٚ ٟمبً٠ ٌـ ٌٗ ٗٔ ،ٞؿٚك ٔٗ ٠ٚـٖ ٌـ ٞا ٌٗ ٗٔ ٚچ ،ٗٔ ٓ١ا ٗٔ ٚپٗ امـائ ٍٛ١اػتـاض و ٞٛچې وبف ٟات ِٟٛو١ّ١ب ٞٚاٚ ثٌٛٛ١ژ٠ىٚ ٟمٍې رٛړ !!ٞٚػا پؼامې صبي وې چې ػـاق ػ رٕګ ا ٚاٚږػې ِضبصـې پٗ ٚرٗ ٔٗ ػ ػامې ٚمٍ ٛػ رٛړِ ٌٛٚبٌ ٟتٛاْ ٌـ ٞا ٗٔ ٚفٕ٘ ،ٟغٗ پـ عپٍې عبٚؿې ػ اِـ٠ىب ٟ٠غ١بؿ ٚػ پـٌٗ پنې ثّجبؿِ ٛ٠غٗ ُ٘ ٔيٟ ٌٔٛ١ې ،ات ِٟٛثُ ثٗ څٕګٗ رٛړ وړی ى!!ٟ؟ ِٛږ ګِٛبْ ٔٗ و ٚٛچې ٘١څ ٘ٛى١بؿ ا ٚپٗ صمب٠م ٛپ ٖٛأنبْ ثٗ ػا رـأت ٚوړ ٞچې پـ افغبٔنتبْ ػ صٍّې تزـثٗ ٖٛ٠وبِ١بثٗ تزـثٗ ٚګڼ ٟا ٚپٗ ثً ځبی وې ػ ٘غې ػ تىـاؿ تٛصٗ١ ٚوړ.ٞ پٗ آعـ و ٟثب٠ؼ تبم ٛتٗ ٚٚا :ُ٠پٗ وٕؼ٘بؿ و ٟپٗ وبٔبډائ ٟځٛاو ٛٔٛثبٔؼې ػ ػ ٚٚاِـ٠ىبئ ٟپٍٛ١ټبٔ ٌٗ ٛثّجبؿۍ ا ٚػ عپٍ ٛڅٍٛؿ ٚوبٔبډ ائٍِ ٟګـٚ ٌٗ ٚژٌ ٛثب٠ؼ صؼك ٝ٘ٚٚچٛٔ ٟؿ ٚاِـ٠ىبئ ٟپٍٛ١ټبٔ ٛثٗ ػ عپٍ ٛثؼِؼبى ٛ١پٗ ٔت١زٗ و ٟڅِٛـٖ ثې ػفبع افغبٔبْ پٗ لتً ؿمٌٛې ٞٚ؟»(ػٌ١ک پبی) ٭٭٭٭٭ ع ٛپٗ اِـ٠کب کې ػ ؿژ ُ٠ػ ثؼٌ١ؼ ٚا ٚػ اٚثبِب ػ ٔ ٞٛمفـ ػ پ١الِې ا ٚػ ٘غٗ ػ مٌٛې ػ غږ ػ ؿاپٛؿتٗ ک١ؼٚ مـٖ مُ ػ افغبٔنتبْ ػ ٌٚل ػػې غّ١قې ػ پبی تٗ ػ ؿم١ؼ ٌٗ ٚپبؿٖ ػ صقة امالِ ٟاِ١ـ ِضتـَ صکّت١بؿ ػ اِـ٠کب ػ ٌٔٚ ٞٛنّيـ پٗ ٔ ٛ٠ َٛپـأنتې ٌ١ک ١ٌٚکٗ ،چې ػا ٌ١ک پٗ اؿٚپب کې ػصقة امالِ ٟػ ِنإٌٕٛ١ ٌٗ اړعٗ پٗ ډ٠ـٖ پـاعٗ پّ١بٔٗ پٗ افغبٔ ٟا ٚث ٓ١اٌٍٍّ ٟثـ٠ښٕب ٟ٠پبڼ ٛکې ِٕؼکل ى ٛا ٚػ اِـ٠کب ػ کبٔګـك غړ ٚتٗ ٍّ٘تٗ ػ صقة امالِ ٟػ فؼبٌ ٕٛ١پٗ الك ٚؿ ٚؿم١ؼ .تـ څٕګ ٠ې ػا ٌ١ک پٗ أګٍنتبْ کې ُ٘ ػ پبؿٌّبْ ٛ٠ىّ١ـ غړ ٚا ٚػ رٕګ ِغبٌف ٛکړِ )Stop the war organistion(ٛ٠نإٌ ٕٛ١تٗ الك پٗ الك ٚؿکړي ى . ٛپٗ ػې ٌ١ک کې ؿاغٍ ٟػ ٞچې : « ىح ُ٤ک ى ٛـٓ ٚظِ ّٞح ٝځ٣ٍٞيُ ٢حكـخٕ ُْٝپ ٚحٓظخُ٣ظٞد طخٓ ٞط٤ُ ٚږّ چې پ ٚط َٝ٤پ٘ځ٘٣ٝ ٚظ ٞکِ ٞٗٞکې ى ىٓ ٝٝظَ ٝځٞحک ٞٗٞطَ رَ٣ي الٗيې ٍحؿِ ٠ح ٝطَ ٖٗ پ ١ٍٞپٛ ٚـ ٚح ٍٝک ١ُٞٓ ٢چې ى کَٓ ٖ٤ِٔ٣ـَٝ ٍٝحکيحٍحٗٞ رَ کړ ح ٝحَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحک ٞط ٚث ٢پَ٤ٓ ٚحع پَ٣ښٞى ،الث ٢ى ٗ ١ٍٝٞځٞحک ٞٗٞپ ٚالّ ى ټپ ٢ټپ ٢ريٕ پَٛخٍٚٗٝ ٍٗٝ ٝٝ ٚؽ ٗ ١ٞچې پ ٚآهَٓ ٖ٣خډٍ ٝژٗٝکٔٓ ِٞٓٝ ٞزخٍ حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٚٗٞى ىٝی ى ٝژُ ٞح ٝى ى ٟٝى ٍٝحٕ ٞ٤ٛحى ى ِٓ٣ي ٍٝحُٗ ُٞٞپخٍٍ ٙح څَگ٘يٗ ٍٞح ٝىحىة ح ٙٝکخُ ٚک٤ږ ١چې ٍٝ َٛځ ث ٢پُٔ ٚگٓ ٞٗٞظِ ّٞح ٝرې ٢ُُٝ رچ٤خٕ پ ٞ٘٣ٝ ٚکې ٍؿړ ١ح ٝپ ٚکِ ،ٞ٤کٍٝٞڼ ،ٞښخٍٓ ،ٞٗٝيٍٓ ٞح ٝؿٓٞخط ٞٗٞث ٢رٔ٣ٍٝ ٚٗٞږ . ١ؿٞحړّ پ ٚىې ُ٤ک کې ى حَٓ٣کخ ى ٓوک٘ ٢ؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤ؿٍٞؽ ډرِٞ٤ر ٕٞى ؿ٘گ ٢ټ ْ٤ح ٝى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ى ٛـٓ ٚخؿَحؿٞښظٗٞک٢ ح ٝؿ٘گ ُ٣ږٗٝٝک٤ٓ ٢خٓض پ ٚحړ ٙطخٓ ٞط ٚڅ ٞطَه ٚكوخ٣ن ُٝېکْ چې ٗړۍ ح ٝپ ٚهپِ ٚحَٓ٣کخ ث ُٚ ٢ى ؿ ٞريٝ ٍٝځ ،ٞرلَحٗ ،ٞٗٞرې حٓ٘ ٞ٤ح ٝؿگړٓ َٙٓٝوخٓن کړی .پ ٚىې ک٤ٛ ٢څ ٗک ٗ٘ظ ٚچ ٢ک ٚپ ٚىې ٓ٤خٓظ ٞٗٞکې ژ ٍٝريٍُ ٕٞحٗ٘ ٞٗ ٢طَ ىې الُ٣خط ٞهطَٗخک ٞپخ ِٞ٣ط ٚرخ٣ي ٓ٘ظظَ . ٝٝطخٓ ٞط ٚى حكـخٕ ُْٝى پ٤ـخّ حٓخٓ ٢ټک٢ ىحى: ١ حكـخٗخٗٗ ،ٞړۍ ٝحُ ٞح ٝپ ٚهپِ ٚى حَٓ٣کخ ُْٝىح حٗظظخٍ ىٍُ ٞى چې ى ؿٍٞؽ ر ٕٞپ ٚطِ ٞح ٝى ٗ١ٞ ؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤پٍ ٚحطِ َٙٓ ٞر ٚى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ پٛ ٚـ ٞؿِط٤ٓ ٞخٓظ ٞٗ ٞک ٢ژ ٍٙٝطزيٍ ٢ِ٣حٗ ٢چې ٗړۍ ث ُٚ ٢ؿگړ ،ٝرې حٓ٘ ٞ٤ح ٝرلَحٗٓ َٙٓ ٞٗٞوخٓن کړې ،ىؿِ٤ٛ ٚې ٛـٜٓ ٚخٍ الُ٣خطې ٗٞې چې ى حٗظوخرخطٓ ٢زخٍحُحط ٞپ ٚىٍٝحٕ ک ٢ثې ُ ٚطخٓ ٚٗ ٞپ ٚطخک٤ي َٓ ٙح ٝپٓ ٚکٍَ ٙطٞگ ٚى ( طزيِ٣ۍ ) Change : ٗؼخٍ ح٣ٍٝي ،ٝپ ٚځخٗگړې طٞگ ٚکِ ٚچ ٢طخٓ ُٚ ٞػَحم ٗ ٚى پٞځ ٞٗٞى حٔ٣ظِ ٞح ٝى گٞحٗظخٗخُٓٗ ٞيحٕ ر٘يُٞٝ هزَٝ ٙکړ ،ٙى حَٓ٣کخ ُْٝچ ُٚ ٢ؿگړٓ ٝظٓٞخٗٞٗ ٚی ح ٚٗٝث ٢ؿٞښظَ چې طَ ىې ُ٣خص ى هپُِ ٞحٓ٘ٞ طخرٞط ٚٗٞحٓظوزخٍ کړ ،١ى ىؿې طزيِ٣ۍ پ ِٚ٤ٛ ٚطخٓ ٞطٍ ٚح ٚ٣ىٍ کړ ،ٙپ ٚحٗظوخرخط ٞکٓ ٢ظخٓ ٞحٓ ٝظخٓ ٞى گٗٞي هخ١غ رَ٣خىحِ٤ٛې الُ٣خطې کړې . ىح ر ٚى كَ٤حٗظ٤خ هزَ ١ٝ ٙچٓ ٢پٓ ٚ٘٤خڼۍ ى ؿٍٞؽ ر ُٚ ٕٞطٍِٓٝٝ ٞظ ْٛ ٚى ٛـٗ ٚخکخّ ٓ٤خٓظ ٚٗٞطکَحٍ ح ٝى ؿ٘گ پَ ىٝحّ ټ٘٤گخٍ ٝکړ ١ح ٝى ىې پ ٚځخی چې ُ ٚحكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم ٗ ٚهپَ پٞځ ٚٗٞپ ٚػخؿِ ٚحٝ ر٘پړ ٙطٞگٝ ٚرخٓ ٢حٝٝ ٝح ٢٣چې ُ ٚىې ٍٓٝٝظ ٚر ٚپَ ٗٞ٤ٛ ٍٝٞحى ٝى ط ١َ٤حَ٣ ٝؿَ ؿِط ٚٗ ٢طکَحٍ١ٝ رَ ػکْ ى ٗ ٍٝٞپٞځ٤ُ ٞٗٞږٍ ٝؿٞحړ !! ١ى حكـخٗٔظخٕ رلَحٕ ى ٗ ٍٝٞپٞځ ٞٗٞپ٤ُ ٚږُ ٞح ٝپَرې گ٘خ ٙحٝ ٓظِ ٞٓٞحكـخٗخٗ ٞى رٔ ٞٗٞى ُٚ ٍُٞٝٝالٍې ٗ٘ ٢كَ ک٤ي ،١ىح رلَحٕ ُ ٚىې پَط ٚرِ ٚى كَ الٍٗ ١َُ ٚچ٢
40
ټ ٍٞر ٢َٜٗځٞحک ٚٗٞطَې ٝٝځ ،٢ى ٞ٤ٛحى پ ٚک ٞ٤ٍٗٞچخٍ ٝک ٢ى ر ٞ٤َٜٗالٓ٘ٛٞې ر٘يې ٗ ٢ح ٝحكـخٗخٗ ٞطٚ ى هپَ رَهِ٤ک ټخکِٞٓ ٞهغ ٍٝکړ. ٢ٗ ٟ حكـخٗخٕ حَٓ٣کخ٣خٗ ٞطٝ ٚح : ٢٣آ٣خ ى ٗٞ٤ېخٍک پ ٚپ٤ښې ک ٢ى ٝژٍ ٗ ٝٞحَٓ٣کخ٣خٗ ٞى حٗظوخّ ُپخٍ ٙى ٗږىې حطٚ ُک ٞحكـخٗخٗ ٞح ٝػَحه٤خٗٝ ٞژٍ کخك ٚٗ ٢ى١؟ طخٓ ٞى َٛحَٓ٣کخ ٢٣پٓ ٚوخرَ کٗ ٢ږىې ى ٙٞٓ ْ٤ٗ ٙٝحكـخٗخٕ حٝ ػَحه٤خٕ ٝژُ ٢ح ٝپِٓ ٚگ ٞٓ ٍٞٗ ٞٗٞژٝرَ کړ ١ح ُٚ ٝهپَ ک ٍٞکِٛ ٞٓ ٢ـَص ط ٚحړ کړ ،١آ٣خ پ ٚىَٙٓٝ رې ٍكٔخَٗٓ ٚگ ژٝرِې حٍٝ ٝحٗۍ ُٓ ٞړ ٚٗ ٚٗٝىٓ ١خړ ١ٞٗ ٙ؟ څ ٍٞٗ َٙٓٞرٔ ٍٍٝٝ ٚٗٞؿٞحړی حٝ څٍٞٗ َٙٓٞې ٘٣ٝې ط ٍٞ٣ٞ؟ !! آ٣خ ٓظخٓ ٞطٔيٕ ،رَ٘ ١كوٞمٔٓ ،خٝحص ح ٝىٞٔ٣کَحٓٔٛ ٢يح ى ١؟ آ٣خ ٓٔ٤ق ػِ ٚ٤حُٔالّ طخٓ ٞطٔٛ ٚيح ىٍّ ىٍکړ ی ؟ کٓ ٚظخٓ ٞپٞځ٤خٕ پٞ٣ ٚې حٗٝۍ ک ٢ىٍې ځِې ى هپَ الّ پٞڅ ٢كکٓٞض پَ حٓ٘٤ظ ٢هطؼخط ٞرٔ١ٍٝٝ ٚٗٞ ح ٝپُٔ ٚگ ٞٗٞکٔخٕ پ ٞ٘٣ٝ ٚکې ٍؿړ ١ٝ؛ ٗ ُٚ ٞػخّ َٙٓ ُْٝر ٚى ىٓ ٟٝؼالِٓ ٚڅ٘گ ١ٝ ٚ؟ ! آ٣خ ح١الع َُة چې ٓظخٓ ٞپٞځ ٞٗٞپٞ٣ ٚې ٓ٤خٗض کې طَ پ٘ځ٣ُ ٝٞٓ ٞخص ؿٗ َ٤ظخٓ٤خٕ ٝٝژٍ ؟ !! ک ٚىٟٝ پ ٚهپُِٗ ٞيحٗ ٞٗٞکې ،پ ٚگٞحٗظخٗخٓ ،ٞحرٞؿَ٣ذ ،ک٘يٛخٍ ح ٝرگَحّ کٛ ٢ـ ٚؿ٘خ٣خص ک ١ٞچې پ ٚطخٍ٣ن ک٢ ثې ُږ رِ٤گ ٚحٓ ٝؼخٍ ٓٗٞيُ ٞٗ ٠؛ پ ٍٝٞٗ ٚځخ ٞٗٞ٣ک ٢ر ٚثې ُ ٚهِک َٙٓ ٞڅ ٚکړ ١ٝ ١؟ !! ٓظخٓ ٞى حثظالكِٓ ٠گَٓ ٝؼالِٓ ُٚ ْٛ ٚحكـخٕ َٙٓ ُْٝىې طٍٝ ٚط ٚى ،ٙكَحٗٔ٣ٞخٕ ٗ٤ٓ ١ٞيحٕ طٍ ٚحؿِٓ ،٢ـٍَٝ ىٓ ،١ظخٓ ٞى پٞځ٤خٗ ٞى ُٓٞړٍٝ ٞ٣ځ ٞريٓٔظ ٢ک ،١ٞپ ٚحُـِح َ٣ک ٢چې ى ى ١ٝپَِ ٞٗٝک ّٞؿ٘خ٣خص کړٔٛ ١ـ ٚر٤خ طکَحٍ ،١ٝپ ٚىې طلخٝص َٓ ٙچٛ ٢ـٜٓ ٚخٍ ثې ک٤ٔ٤خٓٝ ١ٝخ ٚٗ َ٣ىٍُٞىٍ چٝ ٢ثې کخٍ ١ٝح ّٝىح ْٛکخٍ ،١ٝى ى ١ٝپ ٚحړ ٙرخ٣ي ٝٝح : ٞ٣ک ٚى ٞ٤ٛ ٙٞ٣حى هِک ىحٓې ١ٝچ ٢ى ؿٍٜٔٞ ٍث ُٚ ْ٤رخٗک ٢كٔخد ٗ ٚپٔ٤ې ؿال ک ١ٞ؛ ک ٚى ىٞ٤ٛ ١حى ريٓٔظ ٞپٞځ٤خٗ ٞط ٚټٞپک ٍٝکړ ٢ٗ ٟحٝ پَىِٓ ٞ٣ک ٞٗٞطُٝ ٚېږٍ ٗ ٢ح ٝپ ٚىې ْٛپ ٙٞکړ ٢ٗ ٟچِٛ ٢ظ ٚثې ٗ ٚڅٞک ٓلخکٔ ٚکٚٗ ،٢ٗ ٠ُٞ پٞښظ٘ ٚطَې ک ٢ٗ ٠ُٞحِٓ ٚٗ ٝح ٍٝکٓ ٞٗ ،٢ٗ ٠ُٞؼِ ٚٓٞى ٙچ ٢ى ٛـ ٚځخ ُٚ ٟرې ُُٞٝح ٝرې ىكخع هِک َٙٓ ٞر ٚڅ ٚک ١ٞ؟ ډ َٙ٣ر ٚػـ٤ز ١ٝ ٚک ٚڅٞک حكـخٗٔظخٕ ط ٚى ٗ ٍٞپٞځ ُ٤ُ ٚږُ ٚٗ ٞکٔ١ ٚٓٞؼ ١َُٝ ٚ؛ ک ٚى ػَحم پٚ آٝحٍې ځٔکې چُٞ ٚٗ ٢ړ ُٞړ ؿَ ١َُ ٚٗٝح ٚٗ ٝگڼ گڼ ځ٘گِ ٚٗٞ؛ُٞ٣ک حط٤خ ٍُ ٙر ٠َٜٗپٞځ حٗ ٝپږُکٚ ػَحه ٢پٞځ ،پُٞېْ ح٘٤ِٓ ٝې ٗظ٤ـ ٍٚٗٝ ٚکړ ٙح ٝؿگړ ٙثې پخ ٟط ٞٗ ٍُٚٞٓ ٚٗٝ ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ ک٢ چې پ ِٞٓ ٚک ٢حط٤خ هخ ٍٙٝثې پ ٚىٗگ ٞىٗگ ٞؿَ ٞٗٝح ٝځ٘گِ ٞٗٞپٞښِې ى ٙڅ٘گ ٚرٝ ٚک ٢ٗ ٠ُٞچې ؿ٘گ ٝگټ ٢؟ ! ىُظ ٚه٣ ٞو٘٤خ ا طَ ىې ُ٣خص پٞځ ْٛڅ ٢٘ٗ ٚطَ الٓ ٚک ،٠ُٞى ٗ ١ٍٝٞحطلخى ح ٝطَ ٛـٚٗ ٚ ٓوکې ى رَ٣ظخٗ٤خٗخکخٓې طـَرې ُٓٞږ ٓوې ط ٚپَطې ى ١ٍٝٞٗ ،١حطلخى ٕٞ٤ِٓ ٞ٣پٞځ٤خٕ حكـخٗٔظخٕ طٚ ُٝېږٍ ُٞ٣ک َٗ ٍُ ٙطَ پ ٚؿگړ ٝرٞهض ،ٍٝىکٔٔ٤ٗٞض كکٓٞض څُِ ٍٞک ٚپٞځ٘٤ِٓ ،ې ح ٝكِرې ِٓٔق ؿړ ١ى ى ٟٝپ ٚهيٓض ک ٢ح َٙٓ ُْٝ ُٚ ٝؿ٘گ٤يٍ هٓ ُٚ ٞخطې حٍٞٓ ٝح٣ۍ پَط ٚثې رَ څ ٚپ ٚرَهٚ ٗ ،ٍٞٗ ٚى ٔٛيې ؿ٘گ ٓخطې حٓ ٝخُ ٢ح ٝځخٗ ٢طِلخط ٞثې ٗ ١ٍٝٞحطلخى ُُٝ ٚحٍ َٓٓ ٙوخٓن کړ . ح ٍٝٝچٓ ٢پٓ ٚ٘٤خڼۍ ؿٞحړ ١ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړ ُٚ ٙحَ٣حٕ َٓ ٙطلخٝ ْٛکړ٣ ،١و٘٤خا چ ٢ىح ىٓوک٘ۍ ؿِطې طـَرې طکَحٍ ىی ،ى ر ٕٞؿ٘گ ٢ټ ْٛ ْ٤پَ حكـخٗٔظخٕ حٝر٤خ پَ ػَحم ى رَ٣ي پ ٚىٍٝحٕ ک ٢ى حَ٣حٕ ِٓگَط٤خ طَ الٓ ٚکړ ،ٙى رٖ پ ٚؿٗٞډ ٙک ٢چ ٢ى کخرَ ُپخٍ ٙثې هپَ الّ پٞڅی كکٓٞض پ ٚک ٢ؿٞړ کړ ،حَ٣حٕ طٚ ثې ى رَهې حهٔ٤ظ ٞرٍِ٘ٝ ٚکړ ،ٙح ٝحَ٣حٕ پِ ٙٞډُ ٞط ٚثې ى ٚ٣ُٞ َٙٓٝرَهٍٝ ٚکړ ٙچ ٢ى كکٓ ٞض ټٍٞ ٓ٘ٓ ْٜخٛذ ُک ٚى ىكخع ُٝحٍص ،ىحهُِٝ ٚحٍص ،هخٍؿُٝ ٚحٍص ،ى حٓ٘٤ض ٍ٣خٓض ،ى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض ٓؼخ٤ٗٝظٓ ،ٚٗٞلخٍط ٚٗٞحٝ ٝال٣خص ىؿ ٞډُ ٞطٓٝ ٚپخٍٍ ٗ ،ٞطَٜحٕ ط َٙٓٞٛ ٚحٓظ٤خُحص ٍٝکړ ٍٞٗ ٟچٚٗ ٢ ثې حَ٣حٗ٤خٗ ٞط ٍٜٞک ٞٗ ٠ُٞح ٚٗٝرَ چخ ،ى َٙٓٝحٓظ٤خُحص چ ٢ى حَ٣حٕ ى ٛـٜٓ ٚخٍ ؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤هخطٔ٢ حٓٝوک٘ ٢ؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤ثې ٍكٔـخٗٞٓ : َ٣ٝٝ ٢ږ ُ ٚحَٓ٣کخ٣خٗ َٙٓ ٞىحٓې ِٓگَط٤خ ط ٚپ َٛ ٚځخی ک٢ چٔظ !! ٞ٣ ٞى ٔٛيې ُپخٍ ٙحَ٣حٗ ٢چخٍٝحک ٞپ ٚهال ٙالّ ٓظخَٓٓٓ ٞظٝ ٚکړ ،ٙحَ٣حٕ پِ ٙٞډُ ٞط ٚثې َ٣ٝٝچې ٓظخٓې طَ چظَ الٗيې حٓ ٝظخٓ ٞى ٓټ ِٞٓٝ ،ٞح ٝپ ٞٔ٤پ ٍُٝ ٚهپَ ٛـٍ ٚه٤زخٕ ٝځپ ٢چٚٗ ٢ ثې حَ٣حٕ ى ٓوخرِې طٞحٕ ىٍُٞى ح ٚٗٝپ ٚحَ٣حٕ پٍٞې طړُ ٞډُ !! ٞه ٞىح کخٍ ثې ٓظخُٓ ٞپخٍ ٚٗ ٙىة کړی ،ى هپِ ٞگټُ ٞپخٍ ٙثې کړ ،ٟپ ٚكو٤وض ک ٢حَٓ٣کخ٣خٗ ٞکخرَ ى حَ٣حٕ ح٤ٍٓٝ ٝې ُپخٍ ٙح ٝرـيحى ى طَٜحٕ ح ٝى ٓ٘ن ُپخٍ ٙكظل ٚکړی ،ى ىُ ٟٝپخٍ ٙثې پ ٚىې ىٝحړٞ٤ٛ ٝحى ٝکې ٛـ ٚڅٝ ٚکړٍ چې پ ٚط َٝ٤کِ ٞٗٞحٝپٚ ډ َٝ٣ډُ َٝ٣گښظ ٞٗٞثې ٞٗ ٚٗٝکړ. ٟ حَ٣حٕ پ ٚحكـخٗٔظخٕ ک ٢ى ؿ٘گ ىٝحّ ؿٞحړ ،١هپِې ِٓ ٢گټې ى ىې ؿ٘گ پ ٚىٝحّ کُ ٢ټ ،١ٞى ٔٛيې ُپخٍٙ ٔٗ ْٛخُ ٢ټِٞحُې طِٓٝ ٚې ح ٝپٔ٤ې ٍٝک ١ٞح ْٛ ٝى كکٓٞض ځٓ ٞ٘٤وخُل ٞ٘٤ط ٚ؛ ح ٝپٔٛ ٚيې كخٍ ک٢
41
٤ٓ َٙٛخٗض څُٞک ٚډحَُ کَُ ١ط ٚىحٍگ ى ٜٓخٍك ٞپٗ ٚخٍٓٝ ٚک !! ١ٞىحى ىې ُپخٍ ٙچې ى َٓکِ ١آٓ٤خ ٞ٤ٛحى ٚٗٝى حكـخٗٔظخٕ ُ ٚالٍې ُٗ ٚړۍ َٓ ٢٘ٗ َٛٝ ٙح ٝىىې ٓٔ٤ې ٓخٍک٤ټ ٚٗٞحَٓ٣ُ ٝې ى حكـخٗٔظخٕ ُٚ الٍې ى ٗ ٍٝٞپ ٚالّ ک ٢پَې ٗٝ ٚځ ،٢ى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞطَ طِٔ ٢الٗيې حكـخٗٔظخٕ ک ٢ى حَ٣حٕ ژٍٝ ٗل ُٚ ًٞىې ٓؼِ٤ٓٞيُی ٗت چ ٢پٞ٤ٗ ٚېخٍک کې ى ٌٓحٛز ٞطَٓ٘ځ ى طوخٍد طَ ٗخٓ ٚالٗيې ک٘لَحْٗ پٟ ٚي حَ٣حٕ ىې طٍٝ ٚط ٚک٘لَحْٗ پ ٚکخرَ ک ٢ؿٞړ کړ ،ػـ٤ز ٚى ٙچ ٢ځ٘٤ې حَٓ٣کخ٣خٕ ىحٓې گٓٞخٕ ک ١ٞچ٢ پٔٛ ٚي ١كخُض ک ٢ر ٚپ ٚىې ٝطٞحٗ٤ږ ١چ ٢ى حكـخٗٔظخٕ ُ ٚالٍ ١ى َٓکِ ١آٓ٤خ ُ ٞٓ َ٣ط ٚځخٕ ،١ٍٞٓٝ ى کخرَ پ ٚكکٓٞض ک ٢ىحَ٣حٕ ى ى َٙٓٝژٗ ٍٝل َٙٓ َٙٓ ًٞىې ٓٞهې ط٤ٍٓ ٚيٍ هٞد ٝه٤خٍ ىة . ى ؿٍٞؽ ر ٕٞىكخع ُٝحٍص ح ٢ٓٝآ ٟحې چې ىحكـخٗٔظخٕ پ ٚحړ ٙى حَٓ٣کخ ُْٝط ٚڅٝ ٚحٔٛ ٢٣ـٔې ىٍٝؽ ح ٝى كو٤وض هالف ىُ ١ک ٚچ ٢ى ػَحم ى حط ٢ٓٞح ٝگڼ ٝژٗ ِٞٓٝ ٞپ ٚحړ ٙثې ،َ٣ٝىٝی څٞکخُ ٚى ٓوٚ پ ٚحكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم ک ٢ى ؿگړې هخطٔ ٚح ٝى ٓوخٓٝض ى هظٔ٤ي ٝحػالٕ ٝکړ ه ٞىحىی گٍٞة چٚٗ ٢ ٞ٣حُې ؿگړ ٙپخی ط٤ٍٓ ٚٗٝ ٚي ٙرِکې ح ٙٝکخٍُٓٝٝ ٚظ ٚؿگړ ٙطَ رَ َٛکخٍ پَحه ٚحٓ ٝوخٓٝض طَ رَ َٛ ٝهض ُ٣خص ٓ٠ز ١ٞح ٝپ٤خٝړ ٟىة ،ى ىٝی ى ىٍٝؿـ٘ ٞحىػخ ٝٝپ ٚهالف ىُظ ٚٗ ٚحٓ٘٤ض طخٓٚٗ ،ٟٞٗ ٖ٤ ىٞٔ٣کَحٍٓ ٢حؿِې ٗ ٚى ٓويٍٞٓ ٙحى ٝى کَ ،طُٞېي ح ٝطـخٍص ٓوٞٗ ٍٞ٤ٗ ٚې ح ٚٗٝهيٍص ى هِک ٞى هٞښې كکٓٞض طٓ ٚپخٍٍ ٗ ،ٟٞىُظ ٚى ر ٕٞىِٓگَ ٝى حىػخ رَػکْ ٛـ ٚؿ٘گ ٢ؿ٘خ٣ظکخٍحٕ پَ حكـخٕ ُْٝطلٔ ١ٞٗ َ٤چې ى ٗ ١ٍٝٞحطلخى ُُٓٞ ٚړۍ ٍٝځې طَ ٖٗ پٍٞې ى پَىُ ٞ٣پخٍ ٙى هپَ ُْٝپٟ ٚي ى حؿ َٝ٤ح ٝکَح ٢٣ؿ٘گ٤خُ ٞپ ٚڅ َ٤ؿ٘گ٤يُ ،٢ىؿ ٞؿ٘گ ٢ؿ٘خ٣ظکخٍحٗ ٞى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ٤خٗ ٞپ ٚكٔخ٣ض ک٢ ىحكـخٗخٗ ٞپٟ ٚي َٙٓٞٛؿ٘خ٣خص کړ ١چ ٢ىٍٓٝخٗ ٞپٝ ٚهض ک ٢ثې ٗٝٝ ٚکړ ،١حَٓ٣کخ٣خٕ ٔٛـ ٚکٔخٕ پٚ حكـخٗٔظخٕ ر٤خ ِٓٔ ٢کړٍ چ ٢ى ٍٓٝخٗ ٞح ٝى ىٝی ٓلِ ٢حٗډٞ٣حالٕ پ ٚط َٝ٤کِ ٞٗٞک ٢پَ حكـخٗٔظخٕ ِٓٔ٢ ک ٍٞؿٞښظَ ،پَ حكـخٗٔظخٕ ى حَٓ٣کخ ى رَ٣ي ح ٢ِٛكخطل ٖ٤ى ٓٔک ٞح ٝطَٜحٕ چخٍٝحک ٢ى ٚٗ ١ؿٍٞؽ رٕٞ ح ٝى ى ٙؿ٘گ ٢ټ ٖٗ ،ْ٤پَ حكـخٗٔظخٕ ى طَٜحٕ حٔٓٝکِٓ ٞگَ ١كکٓٞض ک ،١ٞىرِٓ ٕٞگَ ١هَٙٓٞٛ ٞ ٗخطٞحٗ ٚحٟ ٝؼ٤ق ى ١چ ٢پ ٚحٍگ ک ٢ثې حٓ٘٤ض ْٛحَٓ٣کخ ٢٣کٔخٗډٓ ٝخط ،٢پ ٚټ ٍٞحكـخٗٔظخٕ ک ٢ىَٙٓٝ څٞک ٗ ١َُ ٚچ ٢پ ٚکخرَ كظی پ ٚحٍگ ک ٢ى ىٝی ٗو ٢ٜحٓ٘٤ض ٓٝخط !!٢حكـخٗٔظخٕ ٖٗ ىحَٓ٣کخ پِٙٞ ډُ ٞپ ٚالّ ک ٚٗ ٢رِکې ى ٍ ّٝپِ ٙٞډُ ٞپ ٚالّ ک ٢ىة ،حَٓ٣کخ ىحٓې ډُ ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ ک ١َِٗ ٢چ ٢پَ ىې ٞ٤ٛحى ى كکٓٞض ک ُٞٞطٞحٕ ح ٝکلخ٣ض ُٚ ،١َُٝکخرخٍ ٝحٗ ٝخ٣ټ کِزٍ ٚٗ ٞٗٞحؿٗٞډ ٗ ١ٞکٔخٕ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚڅٞ٤ٛ َ٤حى رخٗيې كکٓٞض ٗ٘ ٢ک. ٠ُٞ ى حَٓ٣کخ ى ٓوک٘ ٢كکٓٞض چخٍٝحک ٞح ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ ک ٢ى ى ٟٝپٞځ ٢حكَٔحٗ ٞطَ هپَ ِٓض ط ٚى كوخ٣و ِٞ٣ٝ ُٚٞډډ ٙکړې ،ىٍٝؽ ٣ې ،٢ِ٣ٝهپَ ُْٝثې ؿُُٞٞی ح ٝى كو٤وض هالف ىحٓې ٍحپ ٍٚٗٝٞثې ٍٝکړ ١چ ُٚ ٢حَٓ٣کخ َٙٓ ُْٝ ٢٣ىح گٓٞخٕ حٍ ِٚ٤ٛ ٝحپ٤يح ٗ ٢چ ٢گٞحک ٢ؿ٘گ رٝ ٚگټ ،٢پَ حكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم ر ،٢ٗ ٢ِٔٓ ٚى ػَحم ،حكـخٗٔظخٕ حَٓ ٝکِ ١آٓ٤خ ؿَ٘ٓ٣ُ ٢ې ر ٚى ى ٟٝپ ٚالّ ک ٢پَٞ٣ځ !!! ٢ح ٝىحچ ٢ى حكـخٗخٗ ٞح ٝػَحه٤خٗ ٞحکؼَ٣ض حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ٤خٗ ٞط ٚښٍ ٚحؿالٓض ٝح ٠٣ح ٝىٟٝ ط ٚهيّ پ ٚهيّ ى گالٗ ٞگ٤ډۍ ٝړحٗيې کٞ٣ ،١ٞحُې ٓٞ٣ليٝى حهِ٤ض ى ىٓ ٟٝوخرِ ٚکٓ !! ١ٞظخٓلخِٗٛ ٚظ ٚپٚ حَٓ٣کخ ک ْٛ ٢ى ىحٓې کٔخٗ َ٤ٔٗ ٞډېَ ُږ ىی چ ٢ى ىؿ ٞىٍٝؿـ٘ ٞطزِ٤ـخط ٞطَ حؿ ِ٤الٗيې ٗ ٚځ ٢حٝ ى ٟٝطٝٝ ٚح : ٢٣ىح ر ٚڅ٘گ ٞ٘ٓٝ ٚچُٗٞٓ ٢ږ ى پٞځَ٣ ٢ؿَ حٝ ٝك٘٤خٗ ٚرٔزخٍ ٞ٣پٗ ٚظ٤ـ ٚک ٢ىې ىحكـخٕ ۵ٓٓٓٓ ُْٝح ٝى ػَحم حطُ ٚک ٚرې ىكخع ح ٝؿٗ َ٤ظخٓٝ ٢گړٝٝ ١ژٍ ٗ ،٢پِٓ ٚگ ٍُٙ ٞٗٞىې ٜٓخؿَ ٗ ،٢ه ُٚ َٙٓ ٞىې ىې حكـخٗخٕ ح ٝػَحه٤خٕ ى هپُِ ٞحٓ٘ ُٚ ٞهخطالٗ ٚٗ ٞى حٗظوخّ پَ ځخٛ ٟـ ٟٞط ٚښٚ ٍحؿالٓض ٝٝح ،٢٣ح ٝپَ َٓٓن ىې ى گالٗ ٞپخڼې ٘٤ٗٝي!!! ١ پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى حَٓ٣کخ ى ظخُٔخٗ ٚحٗ ٝخٍٝح رَ٣ي ،ى ؿٗ َ٤ظخٓ٤خٗ ٞرې ٍكٔخٗٝ ٚژٗې ،پَ ښخٍ،ٞٗٝ کِٓ ،ٞ٤يٍٓ ٞح ٝؿٓٞخط ٞٗٞرٔزخٍۍ ،پ ٚحكـخٕ ُْٝى ٙٞ٣ىحٓې ٓ٘ل ٍٞحٍ ٝټَ ٗٓ ١ٞلٔي حهِ٤ض طپَ چ ٢ى ؿ٘گ ح ٝى ٞ٤ٛحى ى ٍٝحٗ ُٞٞػخِٓ ٖ٤ى ،١ىح ػٞحَٓ رخػغ ٗ ٍٞچ ٢پ ٚحكـخٗخٗ ٞک ٢ى حَٓ٣کخ ى ٓظلي ٙح٣خالطٞ پٟ ٚي ژ ٍٙٝکَک ٚحٗ ٝلَص ٍحٝالړ ٗ . ٢ىې ژٍٍٝې کَکې ٍٝٝ ٍٝٝى پَحم ِٓٔلخٗٓ ٚوخٓٝض رڼٚ ؿ ٍٙٞکړ ،ٙهِکٞپ ٚهپِٓ ٞظَگُٞېيٍ چ ٢حَٓ٣کخ٣خٕ ٞ٣حُې ُ١ ٚخُزخٗ ٞح ٝحُوخػيې َٟٓ ٙي٣ض حٝ ػيحٝص َِٗ ١رِکې ُِٔٔٓ َٛ ٚخٕ٘١ٝ ،پخٍ ح ٝآُحى ١ؿٞښظٗٞکٓ ٢ـخٛي َٓ ٙىښٔ٘ ،١َُ ٢حكـخٗخٕ ٓپک ،١ٞک ٍٚٗٝٞثې ُټِٓٝ ،١ٞې طَې حهِٛ ٢ـ ٚډُې كٔخ ٚ٣ک ١ٞچ ُٚ ٢ىٓ ٚٗ ٟٝوک ٠ى ٓٔکِٓ ٞگَ١ ،ٍٝى ىؿ ٞډٍُ ٞه٤زخٕ ُٓ ٚوخُل َٙٓ ٞ٘٤ى ِٓگَط٤خ پ ٚحطٜخّ ٗ ،٢ٔ٤ى هپِ ٞحډ ٝپٓ ٚلزٔ ٞٗٞک ٢ثې ٓخط ٢حٝ گٞحٗظخٗخٓ ٞط ٚثې حٗظوخُ ،١ٞى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ٤خٗ ٞچِ٘يثې ىحٓې ُ٤ي ٝچ ٢ځخٕ ى حكـخٗٔظخٕ كخطلخٕ گڼ ٢ح ٝپَ ىې ٞ٤ٛحى ى کخِٓ٤ې ِٓطې حٝ ٝحکٔ٘ۍ ٛڅ ٚک ١ٞح ٝى ټٛ ُٞٞـ ٞځٞحک ٞٗٞحٗ ٝو٤ٜظٝ ،ٍٞ٤ٗ ٞٗٞژٍ حُٚ ٝ
42
ٞ ٤ٛحىٗ ٙړٍ ؿٞحړ ١چ ٢ى هپَ ٞ٤ٛحى پ ٚآُحىۍ ح ٝهپِٞحکۍ رخ ١َُ ٍٝح ٝپَ ىې ټ٘٤گخٍ ک ١ٞچ ٢ر٢َٜٗ ځٞحک ٚٗٞىې ُٓٞږ ُٞ٤ٛ ٚحىٝٝ ٙځ ،٢ى ٞ٤ٛحى پ ٚک ٞ٤ٍٗٞچخٍ ٝک ٢ىې ى پَىٓ ٞ٣يحهِې ر٘ي ٢ٗ ١حٝ حكـخٗخٕ ىې پَېږى ١چ ٢هپَ رَهِ٤ک پ ٚهپِٝ ٚټخک ٢ح ٝهپِې ٓظِٗٞې پ ٚهپِ ٚكَ کړ ،١ح ُٚ ٝحكـخٗخٗٞ َٓ ٙى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ٤خٗ ٞىحى طلوٓ ،َ٤پکخ ١ٝح ٝطٌُ َ٤چِ٘ي ک ٚرَ َٛه ّٞح ُْٝ ٝط ٚى ُؿِٔ ١ٝ ٞ؛ هٞ َٓ ُٞړ ١ح ٝرخػِط ٚحكـخٗخٕ ثې ُٗ٘ ٢ؿِٔ ، ٢ى ٟٝى ػِص َٓگ ىًُض حٓ ٝپکخ ١ٝطَ ژٗٝي ٗ َٓ ٚځِٚ ؿ ٍٙٞگڼ َٛ ،٢كخُض ِٓ٘ ٢ٗ ٠ه ٞى پَىٝ ٞ٣حکٔ٘ ٢ط ٚؿخړ ٢٘ٗ ٙح٣ښٞى. ٟ ى حكـخٗخٗ ٞح ٝػَحه٤خٗ ٞپ ٚڅ٘گ ک ٢ټ ٍٞحٓالٓ ٢حٓض ح ٝى ٗړۍ حکؼَ هِک ى حَٓ٣کخ ى ط َٝ٤كکٓٞظ ٞٗٞى طَٜكخطٓ ُٚ ٞوې ىحٓې گٓٞخٕ ک ١ٞچې حَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحک ٢ىٍٝؿـٖ ،ريٓؼخٕ َ٣َٗ ،ح ٝؿ٘گ ؿٞښظٗٞک ٢ى ،١ى ٗړۍ ټُٞې ٓظِٗٞې ىٍ ٟٝحٝالړې کړې ،چَ٤ې چې َٗ ،كٔخى ،ؿ٘گ حٗ ٝوړ ٟى١ ى ٟٝثې طَ ٗخىٓ ،١لٔي ،ظخُْ ،ک ٞىطخث ٢ح ٝى٣کظخطٍ ٍٞژ ٚٗٞٔ٣كٔخ٣ض ک ،١ٞى ؿگړ ٝحٍٝط،٢ٛٝ ُٖٔ ٚ ى ٗړۍ ى رلَحٗ ٞٗٞح ٝريحٓ٘ ٞ٤ح ٢ِٛػخِٓ ٖ٤ى ٟٝى ،١ى ٔٛيې ُپخٍ ٙى ٙچې ٖٗ ى ٗړۍ پ ٚټٞ٤ٛ ُٞٞحىٝ ک ٢ى حَٓ٣کخ پٟ ٚي ٓظخ َٙٛک٤ږ ،١ىٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ٓ٤خٓظ ٚٗٞؿ٘يٍ ک٤ږ ،١ى حَٓ٣کخ رَ٤ؿٍُٝٞٓ ٚٗٞ ک٤ږ ١ح ٝى ٗړۍ طَ ى ٙٝػِؼ٣ُ ٚخطٞ٤ٛ ٞحى ٝک٤ٛ ٢څ حَٓ٣کخ ٢٣آُحى ٗ٘ ٢گَځ٤ي ،ٟپ َٛ ٚځخ ٟک ٢هِک ى ىښٖٔ پٓ ٚظَگٍٝ ٚط ٚگ ١ٍٞح ٝرَ٣ي ٚٗٝپَې ک ،١ٞىحكخُض ٛـٜٓ ٚخٍ ريُ٤يی ٗ ٢چ ٢حَٓ٣کخُ ٚؿ٘گ٢ ٓ٤خٓظ ٞٗٞالّ ٝحهِ ،٢پَ ټُٞې ٗړۍ ى ٝحکٔ٘ۍ ح ٝى ٗٞ٤ٛ ٍٝٞحى ٝپ َٞٓ٣ُ ٚى طِٔ ٢هٞد ح ٝه٤خٍ پَ٣ږى ،١ى حٓظزيحىٗ ،١ظخٓ ٢ح ٝى٣کظخط ١ٍٞكکٓٞظ ٞٗٞحٍ ٝژ ُٚ ٞٔ٣پخُِ ٞح ٝى هپِ ُٞٗٞٔٝ ٞپٟ ٚي ى ٛـ ُٚ ٚؿ٘گ ُٞٞالّ ٝحهِ. ٢ ىٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ٝحکٔ٘خٗٛ ٞـٜٓ ٚخٍ ٗړۍ ُ ٚؿگړ ٝح ٝرلَحٗٓ َٙٓ ٞٗٞوخٓن کړې چې ؿٞښظ ٢ثې ى ١ى ټٗ ٠ُٞړۍ ى كخطلخُٗ ٞوذ ٝگټ ،٢ى ىې کخًد َٜٗص ى گټُِ ٞپخٍ٣ ٙې ْٛى ٓظِ ٞٓٞحكـخٗخٗ ٞح ٝػَحه٤خٗ ٞپٚ څ َ٤ى ُٗٞ َٙٓ ٞ٘٣ٝ ُٚ ُٞٗٞٔٝ ٍٝٞرې کړې ح ْٛ ٝثې ُ ٚحَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝىحَٓ٣کخ ٍحطِٗٞک ،َٙٓ ٢ى هپَ ٗٞم پ ٍٙٞکُ ُٞٞپخٍ ٙثې ى ٛټَِ ح ٝرَ٣ژٗق پَ پَ گخّ ح٣ښ ،٢ى ٛـ٤ٓ ٟٞخٓظ ٚٗٞح ٝطگالٍ ٟثې ؿٍٙٞ کړې ،ه ٞطخٍ٣ن طکَحٍ ٣ږ ،١ى ٟٝر ْٛ ٚحَٓ٣کخ ُٔٛ ٚـ ٞپخٓ َٙٓ ِٞ٣وخٓن کړ ١چ٤ٛ ٢ټَِ ؿَٓ٘٢ ٓ ٍَٙٓٝوخٓن کړ ح ٝرَ٣ژٗق حطلخى ٗ. ١ٍٝٞ ى حكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم ٗخکخٓ ٞطـَرٝ ٞښٞى ٙچ ٠ى ِٞٓٝپ ٍُٝ ٚى ٞ٤ٛحى ٞٗٝى حٗـخٍ ىٍٝحٕ ط،ٟٞٗ َ٤ ح ّٝى ٞ٤ٛحى ٚٗ ٍٞ٤ٗ ٞٗٝحٓظؼٔخٍ گَحٗ ٞطٓ ٚخٍک٤ټ ٚٗٞپ ٚالّ ٍٝک ٚٗ ،١ٞى هخٓٞٓ ٞحى ٝؿَ٘ٓ٣ُ ٢ې ح ٚٗٝىح چې هپَ ٜٓخٍف ٓ ُٚ ْٛلظٞكِٓ ٚک ٞٗٞطَ الٓ ٚکړ ،١ح ّٝآُحى ١ؿٞښظٗٞک ٞط ٚؿ٘گ آٓخٗٚ ٗ ،ٟٞى ىښٖٔ ى ِٓ ٍُٝ ٞډحَُ ٝپٓ ٚوخرَ ک ٢ى ىٜٓ ٟٝخٍف ٙٞ٣ډحَُ ط٤ٍٓ ٚٗ ٚږ ١ى ٟٝى ؿ٘گ ىحٓې الٍې ؿ ٍٙٞکړې چ ٢حٓظؼٔخٍ گَحٕ ثې پ ٚىٍٗ ٞحٓ ٝډٍ ِٞٓٝ ٞٗٝح٣ُ ٝخط ٞپٞځٓ ٞٗٞوخرِ٢٘ٗ ٚ ک ،٠ُٞى ى ٟٝىح ٓډٍٗې ِٓٝې ى ښخٍٍٝ ٞٗٝحٗ ُٞٞح ٝگڼ ٝژُُ ٞپخٍ ٙى ،١پ ٚچَ٣ک ٢ؿ٘گ ٞٗٞک ٢رې کخٍ ٙى ١ح ٝحؿ ِ٤ثې ُ٤ٛ ٚڅ َٓ ٙرَحرَ ىة ،ک ٚى حَٓ٣کخ ٗږىې ىُ ٙٝک ٚپٞځ ،ى ح ٝٝکِ ٞٗٞؿ٘گ، ٗږىې پ٘ځ ٍُٝ ٞٓٞحَٓ٣کخ ٠٣پٞځ٤خٗ ٞى َٓگ ژٝرِې ح ٝطَ ىٍې ٍُ٤ِٓ ٙخٍى ٝډحَُ٣ُ ٝخطُ ٞگښظَٙٓ ٞٗٞ َٓ ٚٗٝ ٙطٞحٗ٤يٍ پَ کخرَ ح ٝرـيحى ِٓٔ ٢ٗ ٢حٓ ٝوخٓٝض ٝځپ ٞٗ ،٢ټٗ ُٚٞړۍ ر ٚڅ٘گ ٚكظق کړ ١؟ !! حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ پ ٚط َٝ٤ح ٝٝکِ ٞٗٞک ٢طَ ىٍې ُک٣ُ ٚخص رٔ ٚٗٞحٍ ٝحکټې پَ حكـخٗخٗ ٞح ٝػَحه٤خٗ،ٍٍٝٝٝ ٞ ى ٤ٛڅ ِٓٝې ُ ٚکخٍ ُٞٝح٤ٛ ُٚ ٝڅ ؿ٘خ٣ض ٗ ٚثې ډډ ٚٗٝ ٙکړ ،ٙكظ ْ٤ٗ ٠ؿٍ٘ٞ٣ ١ٞٗ ٢حٗ ْ٤ثې ٝکخٍ،ٍٝ ه ٞطخٓٝٝ ٞحثی چُ ٢ي ٟټ ُٞٞثې الّ طٍٝ ٚحړٗ ٚڅ ٙٝ ٚ؟ !! ٗ ٚثې ٓوخٓٝض ٝځپِ ٚٗ ،ٞٗ ٠ثې ٓـخٛي١ ،ٖ٣خُزخٕ ح ٝحُوخػي ٙهظْ کړ ٚٗ ،ٍٞٗ ٟىحكـخٗٔظخٕ ُ ٚالٍې ى َٓکِ ١آٓ٤خ پَ ُ٢َِٔٓٞٓ٣ ٗ ٚٗ ،ٍٞثې ى ٓويٍٞٓ ٙحى ٝى طُٞېي ح ٝطـخٍص ٓو ٚٗ ،ٙ ٞٗ ٠ُٞ٤ٗٝ ٚثې حٓ٘٤ض ٍحٓٝظ ٞٗ ٠ح ٚٗ ٝثې ى هپِې هٞښې كکٓٞض ؿٞړ کړٍ ،ٞٗ ٟحٗت ٝگ ٍٟٞچې ى ٟٝىػخّ ٝ ُٚ ُْٝك٘٤خٗٝ ٚژُ ٞپَطٍٞٗ ٚڅٚ کړ ١ح ُٚ َٙٓ ٝىٝ َٙٓٝژُ ٞح ّٝى ٟٝح ٝى ى ٟٝالّ پٞڅ ٠كکٓٞض ُ ٚڅ٘گ ٚري ٟٝؼ٤ض َٓٓ ٙوخٓن ى!! ٟ ى حَٓ٣کخ ٓوک٘ ٞ٤چخٍٝحکُٗٞٓ ٞږ گخٗٝډٞ٤ٛ ١حى ٚٗٝى حكـخٗٔظخٕ پٟ ٚي پ ٚهپِې ٗخٍٝح ؿگړې کې ٍحښکَ٤ کړٍ ح ٝپ ٚىې َٓ٣ ٙې ى ټُٞې ٓٔ٤ې ى ٞ٤ٛحى ٞٗٝطَٓ٘ځ ى ىښٔ٘ۍ طوْ ٝکَُ ٞح ٝىؿٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝط٣ ٚې پٚ ىحهَ کې ٗ ٚكَ ک ٤يٗٝکې ٓظِٗٞې ٍحٝالړې کړې .څٞک چې ى ٗړۍ ى َٓ٘طخر ٚح٤ِٛض ٛ ١َُٝـ ٚپٚ ٞ٤ٛحى ٞٗٝکې كظ٘ې ٍٗ ٚحٝالړ ،١ٝرَػکْ ُ ٚهپَ ٍٓٞم ٗ ٚى كظ٘ ٞپ ٚهظٔ ُٞٞکې حٓظلخى ٙک ،١ٞڅٞک چې ى كظ٘ ٞح ٍٚٗٝٝرِ١ٞ؛ ىح گٔخٕ ىې ٗ ٚک ١ٞچې ى ىې ح ُٚ ٍٝرڅَک ٚٗ ٞر ٚى ى ُٖٔ ٙهٗٞي ١پخطې ٗ،٢
43
څٞک چې رَ پ ٚهپَ ک ٍٞکې آٍحٓې ٍٝځې ط ٚٗ ٚپَېږى ١ىح گٓٞخٕ ىې ٗ ٚک ١ٞچې ى ٟر ٚى رَ پ ٚکٍٞ کې آٍحٓٗ ٚپ ٚط َٙ٤کړ.١ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞه َ٤پ ٚىې کې ى ٟچې ُ ٚه٤ي ١َٗ ،ح ٝځ٘ډ ٗ ٚپَط ُٚ ٚحكـخٗٔظخٕ ٗٝٝ ٚځ ،٢ى حكـخٗخٗ ٞى ِٓ٣ي ٝژُ ،ٞکړ ،ُٞٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ُ ٚپخطې ک٤ي ٝح ٝپ ٚىې ٞ٤ٛحى کې ى ٙٞ٣الّ پٞڅ ٢كکٓٞض ُ ٚطپِ ٚٗ ٞالّ ٝحهِ .٢پ ٚىې کې ىې ٤ٛڅ ٗک ٗ ٚک ١ٞچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ر ٚى ى ٟٝى پخطې ک٤ئٛ ٝـ ٚپخِ٣ې ١ٝچې ٗ ١ٍٝٞحطلخى ٓ ٍَٙٓٝوخٓن ٗ .ٞښخٔٓ ٢٣ک ٞى ٔٛيې ُپخٍ ٙپَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى حَٓ٣کخ ى رَ٣ي ٓالطړ ٝکړ حٔٗ ٝخُ ٢ټِٞحُې ط٣ ٚې ٝظ٤لٍٝ ٚکړ ٙچې ٓظخٓ ٞهٞح طٝ ٚىٍېږ ١حٓ ٝظخٓ ٞطَ ه٘ٓٞيې الٗيې ى هپَ ُْٝپ ٚهالف ٝؿ٘گ٤ږ .١ىح ٞ٣ىحٓې هطَٗخک ىحّ ٝگڼت چې ٍٓٝخٗ ٞى ؿچ حهٔ٤ظُ ٞپخٍٓ ٙظخٓ ٞى پښٞ ٓوې ط ٚؿٞړ.٠ُٝ ى حَٓ٣کخ ُْٝرخ٣ي پ ٚىې پ ٢ٗ ٙٞچې ى ؿٍٞؽ ر ٕٞټ ْ٤پ ٚحكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم کې حهظيحٍ ،ؿِٓ ،ٞلٔي،ٞ٘٣ ٖ١ٝپٍِٗٝٞک ٢ِٓ ،ٞهخث٘خٗ ٞح ٝى پَى ٞ٣ؿخٓٓٞخٗ ٞطٓ ٚپخٍُ ،٠ى حكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم ى ر٤خ ٝىحٗۍ پٗ ٚخٓٚ چې ى حَٓ٣کخ ُ ٚرخٗک ٚٗ ٞٗٞڅ ٚحٔ٣ظَ ک٤ږٛ ١ـٓ ٚظخٓ ٞى ؿَ٘حالٗ ٞح ٝى ى ٟٝى حكـخٗ ٢ح ٝػَحه ٢ؿِٞ ِٓگَ ٝط َٓ٘ځ ٝېَ٘ ک٤ږ ،١ى ٔٛيې ُپخٍ ُٚ ٙح ٝٝکِ ٞٗٞطَ٤ېيٍٓٝٝ ٝظ ْٛ ٚى ىې ر٤خٍؿٗٞې ٗښې كظ ٠ى کخرَ پ ٚښخٍ کې ٗ ٚطَ ٓظَگ ٞک٤ږ ،١طخٓ ٞکخرَ طٍ ٚحؿِٝ ٢ة ،کخٕ ُ ٚحٍگ ٗ ُْ ٚکِٓٞ٤ظَٞ٣ ٙې رِې هٞح ط ٚطِِٝ ٢ة چې ٓظخٓې ى ر٤خ ٝىحٗ ُٞٞطَ ٗخٓ ٚالٗيې َٓٓظې ه ٞپَېږى ٙكظٗ ٠ظخٓ ٢رٞىؿ ْٛ ٞٓ ٚپٚ ؿ٘گ ٢چخٍَٜٓ ٚٗ ٝف ک٤ږ ١حٓ ٝظخٓ ٞؿَ٘حالٕ ٣ې پ ٚهپِ٘ٓ ٞځ ٞٗٞکې ٝې٘ٓ ،٢ظخٓ ٞحكَٔحٕ كظ٠ ِٓٝېٜٔٓ ،خص ،حٗ ٍٞٗ ٝظخٓٓٝ ٢خ َ٣هَڅ !!١ٞپَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ٓظخٓ ٞى پٞځ ُٚ ٞٗٞطِٔطٍٓٝٝ ٚظٚ َٙٓٞٛکٞک٘خٍ کٍَ ٗ ١ٞچې ى ٞ٤ٛحى پ ٚحٝږى ٙطخٍ٣ن کې ٓخرو ،١َِٗ ٚطخٓ ٞچې ى کٞک٘خٍ ٝى ك ِٜٞٗٞى ړٗگُ ُٞٞپخٍ ٙکٓٞې َٓٓظې ى کخرَ حىحٍې طٍٝ ٚکٞة ى چخٍٝحک ٞپ ٚؿ٤ز ٞٗٞکې ُٞېږ ،١ح ٝى ٗړۍ ٝحُ ٞى ؿُ ُُٞٞٞپخٍٛ ٙـ ٚك٘ٓ ُٚ ِٜٚٗٞځٝ ٚړ ١چې څِ ٍٞځِې حپ ْ٤طَې ټ.١ٞٗ ٍٞ حَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحک ٞح ٙٝٝکخُٓ ٚوکې َ٣ٝچې ُ ٚڅِٜٓ ٞٗٞ٤ِٓ ٍٝٞخؿَ ٚٗ ٞ٘٣ىٍې ِٓ ٚٗٞ٤هپَ ٞ٤ٛحى طٚ ٓظخٗ ،ٍٞٗ ٚهٝ ٖٗ ٞح ٢٣چې ح ْٛ ّٝپ ٚپخکٔظخٕ ح ٝحَ٣حٕ کې ىٍې ِٜٓٓ ٚٗٞ٤خؿَ٘٤ٓ ٖ٣ض ى !١پٞښظ٘ٚ ىح ى ٙچې ىح ىٍې ِٓ ٚٗٞ٤هپَ ِٓک طٓ ٝٝ ٚٗ ٚظخٗ ١ٞٗ ٚح ٝطخٓ ٞپ ٚىٍٝؿ ٞى ى ٟٝى ٓظ٘٤ي ٝهزَ ٙک!!ُٚٞ ح ٝک ٚى رې حٓ٘٤ظۍ ح ٝؿگړ ٝپٝ ٚؿ ٚرَ٤ط ٚحَ٣حٕ ح ٝپخکٔظخٕ طٜٓ ٚخؿَ ٗ!١ٞ طخٓ ٞط ٚپٛ ٚيحهض َٓٝ ٙح ْ٣چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٍٝحٕ ٓوخٓٝض ٗ ٚى حُوخػيې ُ ١ٍُٞ ٚپ ٟٞٗ َ٤ح ٚٗ ٝى ١خُزخٗ ،١ٍُٞ ُٚ ٞک ٚطخٓ ٞى حُوخػيې ح١ ٝخُزخٗ ٞټ ٍٞؿړٝٝ ْٛ ١ژٗت ٗٓ ٞوخٓٝض رٔٛ ٚيحٓې ٍٝحٕ ١ٝ ُک ،ٖٗ ٚىح ٓوخٓٝض ٛـ ٞحكـخٗخٗ ُٚ ٞهٞح پ ٟٞٗ َ٤چې هپِٞحٕ ٣ې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚالّ ٝژٍ ٗ،١ٞ ک٣ ٍٚٗٝٞې ٍٝحٕ ٗ ،١ٞپ ٚکِ ٞ٤ح ٝؿٓٞخط٣ ٞٗٞې رٍٔٝ ٚٗٞېيُ ،٢ک٣ ٍٚٗٝٞې طالٗ ،١ٞٗ ٢ى ٟٝح ٝکٍٗٞۍ ط٣ ٚې ٓپکخٗ ،ٟٞٗ ٟٝوِٓٝ ٢ٜې ٣ې طَې حهٔ٤ظَ ٗٞې ،ىح ٔٛخؿ ٚحكـخٗخٕ ى ١چې ٍُٓٝ ٚخْٗٛ َٙٓ ٞ پٔٛ ٚيې هخٝ َ١ؿ٘گ٤يٍ. طخٓ ٞى ر ُٚ ٕٞحىحٍې ٝپٞښظت چې ىح ى څُ ٚپخٍ ٙح ٝى ک٤ٓ ّٞخِٜٓٓ ٢لض ُٓ ٚوې حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٚٗٞى حكـخٗٔظخٕ ى پښظ٘ ٞپٟ ٚي چې ى ٗ %ٙ٘ ُْٝل ّٞط٘ک ١ِٞ٤پ ٚؿگړې کې ښک ١ٞٗ َ٤حُٝ ٝې ى پښظ٘ ٞپٚ ٟي ُ ٚحهِ٤ظ ٞٗٞحٛ ٝـ ٞډُ ٚٗ ٞحٓظلخى ٙک ١ٞچې ُ ٚطخٓٓ ٚٗ ٞوکې ى ٍ٤ٓٝې طَ َٓ٘ۍ الٗيې ِٓ٤٣ ٚٔ٤ ح٣ظالف طَې حٓظلخى ٙکُٚٞ؟ ىح ُٝې ټُٞې ؿگړې پَٗ ٚم ،ؿ٘ٞد ح ٝؿ٘ٞد ؿَد کې ح ٝپښظ٘٤ٓ ٕٞظٞٔ٤ٓ ٚ کې ى١؟ ُٝې ٓظخٓ ٞځٞحکٞ٣ ٚٗٞحُې پ ٚىؿ ٞٔ٤ٓ ٞکې ځخ ٟپ ٚځخ ٟح ٝپ ٚؿگړ ٙرٞهض ى١؟ ١خُزخٗ ٞهٞ پٔٗ ٚخٍ ٝ ْٛحکٔ٘ ٢کړېِٛ ،ظ٣ ٚې ْٛؿړ ١ح ٝهٞحهٞږ ١ىٍُٞىٍ ،ى څُ ٚپخٍِٛ ٙظٓ ٚٗ ٚظخٓ ٞپٞځٚٗٞ ځخ ٟپ ٚځخ ٚٗ ،١ٞٗ ٟپ ٚؿگړ ٙرٞهض ى ٚٗ ،١ک ٍٚٗٝٞطالٗ ٢ک ١ٞحِٓٝ ٚٗ ٝې ٍحټ١ُٞٞ؟ ىح ى څُ ٚپخٍٙ طخٓ ٞى ٗٔخُ ٢ټِٞحُې ِٓٔق هطؼخص ؿ٘ٞد حَٗ ٝم ط ٚى پښظ٘ ٞپ ٚهالف ى ؿگړُ ٝپخٍ ُٚ ٙځخٕ َٓ ٙر٤خ٣ت ح ٝى ى ٟٝکٍٝ ٍٚٗٝٞرخٗيې پِټت حِٓٝ ٝې طَې ؿٗٞډٝة؟ ىح ُٝې طخٓ ٞکٔٔ٤ٗٞض ؿَ٘حالٕ ح ٝى ى ٟٝپٚ هيٓض کې َٜٓٝف ى ِٓٛ ٞ٘٤ـ ٚځٞحک ٚٗٞحٓظويحّ کړ ١ح ٝى پٞځ ح ٝپُٞېْ هطؼخص ٓ ٞطَې ؿٞړ کړ١ چې الٓ٣ ٚٗٞې طَ څ٘گِ ٞى ٓظِ ٞٓٞحكـخٗخٗ ٞپ َٙٓ ٞ٘٣ٝ ٚى١؟ ى ٍٓٝخٗ ٞپ ٚهيٓض کې ح٣ظالف ُٝې ٖٗ ٓظخٓ ٞپ ٚهيٓض کې ى ١حٍٓٝ ٝخٕ چې ُ ٚچخ َٓ ٙؿ٘گ٤يٍ ٖٗ طخٓ ٍَٙٓٝ ٞؿ٘گ٤ږة؟ ځٞحد ٣ې څَگ٘ي ى ،ٟڅٞک چې ؿالٓۍ ط ٚٗ َٓ ٚټ٤ټ ١ٞپ ٚآُحىۍ ح ٝهپِٞحکۍ رخٓ ،١َُ ٍٝظخٓٗ ُٚ ٞظَٔٛ ٙي َٙٓٝري ى١ ُک ٚى ٍ ٢ٓٝښک٤الکگَٗ ُٚ ٝظَ ٙح ٝى ىٓ ٟٝؼالِٓ ٚر ُٚ ٚطخٓٔٛ َٙٓ ٞـٔې ُ ١ٝکٍٓٝ ُٚ ٚخٗ.َٙٓ ٞ ٓٗٞږ حكـخٗخٗ ٞح٤ٛ ٝڅ رخػوِ ٚحٗٔخٕ ط ٚى حَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحک ٞىح طگالٍ ٙى كٝ ْٜړ ٗ ٚى ،ٙىُٝ ٟٝې ُ ٚرې ُُٞٝحكـخٗخٗ َٙٓ ٞهپَ ُ ٍٝآُُٓٝ !٢٣ٞې ى ٍٝحٕ ح ٝؿ٘گ ځپِ ٢حكـخٗٔظخٕ ى ِٓ٣ي ٍٝحُٗ ُٞٞپخٍ ٙهپِې
44
آهَٓ ٖ٣خډٍ ٝژٗٝکې ح ٝطوَ٣زٗٞکې ِٓٝې حٓظؼٔخُ١ٞ؟ ىح ُٝې ى ى ٟٝحهظٜخى ١حٗ ٝظخٓ ٢رَالٓ ٢ح ٝى رَ كوَُٞ ،ږٟ ،ٙؼق حٗ ٝخطٞحٗ ٢ى ىې پَ ځخ ٟچې پ ٚىؿٓ ٞوض ُړ ٝکې ى طَكْ ح ٝػخ١لې حكٔخّ ٍحٝپخٍ ،١ٝرَػکْ پ ٚى ٟٝکې طکزَ ،ؿَ ٍٝحٔٓ ٝظٍ ٢حٝالړ !!١ٝح ٝى هپَ ٍػذ ح٤ٛ ٝزض طَ حؿِ٤ الٗي ې ى هِکٍ ُٚ ٞحٓٝظ ٞح ٝى ى ُٚ ٟٝځٌُ ٚٗ ٍُٞٝٞص حهِ٢؟! ى ٟٝىې ٝٝح ٢٣چې پ ٚىې حٝږىې ٓٞىې کې َُٓ ٚگ ،ژٝرِې ،هٞفٝ ،ېَې ح ٝرې حٓ٘ ٞ٤پَط٣ ٚې حكـخٗخٗ ٞط ٚڅٍ ٚححٝړ١؟! طخٓ ٞحٓ ٝظخٓ ٞطَ كٔخ٣ې الٗيې حٗظوخُ ٢حىحٍ ٚٗ ٙى حٓ٘٤ض پ ٚطخٓٞٓ ُٞٞ٘٤كن ٗٞة ح ٚٗ ٝى کٞک٘خٍ ٝى کَ پٚ ٓو٘ ١ٞ٤کې ٚٗ ٖٗ ،پ ٞ٣ُٞ ٚالٍ ٝکې حٓ٘٤ض ٗظ ٚٗ ،ٚپ ٞ٣ُٞ ٚښخٍ ٞٗٝکې ح ٚٗ ٝپ ٚحٗظوخُ ٢حىحٍې کې ى ٗخِٓ ٞډُ ٞطَ طِٔ ٢الٗيې ٓ ٞٔ٤کې ،ػخّ حكـخٗخٕ ه ٞپَېږىة ،ى ى ٟٝډُِ٤٣ ٚې ٝژٗې ،پَ ٓخٍ ،ځخٕ حٝ ٗخٓ ّٞرخٗي ې ط ١َ٤ه ٞپَېږىة ،كظ ٠ى ِٓگَِٓ ٝظ ٞٗٞى حړٗٝي حىحٍٓ ٝخٓ ْٛ ٖ٣ٍٞهٗٞي ٚٗ ١ىٓ .١گَ ى حه َ٠حرَحٛ ٢ٔ٤ٛـ٘٣ٝ ٚخ ٓظخُٓ ٞپخٍ ٙى َّٗ ح ٝپ٤ـ ٍٞهزَ ٚٗ ٙى ٙچې ٣ َ٣ٝې :ى ى ٟٝى حىحٍې پَ ٙٞ٣ ښځٓ ٚ٘٤خٓ ٍٞې څ ٞڅ ٞځِ ٚپ ٚډُ ِٙ٤٣ ٚطٞگ ٚؿ٘ٔ ٢ط ،ٟٞٗ َٟ٤ىح ط َٟ٤ى ى ٙپ٘٣ٝ ٚخ ى ٛـې ډُې ُ ٚهٞح ٗ ٟٞچې طخٓ ٞط ٚطَ ټ٣ُ ُٞٞخطٗ ٚږىې ى ٙح ٝطخٓ ٞطَ ټ٣ُ ُٞٞخص پٛ ٚـې حػظٔخى ح ٝكٔخد کٞةٔٛ ،ـ ٚډُٚ چې ى ٍٗٝخُي ٍِٓ كِ٤ډ پ ٚحَٓ ٣ې طخٓ ٞط ٚىح َٗح ٢٣رَحرَ کړٍ چې ٓٓ ۵کٔخٕ پ ٚهِؼ ٚؿ٘گ ٢کې ٝٝژٗت ح ٝطَ ٓٓٓٔ ٗ٣ُ ٚخص ٣ې پوپِٝٝ ٚژٍ ح ٝى ٗزَؿخٕ پ ٚډُ ِٝ٤٣ ٚهزَ ٞٗٝکې ٣ې ښن کړٍ!! ؿٍٞؽ ډرِ ٞ٤ر ٕٞپَ ػَحم ُٗ ٚظخٓ ٢رَ٣ي ٗ ٚؿٞښظَ ىح ػخرظ ٚکړ ١چې پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى ى ٙكِٔٙٞ٣ ٚ کخٓ٤خر ٚطـَر ٙٝ ٚچې رخ٣ي پٞ٤ٛ ٍٝٞٗ ٚحى ٞٗٝکې ْٛطکَحٍ ٗ ،٢ؿٞښظَ ٣ې ٝښ ٢٤چې پ ٚىې رَ٣ي َٓٙ ؿٞحړ ١ى حَٓ٣کخ گټې طخٓ ٖ٤کړ ١ح ُٚ ٝحكظٔخُ ٢هطَ ٗ٣ ٚې ٝژؿ !!١ٍٞه ٞكو٤وض ىح ى ٟچې پٚ حكـخٗٔظخٕ ى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞرَ٣ي ٗ ٙٞ٣خکخٓ ٚطـَر ،ٙٝ ٚپ ٚىې رَ٣ي َٓ ٙحَٓ٣کخ٣خٗ٤ٛ ٞڅ ٗ ٚى ١طَالٓٚ کړ ٚٗ ،١ى ١خُزخٗ ٞح ٝحُوخػيې ى َٓ٘حٗ ٞپُٞٞ٤ٗ ٚحٝ ٝژُٞٓ ٞكن ٗ٣ ٚٗ ،ٍٞې ىحٓې كکٓٞض ؿٞړ کړٞٗ ٟ چې ى حَٓ٣کخ گټې طخٓ ٖ٤کړ٣ ٚٗ ،١ې ؿگړ ٙپخ ٟط ٍُٚٞٓٝ ٚح٣ ٚٗ ٝې پ ٚىې ٞ٤ٛحى کې ى هپِې هٞښې ٓ ُٚٞح ٝحٓ٘٤ض طخٓ ٖ٤کړ .ٞٗ ٟى ر ٕٞحىحٍې پ ٚىې ؿگړ َٙٓ ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞط ٚى هپُِ ٞحَٓ٘ٓ ُٚ ٞگ ژٝرِې ح ٝى حَٓ٣کخ پٟ ٚي ى حكـخٗخٗ ٞح ٝټُٞې ٗړۍ ُ ٚژٍٝې کَکې حٗ ٝلَص ٗ ٚپَط ٚرَ څ ٚٗ ٚى ١طَالٓٚ کړ .١څٞک پ ٚىې ٗ ٚپٛٞېږ ١چې ى حَٓ٣کخ ح ٓ٘٤ض پ ٚر َٜکې ح ٝپٍُ ٚگَُ ِٚ٤ٓ ٞٗٞې پٞ٤ٛ ٍٝٞٗ ٚحىٝ کې پ ٚځخٗگړې طٞگ ٚى حكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم پ ٚڅېَ ٞ٤ٛحى ٝکې ُ ٚگٞحښ َٓ ٚٗ ٙىٓ ٟوخٓن ،ح ٝپ ٚىؿٞ ٞ٤ٛحى ٝى رَ٣ي ُ ٚالٍې ٣ې ٗ٘ ٢هٗٞي ١کُٞې ،ىح ٔٛې ى حٗـخُگَحٗ ٞرې ر٘ٔټ٘ٓ ٚطن ى ٟچې پ ٚکٍِٔٝٝ ٞ٤ٛحى ٝى رَ٣ي ُپخٍ٣ ٙې ى رٜخٗې پ ٚطٞگ ٚکخٍ ُٚ ،١ٝچخ َٓ ٙچې ى هپَ ُْٝحٞ٤ٛ ٝحى ؿْ ٛ ١ٝـ ٚٗ ٚى هِکُ ٞحٖٓ ى َٓگ ک ٢ٓٞط ٤ُ ٚږ ٚٗ ،١ىٍٝؽ ٍٝطٝ ٚح٣ ٚٗ ،٢٣ې ٗظٔ٘ۍ ى ؿِ ٞپ ُٖٔ ٚکې حچ ١ٞح ٣ ٚٗ ٝې ُ ٚرلَحٗٓ َٙٓ ٞٗٞوخٓن ک ،١ٞرِکې حٓکخٗخص ٣ې ى ُْٝى ٓخُٓ ٢ظ ِٝٗٞپ ٚكِ ،ُٞٞى كوَُٞ ،ږې پٚ هظٔ ُٞٞحٝى حهظٜخى ١ظخُٔخٗ ٚطلخٝط ٞٗٞپ٘ٓ ُٚ ٚځٝ ٚړُُ ٞگ ،١ٞکخٕ ؿٍٞؽ ر ٕٞهپَ ُْٝطٝ ٢ِ٣ٝ ٚی چې پَ ػَحم ُٓٗٞږ ى كِٔې ٓوٜي ى ىې ٞ٤ٛحى ى ط ِٞ٤ؿُ٘ ٢ېَٓې طَالٓ ٚک ٍٞى ٚٗ ،١ىح چې ُ ٚػَحم ٗ ٚحَٓ٣کخ ط ٚهطَ ٓظٞؿ ٚى !!ٟک ٚپَ ىې ٞ٤ٛحى رَ٣ي ٞٗ ٢ٗ ٚٗٝحط ٢ٓٞح ٝک٤ٔ٤خٓٝ ١ٝخ َ٣ر ٚؿٞړ ح ٝى حَٓ٣کخ پٟ ٚي ر٣ ٚې حٓظؼٔخٍ کړ !!١هٗ ٞړٞ٣حٍ ٝح :٢٣ىح څ٘گ ٚحَٓ٣کخ ُٛ ٚـٞ٤ٛ ٞحى٤ٛ ٞٗٝڅ ٝېَٚٗ ٙ َُ ١چې پَٓن طِِې حط ،٢ٓٞک٤ٔ٤خ ١ٝح ٝرُٞٞ٤ژ٣کٓٝ ٢خٝ ٚٗ ٍّٝ ُٚ ٚٗ ،١َُ َ٣ېَ ١َُ ٙح ُٚ ٚٗ ٝچٖ٤ ٗ ،ٚح ٚٗ ٝپ ٚحَٓحث ِٞ٤حػظَح ٝک ١ٞچې کخك ٢حط ٢ٓٞک٤ٔ٤خ ١ٝح ٝرُٞٞ٤ژ٣کِٓٝ ٢ې ؿٞړ !!١ٝىح پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ػَحم ى ؿ٘گ ح ٝحٝږىې ٓلخَٛې پٝ ٚؿ ٚٗ ٚى ىحٓې ِٞٓٝى ؿٞړٓ ُٞٝخُ ٢طٞحٕ ىٍُٞى حٝ ٗ ٚك٘ ٢کلخ٣ضٛ ،ـ ٚپَ هپِې هخٍٝې ى حَٓ٣کخ٤١ ٢٣خٍ ٝى پَُ ٚپٔې رٔزخٍٓ ٞ٣وُٞ٤ٗ ٟٞ٘ٗ ْٛ ٚې ،حط٢ٓٞ رْ ٣ې ر٣ ٚې څ٘گ ٚؿٞړ!!ٞٗ ٠ُٝ؟ ُٙ حُٓ ٝخ پ ٚڅ َ ٤ى ٗړۍ ډېَ هِک ىح حٗظظخٍ َُ ١چې ى ٓظلي ٙح٣خالط ٞپ ٚحٗظوخرخط ٞکې ٓظخٓ ٞرَ٣خ ر ٚىې ط ٚالٍ آٝحٍ ٙکړ ١چې ى حَٓ٣کخ پ ٚط َٝ٤ؿِ٤ٓ ٢خٓظ ٞٗٞکې طزيٍ ٢ِ٣حٗ ،٢طخٓ ٞر ٚټٗ ُٚٞړۍ ح ٝپ ٚهپِ ٚى حَٓ٣کخ ٛ ُٚ ُْٝـ ٞهطَٗخک ٞگٞحښٝ ٚٗ ٞٗٞژؿٍٞة چې ى ؿٍٞؽ ډرِ ٞ٤ر ،ٕٞؿگړٓ ٙخٍٓ ،ٝخؿَح ؿٞښظٗٞک ٞح ٝکخٝرخ٤ٓ ٢٣خٓظٍ ٞٗٞحٝالړ کړ .١ى ىؿ٤ٓ ٞخٓظ ٞٗٞىٝحّ ٗړۍ پ ٚډېَ ٝېَٗٝٝک ١ٍُٞ ٢ر٤خ،٢٣ ىؿ ٞؿِط٤ٓ ٞخٓظ ٞٗٞپٗ ٚړۍ کې ى حَٓ٣کخ پٟ ٚي َٙٓٞٛژ ٍٙٝکَک ٚحٗ ٝلَص ٍحٝالړ کړ ٟچې حَٓ٣کخ ٣ې پ ٚډېَ څ ٚح ٝډېَ ٝکِ ٞٗٞکې ٗ ٢ٗ ٚؿزَحُٗٞې. ک ٚحَٓ٣کخ ُ ٚحكـخٗٔظخٗ ٚى رخػِطٝ ٚطِ ٞالٍ ُټٞٓ ٞٗ ١ٞږ ٣ې َٓٓظې ط ٚچٔظٞ٣ ٞ؛ ه ٞى حكـخٗخٗٗ ُٚ ٞظَ ٙى رلَحٕ ى رخػِط ٚكَ ٞ٣حُٗۍ الٍ ىح ى:ٙ ٔ_ ى ټ ُٞٞر ٞ٤َٜٗځٞحکٝ ٞٗٞطَ.
45
ٕ_ ى ٞ٤ٛحى پ ٚک ٞ٤ٍٗٞچخٍ ٝکې ى ر ٞ٤َٜٗالٓٓ ٞ٘ٛٞو٘.ٟٞ٤ ٖ_ ٞٓ ٙٞ٣هض رې َ١ف كکٓٞض ط ٚى هيٍص حٗظوخٍ. ٗ_ پ ٚآُحى ح ٝهپِٞحک حكـخٗٔظخٕ کې آُحى ح ٝػخىالٗ ٚحٗظوخرخص. ٘ _ ى ټ٤ٓ ُٞٞخٓ ٢ر٘ي٣خٗ ٞرال ه٤ي ١َٗ ٝآُحى.ٍٝ _ٙىحثٔ ٢حٍٝر٘ي. _۵ټٛ ٍٞـ ٚطَٜكخص ُـ ٞح ٝرخ َ١حػالٗ ٍٞچې ى حٗـخٍ پ ٚىٍٝحٕ کې ٗٞ٤حکگَ ٝځٞحک ٞٗٞح ٝى ى ٟٝالّ پٞڅٞ كکٓٞظ ٞٗٞطََٓ ٙکړ.١ ٛ _ ۱ـٓ ٚؼخٛيې چې حٗـخُگَحٗ ٞپَ حكـخٗخٗ ٞطلٔ َ٤کړې حُٗٞٓ ٝږ ُ ٚآُحىۍ ح ٝهپِٞحکۍ َٓٓ ٙـخَ٣ص َُ١؛ رې حػظزخٍ ٙگڼَ ،ى پَىٗ ٞ٣ظخٓ ٢حډېُٗ ،يحٗ ،ٚٗٞى حكـخٗخٗ ،ٚٗٞ٤ٗ ٞپ ٚؿ َ٤حكـخٗٓ ٢لکٔ ٞکې ى ىٓ ٟٝلخکٔ ،ٚرٞ٤َٜٗ ٓلزٔ ٞٗٞط ٚى ى ٟٝحٗظوخٍ حٝى ظخُٔخٗ ٚح ٝؿ َ٤حٗٔخٗٓ ٢وٍَحطٓ ُٚ ٞوې ى ىٓ ٟٝـخُحص ى طَ ُپخٍ ٙپخ ٟط.ٍٍٞٓ ٚ ٗٞٓ _۳ږ ىح ٢ِ٣ٝ ْٛچې ک ٚځ٘٤ې حكـخٗ ٢ډُې حٓ٘٤ظ ٢طُ ٚٗٞ٘٤ٔ٠ټ ١ٞح ٝى ىې ُپخٍ ٙى رٓ ُٚٞٓ ٢َٜٗخط ٢ځٞحک ك ١ٍَٟٝ ٍٞ٠گڼ ،٢پَ ىې رلغ ک٤يٞٓ ،٢ٗ ٟږ چٔظ ٞ٣ ٞچې ىى ٟٝطٍ٘ ٚٗٞ٘٣ٞكؼ ٚکړ ،ٝىح ْٛک٤ي ٢ٗ ٟچې پ ٚىې ٓٞه ٚى رې َ١ك ٚحٓالٓٞ٤ٛ ٢حىٓ ٝليٝى ٗٔٓ ُٚٞٓ َ٤خط ٢ى ٓٞهظې ټخکِې ٓٞىې ُپخٍ ٙپٞ٤ٛ ٚحى کې ځخ ٟپَ ځخ ،٢ٗ ٟپ ٚىې َٗ ١چې: oىح ر ٚى ٓٞؿٞى ٙىٍٝؿـ٘ٓ ُٚٞٓ ٞخط ٞپ ٚڅ ١ٝ ٚٗ َ٤چې ى حٗـخُگَحٗ ٞپ ٚهيٓض کې ى ١حٓ ٝخٓ٣ٍٞض ٣ې ى ُٓٞې طخٓٚٗ ٖ٤؛ رِکې ى ُٓٞې طَ ؿُٗٝٞٞکٗ ٢خٓ ٚالٗيې ى حكـخٗخٗ ٞپٟ ٚي ؿ٘گ ى.ٟ ُٚ oښخٍ ٚٗ ٞٗٝر َٜر ٚپ ٚػٔکََٓ ١حکِ ٝکې ځخ ٟپ ٚځخ ٟک٤ږ ،١طگ حٍ ٝحطگ ر٣ ٚې ى حكـخٕ كکٓٞض پ ٚحؿخُ ٙحٞٓ ٝحكو ،١ٝ ٚىحٓې ُٗ ٚک ٚى ٗخټٞ٤ٗ ٞحکگَ ٝح ٝؿ٘گ ِ١ز ٚځٞحک ٚٗٞچې پ ٚهپَ َٓ ځ ٢حٝ ٍحځ ،٢پ ٚښخٍ ٞٗٝکې َٓحکِ َُ ١ح ٝگِٓې ک ،١ٞى حكـخٗٔظخٕ ځٔک ٚح ٝك٠خ ٓلظٞك ٚٔ٤ٓ ٚح ٝطَ هپِې ٓطِوې ٝحکٔ٘ۍ الٗيې گڼ.٢ oى ٓٞهض كکٓٞض طَ ه٘ٓٞيې الٗيې ر ٚػَٔ ک ١ٞح ٝى ٓٔئُ ٞحكـخٗٓ ٢وخٓخطٞٓ ُٚ ٞحكوې پَط ٚر ٚى ٤ٛڅ ٗظخٓ ٢طلَک كن ٗ ،١َُ ٚىحٓې ٗ ٚچې ى حٞ٤ٗ ٢٘ٓٝحکگَ ځٞحک پ ٚڅ ١ٝ َ٤چې پ ٚهپَ َٓ ػِٔ٤خص ک ،١ٞپَ کِ ،ٞ٤کٓ ٍٞٗٝٞيٍٓٞح ٝؿٓٞخط ٞٗٞرٍٔٝ َٙٛ ،١ٍٝٝ ٚٗٞځ پُٔ ٚگٓ ٞٗٞظِ ّٞح ٝرې ٢ُُٝ حكـخٗخٕ پ ٞ٘٣ٝ ٚکې ٍؿړ ٚٗ ،١ٝى حكـخٗخٗ ٞحٗ ٝړۍ ٝحُ ٞپَُ ٚپٔې ح ٝؿي ١حػظَحٟخط ٞط ٚحػظ٘خء ک ١ٞحٝ ٗ ٚى هپَ الّ پٞڅ ٢كکٓٞض ى چخٍٝحکٓ ٞکٍَ حُظٔخّ ح ٝؿٞښظ٘ې ط ٚچې طَ ػِٔ٤خطٓ ٞوکې رخ٣ي ىٟٝ هزَ کړ!!٢ٗ ٟ ٔٛ oيحٍحُ كخ ٞ٣ َٟپ ٚىې حړ ٙى ى ٟٝپ ٚؿٞښظ٘ې رلغ ٝکړ ٝچې ى ر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى ٝطِ ٞطَڅ٘گ رخ٣ي ى ٓـخٛي ٞ٘٣پ٤ُ ٚک ٞک ٚى ر ٞ٤َٜٗؿ٘گ٤خُٗ ٞ٤ظٝ ٕٞڅ٤ړٍ ٗٞٓ ،٢ږ ټ ُٞٞهٞح ٝٝط ٚح٘٤ٔ١خٕ ٍٝک ٝٞچې ُٚ ىې َٓ ٙپ ٚر٘پړ ٙطٞگٞٓ ٚحكن ٞ٣چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىې ٗ ٚر ٢َٜٗځٞحکگَحٕ ١ٝح ٚٗ ٝر٢َٜٗ ؿ٘گ٤خُ ٚٗ ،٢ىې ى ٛـُ ٞپخٍٗ ٙظخٓ ٢حډې ١ٝح ٚٗ ٝى ىؿُ ٞپخٍٗ ٙظخَٓٓ ٢حکِ ،ک ٚڅ ْٛ ٚټ ُٞٞط ٚىح هزَٙ ؿٞط ٚى ٙچې ح ّٝحُوخػي ٙپ ٚػَحم کې ؿ٘گ٤ږ ١ح ٝپخکٔظخٗ١ ٢خُزخٕ پ ٚپخکٔظخٕ کې٣ ٞ٣ ،ې ْٛپٚ حكـخٗٔظخٕ کې ى ؿ٘گ ٤ي ٝح ٝى ٗظخَٓٓ ٢حکِ ٝىٍُٞى ٝطٍَٟٝ ٚص ٗ ،١َُ ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ى ٟٝى ٗظ ٕٞپ ٚحړ ٙطزِ٤ـخص ى هخ٤ٓ ٞٛخٓٞٓ ٢ه ٞپ ٚؿَ ٝطََٓ ٙک٤ږ.١ oىې ط ْٛ ٚچٔظ ٞ٣ ٞچې ط ٖ٤ٔ٠کړ ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ر ٚى ٓويٍٞٓ ٙحى ٝى طُٞېي ح ٝطـخٍص ٓو،ٞٔ٤ٗ ٚ ٓٞږ ى ٗ٘ٞٓ ٢٣ ٚحى ٝک٘ض،طُٞېي ح ٝطـخٍص كَحّ گڼ ،ٞىٞ٤ٛحى ٓ٘ظوز ٍٟٞٗ ٚر ٚى ٗ ٍٝٞحٓخٓٔٓ ٢خثِٞ طَ څ٘گ پ ٚىې ه٤٠ې رلغ ک ١ٞح ٝالُّ طيحر َ٤ر ،٢ٔ٤ٗ ٚپ ٚىې کې ٤ٛڅ ٗک ٗ٘ظ ٚچې ى ٓويٍ ٙطٞکٞ٤ رخُحٍ ى ٗٞ٤حکگَ ٝځٞحکُ ٞٗٞوٞح طٞى ٗ ،ٟٞى ٟٝؿ٘خ٣ظکخٍحٕ ح ٝى ٓويٍ ٙطٞک ٞهخچخهچ٤خٕ پ ٚڅ٘گ کې ٗ ،٢ُٞ٤ى الّ پٞڅ ٢كکٓٞض ُٞړ پٞړ ١چخٍٝحک ٢ى ر ٞ٤َٜٗځٞحکُٞ ٞٗٞړ پٞړ ١حكَٔحٕ پ ٚګډ ٙپ ٚىې گ٘ي ٙكؼَ کې الّ َُ ،١ى ىې حىػخ ى حػزخص ُپخٍ ٙىح ىُ َ٤کخك ٢ى ٟچې ى ر ٞ٤َٜٗځٞحکٍ ُٚ ٞٗٞحطِ َٙٓ ٞى ٓويٍ ٙطٞک ٞ٤طُٞېي طَ ٓوکې څ ٞځِې ُ٣خص ٗ ٟٞح َٛ ٝکخٍ ٓن پَ ُ٣خط٤ي ٝى .ٟى ىٗٔ٘خٗ ٞىح طزِ٤ـخص پ ٚر٘پ ړ ٙطٞگ ٚرې ر٘ٔټ ٚح ٝىٍٝؿـٖ ى ١چې ٓـخٛي ٖ٣پ ٚىې ٗخٍٝح كؼَ کې پ ٚالّ َُُ ٞط،١ٍٞٗٞ ٓـخٛي ٖ٣هٛ ٞـ ٚى ١چې ى هپَ ٍد ى ٍٟخء ح ٝى هپَ ٞ٤ٛحى ى آُحىۍ ُپخٍ ٙهپَ َٓ هَرخٗ ٢ک ،١ٞى ٜٗخىص طِ٣ ٚٓٞې ىې ط ٚچٔظ ٞک ١ٞچې ُ ٚرخٍٝط ٞډک ٝحٓکټ ٝحؿٗٞي ١ح ٝى ىښٖٔ پ ٚهٞح کې چخٝىٗٚ ٝکړ !!١ىح كَٗظٛ ٚلظٓ ٚـخٛي ٖ٣ر ٚڅ٘گ ٚى كَحٓ ٞطٞک ٞ٤پ ٚطُٞېي ح ٝطـخٍص َٓ ٙهپَ حٔ٣خٕ ط ٚطخٝحٕ ٍٓ ١ٞح ٝى هپَ ٍد ى ٍٟخء پ ٚهالف ر ٚػَٔ ک١ٞ؟!! پ ٚآهَ کې رخ٣ي طخٓ ٞطٝٝ ٚح :ْ٣ى ىې پَ ځخ ٟچې حَٓ٣کخ ٤ٓ َٙٛخٗض طَ َٗ ِٓ٤خٍى ډحَُ٣ُ ٝخطې پٔ٤ې ى ؿگړ ٝپٚ
46
ىٝحّ ح ٝى رې ُُٞٝهِک پٝ ٚژُُ ٞگ١ٞ؛ آ٣خ ښ ٚر ١ٝ ٚٗ ٚچې ىح پٔ٤ې ى حَٓ٣کخ ى حهِ٤ظٓ ،ٞٗٞوٜٛٞخا ٓظِٞٓٞ طٍٞپٓٞظ ٞى ٛـٓ ٞظ ِٝٗٞپ ٚهظُٔٝ ُٞٞگ ٢ٗ ٍٞچې ىح څ ٞپ٤ړۍ ٓ ٍَٙٓٝوخٓن ىٓ ،١ظخ ى رَ٣خ ى حػالٕ پٍٝ ٚځ ټٗ ُٞٞړۍ ٝحُ ٞى ط ٍٞپٓٞظ ٞپٓ ٚظَگ ٞکې ٛـ ٚحٝښکې ُ٤يُې چې کٞ٣ ُٚ ٚې هٞح ى ٓړٍ ِٞ٤ٛ ٝحژٗٝيۍ ک٤يٗ ٝښٚ گڼَ ک٤ږ ُٚ ١رِې هٞح ى ُړ ٝپَٛخٍٓ ،ٞٗٝلَ٤ٓٝظٓ ،ٞٗٞظِ٤ٓٞظ ٞٗٞح ٝطلو َٞٗٝ٤ؿٔخُ ١ک)ٖٔ( ».١ٞ ٭٭٭٭٭ پَ حكـخٗٔظخٕ ى حَٓ٣کخ پٞځ ٢رَر٘ډ َ٣ؿَ چې ى ُٕٔٓٓ کخٍ ى حکظٞرَ پ ٚح ٚٓٝٝپٞٗ َ٤ې ال طَ حٚٓٝ ىٝحّ َُ ،١ىح پٞځَ٣ ٢ؿَ پ ٚىحٓې ٝهض کې پ ٞٗ َ٤چې ُٓٗٞږ ٞ٤ٛحى ى پوٞحٍٗٝٞٗ ٢ی حطلخى ىَٓٝ ُښکَ ٝپ ٚالٓ ٞىؿٞړُ ٝٞٗ ٝهٔ ٞٗٞػالؽ ال ٗ ٝ ٚپ َ٤کړې .کٞ٣ ُٚ ٚې هٞح ٍٓٝی َٓې ُښکَ ې ى ٞ٤ٛحى څو ٚپ ٚكِ٣ک ٢طٞګٝ ٚطِې ٝې ه ٞپ ٚح٣ي٣خُٞژ٣ک ٢طٞګ٣ ٚې ىهپَ ځخٕ پٔې هپَ پوٞحٗې هَحٍىحى ١هٓٞخٗيحٗخٕ ح ١ٞٗ ٍٍُٝ ٍٞٗ ٝالٓپٞڅې پَی ح٣ښې ٝحٛٝـٞی ى ىؿ ٚؿ٘ګ ٞ٤ٛ ٢ِٛٝحى َٗ٤حُ ٙرَ٤ط ٚؿٞړښض ط ٚپَې ٗ ٚښٞى . ٙىح ٓظِٗٞې ال ٍٝحٗې ٝې چې ى١خُزخٗٞٗ ٞې پي٣ي ٙپ ٚکې ٍح ىح هِ٣ُ .ٙٞٗ ٚخص ٗٔٗٞ٘ٗ َ٤ک ٢پ ٚىې رخ ٍٝى ١چې ى ١خُزخٗ ٞى پي٣يې پٍ ٚح پ٤يح ک٤ي ٝکې ى حَٓ٣کخ ،حٗګِٔظخٕ ،پخکٔظخٕ حٓٝؼٞى ١ػَرٔظخٕ كکٓٞظٔٓ ٞٗٞظوٗٝ ٚٔ٤ډ ٙىٍُٞى ،ٙځک ٚچې ىې ٞ٤ٛحى ٞٗٝؿٞښظَ ى ؿٜخى حٓ ٝزخٍُې ٛـٓ ٚظَ حؿ ِ٤چې ىَٓکِ ١حٓ٤خ ى ٞ٤ٛحى ٝپ٣ ُٞٗٞٔٝ ٚې ٗ٘٤يُې ٘ٓ ُٚ ٝځ ، ٢ٓٞ٣ ٚحٝپ ٚىې طَط٤ذ َٓ ٙىىې ُٞٗٞٔٝپٚ ځٔک٘ َٞٓ٣ُ ٞ٤پَط ُٚ ٚک ّٞه٘ډ ٓٝ ٚ٘٤حچٞی حٝطَ څ٘ګ ٣ې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ١خُزخٗ ٞحٓ ٝـخٛي ٞ٘٣طَ ٓ٘ځ ى طوخ ْٛح ٝؿګړې ٍٓٝٝظ ٚى هپِې هٞښې ٗظخّ ٜٗذ کړ . ١ه ٞىٛـ ٚڅ ُٚ ٚپخٍ ٙچې ىٝی ؿٞښظَ ١خُزخٕ حٓظؼٔخٍ کړ ،١ى ٛـې پ ٚالٓظٍ ٚحٝړ ٝرَ٣خُ ،ٍٞٗ ٚٗ ٢ځک١ ٚخُزخٗ ٞى ٝحکٔ٘ۍ ىطَ الٓ ٚکٍٓٝٝ ُٞٞظ ٚر٤خ هپَ ٗظخّ ؿٞړ کړ ح ٝپ ٚىې طَط٤ذ ٣ې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝى ٛـٞی ى ٓظلي ٞ٘٣ټُٞې ِ٤ٛې پٗ ٚخ ٞ٤ِ٤ٛريُې کړې .ک ٚڅٚ ْٛى ١خُزخٗ ٞى كکٓٞض پُٓٞ ٚړ ٞ٣کې پ ٚحَٓ٣کخ کی ٔٛظٞګٖ ُ٣خص َٗٔ٤حكـخٕ ٓ٤خٓٗٞ٘ٗ ٢ک ،ٞچې ٖٗ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ُښکَ َٓ ٞ٣ ٙځخی پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې كخکْ ى ،١ى ٛـٞی ى ٘٣ٝي٣ٝخٗ ٞپ ٚڅ َ٤کخٍ کخ ،ٙٝهٞکِ ٚچې ١خُزخٗ ٞى رٖ ى كکٓٞض ى حٝحَٓ ٝى ِٓ٘ ٚٗ ٞډ ٙډٝ ٙکړ ٙحٝپ ٚځخٗګړې طٞګٛ ٚـٝ ٚهض چې ى حَٓ٣کخ كکٓٞض پَط ُٚ ٚڅ٤ړٗ ٞګَ٣ٝږٗ ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حُوخػيې َٓ٘ حٓخٓ ٚرٖ الىٕ ى ٗ٣ٞ٤خٍک ى پ٤ښٔٓ ٞئٍ ٝګخڼ ٚح ٝى ٛـ ٚى طَالٓ ٚک ُٚ ُٞٞپخٍ٣ ٙې ى ١خُزخٗ ٞى كکٓٞض َٓ ٙهزَې ٝکړې ١ٞٗ ،خُزخٗ ٞحَٓ٣کخ٣خٗ ٞط ٚى ٛـ ٚى ٍٝ طِٔ ُٞٞٔ٤څو ، ٚىکَ ٙالٓٗٞي ٞٗٝى ٝړحٗيې ک ُٞٞپَط ،ٚډ ٙډٝ ٙکړ ٞٗ .ٙحَٓ٣کخ ط ٞ٤ٗٝ ْ٤ٜٔچې ى ١خُزخٗٞ كکٓٞض ٍحٗٔک ٍٞکړ ١ح ٝپَ ځخی ٣ې ى هپِې هٞښې ٍژٜٗ ْ٣ذ کړ. ١ ى ١خُزخٗ ٞى كکٓٞض پ ٚهالف ىحَٓ٣کخ ىكِٔې ى پ٤الٓې څو ٚى ٓو ، ٚحَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ٗٔخٍ ى ټِٞحُې ُ٣خص َٗٔ٤ ُٞړپٞړ ١چخٍٝحک ٢ى ٛـٞی ى ٍٛزَحٗ ٞپ ٚګډ ٕٝپ ٚډ َٝ٣کٔ ٞپٝ ٞٔ٤حهٔظَ .ح ٝپ ٚىې طٞګ٣ ٚې ى ٗٔخٍ ى ټِٞحُې څو ٚى هپِ ٞپ٤خى ٙػٔکَ ٝپ ٚڅ َ٤کخٍ ٝحهٔض .چې طل٣ َ٤ٜې پ ٚحړٗٝي ٝکظخر ٞٗٞکې کظالی ٗت. ٭٭٭٭٭ ىُٕٔٓٓ کخٍ ى حکظٞرَ ىكِٔې ح ٝىىې كِٔې پ ٚؿَ٣خٕ کې ى ١خُزخٗ ٞىكکٓٞض ى ٗٔک٣ٍٞيٍٓٝٝ ٚٗ ٝظٚ حَٓ٣کخ٣خٗٞٛ ٞډ ٝکړ چې ى هپِې هٞښې الّ پٞڅی ٗظخّ ِٛظ ٚهخ ْ٣کړی .پ ٚىې حٓخّ پ ُٕٓٓٔ ٚکخٍ ى ډٓٔزَ ى ٓ٤خٗظې پُٓٞ ٚړ ٞ٣کې ٣ې ى رٖ ى طړ ٕٝطَ ٗخٓ ٚالٗيې ډٍحٓ ٚؿٞړ ٙکړ . ٙپ ٚىې کَؿ٤ړٕ طړ ٕٝکې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞطَ ٗظَ الٗيې ٞ٣پَ٣کړ٤ُ ٙک ح ٝڅٔ٤ٟٔ ٞې ٤ُٝکَ ٗٞې چې ٓظٖ ٣ې پ ٚالٗيې طٞګ ٚىی: رْٔ هللا حَُكٖٔ حَُكْ٤ ى ىُٝض ى ىحٔٓٞٓ ٢ٔ٣خط ٞطَ ؿٞړښض پٍٞې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړٗٝي ى ٓٞهظ ٢حهيحٓخط ٞح ٝحكٌخٓٞٓٞحكوض ُ٤ي ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړٗٝي ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞطَ څخٍٗې الٗيې ى هزَ ٝرَهٝ ٚحٍ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړٗٝي ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى َٓٓ٘٘ ٢ى ځخٗګړ ١حٓظخُ ١پ ٚكً ٍٞ٠ې ،ژٓ٘ ١ًٞ ٚچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ ًې ؿٔـٖ ًړً٤چ پخ ٟط٢ِٓ ،١ٍٞٓٝ ٚ پوال ،ٚ٘٣طِپخطې ٓ ،ُٚٞػزخص ټ٘٤ګ ح ٝپٞ٤ٛ ٚحى ًې ى رَ٘ ١كوٞه ٞىٍٗخ ،٢ٗٝ ٟٝر٤خ ټ٘٤ګخٍ ً ١ٞچې ى حكـخٗٔظخٕ هپِٞحًٝ ٢ِٓ ،٢حًٔ٘ظٞد ح ٝى هخٍٝې ر٘پړط٤خ هٗٞيٓٝ ١خطَ ٗ ،٢ى حكـخٗٔظخٕ ى هٌِ ٞىؿ ِْٔٓ ٚكن ٓ٘ ٢چې پٚ حُحى ٙطٞګ ٚهپَ ٓ٤خٍٓ ٢حطٌِٗٞې رَه٤ُ ٚي ى حٓالّ ،ىًَٓٞحٓۍ ،پِ ِّ٤ٍُٞح ٝټ ِ٤ُ٘ٞػيحُض ى پَٗٔ٤پْٓ َٙٓ ٞٗٞ ٝټخً،٢ى ىې هيٍىحٗ٤ً ٢٤ږ ١چې ى حكـخٗٔظخٕ ٓـخٛي ٞ٘٣ى ًِ ٞٗٞپ ٚحٝږىً ٝې ى هپِٞحًتٝ ٢ِٓ ،حًٔ٘ظٞد ،ى هخٍٝې ر٘پړط٤خ حٝٞ٣ ٢ِٓ ٝحُ ٢څو ٚىكخع ًړ٣ي ٙح ٝى طَ ،ِّ٣ٍٝظِْ ح٣ُ ٝخط ٢پٝ ٚړحٗيې ٣ې پُ ٚړ ٙپٍٞې ٍُٞ ٍٝر ٠ُٞح ٝى ىٝة هَرخٗ ٞ٤حٛ ّٝـٞة ى ؿٜخىُٞٓ ،ې ح ٝى هپَ ګَحٕ ٞ٤ٛحى حكـخٗٔظخٕ ى ر٤خ ٝىحٗ ُٞٞح ٝآٍحٓظ٤خ حطالٕ ګَځُٞې ى.١ پ٤ٛٞږ ١چې پٞ٤ٛ ٚحى ًې رې ػزخط ٚكخُض ىېظ ٚحړط٤خ َُ ١چې ٓٞهض حٟطَحٍ ١طير ٍٞ٤ٗٝ َٚٗٝ٤ح ٝػِٔ .٢ٗ ٢ى ؿالُظٔخد پَٝك ٍٞٔ٤رَٛخٕ حُيٍ ٖ٣رخٗ ٢ى ىؿ ٚچٔظٝٞحُ ٢هيٍىحٗ ١ًٞ ٢چې هيٍص ٛـې ٓٞهظې حىحٍې طٓ ٚپخٍ١
47
چې ى ىؿٞٓ ٚحكوظ٘خٓې پٗ ٚظ٤ـً ٚې ٓ٘ځ طٍ ٚحځ ،٢پ ٚىؿٍَٟٝ ٚص ټ٘٤ګخٍ ً ١ٞچې پ ٚىؿٞٓ ٞهظ ٞطيرً َٞٗٝ٤ې ى حكـخٗٔظخٕ ى ُْٝى ټ ُٞٞپَګ٘ ٞح ٝى ٛـ ٞډُ ٞچې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپ ٚح ٞ٤٘ٓٝهزًَ ٝې ٣ې ٗٔخ٘٣يګ ٚٗ ٢ىٞٗ ٙې ر٘پړ حٓظخُ٣ظٞد رخ ،٢ٗ ١ٍٝپ ٚپخّ ًې ٓخط ٢چې ىؿٞٓ ٚهض طير َٚٗٝ٤ى ٞ٣ىحٓې پَحم ر٘ٔټ ٚحٔٗ ٝخ٘٣ي ٙكٌٓٞض پٍُٞ ٚ چې ؿ٘ٔ ٢طٞپ َ٤پً ٚې ٗ ،١ٝ ٚپٛ ٚـً ٚې ى ټ ُٞٞه ٞٗٞٓٞح ٝى ٛـ ٞډُ ٞر٘پړ حٓظخُ٣ظٞد ٗ ١ٝ ٟٞح ٝى ټخًِې ٓٞىې څو٣ُ ٚخص ىٝحّ ً ٚٗٝړُٓٞ ١ړ ٟګخّ رُٞې،ىح ٓ٘ ٢چې ٝهض پً ٚخٍ ى ٟطَ څ ٟٞٗ ٞحكـخٕ حٓ٘٤ظ ٢ځٞحى ؿٞړ حًٝ ٝړ ٢ٗ ٟهپِې ىٗيې پ ٚپ ٍٙٞطٞګ ٚطًََٓ ٙړ .١پ ٚىؿٞٓ ٚىً ٙې رخ٣ي ٛـ ٚحٓ٘٤ظ ٢طير َٚٗٝ٤چې ى ىؿې ٓٞحكوظ٘خٓې پُٓٞ ٚړۍ ً ٚٔ٤ٟٔې پ ٚګٞط ١ٞٗ ٚپِ ،٢ٗ ٢ىح ٓ٘ ٢چې ِٓګَِٓ ١ظ ٙٞ٣ ٚٗٞپ٤ژٗيُې ٗٞې ٗړٞ٣حُٚ ر٤طَك ٚٔٓٞٓ ٚى ٙح ٝطَ ٛـ ٚچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ ًې طَ پخطې ٓٔٓٞخص ٓ٘ځ طٍ ٚحځ ٢هخ ٙحٗ ْٜٓ ٝوٖ ُٞٝر ،١ٞچې طل٤ٜالص ٣ې ى ىې ٓٞحكوظ٘خٓې پ ٚىً ٚٔ٤ٟٔ ٚٔٛٝې پ ٚګٞط ١ٞٗ ٚى ،١پ ٚالٗيې ډٞٓ ٍٝحكوې ط٤ٍٓ ٚيُ ٢ى:١ ٓٞهظٝ ٚحًٔ٘٢ ح – ٍٝػٔ ٢ٓٞحكٌخّ ٔٞٓ -هظٝ ٚحًٔ٘ ٢ى هيٍص ى ٍٓٔ ٢حٗظوخٍ ٍَٓ ٚٔٓ ٙحٓ٘ځ ط٤ً ٚږ ،١ى هيٍص ى حٗظوخٍ ٗ٤ټ ٚى ٤ٓ 2001الىً ١خٍ ى ډٓٔزَ ٚٓ 22ټخًَ ٗٞې ى.ٙ ٕٞٓ-هظٝ ٚحًٔ٘ ٢ر ٚى ٞ٣ې ٓٞهظې حىحٍې ٗ ٚچې پً َٓ ٚې ٍ ٞ٣ ٢٣ث ْ٤ى ،ٟى حِٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ى ٍحرِِ ٞى پخٍ ٙى ٙٞ٣ځخٗګړ ١هپِٞحى ًٔ ،ٕٞ٤ٔ٤ى حكـخٗٔظخٕ ى ٓظَې ٓلٌٔې حٛ ٍٝٞٗ ٝـٓ ٞلٌٔ ٞچې ى ٓٞهظې حىحٍې ُ ٚهٞح ٓ٘ځ طٍ ٚحځ ٢ؿٞړ .١ٝى ٓٞهظې حىحٍې ح ٝځخٗګړ ١هپِٞحى ًٔ ٕٞٔ٤ؿٞړښض ،ىٗيې ،ح ٝحؿَحٞ٣ې ًخٍىٝى ٚٗٝپ ٚىې ٓٞحكوظ٘خًٓ ٚې ځخ ٟپ ٚځخ ١ٞٗ ٟى.١ ٖٞٓ-هظٝ ٚحًٔ٘ ٢ى هيٍص ى ٍٓٔ ٢حٗظوخٍ َٓ ْٓ ٙى حكـخٗٔظخٕ ى ِٓٝ ٢حًٔ٘ظٞد طٔؼ .١ًٞ َ٤پ ٚىې حٓخّ ى ٓٞهظې ٓٞىې پ ٚحٝږىً ٝې رٞٓ ٚهظٝ ٚحًٔ٘ ٢پ ٚر ٞ٤َٜٗحړً ٌٞ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ حٓظخُ٣ظٞد ً١ٞ؛ ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپٚٔٓٞٓ ٚ ح ٝى ىؿې ٓٔٓٞې ح ٝهخٔٗ ٞٛخ٘٣يګً ٞ٤ې ى حكـخٗٔظخٕ څًٞۍ حٗـخُٔٛ .١ٞيؿٗ ٚخٕ پٗ ٍٝٞٗ ٚړٞ٣حُٔٓٞٓ ٞخط ٞحٝ ً.١ٞ حٓظخُ٣ظٞد حكـخٗٔظخٕ ى ًې ً٘لَحٗٔٞٗٞ -۱ى ٓٞهظې ٝحًٔ٘ۍ ى ؿٞړښض ٗ ٚى ٗپږ٤ٓ ٝخٗظ ٞپٞٓ ٚىً ٙې ر ٚحٟطَحٍ ٚ٣ُٞ ١ؿَګٍ ٚحرَِ ً٤ږ ،١چې ى حكـخٗٔظخٕ ى پوٞحٗ ٢پخچخ حػِ٤لَ٠ص ٓلٔيظخَٗٛخ ُٚ ٙهٞح ر ٚپَحٗٔظَ ٗ .٢ىح حٟطَحٍ ٚ٣ُٞ ١ؿَګ ٚر ٚى حٗظوخُ٢ ٝحًٔ٘ۍ ح ٝى پَحم ر٘ٔټ ٚحىحٍې پ ٌِٚٛ ٚپٌَ٣ړٞٓٞٗ .١ًٞ ٙړې حىحٍ ٙر ٚطَ ٛـٝ ٚهظ ٚپٍٞې ى حكـخٗٔظخٕ َٓ٘طٞد ً ١ٞطَ څ ٞ٣ ٞر٘پړ ٗٔخ٘٣ي ٙكٌٓٞض چې ى حُحى ٝح ٝػخىالٗ ٚحٗظوخرخطٓ ُٚ ٞوې ٓ٘ځ طٍ ٚحځ ،٢ىؿ ٚحٗظوخرخص ى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ى ؿٗٞډ٣ي ٝى ٗ٤ټې څو ٚى ىً ٝٝخُ ٞپٞٓ ٚىً ٙې .٢ٗٝ -۷حٟطَحٍ ٚ٣ُٞ ١ؿَګ ٚى حٗظوخُٝ ٢حًٔ٘ۍ ى طخٓٞٓ ْٓ َٙٓ ْ٤هظٝ ٚحًٔ٘ ٢ى ٓ٘ځٝ ٚړ.١ -۱ى حٗظوخُٝ ٢حًٔ٘ۍ ى ؿٞړښض ٗ ٚى ٤ٓ 18خٗظ ٞپ ٚحٝږىً ٝې ى حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞى ط٣ٜٞذ ُ ٚپخٍ ٚ٣ُٞ ٙؿَګٍ ٚحرَِ ً٤ږ .١ىؿ ٚحٓخٓ ٢هخٗ ٕٞر ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ٍحطِ ٢ٌٗٞكٌٓٞض چې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى څخٍٗې الٗيې ػٔ ٢ٓٞحٗظوخرخطٞ پٗ ٚظ٤ـً ٚې ٓ٘ځ طٍ ٚحځ ٚ٘٤ُٓ ٢رَحرًَ ٙړ .١ى ىې ُ ٚپخٍ ٙچې ى پٜ٘٘٤خى ٗ ١ٞحٓخٓ ٢هخٗ ٕٞى ط٣ٜٞذ ُ ٚپخٍ ٙى ُ٣ٞې ؿَګَٓٓ َٙٓ ٢ظ ،١ٝ ١ٞٗ ٚحٗظوخُ ٢حىحٍ ٙى هپَ طخٓ ٚٗ ْ٤رخ٣ي ى ى٤ٓ ٝٝخٗظ ٞپ ٚحٝږىً ٝې ى ِٓګَِٓ ٝظٞٗٞ پَٓٓ ٚظ ٚى حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞٔ٤ًٔ ٕٞؿٞړ ًړ.١ ى – ْ٣ٝهخٗ ٢ٗٞچًٞخټ ح ٝه٠خٗ ٢٣ظخّ ٔ -الٗيې٘ت چًٞخټ پٞٓ ٚهظ ٢طٞګ ٚطَ ٛـ ٚچې پٍٞط ٟٞٗ ٟٞٗ ًًَ ٚحٓخٓ ٢هخٗٗ ٕٞخكٌ ٗ ٢ططز٤و٤ږ.١ حُق :ى )ّ1964( ِ٣َُٔ 1343حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞطَٛـ ٚځخ ٚ٣چې حكٌخّ ٣ې ى ىې ٓٞحكوظ٘خٓې ى ٓٞحى َٙٓ ٝپ ٚط٠خى ًې ٗ ١ٝ ٚح ٝى ٛـ ٞرَه ٞپَط ٚچې ى ٗخٍ ٢ٛژ ْ٣ح ٝى ٛـٝ ٚهض ى حؿَحث ٚ٤حٓ ٝو٘٘ ٚهٞح َٙٓ ٝٝحٍطزخ ١پ٤يح ًٍٞٗ ١ٞ حكٌخّ ٣ې ى ططز٤ن ٝړ ى.١ د ٞٓ :ؿٞى ٙهٞحٗ ٖ٤حٓ ٝوٍَحص طَ ٛـ ٚځخ ٚ٣چې ى ىؿې ٓٞحكوظ٘خٓ ٢حٗ ٝړٞ٣حُ ٞهخٗٝ ٢ٗٞحؿزخط ٞى ً ٞٓٞچې حكـخٗٔظخٕ ٣ې َ١ ٞ٣ف ١ٝح٣ ٝخ ى ً 1343خٍ ى حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞى ططز٤ن ٝړ حكٌخٓ َٙٓ ٞپ ٚط٠خى ًې ٗ ١ٝ ٚى ططز٤ن ٝړ ىٞٓ .١هظٝ ٚحًٔ٘ ٢ىح هيٍص َُ ١چې ىؿ ٚهٞحٗ ٖ٤ح ٝال٣ل ٢كٔن ح ٝطؼيً َ٣ړ.١ ٕ -ى حكـخٗٔظخٕ ه٠خ ٢٣ه ٙٞرٔٓ ٚظوِ. ١ٝ ٚه٠خ ٢٣ه ٙٞى ٓظَې ٓلٌٔې ح ٝى ٛـٓ ٍٝٞٗ ٞلٌٔ ٞڅو ٚچې ى ٓٞهظې حىحٍې ُ ٚهٞح ؿٞړ٣ږ ١طٌ٘ٞٗ ِٚ٤ې ىٞٓ .ٙهظ ٚحىحٍ ٙى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپَٓٓ ٚظ ٞ٣ ٚه٠خ ٕٞٔ٤ًٔ ٢٣ؿٞړ ١ٝچې پٚ حكـخٗٔظخٕ ًې ى حٓالٓ ٢حٍُښظ ،ٞٗٞى ٗړٞ٣حُ ٞكوٞهٓ ٢ؼ٤خٍ ٞٗٝح ٝى ىحهِ ٢كوٞه ٢ػ٘ؼ٘خط ٞپٗ ٚظَ ًې َٗٙٓ ُٞٞ٤ ه٠خٔ٤ٓ ٢٣ظْ ر٤خ كؼخٍ ًړ.١
48
ىٍٞٓ - ْ٣هظ ٚحىحٍٙ حُق – طًَ٤ذ ٔٞٓ -هظ ٚحىحٍ ٙى ٍ ٙٞ٣ث ،ْ٤پ٘ځَٓٓ ٚظ٤خالٗ ٞح 23 ٝؿړ ٝڅو ٚؿٞړ ٙى.ٙ ى ٍث ٚٗ ْ٤پَط َٛ ٚؿړ ٢ٗ ٠ًُٞ ٟچې ى ٓٞهظې حىحٍې ى ٞ٣ې حىحٍ ١څخٗګې َٓ٘ ٗ.٢ ٕ-ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚرخًٍ ٙې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى هزَ ٝرَهٝ ٚحُ ٞى حكـخٗٔظخٕ ى پوٞحٗ ٢پخچخ حػِ٤لَ٠ص ٓلٔي ظخَٗٛخ ٚٗ ٙرًِ٘ ٚړې چې ى ٓٞهظې حىحٍې َٓ٘ ١پ ٚؿخړٝ ٙحهِ .٢حػِ٤لَ٠ص ٣خىً ٚٗٝړې چې ؿ ٍٙٞګڼ ٢چې ٞ٣ رَ ٓ٘خٓذ ٗو٤ٜض چې ى رَهٝ ٚحُ ٞى ِٓ٘ٝ ٞړ ١ٝپ ٚىؿ ٚىٗيٝ ٙګٓٞخٍٍ ٗ.٢ ٖ -ى ٓٞهظې حىحٍې ٍثَٓٓ ،ْ٤ظ٤خالٕ ح ٍٞٗ ٝؿړ ١ر٣ ٚې ى ٛـ ٞٗٞٓٞٗ ٞى ُٔظ ٞٗٞڅو ٚچې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپٚ ٌٓحًَحطً ٞې ى رَهٝ ٚحُ ُٚ ٞهٞح ًٍٝړٍ ٗ ١ٞى ١پَٓ ٚر ٚ١ٞڅخٗګً ٚې ى ىٝۍ ى ٌِٓٔ ٢طو ،ٜٚك٤ؼ٤ض، ُ٤خهضً ،لخ٣ض ح ْٛ ٝى حكـخٗٔظخٕ ى هخٓ ،٢ؿـَحك٤خ ٢٣حٌٛٓ ٝز ٢ط٘خٓذ ح ٝى ښځ ٞى ٓوخّ ى ح٤ٔٛض پ ٚپخّ ًې َٗٙٓ ُٞٞ٤ ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى هزَ ٝى رَهٝ ٚحُ ُٚ ٞهٞح ټخًَ ٗ ١ٞى ١چې ٗ٣ ٚٗٞٓٞې ى ىې ٓٞحكوض ُ٤ي پ ٚڅِٚٔ٤ٟٔ ٍٚٓٞ ًې ى ُٔ٤ض پ ٚرڼٍ ٚحؿِ ٢ى.١ -۱ى ٓٞهظې حىحٍې ٤ٛڅ ؿړًٞ ٢ٗ ٚٗ ٟال ٟچې پ ٚػٝ ٖ٤هض ًې ى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ى ؿٞړ٣ي ٝى پخٍ ٙى ځخٗګړ ١هپِٞحى ًٔ ٕٞٔ٤ؿړ.٢ٗ ْٛ ٟ د ً :خٍىٝى (َُ١حُؼَٔ) ٔ-ى ٓٞهظې حىحٍې ٍث ْ٤ح ٝى ٛـ٣ ٚخ ى ٛـې پ ٚؿ٤خد ًې ى َٓٓظ٤خالٗ ٞڅو٣ ٚې ٞ٣ى ٓٞهظې حىحٍې ى ؿٗٞډٝ َٓ٘طٞد پ ٚؿخړ ٙحهِ ٢ح ٝى هزَ ٝحٞٓ ٝحى ٝحؿ٘يح ؿِٔ ٞطٝ ٚړحٗيې ً.١ٞ ٕٞٓ-هظ ٚحىحٍٛ ٙڅ ١ًٞ ٚچې هپِې پٌَ٣ړې ى ؿٔؼ ٢حطلخم پ ٚطٞګًٝ ٚړ ًٚ .١چَ٤ې ى پٌَ٣ړې ُ ٚپخٍٍ ٙحٟ حهٔظ٘ې ط ٚحړ ٗ ٍَٟٝ ٞٗ ،٢ى ٙى كخ َٟٝؿړ ٝى ٍح ٞ٣پ ٚحًؼَ٣ض پٌَ٣ړٓ ،٢ٗٝ ٙګَ ىح چې پ ٚىې ٓٞحكوظ٘خًٓ ٚې پ ٚرِ ٚطٞګ ٚپ ٚګٞط .١ٝ ١ٞٗ ٚپ ٚىې َٗ ١چې ى پٌَ٣ړ ُٚ ٝپخٍٍ ٙح ٟحهٔظِ ٞپٍٞٛ ٚص ًې رخ٣ي پ ٚؿٗٞډً ٙې 21 ؿړ ١كخ ١ٝ َٟپ ٚىحٓې كخٍ ًې چې ى ٍحٔٓ َ٤ٔٗ ٞ٣خ ،٢ٗ ١ٝى ٍثٍ ْ٤ح ٚ٣پٌَ٘٣ي. ١َُ ٍٍٝ ٙ ؽ – ىٗيې ٔٞٓ-هظ ٚحىحٍ ٙى ىُٝض ٍٝځ٘ۍ چخٍې پَٓن ر٤خ ٢٣ى ُٓٞې ،حٓ٘٤ض حٗ ٝظْ ى ټ٘٤ګښض ح ٝى رٜظَې حىحٍې ى طخُٓٚ ُٞٞ٘٤ پخٍ ٙكن َُ ١چې كَٓخٗٛ ٚٗٞخىٍ ًړ.١ ٕ -ى ٓٞهظې حىحٍې َٓ٘ ٣خ َٓ٘ ٙح٣ ٝخ ى ٛـ ٞپ ٚؿ٤خد ًې َٓٓ ُٚ ٞ٣ظ٤خالٗ ٞڅو ٚرخ٣ي ى ٓٞهظې حىحٍې ٝړ ح ٝښٚ طٔؼ َ٤ح ٝحٓظخُ٣ظٞد ًٝړ.١ ٖ-ى ٓٞهظې حىحٍې ٛـ ٚؿړ ١چې ى ٓوظِل ٞڅخٗګ ٞىٗي٣ ٙې پَ ؿخړٔٓ ،١ٝ ٙجُٞېض َُ ١چې ى ٓٞهظې حىحٍې پخُ٢ٔ٤ ى هپَ ًخٍ پٓ ٚخكً ٚې پًِ ٢ړ.١ -۱ى هيٍص ى حٗظوخٍ َٓٞٓ ْٓ ٙهظ ٚحىحٍ ٙپ ٍٙٞهخٗٛ ٢ٗٞالك٤ض َُ ١چې ى پ ٞٔ٤پ ٚچخپ ح ٝچِ٘ي ًې حهيحّ ًٝړ ١حٝ پ ٚځخٗګړ ١طٞګ ٚكن َُ ١چې ى ٗړٞ٣حُٓ ٞخُٓ ٢خُٓخٗ ٞٗٞڅو ٚپٔ٤ې طَالًٓ ٚړٞٓ .١هظ ٚحىحٍ ٙر ٚى ِٓګَِٓ ٝظٞٗٞ پَٓٓ ٚظ ٚى حكـخٗٔظخٕ ًَِٓ ١رخٗي ر٤خ كؼخُ .١ٞىح رخٗي ر ٚى رخٓٔجُٞېظٓ ،ٚلخٓز ١ٞح ٝڅَګ٘ي ًخٍىٝى ُٓ ٚوې ى پ ٞٔ٤پ ٚطً ًُٞٞ ٚ٤ٜې ى هخٗٓ ُٚ ٕٞوې حهيحّ ً.١ٞ ٞٓ -۷هظ ٚحىحٍ ٙر ٚى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپَٓٓ ٚظ ٚى ٌِٓٓ ٢خٓ ٞ٘٣ٍٞهپِٞحى ًٔ ٕٞ٤ٔ٤ؿٞړٞٓٞٗ .١ٝړٞٓ ٕٞ٤ٔ٤ًٔ ١هظ٢ ٝحًٔ٘ۍ حٍ ٝحطٌِٗٞې حٗظوخُٝ ٢حًٔ٘ۍ ط ٚى ٛـ ٞرخًلخ٣ظ ٚح ٝرخ ح٤ِٛظً ٚخٗي٣يحُٗ٘ ٞډ ُٔظ ٚٗٞچې ى حىحٍ ١څخٗګ ٞپٜٞٔٓ ٚ ىٗي ٝحٔٛ ٝيؿٗ ٚخٕ ى ٝحُ٤خٗ ٞحُٞٔٝ ٝحالٗ ٞپ ٚىٗي ٝګٔخٍٍ ً٤ږٍٓٝ ،١پخٍ.١ ٞٓ-۱هظ ٚحىحٍ ٙر ٚى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپَٓٓ ٚظ ٚى رَ٘ ١كوٞه ٞ٣ ٞهپِٞحى ًٔ ٕٞ٤ٔ٤ؿٞړ ًړ .١ى ىؿ ٕٞ٤ٔ٤ًٔ ٚپٚ ىٗيً ٝې ى رَ٘ ١كوٞه ٞى ٍػخ٣ض څخٍٗ ،ٚى رَ٘ ١كوٞه ٞى َٗٓ ٚحػض پٍٞٛ ٚص ًې طلو٤ن ح ٝى رَ٘ ١كوٞه ٞى ًٔٓٞٓ ٞ٤ٍٗٞخط ٞطٝ ٚىٗ ًٍٍٞٝ ٙخَٓ ىٔٛ .١يؿٗ ٚخٕ ٓٞهظ ٚحىحٍ ٙى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپَٓٓ ٚظ ٚى ٛـٓ ٞظ ِٝٗٞپٚ ٌِٚٛچې پ ٚىې ٓٞحكوظ٘خًٓ ٚې ٗ ٚى ١ځخ ٟپ ٚځخ ْٛ ٚٗٞٗٞٔ٤ًٔ ٍٞٗ ،١ٞٗ ٟؿٞړ.٢ٗ ٠ُٝ -۵ى ٓٞهظې حىحٍې ؿړ ١ر ٚپ ٚهپًِ ٞړٝ ٝړً ٝې ى ُ ٞ٣ړ ِٟٓٞ ٢ًٞحرطٍ ٞػخ٣ض ًٝړ ١چې ى ٗړٞ٣حُٓ ٞؼ٤خٍٞٗٝ َٓ ٙرَحرَ . ١ٝ ًٚ -۱چَ٤ې ى ٓٞهظې حىحٍې ً ّٞؿړ ٟپ ٚهپًِ ٞړٝ ٝړً ٝې ى پٍٞطٗ ٞ٣ٞٗ ًًَ ٚړٞ٣حُٓ ٞؼ٤خٍ ٞٗٝح١خػض ٚٗٝ ًړ ،١رخ٣ي ى هپِې ىٗيې ٗ ٚګٞښً ٚړح .٢ٗ ٟى ٙٞ٣ؿړ ١ګٞښ ًٍٞ ٚح٣ ٝخ ى حىحٍې څو ٚى ٛـ ٚحٔ٣ظَ رخ٣ي ى ٍث ْ٤حٝ ٣خ ى ٛـ ٚى ًَٓٓ ّٞظ٤خٍ پٝ ٚړحٗي ِ٣ح ٝى ٍح ٞ٣ى ى ٙٝػِؼ ٞپ ٚحًؼَ٣ض ػِٔ.٢ٗ ٢
49
-۳ى ُِ ّٝپٍٞٛ ٚص ًې ى ٓٞهظې حىحٍې ى ؿړ ٝىٗيې حٛ ٝالك٤ظ ٚٗٞى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپَٓٓ ٚظ ٚطٌٔ َ٤ح ٝط٣َٜق ً٤ږ.١ څِ - ٍّٞى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ى ٍحرِِ ُٚ ٞپخٍ ٙځخٗګړ ٟهپِٞحى ًٕٔٞ٤ٔ٤ ٔ-ى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ى ٍحرِِ ُٚ ٞپخٍ ٞ٣ ٙځخٗګړ ٟهپِٞحى ًٔ ٕٞٔ٤ى ٓٞهظې ٝحًٔ٘ۍ ى ؿٞړ ُٞٝڅو ٚى ٞ٣ې ٓ٤خٗظې پ ٚىًٗ٘ ٚې ؿٞړ٣ږ .١پ ٚىې ځخٗګړ ١هپِٞحى ًًٔ ٕٞٔ٤ې 21ط٘ ٚؿړ٣ظٞد َُ .١ى ىې ًَٔ٤ٔٗ ٞ٣ ٕٞ٤ٔ٤ ؿړ ١رخ٣ي پ ٚحٓخٓ ٢هخٗ٣ ٕٞخ ػ٘ؼ٘ ١ٞهٞحًٗ ٞ٘٤ې طو .١َُٝ ٜٚى ىې ًٔ ٕٞ٤ٔ٤ؿړ ١ر ٚى ٛـً ٞخٗي٣يحٗ ٞى ُٔظٞٗٞ څو ٚچې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړٗٝي ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپ ٚهزًَ ٝې ى رَهٝ ٚحُ ُٚ ٞهٞح ٝړحٗيې ٗ ١ٞحٔٛ ٝيؿٗ ٚخٕ ى حكـخٕ ٓظو ،ٞ٘٤ٜٜى ٓيٗ ٢ټ ُٞ٘ٞى ډُ ُٚ ٞهٞح ٓوٌې طَط٤ذ ٗ ١ٞؿ٤ً ٍٙٞږِٓ .١ګَِٓ ١ظ ٚٗٞر ٚى ىې ًٔ ٕٞٔ٤پٚ ؿٞړ ،ُٞٝكؼخُ ُٞٞح ٝى ًٔ ٕٞٔ٤ى ٓ٘خٓزې ىحٍحالٗ٘خ پ ٚؿٞړً ُٞٝې َٓٓظًٝ ٚړ.١ ٕ -ىؿ ٚځخٗګړ ٟهپِٞحى ًٔ ٕٞٔ٤ر ٚى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ى ًخٍىٝى ح ٝى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ى ؿړ ٝى ٗٔ َ٤پ ٚټخًًِ ٞې ٍٓٝٝظ٘ۍ طٌٗٞ٤ٗ ْ٤ٜٔې َٓؿغ .١ٝىؿ ٚځخٗګړ ٟهپِٞحى ًٔ ٕٞٔ٤ر ٚى ٓوٍَحط ٞحً ٝخٍىٝى ٓٔٞى ٙؿٞړ ١ٝچې الٗيې ټٌ ٢ر ٚپٌې پ ٚګٞط:١ٝ ١ٞٗ ٚ حُق -پ ٚ٣ُٞ ٚؿَګً ٚې پٞ٤ٛ ٚحى ًې ى ٗ٘ ٚى ح٤ٓٝي ٌٞٗٞٔٓ ٌٞٗٝحًٞ ٝچ٤خٗ ٞى رَهې ى ټخًِ ُٚ ٞپخٍ ٙى ٓؼ٤خٍ ٞٗٝپٚ ګٞط.ًٍٞ ٚ د -پ ٚپخًٔظخٕ ،حَ٣حٕ ح ٝى ٗړۍ پٞ٤ٛ ٍٝٞٗ ٚحىً ٞٗٝې ى حكـخًٗ ٢ډٝحُ ٞى پخٍ ٙى رَهې ى ټخًِ ٞى ٓؼ٤خٍ ٞٗٝپ ٚګٞطٚ ًٍٞ ؽ -پٞ٤ٛ ٚحى ًې ى ٗ٘ ٚح ٝى ٞ٤ٛحى ٗ ٚى رخٗيې ى حٓالٓ ٢ػخُٔخٗ ٞپ ٚګډ ٕٝى ٓيٗ ٢ټٓ ،ُٞ٘ٞخُٓخٗ ،ٞٗٞرخٗلًٙٞ ٗو٤ٜظٍٝ ،ٞٗٞښخٕ كٌَحٗ ٞحٞٓ ٝىحګَ ٝى رَهې ى ټخًِ ٞى پخٍ ٙى ٓؼ٤خٍ ٞٗٝپ ٚګٞط .ًٍٞ ٚىؿ ٚځخٗګړ ٟهپِٞحى ًٔ ٕٞٔ٤ر ٚپ ٚحٟطَحٍ ٚ٣ُٞ ١ؿَګً ٚې ى ښځ ٞح ٝى حكـخٕ ُْٝى ٗ ٍٝٞپَګ٘ ٞى حٓظخُ٘ٓ ٝخٓذ ٗٔ َ٤رخ١ٍٝ ً .١ٞحٗٝۍ ٓوٌې ى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ًخٍىٝىٓ ،وٍَحص ،ى ؿَګې ى پَحٗٔ٤ظِ٤ٗ ٞټ ،ٚپٗ ٚظَ ًې ٟٗٞٗ ٍٞ٤ ځخ ٟحٞٓ ٝى ٙچخپ ح ٝهپًَ ٙړ.١ ٖ -ى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ى پخٍ ٙر ٚځخٗګړ ٟهپِٞحى ًٔ ٕٞ٤ٔ٤ى ًخٗي٣ي ُٞٝى پَٓٝې ح ٝى ٛـې ى څخٍٗې حٝ ططز٤ن ًخٍىٝى ٟٝغ ً .١ٞىؿ ٕٞ٤ٔ٤ًٔ ٚرخ٣ي ى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ُ ٚپخٍ ٙى ؿٔٓ َ٤ظو ٞٔ٤حٗظوخرخط٣ ٞخ ؿٍٙٞ ً ُٞٞپَ ٚٓٝپ ٚڅَګ٘ي ٙحٜ٘ٓ ٝلخٗ ٚطٞګ٣ ٚوً ٢٘٤ړ .١ىؿ ٚځخٗګړ ٟهپِٞحى ًٔ ٕٞ٤ٔ٤ر ٚىحٓې ٌٓ٤خٗ ِّ٤حٓ ٝوٍَحص ٍحٓ٘ځ ط ١ًٞ ٚچې ى ٛـٓ ُٚ ٚوې ٌٗخ٣ظ ٚٗٞػزض ح ٝى ٗوړ ٝپٍٞٛ ٚص ًې كٌٔ٤ض .٢ٗٝ -۱حٟطَحٍ ٚ٣ُٞ ١ؿَګ ٚر ٚى حٗظوخُ ٢حىحٍې ُ ٚپخٍ ٙى ىُٝض َٓ٘ حٗظوخر ١ٞحٛ ٝـٝ ٚړحٗي ِٚٗٝ٣چې ى حٗظوخُ٢ حىحٍې ى ؿٞړښض ح ٝى ُٞړٍطزٓ ٚخٓ ٞ٘٣ٍٞپ ،١ٝ ١ٞٗ ٌِٚٛ ٚط٣ٜٞز.١ٞ پ٘ځْٜٗ :خ ٢٣حكٌخّ ٔ -ى هيٍص ى ٍٓٔ ٢حٗظوخٍ َٓ ْٓ ٙر ٚپٞ٤ٛ ٚحى ًې ټٓ ٍٞـخٛي ،ٖ٣حكـخٕ ٝ ِٚٓٝحٍ ځٞحً ٚٗٞحٝ ِٚٓٝ ٝحُې ډُې ى ٓٞهظې ٝحًٔ٘ۍ طَ ً٘ظَ ٍٝح ٝهٓٞخٗيې الٗيې ٍحځ .٢ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ٗ ٝٞحٓ٘٤ظ ٢ح ٝپٞځ ٢ؿٞښظ٘ ْٓ َٙٓ ٞر ٚى ٞ٤ٛحى پٝ ِٚٓٝ ٚحُ ٞح ٝحٓ٘٤ظ ٢ځٞحًً ٞٗٞې ط٘ظ.٢ٗ ْ٤ ٕٞٓ-هظٝ ٚحًٔ٘ ٢ح ٝحٟطَحٍ ٚ٣ُٞ ١ؿَګ ٚرخ٣ي ى ٗړٞ٣حُٛ ٞـ ٞحٓخٓ ٢پَٗٔ٤پ ٞٗٞح ٝحكٌخٓٓ ٞطخرن ػَٔ ًٝړ١ چې ى رَ٘ پ ٚكوٞه ٞح ٝحٗٔخٗ ٢هٞحًٗ ٞ٘٤ې هٗٞي ١ٞٗ ١ح ٝحكـخٗٔظخٕ ٛـ ٢ِ٘ٓ ٚى.١ ٖٞٓ -هظٝ ٚحًٔ٘ ٢رخ٣ي ى طَٓ ،ِّ٣ٍٝويٍٞٓ ٙحى ،ٝح ٝط٘ظ ٝٞٗ ْ٤ؿ٘خ٣ظ ٞٗٞپٟ ٚي ٓزخًٍ ٙې ى ٗړٞ٣حُې ټُ٘ٞې َٓٙ ٌٔٛخًٍٝ ١ړ .١ىؿٝ ٚحًٔ٘ ٢رخ٣ي ٗړٞ٣حُ ٞهٞحٗ ٞ٘٤ط ٚپ ٚىٍٗٓ ٚظَګٝ ٚګ ١ٍٞح ٝى هپِ ٞګخٗٝډٞ٤ٛ ٞ٣حى ٞٗٝحٗ ٝړٞ٣حُې ټُ٘ٞې َٓ ُٚٞٓ ٙح ِ٣ح ٝىٓٝظخٗ ٚحړ ٢ٌ٣ټ٘٤ګې ٓٝخط.٢ حٟطَحٍ١ ٞٓ -۱هظٝ ٚحًٔ٘ ٢ح ٝى ُ٣ٞې ؿَګې ى ٍحرِِ ٞځخٗګړ ٟهپِٞحى ًٔ ٕٞ٤ٔ٤رخ٣ي ىح رخً ١ٍٝړ ١چې پٚ ُ ٚ٣ٞؿَګ ٚحٞٓ ٝهظ ٚحىحًٍ ٙې ښځې ،ټُٞې هخٓ ٢ح ٝى ٢٘٣ټُ٘ٞې ػخىالٗ ٚحٓظخُ٣ظٞد .١َُٝ ٞٓ-۷هظٝ ٚحًٔ٘ٛ ٢ـ ٚحٗوخ ٙچې ى ٗړٞ٣حُ ٞرَ٘ ١هٞحٗ٣ ٚٗ ٞ٘٤ې َٓؿړً ٚٗٝړې ١ٝح٣ ٝخ ٣ې ى حٗٔخٗ٤ض پٟ ٚي ؿ٘خ٣ض ًړی ُٚ ١ٝػيُ ٢طؼو٤ذ څوٓ ٢ٗ ٚٗ ٚؼخف ً.٠ُٞ -۱ى ٓٞهظې ٝحًٔ٘ۍ ټ ٍٞحهيحٓخص ر ٚى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى حٓ٘٤ض ى ٍٗٞح ى ً ِ٣َُٔ 1380خٍ پٌَ٣ړ٤ُ ٙي (ٓٞٗ 14زَ ٤ٓ2001الىً ١خٍ) ى حكـخٗٔظخٕ پ ٌِٚٛ ٚى حٓ٘٤ض ٍٗٞح ٗ ٍٝٞحړٗٝي ٝپٌَ٣ړٓ َٙٓ ٝطخروض .١َُٝ -۵طَ ٓٞهظې ٝحًٔ٘ۍ الٗي ې ر ٚى ټ ُٞٞحٍٝګخٗ ُٚ ٞٗٞپخٍٓ ٙوٍَحص حً ٝخٍىٝى پ ٚؿ ٍٙٞطٞګ ٚى ِٓګَِٓ ٝظ ٞپَٓٓ ٚظٚ ٍحٓ٘ځ ط٤ً ٚږ.١ ٔ٤ٟٔې ى ىې ٓٞحكوظ٘خٓې ىحهِ ٢رَهې ؿٞړ ١ٝچې حٗګِٓ ٢ٔ٤ظٖ ٣ې ى ٤ٓ 2001الىً ١خٍ ى ىٓٔزَ ى ٓ٤خٗظې پٚ پ٘ځٔ٤ٗ ٚټ ٚپٔٗ ٙٞ٣ ٚوً ٚې طَط٤ذ ٗٞی حٓ ٢ِٛظٖ ى ٟح ٝرخ٣ي ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپ ٚحٍٗ٤ق ًې هٗٞيٓٝ ١خطَ ٗ.٢
50
ٍٓٔٓ ٢ظ٘ ٚٗٞر ٚپ ٚپښظ ،ٞىٍ ١حٛ ٍٝٞٗ ٝـ ٞژرً ٞې چې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى َٓٓ٘٘ ٢ى هخ ٙحٓظخُ ُٚ ١هٞح رٚ ٓ٘وٜې ٗ ْٛ ،٢طَط٤ذ ٗ .٢ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى َٓٓ٘٘ ٢هخ ٙحٓظخُ ٟر ٚطٜي٣ن ٗٞې ٗٔوې پ ٚحٗګِ ،٢ٔ٤پښظٞ حٓظ.١ٞ طٚ ګډ٢ٌٌٗٞٗٝ ٞ٣ َٛ ىٍ١ حٝ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٌِٚٛ ٚى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى هزَ ٝى ګډٗٝګ ُٚ ٌٞٗٞپخٍ ٙى ِٓګَِٓ ٝظ ُٚ ٞٗٞپخٍ ٙى ٗخٛي پ ٚطٞګ ٚحهَ٠ حرَح ٢ٔ٤ٛى حكـخٗٔظخٕ ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى َٓٓ٘٘ ٢ځخٗګړ ٟحٓظخُٟ ُٓٞړۍ ٚٔ٤ٟٔ ٗړٞ٣حٍ حٓ٘٤ظ ٢ځٞحى ٔ-ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړٗٝي ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپ ٚهزًَ ٝې رَهٝ ٚحٍ ىح ٓ٘ ٢چې پ ٚټٞ٤ٛ ٍٞحى ًې ى حٓ٘٤ض ټ٘٤ګښضٗ ،ظْ ح ٝى هخٗ ٕٞپِې ً ٍٞپوپِ ٚى حكـخٗخٗٔٓ ٞجُٞېض ى .ٟىؿٛ ٚيف ط ٚى ٍٓ٤ي ُٚ ٝپخٍ ٙىح ژٓ٘ ١ًٞ ٚچې حكـخٗخٕ ر ٚى هپِ ٞټٓٝ ُٞٞخ ،ِٞ٣طٞحٕ حٗ ٝل ْٓ َٙٓ ًٞحٓ٘٤ض ى ټ ُٚ ُٞٞپخٍ ٙپ ٍٞٔٗ ٚى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞحٗ ٍٝٞٗ ٝړٞ٣حُ ٞكٌٓٞظ ٢حٝ ؿ َ٤كٌٓٞظٔٓٞٓ ٢خط ٞحٓ ٝخٓ ٞ٘٣ٍٞچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ ًې ځخ ٟپ ٚځخ٤ً ٟږ٣ ١وً ٢٘٤ړ. ١ ٕ-ى ىې ٛيف پٗ ٚظَ ًې ٗ َٙٓ ُٞٞ٤ى هزَ ٝرَهٝ ٚحٍ ؿٞښظ٘ ١ًٞ ٚچې ٗړٞ٣حُ ٚټ ُٚ٘ٞر ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ٗٞ٣ٞ ٝحًٔ٘ َٙٓ ٞى حكـخٗٔظخٕ ى ٗٝ ِٚٓٝ ٞ٣ٞحُ ٞح ٝحٓ٘٤ظ ٢ځٞحً ٞٗٞپ ٍُٚٗٝ ٚح ٝؿٞړ٣يً ٝې َٓٓظ.١ًٞ ٚ ٖ-ى ىې ٓطِذ پ ٚپ٤ٛٞي َٙٓ ٝچې ى حكـخٗٔظخٕ ٗٝ ِٚٓٝ ٟٞحٍ ح ٝحٓ٘٤ظ ٠ځٞحً ٞٗٞى ر٘پړ ؿٞړ٣ي ٝح ٝپً ٚخٍ ُ٣ٞيٝ ُ ٚپخٍ ٞ٣ ٙڅٝ ٚهض طٍَٟٝ ٚص َُ ُٚ ٞٗ ،١ىې ًزِ ٚى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپ ٚهزًَ ٝې رَهٝ ٚحٍ ى حٓ٘٤ض ى ٍٗٞح ٗٚ ؿٞښظ٘ ١ًٞ ٚچې هپَ ٓٞظق پٞځَٛ ٚٗٞڅ َٙٓٞژٍ چې ًُٞې ٗ ٢پ ٚحكـخٗٔظخٕ ًې ځخ ٟپَځخ ًُٞٞ ٟط ٚطٞؿٚ ًٝړ .١ىح ځٞحى ر ٚى ًخرَ ح ٝى ٛـ ٚى چخپ٣َ٤خٍ ى حٓ٘٤ض ى ٓخطِ ٞپ ٚالٍ ًې ٌٔٛخًٍٝ ١ړ .١ىؿ ٚځٞحى ًُٞی ٗ٢ چې ى ُِ ّٝپٍٞٛ ٚص ًې ى ٞ٤ٛحى ٗ ٍٝٞښخٍ ًَِٞٗٝٓ ١حٓ ٝخك ٞط ٚپَحهظ٤خ .٢ٓٞٓٝ -۱ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپ ٚهزًَ ٝې رَهٝ ٚحٍ ژٓ٘ ١ًٞ ٚچې ًُ ٚخرَ ح ٍٝٞٗ ٝښخٍ ًَِٞٗٝٓ ١حٓ ٝخك ٞڅو ٚپًٞٓٞ ٚ چې ى ِٓګَِٓ ٝظٞٓ ٞٗٞظق ځٞحى ځخ ٟپَ ځخ٤ً ٟږ ،١ټ ٍٞپٞځٝ ٢حكيٝ ٚٗٝرخٓ .٢ىح ر ْٛ ٚښ ١ٝ ٚچې ىؿٚ ځٞحً ٚٗٞى حكـخٗٔظخٕ ى َُ٣ر٘خ(حٗلَحٓټًَچَ) ى ر٤خ ٍؿٗٞې پ ٚالٍ ًې ٌٔٛخًٍٝ ١ړ.١ ىٚٔ٤ٟٔ ٚٔٛٝ پٞٓ ٚهظ ٚىً ٍٙٝې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى ٓخُٓخٕ ٗوٖ ٔ-ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى َٓٓ٘٘ ٢ځخٗګَ ٟحٓظخُ ٟپ ٚحكـخٗٔظخٕ ًې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى َٛحړهً ِ٤خٍ پ ٚټ ُٞٞرَهً ٞې ٓٔجُٞېض َُ.١ ٕ-ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى َٓٓ٘٘ ٢ځخٗګړ ٟحٓظخُ ٟرخ٣ي ى ىې ٓٞحكوظ٘خٓې ټ٘ٓ ٍٞيٍؿخص ٝڅخٍ ١ح ٝى ططز٤ن پ ٚالٍ ًې ٣ې َٓٓظًٝ ٚړ.١ ِٖٓ-ګَِٓ ١ظ ٚٗٞرٞٓ ٚهظې ٝحًٔ٘ۍ ط ٚى ٤ٓ ٙٞ٣خٓ ٢ر٤طَك ٚچخپ٣َ٤خٍ پٍ ٚحٓ٘ځظ٤ً ٚيً ٝې الٍښًٝ ٚٗٝٞړ ١طَ څٞ حٟطَحٍ ٚ٣ُٞ ١ؿَګ ٚپ ٚحُحى ٝحٜ٘ٓ ٝلخَٗٗ ٚح٣طً ٞې ٍحؿٗٞډِٓ .٢ٗ ٙګَِٓ ١ظ ٚٗٞر ٚى ٛـٔٓٞٓ ٞخط ٞح ٝحىحٍ١ څخٗګ ٞچخٍ چِ٘ي ط ٚچې ى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ىح ٍَٝ٣ح ٝى ٛـې ٗظ٤ـې پٔٓ ٚظو ٚٔ٤طٞګ ٚى ٗل ًٞالٗيې ٍحٝړ١ هخ ٚٛطٞؿًٝ ٚړ. ١ -۱ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى َٓٓ٘٘ ٢ځخٗګړ ٟحٓظخُ ٟح٣ ٝخ ى ٛـ ٚحٛ ٝـې ُ ٚهٞح ټخًَ ٗ٤ٛ ١ٞجض ط ٚر ٚرًٍِ٘ٝ ٚړٍ ٗ٢ چې ى ٓٞهظې حىحٍې ح ٝى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ى ٍحرِِ ٞى ځخٗګړ ١ح ٝهپِٞحى ًٔ ٕٞ٤ٔ٤پ ٚؿٗٞډً ٝې رَهٚ ٝحهِ.٢ ًٚ-۷ى َٛىُ َ٤پٝ ٚؿٞٓ ٚهظ ٚحىحٍ٣ ٙخ ځخٗګړ ٟهپِٞحى ًٔ ٕٞ٤ٔ٤ى هپِ ٞؿٗٞډ ٝڅو٘ٓ ٚغ ٗ ٢ح٣ ٝخ ى ىې ؿٞګٚٗ ٚ ١ٝچې ى حٟطَحٍ٣ُٞ ١ې ؿَګې ى ٍحؿٗٞډ٣ي ٝى ٟٓٞٞػخط ٞپ ٌِٚٛ ٚپٌَ٣ړًٝ ٙړ ،١پ ٚىې ٌِٚٛر ٚى ِٓګَٝ ِٓظ ٞٗٞى َٓٓ٘٘ ٢ځخٗګړ ٟحٓظخُ ،ٟى ٓٞهظې حىحٍې ٣خ ى ځخٗګړ ١هپِٞحى ًٔ ُٚ ٕٞ٤ٔ٤هٞح ى ٗظَ٣خط ٞپٗ ٚظَ ًې ٗ َٙٓ ُٞٞ٤ى هپَ ه َ٤ح ٝښ٤ګڼې ٓخٓ٣ٍٞض څوً ٚخٍ حهِ ٢طَڅ ٞپ ٚىې رخًٍ ٙې ى كَ ى پخٍ ٙحٓخٗظ٤خٝې رَحرَې حٝ ٣خ پٌَ٣ړًٝ ٙړ.١ ِٓ-۱ګَِٓ ١ظ ٚٗٞرخ٣ي كن ١َُٝچې ى رَ٘ ١كوٞه ٞى پښ ٞالٗيې ً٤ي ٝپٍٞٛ ٚص ًې طلو٤ن ،حٍَٟٝ ًٚ ٝص ٗ ٞٗ ،٢ى حٛالك ٢ػَٔ ٓپخٍښظً٘ٝ ٚړٔٛ .١يٍحٗګِٓ ٚګَِٓ ١ظ ٚٗٞى رَ٘ ١كوٞه ٞى پَحهظ٤خ ،ى ښٗٝٞې حٍُٗٝ ٝې ى پَٝګَحّ ى ططز٤ن ح ٝى رَ٘ كوٞه ٞط ٚى ىٍٗخ ١ٝح ٝپخَِٓٗې پ ٚالٍ ًې ٓٔجُٞېض َُ.١
51
ىٍٚٔ٤ٟٔ ٚٔ٣ ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى ٓخُٓخٕ ٗ ٚى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړٗٝي ،ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى هزَ ٝى رَهٝ ٚحُ ٞؿٞښظ٘ٚ ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞپ ٚهزًَ ٝې رَهٝ ٚحٍ پ ٚىې :ِٚ٤ٓٝ ٔ-ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞحٗ ٝړٞ٣حُې ټُ٘ٞې څو ٚؿٞښظ٘ ١ًٞ ٚچې ى حكـخٗٔظخٕ ِٓٝ ٢حًٔ٘ظٞد ،ى هخٍٝې طٔخٓ٤ض ح٢ِٓ ٝ ٝٞ٣حُ ٢ى ٟٔخٗض ُ ٚپخٍ ١ٍَٟٝ ٙحهيحٓخص ًٝړٔٛ .١يحٍٗګ ٚى حكـخٗٔظخٕ پ ٞ٤ًٍٗٞ ٚچخًٍ ٝې ى رٞ٤ٛ ٞ٤َٜٗحى ٞٗٝى الٓ٘ٛٞې ى ر٘ي ُٞٝپ ٌِٚٛ ٚالُّ حهيحٓخص ًٝړ.١ ٕ-ى ِٓګَِٓ ٝظٗ ،ٞٗٞړٞ٣حُې ټُ٘ٞې پ ٚځخٗګړ ١ډ ٍٝى َٓٓظٞ٤ٛ ًٌٍٞٗٝٞٝ ٚحى ٞٗٝح ٝڅٞحړهٔٓٞٓ ِٝ٤خط ٞڅوٚ ؿٞښظ٘ ١ًٞ ٚچې ى هپِٝ ٞػي ٝى پ ُٚ ًُٞٞ ٍٙٞپخٍٞٓ ُٚ ٙهظې ٝحًٔ٘ۍ َٓ ٙپ ٚګډ ٙى حكـخٗٔظخٕ ى ر٤خ ٍؿٗٞې ،پ ٚپښٞ ىٍ٣ي ٝح ٝر٤خ ٝىحٗ ُٞٞپ ٚالٍ ًې هپَ ٝحؿزخص حٌٔٛ ٝخٍ ٞ٣ ١ځَ ر٤خ طخث٤ي ،ؿښظِی ح ٝططز٤ن ًړ.١ ٖ-ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى ٓخُٓخٕ څو ٚؿٞښظ٘ َٛ ١ًٞ ٚڅ ٚژٍ ى ٍح ًٌٍٞٗٝٞٝ ٞ٣ى ٗ ٞٗٞٓٞى ػزظً ُٞٞخٍ ى ػٔ٢ٓٞ حٗظوخرخط ٞچې ى حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞى ط٣ٜٞذ څوٍٓٝٝ ٚظ ٚىح٣َ٣ږٓ ١وٌې ُٓ ٚوٌې َٓط ١ٍٞٓٝ ٚحٔٛ ٝيحٍٗګ ٚپٚ حكـخٗٔظخٕ ًې ٗل ْٛ َٚٗ٤ٔٗ ّٞر٘پړً ٙړ. ١ -۱ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى ٓخُٓخٕ حٗ ٝړٞ٣حُې ټُ٘ٞې څو ٚؿٞښظ٘ ١ًٞ ٚچې ى حكـخٗٔظخٕ ى هپِٞحًۍ ح ٝهٌِ ٞى ػِص پٚ هٗٞيٓ ١خطًِ ٞې ى ٓـخٛي ٞ٘٣ى هَٜٓخٗخٗٗ ٚوٖ پ ٚپ٤ژٗيُ َٙٓ ٞالُّ حهيحٓخص ح ٝى ٓٞهظې ٝحًٔ٘ۍ ََٓٓٓ ٙظًٝ ٚړ١ طَ څ ٞى حكـخٗٔظخٕ پٝ ِٚٓٝ ٚحٍ ح ٝحٓ٘٤ظ ٢ځٞحًً ٞٗٞې ٓـخٛي ٖ٣ر٤خ ٓيؿْ ًړ.١ ِٓ-۷ګَِٓ ٝظ ٞٗٞحٗ ٝړٞ٣حُې ټُ٘ٞې ط ٚرِ٘ ١ًٍٞٝ ٚچې ى ٗ٤ٜيحٗ ٞ٤ًٍٗٞ ٞحٝ ٍٝٞٗ ٝحٍػ ،ٞ٘٤ى ؿ٘ګ ځپِ ٞح ٝى ؿ٘ګ ى ٓؼٞ٤ر َٙٓ ٞ٘٤ى َٓٓظې ٘ٛيٝم ؿٞړ ًړ.١ -۱ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞحٗ ٝړٞ٣حُې ټُ٘ٞې ح ٝى ٓ ٚٔ٤حَٓٓ ِٝ٣ظ٘ئٓٞٓ ٚ٣ٝخط ٞڅو ٚپ ًٌِٚ ٚؿٞښظ٘٤ً ٚږ ١چې ى ٓٞهظې ٝحًٔ٘ۍ َٓ ٙى ٗړٞ٣حٍ طَ ،ِّ٣ٍٝى ٓويٍٞٓ ٙحى ٝى ًَٗې ح٤ُ ٝږى ُٞٝپٟ ٚي ى ٓزخٍُې پ ٚالٍ ًې ى ٓٞهظې ٝحًٔ٘ۍ ٌَٓٔٛ ٙخٍ ٢ٗٝ ١ح ٝحكـخًَٗٗٝ ٢يګَ ٝى پخٍ ٙى ٓخُٓ ،٢خى ١ح ٝطوَ٘ٓٓ ٢ٌ٤ظ ٞپ ٚرَحرَٔٓ ٚ٘٤ُٓ َٙٓ ُٞٝخػيٙ ًړ ،١چې ى حكـخٗٔظخٕ ًَٗٝيګَ ٗ ٍٞهٍٞحً ٢پ٤يحٝحٍ طُٞېي ًړ)ٔ۱( .١ ٛـٝ ٚهض چې پ ٚرٖ کې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞطَ ٗظخٍص الٗيې ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى ٗٔخٍ ىټِٞحُې ٝ َ٤ٔٗٞ٣ګړ ١حٝ طَ څ٘ګ ٣ې ى پ٤ښ ٍٞڅو ٚى پ َ٤ګ٤الٗ ٢طَ َٓ٘ۍ الٗيې ى ٜٓخؿَ ٞ٘٣پٗ ٚخٓ٤ٛ ٞ٣ ٚجض ح ٝى ٍ ّٝڅو ٚى پوٞحٗ ٢پخچخ ٓلٔيظخ َٛى ډُې حٓظخُ ١حٔٛ ٝيح ٍحُ ى هزَ ٙى ؿٗٞډې طَ ٗخٓ ٚالٗيې ٞ٣څ ٍٞٗ ٞکٔخٕ ٍح ٤ٍٓٝيٍ ٗ ٞحَٓ٣کخ٣خٗٔٛ ٞيې ٓظلَه ٞکٔخٗٞح ٝډُګ ٞ٤ط ٚى حكـخٕ ُْٝى َٓ٘ٝػې ٗٔخ٘٣يګۍ كن ٍٝکړ .كخٍ ىح چې ىىې ډُ ٞڅو٣ ٚې ٞ٣ې ٣ې ٚٗ ، ٚٗ ْٛپ ٚهپَ ُْٝکې َٓ٘ٝػ٤ض ىٍُٞٝى ح ٚٗ ٝى ُْٝټخکِٝ ٢ګړ١ . ٝٝى ٍٔٗ ّٝخ٘٣يګ ْٛ ٢ى ٛ َ٤ٔٗٞ٣ـ ٞکٔخٗ ٞپ ٚالٓ ٞکې ٙٝچې ٛـٞی ىَٛې ُٓ ١ٍٞخ ١ٞٗ ٚٓٞ٣ح ٝى ٓوِٞع پخ چخ ٓلٔي ظخ َٛهخٕ پ ُٖٔ ٚکې ٣ې ځخٗ ٚٗٞهٗٞي ١ګڼَٔٛ ،يح ٍحُ ى ٗٔخٍ ټُٞٞحُ ْٛ ٚىَٙٓٝ ٙٝچې ٞ٣پ ٚرَ ٣ې رخ ٍٝى الٍٓٝ ٚکړې .ٝىکخرَ څو ٚى ٗٔخٍ ټِٞحُې َٓ ٞ٣ ٙځخی ى كِد ٓظ٘ظظٚ حٓالٓ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٢پوٞحٗٝ ٢ګړ ١چې ى رَٛخٕ حُيٍ ٖ٣رخٗ ٢پ ٚكکٓٞض کې ٣ې ځخٗ ٞط ٚى ٗخٓظې ځخی پ٤يح کړی ٗ ْٛ ٝخَٓ . ٝٝى هزَ ٙح ٝپ٤ښ ٍٞى ؿٗٞډ ٝډَ٣ی ٝګړ ٚٗ ٝپ ٚهپِ٘ٓ ٞځ ٞکې كکَٝٞ٣ ١حُی ىٍُٞى حْٛ ٚٗ ٝ ى چخ ټخکَ ٗ ١ٞحٓظخُ . ٝٝ ١پ ٚىې ؿٗٞډ ٝکې ىٞ٤ٛحى ٓظَ حٝځٞحکٖٔ ګٗٞيُ ٚٗٝک ٚكِد حٓالٓ٢ حكـخٗٔظخٕ ح ْٛ ٝى ١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ُ ُٚ َٙٓ ٙٞ٣ ٚحٗي ٙؿٍٞځ .ٝٝ ١ٞٗ ٍٞطَ څ٘ګ ٣ې ى رٖ ى ؿٗٞډ ٝى ګډٗٝکٗٞک ٞڅو٣ ٚې څ ١ٞٗ ٍَ٤ٔٗ ٞکٔخٕ ىحٓې ٝٝچې پ ٚؿٗٞډ ٝکې ٣ې ى ګډ ٕٝكن ىٍُٞى حٝ پخط٣ ٍٞٗ ٚې ِٛظ ٚپ ٚرٖ کې پ َ٤ٓ ٚح ٝطلَ٣ق َٜٓٝف ٓ. ٝٝخط ٚى پ٤ټْ رٍٞګ ٗ ٚى طِ٤ل ٕٞپ٣ًٍ ٚؼ ٚى ؿٗٞډې ٙٞ٣ګډٗٝکٗٞک ٢ى ؿٗٞډې پ ٚحهٍَٝ ١ځ ٞکې پ ٚډ َ٣حكٔ ّٞح ٝحٗي٣ښ٘ې َٓ َ٣ٝٝ ٙچې « : ريروظخٗ ،ٚحكـخٗٔظخٕ ٝپِ ٞٗ ٍٍٞح ٝپ ٚډ َ٣حٍُحٕ هٔ٤ض ٝپِ . ٞٗ ٍٍٞټٝ ُٚٞحکِٔ٘ٓ ٢ګَِٓ ٝظ ٞٗٞطٍٝ ٚکړٍ ٗ ٙٞح ٝح ّٝر ٚى حكـخٗٔظخٕ ح ٢ِٛكخکْ ى ِٓګَِٓ ٝظٔٗ ٞٗٞخ٘٣ي»..... ١ٝ ٙ ٭٭٭٭٭ ى رٖ ىٌٓحکَحط ٞپ ٚحړ ٙى كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ حٓٓ َ٤لظَّ كکٔظ٤خٍ پ ٚهپِ ٙٞ٣ ٚحػالٓ ٚ٤کې ىحٓې ٤ُٝکَ : ػ ثٓ ػ ِؾاوـات ٛپٗ ٘ىٍٗ ثب٠ؼ ٚٚا:ٛ٠ 1ـ ػ ثٓ غٔٛډٖ ػ اِـ٠ىب پٗ عٛښٗ ؿاثًٍ ىٛې غٔٛډٖ ػٖٛ٠ ،افې ػ ٘غ ٛډٌ ٛامتبفٚ ٞؿتٗ ؿاثًٍ ى ٞٛچ ٟػ
52
اِـ٠ىب ػ ٔظبِ ٟػٍّ١بتِ ٛالتړ ئې وړ .ٜػ ػامې و ِٝٛډٌې امتبفٔ ٞؼٚ ٞؿتٗ ثًٍ ى ٞٛچ٠ ٟب ئې ػا صٍّٗ غٕؼٌې ا٠ ٚب ئې ٘غٗ ډٌې ِضى َٛوړې چ ٟػ اِـ٠ىب پٗ څٕګ وٚ ٟػؿ٠ؼٌ ٟا ٚػ عپً ٌٚل اٍِ ٚه پٗ عالف رٕګېؼٌ .ٟصتٝ ث١طـفٗ ډٌ ٛتٗ ُ٘ ثٍٕٗ ٔؼٖ ٚؿوړ ٜىٛې. 2ـ اِـ٠ىب٠بٔ ٛغٛښتً ٌٗ ػې غٔٛډې الٔؼې ػ ٖٚپـ٠ىړې تـالمٗ وړ:ٞ اٌف :ػ اِـ٠ىب ػ عٛښې ٖٛ٠ػامې ِإلتٗ اػاؿٖ چ٘ ٟغٗ ثٗ ٖٛ٠أتصبث ٟرـګٗ رٛړ ٞٚاّ٘ ٚؼا رـګٗ ثٗ ػ ؿاتٍٔٛىٔ ٟظبَ ا ٚػائّ ٟصىِٛت پٗ ٘ىٍٗ ٚؿٚمتۍ ف١صٍٗ و.ٞٛ ة :افغبٔنتبْ تٗ ػ ګڼ ٍِ١ت ٟپٛځٌ ٛٔٛېږي. اِـ٠ىب٠بْ غٛاړ ٞچ ٟػ ػغ ٛپـ٠ىړ ٚپٗ امتٕبػ ٌٗ ٛ٠ې عٛا افغبٔنتبْ تٗ ػ اِـ٠ىب تـ ِيـۍ الٔؼې ػ ثٙـٔٛ١ پٛځٌ ٛٔٛېږي تٛر ٗ١وړ ٞا٘ ٚغٗ تٗ ِيـٚػ١ت ٚؿوړ ٞا ٌٗ ٚثٍې عٛا ػ افغبٔبٔ ٛثـعٍ١ه ا ٚػ افغبٔنتبْ ِنتمجً ػ ٛ٠ې ػامې أتصبث ٟرـګې ٌٗ الؿې ٚټبو ٟچ ٟغړ ٞثٗ ئې افغبٔبْ ٔٗ ثٍىې ػ اِـ٠ىب ػ عٛښې ٖٛ٠صٍمٗ غٛؿٖ و.ٞٛ 3ـ ػ غٔٛډې تـو١ت ػامې رٛړ ى ٚٚ ٜٛچ ٟتـ ػ ٖٚحٍخٗ ف٠بت ٛغړ ٚػ اِـ٠ىب ػ ػې ػٚاړ ٚغٛښتٕٛ ِالتړو .ٌٛٛچ ٟڅٛن فړٖ ٔبفړٖ ٘ ٚٚغٗ ئې ٚاع١نتً ا ٚػ غٔٛډې ٚظؼ١ت ئې ػامې رٛړ وړ چ ٟوٗ پٗ ٘ـ پړاٚو ٟػ غړ ٚؿا ٜتٗ ؿرٛع ىٛې ٜٚپٗ ِطٍك اوخـ٠ت مـٖ ثٗ ئې ػا پـ٠ىړې تـالمٗ وړې ٚې .ػ ّ٘ؼې ٌپبؿٖ ؿثبٔ ٟپٗ وبثً و ٟػا عجـٖ اػالْ وړٖ چ ٟػ ىّبٌ ٟائتالف ٘١ئت تٗ ػا ٚان ٔؼٚ ٜؿوړ ٜى ٜٛچ ٟػ ِإلت ٟاػاؿې ػ غړ ٚپٗ ٘کٍٗ پـ٠ىړٖ ٚوړ ،ٞا ٚػ ػٖ ػ ٘١ئت ِيـ ٔٛ٠ل لبٔ ً٠ٚٚ ٟٔٛچ ٟػ ؿثبِٔ ٌٗ ٟغبٌفت مـٖ مـٖ ِغىې ځ ٛا ٚػ ِٛلت ٟاػاؿې غړ ٞټبو .ٛػ ثٙـٔ ٛ١پٛځ ٛٔٛپٗ ٘ىٍٗ ُ٘ ؿثبٔٛ٠ ٟڅٗ ا ٚػ ػٖ ٘١ئت ثً څٗ .ً٠ٚ اِـ٠ىب چ ٟػ افغبٔنتبْ ػ ثضـاْ ػ صً و ٌٛٛپٗ اړٖ و ِٗٛپـ٠ىړٖ ٌـ٘ ٞغٗ ػ رګړې پٗ ِ١ؼاْ و ٟا ٚػ ٚصي١بٔٗ ا ٚثې ؿصّبٔٗ ثّجبؿ ٌٗ ٛ٠الؿ ٞپٍ ٟو ٗٔ ٞٛػ ثٓ ػ غٔٛډ ٜػ عجـ ٚآتـ ٌٗ ٚالؿ .ٞػا عجـ ٞپٗ اصً و ٟػ ػ ٜٚػ ٔظبِ ٟػٍّ١بت ٛػ تٛرٌ ٗ١پبؿٖ ا ٚػ ػې ػٍّ١بت ٛالك ؿاٚړٔ ٛتٗ ػ ِيـٚػ١ت ٚؿوٌ ٌٛٛپبؿٖ پ ً١ى.ٞٛ پٗ ثٓ و ٟػ اِـ٠ىب تـ فيبؿ الٔؼې ػ ػ ٜٚػ عٛښې ونبْ عجـ ٚاتـ ٚتٗ ٔبمت ػ ٞاٍ٘ ٚتٗ پٗ افغبٔنتبْ و ٟػ اِـ٠ىب پٗ ِغبٌف ٕٛ١ثّٚ ٗٔٛؿېږ٘ .ٞـٖ ٚؿځ پٗ ٌنٙب ٚٚثې ګٕبٖ ا ٚثې ػفبع افغبٔبْ پٗ لتً ؿمېږ ،ٞپٗ لٍؼٗ رٕګ ٟو ٟىپږ م ٖٛام١ـاْ پؼامې صبي و ٟپٗ ډٌٗ ا٠قٖ تٛګٗ پٗ لتً ؿمېږ ٞچ ٟالم ٗٔٛئې تـىب تړي ى ،ٞٛپٗ غ١ـ ِنٍش ام١ـأ ٛػ ِضجل پٗ أګړ و ٟثّ ٗٔٛا ٚؿاوټې ٚؿېږ ٞا ٚڅٍ٠ٛښت اِـ٠ىب١ٍ٘ ٟ٠ىٛپتـې ػ ٜٚپٗ ؿاوټٛ اِ ٚبى ٓ١ګڼ.ٌٟٚ ٛا٘ ٚغ ٛڅّڅ ٛتٗ اٚؿ اچ ٞٛچ ٟػغ ٛثې ٚفٌ ٛام١ـأ ٛػ ځبْ ژغٛؿٔې ٌپبؿٖ پٕبٖ ٚؿٚړې .ٖٚ و َٛونبْ چ ٟګِٛبْ و ٞٛػ افغبٔنتبْ ػ ثضـاْ ٌپبؿٖ پٗ ثٓ و ٟػ صً الؿٌ ٞټٛي وېږ ٞا ٚڅٛن چٌ ٟؼامې غٔٛډ ٗٔ ٚغّغ ا ٚتٛلغ ٌـ٠ ،ٞب ثې عجـٖ ػ٠ ٞب غٌٛېؼٌ.ٟ فِٛږ ٌٗ ٔظـٖ ػ افغبٔنتبْ ثضـاْ ٍ٘تٗ صً وېؼا ٜى ٟچ:ٟ اٌف :رګړٖ ِتٛلف ى.ٟ ة :ثٙـٔ ٟپٛځ ٌٗ ٗٔٛافغبٔنتبْ ٔٗ ٚٚځ.ٟ د :اِـ٠ىب ،ؿٚم ٗ١ا ٚفِٛږ ٘غٗ ګبٔٚډ٘ ٞېٛاػ ٗٔٚچٌ ٟؼ ٜٚمـٖ ٍِګـ ٞى ٞٛا ٚفِٛږ ػ ٘ېٛاػ پٗ وٛؿٔ ٛ١چبؿ ٚو ٟالمٕ٘ٛې و ٞٛا ٚرګړٖ ِبؿ ٚډٌ ٛتٗ ٚمٍې ا ٚپ١نې ٌېږ ،ٞعپٍې ٔبؿٚا ِؼاعٍې ثٕؼې وړ ٞاٚ افغبٔبْ پـېږػ ٞچ ٟعپً ِيىً پٗ عپٍٗ ػ ثٙـٔ ٟفيبؿ ا ٚالمٕ٘ٛې ٔٗ پـتٗ صً وړ.ٞ ػٌِٛ :ړ ٖٛ٠ ٜػامې ىٛؿ ٜرٛړٖ ى ٟچ ٟغړ ٞئې افغبٔبٔ ٛغٛؿٖ وړ ٞٚ ٞا ٚػ افغبْ ٌٚل ِٕتغت امتبف.ٞٚ ٞ ٘ـ ّ٘ :ؼا ىٛؿِ ٜإلت صىِٛت رٛړ وړ ،ٞػ ٘ېٛاػ ٌپبؿٖ ٔ ٜٛامبم ٟلبٔ ْٛتؼ ٓ٠ٚا ٚتص٠ٛت وړٍِٟ ،ٞ اؿػ ٚاِ ٚنتمٍٗ ا ٚثب صالص١تٗ متـٖ ِضىّٗ رٛړٖ وړ.ٞ :ٚػ ِٛلتِٛ ٟػ ٜپٗ پب ٜو ٟػ ٔ ٞٛامبم ٟلبٔ ٌٗ ْٛغٛښتٕ ٛمـٖ مُ آفاػ ا ٚػبػالٔٗ أتغبثبت تـمـٖ اٚ لؼؿت ِٕتغت صىِٛت تٗ أتمبي ىِٕ ٖٛ٠ ٌٗ .ٟتغت پبؿٌّبْ إِ ٚتغت صىِٛت ٔٗ پـتٗ پٗ ثً څٗ ػ افغبٔنتبْ ثضـاْ ٔي ٟصً وېؼ ،ٜافغبٔبْ ٔٗ أتصبث ٟا ٚلـٚ ْٚمطب ٟ٠رـګې ِٕ ٟا ٗٔ ٚػ پـػ ٛ٠پٗ الك لؼؿت تٗ ؿمېؼٌ ٟصىِٛت.ٗٔٛ پٗ ػې ِـصٍ ٝو ٟػ صقة وړٔالؿٖ څٗ ػٖ ؟ كِد ر ٚى طَ پ ٚڅېَ ى هپَ ٛېٞحى ُ ٚحٓالٓ٣ٞٛ ٢ض ،حٓظوالٍ ح ٝهپِٞحًۍ ٗ ٚىكخع ً ُٚ ،١ٞهپَ ٛېٞحى ٗٚ ى پَى ٞ٣پٞځ ٞٗٞى حٔ٣ظُِ ٞپخٍ ٙرٛ َٛ ٚـ ٚڅ ١ًٞ ٚچ ١ٍَٟٝ ٢ح ٝالُّ ١ٝحُٞٓ ٝږ حٓالٓٔٓ ٢جُٞېض ى ٛـٚ ؿٞښظ٘ ،١ًٞ ٚح ُٚ ٝټٛ ُٞٞـٗ ٞو٤ٜظ ٞٗٞح ٝډُ ٙٞ٣ ٚٗ ٞګډ ٙحٓالٓ ٢ؿز ٜٚؿٞړ ٍٝچ ٢ى ر ٢َٜٗطـخٓ ُٝوخُق ،١ٝ ُ ٚحٓالّ ح ٝهپَ ٛېٞحى ٗ ٚىكخع ً ،١ٞح ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ ً ٢ى حكـخٗخٗ ٞى هٞښې حٓالٓ ٢كٌٓٞض ؿٞحړ ١ح ٝى حؿ٘ز٢
53
پٞځ ٞٗٞپ ٚك ١ٍٞح ٝراله٤ي حٝ ١َٗ ٝطِ ٞټ٘٤ګخًٍ)ٔ۷( .١ٞ ى كِد حٓالٓ ٢حٓ َ٤چې پَ ٞ٤ٛحى ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى پٞځٗ ٢خطخړ پٝ ٚهض کې پَط ُٚ ٚځ٘ډ ٙىحَ٣حٕ څو ٚهپَ ٞ٤ٛحى طٍ ٚحٓظ . ٞٗ ٕٞپ ٚىؿٝ ٚهض کې ى ١خُزخٗ ٞكکٓٞض حٗ ٝظخّ پٓ ٚکِٔ ٚطٞګ٘ٓ ُٚ ٚځ ٚطِِی ٝح ٝى ٛـٞی ط٘ظ ٢ٔ٤ك٤ؼ٤ض ْٛى ٓوظ ٞرٔزخٍ ٞ٣ح ٝطؼو٤ز ٞٗٞپ ٚحٓخّ هٗٞي ٝ ٚٗ ١پخطٞٗ ٚی ،پ ٚىې حٓخّ حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝى ٛـٞی طَ چظَ الٗيې ؿٞړ ٗٗ ١ٞظخّ كکَ کخ ، ٙٝچې ح ّٝېې پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ُٝک ٚکِکٞٗ ٚې ى ،ٙحٝ پ٤ٛ ٚچخ کې ْٛى ٓوخٓٝض ح ٝى حَٓ٣کخ ىپٞځ پٓ ٚوخرَ کې ى ٍحپٍٞط ٚک٤ي ٝځٞحک ٗٗ ٚظ ،ٚپوپِ ٚىحَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝؿٍٞؽ رٖ ْٛپ ٚهپِ٘٣ٝ ٙٞ٣ ٚخ کې ىح څَګ٘ي ٙکړ ٙچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ٣ې ُٝک ٚپٞٗ ٍٙٞې حٝ پ ٚهپِ ٚژر٣ ٚې هپَ كٞڅ ط َ٣ٝٝ ٚچې ،)Mission is accoplished( :ه ٞى ٛـٞی ىح هٞد ٛـٝ ٚهض ى طؼزٝٝ ٚٗ َ٤ص چې ى كِد حٓ َ٤ط ٞ٤ٗٝ ْ٤ٜٔچې ى هپَ ُْٝطَ څ٘ګ ى هپَ ٞ٤ٛحى ى ر٤خ حٓظوالٍ ح ٝحُحىۍ ُ ٚپخٍ ٙى ٗظٓٝ ٞخ ِٞ٣څو ٚپ ٚکخٍ حهٔظِ َٙٓ ٞهيّ پٍٞط ٚکړ . ١ى كِد حٓ َ٤ى طَٜحٕ څو ٚى ِ٘ٔٛي ٝال٣ض طٚ ٍح ٓظ ٞٗ ٕٞح ٝىُظ٣ ٚې ى كِد حٓالٓ ٢ى ٓـخٛي ٞ٣ َٙٓ ٞ٘٣ځخی ى حَٓ٣کخُ ٢٣رَ ځٞحک پٓ ٚوخرَ کې هپَ کخٍ پ َ٤کړ .ح ٝپٔٛ ٚـُٓٞ ٚړ ٞ٣ىٍې ٓ٤خٗظ ٞکې ٣ې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝر٤خ ى حٔ٣خف پٞځ ٞٗٞط ٚى حكـخٗٔظخٕ ى حُحىۍ حٝحٓظوالٍ څو ٚىىكخع ُ ٚپخٍ ٙهپَ ٓٞؿٞى٣ض ٍح څَګ٘ي کړ .طَ څ٘ګ ٣ې ى ١خُزخٗ ٞپ ٚهٍٝٝ ٍٝٞ ؿ٘ګـ٣ٞخٗ ٞرخٗيې ؿږ ٝکړ طَ څ ٞى ٛـ ٞ٣ َٙٓ ٚځخی ٗ ٢ح ٝى حُحىۍ ح ٝحٓظوالٍ ،ح ٝپٞ٤ٛ ٚحى کې ى ٤ِٛز٢ ځٞحک ٞٗٞى ځپِ ُٚ ٞپخٍ ٙحٝږ ٙپ ٚحٝږ ٙهيّ ٝحهِ. ٢ ى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٞٗٞى حٗـخٍ پٔٛ ٚـُٓٞ ٚړ ١کخٍ ى كِد حٓ َ٤پٞ٣ ٚې حػالٓ٤ې کې ىحٓې ٤ُٝکَ : پَ حكـخٗٔظخٕ ى حٌَٓ٣خ ٢٣ځٞحً ٞٗٞى ٝك٘٤خٗ ٚرَ٣ي :ى ُٓٞړۍ کِِ٤ې پ٘ٓ ٚخٓزض : پـ افغبٔنتبْ ػ اِـ٠ىب ٟ٠ځٛاو ٌٗ ٛٔٛثـ٠ؼ ٔٗ ٚؿٚمتٗ ػ ػې ٘ېٛاػ ػ ؿاتٍٔٛى ٟپٗ ٘ىٍٗ ځٕ ٛصٍم ٛػامې ګِٛبْ و ٌٛٛچ ٟافغبٔنتبْ ػ اِـ٠ىب پٗ ػائّ ٟاډې ثؼٌېږ ،ٞػ اِـ٠ىب ػ عٛښې ٔظبَ ثٗ پـ ػې ٘ېٛاػ ِنٍػ وېږ ٗٔ ،ٞػ اِـ٠ىب پٗ عالف ػ ِمبِٚت اِىبْ ىتٗ ا ٗٔ ٚػ اِـ٠ىب ػ الك پٛڅ ٟؿژٔ ُ٠نىٛؿٚي ِّىٓ ػ !!ٞػې ډٌې ٌٗ ؿٚاْ ث١ٙـ مـٖ ػ تٍ ٛف١صٍٗ وړې ،ٖٚپٗ ػې لطبؿ و ٟػ مٛؿېؼٌ ٚپبؿٖ ٌٗ ِغىٕ ٛ١لطبؿ ٛٔٚا ٚثن ٗٔ ٛٔٛػ ؿاوٛفېؼ ٚپٗ صبي و ،ٚٚ ٟغٛښتً ئې ٌٗ ِغىٍِٕ ٛ١ګـ ٚا ٚصفٛف ٗٔ ٛعپٍٗ ؿاثطٗ لطغ وړ ،ٞا ٚػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛپٗ ػؿ پٛؿٚٛٔ ٞ ثن ٛٔٛو ٟػ ٘غٗ ِزٛٙي ِمصؼ پٗ ٌٛؿٚ ٞعٛځېږ ٞچ ٟػ ٜٚپٗ عپٍٗ ٔٗ ثٍىې اِـ٠ىب٠بٔ ٛټبوٍ!!ٝ ػې ډٌې ځبْ تٗ تٛرٙ١بت ٌـي ً٠ٚ ،ئې چ ٟفِٛږ ػ ٘ېٛاػ اٌٚ ٚل ٚظؼ١ت اٚك ا ٚػ اِـ٠ىب ػ صٍّې پٗ ٚعت و٘ ٟغٗ ٔؼ ٜچ ٟػ ىٛؿ ٞٚځٛاو ٛٔٛػ صٍّې پٗ ٚعت وٌٚ .ٚٚ ٟل ٌٗ رګړې متړ ٜى ،ٜٛػ اِـ٠ىب تـ ِيـۍ الٔؼې ٔړۍ ٚاي ائتالف ِ٘ٛـٖ ځٛاوّٓ ػ ٜچ ٟپٗ ټٌٛې ٔړۍ و ٟصـ٠ف ا ٚؿل١ت ٍٔـ .ٞپبونتبْ ،فِٛږ ٘غٗ ګبٔٚډ٘ ٜېٛاػ چ ٟػ ىٛؿ ٞٚځٛاو ٛٔٛپٗ عالف ػ ِمبِٚت پٗ ػٚؿاْ و ٟػ افغبْ ٌٚل ٌ ٜٛپٕبٖ ځ ٝا ٚمتـ ِالتړ ٚٚاٚك ػ اِـ٠ىب پٗ څٕګ وٚ ٟػؿ٠ؼٌی ،ا ٚػ افغبٔنتبْ پٗ اړٖ ټٛي ٘غٗ څٗ و ٌٛٛتٗ ت١بؿ ػ ٜچ ٟاِـ٠ىب٠بْ ئې ٚؿٔٗ غٛاړ ،ٞوٗ ػا ػ صقة امالِ ٟپٗ عالف ػ غبٌجبٔ ٛصّب٠ت اِ ٚالتړ ٞٚا ٚوٗ ػ غبٌجبٔ ٛپٗ عالف رګړې و ٟاِـ٠ىب٠بٔ ٛتٗ ٔظبِ ٟاډې ٚؿوٛي اٚػ پبونتبْ ٌٗ ځّىې ا ٚفعبء ٔٗ اِـ٠ىب٠بٔ ٛتٗ پٗ عالً الك ػ امتفبػې اربفٖ ٚؿوٛي .ٞٚ ٌٗ ثٍې عٛا ا٠ـاْ فِٛږ ثً ګبٔٚډ٘ ٜېٛاػ ،چ ٟػ اِـ٠ىب پٗ عالف ػ افغبْ ٌٚل ػ ِمبِٚت ػ ِالتړ ا ٚصّب٠ت غّغ ٚؿٔٗ وېؼٖ ،اٚك ػ اِـ٠ىب تـ ِيـ ٜالٔؼې ػ ث ٓ١اٌٍٍّ ٟائتالف ػ ٘څِ ٛالتړ و ،ٞٛػ ىّبي رج ٗٙئې ػې تٗ ٘ٚڅ ٌٗٛچ ٟپٗ ٔظبِ ٟډګـ و ٟػ اِـ٠ىب ػ ځّىٕ ٛ١پٛځ ٛٔٛپٗ څېـ ػًّ ٚوړ ،ٞا ٚپٗ م١بم ٟډګـ و ٟػ ثٓ ٘غٗ ِؾاوـات ٛو ٟثـعٗ ٚاعٍ ٟچ ٟػ اِـ٠ىب تـ ِيـۍ الٔؼې تـمـٖ ىٛي ا ٚپٗ ٔت١زٗ و ٟئې ٌٗ ٛ٠ې عٛا ػ افغبٔنتبْ ٌپبؿٖ ػ اِـ٠ىب ػ عٛښې اػاؿٖ رٛړ ى ،ٖٛا ٚػ غبٌجبٔ ٛامالِ ٟاِبؿت ا ٚػ ىّبي ػ رجٙې امالِ ٟػٌٚت ئې ثٗ ٖٛ٠ ٚعت ؤ ٟنىٛؿ وړي ا ٌٗ ٚثٍې عٛا ئې افغبٔنتبْ تٗ ػ ثـ٠تبٔ١ب تـ ِيـۍ الٔؼې ػ عبؿر ٝپٛځ ٛٔٛػ ؿاتٍ ٛمٕؼ اِعبء وړ .ا٠ـاْ ِغى ٟػ پښتٕ ٛپٗ عالف ػ تبرىبٔ ٛتـل١بػت الٔؼې ػ الٍ١ت ٛٔٛػ ائتالف ٟرجٙې ِالتړ وب ،ٚٚث١ب ئې ػ اِـ٠ىب پٗ الك ػ غبٌجبٔ ٛػ صىِٛت ػ ٔنىٛؿېؼِ ٚالتړ ٚوړ ،ا ٚاٚك ٘غٗ صىِٛت پٗ ؿمّ١ت پ١ژٔ ٟچ ٟػ ثٓ ػ ِؾاوـات ٛپٗ ٔت١زٗ و ٟرٛړ ى ٜٛا ٚػ ٘غٗ ػ مبتٕې ا ٚصّب٠ت ٌپبؿٖ ثٙـٔ ٟپٛځ ٗٔٛپٗ افغبٔنتبْ وِ ٟنتمـ ى.ٞٛ اٚ ٚا :ٟ٠پٗ ټٌٛې ٔړۍ و ٟػامې ٘ېٛاػ ٔيتٗ چ ٟپٗ افغبٔنتبْ و ٟػ اِـ٠ىب ػ ٔظبِ ٟصعٛؿ ِغبٌفت ٚوړٞ ا ٚػ اِـ٠ىب پٗ ظؼ ِمبِٚت و ٟػ افغبٔبٔ ٛتـ څٕګ ٚػؿېږ.ٞ ػا صٍمٗ ػامې فىـ و ٞٛچ ٌٗ ٟصقة امالِ ٗٔ ٟپـتٗ ػ افغبٔبٔ ٛټٌٛې م١بم ٟډٌې پٗ څـګٕؼٖ ٠ب ِغف ٟتٛګٗ، ا ٚپٗ ٖٛ٠ا ٚثً ډٚي ػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛػ صعٛؿ ِالتړ و ،ٞٛپٗ ػې عبغـ ػ ػٔ ٌٗ ٜٚظـٖ ػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛپٗ عالف ٘غٗ څٗ وٛي ِّىٓ ٔٗ ثـېښ ٟچ ٟافغبٔبٔ ٛػ ؿٚم ٟځٛاو ٛٔٛپٗ عالف ٚوړي.
54
ػ ػې صٍمې پٗ ِمبثً و ٟثٍې ډٌې ػامې فىـ و ٌٛٛچ ٟػ اِـ٠ىب پٗ ظؼ ثٗ صتّب ً ّ٘بغٗ څٗ وېږ ٞچ ٟػ ؿٚمبٔ ٛپٗ عالف ٚىٛي ا ٚاِـ٠ىب ثٗ ٘ـِ ٚـّ٘ ٌٗ ٚبغٗ ثـعٍ١ه مـٖ ِغبِظ وېږ ٞچ ٟىٛؿ ٞٚځٛاو ٗٔٛاٚ ىٛؿ ٞٚاتضبػ ٚؿمـٖ ِغبِظ ى .ٛػ ػې ډٌې ػال ً٠ػا ػ:ٞ ػا ػ هللا مٕت ػ ٜچ٘ ٟـځٛان تٗ ئې ػ ػـٚد ا ٚغغ١بْ ٛ٠عبً صؼ ټبوٍی١٘ .څىٍٗ ٛ٠غبغٛت ٟځٛان ػامې ٔٗ پـېږػ ٞچ ٟػ اٚږػې ِٛػٌ ٜپبؿٖ پـ ټٌٛې ٔړۍ صىِٛت ٚوړ .ٞلـآْ ػامې صبٌت ػ فنبػ ػبًِ ګڼ ٟاٚ ٚا ٝ٠چ ٟهللا (د) ػ ػې فنبػ ػ ِغٌٕ ٞٛ١پبؿٖ غبغٛت ٟځٛاو ٗٔٛپٗ فٚاي ِضى .ِٞٛٛػ ػ ٜٚفنبػ پٗ ثً ځٛان ػفغ و .ٞٛوٗ ٔٗ ٔ ٛټٔ ٌٗٛړۍ ثٗ ٌٗ تجب٘ ٟمـٖ ِغب ِظ وېږ ،ٞػ ػجبػت ا ٚػ عؼا ٜػ ٠بػ ٌٛٚاٌّ ٚبٔځٍ ٛټٛي ځبٗٔٛ٠ ثٗ ٚؿأېږ.ٞ هللا ًؼَِ٤حا َ َٕ َٜ٘٤ُ ٝ هللاُ ٔـ ُي َُ ًٌُْ ٣كِٜ٤خ حٓ ُْ َ ِ ُْٞ ٝال ى ْك ُغ َ ِ هللا حَُ٘خّ رؼْ ُْٜ٠رِز ْؼَُُ ُٚ ٞىِّٓض ُ ِٓ ٞٛغ ٝرِ٤غ ِٞٛ ٝص ِ ٓ ٝ ٖٓ َُُٙ ٜ٘٣اِ َٕ َ حُلؾ40: هللا ُو ِ ٟٞػ ِِ* ِ٣ [ح ًٚ ٝىح حُ٘ٓ ٠ٜض ٗ ٟٝ ٚچ ٢ځ٘٤ې هِي ى ځ٘ ٍٝٞٗ ٞپ٣ًٍ ٚؼ ٚىكغ ًٔ٤ًِ ٞٗ ١ٞخٝې ،ى ٍٛزخٗخٗ ٞحٜٞ٣ ٝى ٝى ػزخىص ځخ ٚٗٞ٣ح ٝؿٓٞخط ٚٗٞچ ٢ى هيح ّٞٗ ٟپٌ٣ُ ٢خص ٣خىېږ ،١ټ ٍٞرٍٝ ٚحٕ ٗ].ٝٝ ١ٞ وٗ ىٛؿ ٞٚځٛاو ٗٔٛا ٚػ ٚاؿمب ػ پىت ګڼ ىّېـ ِنٍش لطؼبت چ ٟػ ؿٚمبٔ ٛپٗ څٕګ و ٟافغبٔنتبْ تٗ ٌېږي ى ،ٚٚ ٞٛپب٠تغت ا ٚټٛي ٌ ٜٛښبؿ ٗٔٚػ ػ ٜٚپٗ ٚان و ،ٚٚ ٟا ٚػ تېـ ٞپٗ ٌِٛړٔ١ِ ٛ١بىت ٛو ٟپـ افغبٔنتبْ ػامې ِنٍػ ىٛي چ ٟفِٛږ ګبٔٚډ ٛ٠ا ٚټٔ ٌٛٛړٛ٠اٌ ٛګِٛبْ وب ٚٚچ ٟافغبٔنتبْ ػ تً ٌپبؿٖ ػ ىٛؿٞٚ پٗ و ِٟٛو ٟپـٛ٠تٛٔ ،ؿ ٔٗ ِمبِٚت ِّىٓ ػ ٜا ٗٔ ٚػ افغبٔنتبْ ػ آفاػۍ اصتّبي ىتٗ!! ع ٛپل ٌٗ ٌٕډې ِٛػې ِمبِٚت پ ً١ىٚ ،ٛؿٚ ٚؿ ٚئې ٌّٓ عٛؿٖ ى ،ٖٛپٗ ٘ـ ځب ٜو ٟپـ ؿٚم ٟپٛځ ٛٔٛثـ٠ؼ ٗٔٚپ ً١ىٛي ،ؿٚمبْ پٗ عپٍٔ ٛظبِ ٟاډ ٚو ٟپبت ٝوېؼ ٚتٗ اړ ا ٚښبؿ ٛٔٚتٗ ٌٗ وٛفېؼ ٚپٗ ػې عبغـ ِٕغ ىٛي چ ٟپٗ ٘١څ افغبْ ئې اػتّبػ ٔيٛو ،ٌٝٛصت ٌٗ ٝعپٍٔ ٛږػې ؤّٛنتٍِ ٛګـ٠ٚ ٗٔ ٚـ٠ؼي١٘ .څ ػٌٔ ً١يتٗ چّ٘ ٟؼا وبؿ ػې ٌٗ اِـ٠ىب٠بٔٛ ا ٚأګـ٠قأ ٛمـٖ ٔٚي !!ٟػا عجـٖ ػ ٍِٕٔ ٛؼٖ چٍ٘ ٟتٗ ػا وبؿ ِّىٓ ا ٚاٚك ٔب ِّىٓ ػ .ٜپؼامې صبي و ٟچٟ افغبٔبٔ ٗٔ ٛپٗ ٘غٗ ٚعت و ٟػِٚـٖ رٕګ ٟتزـثٗ ػؿٌٛػٖ ٗٔ ،ػِٚـٖ ٚمب ً٠اِٛ٘ ٗٔ ٚـٖ ل ٞٛؿٚص ٗ١چ ٓٔ ٟئې ٌـ.ٞ ػ اِـ٠ىب پٗ عؼِت و ٟػ افغبٔ ٟډٌ ٛائتالف ٟرج ٗٙثٗ ډېـ ژؿ ٌٗ ژٚؿ ٚا ٚپغال ٔٗ وېؼٔٚى ٛاعتالفبت ٛمـٖ ِغبِظ وېږ ،ٞاعتالفبت ثٗ ئې ِنٍضبٔٗ ىغړ ٚتٗ ؿمېږ ،ٞىـا٠ػ ثٗ ٛ٠ځً ث١ب ػ ٖٛ٠ثً ٍِ ٟپبڅ ْٛا ٚػِّٟٛ ل١بَ ٌپبؿٖ ثـاثـېږ.ٞ ػ ػ ٜرجٙې پٗ ٌ١ى ٛو ٟچ ٟڅٛن ؿاټ ٛي ى ٞٛاوخـ٠ت ئې ثې ٘ؼفٗ ،ثؼاعاللِٗ ،فنؼ ا ٚغٍٗ ػّ٘ ،ٞؼا اٚك ئې پٗ ټ ٌٛٛم ّٛ١و ٟػ غبؿت ،ػ عٍى ٛفٚؿٌ ،ٛػ عٍى ٛپٗ مـِ ،بي أ ٚبِٛك ػ تېـ ٞثبفاؿ تٛػ وړِّ .ٜىٓ ٔؼٜ چ ٟػا ٚظؼٗ ػ اٚږػِٛ ٜػٌ ٜپبؿٖ ػٚاَ ٚوړ.ٞ ػ اِـ٠ىب تـ ِيـۍ الٔؼې ث ٓ١اٌٍٍّ ٟائتالف ُ٘ ٔي ٟو ٌٝٛچ ٟػ تً ٌپبؿٖ ػٚاَ ٚوړ .ٞػ غبٌجبٔ ٛتـ ٔنىٛؿ ٌٛٚػ ػ٘ ٜٚؼف ِيتـن ،ٚٚع ٛاٚك چ ٟػ غبٌجبٔ ٛصىِٛت ٔنىٛؿ ى ،ٜٛػ افغبٔنتبْ ػ ؿاتٍٔٛى ٟا ٚپٗ ػې ٘ېٛاػ و ٟػ اِـ٠ىب ٟ٠پٛځ ٛٔٛػ پبت ٝوېؼ ٚپٗ مـ ثٗ پٗ ّ٘ؼې ائتالف و ٟػ ػامې اعتالف ىب٘ؼ ٛ٠چٚ ٟؿٚ ٚؿ ٚثٗ تيؼ٠ؼ وېږ .ٞپٗ ػې اعتالف چ ٟؤ َٛتبئذ ِـتت وېؼ ٜى٘ ٟغٗ ٌٗ ٘١څ ثب ػؿا٠تٗ ا ٚپ ٖٛأنبْ ٔٗ پټ ٔؼ.ٞ اِـ٠ىب٠بٔ ٛچ ٟپٗ وِٛې ثې ؿصّۍ ،لنبٚت اٚ ٚصيت مـٖ ػًّ وړ ،ٜرِٛبت ٗٔٛػ ٌّبٔځٗ پٗ ٚعت وٟ ثّجبؿػٚي ،پٗ وٍ ٛثّٚ ٗٔٛؿٚي ،ثې ګٕبٖ عٍه ٚژي ،پٗ مٍٙب ٚٚام١ـاْ الك تړٌ ٟا ٚپٗ ٛ٠ځبٚ ٜژي ،ػ افغبٔنتبْ پٗ عبٚؿې وِ ٟنتمً ِضجن ٗٔٛرٛړٚي ،وٛ١ثب تٗ ػ رٕګ ٟامـا ٚٚأتمبي ٌٗ ،وبثً ٔٗ ػ ِنٍش افغبٔ ٟلطؼبتٛ ا٠نتً ،ػ ٘غ ٛډٌِ ٛيـاْ مپىٛي چ ٟػ ػٍِ ٜٚګـت١ب ئې وړې …،ػا ټٛي صتّب ً ا ٚثې ٌٗ ىىٗ عپً ػىل اٌؼٍّٗٔٛ ٌـ ،ٞافغبٔبْ ثٗ صتّب ً عپً غچ اعٍ ،ٟافغبٔبْ ٘١څىٍٗ ػ پـػ ٛ٠تنٍػ ٔٗ ِٕ ،ٟتً ػ پـػ ٛ٠ػ مٍطې پٗ عالف ؿاٚالړ ى ،ٞٛپل ٌٗ ٌٕډې ِٛػې ثٗ ػ پـػ ٛ٠پٗ عالف صنبم١ت ٗٔٛا ٚػ ػ ٜٚػ ٔبػٚػ ٚپٗ ِمبثً و ٟػىل اٌؼًّ ،ػٍّٟ ثڼٗ غٛؿٖ و ٞٛا ٚپٗ ِنٍضبٔٗ ِمبِٚت ثٗ ثؼٌېږ.ٞ ػا ػئ ػّالً ګٛؿ ٚچِ ٟمبِٚت پ ً١ى ،ٜٛپٗ ډېـٖ چټىت١ب ٚػٖ و ٞٛا ٌّٓ ٚئې ٌٗ ٛ٠ې مّ١ې ثٍې تٗ عٛؿېږ .ٞوٗ پٗ تېـ ٚػؿ١ِ ٛ٠بىت ٛو ٟػ ِمبِٚت ٚظغ ،پـ اِـ٠ىب ٟ٠ځٛاو ٛٔٛػ ِزب٘ؼِ ٕٛ٠نٍنً ثـ٠ؼ ٗٔٚا ٚپٗ ػې ثـ٠ؼ ٛٔٚو ٟػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛتٍفبت ٌٗ ٘غٗ څٗ مـٖ ِمب٠نٗ وړ ٚچ ٟػ ىٛؿ ٞٚاتضبػ ځٛاو ٗٔٛػ تېـ ٞپٗ ٌِٛړٛ٠ ػؿ١ِ ٛ٠بىت ٛوٚ ٟؿمـٖ ِغبِظ ىٛي ٔ ٛپٗ څـګٕؼ غٛؿ ثٗ ٚګٛؿ ٚچ ُ٘ ٟپٗ اِـ٠ىب٠بٔ ٛثبٔؼې ػ ثـ٠ؼ ٛٔٚىّېـ ف٠بت ػ ٜا ُ٘ ٚئې تٍفبت ،ا ٚػ ِزب٘ؼ ٕٛ٠تىت١ى ٗٔٛپبعٗ ا ٚتٍفبت ئې ٌٗ ٘١څ مـٖ ثـاثـ .آ٠ب ٌٗ اِـ٠ىب ٔٗ ٠ٚـېؼٔٚى ٛا ٌٗ ٚلؼ٠ـ ا ٚع١ـإٌبصـ ٓ٠عؼاِ ٗٔ ٜبٛ٠م ٛونبٔ ٛتٗ ػا عجـٖ وفب٠ت ٔى ٞٛچ ٓٔ ٟا ٚپل ٌٗ ٘غٗ چٟ
55
ػ ِمبِٚت ٌٗ پ ٗٔ ً١فمػ ػؿ١ِ ٜبىت ٝتېـېږ ،ٞاِـ٠ىبئ ٟپٛځ٘ ٗٔٛـٖ ٚؿځ تـ پٕځ ٗٔ ٛف٠بت عپً ِړ ٞا ٚژٚثً ونبْ ثګـاَ تٗ أتمبٌ !!ٞٛا ٚػا پؼامې صبي و ٟچ ٟال تـ اٚمٗ ِمبِٚت ٛ٠افې پٗ وٕؼ٘بؿ ،وٕړ ،عٛمت ،پىت١ب ،اٚ پىت١ىب و ٟتيؼ٠ؼ ى ،ٜٛا ٚپٗ وبثًٌٛ ،ګـٕٔ ،ګـ٘بؿ و ٟئې ٌِٛړ ٜڅـ٠ى ٟڅـګٕؼې ىٛې اٛٔ ٚؿٚ ٚال٠بت ٛتٗ ٚؿٚ ٚؿ ٚپٗ عٛؿېؼ ٚػ ،ٜاٌضّؼهلل ٍ٘تٗ ُ٘ ِزب٘ؼ ٓ٠ځبٔ ٗٔٛثـاثـ ٞٚا ٚډېـ ژؿ ثٗ ٚګٛؿ ٜچ ٟپٗ ػغ ٛم ّٛ١و ُ٘ ٟػ ٔٛؿ ٚم ّٛ١پٗ څېـ ػ ىؼ٠ؼ ِمبِٚت ٌّٓ عٛؿٖ ى .ٟفٖ ثبٚؿ ٌـَ چ ٟوٗ ِمبِٚت پٗ ّ٘ؼې ىىً ػٚاَ ٚوړٛٔ ٞ اِـ٠ىب٠بٔ ٛتٗ ثٗ ډېـٖ ګـأٗ ٞٚچ ٟػ اٚږػې ِٛػې ٌپبؿٖ پٗ افغبٔنتبْ و ٟپبت ٝوېؼ ٚتٗ فړٖ ښٗ وړ ٞا ٚػا ٚؿځ پٗ ٚؿځ ف٠بتېؼٔٚى ٟتٍفبت ٚفغّ .ٟفٖ ٘١څ ګِٛبْ ٔى َٛچ ٟاِـ٠ىب ػې ػا تٍفبت تـ ٖٛ٠وبي ٔٗ ف٠بت ٚفغٍّٝ ى .ٟػ ػې اصتّبي ډېـ ظؼ١ف ػ ٜچ ٟاِـ٠ىب ػې ػ ؿاتٍٔٛى ٟثً اوتٛثـ ا ِٗٚٚپٗ افغبٔنتبْ وٌّٚ ٟبٔځ.ٟ ػ اِـ٠ىبئ ٟپٛځ ٛٔٛپٗ ٚتٍ ٛچ ٟو َٛعطـٔبن ٔتب٠ذ ِـتت وېږ ٞىب٠ؼ اِـ٠ىب تٗ ئې رجـاْ ّ٘ؼِٚـٖ ګـاْ ٌ ٞٚىٗ ؿٚمبٔ ٛتٗ .ا ٚپٗ ػې ِمبِٚت و ٟػ ِزب٘ؼٔ ٛػ ثـ ٞاحـات ثٗ پـ افغبٔنتبْ ا ٚټٌٛې امالِٔ ٟړۍ و ٟتـ ٘غٗ ٔٗ ډېـ ژٚؿ ا ٚپـاط ٞٚچ ٟػ ىٛؿ ٞٚځٛاو ٛٔٛپٗ ظؼ ئې پٗ ثـعٗ ى.ٚٛ ٘ ٌٗ غ ٛونبٔ ٛمـٖ چ ٟػ ٠ـغٍګـ ٚځٛاو ٛٔٛپٗ څٕګ و ٟػ عپً ٌٚل پٗ عالف رٕګېؼٌ ٟا ٚػ ػ ٜٚػ ِټٛ پٗ فٚؿ لؼؿت تٗ ؿمېؼٌ ٟا ٌٗ ٚافغبٔبٔ ٛمـٖ ٠ې ػ امالَِ ،ـٚت ،پښتٌٛٔٛې ا ٚافغبٔ١ت عالف ٘غٗ څٗ وړ ٞچٟ ػ ډېـ ٚثې ٕٔګٗ ا ٚثې غ١ـتٗ ونبٔ ٛپٗ تبؿ٠ظ وِ ُ٘ ٟ٠ ٟخبي ٔئِٛ ٛؼٌ ،ٟػ ثٙـٔ ٛ١پٛځٚ ٌٗ ٛٔٛتٍٚ ٗٔ ٛؿٚمتٗ ثٗ ٌؼ ٜٚمـٖ ّ٘بغٗ څٗ وېږ ٞچٌ ٟؼ ٜٚمـٖ ىب ٟ٠ا ٚػ ػ ٌٗ ٜٚمٍف مـٖ ى .ٞٛوبه ػ ٜٚػ ؤّٛنتبٌٔٗ ٛ تزـث ٗٔ ٛپٕؼ ا ٚػجـت اع١نتی ٚی ا ٚػ ٘غٛی پٗ پٍٗ ٌٗ ګبَ ا٠ښٛػ ٟ٠ ٗٔ ٚډډٖ وړی ٚی. ٘ غٗ ونبْ چ ٟػ اِـ٠ىب پٗ الك ٌٗ رٛړ ىٔ ٞٛظبَ مـٖ ػ ٍِګـت١ب اؿاػٖ ٌـ ٞا ٚپٗ ػې ث١ٙـ و ٟځبٔتٗ ػ ځبی پ١ؼا و٘ ٌٛٛڅٗ و ،ٞٛػ ٜٚعپً تبؿ٠ظ ػاغزٓ و ٞٛا ٚعپٍې ټٌٛې ٘غٗ رٙبػ٘ ٞڅې پٗ اٚث ٛال٘ ٛو ٞٛچٌٗ ٟ امالَ ٔٗ ػ ػفبع پٗ عبغـ ئې ػ پـػ ٛ٠وفـ ٞځٛاو ٛٔٛپٗ عالف وړې ٚې ٗٔ .پ٘ٛېږ ٚػ ٜٚثٗ عپً ػًّ څٕګٗ تٛر ٗ١وٌٚ ،ٞٛې ٠ې ػا وبؿ ػ ؿٚمبٔ ٛپٗ ٚعت ؤٚ ٟىړ؟ څٕګٗ ػ ؿٚمبٔ ٛپٗ الك رٛړ ىٔ ٞٛظبَ و ٟثـعٗ اع١نتً ٚؿتٗ صـاَ ثـېښېؼ ٚع ٛپٗ اِـ٠ىبئٔ ٟظبَ و ٟثـعٗ اع١نتً ٚؿتٗ رب٠ق ثـېښ !!ٟڅٕګٗ ػ ؿٚمبٔ ٛپٗ عالف رٙبػ ٚؿتٗ فـض ِؼٍِٛېؼ ٚع ٛػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛا ٚأګـ٠قأ ٛپٗ عالف رٙبػ ٚؿتٗ اىتجبٖ ثـېښٗٔ !!ٟ پ٘ٛېږ ٚػ٘ ٜٚغٗ څٛن څٕګٗ ِالِت ٞٛچ ٓٔ ٟػ اِـ٠ىب پٗ عالف ػ ِمبِٚت پٍ ٞٛو ،ٞٛپؼامې صبي و ٟچٟ پـ ْٚا ٚػ ؿٚمبٔ ٛپٗ عالف ٟ٠ػ ػٖ ػ ِمبِٚت متب ٕٗ٠و ٌٗٛ؟!! وٗ څٛن عپً ټٛي ػّـ پٗ ِضجل و ٟا٠ ٚب ٌٗ ٘ېٛاػ ٔٗ ٌـې پٗ ٘زـت و ٟتېـ وړ ،ٞػا صبٌت ئې تـ ػې ډېـ غٛؿٖ ػی چ ٟپٗ ٖٛ٠ػامې ٔظبَ و ٟػ ِبِٛؿ پٗ څېـ وبؿ ٚوړ ٞچ ٟػ پـػ ٛ٠پٗ الك رٛړ ىٛی ا ٚػ صفبظت ٌپبؿٖ ٟ٠وفـ ٞځٛاو ٗٔٛفِٛږ پٗ ٍِه و١ِ ٟيت ى ٞٛا ٚپٗ افغبٔبٔ ٛثّٚ ٗٔٛؿ .ٞٚػا ونبْ ػې پٗ ػې پ ٖٛىٟ چ ٌٗ ٟوبفـ مـٖ ػ ِٛاالت اٍِ ٚګـت١ب پٗ صٛؿت و ٗٔ ٟهللا تؼبٌ ٝػ ػ ٜٚاّ٠بْ لجٍ ٞٛا٠ ٗٔ ٚې ٌّٔٛځ ا ٚؿٚژٖ .ػ ىـ٠ؼت ٌٗ ٔظـٖ ٘غٗ څٛن ػ وبفـأ ٌٗ ٛډٌې څغٗ ګًٕ وېږ ٞاِ ٚجبس اٌؼَ ػ ٞچ ٟػ وبفـ پٗ څٕګ وِ ٌٗ ٟنٍّبْ مـٖ رٕګېږ .ٞػ ػ١٘ ٜٚڅ ػٌ ً١ا ٚػؾؿ ٔٗ ًِٕ وېږ .ٞػ ِزجٛؿ٠ت پٗ صٛؿت و ٟػ ٜٚتٗ ػ وفـ ػ وٍٍّٛ٠ٚ ٟ ؿعصت ٚؿوړی ىٛی ع ٛػا اربفٖ ٔؼٖ ٚؿوړی ىٛې چ ٟػ وبفـأ ٛپٗ څٕګ و ٟػ ِنٍّبٔبٔ ٛپٗ ظؼ ٚرٕګېږ.ٞ ٘ غٗ ونبْ چ ٟػ وفـ ٞځٛاو ٛٔٛپٗ الك رٛړ ى ٞٛػامې ٔظبَ تٗ امالِٔ ٟظبَ ٚا ٟ٠ا ٚػ امالِ ٟصىِٛت ٔٚ َٛؿثبٔؼې ږػ ٞچ ٟػ ِيـ مبتٕٗ ٟ٠اِـ٠ىب ٟ٠وِٛبٔؼ ٚو ،ٞٛػ پالفِٕ١ې إِ١ت ٟ٠ػ ٘غ ٛوفـ ٞځٛاو ٛٔٛپٗ الك و ٟػی چٚ ٟا :ٟ٠پٗ افغبٔنتبْ و ٟػ ىـ٠ؼت ٔفبؽ ػ ٍِٕٔ ٛؼی!! ا ٚپؼامې صبي و ٟچ ٟػ ٘ېٛاػ آمّبْ اٚ ځّىٗ ػ ّ٘ؼې ځٛاو ٛٔٛپٗ ٚان و ،ٟټٛي ٘ٛائ١ِ ٟؼأ ٗٔٛا ٚمتـات١ژ٠ه ٔمبغ ػ ػ ٜٚپٗ اعت١بؿ و ،ٟپٗ عپً مـ اٚ ػ افغبٔبٔ ٌٗ ٛاربفې اِٛ ٚافمې ٔٗ پـتٗ٘ ،ـ څٛن ٌٔٛ١ی اٚ ٚژٌی ى ،ٟپٗ ػاعً وِ ٟضجنٌ ٗٔٛـ ٞا ٚپٗ مٍګٛٔٛ ثې ګٕبٖ ثٕؼ٠بْ ئې ػ ٔړۍ پٗ ٔٛؿ ٚځب ٛٔٛ٠و ٟعپٍِ ٛضجن ٛٔ ٛتٗ أتمبي وړ .... ٞػا ػ ٓ٠عـڅٔٛىِ ٟفت١بْ ٠ب ٌٗ امال َ ٔٗ ثې عجـٖ ػ ٞا٠ ٚب اصالً اّ٠بْ ٍٔـ .ٞػ ٌٗ ٜٚعؼای مـٖ عؼػٗ و ٞٛا ٚعپً ٍِت غ.ٌٞٛٛ ِ تأمفبٔٗ ځٕې ٔٛؿ ث١ب ػامې ػ ٞچ ٟػ اصٍ ٟػښّٓ پٗ ظؼ ػ څٗ وّ٘ ٌٛٛت ا ٚرـأت ٍٔـ ٞع ٛػ عپً فړٖ ثړاك ٠ب ػ ٠ٚډ ٛ٠ونټ ٛپٗ ػٚوبٔ ٛٔٛو ٟپٗ أفزبؿات ٛمـٖ ثبم ٟا٠ ٚب ػ ِىتج ٛٔٛپٗ مٛف ٌٛٚمـٖ!! ځٕ١ې ٔٛؿ عٛ پٗ ػاعٍ ٟرګړ ٚو ٟډېـ غښتٍ ٟا ٚتٛؿفْ ٚٚع ٛػ ٠ـغٍګـ ٚعالف رګړ ٚتٗ ٠ې ِال ِبتٗ ا ٚتٛؿٖ پٗ غالف وٟ ػٖ !! ا ٚځٕې ٔٛؿ ٌٗ ٛ٠ې عٛا ػښّٓ مـٖ ٛ٠ځبی ى ٞٛا ٌٗ ٚثٍې عٛا پٗ ػاعٍ ٟتصف ٛ١وِ ٟصـٚف ػ ٞا ٚعپً ٍِګـ ٞتـٚؿ و ٞٛا ٚػ م١بم ٟا ٚتجٍ١غبت ٟاغـاظٌ ٛپبؿٖ صتٌ ٝؼې ٔٗ ُ٘ ډډٖ ٔى ٞٛچ ٟتـ عپً تنٍػ الٔؼې ښبؿ ٛٔٚو ٟأفزبؿات ٚوړ ٞاّ٘ ٚغٗ ث ٟګٕبٖ ښبؿ٠بْ پٗ ٕٛ٠ٚوٚ ٟؿغړ ٞٚچ ٟػ ٟ٠ ٜٚػ مـاِ ٚبي ػ عٔٛؼٞ مبتٍ ٛؽِٗ ٍ٘ٚې !! ّ٘ؼا ػ ٚٚ ٜٚچ ٟډاوټـ ػجؼاٌـصّٓ ا ٚصبر ٟػجؼاٌمؼ٠ـ ٟ٠تـٚؿ وړي ا ٚػ اغالػبت ا ٚوٍتٛؿ ٚفاؿت ِغې تٗ ٠ې أفزبؿات ٚوړي!!
56
ِٛ ږ ٛ٠ځً ث١ب ټ٘ ٌٛٛغٗ افغبٔبٔ ٛتٗ ثٍٕٗ ٚؿو ٚٛچ ٟامالَ تٗ ٚفبػاؿ ػ ،ٞػ امالَ ٌٗ ػښّٕبٔ ٛمـٖ ػ ٍِګـت١ب ا ٚػ ػ ٜٚپٗ ٚړأؼې ػ مىٛت ا ٚمبفه پٗ ٔت١زٗ و ٟعپً ػ ،ٓ٠اّ٠بْ ا ٚآعـت ٔٗ تجبٖ و ،ٞٛػ عپً ٘ېٛاػ امتمالي ا ٚعپٍٛاو ٟغٛاړ ٞا ٚپـػ ٛ٠پٛځ ٛٔٛپٗ ىتٗ ٚاٌ ٟؿظب٠ت ا ٚػ ٜٚتٗ تنٍ١ّ١ؼي ،ا ٚػ ػٜٚ ٍِګـت١ب ػ اّ٠بْ ا ٚػم١ؼې ِٕبف ٟګڼ ،ٟا ٚػ اِـ٠ىب٠بٔ ٛپٗ ظؼ رٙبػ ّ٘ؼامې ګڼٌ ٟىٗ ػ ؿٚمبٔ ٛپٗ ظؼ ،ػ ٜٚتٗ ثٍٕٗ ٚؿو ٚٛچ ٖٛ٠ ٟثً تٗ ػ ٚؿٚؿۍ الك ٚؿوړ ٞا ٚػ رٙبػ ٌپبؿٖ ِال ٚتړ ٞا ٚپٗ ػې ثبٚؿ ٌٚـ ٞچ ٟلؼ٠ـ عؼای ثٗ ػ ػِ ٜٚـمتٗ و ،ٞٛپٗ ػښّٓ ثٗ ػ ٜٚتٗ ثـی ٚؿو ٞٛا ٚاِـ٠ىب ا ٚثې ػٍِ ٕٗ٠ګـ ٞثٗ ّ٘ ٌٗ ٟ٠غٗ ىَٛ ثـعٍ١ه مـٖ ِغبِظ و ٞٛچ ٟؿٚمبْ ا ٚػ ػ ٜٚؤّٛنت ٍِګـٚ ٟ٠ ٞؿمـٖ ِغبِظ وړي)۶۱( . ٭٭٭٭٭ كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ى ٞ٤ٛحى ى حُحىۍ ح ٝحٓظوالٍ ى رَ٤ط ٚحهٔظِ ٞحٞ٤ٛ ٝحى ى حَٓ٣کخ ى حٗـخٍ څو ٚى هال ٕٞٛح ٝى ح٘ٓٝۍ ؿِٔ٤ې ى پخی ط ُٚ ٍُٞٞٓ ٚپخٍٞ٣ ٚٗ ٙحُې ٝړحٗي ِٚٗٝ٣کړ ١رِکې پ ٚػِٔ ٢طٞګ٣ ٚې ى حړٗٝي ٝحړه َٙٓ ٞٗٞپَې هزَې ْٛکړ٣ي .١ىح هزَې ٞ٣حُې ى كِد حٓالٓ ُٚ ٢حړه ٚٗ ٚرِکې ى حَٓ٣کخى ىُٝض ح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚىٛـٞ٤ٛ ٚحى ى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝى ُٝحٍص ى ؿٞښظ٘ې پ ٚحٓخّ طَ َٓ٣ٞٗ ٙي١ .چې ٓٗٞږ ى ٗٔٗٞې پ ٚطٞګ ٚپ ٚحَٓ٣کخ کې ى كِد حٓالٓ ٢ى ٓ٤خٓ ٢حړ٣ک ٞى ٓٔئٍ ح ٝىكِد ى حٓٓ َ٤لظَّ كکٔظ٤خٍ طَ ٓ٘ځ ى هط ٢حړ٣کٞ٣ ٞڅ ٞحهظزخٓخص ىُظٍ ٚح حهِ: ٞ ى كِد حٓالٓ ٢حٓ َ٤پ ٚهپَ ٤ُ ٙٞ٣ک کې چې پ ٚحَٓ٣کخ کی ٣ې ى كِد ى حړ٣ک ٞى ٓٔئٍ ى ُ٤ک حٝ ٝړحٗي ِٞٗٝ٣پ ٚځٞحد کې ُ٤کِی ىحٓې کخږ:١ «.....کٓ ٚپٓ ٚ٘٤خڼۍ ؿٞحړ ١حَٓ٣کخ ُٛ ٚـ ٚرلَحٗ ٝ ٚرخٓ ٢چې ى ؿٍٞؽ رٖ ؿ٘ګ ٢ټٓ ٍَٙٓٝ ْ٤وخٓن کړ ٙحٝ ُ ٚحكـخٗٔظخٕ څو ٚى رخػِطٝ ٚطِ ٞالٍ ُټٞٓ ٞٗ ،١ٞږ َٓٓظې ط ٚچٔظُٗٞٓ ،ٞ٣ ٞږ ُٗ ٚظَ ٙى رلَحٕ ى كَ الٍ ىحى: ٙ ى ټ ُٞٞر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى ٝطِ ُٚ ٞپخٍٓ ٙؼو ٍٞح ٝىِٓ٘ٝ ٞړ ٜٓخٍ ٖ٣ٝټخکَ .ىحٓې چې ُٓٞړی ر٣ ٚې ُ ٚښخٍ....ٚٗ ٞٗٝ ىحٓې طيحر ٢ٗ ٍٞ٤ٗ ٝ َ٤چې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚک ٞ٤ٍٗٞچخٍ ٝکې ى ر ٞ٤َٜٗالٓٓ ٞ٘ٛٞو٘ٞ٤ی ،٢ٗٝ پ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى حَ٣حٕ ٘ٛ ،ي٤ٍٓٝ ،ې ح ٝپخکٔظخٕ . ٙٞ٣ ىحٓې ٓٞهض رې َ١ف كکٓٞض ط ٚى هيٍص حٗظوخٍ چې َٓ٘ ح ٝکخر ٚ٘٤ر٣ ٚې ىٛـ ٞډُ ٞؿړ١ٝ ٚٗ ١ چې پ ٚؿګړ ٝکې ٣ې رَه ٚحهٔ٤ظې ى ٚٗ ،ٙر ٚپٍ ٚحطِٗٞکې كکٓٞض کې رَه ٚحهِی ح ٚٗ ٝر ٚپٚ حٗظوخرخط ٞکې کخٗي٣ي ک٤ږ. ١ ى ر ٞ٤َٜٗځٞحکٝ ُٚ ٞٗٞطٍِٓٝٝ ٞظ ٚى حٗظوخرخط ٞى ٔٓ ٙٞ٣ظوَ کٔ ٕٞ٤ٔ٤طَ حَٗحف الٗيې حُحى ح ٝػخىالٗٚ حٗظوخرخص ى ټ٤ٓ ُٞٞخٓ ٢ر٘ي٣خٗ ٞرال ه٤ي ١َٗ ٝحُحى. ٍٝ ىحثٔی حٍٝر٘ي. ک ٚځ٤٘٤ې حكـخٗ ٢ډُې حٓ٘٤ظ ٢طُ ٚٗٞ٘٤ٔ٠ټ ١ٞح ٝىىې ُ ٚپخٍ ٙى رٓ ُٚٞٓ ٢َٜٗخط ٢ځٞحک كٍٞ٠ ١ٍَٟٝګڼ ،٢رخ٣ي پَ ىې رلغ ٗٞٓ ، ٢ٗ ٝږ چٔظ ٞ٣ ٞچې ىىٝی طٍ٘ ٚٗٞ٘٣ٞكؼ ٚکړ ٝىح ْٛ ک٤يی ٗ ٢چې پ ٚىې ٓٞه ٚى رې َ١ك ٚحٓالٓٞ٤ٛ ٢حىٓ ٝليٝى ٗٔٓ ُٚٞٓ َ٤خط ٢ى ٓٞهظې ټخکِ٤ې ٓٞىې ُ ٚپخٍ ٙپٞ٤ٛ ٚحى کې ځخی پَ ځخی ٗ ،٢پ ٚىې َٗ ١چې ىح ر ٚى ٓٞؿٞىٓ ُٚٞٓ ٙخط ٞپ ٚڅَ٤ ٗ ١ٝ ٚچې ٓخٓ٣ٍٞض ٣ې ى ُٓٞې طؤٓ ٚٗ ٖ٤رِکې ى ُٓٞې طَ ٗخٓ ٚالٗيې ى حكـخٗخٗ ٞپٟ ٚي ؿ٘ګ ىة . ُٚ ښخٍ ٚٗ ٞٗٝر َٜر ٚپ ٚػٔکََٓ ١حکِ ٝکې ځخی پ ٚځخی ک٤ږ ،١طګ ٍح طګ ر٣ ٚې ى حكـخٕ كکٓٞض پ ٚحؿخُ ٙح ٝحٞٓ ٝحكو ،١ٝ ٚى ٓٞهض كکٓٞض طَ ه٘ٓٞيې الٗيې ر ٚػَٔ ک ١ٞح ٝىٓٔئُ ٞحكـخٗ٢ ٓوخٓخطٞٓ ُٚ ٞحكوې پَط ٚر ٚى٤ٛڅ ٗظخٓ ٢طلَک كن ٗ١َُ ٚ ٔٛ يح ٍحُ كخ ٞ٣ َٟپ ٚىې حړ ْٛ ٙىىٝی پَ ؿٞښظ٘ې رلغ ٝکړ ٝچې ى ر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى ٝطِ ٞطَ څ٘ګ رخ٣ي ى ٓـخٛي ٞ٘٣پ٤ُ ٚک ٞکې ک ٚى ر ٞ٤َٜٗؿ٘ګ٤خُٗ ٞ٤ظ ٝ ٕٞڅ٤ړٍ ٗٞٓ ٢ږ ټ ُٞٞهٞح ٝٝطٚ حٔ١ج٘خٕ ٍٝک ٝٞچې ُ ٚىې َٓ ٙپ ٚر٘پړ ٙطٞګٞٓ ٚحكن ٞ٣چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىې ٗ ٚر٢َٜٗ ٗٞ٤حکګَحٕ ١ٝح ٚٗ ٝر ٢َٜٗؿ٘ګ٤خُ ٚٗ ،٢ىې ىٛـ ُٚ ٞپخٍٗ ٙظخٓ ٢حډې ٝې ح ٚٗ ٝىىؿ ُٚ ٞپخٍٙ ٗظخَٓٓ ٢حکِ.
57
ىې ط ْٛ ٚچٔظ ٞ٣ ٞچې ط ٖ٤ٔ٠کړ ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ر ٚىٓويٍٞٓ ٙحى ٝى ط٤ُٞي ح ٝطـخٍص ٓوٚ ٗٞٓ ،ٞٔ٤ٗٝږ ى ٗ٘ٞٓ ٢٣ ٚىح ٝکښض ،ط٤ُٞي ح ٝطـخٍص كَحّ ګڼ ،ٞىٞ٤ٛحى ٓ٘ظوزٍٞٗ ٚی ر ٚى ٍٗٝٞ حٓخّ ٓٔخثِ ٞطَڅ٘ګ پ ٚىې ه٤٠ې رلغ ک ١ٞح ٝالُّ طيحر َ٤ر٢ٔ٤ٗ ٚ حَٓ٣کخ٣خٕ رخ٣ي پ ٢ٗ ٙٞچې : ىٝی ح ّٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٛـ ٚډُې ح ٝحٗوخ ٙكٔخ ٚ٣ک ١ٞچې ِٓض ٍټِ ٢ى ،١ؿٞحړی ىىٝی ى حهظيحٍ ُ ٚپخٍ ٝ ٙؿ٘ګ٤ږة ،حٍ ٝه٤زخٕ حٓ ٝوخُل٣ ٖ٤ې ٍٝط ٚڅِٔٞة ...... ى حكـخٗٔظخٕ حىحٍ ٙح ٝى ٠ٓ ٙٞ٣ز ١ٞح ٝه ١ٞكکٓٞض ؿٞړ ٙٞ٣ ُٚ ٍٝځٞحکٖٔ ،حكـخٗٔظخٕ ٗٔ ٍٞحٝ ٓ٘ظْ كِد ٗ ٚپَط ٚحٓکخٕ ٗ..... ،١َُ ٚ ٓ ـخٛي ٖ٣ىې ط ٚط٤خٍ ٗ ٚى ١چې پ ٚح ٢٘ٓٝريٗخّ حٗ ٝخکخّ كکٓٞض کې رَهٝ ٚحهِ....... ، ٢ ٓٗٞږ ىح هزَ ٙطُٞ٘٤ٔ٠ی ٗ ٞچې ٓظخٓې ُٝ ٚطٍِٓٝٝ ٞظ ٚر ٚحكـخٗٔظخٕ ى ر ٞ٤َٜٗؿ٘ګ٤خُ ٞ٤حډ ١ٝ ٚٗ ٙچې ....... كِد حٓالٓ ٢طَ پَ حٗظوخرخط ٞټ٘٤ګخٍ کړی حٝىح٣ې ى رلَحٕ ىكَ ٞ٣حُٗۍ ح ٝحٓخٗ ٚالٍ ګڼِې ،ى ٗ ١ٍٝٞى ځٞحک ٞٗٞىٝطِ ٞپٜٓ ٚخٍ ْٛى كِد َ١ك ٚىح ٙٝچې هيٍص ىې ٞٓ ٙٞ٣هض كکٓٞض ط ٚحٗظوخٍ ٗ ، ٢ر٤خ ىې ػخّ ح ٝحُحىحٗ ٚحٗظوخرخص طَ َٓ ،٢ٗ ٙى ٗـ٤ذ ى كکٓٞض ى ٗٔک٣ٍٞي ٝپٚ ٜٓخٍ ْٛكِد حٓالٓ ٢ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى ٛـې َ١كې ٓالطړ ٝکړ چې پٗ ٚظ٤ـ ٚکی ر٣ ٚې هيٍص ُ ٚډحکټَ ٗـ٤ذ ٗٞٓ ٙٞ٣ ٚهض كکٓٞض ط ٚحٗظوخُ٤ي ٝح ٝر٤خ ر ٚحٗظوخرخص طَ َٓ ٙک٤يٍ ،هٔٓ ٞک ،ٞطَٜحٕ ح ٝپ ٚىٝی پٍٞې طړُ ٞډُٞىىې َ١كې ٓوخُلض ٝکړ ،ى ٓٔک ٞپ٘٣ٝ ٚخ ح ٝى حَ٣حٕ پٓٝ ٚخ١ض ٗٔخُ ٢حثظالف ؿٞړ ٗ ٞح ٝى ډحکټَ ٗـ٤ذ پٟ ٚي کٞىطخ ٙٞٗٝح ٝى كِد حٓالٓ ٢پٟ ٚي ىىٝی ګډٙ ؿګړ ٙپ...... . ٙٞٗ َ٤ ىٝی پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗ ١ٞحٓخٓ ٢هخٗ ٕٞهزَ ٙک ،١ٞپ ٚىحٓې كخٍ کې چې ى کخرَ پ ٚكکٓٞض کې ٗخِٓې ډُې ىح هخٗ ،٢٘ٓ ٚٗ ٕٞى ٍ٣خٓظٗ ٢ظخّ پَ ځخی پخٍُٔخٗٗ ٢ظخّ ؿٞحړٛ ،١ـ ٚحٓخٓ ٢هخٗ ٕٞچې ى كِد ُ ١ٍُٞ ٚحػالٕ ٗٞی طَ ىې هخٗ ٕٞډٓ َ٣ظَه ٢ىی...... ،پ ٚىې کې رٝ ٚګٍٞة چې ٍ٣خٓظ٢ ٗظخّ٘ٓ ،ظوذ ؿٍٔ ٍٜٞث٘ٓ ، ْ٤ظوذ پخٍُٔخٕ٘ٓ ،ظوز ٚکخر٘ٓ ،ٚ٘٤ظوزې ٝال٣ظٍٞٗ ٢ح ګخٗې ٣ې حٓخٓ٢ رَهې ى ،١حُزظ ٚى کخرَ ى ح ٢٘ٓٝحٓخٓ ٢هخٗ٣ َٙٓ ٕٞې پ ٚڅ ٞه٠خ٣خ ٝٝکې طٞپٗ َ٤ظ ٚحٛ ٝـ ٚىح چې ى ؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤ځ٘٤ې ٛالك٤ظٓ ٚٗٞليٝى ،١ٝىى ٝٝؿَګ ٞپَ ځخی ٘ٓ ٙٞ٣ظوز ٚؿَګٓ ، ٚليٝىٙ حىحٍ ،ٙى ٓکِل٤ض ىىٍٝې پ ٚر٘ٔټ پٞځ ؿٞړ ٍٝپ ٚکې ؿ ٍٙٞګڼَ ٗ. ١ٞ ٔٛيح ٍحُ ٣ې پ ٚحَٓ٣کخ کې ى كِد ىحړ٣ک ٞى ٓٔئٍ ى ٛـٝ ٞړحٗي ِٞٗٝ٣پ ٚحړ ٙچې ى حَٓ٣کخ ى كکٓٞض ى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝپُٝ ٚحٍص کې ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ ىىكظَى ٓٔئٍ ،چې ى ٍ٣چَډ ٛخُزَٝک ٓؼخ ْٛ ٕٝىیَٙٓ ، ى ٛـ ٚى ؿٞښظ٘ې پ ٚحٓخّ ،ى ٕٓٔٓ ُ کخٍ ى حپَ َ٣پ ٚحٓ ُٚٔٔٝطَف کړی ٝىحٓې ٤ُٝکَ : ......... ى ر ٞ٤َٜٗپٞځ ،ٞٗٞحُوخػيې ح ٝډٍٗٞ٣ډ پ ٚحړُٗٞٓ ٙږ ٓٞهق ٔٛـ ٚىی ،ټ ٍٞر ٢َٜٗپٞځ ٚٗٞرٚ ٝځ ، ٢حكـخٗٔظخٕ ر ٚى ر ٞ٤َٜٗؿ٘ګ٤خُ ٞ٤حډ ،١ٝ ٚٗ ٙى ډٍٗٞ٣ډ(ىکَښې) پ ٚحړ ٙر٘ٓ ٚظوذ پخٍُٔخٕ ٍٓٝٝظی ط. ٢ٔ٤ٗ ْ٤ٜٔ ى حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞپ ٚحړُٗٞٓ ٙږ ٓالكظخص ٓليٝى ى٘ٓ ،١ظوذ پخٍُٔخٕ ط ٚهپَ ٓالكظخص ٝړحٗيې کٗٞٓ ،ٝٞږ ٍ٣خٓظٗ ٢ظخّ ٘ٓ ٙٞ٣ ،ظوزٍٞٗ ٚیٝ ،ړ ٙحىحٍ ،ٙى ؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤حٍٞٗ ٝی ُ ٚپخٍٙ ٜٔٛخُ ٞ٣ ٚځَ حٗظوخرخصٛ ،ـ ْٛ ٚى ٓظ٘خٓذ حٓظخُ٣ظٞد پَ ر٘ٔټ .ى حكـخٗٔظخٕ حهظٜخى ، ١حؿظٔخػ٢ ح٤ٓ ٝخٓ ٢كخُض ٔٛيح طوخٟخ ک. ١ٞ ر ٖ٤حالكـخٌٗٓ ٢حکَحط ٞط ٚىې الٗيې هٞحٝې ىػٞص ٗ . ٢كِد حٓالٓ١ ،٢خُزخٕٔٗ ،خُ ٢حثظالف، کِٔٛ ٕٞ٤ٔ٤ق ٝحُحىی رَحی حكـخٗٔظخٕ (حُٔخٕ ) َٓ ٢ِٓ ،حَٓ ١ؿَګ( ٚکخرَ ) ..... . ٗٞٓ ږ ُ ٚىې َٓٞٓ ٙحكن ٞ٣چې ىىې ؿٗٞډې حؿ٘يح ىې ى ٙٞ٣ىحٓې حٗظوخُ ٢كکٓٞض ؿٞړ١ٝ ٍٝ چې كي حکؼَ ٞ٣کخٍ ر ٚىٝحّ کٍ ١ٞث ْ٤ح ٝى کخر٘٤ې ؿړ ١ر٣ ٚې پ ٚحٗظوخرخط ٞکې ى رَهې حهٔظ ٞكن ٗٚ َُ...... ١ ى حٗظوخُ ٢ىٍٝې پٍٓٝٝ ٚظ ٞ٤ىٍ٤ٓ ٞ٣خٗظ ٞکې ىې حٗظوخرخص طَ َٓ ، ٢ٗ ٙىح حٗظوخرخص رخ٣ي ٞ٣ځَ ،١ٝؿٍٔ ٍٜٞث ،ْ٤ى ٢ُٔٝؿَګې ؿړ ،١ى ٝال٣ظٍٞٗ ٢ح ګخٗ ٞح ٝى ُٞٔٝحُ ٞ٤ى ٍٗٞحګخٗ ٞؿړ ١رٚ ى ٔٛيې ٞ٣ځَ حٗظوخرخط ٞپٗ ٚظ٤ـ ٚکې ټخکَ ک٤ږ َٛ ، ١كِد ح ٝحٗظوخرخطٓ ٢ـٔٞػ ٚر ٚپٍٞٗ ٚحګخٗٞ کې ى هپِ ٞحٍح ٝٝپ ٚط٘خٓذ ؿړ٣ظٞد َُٛ ،١ـ ٚڅٞک ر٘ٓ ٚظوذ ؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤ګڼَ ک٤ږ ١چې طَ ٗٔ٤خ٣ُ ٢٣خطې ٍح٣ې طَ الٓ ٚکړ. ١
58
ټُٞې هٞحٝې رخ٣ي طؼٜي ٝکړ ١چې ُ ٚىې ٍٓٝٝظ ٚر ٚحهظيحٍ ط ٚى ٍٓ٤ي ُٚ ٝپخٍ ٚٗ ٙى ط١ٞج ٞالٍ ؿٍٙٞ ک ١ٞح ٚٗ ٝى پَى ٞ٣ى ٓټ ِٞٓٝ ،ٞح ٝپ ٞٔ٤پ ٍُٝ ٚى ؿګړ ٝالٍ ،ىٍ ُْٝأ٣ې ط ٚر ٚىٍٗخٝی ک ،١ٞى حکؼَ٣ض پَ٣کړ ٙر ٚى ځخٕ حٍ ٝه٤ذ پ ٚحړ...... . ٢٘ٓ ٙ ى حَٓ٣کخ ىر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝى ُٝحٍص ُٞړ پٞړ ٝچخٍٝحک ٞح ٝى ٓ٘خ ح ٝى کخٗګَّ َ٤ٔٗ ٞ٣ؿړ ٝطَ حٚٓٝ پٍٞې څ ٞځِ ٚى كِد حٓالٓ ٢ى ٓ٤خٓ ٢حړ٣ک ٞى ٓٔئُ٤ُ َٙٓٞ٘٤ي ٙکخط ٚکړ ١ح ٝىكِد حٓالٓ ٢پٚ ٝړحٗي٣ ِٞٗٝ٣ې ٍَٙٓٝطل ٢ِ٤ٜهزَې کړی ،ه ٞى پ٘ظخګ ٕٞحٓ ٝپ٘٤ې ٓخڼۍ طَ ٓ٘ځ ى ژ ٍٝحهظالف پٚ حٓخّ طَ ح ٚٓٝىې ُ٤يٗ ٞکظ٘ ٞکٓٞې ځخٗګړې پخِ٣ې ٗ ٚىٍُٞىې .ىح ر ٚى ٣خىٝ ُٞٝړ ١ٝچې ى كِد حٓالٓ ٢ى حٓٝ َ٤ړحٗي ِٚٗٝ٣ى حَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝحٝرخٓخ ح ٝىىې ٞ٤ٛحى حٓ٘٤ظٍٞٗ ٢ح طَ رلغ ح ٝڅ٤ړٗې الٗيې ٍ ْٛحؿِ ٢ى. ١ ٭٭٭٭٭ طَک ٚ٤چې ى ٗخټٞى ټِٞحُې ٞ٣حُٗی حٓالٓ ٢ؿړی ٞ٤ٛحى ىی ح ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗخټ ٞطَ َٓ٘ۍ الٗيې هپَ َٓطَ٤ې ١َُ ْٛى حكـخٗٔظخٕ ى رلَحٕ ى كَ پ ٚحړ ٙى حړٗٝي ٝحړه َٙٓ ٞٗٞپ ٚطٔخّ کې ى ،ٙح ٝپٚ ىې ُړ کې ٣ې پ ٚحٍٝپخ کې ى كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ٗٔخ٘٣ي ٙګخٗ ٞط ٚڅ ٞځِې ِٛظ ٚحٗوَی ط ٚى ٍٝطِ ٞرِ٘ٚ ٍٝ ْٛکړې ى ،ٙح ٝى ٞ٤ٛحى ى ؿِٔ٤ې ى كَ ى ٞ٣ې ٓ ٢ٜالٍې ُ ٚپخٍ٣ ٙې هپَ ٝړحٗي ُٚ ْٛ ِٚٗٝ٣كِد حٓالٓ٣َٗ َٙٓ ٢ک کړ ١ى . ١ىكِد حٓالٓٔٓ ٢ئُ ٞ٘٤ى ٛـٞی ٝړحٗي ِٚٗٝ٣ى كِد حٓ َ٤ط ٚى ځٞحد ى حهٔظِ ُٚ ٞپخٍ ٍٝ ٙحٓظ . ٢ُٞچې ٓٗٞږ ٣ې ى ٗٔٗٞې پ ٚطٞګٞ٣ ٚحُې ى ٤ُ ٙٞ٣ک ى ځٞحد ُ٘ډ ِ٣ىُظٍ ٚح حهِ: ٞ پ ٚحٍٝپخ کې ى طَک٤ې ى كکٓٞض َٓ ٙى حړ٣ک ٞى ٓٔئٍ ى ُ٤ک پ ٚځٞحد کې ٣ې ىحٓې ٤ُٝکَ : ٗٞٓ ږ ىىٝی ى ٛڅ ٞهيٍ ٚٗٝک ٝٞحٞٓ ٝحكن ٞ٣چې ىح کخٍ ىىٝی ُ ٚالٍ ې طَ َٓ ،٢ٗ ٙىٝی طَ ټ ُٞٞښ٘ٓ ٚځګړ٣ظٞد کُٞی ٗ. ٢ ُٗٞٓ ږ َ١ك ٚر٤خ ٍٝ ْٛط ٚطَ٘٣ق کړة چې حٓخٓ ٢ټکی ٣ې ىحى : ١ى ر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى ٝطُِٚ ٞ پخٍٓ ٙؼوٜٓ ٍٞخٍ ٞٓ ،ٖ٣ٝهض ؿ َ٤حثظالك ٢كکٓٞض ،حٗظوخرخص ى ٓظ٘خٓذ حٓظخُ٣ظٞد پٚ ر٘ٔټ ،پ ٚحٗظوخرخط ٞکې ر ٚى ٓٞهض كکٓٞض ؿړ ١رَه ٚٗ ٚحهِ ،٢ځٞحک ٚٗٞرُٓٞ ٚړی ُٚ ښخٍ ٞٗٝػٔکََٓ ١حکِ ٝط ٚحٗظوخُ٤ږ ،١ر٤خ ر ٚطَ حٗظوخرخطٓ ٞوکې ٝځ ،٢ى ٓٞهض كکٓٞض پٚ ٝهض کې ر ٚپ ٚپ٘پړ ٙطٞګ ٚى كکٓٞض طَ ٝحک الٗيې ١ٝحٝپ ٚهپَ َٓ ر ٚٗ ٚػِٔ٤خص کُٞی ٗ ٢ح ٚٗ ٝطلَکخص . ک ٚى ٌٓحکَحط ٞحؿ٘يح ىؿ ٚحٓخٓ ٢ټکې ٗٞٓ ١ٝږ پ ٚکې رَه ٚحهِ.ٞ ٔٛيح ٍحُ ى كِد حٓالُٓٞ ٞ٣ ٢ړ پٞړی ٤ٛجض ى ٕٓٔٓ ُکخٍ ى ؿ ٕٞىٓ٤خٗظې پ ٚحهٍَٝ ١ځٞ کې طَک٤ې ط ٞ٣ ٚطلٓ ٢ِ٤ٜلَ ىٍُٞى حِٛٝظ٣ ٚې ى طَک٤ې ى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝى ُٝحٍص ى ٓخَٓٙٓ ٞ٘٣ٍٞ ىكِد حٓالُٓ ٢وٞح پٝ ٚړحٗيې ٗٞې «ى ژؿٍٗٞې ِٓ٤ٓ ٢ؼخم » رخٗيې ٍَٙٓٝطل ٢ِ٤ٜهزَې ىٍُٞىی . ى ٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ ح ٝحُحىۍ ى حػخىې ح ٝى حَٓ٣کخُ ٢٣رَځٞحک څو ٚى هال ُٚ ٕٞٛپخٍ ٙى كِد حٓالٓ٢ حكـخٗٔظخٕ ِٛې ځِې ک ٙٞ٣ ُٚ ٚحړه ٚپٗ ٚظخٓ ٢رَه ٚکې پ ٚپَحه ٚپٔ٤خٗ ٚؿَ٣خٕ َُ ٞٗ ،١پ٤ٓ ٚخٓ ٢رَه ٚکې ٣ې ٤ٛ ْٛڅ ډ ٍٝکٔښض ٗ ٚىی ٍحؿِی .ى كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ى ٓ٤خٓ ٢ر َٝ٤ؿړ ٝى ٗړۍ پ ٚګٞټ ګٞټ کې َٛ ،چَ٤ې چې ٍٝط ٚ٘٤ُٓ ٚرَحرَٞٗ ٙې ى كِد ى حَٓ٤ى ُٓٞې ح ٝحٖٓ پ٤ـخّ ح ٝىهپَ ٞ٤ٛحى ى حُحىۍ ُ ٚپخٍ ٙؿٞړ ٙکړې َ١ك٣ ٚې ى ٛـٞ٤ٛ ٞحىٔٓ ٝئُ ٞ٘٤طٍُٞٓ ٍٝ ٚې ح ٝىح ِٛې ځِې ر ٚطَ ٛـې پٍٞې ىٝحّ ١َُٝطَڅٞى ٞ٤ٛحى حٓظوالٍ رَ٤ط ٚحػخى ٢ٗ ٙحُٗٞٓ ٝږ ٣ٝخړُی ُْٝى هپِې هٞښې ى ٓ٘ظوذ حٓالٓ ٢كکٓٞض هخٗٝي ٗ.٢
59
ىٍ ْ٣كَٜ ى ُٓٞې ى پَٓٝې ُ ٚپخٍ ٙى ٓوظِل ٞحړهٝ ٞٗٞړحٗي: ِٚٗٝ٣ پَ حكـخٗٔظخٕ ى ح َٓ٣کخُ ٢٣رَځٞحک ُ ٚپٞځَ٣ ٢ؿَ ٍٓٝٝظ ٚډ َٝ٣ىح ګٓٞخٕ ٗ ٚکخ ٝٝچې ى حكـخٗٔظخٕ ٓ٤ړٗې ُْٝرٛ ٚـ ٚهپَ پوٞحٗی ٣ٝخړُی طخٍ٣ن ٍح ژٗٝيی کړ ١ح ٝى ٓويٓ ٢ٗٝک٘يٍ ،چ٘ګِ٤هخٕ ،حٗګِٔ٤خٗ ٞحٍٓٝ ٝخٗٞ پ ٚهالف ى حُحىۍ ح ٝحٓظوالٍ ى پخڅ ٞٗٞپ ٚڅ َ٤ر ٞ٣ ٚځَ ر٤خ هپَ َٓ ٚٗٝپ ٚالٓ ٞکې ٝحهِ ٢ح ٝى هپَ ٣ٝخړُ٢ ٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ حٝځٔک٘ۍ ر٘پړط٤خ ى هٗٞيٓ ١خطِ ُٚ ٞپخٍ ٙر ٚډګَ طٍ ٚح ٝىحٗګ.٢ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ُٚٞحړه ٚى حكـخٗٔظخٕ پٞځ ٢حٗـخٍ حِٛ ٝظ ٚى هپِې هٞښې ى كکٓٞض طَ ٝحکٍٔ٘ٓٝٝ ُٞٞظ ٚى ډَٝ٣ حٗي ىح ٝچې ٗٞ٤حکګَحٕ رٍ ٚښظ٤خ ْٛى حكـخٗٔظخٕ ى ر٤خ ٝىحٗۍ ُ ٚپخٍُ ٙک ٚڅ٘ګ٣ ٚې چې ژٓ٘ ٚکړې ،کخٍ ٝکړ ١حُٗٞٓ ٝږ ى ؿ ٚؿ٘ګځپِی ٞ٤ٛحى ر ٚرَ٤ط ٚپ ٚحهظٜخى ،١حؿظٔخػ ٢ح٤ٓٝخٓ ٢طٞګ ٚپ ٚهپِ ٞپښٝ ٞ ىٍ . ١ٝپ ٚهپِٞ٤ٗ ٚحکګَ ٝر َ٣ٝ ْٛ ٚچې ى حكـخٗٔظخٕ ى ر٤خ ٝىحٗۍ ُ ٚپخٍ ٙرُ ٚک ٚڅ٘ګ٣ ٚې چې ى ىٔ٣ٝې ٗړٞ٣حُې ؿګړې ٍٓٝٝظ ٚى ؿَٓ٘ ٢ى ر٤خ ٝىحٗ ُٚ ُٞٞپخٍٓ ٙخٍٗخٍ پالٕ ؿٞړ کړې ٝىٔٛـې پ ٚڅٞ٣ َ٤ ٓخٍٗخٍ پالٕ ؿٞړ ح ٝى ٛـې پ ٚپخ ِٞ٣کې ر ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى پ ٚڅ ٞکِ ٞٗٞکې پ ٚهپِ ٞپښ ٝ ٞىٍ ١ٝه ٞى حٗـخٍ پٚ ٔٛـُٓٞ ٞړ ٞ٣کې ىح ډحګ ٙٞٗ ِٙ٤چې هزَٔٛ ٙې چې حَٓ٣کخ٣خٕ ٣ې ٝح ٚٗ ٢٣ى ،ٙرِکې ىؿٞ٤ٗ ٚحکګَ ځٞحک ٚٗٞحٛال ىحكـخٗٔظخٕ ى ر٤خ ٝىحٗۍ َٓ٤ٛ ٙڅ ػالهٛ .١َُ ٚٗ ٚـٞی ى ٞ٤ٛحى ى ر٤خ ٝىحٗ ُٞٞپَ ځخی ى ٞ٤ٛحىٝحُٞ پٝ ٚژُ ٞح ،ُٞٞ٤ٗ ٝى ٛـٞی پ ٚک ٍٞٗٝٞح ٝػلض ى طـخ ُٝک ،ُٞٞى ٛـٞی ى ښځ ٞح َٝٗ ٝپَ ػٜٔض رخٗيې ى طَ٤ې ک ،ُٞٞح ٝپ ٚػٔ ٢ٓٞطٞګ ٚى ٞ٤ٛحىٝحُ ٞى ځپِ ٚٗ ٞحه ٞح رَ ک ّٞپَٝګَحّ ٗ ،١َُ ٚى حكـخٗخٗ ٞحُحى حٝ ٓٔظوَ ٞ٤ٛحى ٣ې پ ٚهپِ ٚى حكـخٗخٗ ُٚ ٞپخٍٓٞ٣ ٙظَ ُٗيحٕ ٝګَځخ ،ٙٝط٘ک ٢ځٞحٗخٕ ح ٝػَٔ هٞړُ ٢هِک ٣ې ٣خ ګٞحٗظخٗخٓ ٞط ٚح٣ ٝخ ى رګَحّ پ ٚريٗخُٓٗ ٚيحٕ کې ٝ ٍٝحچ ،ٍٞپ ٚټٞ٤ٛ ٍٞحى کې ٣ې پِٓ ٚګٗ ٞٗٞو٢ٜ ُٗيحٗ ٚٗٞؿٞړ ح ٝى ٞ٤ٛحى ِٓٔٔخٕ ح ٖ١ٝ ٝپخُٝ ٚګړ٣ ١ې پ ٚکې ٝ ٍٝحچ ،ٍٞه ٞپوپِ ٚىؿٞ٤ٗ ٚحکګَ حَٓ٣کخ ٢٣حٝحٍٝپخ ٢٣پٞځ ٚٗٞىىحٓې ؿَحَٓ ٞٔ٣طکذ ٗ ٍٞح ٝطَ ح٣ ٚٓٝی َٓطکز٤ږ ١چې ى ٍٓٝخٗ ٞى َُٓٝښکَ ٝى ط ٍٞطخٍ٣ن َّٗ ح٘ٗٝګ ٣ې ٗخط ٚپَ٣ښٞى. ٗٞ٤حکګَ ٝځٞحک ٞٗٞپ ٚډُ ٚح ِٙ٣طٞګ ٚحكـخٗخٕ ٝٝژٍ ،ى ٛـٞی ى ٝى ٞٗٝؿ٘٘٣ ٚٗٞې پَ٣ٝ ٚځخ ٞ٣طزي َ٣کړٍ ،ى ٛـٞی َٙٛؿٗٞډ٣ ٙې ى طَٛګَ طَ ٗخٓ ٚالٗيې رٔزخٍ ١کړ ،ٙى ٛـٞی هَ٘ٓ ٢ٓٞحٕ ٣ې ٞ٣پ ٚرَ پٔې طٍَٝ کړٍ ،ى ٛـٞی ػِٔخ ٣ې ى ٓوخُل ٞ٘٤ى ريٗخٓ ُٞٞپ ٚهخٝٝ َ١ژٍ ،ى ٛـٞی ٍُحػظ ٢ځٔکې ٣ې ُ٘ٓ ٚځٞ٣ ٚړې، کخٗخُ ٚٗٞح ٝى حٝر ٚه َٓ ٍٞچ٘٤ې ٣ې پٍ ٚحکټ ٞح ٝرٔ٘٣ٝٝ ٞٗٞظِې ح ٝى هپِ ٞک ٍٝٞڅو٣ ٚې پ ٚر٤خ ر٤خ ُ٤ږى طٚ ٓـز ٍٞکړٍ .ى ٗٞ٤حکګَ ٝځٞحک ٞٗٞىؿ ٚکخٍ ىٝى پوپِ ٚحكـخٕ ُْٝط ٚىح څَګ٘ي ٙکړ ٙچې ى ٗٞ٤حکګَٞٓ ٝهې ى ٛـٞی حرخى ٚٗ ١رِکې ى ٛـٞی رَرخى ١حٝطزخ ٢ٛى. ٙ پٔٛ ٚيې حٓخّ حكـخٕ ٓ٤ړٗ ُْٝ ٢ىهپَ ىؿ ٚؿ٘ګ ځپِ ٢ټخټٞر ٢ى حُحىۍ ُ ٚپخٍ ٞ٣ ٙى رَ َٓ ٙحٝږٍٝ ٙکړ،ٙ پِٞٓٝ ٚحٍ ح ٝټ ِٝ٤ُ٘ٞپخڅ٣ ٞٗٞې پٝ َ٤کړَٓ ،ښ٘يٗې ٣ې ٝکړې ح ٝى ٔٛيې پخڅ ٞٗٞپ ٚپخ ِٞ٣کې ٣ې ر٢َٜٗ ٗٞ٤حکګَ ىح ى ١ى٣ظ ٚحړ کړ ١چې ى ؿ٘ګ پَ ځخی ى ٓ٤خٓ ٢هزَ ُٚ ٝالٍې ى ٞ٤ٛحى ح ٢٘ٓٝرلَحٕ ط ٚىپخی ټکی ک٤ږى. ١ ى حكـخٗٔظخٕ ىُٝض ى ٗٞ٤حکګَ ٝځٞحک ٞٗٞپ ٍٙٞ٘ٓ ٚى ٓوخُل ٞ٘٤ى ُ٤کٞڅو ٚى ٝ َ٤ٔٗٞ٣ګړ ٝى ٍح ؿِز٤ي ٝپ ٚهخَ١ ى ٓ٘خ ى ؿَګې ى َٓ٘ كَ٠ص ٛزـض هللا ٓـيى ١طَ َٓ٘ۍ الٗيې پ ٚى ُٕٓٓ۷کخٍ ىٓخٍچ ى ٓ٤خٗظې پٚ ى ُٓٞې ِٓ ٢پٓٞ٤ظAfghanistan National Independent Peace and ( ٕٞ ٗپخړٓٔٚ ) Reconciliation Commissionطَٗخٓ ٚالٗيې ٞ٣کٔ ٕٞ٤ٔ٤ؿٞړ کړ)ٔ۵( . ک ٚڅ ْٛ ٚىکٔ َ٘ٓ ٕٞ٤ٔ٤كَ٠ص ٛزـض هللا ٓـيى ١پ ٚهپَ ٔٛخؿُٓٞ ٚړٗٓ ٞ٤طزٞػخط ٢هزَ ٝکې حػالٕ ٝکړ چې ىُٓٞې ى ِٓ ٢پٓٞ٤ظ ٕٞىکٔ ٕٞ٤ٔ٤ىٍٝحُې ى ١خُزخٗ ٞىحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ى َٓ٘ ٓالٓلٔي ػَٔ ح ٝى كِد حٓالٓ ٢ى حٓ َ٤حٗـ٘ َ٤ګِزي ٖ٣كکٔظ٤خٍ پٝ ٚړحٗيې پَحٗٔظې ى ،١ه ٞى ٛـ ٚىې هزَ ٝى ٗړٞ٣حٍ ښک٤الک ځٞحکٝ ٚٗٞحٍ هطخ کړٍ ح ٝى ٛـ ٚهزَ٣ ٙې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞح ْٛ ٝى ٗړٞ٣حُ ٞځٞحک ٞٗٞى َٓ٘حٗ ُٚ ٞحړه ٚڅٓ ٞخػظٚ ٍٓٝٝظٔٓ ٚظَى کړ ،ٙح ٝپوپِ ٚكَ٠ص ٤ٛذ ٓـيى٣ ١ې ى٣ظ ٚحړ کړ چې ٝٝح ٢٣ى ٛـ ٚهزَې ٓطزٞػخطٞ ؿِطې ٓ٘ؼکْ کړ٣ي)ٔ۱( . ١ ىٞ٤ٛحى ى ٗٞ٤حک پُٓٞ ٚړ ٞ٣کې ىُٝض ح ٝرٓ ٞ٤َٜٗالطړ٣ ٝې ٛڅ ٚک ُٚٞطَ څ ٞى ٓوخُل ٞ٘٤پَ ٗظٓ ٕٞظَګې پټ ٢کړ ١ح ٝى ٞ٤ٛحى ى ٗٞ٤حک پ ٚهالف ٍح ٝالړ ٗٞی ىؿ ٚټٓ ٍٞوخُلض ٞ٣حُې ى ٞ٣څٗ ٞخٍح ٟٚکٔخٗ ٞح٣ ٝخ ى ١خُزخٗ ٞى حٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ح ٝكِد حٓالٓ ٢ى َٓ٘حٗٗ ٞ٣ ٞوٓ ٢ٜوخُلض څَګ٘ي کړ ،١هٍٝ ٞځ٘ ٞ٤كوخ٣وٞ ح ٝى ر ٢َٜٗحٗـخٍ پ ٚهالف ى ٓوخٓٝض ٍٝځ٘ی ځٞحکٔ٘٤ي ٝح ٝى ٞ٤ٛحى ٗ ٍٝٞرَه ٞط ٚى ٛـې ه٣ٍٞي ٝىؿٚ كو٤وض ٗ ٍٞپټ٤ي ٝط ٞٗ ٚٗ ٚپَ٣ښٞالیٞٗ ،پ ٚىې هخ َ١ىُٝض ح ٝرٓ ٞ٤َٜٗالطړ٣ ٝې ى كَ٠ص ٤ٛذ پ ٚڅَ٤
60
ٓ ٞ٣ؼَٔ ح ٝىٍٗٝي ٗو٤ٜض ى ٓوخُل ٞ٘٤ى ُ٤ک ٞى ٓخط ُٚ ُٞٞپخٍٝ ٙګٓٞخٍ . ٙک ٙٞ٣ ُٚ ٚحړه ٚىُٝض ى رٞ٤َٜٗ ځٞحک ٞٗٞڅو ٚى حٓظوالٍ ُ ٚپخٍ ٙى ٍحٝالړ ٗ ١ٞؿٍٞځ٘ګ ىؿړ َٙ٤ٔٗ ٝډُ َٙ٣ږ ٙڅَګ٘ي ُٚٝه ٞى رِ ٚحړهٚ ر ٚىؿ ٚکٔٗ ْٛ ٕٞ٤ٔ٤ژىې ٍٝ َٙٛځ حػالٕ کخ ٙٝچې پ ٚىې حٛ ٝـٝ ٚال٣ض کې ى كِد حٓالٓ ٢ح١ ٝخُزخٗٞ ىؿٍٞځ٘ګ ُٔګٝ ٚٗٞګړ ١ى ُٓٞې ى ِٓ ٢پٓٞ٤ظ ٕٞى پَٓٝې َٓ ٞ٣ ٙځخی ٗ ،ٍٞىې حػالٗخط ٞح ٝهزَ ٞٗٝى ىُٝض ټ ٍٞطزِ٤ـخص ىٍٝؽ ػخرظ ٍٞح ٝى ٓوخُل ٞ٘٤ى ُ٤ک ٞپ٤خٝړط٤خ ٣ې ډحګ ِٙ٤ک. ُٚٞ ى حكـخٗٔظخٕ ىىُٝض ح ٝى ٛـې ى رٓ ٞ٤َٜٗالطړ ُٚ ٝهٞح ى ُٓٞې ى ِٓ ٢پٓٞ٤ظ ٕٞى پَٓٝې ى پ َ٤طَ څ٘ګ څٍٞٗٞې پَٓٝې پ ٚپټ ٚپ ٚکخٍ ٝحچٞٗ ٍٞې ،چې پٛ ٚـې ډُ ٚکې ىىُٝض ى ٓ ٙٞ٣الکخٍ ِٛ)ٔ۳( َ٣ُٝې ځِې ْٛى ٣خىُٞٝ ٝړ ىٞٓٞٗ ،١ړ ١څ ٞځِ ٚى ١خُزخٗ ٞىحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ى پوٞحٗ ٞ٤ؿړ َٙٓ ٝپ ٚىٝرۍ حٍٝٞٗ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٝ ٞ٤ٛحى ٞٗٝکې ُ٤يٍ کظَ کړ . ١ىح پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ى ١خُزخٗ ٞى ؿٍٞځ٘ګ ټ ٍٞپوٞحٗ ٢ؿړِٔٛ ١ظ ٚپٚ کخرَ کې ى ىُٝض ح ٝى ٛـٞی ى رٓ ٞ٤َٜٗالطړ ٝطَ ٓظَګ ٞحٗ ٝظخٍص الٗيې هپِې ٗپې ٓزخ ک. ١ٞ ىىې ټ ُٞٞطَ څ٘ګ پ ٚحٍٝپخ کې ى َ٤ٔٗٞ٣حكـخٗخٗ ُٚ ٞحړه ْٛ ٚى ُٓٞې ح ٝحُحىۍ طَ ٗخٓ ٚالٗيې ٞ٣کٕٔٞ٤ٔ٤ هپَ کخٍ پ َ٤کړ ،پ ٚىې حړ ٙى ى ې کٔ٣ٝ ٕٞ٤ٔ٤خٗي (ٕٓ) ىحٓې ښکِې : ى ُٓٞې ح ٝحُحىۍ ىکٔ ٕٞ٤ٔ٤ى ؿٞړښض ُ ٚپخٍ ٙى كکَ ١کخٍ پ٤الٓ ٚى ُ ٕٓٓ۱کخٍ څو ٚپ َ٤ح ٝطَ ُٕٓٓ۵ کخُ ٚپٍٞې ٣ې ىٝحّ ٝکړ .ى کٔ ٕٞ٤ٔ٤ى ؿٞړښض ُ ٚپخٍ ٙحٓخٟٓٞٞٓ ٢ع ګخٗې ،ى حكـخٕ ُْٝى ٍښظ ٞٗٞحٍٓخٗٞٗٞ څو ٚىكخع ،ح ٝى ٞ٤ٛحى ى ٗٞحٓ ،ٞٔ٤ؿٜخى حٝحٓظوالٍ ى حٍُښظٓ ٞٗٞخط٘ . ٙٝ ٚحٛ ٝڅ ٚک٤ي ٙچې ىىې حٍُښظ ٞٗٞى طَالٓ ٚک ُٚ ُٞٞپخٍ ٙى حٍٝپخٗ ٢ټُ٘ٞې ى ٛـٝ ٚهض ى ٓوظَٗ ٞح٣ط ٞح ٝكخالط ٞى پٗ ٚظَ کې ْٗٓ َٙٓ ُٞٞ٤ ٓ٤خٓٓ ٢الطړ طَ الٓ ٚکړ. ١ ىىٍې کخُ٤ٓ ٚخٓ ٢رلغ ح ٝڅ٤ړٍٗٓٝٝ ٞظ ٚى( ُٕٓٓ۵کخٍ ) ى ٓخٍچ پ٤ٓ ٚخٗض کې ى څٞکٔ ٞه٘٣ٞي ٝحٝ ٍٝٝڼ ٞح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى ډحکټَ حكيُحى ،ٙډحکټَ كِ ْ٤کَ ،ْ٣حٗـ٘ٓ َ٤لٔي حٓ ٖ٤کَ ،ْ٣حٗـ٘ ٢ُٝ َ٤کز،َ٤ هِ َ٤حَُكٖٔ ٝحِِٛحى ،ٙحٗـ٘ٗ َ٤ـ٤ذ هللا کٞچی ،هٗ ٍٞـ٘خٕ حكيُحى ،ٙحٞ٣د َٗ٣ل ،٢هٓ ٍٞلَ َٗ ٣ل،٢ كٓ ٞ٤لٔي َٗ٣ل ،٢ډحکظَ ػِ ٢حكٔي ُٞىٗ ْ٣ٝ ،ٖ٣خ ،١َٛډحکظَ ٍٓٝظخٍ طَ ٙک ،٢حٓظخى ٗګخٍګَ ،پ ٚګډٕٝ ى(حُٔخٕ) ى حِٖٓ پ ٚښخٍ کې ٙٞ٣ؿٗٞډ ٙؿٞړ ٙٞٗ ٙچې ٗژىې (ٓ) ٕ۷کٔخٗ ٞپ ٚکې ګډ ٕٝىٍُٞى .حٝر٤خ پٔٛ ٚيې ؿٗٞډ ٙکې ى حكـخٗٔظخٕ ى ُٓٞې ح ٝحُحىۍ طَ ٗخٓ ٚالٗيې ٞ٣کٔ ٕٞ٤ٔ٤ؿٞړ ٗٞح ٝى ٔٛخؿ ٚکخٍ ى ٓت پ٤ٓ ٚخٗض کې ٣ې هپُِٓٞ ٚړۍ ؿٗٞډٝ ٙکړ . ٙى كخالط ٞى پٗ ٚظَ کې ٗ ُٞٞ٤پ ٚحٓخّ حٗـ٘ٓ َ٤لٔي ػظ ْ٤حرَ٘ٓٝي ىىې کٔ ٕٞ٤ٔ٤ى ٣ٝخٗي پ ٚطٞګٝ ٚټخکَ ٗ. ٞ ى ُٓٞې حٝحُحىۍ ىکٔٞٓ ٕٞ٤ٔ٤هې پ ٚالٗيې طٞګٍ ٚح ُ٘ډٝالی ٗ:ٞ ى ٗوړې ى كَ ٝك ُٚ َٜپخٍ ٙى ر ٖ٤حُِِٔ ٢ټُ٘ٞې ح ٝپَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى ط ١َ٤کٗٝٞکٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝط٘٣ٞو، ٍٞ طَ څ ٞى حكـخٗٔظخٕ رلَحٕ ى ٗظخٓ ٢ځٞحک ى ُ ٍٝپَ ځخی ى هپَ ٓ٘ځ٤ٓ ٢خٓ ٢هزَ ُٚ ٝالٍې كَ ٝكَٜ ٗ.٢ پ ٚر ٖ٤حُِِٔٓ ٢طل ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ِٓض ىٓ٤خٓٗ ٢و٤ٜض رَ٤طٍ ٚح ژٗٝي ١ک. ٍٞ ى حكـخٗٔظخٕ ى حٓظوالٍ ح ٝحُحىۍ هٗٞيٓ ١خطَ . پ ٚر ٖ٤حُِِٔٓ ٢طق پ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى َ٣ؿِګَ ٝى ٗظخٓ ٢ځٞحک ٞٗٞىکړچخٍ ٓلک. ٍٞٓٞ ى حٗـخٍ پٓ ٚوخرَ کې ى حكـخٕ ُْٝى ٓوخٓٝض حػخى ٙک.ٍٞ پٗ ٚړۍ ٝحُٓ ٚطل ٚىىې ً٤٘ٛض ٓ٘ؼکٔ ٍٞچې حكـخٗٔظخٕ حٗـخٍ ٗٞی ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ح٘ٓٝی كکٓٞض ىحٗـخُګَحٗ ٞالّ پٞڅی كکٓٞض ىې . ى ٗوړې پ ٚىٝحړ ٝحړه ( ٞٗٞىٓوخٓٝض ح ٝحٗـخُګَحٗ ) ٞرخٗيې ك٘خٍ ٍحٝړٍ طَ څ ٞى ٗوړې ىكَ ُ ٚپخٍٙ ٓ٤خٓ ٢الٍ ٙهپِ ٚکړ. ١ ى ُٓٞې حٝحُحىۍ کٔ ٕٞ٤ٔ٤پ ٚر ٖ٤حُِِٔې ٓطق رخٗيې ُٓٞړی هٞځښض ،ٝچې ى ٗړٞ٣حُ ٞپ ٚحكکخٍ ٝکې ٣ې ى حٗـخٍ حٓ ٝوخٓٝض ٓلٓ ّٜٞطَف کړ ح ٝپ ٚىې الٍ ٙکې ٣ې حؿ ِٖٓ٤ګخٓٝ ْٛ ٚٗٞحهٔظَ (ٕٔ). كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ،ک ٙٞ٣ ُٚ ٚحړه ٚى حٗـخٍ پ ٚهالف هپَ ُٓٞړٗی ٓوخٓٝض پ َ٤کړ ،ه ٞطَ څ٘ګ ٣ې ٛـٝ ٚهض چې ى كِد حٓالٓ ٢حٓ َ٤حٗـ٘ َ٤كکٔظ٤خٍ ال پ ٚحَ٣حٕ کې ْٛ ،ٝى حكـخٗٔظخٕ ى حُحىۍ ح ٝحٓظوالٍ ُ ٚپخٍ ٙحَٓ٣کخ٣خٗٞح ٝى ٛـٓ ٞظلي ٞ٘٣ط ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗٓ ٚيحهِې ح ٝطَ څ٘ګ ٣ې ى ٝهض ى رلَحٕ ى كَ ُٚ پخٍٝ ٙړحٗي ِٚٗٝ٣کړی ٝچې ىىې ٗٓ ٚوظً ٚکَ ٗ . ٍٞهٛ ٞـٝ ٚهض چې كِد حٓالٓ ٢هپَ ؿٜخى٘ٓ ١ګَٚٗٝ ګَّ ٓ ٝخطَ حٝطَ څ٘ګ ٣ې ر٤خ ى١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ْٛرَ٤ط ٚډګَ طٍ ٚح ٝٝص ٞٗ ،كِد ى ؿ٘ګ ى حٝږى٣ي ٝح ُْٝ ٝط ٚى ٛـ ٞىُ٣خٗ ٞٗٞىکٔښض پ ٚهخ َ١پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ټ ُٞٞر ٞ٤َٜٗح ٝک ٞ٤ٍٗٞحړه ٞٗٞطٞ٣ ٚ ځَ ر٤خ ى رلَحٕ ى كَ پ ٚهخ َ١هپَ ٝړحٗيٝ ِٚٗٝ٣ړحٗيې کړٍ .
61
پ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ٝحکٔ٘ ٞپٞځ ٞٗٞىح ګٓٞخٕ ٗ ٚکخ ٙٝچې ىٝی ر ٚىحكـخٗٔظخٕ پ ٚڅٞ٤ٛ ٙٞ٣ َ٤حى کې ى ىحٓې ٓظٓ َٙٓ ِٝٗٞن ک٤ږ ١چې رخالهَ ٙر ٚىهپِ٤ٓ ٞخٓ ٢حٗٝظخٓٓ ٢وخُل َٙٓ ٞ٘٤ى هزَ ِ٤ٓ ٝطٍ ٚح ىحٗګې ٞٗ ،پٚ ىې حٓخّ ٣ې ى كِد ٝړحٗي ِٚٗٝ٣پ ٚکڼ ٞؿٞږ ٞٗٝح٣ٍٝيٍ .حٝڅ ٚهخ ٙحُظلخص ٣ې ٍٝط ٚٗ ٚکخ. ٙٝ كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ٗٞ٣ ٚحُې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝى ٗخټ ٞؿړٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝط ٚهپَ ىؿ ٚى ُٓٞې پالٕ ٝړحٗيې کړ رِکې پ ٚحٍٝپخ ح ٝحَٓ٣کخ کې ى كِد حٓالٓ٤ٓ ٢خٓٔٓ ٢ئُ ْٛ ٞ٘٤ىؿٝ ٚړحٗي ِٚٗٝ٣ى ىؿٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝى ٓ٤خٓ ٢کړ ٞ٣حٝطَ څ٘ګ ٣ې ى ٓ٤ٓ ٜٞٔخٓٗ ٢و٤ٜظ َٙٓ ٞٗٞطَ رلغ ح ٝڅ٤ړٗې الٗيې . ٍٞ٤ٗٝ ه ٞكِد حٓالٓ ٢ى هپَ ُْٝى ٞٓ ٞ٣ټ ٢ک٤ي ٝپ ٚهخ َ١ح ٝټٛ ُٞٞـ ٞط ٚچې ى ٞ٤ٛحى ىهپِٞحکۍ ح ٝپٚ ٞ٤ٛحى کې ى ُٞٔٝ ٙٞ٣حک ٚحٓالٓٗ ٢ظخّ ى ؿٞړښض َٓ ،١َُ ٚ٘٤ٓ ٙهپَ ى ژؿٍٗٞې ِٓ٤ٓ ٢ؼخم طَ ٗخٓ ٚالٗيې )ٕٕ( ٞ٣پالٕ ؿٞړ ح ٝى هپَ ػخٍُ ٢طز٤ٛ ٚجض پ ٚالّ ٣ې ى کخرَ ى َٓ٘طخر٤ٛ ٚجض طَ څ٘ګ ى ټٓ ُٞٞيٗ٤ٓ ،٢خٓ ٢حړه َٙٓ ٞٗٞحٔٛ ٝيح ٍحُ ٣ې ى ر ٖ٤حُِِٔې ټ٤ُ٘ٞې ى حٓظخُ٣َٗ َٙٓ ٝک کړ ،ح ٝى ٞ٤ٛحى ى هپَٗ ِٝ٤څ٤ړٗٝک ٞحىحٍ ٝپ ٚرٔپ٘٣ ٚې ټ ُْٝ ٍٞطٍٓٝ ٚخ)ٕٖ( . ٙٝ ى كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ طَ څ٘ګ ى ١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ،چې پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ر ٞ٤َٜٗځٞحکٞٗٞ پ ٚهالف ٓظَ ځٞحکٖٔ طلَ٣ک ګڼَ ک٤ږٗ ،١ژىې ٗپږ کخُ( ٚى ) ُٕٓٓٔ-ٔ۳۳۱پ ٚحكـخٗٔظخٕ كکٓٞض ٝکړ،ه ٞى ٛـٞی كکٓٞض حٗ ٝظخّ ىحَٓ٣کخ٣خٗ ٞى پٞځَ٣ ٢ؿَ پٝ ٚحٓط ٚى ٓوٓ َٙٓ ١ٞن ٗ . ٞى ١خُزخٗ ٞىؿ ٚؿٍٞځ٘ګ پ٤ٛ ٚڅ ځخی کې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح٣ ٝخ ى ٛـٞی پ ٚالٓ ٞى ؿٞړ ٗ ١ٞكکٓٞض َٓٙ ى هزَ ٝحطَ ُٚ ٝپخٍ ٙط٤خٍ ٗ ٚښکخٍ٣ږٛ . ١ـٞی طَ پ ٚهپِ ٞحػالٓ ٞ٤ح ٝهپَٞٗٝکې ىح هزَ ٙپ ٚډحګٚ ک ١ٞچې طَ څ ٞچې ى ٞ٤ٛحى حٗـخٍ پخی ط٤ٍٓ ١ٝ ٚٗ ٚيُی ،ح ٝر ٢َٗٝ٤پٞځ ٚٗٞى ٞ٤ٛحىٝ ٙطِ ٞطٚ چٔظ ، ٢ٗ ٚٗ ٞطَ ٛـې ر ٚٗ ٚى ر ٞ٤َٜٗپٞځ َٙٓ ٞٗٞح ٚٗ ٝى ٛـٞی پ ٚالٓ ٞى ؿٞړٗٗ ١ٞظخّ َٓٙ هزَ ٝحطَ ٝط ٚک ،٢٘٤ه ٞپ ٚىې ٍٓٝٝظٝ ٞ٤هظ ٞکې ى ١خُزخٗ ٞى ؿٍٞځ٘ګ َٓ٘ ٓالٓلٔي ػَٔ ٓـخٛي ى ٓؼٞى ١ػَرٔظخٕ پخ چخ ط ٚى هپِ ٚحړه ٚى هزَ ٝحطَ ُٚ ٝپخٍ ٙط٤خٍ ١ښُٝٞې ح ٝطَ څ٘ګ ٣ې پٚ ٞ٤ٛحى کې ى ُٓٞې ى پَٝګَحّ ُ ٚپخٍ ٙهپَ پالٕ ډحګ ِٙ٤کړی : ٓالٓلٔي ػَٔٓـخٛي ى ٓؼٞى ١ػَرٔظخٕ پخچخ ِٓک ػزيهللا ط ٚى ُٓٞې هپِ ٚحٓ ٙٝخى٣ ٙې َ١ك ٍٝ ٚحٓظُٞې .ى ٛـ ُٚ ٚحړه ٚى كخٓي کَُ ١ى كکٓٞض َٓ ٙى ٌٓحکَحط ٞحٔٛٝيح ٍحُ ى حُوخػيې َٓ ٙى هپِ ٞحړ٣ک ٞى ٗکُٚ ُٞٞ پخٍ ٙى ١خُزخٜٗٔٓ ٞظََٗ ٖ٣ح ،٢٣ى ٞ٣ې حٓ ٙٝخىَ١ ٢٣ ٙكې پ ٚرڼ ٚى حى٣خٗ ٞپ ٚک٘لَحْٗ کې ى ٓؼٞى ١پخى ٗخٙ ِٓک ػزيهللا طٍٓٝ ٚپخٍٍ ٗ: ٍٞ ىؿ ٚک٘لَحْٗ ى ٓؼٞى ١ى پخچخ ِٓک ػزيهللا پٞٗ ٚښض پ٣ٞ٤ٗ ٚخٍک کې ؿٞړ ٗٞی . ٝپ ٚى ې ک٘لَحْٗ کې ى ِٓک ػزيهللا ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى َُ٘ٔٔٝكخٓي کَُ ١طَ ٓ٘ځ کظ٘ ،ٙٞٗٝ ٚى ٔٛيې کظ٘ې پ ٚؿَ٣خٕ کې ِٓک ػزيهللا ى ١خُزخٗ ٞى هزَٝ ٝړحٗي ِٚٗٝ٣كخٓي کَُ ١طٓٝ ٚپخٍٍ .چې َ٣ٝک٤ږ ١ى كخٓي کَُ ١ى هٗٞلخُۍ ٓزذ ګَُ٣يُ . ٢پ ٚىؿَ١ ٚك ٚکې ٍحؿِ ٢چې : ٔ /ى ر ٞ٤َٜٗپٞځ ٞٗٞى ٔ٣ٝظِ ُٚ ٞپخٍُٓ ٞ٣ ٙخٗ ٢ؿي:ٍٝ پ ٚىې ٗٞې َ١ك ٚکې ى ِٓ ٢حٍى ٝپ٤ُ ٚک ٞکې ى ١خُزخٗ ٞؿٌر ٍٞرخُکَ ٗٞې ى . ١پ ٚىې َ١ك ٚکې ١خُزخٗٞ ؿٞښظ٘ ٚکړې ى ٙچې ى ر ٞ٤َٜٗپٞځ ٞٗٞى ٝطِ ُٚ ٞپخٍ ٙىې ٜٓ ٞ٣خٍ ٝ ٖ٣ٝټخکَ ٗ ،٢طَ څ ٞى ٔٛـې پٍ ٚڼخ کې ى ىُٝض َٓ ٙهزَې حطَې ٍٞٛص . ٢ٔ٤ٗ ٝ ٕ /پَٓ ٚکِی ح ٚٔ٤ٓ ٝح ِٝ٣كکٓٞظ ٞٗٞکې ى ١خُزخٗ ٍٝ ٞګډ: ٍٝ ک ٚڅ ْٛ ٚى ىُٝض پ ٚؿٞړښض کې ى ١خُزخٗ َ٤ٔٗٞ٣ ٞؿړ ١پُٞ ٚړ ٝپٓٞظ ٞٗٞرخٗيې کخٍ ک ،١ٞه ٞپ ٚىؿٞٗ ٚې َ١ك ٚکې ٣ې پ ٚٔ٤ٓ ٚح ِٝ٣حىحٍ ٝکې ى ١خُزخٗ ٞى كؼخٍ ګډ ٕٝؿٞښظ٘ ْٛ ٚکړې ى. ٙ ٖ /ىِٓ ٢حٍى ٝپ٤ُ ٚک ٞکې ى ١خُزخٗٞى ٗظخٓ ٢ځٞحک ٍٝ ٞٗٞؿٌر٤يٍ: َ٣ٝک٤ږ ١چې ى ١خُزخٗ ٞپٝ ٚړحٗيِٞٗٝ٣کې ىح ر٘ي کخٓال ٞٗ ٞ٣ی ر٘ي ىی ،ىحٓې څَګ٘ي٣ږ ١چې ٓالٓلٔيػَٔ ى ر ٞ٤َٜٗپٞځ ٞٗٞى پٝ ٍٙٞطِ ْٓ َٙٓ ٞى حكـخٗٔظخٕ ى حٗ ٢٘ٓٝظخّ ى پ٤ٍٔٓ ٚض پ٤ژٗيُ ُٚ ٞپخٍ ٞ٣ ٙهيّ حهٔظی ىی . /۱ى ټٛ ُٞٞـ١ ٞخُزخٗ ُٚ ٞپخٍ ٙػل ٙٞح ٝرښ٘ ٚچې ٔٛيح ح ّٝى ىُٝض پ ٚهالف پ ٚؿ٘ګ رٞهض ى. ١ /۷پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٞٗٝى ځٞحک ٞٗٞځخی پ ٚځخی ک٤يٍ: ى ر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى ٝطِ ٞپٍٞٛ ٚص کې پٞ٤ٛ ٚحى کې ى حٓکخٗ ٢ګډٝډ ٞ٣څو ٚى ٓو٘ ١ٞ٤پ ٚهخٓ َ١ال ٓلٔيػَٔ ،پٞ٤ٛ ٚحى کې ى حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٞٗٝى پٞځ ٞٗٞى ځخی پ ٚځخی ک ُٞٞؿږ کړېيی ،هٞپ ٚىې َ١ك ٚکې ى ٤ٛڅ حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٗ ٚٗ ّٞىی حهٔظَ ٗٞی.
62
/۱حٓالّ ىحكـخٗٔظخٕ ى حٓخٓ ٢ح ٢ٍٔٓ ٝهخٗ ٕٞپ ٚڅ َ٤حػالٗ. ٕٞ ١خُزخٗ ٞحػالٕ کړی چې ى ٛ َٛـ ٚهخٗ ٕٞچې ى حٓالّ َٓٓ ٙطخروض ٓ ،١َُ ٚٗ ٝوخُق ىٛ . ١ـٞی ٔٛيح ح٘ٓٝی حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞؿ َ٤حٓالٓ ٢ګڼٛ ،٢ـٞی پ ٚىې حړ ٙکٞٗ ّٞښض ط ْٛ ٚكخ َٟٚٗى ،١رِکې ؿٞحړ١ ٞ٣حُې حٓالّ ى حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞپ ٚڅ َ٤حػالٕ ٗ. ٢ /۵ى حُوخػيې َٓ ٙى ١خُزخٗ ٞحړ٣کې : ٓال ػَٔ ى حُوخػيې ح١ ٝخُزخٗ ٞطَ ٓ٘ځ ى حړ٣ک ٞپ ٚحړٝ ٙح ٢٣چې :ى ٛـٞی طَ ٓ٘ځ ىح حړ٣کې ٞ٣حُې ى ؿ٘ګ پٍٞې حړٗٝي ى ،١پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ى ىٝحړ ٝحړه ٞٗٞطَ ٓ٘ځ ډٝ َ٣حټٖ ٗظ ،١َُ ٕٞحٕ طَ ىې چې ى ٛـٞی ى ٗظخٓ ٢ػِٔ٤خطٔ٤ٓ ٞې ٞ٣ى رَ څو ٚؿال ؿال ى . ١ه١ ٞخُزخٕ ٝح ٢٣چې ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى ر٤َٜٗخٗ ٞى ٝطٍِٓٝٝ ٞظ ٚر ٚىٝی هپَ ىؿ ٚىٍ٣ځ کې ريٍُ ٕٞحٝړٔٛ )ٕ۱( . ١يح ٍحُ ى١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ى حَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝ ٢٣حٝرخٓخ ى ٗٞې ٓظَحط٤ژۍ پ ٚحړ ٙچې ى( ُٕٓٓ۳کخٍ) ى ٓخٍچ پ ٚح٘٣ٝٝظٔ٣ ٚې حػالٕ کړٙ ىحٓې ػکْ حُؼَٔ ٝښٞى ....« :ى پوٞح پ ٚڅ َ٤ىؿٓ ٚظَحط٤ژ ١ى پ٘ظخګ ٕٞى ؿَ٘حالٗ ،ٞى حَٓ٣ک ٢ى ٗٓ ٞ٣ٞلخكظٚ کخٍحٗ ٞح ٝى حَٓ٣کې ى ٓظَ ٝپخٗګٝ ٚحُ ٞى ګټ ٞى هٗٞي ١ک ُٞٞح ٝك٘خٍ الٗيې ؿٞړ٣ٞٗ ٙئٛ ُٚ .ٙيې الِٓ ٚىؿٙٞ٣ ٚ حٓظؼٔخٍٓ ١ظَحط٤ژ ١ى ٙچ ٢ؿٞحړ ١ى حَٓ٣کې ى پخٗګٝ ٚحُ ٞحٓظؼٔخٍ ١ګټې طخٓ ٖ٤کړ ١حٝىحٓې څَګ٘ي٣ږ ١چ٢ حَٓ٣کخ ٗٞ٣ ٚحُې ى حكـخٗٔظخٕ ُپخٍ ٙرِکې ى ټُٞې ٓٔ٤ې ُپخٍ ٙپَحم ح ٝحٝږى ،ٙکَؿ٤ړٕ حٓ ٝؼخٗيحٗ ٚپالٗ» ....١َُ ٚٗٞ پٔٛ ٚيؿٓ ٚوخُ ٚکې ى ١خُزخٗ ٞى َٓ٘ ُوٞح ى حكـخٗٔظخٕ ى ح ٢٘ٓٝپٞځ چې ى حَٓ٣کخ ٢٣حٗٝخط ٞى ځٞحک ٞٗٞپ ٚالٓٞ ٍ ٍُٝک٤ږ ١ح٣ َٙ٤ٔٗ ٝې ٗژىې ىُ ٙٝک ٞکٔخٗ ٞط٤ٍٓ ٚږ ١ىحٓې څَګ٘يٞٗ ٚٗٝې: «ى حٝرخٓخ ىح هزَ ٙچې ى کخرَ ىحىحٍې حٍى ٝح ٝپ ْ٤ُٞر٣ُ ٚخص ح ٝطَر ٚ٤کړ ُٚ ١ىې الِٓ ٚرې ٗظ٤ـې ح ٝرې ګټې کخٍ ىی چې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحٓالّ ح ٝحُحىۍ ٓ ُْٝ ٖ٤ىکخرَ حىحٍې ح ٝى ٛـٞی ِٞٓٝحُ ٞځٞحکٞٗٞط ٚى حٗـخُګَ ٝى ګٞډحګ٤خٗٞحٓ ٝلٔي ٞ٘٣پٗ ٚظَګ .١ٍٞىىښٖٔ ىحَ١كٓ ُٚ ٚوکې ٗ ٚال ىىٝی پ ٚطخٝحٕ طٔخٓ٣ٞٗ ٚي،ٙځک ٚحكـخٗخٗ ٞحٝ ٗړٞ٣حُ ٞپٓ ٚظَګ٤ُٝ ٞيٍ چی َٛڅ َٙٓٞى ٔٛيې ځٞحکٞٗٞطؼيحى ح٣ُ ٍُٚٗٝ ٝخطٞٗ ٚې ،ى ٓـخٛي ٞ٘٣هٞص ْٗٛ ٍٞ ٣ُ ٍَٙٓٝخص ٗٞی حٓ ٝـخٛيٞ٘٣ط ٚپٓ ٚوخُق ٛق کې ى ؿٜخىپ ٚګټ ٚى ال ُ٣خص ٗلًٞٓٞک ٚپ ٚالّ ٍٝؿِی ح ٝى ٓ ُْٝالطړ ٗٓ ُٚ ْٛ ٍٞوخٓٝض َٓ٣ُ ٙخص ٗٞی ىی )ٕ۱( ». پٗ امالَ اثبػ کې ػ افغبٔنتبْ ( غبٌجبٔ )ٛػ صکِٛت پغٛأی مف١ـ ػ ٘ٛ١اػ ػ ثضـاْ ػصً پٗ اړٔٚؼ څٍٛؿ ٔکتې ٚړأؼې ک: ٞٛ ٌِٛړی ثب٠ؼ ػ افغبٔنتبْ ػ رٕګ پٗ متـات١ژۍ کی ثؼٌ ْٛؿاى . ٟا٘ٚغٗ پٗ ػې تٛګٗ چې ټٛي م١بم ٟاٚ ٔظبِ ٟاِٛؿات ػې افغبٔبٔ ٛتٗ ٚؿ کړي ى. ٟ ى ْ٣ٝىح چې ١خُزخٗ ٞط ٚى ٛـٞی ٓ٘خٓذ ٓ٤خٓٝ ٢هؼض رخٗيې هخثِٛ . ٢ٗ ٚـٝ ٚح ٢٣چې ک ٚچَ٤ې حَٓ٣کخ ى ١خُزخٗ َٙٓ ٞى هزَ ٝکٞٗ ١َُ ِٚ٤ٛ ُٞٞرخ٣ي پ ٚىٍٞ٤ٛ ْ٣حى کې ىحٓې پَٝګَحّ ؿٞړکړٍ ٗ ٢چې ى ١خُزخٗٞ َٓ٘حٕ پ ٚکې ى ٍښظ٘ٓ ٢وخرَ ُ ١ٍٞپ ٚڅ َ٤ګډٝ ٕٝکړ. ١حِٔٛٝظ ٚى١خُزخٗ َٙٓ ٞهزَې ٝکړٍ ٗ. ٢ ىٍې ْ٤ى ګٞحٗظخٗخٓ ،ٞرګَحّ حُٗ ٍٝٞٗ ٝيحُٗٗ ٞٗٞيحٗ٤خٕ ىې حُحى کړٍ ٗ ٢ح٣ ٝخ ىې ى حكـخٗٔظخٕ ىُٝض طٍٝ ٚ كٞحُ ٚکړٍ ٗ.٢ ٛـٝ ٚح ٢٣چې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ِ٘ٔٛي ى ٝال٣ض ى «ىٍٗٞحد» پٗ ٚظخٓ ٢طٔځخی کې( ٓ) ٔٓ۷کٔ ٚحكـخٗخٕ ر٘ي٣خٕ کړېي ١ح ٝىىٝی ى ټ ُٞٞرَهِ٤ک ٗخِٓ ٚٓٞىیٛ .ـٝ ٚح ٢٣چې طَ ح ٚٓٝىىې ُٗيحٕ څو ٚٗ ٚى حكـخٗٔظخٕ ىُٝض حٝ ِٗٓ ٚګَِٓ ١ظ ٚٗٞهزَ َُ. ١ څِ ٍّٞىح چې ى ُٔض حُٔ ٝض رخُۍ ُٞرې ط ٚىپخی ټکې ک٤ښٞىٍ ٗٛ . ٢ـٝ ٚح ٢٣چې ٞ٣حُې طُٔ ٍٞض ٗ ٚىی رِکې څ ٍٞٗ ٚػـ٤ذ حٝؿَ٣ذ ُٔظ ْٛ ٚٗٞؿٞړ ٗ ١ٞچې رخ٣ي ى رطالٕ کَښ ٚپَې ٍحښکَ ٗ. ٢ ٛـٝ ٚح ٢٣چې ىىې َٓحكٍِٓٝٝ ٞظ ٚر ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ىُٝض ىحَٓ٣کخ٣خٗ ٞح١ٝخُزخٗ ٞطَ ٓ٘ځ ى رخ ٍٝك٠خ ٍحٓ٘ځظٚ ٗ ٢ح ٝر٤خ ر ٚى ١خُزخٗ ،ٞى حكـخٗٔظخٕ ى ىُٝض ،ح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞطَ ٓ٘ځ ٌٓحکَحط ُٚ ٞپخٍ ٙالٍٞٛ ٙحٍ)ٕ۵( . ٢ٗ ٙ ٔٛيح ٍحُ َ٣ٝک٤ږ ١چې ى حکظٞرَىٓ٤خٗظې پٔ٤ٗ ٚخ٣ی کې ى ١خُزخٗٞى٤ٛجض ح ٝىحكـخٗٔظخٕ ىكکٓٞض طَٓ٘ځ ىُٓٞې ُٚ پخٍ ٙهزَې حطَې ٗ ١ٞىی ،ه١ ٞخُزخٗ ٞىح ٟٓٞٞع پ ٚکِکٍ ٚى کړې حٛٝـ ٚکٔخٕ چې ى١خُزخٗ ٞطَ ٗخٓ ٚالٗيې ٣ی پ ٚهزَ ٝکې رَه ٚحهٔظې ى ىُٝض ى الّ الٗيې رَٓظ ١ٞٗ ٚکٔخٕ ګڼِ ، ٢پ ٚىې حػالٓ ٚ٤کې چې ى حکظٞرَ پ ٕٚٓٔ ٚپٗ ٚړٞ٣حُ ٞهپَ ٞٗٝکې هپَٞٗ ٙې ٍحؿِی ى « ١ىحَٓ٣کخىٓظلي ٙح٣خالط ٞطََٓ٘ۍ الٗيې ىحكـخٗٔظخٕ حٗـخُګَحٗ ٞىکخرَ ٍژ ْ٣چخٍٝحکٞحَ٤ٔٗٞ٣ٝؿَرٓ ٢طزٞػخط ٞپ ٚىې ٍٓٝٝظ ٞ٤کې پ٘ٓ ٚظٔ ٚطٞګٛ ٚڅې پ َ٤کړې ى١ طَڅ ٞىٓکٍَ ٝطزِ٤ـخط ٞح ٝحٝحُٝهپَ ُٚ ُٞٝالٍې ىحٓې ٝښ ٢٤چې ګٗٞيې ىحكـخٗٔظخٕ ىحٓالٓ ٢حٓخٍص ٓـخٛيُٚ ٖ٣ ىٝی ٌَٓٓ ٙحکَحطٞط ٚچٔظ ١ٞٗ ٞى ١حٝپ ٚى ١رَه ٚکې پَٓوظګ ٗٞی ،پ ٚىې حړٗٝي ى رَٛخٕ حُيٍ ٖ٣رخٗ ٢پ ٚګډٕٝ
63
ځٍٓٝٞٗ ٞ٘٤ؼِ ّٞحُ٣ٜٞظٗ ٚو٤ٜظ ٞٗٞط ٚرخ٣ي ٝٝح ٞ٣چې ىىحډ ٍٝرې كو٤وظ ٚحٝحُ ٝح ٝپَٝپخګ٘ي ٝىر٤خر٤خ ٍحؿزَګُٚ ُٞٞ الٍې ىې پوٞحٗۍ ک٘٤ې ٗ ٚپخُ ٢ح ٚٗ ٝىې ىحَٓ٣کخٞٓ ٢٣ه ٞىطَالٓ ٚکُ ُٞٞپخٍ ٙطزِ٤ـخط ٢کٔپخ ٖ٣چِ ١ٞحٝى ٙٞ٣حكـخٕ پٛ ٚلض ى ١ىؿَ٘حٍ پ٤ټَح َٙٓ ْ٤٣پٛ ٚـ ٚؿٞړ٣ٞٗ ٙې َ١ف ( ٓٞحَٓې ) کې َٓٓظ ٚٗ ٚک ١ٞک ٚٓٞچ ٢ىپ٘ټخګخٕ ٍُٝ ١ٍُٞ ٚکړٍ ٗ ١ٞى ٙځک ٚچٞٓٞٗ ٢ړی ؿَ٘حٍ ؿٞحړ ١چ ٢ىحَ١كٓ ٚظخٓ ٞپٓ ٚټ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې پ ٚىحٓ٢ ډ ٍٝػِٔ ٢کړ ١چ ٢پٗ ٚظ٤ـ ٚکې ٣ې حكـخٗٔظخٕ هيحی ٓکړ ٙىحري ىپخٍ ٙىحَٓ٣کخ ٓٔظؼَٔٝ ٙګَځ».١ٞ پٞ٤ٛ ٚحى کې ىىې ؿِٔ٤ې ى پخی ط ٚى ٍٓ ُٞٞح ٝى ٞ٤ٛحى ٙى ر ٞ٤َٜٗپٞځ ٞٗٞى ٔ٣ٝظِ ٞح ٝى ٞ٤ٛحى ىحُحىۍ حٝحٓظوالٍ ى رَ٤ط ٚحهٔظِ ُٚ ٞپخٍ ٙپ ٚىؿ٤ٓ ٚخٓ ٢ډګَ کې كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ح١ ٝخُزخٕ ځخٗظ ٚٗ ٚى ١رِکې ى ٞ٤ٛحى ٍٗٝ ٍٞڼ حٗيٓ ١لکَ ٖ٣ح ٝهخ٣ي ٖ٣چې پٓ ٚوظِلٞ٤ٛ ٞحى ٝکې ژٗٝي ک ْٛ ١ٞپ ٚىې حړ ٙپ ٚهپِ ٞپالٗ ٞٗٞرخٗيې کخٍ کٛ . ١ٞـٞی ى ُٓٞې ى هپَ پ٤ـخّ ى ُٚ ٍُٞٞٓ ٍٝپخٍ ٙهپِې ټُ٘ٞې ؿٞړې کړې ح ٝپ ٚىې ُړ کې ٣ې ُ٣خص ُ٣خٍ ٚٗٝګخُِ. ٢ ى حكـخٗٔظخٕ ٞ٣طکړ ٙكوٞم پ ،ٙٞډحکټَػؼٔخٕ ٍٓٝظخٍ طَ ٙک ،٢پ ٚهپَ ٙٞ٣حٗځ ٍٞکې ىحكـخٗٔظخٕ ى ٓٔجِې ى كَ پ ٚحړ ٙىحٓې ٝح: ٢٣ « ػ َ ٩٠٠۲کبي ػ مپتبِجـ پٗ ِ١بىت کِ ٟې ػ م ّٗ١ا٠قې رـګګۍ ػ ٌِٛړۍ غٔٛډې پٗ ػؿىً کې ػ مٌٛې ٛ٠ پالْ ِ١ډ٠ب تٗ ٚمپبؿٖ ِٛٛٔ .ړی پالْ پٗ ٚؿٚمتٚ ٛ١عت ٛکې پٗ کبثً کې ػ ٖٛ٠م١بم ٟرٛړښت ( ػ مٌٛې ٍِٟ رـګ ٌٗ ) ٟعٛا پٗ ٔٛې ثڼٗ ِطـس ا ٚؿاتٗ امتٛي ى٠ٛؼی . پٗ افغبٔنتبْ ،مّ١ې أ ٚړۍ کې ػ ٔ ٛ٠ٛپ١ښ ٛپٗ ٔظـ کې ٔ ٌٛٛ١مـٖ ا ٚػ مٌٛې ػ ٍِ ٟرـګې ػ غٛښتٕې مـٖ مُ پٗ ِغکٕ ٟپالْ ثبٔؼې پٗ الٔؼې ډٚي ػ مـٖ کتٕٗ ک١ږ. ٞ ػ ( ٛ١٘ )۷۲اػ ٛٔٚپٗ پـِظ تٍٍې ٔظبِ ٟټکٕبٌٛژۍ مّجبي ػنکـٔٛ٠ ٞټ ٗٔٛػ ۲کٍ ٛؿا ٘١نې ػ تـٚؿ٠قَ مـٖ ػ رګړې تـ پٍّې الٔؼې پٗ افغبٔنتبْ کې ِنتمـ ى٠ٛؼ. ٞ ػ تـٚؿ٠قَ مـٖ رګړٖ ػ عپً ٌِٛړٔ ٟچٛکبت ٔٗ ٚتٍې ػٖ :افغبٔنتبْ ػ ٔٛې ٚمٍې ػ آفِ ٟٕ٠ٛپٗ الثـاتٛاؿ ،ػ ؽٕ٠فؼٛ١٘ ٛاػ ٛٔٚػ ژٛ٠پٌٛت١ک ٛګټ ٛػ ټکـ ،ا ٚػ ِغتٍف ٛم ّٗ١ا٠ق ٚىغړ ٚػ تصف١ې صنبة پٗ ډګـ ثؼي ى٠ٛؼی . پٗ افغبٔنتبْ کې ػ تـٚؿ٠قَ مـٖ ِجبؿفې ػ عٍک ٛمـٖ ػ رګړې ثڼٗ غٛؿٖ کړ٠ؼٖ .پٗ ٚالؼ١ت کې ٔړٛ٠اي ٔظبِٟ ائتالف ػ افغبٔبٔ ٛػ تبؿ٠غِ ٟمبِٚت مـٖ ِظ ػی .کٗ ٚالؼ١ت ٛٔٛتٗ غبړٖ کښېٕږػ ،ٚرګړٖ الپن ٟاٚږػېږ ٞاٚ ٚؿمـٖ ثٗ ٘ٛ١اػ الف٠بت ٚؿاْ ا ٚأنبٔ ٟتٍفبت ف٠بت١ږ. ٞ ػ ۲کٍ ٛؿا٘١نٔ ٟړٛ٠اي ٔظبِ ٟائتالف افغبٔ ٟاٚمٕی صکِٛت ػ عپٍِ ٛمبصؼ ٚػ پبؿٖ امتؼّبٌ. ٞٛ افغبٌٔٛ ٟؿئ ک ٍِٟ ِٗٛمتـات١ژٍٔ ٞـ . ٞغج١ؼ ٟعجـٖ ػٖ تـ ٘غٗ ٚعتٗ پٛؿې چې صکِٛت ػ غ١ـ افغبٔ ٟکړ ٛ٠پٗ الك رٛړ اِ ٚالتړ ى ٟافغبٔنتبْ ػ ٍِ ٟمتـات١ژۍ ػ ػؿٌٛػٌ ٗٔ ٛثې ثـعې پبتې کېږ. ٞ افغبٔنتبْ ثب٠ؼ ػ ثً ٚاکۍ ،رګړې ا ٚثې حجبتۍ ػ صبٌت څغٗ ػ عپٍٛاکۍ ،مٌٛې ا ٚحجبت عٛا تٗ ػ ٖٛ٠أتمبٌٟ پړا ٗٔ ٚت١ـ ى : ٟپٗ أتمبٌ ٟپړا ٚکې ٚاک ٌٕ ٛ٠ډ ِٙبي صکِٛت تٗ مپبؿي کېږ. ٞ ػ أتمبٌ ٟپړا ٚػ رٛړ٠ؼٌِٛ ٚړی ګبَ ػ ٚمٍٗ ٚاٌِ ٛغبٌف ٕٛ١مـٖ ػ عجـٚاتـ ٚڅغٗ پ ً١کېږ . ٞهزَې حطَې ى څ ٞپړح ٚٗ ٞٗٝط٣َ٤ږی: ٌِٛړ ٞــ ػ ثبٚؿ فعب ػ ؿإِځتٗ کٍ٘ ٌٛٛې ځٍې ثب٠ؼ ػ الٔؼې الؼاِبت ٛپٗ چٛکبټ کې تـ مـٖ ى: ٟ ــ پٗ ِطجٛػبت ٛا١ِ ٚډ٠ب کې ِغکٕۍ تـِٕ١بٌٛژۍ ګبٔې ( ٠بغ ،ٟتـٚؿ٠نت ،اٚؿپکی ،تـ٘ګـ ) ...چې ػ ٚمٍٗ ٚاي ِمبِٚت پٗ پتٗ صٛاٌٗ کېؼٌې ،ػ ٔ ٚٛاصطالصبت ٛمـٖ چٗ ػ مٌٛې ا ٚپغالٕ٠ې رؾثبت ِٕؼکن ،ٞٛثؼٌې ى. ٟ ــ ػ ِمبِٚت ٛ٠ىّ١ـ ثٕؼ٠بْ عٛى ٟى . ٟػ فٔؼأ١بٔ ٛپبتې ثـعٗ ػ عجـ ٚاتـ ٚػ ػٚاَ پٗ ث١ٙـ کې عٛىٟ کېږ. ٞ ــ اٚؿثٕؼ اػالْ ى . ٟػ اٚؿثٕؼ ػ څبؿٔې ػٔؼٖ ګډ کّ١ن ْٛ١تٗ چې ػ رګړې ػ اړع ٗٔ ٛٔٛتـکېت ىٛی ٞٚ مپبؿي کېږ . ٞػ کّ١نِ ْٛ١يـتٛة ػ ٍِګـٍِ ٚت ) َ ،َ ( ٛٔٛپـ غبړٖ ػی . ػ ُ٘ٚــ ػ عجـ ٚاتـ ٚم١بم ٟچٛکبټ پٗ ػؿې ثڼِ ٛطـس کېؼٌی ى: ٟ ــ ٌ ٗ٠ٛرـګٗ ــ ػ آِ رـګٗ ــ ٔړٛ٠اي کٕفـأل . ػ مٌٛې ػ ٘ـ ٛ٠اٌتـٔت١ف ( ثؼ ) ً٠څغٗ کٗ کِٛې ِخجتې پبٍ٠ې تـ المٗ ٔيٛې ،کٛالی ى ٛچې ثً اٌتـٔت١ف تٗ ِظ ٚاړّ٘ : ٚٚؼا اٚك م ٌٗٛػ م ّٗ١ا٠قې رـګګۍ ٌٗ الؿې ِطـس ػٖ .کٗ ټٕ١ګې ثېٍګ ٟتـ المٗ ى ٟچې ػ ٘غٗ ٔٗ څٗ ى ٗٔ ٟرٛړ٠ږ ٞثً اٌتـٔت١ف ٠ؼٕی ٔړٛ٠اي کٕفـأل تٗ ِـارؼٗ کٌٛی ى. ٛ
64
ػؿ ُ٠ــ ٔٛی ٔړٛ٠اي کٕفـأل ثب٠ؼ ػ افغبٔنتبْ ػ کيبٌې ػ ٘ٛاؿ ٌٛٚپٗ ِمصؼ ػ َ َ ،تـ څبؿٔې الٔؼې ػ افغبٔنتبْ، مّ١ې أ ٚړۍ ػ ٚالؼ١ت ٛٔٛپٗ ثٕنټ ثبٔؼې رٛړ ى. ٟ کٕفـأل ٛ٠افٔی ثٙـٔۍ ِـرغ ګٍٕئ ى ٛچې پٗ اٚمٕ ٟصکِٛت ثبٔؼې ػ مٌٛې ػ ؿاٚمتٍ ٛپٗ ِٛعٗ کبف ٟفيبؿ اچٌٛئ ىِٛ : ٟرٛػٖ صکِٛت « م١بم ٟثبٚؿ » ػ ثٓ ٔړٛ٠اي کٕفـأل پٗ ٚامطٗ تـ المٗ کړ ا ٚػ ٛ٠ثً کٕفـأل ػ الؿې ٠ې ٌٗ المٗ ٚؿکٌٛئ ى. ٟ پٗ کٕفـأل کې ثب٠ؼ ٛ٠افې پٗ رګړٖ کې ښکېٍ ٛډٌٔ ( ٛبټ ،ٛػ کبثً صکِٛت اٚ ٚمٍٗ ٚاي ِمبِٚت) ګډٌٚ ْٚـ. ٞ ػ کٕفـأل تـک١ت تٗ پـاعت١ب ٚؿکٛي ػعجـ ٚاتـ ٚػ اٚږػ٠ؼ ،ٚپ١چٍت١ب اٙٔ ٚب٠تب ػٔبکبِۍ الًِ ګـځ.ٟ ػ کٕفـأل ػ ارٕؼا پٗ مـ کې ثٗ ػِٛ ٖٚظٛػګبٔې ځبی ٌٚـ: ٞ ــ ػ ٚمٍٗ ٚاي ِمبِٚت أ ٚړٛ٠اي ٔظبِ ٟائتالف ِتمبثٍٗ ژِٕٗ : ٔړٛ٠اي ٔظبِ ٟائتالف ػافغبٔنتبْ ٍِٚ ٟاکّٕۍ تٗ پٗ ػؿٔب ٞٚمـٖ پٗ ِٕبمت ٚعت عپً پٛځ ٌٗ افغبٔنتبْ څغٗ ثبم ٟا ٚافغبٌٔٛ ٟؿ ٞتٗ ػ ػؼَ ِؼاعٍې ژِٕٗ ٚؿک . ٞٛثٙـٔٛ١٘ ٟاػ ٗٔٚافغبٔنتبْ تٗ عپً ثيـ ٞا ٚالتصبػٞ ِـمتې ربؿ ٞمبت. ٟ ٚمٍٗ ٚاي ِمبِٚت کٕفـأل تٗ ژِٕٗ ٚؿک ٞٛچې ػ ثٙـٔ ٛ١ځٛاک ٛٔٛپٗ ٚتٍ ٛمـٖ عپٍې اړ٠کې ػ ثٙـٔٛ١ رٕګ١بٌ ٛ١اِ ٚمبِٚت مـٖ ػ ِالتړ کٔٛکٛ١٘ ٛاػ ٛٔٚمـٖ ىک. ٞٛ ــ ٔړٛ٠اي کٕفـأل ػ ٛ٠ې ٔٛې ِنٍکٔ ،ٟبپٌٕ ٍٟ١١ډ ِٙبٌ ٟصکِٛت ػ رٛړ٠ؼ ٚػ پبؿٖ ثٕؼ ا ٚثنت ک. ٞٛ ِ ٛ٠ـکق ٞا ٍِٟٚصکِٛت کٌٛی ى ٟچې ػ ٛ٠ثبأډٚي ثٙـٔ ٟم١بمت پٗ ثٕنت ثبٔؼېٛ١٘ ،اػ چې پٗ م ّٗ١کې ػ رګړې ػ پـاعت١ب پٗ ِـکق ثؼي ى٠ٛؼی ،ػ م١بم ٟحجبت ،مٌٛې ا ٚالتصبػ ٞپـِغت ً١پٗ ٛ٠متـ ِضٛؿ ثؼي کړ. ٞ ػ اٚمٕ ٟصکِٛت تـِ ُ١ػ ِمبِٚت ػ امتبف ٞػ ګډ ْٚپٗ ٔ١ت ػ متٔٛقې ػصً الؿٖ ٔٗ ػٖ .ػٌ ُ٘ ٟ٠ ً١ػا ػی چې ػ رٕگ١بٌ ٛ١پٗ « فؼؿام » ْٛ١کې ٔ ٞٛغړ ٞف٠بت١ږ ،ٞػ صکِٛت پٗ ػ ٕٔٗ م١بم ٟتزبٔل الف٠بت ٌٗ ِٕځٗ ځٟ ا ٚاٚمٕٔ ٟظبَ پٛؿې تړٌ ٟرٕگ ٟرٕب٠ت کبؿاْ م١بم ٟپٕب٘ګبٖ اِ ٚصئ١ٔٛت تـ المٗ ک. ٞٛ څٍٛؿَ ــ أتمبٌ ٟپړاٛٔ : ٚی صکِٛت ػ ػ ٚٚکٍ ٛٔٛػ پبؿٖ الٔؼې ػٔؼې تـ مـٖ ک: ٞٛ ــ ٖٛ٠مبٌّٗ اػاؿٖ ؿإِځتٗ کٛي . ــ ػ ٘ٛ١اػ ػ اٚمٕ ٛ١ا٠زبثبت ٛمـٖ مُ ػ صکِٛت التصبػ ،ٞټ١ٌٕٛق ا ٚکٍتٛؿ ٞکړٔالؿٖ رٛړٚي . ــ ثب أډٚي ثٙـٔ ٟم١بمت پٗ ثٕنټ ثبٔؼې ػ ثٙـٔٛ١٘ ٛ١اػ ٛٔٚمـٖ اړ٠کې ثـلـاؿٚي. ــ ػ لبٔ ْٛػ ٚاکّٕۍ ػ ټٕ١ګ١ؼ ٚپٗ ِٛعٗ ٔب لبٔ ٗٔٛرګړٖ ِبؿ ثې ٚمٍې کٛي . ــ ػ ٔړٛ٠اٌې ټٌٕٛې پٗ ِـمتٗ ػ ِغؼؿٖ ِٛاػ ٚمـٖ ػ ِمبثٍې پٗ ٔ١ت ٛ٠پالْ رٛړٚي . ــ ػ رٕګ ٟرٕب٠ت کبؿأ ٛػ ِضبکّې ػ پبؿٖ ػ َ َ ،پٗ ِـمتٗ ِغکٕ ٛ١کّقٚؿ ٍٛ٘ ٚځٍ ٛتٗ چټکت١ب ٚؿکٛي . ــ ػ ٔړٛ٠اٌې ټٌٕٛې پٗ ِـمتٗ کٛؿٔی إِ١ت١ِ ٟکبٔ١قَ تٗ ٚػٖ ٚؿکٛي ( پٗ ػغٗ ِٛظٛع ثبٔؼې ٚؿٚمتٗ تجصـٖ کېږ. ) ٞ ــ ػ ثٙـٔ ٛ١لٛا ٚٚػ تؼؿ٠زٚ ٟتٍ ٛپٗ ِمصؼ ِٙبي ٠ٚو ټبکً . ــ ػ لٛا ٚٚػ ٔٛې ِؼبػٌې پٗ ثٕنت ثبٔؼې ٔٛی امبم ٟلبٔ ْٛتن٠ٛؼٚي . ــ ػٚػ٠قٖ ٌ ٗ٠ٛرـګٗ ػ امبم ٟلبٔ ْٛػ تص٠ٛت پٗ ِٛعٗ ؿاثًٍ . ــ أتغبثبت اػالٔٛي ( .پٗ أتغبثبت ٛکې ػ أتمبٌ ٟصکِٛت غړ ٞځبْ کبٔؼ٠ؼٌٚی ٔي. ) ٟ ــ تـ ٘غٗ ٚعتٗ پٛؿې چې ٔٛی امبم ٟلبٔ ْٛرٛړ٠ږ ،ٞچبؿې ػ اٚمٕ ٟامبم ٟلبٔ ْٛػ ٘غ ٛاصکبِ ٛپٗ ثٕنټ ثبٔؼې تـ مـٖ کېږ ٞچې ػ ٔ ٚٛىـا٠ط ٛمـٖ مّٛٔٛاٌی ٌٚـ ٞا ٚپٗ ٔړٛ٠اي کٕفـأل کې ػ اړع ٌٗ ٛٔٛعٛا ٚؿثبٔؼې تٛافك ىٛئ . ٞٚ ػ إِ١ت متٔٛقٖ :أتمبٌ ٟصکِٛت ػ ثٙـِٔ ٛ١ـمت ٛپٗ ثٕنټ ثبٔؼې ثب٠ؼ پٗ ډ٠ـٖ ثېړٖ إِ١ت ٍِٟ ٟاٚؿګبٔ ٛٔٛتٗ پ١بٚړت١ب ٚؿکړ .ٞع ٛمـٖ ٌٗ ػې ػامې ګِٛبْ ٔٗ کېږ ٞچې ٍِ ٟإِ١ت ٟاٚؿګبٔ ٗٔٛپٗ چټکۍ ػِٚـٖ ٚػٖ ٚکړٞ چې ِٛږ پٗ إِ١تٌ ٟضبظ پٗ ثيپړٖ تٛګٗ پٗ عپٍ ٛاِکبٔبتِ ٛتک ٟى. ٛ ػ إِ١ت ٟاٌتـٔت١ف ( ٛٔٛثؼِ ) ٍٛٔٛ٠ضتٛا ٘ـ څٗ چې ٞٚػ ارٕډا پٗ مـ کې ثب٠ؼ ػ ٔبلبٔ ٗٔٛرٕگ ٟډٌ ٛاٚ عصٛص ٟکّپٕ ٛ١ثې ٚمٍې کٛي ځبی ٌٚـ. ٞ ػإِ١ت ػ تأِ ٓ١پٗ اړٖ ػ ٖٚاٌتـٔت١ف ِطـس ک١ؼی ى: ٟ ــ پٗ رٕګ ځپٍ ٛمّٛ١کې ػ ٔ ٞٛصکِٛت ػ إِ١ت ٟپـم ٍٛٔٛا ٚػ ِمبِٚت ػ ٍِ١ي ٌٗ ٛ١عٛا ګډې إِ١ت ٟکّ١ټې رٛړٚي .
65
ػ ِٔٛٛړې پـٚمې ػ ثـ٠بٌ١تٛة ظّبٔت ػا ػی چې ػ ِمبِٚت ٍِ١يې ػ ٘غٗ صکِٛت پٗ ِالتړ ٚفبػاؿ پبتې ىٟ چې ػ ٔړٛ٠اي کٕفـأل ػ تٛافك ٌٗ الؿې رٛړې ى٠ٛؼ. ٞ کٍٗ چې إِ١ت ٟګډې کّ١تې پٗ رٕگ ځپٍ ٛم ّٛ١کې پٗ اٚظبػ ٛثبٔؼې عپٍٗ ٌٚکٗ ټٕ١ګٗ کړ ،ٞثب٠ؼ پٗ افغبٔنتبْ کې ِ١يت ثٙـٔۍ لٛاٚې ػ عپً ٔظبِ ٟتضـکبت ٛامتمبِت ىّبٌ ٟا٠ٌٛ ٚؼ٠ق ٚم ّٛ١تٗ پـاط کړ . ٞىّبٌ ٟپٌٛې اٚ ػ ٘غٗ مـٖ تړٌې ٌٛژمت١کې ا ٚاکّبالت ٟالؿې تـ کٍکې څبؿٔې الٔؼې ١ٔٚن. ٟ کٍٗ چې پٗ ټٛي افغبٔنتبْ کې إِ١ت ٟګډې کّ١ټې ا ٍِٟ ٚپٛځ پٗ اٚظبػ ٛثبٔؼې ٚاکّٓ ى ،ٛثٙـٔ ٛ١لٛاٚٚ صعٛؿ تٗ اړت١ب ٌٗ ِٕځٗ ځ. ٟ ــ ى حٓ٘٤ض ى طؤٓ ٖ٤پٞٓ ٚه ٚى ْٛٝحُظَٗظ٤ق ،چې ٗړٞ٣حٍ ک٘لَحْٗ ٍٝرخٗيې ؿږ٣يُی ٗ ٢پ ٚټ ٍٞحكـخٗٔظخٕ کې ى ّ، ّ ى ُٓٞې ځٞحک ٞٗٞحٓظوَحٍ ىی . ىؿ ٚهٞأ چې رخ٣ي حٓالٓ ٢ؿ َ٤ګخٗٝډٞ٤ٛ ١حى ٚٗٝپ ٚکې ٗٝډ ،١َُٝ ٙى حٗ ٢٘ٓٝړٞ٣حٍ ٗظخٓ ٢حثظالف ځخی ٗ ،٢ٔ٤حٝ ى ٛـ ٚكکٓٞض ٓالطړ ک ١ٞچې پٗ ٚړٞ٣حٍ ک٘لَحْٗ کې پ ٚؿٞړ٣ي ٢٣ ٝطٞحكن ٗٞی .ٝٝى ّ ّ ،ى ُٓٞې هٞحٝې طَ ٛـٝ ٚهظ ٚپٍٞې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې پخطې کېږ ١چې حكـخٗ ٢حٓ٘٤ظ ٢ِٓ ،٢حٍٝگخٗ ٚٗٞى حٓ٘٤ض ى طؤٓ ٖ٤پٞٓ ٚهٝ ٚړط٤خ ٍح پ٤يح کړ.١ ّ٘ؼا اٚك ػ صکِٛت پٗ ػ ٕٔٗ ا ٚػ ثبٔؼې ځٕ١ې ِغـظ ٛکړ ٛ٠چې عپً م١بم ٟثـعٗ ٌ١ک ثٙـٔ ٛ١ځٛاکٛٔٛ صعٛؿ ،رګړې ػٚاَ ا ٚػ اٚمٕ ٟصبٌت مبتٕې (مبتٔٛک ) ٛمـٖ تړٌی ػ ٌٚنّيـی أتغبثبت ٛپٗ ػا٠ـ٠ؼ ٚتٕ١ګبؿ ک . ٞٛػٚی غٛاړ ٞچې ۲کٍٓ اىغبي ،رګړٖ ا ٚافغبْ ٚژٔٗ ػ ۵ؿاتٍٔٛک ٛکٍ ٛػ پبؿٖ ػ فـِب٠ي ٟا ٚػمتٛؿٞ أتغبثبت ٌٗ ٛالؿې اٚږػٖ ى ٟاِ ٚيـٚػ١ت . ِِٟٛٚ کٗ ِٛږ ػ أتغبثبتِٕ ٛطك تٗ ځ١ـ ى ٛٔ ٛپٗ ډاګٗ صکُ کٌٛی ى ٛچې پٗ اٚمٕ ٛ١ىـا٠ط ٛکې پٗ ٘ٛ١اػ کې ػ أتغبثبت ٛػ تؼ٠ٚـ ػ پبؿٖ فِِ ٕٗ١نبػؼ ٖ ٔؼٖ : پٗ رٕګ ځپٍٛ١٘ ٛاػ ٛٔٚا٘ ٌٗ ٚغې رٍّې پٗ افغبٔنتبْ کې ثب٠ؼ ػ أتغبثبت ٗٔ ٛػ ػِ ٚٚمبصؼ ٚػ پبؿٖ ګتٗ پٛؿتٗ ى: ٟ ــ ٚاکّٕۍ تٗ ِيـٚػ١ت ٚؿکٛي . ــ ٚمٍٗ ٚاٌِ ٛغبٌف ٕٛ١تٗ پٗ م١بم ٟپـٚمٗ کې ػ ؿارؾث ٌٗ ٌٛٛالؿې ،رګړې تٗ ػ پبی ټکی ا٠ښٛػي. ع ٛاٚمّٙبي ػ ِٔٛٛړِٛ ٚع ٛػ تبِ ٓ١ػ پبؿٖ ىـا٠ػ مُ ٔٗ ښکبؿ . ٞځکٗ چې : ــ ٞ٤ٛحى ى ر ٞ٤َٜٗهٞح ٝٝطَ حٗـخٍ الٗيې ىی . ــ ى ٞ٤ٛحى پ ٚ٣ُٞ ٙٞ٣ ٚرَه ٚکې ى ٗخ حٓ٘ۍ ُ ٚکزٍِ ٚحی ٍٝکٗٞکٜٓ ٢ج٤ٗٞض َِٗ. ١ ــ ى ػَٔٗ٤ٔٗ َٓ ٢ٓٞې ى ٗ٘ظٞحُ ُٚ ٢ىٍک ٚى ٓٔظلوٍ ٞحی ٍٝکٗٞکٓ َ٤ٔٗ ٞؼِٗ ّٞيی . حٗظوخرخص پ ٚحٓ ٞ٤٘ٓٝظَٗ ِٞ٘ٓٗٞح٣ط ٞکې ى ُٓٞې ٟي ط١ٞج ٚګڼِی ٗ. ٞ ى ُٓٞې الٍٞٛ ٙحٍ ٙحٍٝ ٝښخٗ ٚىٞ٣ ٙحُې ٓ٤خٓ ٢حٍحىٝ ،ٙحهؼزې٘ ٢حٛ ٝيحهض ط ٚحړط٤خ َُ. ١ رګړٖ پٗ فٚؿ پـ ِٛږ تپً ى٠ٛؼٖ ،ػت پً ىٛې رګړې غٍنُ ٛ٠افې ػ افغبٔبٔ ٛپٗ الك ِبتٌٛې ى .ٛپٗ ػې ىـغ چې : ــ ػ افغبٔنتبْ ػ م١بم ٟلؼؿت ػ ډګـ ٌ١ٔٛ١بْ ػ پـػ ٛ٠ػ ٌٛثٚ ٛمٔٚ ٍٗ١ګـځ . ٟػ ٍِ ٟګت ٛپٗ مـ ثبٔؼې ػ ٘١چب مـٖ ِؼالٍِٗ ٔٚکړ. ٞ ــ ػ افغبٔنتبْ ٍِ ٟکړ ٛ٠عپٍې ٍ٘ې ځٍې ػ ،ٍِٟ ٖٛ٠عپٍٛاک ا ٚأتمبٌ ٟصکِٛت ػ رٛړ٠ؼ ٚچې ػ ثٙـٔٛ١ ِٙبرّ ٛلٛت ٛٔٛمـٖ ػ تپً ىٛې غ١ـ ػبػالٔٗ رګړې ا ٚافغبْ ٚژٔې پٗ اړٔٚؼ صنبة ا ٚکتبة ٚکړٚ ، ٞلف کړ)٩۸( . ٞ ّ٘ؼا ؿاف ٛ٠ثً افغبْ م١بمتپ ،ٖٛډاکټـ فبؿٚق اػظُ ُ٘ ،ػ ٘ٛ١اػ ػافاػۍ اٚامتمالي ٌٗ پبؿٖ ػ افغبٔبٔ ٛمـٖ ػ ِيٛؿ ٌٗ ٚپبؿٖ ګبَ اعنتی٘ ،غٗ ٚا ٟ٠چې پٗ ػ ې اړٖ ٠ې ،ػ ٖٚځٍې ػ اؿٚپب ِغتٍفٛ١٘ ٛاػ ٛٔٚتٗ ا ٚتـ څٕګ ٠ې اِـ٠کب تٗ ُ٘ مفـ ٗٔٚکړ ٞا ٚپٗ ػې ٘ٛ١اػ ٚکې ٠ې ػ ِغتٍف ٛافغبٔ ٟکړ ٛ٠مـٖ عجـې کړې ا ٚػ عپٍې مٌٛې غـصٗ ا ٚپالْ ٠ې ٚؿتٗ ٚړأؼې کړې .تـ اٚمٗ پٛؿې ػؿې ځٍٗ افغبٔنتبْ تٗ ُ٘ ػ ٘غٗ ځبی ػ م١بم ٟکړ ٛ٠مـٖ ػکتٍ ٌٗ ٛپبؿٖ تٍٍې ا٠ ُ٘ٚې ػ غبٌجبٔ ٛا ٚػ صقة امالِ ٟػ ٛ٠ىّ١ـ کړ ٛ٠مـٖ ٌ١ؼٖ کبتٗ کړ ٞػ٘ . ٞغٗ عپً ػ مٌٛې پـٚګـاَ ،ػافغبٔنتبْ ػ ِنئٍې ػ م١بم ٟصً تـ ػٕٛاْ الٔؼې پٗ ػې تٛګٗ تـت١ت کړې ػی : ى حكـخٗٔظخٕ ى حٓخٓ ٢هخٗ ٕٞى( ٓ 64خىې) ى كکْ پ ٚحٓخّ ىی ى ٍحطِٗٞک ٞحٗظوخرخط ٞپَ ځخی ُ ٚ٣ٞؿَګ ٚپ ٚالٗيې ډٍ ٍٝحٝرَِ ٗ:٢ حُق .ىحكـخٗخٗ ٞىهپِٔ٘ځ ٢هزَ ٝپ:َ٤
66
[ ىرخ ٍٝك٠خء ٍحٓ٘ځظ ٚک :ٍٞى ىحُٞٓ ٢ٔ٣ې پ٘ٓ ٚظ ٍٞىهزَ ٝحطَٝى پ َ٤ىٓو ٚىٓظوخ ٞٔٛډُ ٞطَٓ٘ځ ى رخ ٍٝى ك٠خء ٍحٓ٘ځظ ٚکېي ٍَٟٝ ٙى١؛ پَ٘ٗ ٚحط ٞکې ٞ٣ى رَ هالف ٓ َ٠طزِ٤ـخص ر٘ي ٍٝح ٝپ ٚػ ٝٞکې ى پوال٘٣ی هزَې ک.ٍٞ ىٓظوخ ٞٔٛډُ ٞطَٓ٘ځ ىې ى طلخ ْٛپ٘ٓ ٚظ ٍٞرېطَك ٚح ٝىه َ٤هِک ٝګَځ.٢ ى كٖٔ ٗ٤ض ى ښُ ُٞٝٞپخٍ ٙى َ٤ٔٗٞ٣ر٘ي٣خٗ ٞه ٢ٗٞک.ٍٞ ٞ٣پَد ٍ ىط ٍٞٗٝٞحهٔ٤ظَ ح ٝپَ َٓ ٞٗٝى ؿخُ ِٝ٣ـ ٞک.ٍٞ ى حٍٝر٘ي حػالٕ .ى حٍٝر٘ي څخٍٗ ٞ٣ ٚګډ کٔ ٕٞ٤ٔ٤ک ١ٞح ٝىٝحړ ٙهٞحٝې کٔ ٕٞ٤ٔ٤ط ٚى ىٗيې ىحؿَحء ُپخٍٓ ٙړ١ ح ٝالُّ حٓکخٗخص رَحرَ.١ٝ د ٚ٣ُٞ .ؿَګ: ٚ ى حكـخٗخٗ ،ٞګخٗٝډ٣خٗ ٞحٗ ٝړٞ٣حُ َٙٓ ٞطَ طلخٍٍٓٝٝ ْٛظ ،ٚحٓالٓ ٢ک٘لَحْٗ ىٞ٣ې رېٖ حالكـخٗ ٢ؿَګګۍ ُ ٚؿٞړ٣يٝ ََٓٓٓ ٙظ ٚک ١ٞچې ى ُ٣ٞې ؿَګې ىؿٞړ٣ي ٝحٍ ٝحرُِِ ٞپخٍ ٙکړٗالٍ ٙؿٞړ ٙکړ.١ ُ ٚ٣ٞؿَګ ٚى حكـخٗ ٢ټٓ ُٞٞظوخٓ ،ٞٔٛطَفٓ ،ؼظ٘خر ٚډُ ٞح ٝپٗ ٞٛٞو٤ٜظ٘ٓ ُٚ ٞٗٞځ څو ٚى حٓالٓ ٢ک٘لَحْٗ پٚ َٓٓظٍ ٚحرَِ کېږ .١ى ُ٣ٞې ؿَګې پ ٚىٍَٗ کې ټ٤ٓ ٍٞخٓ ٢ر٘ي٣خٕ ه ٢ٗٞکېږ .١حٍٝر٘ي ىٝحّ َُ ١حٝ ِٚٓٝ ٝحُٞ ٓوخُل ٞ٘٤ط ٚپ٤ٓ ٚخٓ ٢پَ ٚٓٝکی ىځخی ٍٝک ُٚ ُٞٞالٍې ؿګړ ٙػٔال هظٔ٤ږ.١ ى ُٓٞې حرظکخٍ ط ٚى الٍې ى ٞٛحٍېي ٝپ٘ٓ ٚظ ٚ٣ُٞ ٍٞؿَګ ٚپ ٚح ٢٘ٓٝحٓخٓ ٢هخٗ ٕٞکې الُّ طؼي٣الص ٍح ٢ُٝح ٝى حكـخٗخٗ ٞطَٓ٘ځ ى ٞ٣آُحى ،آٍحّ ح ٝپَٓوظِٗٞک ٢حكـخٗٔظخٕ ُپخٍ ٙپٍٝ ٙٞ٣ ٚښخٗ ٚك٠خء کې ٓٔظو ْ٤ح ٝؿ١َٝ٘ٓ َ٤ هزَې پـِٞ٤ی. ُ ٚ٣ٞؿَګ ٚى هپِٔ٘ځ ٢طلخ ْٛپٗ ٚظ٤ـ ٚکې ى ٞ٤ٛحى ُپخٍ ٙه٤خىص طؼزېظ ١ٞح ٞ٣ ٝرېطَف ٗو ٚىكکٓٞض پ ٚؿٞړُٞٝ چې ټ ُٞٞؿ٘ګ ٢هٞح ٝٝط ٚهخرَ هزٓ ١ٝ ٍٞکِل .١ٞىىُٝض ٓٞؿٞىٍ ٙث ْ٤هپِ ٚچٞکۍ حٛ ٝالك٤ظ ٚٗٞى ُ٣ٞې ؿَګې پٓ ٚوکې ٝىؿ٘ٓ ٚظوذ ٗو ٚطٓ ٚپخٍ ١حٛ ٝـ ٚپوپَ ٝحٍ ٝحٓالّٞ٤ٛ ،حى ح ٝحٓخٓ ٢هخٗ ٕٞط ٚى طؼٜي حٝ ٝكخىحٍۍ ُٞړ ٙک.١ٞ ى ُ٣ٞې ؿَګې ىؿړُ ٝوٞح ىىُٝض َ٘ٓ ١ٞٗ ٝط ٚپ ٚحٓالٓ٣َ١ ٢و ٚطَ رېؼض ٍٓٝظ ٚ٣ُٞ ٚؿَګٍ ٚهٜظ٤ږ ١حٝ پَهپَ ځخی ى ٝ َٛال٣ض څو ٚىٍې ط٘ٔٗ ٚخ٘٣يګخٕ پَ٣ږى( ١ى ٢٘٣ػخُْ ،ه َ٘ٓ ٢ٓٞح ٝىػ ١َٜػِ ٞٓٞطؼِ٣ ْ٤خكظ)ٚ چې ى ٢ُٔٝؿَګې ٝظ٤ل ٚحؿَحء کړ .١ىىُٝض ٗٞی ٍث ْ٤هپِ ٚکخرې٘ ٚىؿٔٓ ٚؼِی ٢ُٔٝؿَګې ط ٚى حػظٔخى ى ٍحثې ى حهٔ٤ظُ ٞپخٍٓ ٙؼَك ٢ک.١ٞ ؽ .كکٓٞض : .حٗظوخُ ٢كکٓٞض ِٓٝ ٢كيص طٓ ٚظؼٜي ح ٝى ٗخپـېـ ِٞ٤حِٔٓ ٝک ٢کخٍپٛٞخٗ ٞڅو ٚؿٞړ ىی. .حٗظوخُ ٢ى ٍٙٝىٍې کخُ ٚى.ٙ .ى حٗظوخُ ٢ىٍٝې َٓ٘ ح ٝى كکٓٞض ؿړ٣ ١ې ى ٞ٣ې ٓؼ٘٤ی ډُې ؿړٗ ١ي ١ح ٚٗ ٝک ٚٓٞډُ ٚطو ٚ٣ٞک ١ٞح٣ ٝخ٣ې ځپ ٢رِکې ى ټِٓ ٍٞض گټ٣ ٚې پٗ ٚظَ کې ى ٙح ٝى ٛـُ ٚپخٍ ٙکخٍ ک.١ٞ .ىحكـخٗٔظخٕ ىُٝض طؼٜي ک ١ٞچې ى ٗٞ٤ٛ ٍٝٞحى ٝپ ٚىحهِ ٢چخٍ ٝکې ٓيحهِٗ ٚک ١ٞح ٝحؿخٍُٝ ٚٗ ٙک ١ٞچې هخ٣ ٍٙٝې ى ٗ ٍٝٞپٟ ٚي حٓظؼٔخٍ ٓ .٢ح ٝکٞښښ ک ١ٞى ٓٔ٤ې حٗ ٝړۍ پ ٚػزخص ح ٝپَٓوظګ کې الُّ ٓؼزض ٍٍٝ ُٞٝر.١ٞ .ى حكـخٗٔظخٕ گخٗٝډ٣خٕ ىىؿٞ٤ٛ ٚحى پ ٚىحهِ ٢چخٍ ٝکې ى ػيّ ٓيحهِض طؼٜي ک ١ٞح ٝى ّ .ّ .ّ .ى حٓ٘٤ض ٍٗٞی ىىٝی ىؿ ٚطؼٜي ط ١ٞ٘٤ٔ٠ح ٝپَٛـٞ٤ٛ ٚحى طؼٌَ٣حص ُګ ١ٞچې پٍ ٚحطِٗٞکې کې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚچخٍ ٝکې ٓيحهِٚ ک.١ٞ .حكـخٗٔظخٕ ى ٞ٣حُح ٞ٤ٛحى پ ٚطٞګ ٚى ٗړٞ٣حُې ټُ٘ٞې ٞ٣كؼخٍ ؿړی ىی .ى ِٓگَِٓ ٝظٓ ٞئٓٔ ٚحٗظوخُ ٢ىُٝض پٚ ٍٓٔ٤ض پ٤ژٗ ٢ح ٝى ٛـٓ ٚالطړ ک.١ٞ .حٗظوخُ ٢كکٓٞض ى ٞ٤ٛحى ى حٓظوَحٍ ح ٝپَٓوظګ ُپخٍ ٙپ٘ځکِٖ حٗک٘خك ٢پالٕ ؿٞړ ١ٝحٗ ٝړٞ٣حُ ٚټ ُٚ٘ٞطؼٜي ک١ٞ چې حكـخٗٔظخٕ ط ٚهپِې حهظٜخىَٓٓ ١ظې كخٍٓ ١خط. ٢ .هخٍؿ ٢پٞځ ٚٗٞى ٞ٣کخٍ پٞٓ ٚى ٙکې ُ ٚحكـخٗٔظخٗٝ ٚځٗ .٢خټ ٞى حكـخٗٔظخٕ پٞځ طٛ ٚـٓ ٚځک٘ ٢حٞٛٝحث ٢كَر٢ ٓٝخ َ٣پَ٣ږى ١چې ىىحهِ ٢حٖٓ ُپخٍ ٍَٟٝ ٙى .١ىٗخټ ٞىپٞځٞٗٞځخی حٓالٓ ٢پٞځ ٗ ٢ٔ٤چې پٛ ٚـ ٚکې ګخٗٝډ٣خٕ حٛ ٝـٞ٤ٛ ٚحىٗ ٚٗٝخَٓ ٗي ١چې ح ّٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې پٞځ َُ.١ .پ ٚحَ٣حٕ ح ٝپخکٔظخٕ کې ټٜٓ ٍٞخؿَ ٖ٣ى ى ٝٝکخُ ٞپٞٓ ٚى ٙکې ى ّ .ّ .ى ٓئٓٔې پَٓٓ ٚظ ٚحكـخٗٔظخٕ طٓ ٚظ٘٤ږ١ ح ٝىحهِ ٢رېځخٞٓ ٚ٣ې کٍٗٞۍ ځخی پَځخی کېږ.١
67
.حٗظوخُ ٢ىُٝض ټ ُٚٞؿَٓ٤ـخُ ُٚ ِٚٓٝ ٙحكـخٗخٗ ٞټ ١ُٞٞح ٝرِٔٓ ٢َٜٗق حكَحى حٝګَٝپ ُٚ ٚٗٞحكـخٗٔظخٍٗ ٚهٜظٞی. ک ٚڅٞک پخطېږ ١ى ؿٞ٘٤ح ى 1951ک٘ ٖ٘ٗٞح ٝىىُٝض ى ٓوٍَحطٓ ٞطخرن ى ٜٓخؿَ پ ٚډٓ ٍٝؼخِٓ ٍَٙٓٝ ٚکېږ.١ .حكـخٗٔظخٕ ٞ٣حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ح ٝى حٓالٓ ٢حٓض ٙٞ٣رَه ٚى .ٙى حٓالٓ ٢ک٘لَحْٗ پَٓٓ ٚظ ٚى حٓالٓٗ ٢ړۍ ى ٓؼظزَ ٝػِٔخإ ٙٞ٣ډُ ٚى حكـخٗ ٢ػِٔخإ َٓ ٙحٗظوخُ ٢كکٓٞض ط ٚپ ٚځ ٜٞٔٓ ٞ٘٤حٓالٓٔٓ ٢خثِ ٞکې ٍٓ٘ٝ ٍٙٞک١ٞ؛ حٝ ګ ١ٍٞى ىح ډٔٓ ٍٝخثِ َٙٓ ٞپ ٍٝٞٗ ٚحٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٝکې څ٘کٓ ٚؼالِٓ٣ٞٓ ٚيُ .ٙک ٚى ښځ ٞطؼِ ،ْ٤ى ښځ ٞكـخد ،ى ػ ١َٜػُِ ٞٓٞى ٙکړ٤ٓٞٓ ،ٙو ٢ح ٝىحٓې ٗ.ٍٞ .حٗظوخُ ٢كکٓٞض ى هپِې ىٍٝې پ ٚىٍ ْ٣کخٍ کې چې هخٍؿ ٢هٞحٝې ٝطِېِٓٝ ،ې ټُٞې ٓٞې ح ٝحکؼَٜٓ ٙخؿَ حٝ رېځخٞٓ ٚ٣ې کٍٗٞۍ پَځخی ٓٞی ١ٝحٓخٓ ٢هخٗ ٕٞطي ٖ٣ٝح ٝى ُ٣ٞې ؿَګې پ ٚط٣ٜٞذ ٣ې ٍٓ.١ٞ .حٗظوخُ ٢كکٓٞض پ ٚحهٗ َٝ٤پږ٤ٓ ٝخٗظ ٞکې ى حٓخٓ ٢هخٗٓ ٕٞطخرن ى حٓالٓ ٢ک٘لَحْٗ حِٓ ٝګَِٓٝظ ٞپَٓٓ ٚظٚ ىىُٝض ىَٓ٘ حٍٞٗ ٝی ُپخٍ ٙحٗظوخرخص ک ١ٞح ٝىهپِې ىٍٝې پ ٚپخی کې ٝحک ٘ٓ ١ٞٗٝظوذ ؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤طٚ ٓپخٍ.١ .ى حٗظوخُ ٢ىٍٝې ٍث ْ٤حَ٣ُٝ ٝحٕ پٍ ٚحطِٗٞکې ُٓٞړٗی ى ٍٙٝکې ىىُٝض ى ٍ٣خٓض ح٣ ٝخ ُٝحٍص ىٗئٗ ٙی طََٓٙ کٞالی)ٕ۳( . ى حكـخٗٔظخٕ َِٓٓ ٢حَٓ ١ؿَګې ْٛى ٞ٤ٛحى ىٓظ ِٝٗٞىكَ ُ ٚپخٍٝ ٙړحٗي ِٚٗٝ٣کړ ١ح٤ُ ٝک ٢چې : ُٓٞږ پ ٚحٗي ى ىې ٝهض ٍح ٍٓېيُی ،چې ٗړٞ٣حُ ٚټ ُٚ٘ٞى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړ ٙپ ٚهپِٓ ٚظَحط٤ژۍ رېخ کظ٘ٝ ٚکړ ١ح ٝى َٗٗ ٞ٣ٞح٣ط ٞح ٝح٣ـخرخط ٞپٍ ٚڼخ کې پ ٚهپِٓ ٚظَحط٤ژۍ کې ژ ٍٝريٍُ ٚٗٞٗٞح .٢ُٝطَ َٛڅ ٚى ٓوٗ ٚړٞ٣حُ ٚټ،ُٚ٘ٞ حَٓ٣کخ حٗ ٝخټ ٞرخ٣ي هپِې طګالٍې َٓٔٛ ٙـږې کړ ١ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ُ ٚىُٝض َٓ ٙٞ٣ ٙګډٓ ٙظَحط٤ژَ١ ١ك ٚح ٝى ٛـې ُ ٚپِ ٢ک َٙٓ ُٞٞى ټٛ ُٞٞـ ٞطېَٝط٘ ،ٞچې ٓوکې طََٓٞٗ ٙی ٓو٘ٞ٤ی ح ٝؿزَحٕ ٝکړ .١پ ٚىؿَ١ ٚك ٚکې رخ٣ي ُٓٞړی ُٝ ِٚٓٝ ٚحُٓ ٞوخُل َٙٓ ٞ٘٤حړ٣کې ٢ٗ ٍٞ٤ٗٝحٛ ٝـٞی ط ٚډحډ ٍٝکړٍ ٗ ،٢چې ک ٚچېَې ىٝی ى ُٓٞې پَٓٝې طٍ ٚح ګډ ٗ ٞٗ ،٢ر ٢َٜٗځٞحک ٞٗٞر ٚى ٙٞ٣ټخکِٜٓ ٢خٍ ٝېٖ ُٓ ٚوې حكـخٗٔظخٕ پَېږى ١ح ٝىٝی ط ٚرٚ ى ٝحک پ ٚټخکِ ٞکې رَهٍٝ ٚک ٍٞکېږ.١ک ٚچېَې ُٝ ِٚٓٝ ٚحُٓ ٞوخُلٌٓ َٙٓ ٞ٘٤حکَحطٗ ٞظ٤ـٍٝ ٚکړ ،ٙکېيحی ٗ ٢ى ِٓ ٢پوال٘٣ې ٞ٣رېٖ حالكـخٗ ٢ک٘لَحْٗ ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞح ٝحٓالٓ ٢ک٘لَحْٗ طَ َٓپَٓظۍ الٗيې ٍحٝؿٞښظَ ٗ ٢ح ٝرې خ پٛ ٚـ ٚکې ى ٞ٣ې ِٓ٣ُٞ ٢ې ػ٘ؼ٘ ١ٞؿَګې پ ٚحړ ،ٙى ٛـې ى ٓېکخٗېِّ حٛ ٝالك٤ظ ٞٗٞپ ٚحړ ٙپَېکړې ٢ٗٝح ٝپ ٚىې طٞګ ٚى ٙٞ٣ىحٓې كکٓٞض ُپخٍ ٙالٍ ٙحٝحٍ ٢ٗ ٙچې ى ُْٝى ٍښظ ٞ٘٤حٓظخُ ٝپ ٚګډ ٕٝى ټ ُٞٞحړهٞٗٞ ُپخٍ ٙى ِٓ٘ٝ ٞړ .١ٝپ ٚىې طٞګ ٚى حكـخٗٔظخٕ َِٓٓ ٢حَٓ ١ؿَګٝ ٚړحٗي ِ٣ک ،١ٞچې :ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى حٓ٘٤ض ٍٗٞح ،ى حٓالٓ ٢ک٘لَحْٗٗ ،خپٞ٤ٛ ِٞ٤٤حى ٞٗٝح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ٗپږ ٝګخٗٝډ٣خٗ ٞطَ ٓٔظؤ٤ې څخٍٗې الٗيې ىې ،ى هَ٤ ؿٞښظٗٞک ٞحكـخٗخٗ ٞپٝ ٚحٓط ،ٚى کِٔ٤ې پٍ ٚښظ٘٤ې ٓخٗخ ٢ِٓ ٚ٣ُٞ ٙٞ٣ح ٝػ٘ؼ٘ ١ٞؿَګ ٚؿٞړ ٙح ٝى ؿَګې پَېکړې ىې ى ٗړٞ٣حُ ٞڅخٍٗٝک ٞپٝ ٚحٓط ٚط.٢ٗ ٖ٤ٔ٠ى ػ٘ؼ٘٣ُٞ ١ٞې ؿَګې طؼَ٣ق ،ى ؿٞړېي٤ٓ ٝکخٗ ،ِّ٤ى پَېکړ ٝڅَٗګٞحُ ٠ح ٝى ٛـ ٟٞپِ ٢ک ٍٞى حكـخٗٔظخٕ َِٓٓ ٢حَٓ ١ؿَګې ى ُٓٞې پَ١ ٚك ٚکې پ ٚالُّ طلَ٤ٜ څېړٍ ٗٞې ى.١پ ٚپخ ٟکې ى حكـخٗٔظخٕ َِٓٓ ٢حَٓ ١ؿَګ ٚى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى حٓ٘٤ض ٍٗٞح ى ٓلظَّ ٓوخّ ُ ٚالٍې ى ټُٞې ٗړۍ ٛېٞحى ،ٞٗٝىُٝظ ،ٞٗٞځٞحک ٞٗٞح ٝر٘ٔټ ٞٗٞط ٚىح پ٤ـخّ حٓظ ،١ٞچې ٞٓ:ږ ط ٚى كکٓٞض حٗ ٝظخّ ؿٞړُٞٝ ٗٔوې ٓ٤ُ ٚکت ! پ٣ ٍُٝ ٚې ٍٓ ٚحرخٗي ې طپت ! ٓٞږ ط ٚپخُ ٢ٔ٤حٓ ٝظَحط٤ژ ٚٓ ١ؿٞړٝة ! ُٓٞږ ى هپِٞحکۍ٢ِٓ ، ٝحکٔ٘ۍ ح ٝى ځٔک٘ۍ ر٘پړط٤خ ىٍٗخٝ ٟٝکړة ! ٞ٣حُې ى حكـخٕ ح ُْٝپ ٚىٓٝظۍ كٔخد ٝکړة ٚٗ ،ى ځخٗګړ ٝډُٓ ،ٞال کخٍحٗ ،ٞؿخٓٓٞخٗ ٞح ٝژرخړٗٝک ٞپ ٚهزَ».ٝ آُحى ح ٝرخ ػزخط ٚحكـخٗٔظخٕ ٗٞ٣ ٚحُې ى حكـخٗخٗ ٞرِکې ى ګخٗٝډ٣خٗٔ٤ٓ ،ٞې حٗ ٝړۍ پ ٚګټ ْٛ ٚى!! ٟ ٙٞ٣حكـخٕ ٓ٤خٓض پ ٙٞى حكـخٗخٗ ٞپٗ ٚخٓ ٚپ٤ُ ٙٞ٣ ٚک کې ُ٤کِ ٢چې: « ٓخ ُُٓٞ ٚړی ٍٝځې پَ حكـخٗٔظخٕ ىحَٓ٣کخ كِٔ ٚؿ٘يُې حٛ ٝـٓ ٚې ى طَ ِّ٣ٍٝطَػ٘ٞحٕ الٗيې ىحَٓ٣کخ پَ٘ٓ ٚۍ ىؿَد ٙٞ٣حٓظؼٔخٍٛ ١څ ٚګڼِې ىُٓ .ٙخ ٣و ٖ٤ىی ُک ٚپوٞح چې حٗګَ ١ِ٣حٓظؼٔخٍ حٍٝ ٝپٔې ٍ ٢ٓٝښکېالک ٗ٘ٞ کخٓ٤خد ،ىحٓې ر ٚحَٓ٣کخ ْٛپوپَ ىؿ ٚحٓظؼٔخٍٛ ١يف کې ٗ ٚرَ٣خُی کېږی .حٓ ّٝئحٍ ىح ىی چې ک ٚؿ٘ګ ى كَ الٍ ٗ ١ٝ ٚح ٝحَٓ٣کخ ر ٚكظٔخ ٝٝځ ٞٗ ٢رېخ ر ٚڅ ٚکېږ ١ح ٝپَځخی ر٣ ٚې څ ٚډ ٍٝكکٓٞض ١ٝ؟ ٓٞږ ډ َ٣ځِٚ ؿ٘ګ پ ٚډ َٝ٣هَرخٗ ٞ٤ګټِی ىی ،ه ٞىح ګټ ٞٓ ٚرېخ هپِٗ ٚئٓ ٙزخُ ٚکړې؛ ح ٝىؿٓ ٚزذ ىی چې ُږ ٝډَٛ َ٣ څِٞېښض کخُ ٚپَ ٓٞږ رېخ ٞ٣طزخ ٙکٗٝٞکی ؿ٘ګ طلٔ٣ٞٗ َ٤يی .څ٘ګ ٚکٞالی ٗ ٞىىؿٔې ؿٔـٖ طخٍ٣ن ى طکَحٍ ٓن ٞٔ٤ٗٝ؟ ٓ ٞ٣طٔجٖ ٓ٤خٓ ٢كَ ح ٝرخػزخطٔٓ ٚظوَ ىُٝض ر ٚک١ٝ ّٞ؟ ٤ٓ ُْٝٞ٣خٗظې ى ٓوٓ ٚخ ى حكـخٗٔظخٕ ىکړکېچ ىٓ٤خٓ ٢كَ ى ٓٗٞيُ ٞپ٘ٓ ٚظ ٍٞحَٓ٣کخ ،حٍٝپخثٞ٤ٛ ٢حى ٞٗٝحٝ ٍٝپٔې حكـخٗٔظخٕ ح ٝپخکٔظخٕ طٓ ٚلَٝ ٚٗٝکړٍ .ىىؿٍٝ ٚکې ى ٓٗٞيُ ٞپ ٚطالٕ کې چې چَ٤ې چخ ٞ٣پ ٙٞح ٝى ٖ١ٝ پ ٚىٍى ىٍىٖٓ حكـخٕ ٣خ ډٍُ ٚحښُٝٞې ىٍٝ ٙؿِی .ْ٣پيؿ ِِٚٔٓ ٚکې ٓې كخٓي کََُ٣ُٝ َ٤ٔٗ ٞ٣ ،١حٕٝ ،حُ٤خٕ ،ى
68
ٍٗٞی ٝکېالٕ ،ىپ٘ٛٞظ ٕٞحٓظخىحٕ٤ُ ،کٞحالٕ ،پٛٞخٕ ،هٓ ٢ٓٞپ ٖ٤ږ ،١َ٣ىؿٜخى ٍٛزَحٕ ،ؿخُ٣خٕ ح ٝى كِد حٓالٓ ٢ح١ ٝخُزخَٗ٘ٓ ٞحٕ ُ٤يُ ٢حٓ ٝلٓ َٜـِٔٓ ٚٗٞې ٍَٙٓٝکړ٣يیٛ .ـٞی ټ ُٞٞطٓ ٚې ٔٛيح ٓئحٍ ٓطَف کړ٣يی چې ک ٚى حكـخٗٔظخٕ ٓٔجِ ٚپ ٚؿ٘ګ ٗٔ ٢كِ٤يحی ٗ٤ٓ ٞخٓ ٢كَ ر٣ ٚې ک١ٝ ّٞ؟ ٛـ ٚر ٚک ّٞكَ ١ٝچې پَ الٗيې رې٘خىٝ ٞٗٝالړ :١ٝ -1حكـخٗٔظخٕ ح ّٝحٗـخٍ ىی ح ٝىح حٗـخٍ څَٗګ ٚژٍ طَ ژٍٍ ٙكغ کېيحی ٓ٢؟ -2پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې څ ٚډ ٞ٣ ٍٝكکٓٞض رخ٣ي ٍحٗ ٢چې حکؼَ٣ض ٣ې هپَ ٝګڼ ٢حٓ ٝالطړ ٣ې ٝکړ ١ه ٞک ّٞکٔخٕ حُ ٝږک ٢چې ٣ې هپَ ٗ ٚګڼ ٢ى َٙٓٝځخٕ ٓلَ ّٝحكٔخّ ٗکړ ١چې ټٞپک پٔې ٍحٝحهِ.٢ ٞٓ -3ږ پ ٚىحٓې ٚٔ٤ٓ ٙٞ٣کې پَحط ٞ٣ ٚچې ګخٗٝډ٣خٕ ٓ ٞكَ٘ٓ ،ٚ٣خكن ،ى حٓالّ طَٗخٓ ٚالٗيې ٗخِٓٔٔخٕ حٗ ٝخَٓى ى .١ه ٞى ري ګخٗٝډ َٙٓ ١ر ْٛ ٚڅٞک ىګٌحٍې الٍ ٓ ٢ٓٞح ٝى ډپِٓٞخٓی ٜٓخٍص ٔٛيُظ ٚىی .څ٘ګ ٚکېيحی ٓ ٢چې ُٓٞږ پٞ٤ٛ ٚحى کې ىګخٗٝډ٣خٍٗ َ٠ٓ ٞهخرض ح ٝرخُٞکخُ ٚؿ٘ګ پٔٛ ٚکخٍۍ ريٍ ٗ٢؟ ک ٚىٓٝظخٗ ٚحړ٣کې ٍَٗ٘ٙٓٝ ٞ ٓخطالی ٗ ٞکْ طَ کٔ ٚػخىٍٝ ١حر ٢هَُٝٝ ٍَٙٓٝ ٞ؟ ُ٣ َٙٗ ٚې كيحهَ څ٘ګ ٚځخٕ ٓخطالی ٓٞ؟ ٞٓ .4ږ پيحٓې كخٍ کې چې ىچخ ؿالٓ ،ٞ٘ٓ ٚٗ ٢ىٗړٞ٣حٍ کِ ٙٞ٣ ٢رَه .ٞ٣ ٚحكـخٗٔظخٕ رخ٣ي ى ٗړٞ٣حُې ټُ٘ٞې ٞ٣كؼخٍ ؿړی ح ٝرِْٗ پخٍټـَ٘ ٛ .١ٝـ ٚر ٚڅ٘ګ ٚىُٝض ١ٝچې هپِې ګټې طؼَ٣ق کړ١؟ ح ٝڅ٘ګ ٚکٞالی ٓ ٢چې پٚٔ٤ٓ ٚ کې ى ګخٗٝډ ٞ٣ح ٝىٕ ړۍ ى ُ١ ٞ٣ٞخهظَٝ٘ٓ ٞٗٞع ګټې ط٘و ٚ٤ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ىګټ٣ َٙٓ ٞې ٔٛږؿی کړ١؟» (ٖٓ) پ ٚحَٓ٣کخ کې ىحكـخٗخٗ ٞى ُٞړې پٛٞې ى هخٗٝيحٗٞ٣ ٞې ډُې ْٛپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىُٓٞې ح ٝحٓ٘٤ض ى ټ٤ګښض ُٚ پخٍِٛ ٙې ځِې پ َ٤کړې ،ح ٝىٞ٤ٛحى ىُٓٞې ُ ٚپخٍ ٙپٓ ٚوظَِ١ ٞك ٞرخٗيې کخٍ ک)ٖٔ( . ١ٞ پ ٚحَٓ٣کخ ح ٝحٍٝپخ کې ْٛى حكـخٗخٗٓ ٞوظِلې ډُې ح ٝکِظ ١ٍٞټُ٘ٞې ى ٞ٤ٛحى ىىې ؿِٔ٤ې ى پخی ط٤ٍٓ ٚي ُٚ ٝپخٍٙ الّ ٝپښې ،٢ٛٝه ٞريروظخٗ ٚچې ىىٝی ټ ُٞٞکخٍ ٚٗٝپ ٚهپِ٘ٓ ٞځ ٞکې ٔٛخ٘ٛګ ٗ ٚىٔٛ . ١يح ٍحُ ى حكـخٗٔظخٕ ى ٗ٘ ٖ٣ٍٞ٘ٓ َ٤ٔٗ ٞ٣ ْٛ ٚىىې ؿٔ ِ٤ې ىكَ ُ ٚپخٍ ٙکخٍ ک)ٖٕ .( ١ٞ ٍٞٗ َ٤ٔٗ ٞ٣حكـخٗخٕ پٝ ٚګړ ِٙ٣طٞګ ٚىحٓې حٗګ ١َ٤چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې حٗ ٢٘ٓٝخؿ٤ړ ٙكخالص ى کَُ ١ى كکٓٞض ح ٝى ٛـٞی ى ٓوخُل ٞ٘٤طَ ٓ٘ځ ى هيٍص ؿ٘ګ ىی ٗ ٞپ ٚىې حٓخّ ى ٛـٞی حٗي ىحىی چې ى کَُ١ ىىُٝض ح ٝى ٓوخُل ٞ٘٤طَ ٓ٘ځ ى هزَ ُٚ ٝپخٍ ٙالٍٞٛ ٙحٍ ٢ٗ ٙح ٝىحٓې َٗح ٢٣رَحرَ کړٍ ٗ ٢چې ٓوخُل ٖ٤پٚ کې پ ٚكکٓٞظ ٢حٓ ٍٝٞکې ٍح ګډ کړٍ ٗ . ٢ه ٍٝٞٗ َ٤ٔٗٞ٣ ٞر٤خ پ ٚىې پٔې پښې ٍح ُٞڅې کړې چې حكـخٗٔظخٕ ىې ىٓ٘٤ٍُُ ْ٣ٞي پ ٚڅ َ٤رې ِٓٝې کړٍ ٗ ،٢حٍى ٝىې ٣ې ُ٘ٓ ٚځٝ ٚالړ ٢ٗ ٙحٞ٣ ٝحُې پ ْ٤ُٞىې ٣ې حٓ٘٤ظٔٓ ٢ئُ٤ظ ٚٗٞپ ٚؿخړٝ ٙحهِ . ٢ىح پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ٣خ ٛـٞی ى ٓٔ٤ې ى ؿـَحك٤ې ح ٝى رې ٍكٔٚ ګخٗٝډ ٞ٣ى حٛيحك ٞڅو ٚرې هزَ ٙى ١ح٣ ٝخ ىح چې طـخ َٛحُؼخٍف ک ١ٞح ٝؿٞحړ ١پ ٍُٙٝ ٚى حكـخٗخٗ ٞپښې ىې رې ٍكٔ ٚګخٗٝډ ٞ٣طُٝ ٚالٗ ٚکړ.١ ٛ٠ىّ١ـ ٔٛؿم١بم ٟىٕٔٛک ُ٘ ٟػ ٘ٛ١اػ ػ اٚمٕۍ غّ١قې ػصً ٚفصً ٌٗ پبؿٖ ٛ٠ىّ١ـ ٚړأؼ٠قٌ ٗٔٚـٞ چې ِٔٛږ ٠ې ػٌتٗ ٌٕډ٠ق ؿا اعٍ .ٛػػٚی پٗ أؼ : طَ َٛڅ ٚى ٓو ٚىې ى ىؿ ٚى ٙٝكکظ( ٍٞٗٝٞى ١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ح ٝكِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ) َٓ ٙىهزَ ٝحطَُ ٝپخٍ ٙالٍٞٔٛ ٙحٍ . ٢ٗ ٙى هپَ ِٓض حٝى حكـخٗٔظخٕ ى ٓالٓظ٤خ پ ٚهخ َ١ىې ىٝحړ ٙحړهَ٤ٔٗ ٞ٣ ٚٗٞ هَرخٗ ٞ٤ط ُٞ ٝ ٚکٛ ٚـ ٚپ ٚځٞحک کې ى ريُٓ ٕٞزذ ٝ ْٛګَځ ٢كخ٢ٗ َٟ ٔ َُ٘ٔٔٝ -کَُی رخ٣ي پ ٚهپَ ٝړحٗي ِ٣کې ٛخىم ح٣ٍ ٝښظٗٞی ح ٢ٓٝح ٝپَ٘٣ږى ١چې ى ٛـې َ٤ٔٗ ٞ٣حىحٍ١ کٔخٕ چې هپَ ځٞحک پ ٚهطَ کې ګڼ ٢ى ٛـې ىؿٛ ٚخىهخٗٝ ٚړحٗي ِ٣پ ٚحٛطالف ٛخی ؿ٤ک کړ١ ٕ-ىؿ ٚىٝحړ ٙكکظ ٍٚٗٝٞچې ى ٓوخُلض ٓزذ ګَځ٤يُ ٢ى هزَ ٝحطَ ِ٤ٓ ٝطٍ ٚحٝؿٞحړ ١ک ٚڅٛ ْٛ ٚـ ٚپ ٚکّٞ رٞ٤ٛ ٢َٜٗحى کې ٝی ح ٝى ٛـٞی ٝړحٗي ِٞٗٝ٣ط ٚپ ٚپ ٍٙٞىهض َٓ ٝ ٙکظَ ٗ. ٢ ٖٓ -وخُل ( ٖ٤كِد حٓالٓ ٢ح١ ٝخُزخٕ ) ْٛرخ٣ي ىٓٞهغ ٗ ٚپ ٚګټې حهٔظِ َٙٓ ٞىىُٝض ى ُٓٔٞې٘ َٙٓ ٞپ ٚهالٙ ً ٖٛکښ ٢٘٤ح ٝى هپَ ُْٝى ٓخُٔ٤ض حِٛ ٝظ ٚى حٖٓ ٝحٓخٕ ى هٗٞي ١کېي ٝپ ٚهخ َ١ى كَ ٙٞ٣حٓخٗ ٚالٍ ُٝټ.١ٞ -۱ر ٢َٜٗځٞحک ٚٗٞرخ٣ي ى حكـخٗٔظخٕ ِٓ ٢كخکٔ٤ض ح ٝحٓظوالٍ ط ٚحكظَحّ ٝکړ ١ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ىُٝض ط ٚپ ٚىې ٛکِ ٚپ ٍٙٞهپِٞحک ٢ح ٝحُحىٍٝ ١کړ ١چې هپِې ٓظِٗٞې پوپِ ٚكَ کړ. ١ -۷ر ٢َٜٗځٞحک ٚٗٞچې حكـخٗٔظخٕ ط ٚى حٓ٘٤ض ى ټ٤ګښض پ ٚهخٍ َ١حؿِ ٢رخ٣ي ى حكـخٗخٗ ٞىهپَ ٓ٘ځ ٢هزَ ٝحطَ ٝى پ َ٤کېي ْٓ َٙٓ ٝى هپَ رَ٤ط ٚطِِٜٓ ٞخٍ ٖ٣ٝحػالٕ کړ . ١ځک ٚپٛ ٚـٍٞٛ ٚص کې ى ٛـٞی ى پخط ٚکېي ٝؿٞحُ ُ٘ٓ ٚځ ٚځ. ٢ -۱پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ِٓ ٢حٍى ٝى ځٞحک ٞٗٞح ٢ِٓ ٝپ ٞٔ٤ُٞپ ٍُُٞٝ ٚکې رخ٣ي پَ ٓوظګ ٍٞٛص ٢ٔ٤ٗ ٝح ٝى ٞ٤ٛحى حٓ٘٤ظ ٢چخٍې ى ِٓ ٢پ ٞٔ٤ُٞپٝ ٚحک کې ٍٝکړٍ ٗ. ٢ح ٝپ ٚىې طَط٤ذ ى ٗخټ ٞح ٝحَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٞٗٞى ٓٞؿٞى٣ض ٍَٟٝص ٍكغ ٗ.٢
69
ٔٛ-۵يح ٍحُ حَٓ٣کخ٣خٕ رخ٣ي ټُٞې هپِې طٍٞې حٓ ٝپ٘٤ې ټخپې چې پَ َ٘ٓ َ٤ٔٗٞ٣حٗ٣ ٞې ُګُٞې رَ٤طٝ ٚحهِ ٢ح ٝى هپِ ٞػٔکَ ٝى ٝطِ٣ ْٓ َٙٓ ٞې رَ٤ط ٚحَٓ٣کخ ط ُٚ ٚځخٗ. ٢ٓٞ٣ َٙٓ ٚ ِٓ-۱ګَِٓ ١ظ ْٛ ٚٗٞى َ٘ٓ َ٤ٔٗ ٞ٣حٗ ٞپٛ ٚکِ ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپٝ ٚحٓطٞٗ ٚی پَ٣کړې طزي َ٣کړ ١ح ٝىح ِٓٔٚ حكـخٕ ه ّٞط ٚپَ٣ږى ١طَ څُٗٞٓ ٞږ ُْٝى هپَ ػيحُض پ ٚطَحُ ٝکې څٞک چې ط ١ٝ ٍٞط ٍٞکړ ١حٓ ٝپٖ٤ ٓپ ٖ٤کړ)ٖٖ( ». ١ ٔٛيح ٍحُ پ ٚکخرَ کې َ٤ٔٗ ٞ٣کړۍ ٛڅ ٚک ١ٞچې ى َُ٘ٔٔٝکَُ ١ىُٝض ح ْٛ ٝحَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٚٗٞپ ٚىې هخٗغ کړ ١چې ى ٓـخٛي(ٞ٘٣ىكِد حٓالٓ ٢ح١ ٝخُزخٗ )ٞى ه٤خىط ُٚ ٞٗٞپخٍ ٙپ ٚک ّٞىٍ ْ٣ګړٞ٤ٛ ١حى کې ځخی ٍٝکړٍ ٗ ،٢ح ٝګٗٞي٣ ٚٗٝې ىٝی ط ( ٚپ ٚکخرَ کې) طِٔ ْ٤کړٍ ٗ . ٢ى ١خُزخٗ ٞپ ٚکخرَ ٓ٘٤ظ ٞکړ ٞ٣کې ىح ډٍٝ حٗي ٗظ ١َُ ٚٗ ٕٞه ٞىىې حٗي ډ َٙ٣ک ٢ى كِد حٓالٓٛ ٢ـ َ٤ٔٗ ٚپوٞحٗ ٢ؿړ ١ى ١چې ح ّٝپ ٚىُٝظ٢ حٍٓٞحط ٞکې ُٞړ ُٞړ ځخ . ١َُ ٚٗٞ٣ى ٛـٞی ىح ډ ٍٝحٗي ْٛى كِد حٓالٓ ٢ىه٤خىص ُ ٚحړه ٚح ْٛ ٝى ١خُزخٗ ٞى حٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ُ ٚحړه ٚپٓ ٚکِٔ ٚطٞګٔٓ ٚظَى ٗٞېيی. ى ٔٛيې ډ ٍٝهِک ٞپ ٚحړ ٙكِد حٓالٓ ٢پ ٚهپِ ٙٞ٣ ٚحػالٓ ٚ٤کې څَګ٘ي ٙکړې چې « :صقة ػ اىغبٌگـأٛ پٗ ظؼ پٗ رٙبػ ثبٚؿ ٌـ ,ٞػا رٙبػ ػامې گڼٌ ٟکٗ ػ ؿٚمبٔ ٛپٗ ظؼ رٙبػ ا ٚاِـ٠کب٠بٔ ٛتٗ تنٍ١ّ١ؼي ػامې گڼٟ ٌکٗ ؿٚمبٔ ٛتٗ تنٍ١ّ١ؼي. پٗ ػې ٚؿٚمت ٛ١کې پٗ عبصٗ تٛگٗ پٗ کبثً کې ػ صقة امالِ ٟتـ ػٕٛاْ الٔؼې ػ ٘ېٛاػ پٗ ػ ٕٔٗ ا ٚثٙـ کې ٌ ٛ٠ړ ىب٠ؼبت ا ٚافٛا٘بت عپبؿٖ ى ٞٛچې گ٠ٛب صقة امالِ ٟافغبٔنتبْ ػ ٘ېٛاػ ػ اىغبٌگـ ٚا ٚػ ٘غ ٜٛػ ػٖ. کړې عپٍٗ الؿ رٛړې ؿٚغې اٚ مبفه ػ مـٖ ٔظبَ ِقػٚؿ ػ ػغ ٛىب٠ؼبت ٛپٗ ٘کٍٗ صقة امالِ ٟافغبٔنتبْ عپً ِٛلف ا ٚػؿ٠ځ پٗ لبغغ ا ٚغٛڅ ډٚي پٗ الٔؼې تٛگٗ اػالٔ: ٞٛ _ ۶ػ ٗٔ ٜٚػ صقة امالِ ٟامتبف ٞػ ٞا ٗٔ ٚػ صقة ػؿ٠ځ تّخ .ٍٞٛ١صقة ػ اىغبٌگـأ ٛپٗ ظؼ پٗ رٙبػ ثبٚؿ ٌـ .ٞػا رٙبػ ػامې گڼٌ ٟکٗ ػ ؿٚمبٔ ٛپٗ ظؼ رٙبػ ا ٚاِـ٠کب٠بٔ ٛتٗ تنٍ١ّ١ؼي ػامې گڼٌ ٟکٗ ؿٚمبٔ ٛتٗ تنٍ١ّ١ؼي. _ ٩ػ اىغبٌگـا ٔ ٛپٗ ظؼ مکٛت ،ػ ػٌٕ ٌٗ ٜٚډِٙبٌٗ ٠ب اٚږػِٙبٌٗ صعٛؿ مـٖ تٛافك ا ٚػ اىغبٌگـأ ٛتـ مٛ١ؿ ٞالٔؼې ػ کبثً پٗ الك پٛڅ ٟصکِٛت کې ثـعٗ اع١نتً ِ ٛپٗ ٚاظش ا ٚپـېکٕؼٖ اٌفبظِ ٛضک َٛکړ ٞاٚ ِضک٠ ِٚٛٛې. _٣ػ صٍ١ج ٟاىغبٌگـ ٚځٛاک ٛٔ ٛپٗ ىت ْٛکې أتغبثبت ٘١څ اؿفښت ٔٗ ٌـ .ٞػامې پبؿٌّبْ ثٗ رٛړ٠ږٌ ٞکٗ اٚمٕ ،ٝػې پبؿٌّبْ څٗ ٚکړ ٜىٛي ،چې ثً ثٗ ٠ې ٚکړٞ؟ _٤صقة امالِ ٟافغبٔنتبْ تـ ٘غې چې پٗ ٘ېٛاػ کې ښکېالکگـ ځٛاکِٛ ٗٔٛرٛػ (ٞٚا ٚػِ ٖٛ٠ؼمٛي ِٙبي ٠ٚو ٌٗ الؿې ػ ٘ٛ١اػٖ څغٗ ػ ٚتٍ ٌٗ ٛپبؿٖ صبظـ ٔٗ ى ) ٟػ صً ٛ٠اځٕ١ۍ الؿ رٙبػ ث ٌٟٛا ٚثل. _٥صقة امالِ ٟافغبٔنتبْ پـ عپً ٍِت غږ ک ٞٛچې عپً ثچېبْ پٗ ار١ـې اؿػ ٚا ٚپٌٛېن ٛکې ػ تٕظ ُ١پـ ځب ٜػ رٙبػ پٗ ٌ١ک ٛکې ځب ٜپـ ځب ٜکړ)٣۷( ».ٞ ىىې ټِٞٛ ُٞٞځِ ٞطَ څ٘ګ كِد حٓالٓ ٢رخالهَٞٗ ٞ٣ ٙی حرظکخٍ ٝکړ ح ٝپ٤ٓ ٢ِٓ ٙٞ٣ ٚؼخم (ژٓ٘ې ) ٣ې ى ټٍٞ ُْٝى ٍح ٞ٣ځخی کېي ُٚ ٝپخٍ ٙهپِ ٚحهََ١ ١كٞ٣ ٚٗ ٚحُې ٝړحٗيې کړ ٙرِکې پ ٚىې َ١كې ٣ې ى رلغ حٝ څ٤ړُ ُٚ ٞپخٍ ٙهپَ ُٞ ٞ٣ړ پٞړی ٤ٛجض کخرَ ط ٝ ٚحٓظخ ٙٝطَ څِٛ ٞظ ٚى حړٗٝي ٝک ٞ٤ٍٗٞحٝر ٞ٤َٜٗحړهَٙٓ ٞٗٞ پَې رلغ حٝڅ٤ړٗٝ ٚکړ . ١ى ح( ٓ ٔ۷خى ٙی ) َ١ك ٚچې ى (ژؿٍٗٞې ى ِٓ٤ٓ ٢ؼخم ) طَٗخٓ ٚالٗيې ٣خىٞٗ ٙې ى ٙىىې کظخد پُٓٞ ٚړی رَه ٚکې پ ٚطلٍ َٙٓ َ٤ٜحؿِې . ىکخرَ ى ىُٝض ٓٔئُ ٖ٤ح ٝى َٓ٘طخر٤ٛ ٚجض ،پ ٚښکخٍ ٙطٞګ ،ٚپوپِ ٚؿٞحړ ١ىىې ؿِٔ٤ې څو ٚځخٕ ٍح ٝرخٓ٢ َُ٘ٔٔٝ .کَُی ،ى ٛـ ٚى هپِې ٘٣ٝخ پ ٚحٓخّ ،حٍحى ١َُ ٙى هپَ كکٓٞض پ ٚىؿ ٞحهَ ١کِ ٞٗٞکې پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ُٓٞې ى ٍحٓ٘ځظ ٚکې ي ٝح ٝى ٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ ىرَ٤ط ٚطَ الٓ ٚک ُٚ ُٞٞپخٍ ٙکخٍ ٝکړ . ١پ ٚىې هخ٣ َ١ې ى( ِ٣َُٔ) ٖٔ۱۳کخٍ ى ؿزَګ ٕٔ (ُٚ ٢ُٞڅو ٚطَ )ٔ۱پٍٞې ،ى کخرَ ىښخٍ ى ُ٣ٞې ؿَګې پ ٚه ٚٔ٤کې ٙٞ٣ ٓظَ ٙؿٗٞډٍ ٙح ٝرِِ ٚطَ څ ٞپٞ٤ٛ ٚحى کې ى ُٓٞې ى حػخىې ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ىحٓظوالٍ ح ٝحُحىۍ ؿٞښظٗٞکٞ ځٞحک َٙٓ ٞٗٞى هزَ ٝپ ٚالٍ ٝچخٍ ٝرخٗيې ى َُ٘ٔٔٝکَُ ١كکٓٞض ط ٚحړٍٞ٘ٓ ٚ٘٣ې ٍٝکړ .١ى َُ٘ٔٔٝ کَُ ُٚ ١حړهٍ ٚحرَِ ٗٞې ىؿ ٚؿٗٞډ ٙى ٓوخُل ُٚ ٞ٘٤حړه ٚطَ ٓوظٞ٤ٗ ٞک ٞالٗيې ٍحؿِ ،ٚكِد حٓالٓ٢ حكـخٗٔظخٕ پ ٚهپِ ٙٞ٣ ٚحػالٓ ٚ٤کې چې پٔٛ ٚيې ٓ٘خٓزض ٣ې هپَ ٙکړې ٙٝىحٓې :ٝ ٝ ٢ِ٣ٝ «ػ کـفِ ٞيٛؿت ٟرـگٗ ٌٗ ػې الٍِٗ عبً اّ٘١ت ٔٗ ٌـ ٞچې ػ ػٌٚت ػ عٛښې عٍک پٗ کې ؿاغٔٛډ٠ږ ،ٞػ کِٛې پـېکړې ٚاک ٔٗ ٌـٛ٠ ٞافې ِيٛؿت ٟرـگٗ ػِٖ .زب٘ؼ ٓ٠پٗ کې ثـعٗ ٔٗ اعٍ ،ٟاِـ٠کب٠بْ ػا اعت١بؿ ٔٗ
70
ٚؿک ٞٛچې ػ پٛځ ٛٔٛػ ٚتٍ ٛا ٚػ ثضـاْ پٗ اړٖ ػامې پـېکړٖ ٚکړ ٞچې ػ افغبْ ٌٚل ػ ٘ ٍٛ١تـرّبٔٚ ٟکړ ٞاٚ فِٔٛږ ٍِ ٟگټې تعّ ٓ١کړ .ٞاِـ٠کب٠بٔ ٛتـ رـگې ػ ِغٗ اػالْ ٚکړ چې اٚك ػ صٍضې اِ ٌٗ ٚغبٌف ٕٛ١مـٖ ػ عجـِٕ ٚبمت ٚعت ٔٗ ػ ،ٜػ کبثً چبؿٚاک ٛتٗ ٠ې اِـ ٚکړ چې رـگٗ ٚځٕډ ،ٞٚپٗ ٘غٗ صٛؿت کې ثٗ ػ ػا٠ـٌٛٚ اربفٖ ٚؿک ٞٛچې ػ ػ ٜٚىـا٠ػ ِـاػبت ى)٣۵( ».ٟ ّ٘ؼا ؿاف ػ غبٌجبٔ ٛػ امالِ ٟاِبؿت ٌغٛا ػػې ِيٛؿتی رـګې پٗ عالف پٗ ( ٖٛ٠)۶۷٣۶/۱/۶۸اٚږػٖ اػالِ ٗ١عپـٖ ى ٖٛچې ِٔٛږ ٠ې پٗ ٌږ څٗ التجبك مـٖ ؿا اعٍ . ٛپٗ ػغٗ اػالِ ٗ١کې ؿاغٍ ٟػ ٞچې : «-ىحچې پ ٚحَٗٞ٤٘ٓٝح٣طٞکې حكـخٗٔظخٕ ىر٤َٜٗخٗ ٞطَحٗـخٍ الٗيې ىی ٌُٜح ى رٞ٤َٜٗػٔکَٝپٍٞ٤ٓ ٚی کېىر٤َٜٗخٗ ٞپ ٚكَٓخ ٖ٣ىىؿې ؿَګې پ ٍٞٔٗ ٚىحٗـخُګَٝر٤َٜٗخٗٛ َٙٛ ٞڅٞ٣ ٚحُې ىٛـٞة ى ٗو ٢ٜګټٞ ىهٗٞي٣ظٞد ٛڅ ٚرَِ کېږ ١ح ٝىحكـخٕ ځ٣ٍٞيُُ ُْٝ ٢پخٍ ٙى هٗٞخُۍ حٞٓٝکخُۍ ٤ٛڅ طٔ ٢٘ٗ ٚطَی کېيالی » «ىحكـخٗٔظخٕ حٓالٓ ٢حٓخٍص ى ىؿې طٖ پٍٞ٘ٓ ّٞٗ ٚط ٢ؿَګې َٓٓظٝ ٚحٍ ح ٝګډٞٗٝحٍ ى حكـخٗٔظخٕ ىؿِٔ٤ې ح ٢ِٛػخِٓ ٖ٤ر ٢ُٞح ٝى ٛـٞة ى ٍ َٛحُ ٗخٍٝحپَ٣کړٓ ٝوخرِ ٚر ٚى ٛـٞة پٓ ٚوخرَ کې ى حٓالٓ ٢ؿٜخى پ ٚطيحّٝ حٝحٓظَٔحٍَٓ ٙک ، ١ٞىُٞی هيحی ؿَ ؿالُ ٚپَٜٗ ٚص ح ٝى هپَ ِٓٔٔخٕ ِٓض پَٓٓ ٚظ ٚر ٚى ٙٞ٣هپِٞحک ح ٝپٚ هپِ ٞپښٝٞالړحٓالٓٗ ٢ظخّ ى پخٍٓ ٙزخٍُ ٙکَ٣ ، ١ٞؿِګَ ر٤َٜٗخٕ ر ٚى٣ظٓ ٚـز ١ٍٝٞچې ىه٤٠ې حٓخٓ ٢حٝ ٝحهؼ٢ كَ ط ٚؿخړ ٙکېږى)ٖ۱( » . ١ ىىؿې ٍٓ٘ٞط ٢ؿَګې ؿٞړښض ى ٙٝځِ ٚى ځ٘ډ َٓٓ ٙوخ ٓن ٗ ،ٞپ ٚپخّ کې ،ٙٝچې ى ُٓٞې ٍِٓٞ٘ٓ ٢ط٢ ؿَګ ٚى ؿ٣ٞې ى ٓ٤خٗظې پ ٚى٤ٗ ُٚٔٔٝټ ٚؿٞړٞٗ ٙې ٝح ،ٟه ٞىؿ ٚؿَګ ٚى ٣خى ٗ ١ٞکٔېٔ ٕٞ٤ى ُٓٔٝٞې٘ ٞپٚ ٘٣ٝخ ،ى ٔٗ ٞ٣ېَ ٓٞؿ ٜٚىال ُٚ ِٞ٣الِٓٝ ٚځ٘ډ،ٙٞٗ ٍٝه ٞى( ُٕٓٔٓ کخٍ) ىؿ ٕٞى ٓ٤خٗظې پ ٚى ٚٔ٣ٝى َُ٘ٔٔٝ كخٓي کَُ ُٚ ١هٞح پَحٗٔ٤ظَ ٗ ْٜٓ .ٙٞػِض ٣ې ىح څَګ٘ي٣ي ٙچې حَٓ٣کخ٣خٕ ح ٝىٗخټ ٞټِٞحُې ىح َٙ٣ٝڅَګ٘يُٚٝ چې ک ٚپ ٚؿٗٞډ ٙکې ى ُْٝىحٓې کٔخٕ ګډٝ ٕٝکړ ١چې ٛـٞی ى ر ٢َٜٗحٗـخٍ ٓوخُق ١ٝحٛ ٝـٞی ى ر ٞ٤َٜٗپٞځ ٞٗٞى ٗظ ٕٞىٓوخُل َٙٓ ٞ٘٤الّ ٞ٣کړ ١ح ٝى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى ر ٞ٤َٜٗپٞځ ٞٗٞى ٔ٣ٝظِ ُٚ ٞپخٍٙ ؿږ پٍٞط ٚکړ ٞٗ ،١ىح ر ٚى ر ٖ٤حُِِٔ ٢ټُ٘ٞې ُ ٚپخٍٗ ٞ٣ ٙخٝ ٖ٣ٍٝګَځٔٛ . ٢يح ػِض ح ٝحٗي٣ښ٘ې ٝې چې ى ٞ٤ٛحى َُ٘ٔٔٝکَُی ٣ې ى(ٕٓٔٓ ُ کخٍ) ىٓت ىٓ٤خٗظې پ ُٚٔٔٞ٣ ٚحَٓ٣کخ ط ٝ ٍٝ ٚرخُ ،ٚح ٝکِ ٚچې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٍٙٞډحډ طَ الٓ ٚکړ ٗ ٞر٤خ ٣ې ى ىې ؿَګې ى ؿٞړښض حؿخٍُٝ ٙکړ ٙح ٝپوپِ٣ ٚې ْٛپ ٚکې هپَ ګډ ٕٝكظٔ ٢کړ . ػغٗ ٔبٕٔؼؿ٠قٖ غٔٛډٖ ػ ِغبٌفٕٛ١تـ څٕګ پٗ ٘ٛ١اػ کې ػ اٚم١ؼٔٚک ٛؿٚڼ اْ ٚافغبٔبٔ ٛػ ټٛ١ٔ ٌٛٛک ٛاٚ اػتـاظ ٛٔٛمـٖ ث١بُ٘ ػا٠ـٖ ى ،ٖٛأ ٚژػې ػؿې ٚؿځې ػٚاَ ٚکړ .غٔٛډې پٗ عپٍٗ اعـٚ ٞؿځ ٛ٠پـ٠کړٖ ٌ١ک صبػؿ کړ ،ع ٛػغٗ پـ٠کړٖ ػ٘غٗ څٗ څغٗ چې ػ ٌٚل ډ٠ـٖ ک٠ ٛې ٘ ٍٗ١ػؿٌٛػٖ ،ػ ٘ ٍٛ١څغٗ ډ٠ـ کُ .ٚپٗ ػې عبغـ ف٠بت ىّ١ـ ٌ١کٛاالٔ ٛا ٚم١بمت پ٘ٛبٔ ٛػػې پـ٠کړٖ ٌ١ک څغٗ عپٍٗ ٔبعٛښ ٟڅـګٕؼٖ کړٖ .ځکٗ پٗ ػې رـګٗ کې ُ٘ ّ٘غٗ پغٛأی م١بمت تـ ثضج الٔؼې ؿاغٍی ٚا ٚػ ٘ٛ١اػ ػ امتمالي اٚ افاػۍ ا ٚػ ٘ٛ١اػ څغٗ ػ ثٙـٔ ٛ١پٛځ ٛٔٛػ ٠ٚنتٍ ٛپٗ اړٖ پٗ کې ٘١څ ٠بػ ٖٚ ٗٔ ٗٔٚىٛې .ػ رـګې ػ رٛړښت ٔٗ ػ ِغٗ ػ ٛ٠ىّ١ـ م١بمتپ٘ٛبٔ ٛأؼ ػا ٚچې ػا رـګٗ ثٗ ٛ٠متـ تبؿ٠غ ٟلؼَ ٚاعٍ ٟا ٚػ ثٙـٔ ٛ١ػ اىغبي څغٗ ثٗ ػعپً ٘ٛ١اػ ػافاػ٠ؼ ٚپٗ ٌٛؿ ػ ٘غٛی ػ ٚتٍ ٛػ ِ ٖٛ٠ؼمٛي ِٙبي ٠ٚو ٌٗ پبؿٖ غږ پٛؿتٗ کړ ٞا ٚػ افغبٔبٔ ٛػ ػٚػ٠قې رـګې ػقت ا٠ٚ ٚبړ ثٗ ٚمبت ،ٟاِب ثٙـٔ ٛ١اىغبٌګـأ ٛػ رـګی ګډٔٚٚک ٟپٗ ٖٛ٠ډٚي ٠ب ع ٛتطّ١غ کړي ا٠ ٚب ٠ې ٠ٚٚـٚي تـ څ ٛػػامې ٖٛ٠غږ ػ پٛؿتٗ ک ٌٛٛڅغٗ ځبْ ٚمبت . ٟىې ؿٗٞډې ىىٍې ٍٝځ ٞرلغ ح ٝڅ٤ړٍٓٝٝ ٞٗٝظ ٚىح ډ ٍٝپَ٣کړ٤ُ ٙک ٛخىٍ کړ: ػ مٌٛې ػ ٍِِ ٟيٛؿت ٟرـګې پـېکړٖ ٌ١ک ى ِ٣َُٔ ٖٔ۱۳کخٍ ى ؿزَګ ٕٔ ُٚ ٢ُٞڅو ٚطَ ٔ۱پٍٞې ى ُ٣ٞې ؿَګې ه ،ٚٔ٤کخرَ ښخٍ ى ُٓٞې ٍِٓٞ٘ٓ ٢ط ٢ؿَګ ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ٍٗځېيُِٓ ٢ض ى ٓٓ ٔ۱ط٘ ٞپېژٗيٍ ٗ ٞ٣ٞحٓظخُ ٝپ ٚګډ ٕٝچې ى ِٓ٢ ٍٗٞح پ ٚىٝحړٓ ٝـِٔ ٞٗٞکې ى ِٓض ى ٓ٘ظوز ٞحٓظخُٝ ،ٝال٣ظٍٞٗ ٢حګخٗ ،ٞػِٔخی کَحٓ ،ٞهٓ ٢ٓٞو ،ٍٝٞى ٓيٗ٢ ټُ٘ٞې ى ٜٗخى ،ٞٗٝپ ٚحَ٣حٕ ح ٝپخکٔظخٕ کې ى ٓې٘ظ ٞحكـخٕ ٜٓخؿَ ٞ٘٣ى حٓظخُ ٝح ٝى ټُ٘ٞې ى ٗ ٍٝٞپَګ٘ ٞپٍٞٔٗ ٚ چې پ ٖٔ ٚکټګ ٞ٣ٍٞکې ط٘ظ ْ٤ح ٝىػٞص ٗٞٓ ُٚ ،ٝٝ ١ٞؿٞىٗ ٙخحٓ٘ ٞ٤څو ٚى ٝطِ ٞى الٍ ٝى ُټ ٕٞح ٝپٛ ٚېٞحى کې پخ٣يحٍې ُٓٞې ط ٚى ٍٓېي ٝپٓ ٚوٜي ى ٍٓ٘ٞې ُپخٍ ٙى پَٝك ٍٞٔ٤رَٛخٕ حُيٍ ٖ٣رخٗ ٢طَ َٓ٘ۍ الٗيې ؿٞړ.ٙٞٗ ٙ ى ُٓٞې ى ٍِٓٞ٘ ٓ ٢ط ٢ؿَګې ؿړ ٝى ىٍٍٝ ٞ٣ځ ٞپ ٚطَڅ کې ى َ١كٞٗ ٚې حؿ٘يح ٓطخرن ى کخٍ ١کٔ٤ټ ٞپ ٚګڼ ٗٔېَ ؿٗٞډ ٝح ٝػٔ ٢ٓٞؿٗٞډ ٙکې َٛحړهِ٤ې هزَې حطَې ٝکړې ح ٝپ ٚالٗيې ٓٞحىٞٓ ٝحكوې طٍٓٝ ٚېيٍ:
71
ٓٞږ ى ُٓٞې ى ٍِٓٞ٘ٓ ٢ط ٢ؿَګې ګډ ٕٝکٗٝٞک ٢ى هپِ ٞى ٢٘٣حٓ ٢ِٓ ٝکِل٤ظ ٞٗٞپ ٚىٍک ک ُٞٞح ٝىې ط ٚپٚ پخَِٓٗې َٓ ٙچې ٓ ُٚٞى ژٗٝيحٗ ٙٞ٣ ٚحړط٤خ ح ٝى ىې ِٓض ى َٛكَى ؿٞښظ٘ ٚى ،ٙى حكـخٗٔظخٕ ى حٓالٓ ٢ؿٔ٣ٍٜٞض ى ؿٔ٣ٍ ٍٜٞې ْ ُٞٗ ٚښض ح ٝژٓ٘ې څو ٚچې ُِٓ ٚض َٓ ٙى ٍٓ٘ٞې پَ ر٘ٔټ پٛ ٚېٞحى کې ى ؿګړې ح٘٣ٝ ٝې ط ُٞٞ٣ٞى پخی ط ٍُٞٞٓ ٚح٣ ُٚٞٓ ُٚ ٝېِې الٍې پخ٣يحٍې ُٓٞې ط ٚى ٍٓېيُ ٝپخٍ٣ ٙې کړې ىَٛ ،ٙحړهٓ ِ٤الطړ ک.ٝٞ ٓٞږ ُٓٞې ،هپِٞحکۍ ح ٝى ٛېٞحى ػخٓٞٓ ٚکخُۍ ط ٚى ٍٓېيُ ٝپخٍ ،ٙى حكـخٗٔظخٕ ى ِٓٔٔخٗ ٞهِک ٞى ُؿْٛ ،زَ حٝ هَرخٗ ٞ٤هيٍىحٗ ٢ک.ٝٞ ى حكـخٗٔظخٕ هِک ى ٛېٞحى ى ِٜٓٗ ٢خى ٞٗٝح ٝر٘ٔټ ٞٗٞپ ٚر٤خٍؿخ ٚٗٝکې ى ٗړٞ٣حُې ټُ٘ٞې پ ٚه ٜٙٞى حَٓ٣کې ُٚ ٓظلي ٙح٣خالطَٛ ُٚ ٞحړهٓ ِ٤الطړ څو ٚهيٍىحٗ ٢ک ١ٞح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ىُٝض پ ٚځخٕ طَ ٓظک ٢کېي ٝپٍٞې ى ٛـٞی ى پَحه ،ٞحؿ ِٞ٘ٓ٤ح ٝر٘ٔټٔٛ ِٝ٤کخٍ ٞ٣ى ىٝحّ ؿٞښظٗٞک ٢ى.١ ٓٞږ ى حٓالٓٛ ٢ېٞحىُ ُٚ ٞٗٝړٞٓ ٙحٗيٛ ٝڅ ،ٞپ ٚځخٗګړې طٞګ ،ٚى كَٓ٣َٗ ٖ٤ل ٖ٤ى هخىّ ى ٓؼٞى ١ػَرٔظخٕ ى پخچخ ح ٝى طَکېې ى ؿٔ٣ٍٜٞض ُ ٚحهيحٓخط ٞحٞٗ ٝښظ ٞٗٞڅو ٚى ٛـٓ ٚالطړ ُ ٚالِٓ ،ٚچې ُٓٞږ پ ٚؿ٘ګ ځپِٛ ٢ېٞحى کې ى ُٓٞې ٓزذ کېږ ١هيٍىحٗ ٢ک ٝٞح ٝى ٛـٞی ى ډېَٔٛ ٝکخٍ ٞ٣ى ىٝحّ ،طَٔ٣غ ح ٝپَحهٞحُ ٢ؿٞښظٗٞک.ٝٞ٣ ٢ ٓٞږ ى ُٓٞې ى ٍِٓٞ٘ٓ ٢ط ٢ؿَګې ګډ ٕٝکٗٝٞک ٢ى الٗيې ٓٞحٍى ٝپ ٚحړ ٙپَېکړ ٙک ٝٞح ٝى حكـخٗٔظخٕ ُ ٚحٓالٓ٢ ؿٔ ١ٍٜٞىُٝض حٛ ُٚ ٝـ ُٚ َٙٓ ٚښکېِٓ ٞوخُل ٞحړه ِٚ٤ٛ ٞٗٞک ،ٝٞڅ ٞپ ٚػِٔ ٢ک ُٞٞکې ٣ې چټکٛ ،خىهخٗ ٚح ٝى ُْٔ ٝړ حهيحّ ٝکړ.١ پب٠ؼاؿې مٌٛې تٗ ػ ؿمېؼٌ ٚپبؿٖ ِفبِّ٘ٗ ،ؾاکـٖ اِٛ ٚافمٗ: ٔٞٓ .ږ ى ُٓٞې ى ٍِٓٞ٘ٓ ٢ط ٢ؿَګې ګډ ٕٝکٗٝٞک ٢پ ٚؿګړ ٙکې ُ ٚټ ُٞٞښکېِ ٞحړه ٞٗٞڅو ٚؿٞښظ٘ ٚک ،ٝٞڅٞ ى حٓالّ ى ٓويّ ى ٖ٣ى حٍٗخىحطٓ ٞطخرن ،ى حكـخٗٔظخٕ ى هِک ٞؿږ ح ٝؿٞښظ٘ې ط ٚى ؿګړېٝ ٍٍٝٝ ،ژٗې ى ر٘ي ُٞٝحٝ ىحُٞٓ ٢ٔ٣ې ط ٚى ٍٓېيُ ٝپخٍُ ٙز٤ک ٝٝح ٢٣ح ٝى ٓلخٔٛې حٌٓ ٝحکَې الٍ ٙهپِ ٚکړ .١ىح ى ټ ُٞٞحكـخٗخٗ ٞطَٓ٘ځ ى ُٓٞې ح ٝپوال٘٣ې ٗٞښض ىی ح ٝپٛ ٚېڅ طٞګ ٚر ٢َٜٗحكَح ٢١ػ٘خ َٛحٗ ٝړٞ٣حُې طَٛګَې ٗزکې ٍٗ ٚحٗـخړ.١ ٕ .ىُٝض رخ٣ي ى ُٓٞې ى پَٓٝې ى پُ َ٤پخٍ ٙى ُٓٞې ى ٍِٓٞ٘ٓ ٢ط ٢ؿَګې ى پَېکړ ٝپ ٚپخّ کې ََُُٛ ٞ٣ َٙٓ ٞ حړه ِ٤پَٝګَحّ ؿٞړ ح ٝى ُٓٞې ى طخُٓ ٖ٤پخٍ ٙىٝحٓيحٍ ٙرَٗخٓې ى ٞ٣ې ِٓ ٢ح ٝىحٓ ٢ٔ٣ظَحط٤ژۍ پ ٚطٞګ ٚحػالٕ کړ.١ ٖ .ى ُٓٞې ٛڅې رخ٣ي ى ٗظخّ الٓظٍ ٚحٝړٗې ح ٝى ٛـ ٚهخٗ ٢ٗٞحٍُښظ ٚٗٞطَ پٞښظ٘ې الٗيې ٍحٗ ٢ُٝ ٚچې پٛ ٚېٞحى کې ى طخُ ٙکړکېچ ى ٍحٓ٘ځظ ٚکېيٓ ٝزذ ٗ.٢ . ۱پخ ٚ٣ىحٍې ُٓٞې ط ٚى ٍٓېي ٝپٓ ٚوٜي ى ټ ُٞٞحړهَٛ ٞٗٞحړهِ٤ې حٛ ٝخىهخٗ ٚژٓ٘ې ١ٍَٟٝ ٞ٣کخٍ ىی. ٓٞږ ګډ ٕٝکٗٝٞک ٢ؿي ،َُٝ ِٚ٤ٛ ١څ ٞى حكـخٗٔظخٕ ى هِک ٞح ٝى ُٓٞې ى ٍِٓٞ٘ٓ ٢ط ٢ؿَګې ى ګډ ٕٝکٗٝٞکٞ ؿٞښظ٘ ٞط ٚىٍٗخٝی ٢ٗٝح ٝى ىې ؿَګې پَېکړې پ ٚؿي ١طٞګ ٚپ ٚػَٔ کې پِې ٗ .٢پَط ُٚ ٚىې ر ٚى ؿَګٞ طخٍ٣و ٢حٍُښظ ٞٗٞط٣ُ ٚخٕ ٤ٍٓٝږ١ ٞٓ .۷ږ ُ ٚټ ُٞٞښکې ِ ٞهٞح ٝٝڅو ِٚ٤ٛ ٚک ٝٞڅٛ ُٚ ٞـٓ ٞوکې َٗ ٞٗٞ١څو ٚچې ى ٌٓحکَې حٓ ٝلخٔٛې ى پُِٞٞ٤ ُٓٗ ٚ٘٤خٗٗٞی ک ،١ٞډډٝ ٙکړ ١ح ٝى طلخ ْٛى پُ َ٤پخٍ ٙؿٞړٗٝک ٢ح ٝحٗؼطخف ٓ٘ٗٞک ٢چِ٘ي ٚٗٝطَالّ الٗيې ٢ٔ٤ٗٝ ح ٝهپَ ښ٤ٗ ٚض څَګ٘ي کړ.١ .۱ه٣ ٚٔ٤ٓ ،٢ٓٞېِ ،ٝژر٘ٔٓ ،٢ظ ،٢ط٘ظٌٛٓ ،٢ٔ٤ز ٢ح٤ٓ ٝخٓٔٓ ٢خ ِٞ٣ط ٚى ُٖٔ ٓ ِٞٛٝو٘ٞ٤ی ،چې ى ِٓ٢ ٝكيص ى ُ٣خٗٔ٘ٓ ُٞٞزذ کېږ ،١ى ښکېِ ٞهٞح ٝٝپ ٚکخٍُٓٞ ١ړ٣ظٞر ٞٗٞکې .٢ٗ ٍٞ٤ٗٝ . ۵ى حهظٜخى ١ر٘ٔټ ى پ٤خٝړ ١کُ ُٞٞپخٍ ٙى پخٗګې حچٗٞې ى ُٓ ٞ٘٤رَحرَ ،ٍٝى رٞهظ٤خ ى پ٤يح ک ُٞٞپٓ ٚوٜي ى رَ٘١ ٓ٘خرؼ ٞح ٝى ٛېٞحى ى ر٘ٔټ ٞٗٞپَٓوظ٤خ حٝ ٝى ،ٙى رې ُُٝۍ کٔ ٍٞح ٝى حٓالٓ ٢ح ٝػٔ ٢ٓٞطؼِٔ٤خط ٞى ظَك٤ظُٞ ٞٗٞړٍٝ ىې ى ىُٝض ى رَٗخٓ ٞپ َٓ ٚکې ځخی کړحی ٗ.٢ ٌٗ ٔبؿاظ١بٔ ٛمـٖ ػ ِؾاکـې ػ چٛکبټ رٛړٚي ٞٓ .۱ږ ى حكـخٗٔظخٕ ُ ٚىُٝض ح ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ُٓ ٚې٘ظٗ ٞړٞ٣حُ ٞځٞحک ٞٗٞڅو ٚؿٞښظ٘ ٚک ٝٞچې: ى ښ٤ٗ ٚض پ ٚػ٘ٞحٕ ىې ىُٝض ى ٛـٔٗ ٚېَ حكَحى ٝى آُحى ُٞٝپ ٚحړ ٙچې ى ؿِطٍ ٞپٞټ ٞٗٞح٣ ٝخٗخػخرظٞطٍٝٞڼ ٞپَ ر٘ٔټ پ ٚرېالرېِ ٞؿېِ ٞٗٞکې پَحط ٚىٔٓ ١الٓ ٢ح ٝؿي ١حهيحّ ٝکړ.١ ىُٝض رخ٣ي ُٗ ٚړٞ٣حُې ټُ٘ٞې َٓ ٙپ ٚطلخ ْٛکې ُ ٚطُٔ ٍٞض څو ٚى ٓوخُل ٞ٘٤ى ٗ ٞٗٞٓٞپٝ ٚېٔظِ ٞکې چټکحهيحّ ٝکړ.١
72
ىُٝض حٗ ٝړٞ٣حٍ ځٞحک ٚٗٞرخ٣ي ى ٛـٞکٔخٗ ٞچې ى ُٓٞې ُ ٚپَٓٝې َٓ ٞ٣ ٙځخی کېږ ١ى حٓ٘٤ض حٝهٗٞي٣ظٞد ى طخٟٓٔ ُٞٞ٘٤خٗض ٝکړ ١ح ٝى ٛـٞی ُپخٍ ٙىې ،هٗٞي ١ژٗٝيحٗ ٚط ٚى رېَطٍ ٚحٓظ٘ېيٚ٘٤ُٓ ٝ رَحرَ ٙکړ.١ ْ ُٗ ٚړٞ٣حُ ٞح ٝحكـخٗ ٢ځٞحک ٞٗٞڅو ٚؿيح ؿٞښظ٘ ٚکېږ ،١څ ُٚٞرې ٍٓٞى ٞٗٞ٤ٗ ٙح ٝى ک ٍٞٗٝٞپوپَ َٓٝطخالٗ ٞ٤ح ٝى حٓظٞګ٘ې پ ٞٔ٤ٓ ٚرخٗيې ُ ٚرٔزخٍۍ څو ٚچې ى ِٓک ٢طِلخطٓ ٞزذ کېږ ،١پ ٚکِک ٚډډٝ ٙکړ.١ ىُٝض رخ٣ي ى پٞځ ٢ػِٔ٤خط ٞى ٍٛزَ ١ک ُٞٞح ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٓې٘ظ ٞځٞحک ٞٗٞطَٓ٘ځ ى ٔٛـږۍ ُپخٍٙؿي ١حهيحٓخص ٝکړ.١ ٝ ِٚٓٝحٍ ٗخٍح٤ٟخٕ رخ٣ي طخٝطَ٣وٞحُی حٛ ٝـ ٚټ ٍٞكؼخُ٤ظ ٚٗٞچې ى ګَحٗٛ ٞېٞحىٝحُ ٞى ٝژُ ٞح ٝى ر٘ٔټ ٞٗٞىطوَ٣زٓ ُٞٞزذ کېږ ،١پَېږى ١حٝهپِې حړ٣کې ىې ُ ٚحُوخػي ٙح٣ ٚٔ٤ٓ ٝېِ ٝطَٛګَٗ ٝزک َٙٓ ٞپَې کړ.١ ُٗ ٚړٞ٣حُې ټُ٘ٞې څو ٚؿٞښظ٘ ٚکېږ ١څ ٞى حكـخٗٔظخٕ ى حٓ٘٤ظ ٢ځٞحک ٞٗٞپ ٚطـ ٍُُٞٝ ،ُِٞٝ٤ٜح ٝپ٤خٝړ١ک ُٞٞکې ؿئٛ ١کخٍ ١ح ٝحهيحٓخص ٝکړ ١څ ٞىح ځٞحکٝ ٚٗٞکٞالی ٗ ٢ى ٛېٞحى ح ٝهِک ٞى حٓ٘٤ض ى طخٓ٤ُٝٞٔٓ ُٞٞ٘٤ض پوپِ ٚؿخړٝ ٙحهِ.٢ ٓٞږ ُٗ ٚړٞ٣حُې ټُ٘ٞې څو ٚى حٝږىٜٓخُ ٞژٓ٘ ٞؿٞښظٗٞک ٝٞ٣ ٢څ ٞحكـخٗٔظخٕ ر٤خ ى ٓ٣ ٚٔ٤ېِ٤ٓ ٝخُ ٞ٤ىکړکېچ ٞٗٞپ ٚډګَ ريٍ ٗ ،٢ٗ ٚى ر ٞ٤َٜٗالٓٓ ٞ٘ٛٞو٘ٞ٤ی ٢ٗٝح ٝى ٓ٣ ٚٔ٤ېِٔٛ ٝکخٍ ٞ٣ى پ٤خٝړ١ کُ ُٞٞپخٍٔٓ ٚ٘٤ُٓ ٙخػي.٢ٗ ٙ ٓٞږ ُٗ ٚړٞ٣حُې ټُ٘ٞې څو ٚؿٞښظ٘ ٚک ٝٞڅ ٞى حكـخٗٔظخٕ ى حٓالٓ ٢ؿٔ ١ٍٜٞىُٝض طَ َٓ٘ۍ الٗيې ىُٓٞې ُ ٚپَٓٝې څوَٛ ٚحړهٓ ِ٤الطړ ٝکړ.١ ىُٝض ىې ى هِک ٞپٔٛ ٚکخٍۍ ى ښ ې كکٓٞض ىحٍۍ ى ؿٞړ ،ُٞٝکخٍ ى کخٍ ح َٛط ٚى ٓپخٍُُ ٞپخٍ ٙحُٚ ٝحىحٍ ١ح ٝحهاله ٢كٔخى َٓ ٙى ٓزخٍُې ح ٝى َٓکِ حٝ ٝال٣ظ ٞٗٞپ ٚکچې ى ځٔکې ى ؿخٛز ٞ٘٤پٟ ٚي حهيحّ ٝکړ .١ىح حهيحٓخص پَ ىُٝض ى هِک ٞى رخ ٍٝپ ٚطَالٓ ٚک ُٞٞح ُٚ ٝىُٝض َٓ ٙى ِٓض پٗ ٚږىې ک ُٞٞح ٝى ُٓٞې ى پَٓٝې پ ٚرَ ١کې کِ٤يُٞ ٍٍٝ ١ر.١ٞ ى حكـخٗٔظخٕ هِک ى ػخىالُٗٞٓ ٚې ؿٞښظٗٞکې ى ١چې پٛ ٚـې کې ى ښځ ٞحٓ ٝخٗٓٞخٗ ٞپ ٍٞٔٗ ٚى ٛېٞحىى ټ ُٞٞحطزخػ ٞكو ٚٗٞپ ٚپخّ کې ٗ ١ٝ ١ٞٗ ٍٞ٤ح ٝى ټ ِ٤ُ٘ٞػيحُض ى طخٓ ُٞٞ٘٤پٓ ٚوٜي ؿَګ ٚټ٘٤ګخٍ ک١ٞ څ ٞهٞحٗ ٖ٤پَ ټ ُٞٞحطزخػٗ ٞ٣ ٞخٕ ططز٤ن ٗ.٢ ٞٓ .۳ږ ى ىې ؿَګې ګډ ٕٝکٗٝٞک ُٚ ٢ػِٔخی کَحٓ ،ٞى چخپٞٛ ،٢ط ٢ح ٝط ٞ٘٤ُٝٞٔٓ ُٚ ٞ٤ٍ٘ٓ ١َ٣ٜٞحٝ کخٍکٗٝٞک ٞڅو ٚؿٞښظ٘ ٚک ٝٞڅ ٞى ُٓٞې ى طزِ٤ؾ ح ٝطخٝطَ٣وٞحُ ٢ى پَېښٞىُ ٝپخٍ ٙى ؿٓٞخط٘ٓ ُٚ ٞٗٞزَ ٞٗٝحٝ ډُ٣ ٚېِ ٞ٤ٍ٘ٓ ٝڅوٍٓ ٚخُظٔ٘ي ٙحٝٞٔٓ ٝالٗ ٚحٓظلخىٝ ٙکړ.١ ٓٔٞٓ .ږ ى ىې ؿَګې ګډ ٕٝکٗٝٞک ُٚ ٢هپِ ٞټ ُٞٞى٘٣يحٍ ٝهِک ٞڅو ٚؿٞحړ ٝڅ ُٚ ٞىُٝض َٓ ٞ٣ ٙځخی ى ٛېٞحى ى حٗ ٞ ٤٘ٓٝخحٍحٓ ٞ٤ى پخی طُ ٍُٞٞٓ ٚپخٍ ٞ٣ ٙرَ ط ٚالٍٓٝ ٚٗٞکړ ١ح ٝى ىې پَٓٝې ى رَُ ١پخٍٛ ٙڅٚ ٝکړ .١ىُٝض رخ٣ي ى هِک ٞپٔٛ ٚکخٍۍ ټ ٍٞالُّ طير َٚٗٝ٤ى حٓ٘٤ض ى طخُٓ ُٞٞ٘٤پخٍ ٙطَ الّ الٗيې ٢ٔ٤ٗٝڅ ٞى ؿ٘خ٣ظکخٍحٗ ٚح ٝطَٛګَ ِٝ٣حػٔخُٓ ٞو.٢ٗ ٍٞ٤ٗٝ ٚ ٌٗ ٔبؿاظ١بٔ ٛمـٖ ػ ِؾاکـې ٌپبؿٖ ػ ِ١کبٔ١قَ رٛړٚي: ٔٔ .پٛ ٚېٞحى کې ى ُٓٞې ى پَٓٝې ى پَ ٓن ٝړُ ٞح ٝى ؿَګې ى ٓ٘ ٍٝٞى ػِٔ ٢کُ ُٞٞپخٍ ٙىې ى ٝال٣ظ ٞٗٞحٝ ُٞٔٝحُ ٞ٤ى ٗٔخ٘٣يګ ٞ٤پٝ ،َٙٓ َُُٞ ٚحکٖٔ کٔېٔ٣ ٕٞ٤خ ى ُٓٞې ػخٍُٞٗ ٢ح ؿٞړ ،٢ٗ ٙچې ى ٛـ ٚپ ٚطَکېذ کې ىې ى ه٘٣ٞي ٝحٍٝٝ ٝڼ ٞپِٜٓ ٍٞٔٗ ٚقُ ،ړٞٓ ٙحٗيٗ ١و٤ٜظ ،ٚٗٞػِٔخی کَحّ ،هَ٘ٓ ٢ٓٞحٕ ،ى ِٓ٢ ٍٗٞح ُ ٚىٝحړٓ ٝـِٔ ٞٗٞڅوٞ٣ ٚـ ٞ٣طٖ حٓظخُی حٛ ٝـٓ ٚوخُل ٖ٤چې ُ ٚطخٝطَ٣وٞحُ ٢څو٣ ٚې الّ حهٔ٤ظی ٗ ،١ٝخَٓ ٗ .٢ىح ٗ ٍٞح رخ٣ي ر٘ي٣خٗ ٞط ٚى ٍٓېيګۍ ،هال ُٞٞٛح ٝػخى ١ژٗٝي ط ٚى ٛـٞی رېَطٓ ٚظ٘٤يُ ٝپخٍٙ ى ٍٓېيٗې پٓ ٚوٜي ځخٗګړې کٔ٤ټ ٚؿٞړ ٙکړ.١ ٕٔ ٞٓ .ږ ى ىې ٍِٓٞ٘ٓ ٢ط ٢ؿَګې ګډ ٕٝکٗٝٞک ٢ژٓ٘ ٚک ٝٞڅ ٞى ىې ؿَګې ى ُٓٞې ى پ٤ـخّ ٍٝکٗٝٞک ٞپٚ طٞګ ٚهپِ ٞٔ٤ٓ ٞح ٝځخ ٞٗٞ٣ط ٚى رېَطٓ ٚظ٘ېي ٝپَ ٜٓخٍ ى ىې ؿَګې پ٤ـخّ هپِ ٞهِک ٞط ٍٝٞٓٝ ٚح ٝپ ٚىې الٍ کې ر ٚى ٓ٣ ٚٔ٤ېِ ٝحىحٍ ،ٝػِٔخ ،ٝٝهَ٘ٓ ٢ٓٞحٗ ،ٞځٞحٗخٗ ٞح ٝښځ ٞپٔٛ ٚکخٍۍ َٛحړهِ٤ې ٛڅې ٝکړ ٝڅٞ هپِ ٢ِٓ ٚح ٝىٗٝ ٢٘٣ډ ٙى ُٓٞې پ ٚطخٓ ُٞٞ٘٤کې حىح کړ.ٝ ٖٔ .ى ُٓٞې ى ٍِٓٞ٘ٓ ٢ط ٢ؿَګې ُ ٚپَېکړ٤ُ ٙک څو ٚى ٗړٞ٣حُې ټُ٘ٞې ى ٓالطړ ى طَالٓ ٚکُ ُٞٞپخٍ ،ٙى حكـخٗٔظخٕ حٓالٓ ٢ؿٔ ١ٍٜٞىُٝض ٓکِل٤ض َُ ١څٛ ٞـ ٚى کخرَ ى ک٘لَحْٗ پ ٚحؿ٘يح کې ٗخَٓ کړ.١
73
. ٔ۱ىُٝض رخ٣ي ى ٛـ٤ٓ ٚکخٗ ُٚ ِّ٤الٍې چې ؿٞړېږ ،١ى ُٓٞې ى رَٗخٓې ى پَٓوظګ پ ٚحړ ٙهِک پ ٚىٝحٓيحٍٙ حٍٝ ٝښخٗ ٚطٞګ ٚهزَ کړ.١ .ٔ۷ى ؿَګې ى ٕ۱ګ ٞٗٞکٔ٤ټٓ ٞپخٍښظ٘ې ى َٓحَُٓٞٓ ١ې ى ػَٔ ى رَٗخٓې ح ٝى ُٓٞې ى ٓظَحط٤ژۍ ى ؿٞړ ُٞٝح ٝطؼو٤ز ُٞٞپٓ ٚوٜي ُ ٚىې پَېکړ٤ُ ٙک َٓ َٓ ٙى.١ . ٔ۱پ ٚپخی کې ى ُٓٞې ٍِٓٞ٘ٓ ٢ط ٢ؿَګ ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ِٓٔٔخٕ ِٓض پ ٚحٓظخُ٣ظٞد ،پٗ ٚړٞ٣حُ ٞحٝر ٞکې ى كِٔط ٖ٤ى رې ُُٞٞحٓ ٝلخ ٞ٣ٞٗ َٙٛهِکُ ٞپخٍ ٙى ؿِې پ ٚطړحٗګ ٚکې ى رَ٘ىٓٝظخَٗٓٓ ٚظ ٞپَکخٍٝحٕ ى حَٓح٣ېِ ٞى پٞځ ٢ځٞحکٝ ٞٗٞك٘٤خٗ ٚرَ٣ي چې ى ُٔګ ٞٗٞط٘ ٞى ٝژُ ٞح ٝټپ ٢کېيٓ ٝزذ ٗ ٞپ ٚکِک ٚؿ٘ي ،١ى هَرخٗ ٤خٗ ُٚ ٞک ٞ٤ٍٗٞح ٝټپ٤خٗ َٙٓ ٞهپِٔٛ ٚيٍى ١څَګ٘ي ١ٝح ٝى ُٞی هيحی ُ ٚىٍ رخٍ څوٛ ٚـٞی طٛ ٚزَ حٝ حٓظوخٓض ؿٞحړ.١ ُِٓ ٚګَِٓ ٝظ ٞٗٞحٗ ٝړٞ٣حُې ټُ٘ٞې څو ٚپ ٚکِک ٚؿٞښظ٘ ٚکېږ ١څ ٞى ؿِې ى طړحٗګې ظخُٔخٗٓ ٚلخَٛې ط ٚى پخی ټکې کېږى)ٖ۵(.١ حٓخى ٍٓ٘ٞط ٢ؿَګې پَ٣کړې ٛـٝ ٚهض طَ پٞښظ٘ې الٗيې ٍحؿِی چې ى حكـخٗٔظخٕ ى ػِٔخٍٞٗ ٝٝح ىؿٗٞډې ٍٓٝٝظ ٚپ ٚهپِ ٙٞ٣ ٚحػالٓ ٚ٤کې ٤ُ ٝکَ چې «:اِـ٠کب پٗ مٕٗ ( َ )٩٠٠۶کې ػ امبِٗ پٗ ثٙبٔٗ پـ افغبٔنتبْ تزبٚف ٚکړ .فاړٖ اٚ ٚاړٖ لتٍ ٞٛا ٚػ افغبٔنتبْ ټٛي ؽعب٠ـ ٠ې چٛؿکړي .ػ ؿٚمبٔ ٛرٕب٠بت ػ اِـ٠کب ٟ٠ؿ٘خ٣خط ٞپٗ ِمبثً ػ افغبٔبٔ٘ ٛېـ ىٛيٛ٠ .افې ػ ٍِک ٛٔٛپٗ لجعٗ ا ٚػ ِنٍّبٔبٔ ٛپٗ لتً ا ٚػ ِؼبػٔ ٛا ٚؽعب٠ـ ٚپٗ چٛؿ غبړٖ ٔٗ ثبم .ٟػ لـآْ ِز١ؼ پٗ ػٛض کې ٠ې ٛ٠کتبة پٗ ٔبِٗ ػ اٌفـلبْ پٗ ٔ١ټ کې ٔيـ کړ ٜػ ٜا ٚپٗ ک٠ٛټ اِ ٚصـ ٚغ١ـٖ کې تمن ُ١کړ ٜػ .ٜپٗ ٘غٗ کې ٠ې لـآْ ِز١ؼٔ ،ج ٟصٍ ٝهللا ػٍٚ ٗ١مٍُ ػ هللا رً رالٌٗ پٗ ىبْ کې ٘غنې اٌفبظ ٍٟ٠ٚػ ٞچې اثٍ١ل پـې ىـِ١ږ ٞا ٚػ اػ٠بٔ ٛت ٓ١٘ٛػ ٍِگـٍِ ٚتِٕ ٌٗ ٛٔٛيٛؿ څغٗ ُ٘ عالف ػ .ٜػ ٔړۍ پٗ ٍِت ٛٔٛکې ٛ٠افې کّٔٛنتبٔ ٛػ اػ٠بٔ ٛت ٓ١٘ٛکب ،ٖٚاٚك اِـ٠کب ػا کبؿ ىـٚع کړ ٜػ ٜا ٚػا ل ٞٛػٌ ً١ػ ٜچې غـثې بٔ ٛػ ٛٙ٠ػ٠ت أ ٚصـأ١ت ػ ٕٛٔٛ٠تٗ رٛاة ٚؿکړ ،ٜػ کّ١ٔٛقَ ػم١ؼٖ ٠ې اعت١بؿ کړې ػٖ .اٌغـض :اػالْ ى ٜٛػ ٜچې پٗ افغبٔنتبْ کې ٌ ٗ٠ٛرـگٗ رٛړ٠ږ .ٞفِٛږ پٛښتٕٗ ػا ػٖ چې پـ افغبٔنتبْ ػ اِـ٠کب پٗ ِيـۍ ػ ټٌٛې ػٔ١ب ػ کفـٖ ٚٚلجعٗ ػٖ٘ ،غٗ څٗ ٠ې ٚکړي چې ػ ثيـ پٗ تبؿ٠ظ کې ٠ې ِخبي ډېـ کُ پ١ؼاکېږ .ٞپٗ ػامې صبي کې چې صٛ١أبت ،ٖٛ١ٌ ،چغبي ا١ِ ٚږې ٚغ١ـٖ عپً ِنکٓ تٗ ثً څٛک ٔٗ پـ٠ږػ ٞاِ ٚمبثٍٗ ٠ې ک .ٞٛافغبٔبْ چې ػ څٛاؿٌل م ٖٛکبٌٗ ؿا٘١نې پٗ امالَ ا ٚصـ٠ت کې ؿاغٍ ٟػ ،ٞػ ػ ٜٚپٗ ثـکت ټٔ ٌٗٛړۍ ػ أگـ٠ق ٞا ٚؿٚمٟ ٌؼٕت څغٗ عالصٗ ى٘ .ٖٛغٗ ل َٛثٗ څٗ ؿٔگٗ ػ امالف ٛتبؿ٠ظ ثؼٔبِٗ کٞٛ؟ ػصـ صبظـ فـػ ْٛاِـ٠کب پٗ غالِۍ ثٗ لٕبػت کٞٛ؟ عالصٗ ػ کالَ ػا ػٖ؛ چې ػ اِـ٠کب تـ ل١بػت الٔؼې ،پٗ ٔبِٗ ٌ٠ٛې رـگې تٗ ٚؿتًٍ ػاِـ٠کب تزبٚف تٗ لبٔ١ٔٛت ٚؿکٛي ا ٚػ ػ ٜٚپٗ تزبٚف ا ٚلبٔ ْٛؿاظ ٟکېؼي ػ ٞچې ٘ـ څٛک کړ٘ ،ٞغٗ ػ اِـ٠کب٠بٔ ٛپٗ صکُ کې ػ .ٜفٍٙؾا ػا رـگٗ ٔٗ ىـػ ٟرـگٗ ػٖ ٗٔ ،افغبٔ ،ٟىـکت پٗ کې کٛي ىـػبً صـاَ ػی .ػامالَ ػ ِمؼك لبٔ ْٛپٗ ِمتع ٝا ٚػ امالف ٛػ تبؿ٠ظ ِطبثك ټٛي افغبٔبْ ثال امتخٕبء ثب٠ؼ ػ صبظـ ػصـ فـػ ،ْٛاِـ٠کب پٗ ِمبثً کې ٚػؿ٠ږ .ٞػ هللا رً رالٌٗ پٗ ٔصـت ثٗ افغبٔنتبْ ا ٚرٙبْ ػ ػې رجبؿ ٌٗ ظٍُ څغٗ عالً ى)٣۸( ».ٟ ه ٞى ٍٓ٘ٞط ٢ؿَګې ى پَ٣کړ ٝح ٝى ٛـٞی ُ ٚحړه ٚى ٌٓحکَحط ٞى ٝړحٗيِٞٗٝ٣ح ْٛ ٝى ٓؼٞى ١ػَرٔظخٕ پٚ ٓ٘٤ځګړ٣ظٞد ى هزَ ٝحطَ ٝى پ٤الٓې پ ٚحړ ٙكِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ پ ٚهپَ ٙٞ٣پَ٣کړ٤ُ ٙک کې ىحٓې : َ٣ٝٝ «صقة امالِ ٟتً ػ رگړې پٗ ػبرً ا ٚػائّ ٟپب ٜتٗ ؿمېؼ ٚا ٚػ ٍِت ػعٛښې صکِٛت پٗ رٛړ٠ؼ ٚټٕ١گبؿ کړٜ ا ٌٗ ٚثېٓ االفغبِٔ ٟؾاکـت ٛمـٖ ئې عپً تٛافك اػالْ کړ ،ٜتً ئې پٗ ٚاظش اٌفبظ ٛاِ ٚکـؿٖ تٛگٗ ٍٝ٠ٚچې ثٙـٔۍ المٕ٘ٛې اٚثٙـٔ ٟځٛاک ٗٔٛػرگړ ٚػ اػاِې ثبػج ػ ،ٞکٗ ػا المٕ٘ٛې ثٕؼې ى ٟا ٚاىغبٌگـ ځٛاکٌٗ ٗٔٛ افغبٔنتبٔٗ ٚٚځ ٛٔ ،ٟػ رگړې اصٍ ٟػٛاًِ پب ٜتٗ ؿم١ږ ،ٞپٗ ػې مـٖ افغبٔبٔ ٛتٗ ػ عپً ثـعٍ١ک ټبکٍ ٛا ٚػ عپٍې عٛښې ٔظبَ رٛړِٛ ٌٛٚلغ پٗ الك ٚؿځ ٟا ٚػ مٌٛې ػ تأٌِ ٓ١پبؿٖ الؿ اٚاؿ٠ږ ،ٞپٗ ػې کې ٘١څ ىک ٔيتٗ چې ػ ِطـس افغبٌٔٛ ٟؿ ٛ٠تـِٕځ ػعجـ ٚاٚتفبُ٘ ٌٗ الؿې ػ رگړې پب ٜتٗ ؿمٛي تـ ټ ٌٛٛغٛؿٖ ،آمبٔٗ ا ٚػٍّٟ الؿ ػٖ .ػغٗ صمب٠م ٛتٗ پٗ پبَ مـٖ ِٛږ ػ مؼٛػ ٞػـثنتبْ پٗ ٚمبغت ٌٗ ثېٓ االفغبِٔ ٟؾاکـاتٛمـٖ پٗ ػې ىـغ ِٛافك ٛ٠چې ػا ٔبمتٗ ػ ثٓ ػ ٔبمت ٟپٗ څ١ـ ٔٗ ٗٔ ،ٞٚصکِٛت ػ پـػ ٛ٠پٗ عٛښٗ رٛړ ى ٟاٗٔ ٚ ٚفاؿت ٗٔٛپٗ پـػ ٛ٠پٛؿې ػ تړٌ ٛډٌٛتـ ِٕځ ٠ٚٚيً ى ،ٟثٙـٔ ٟځٛاک ٗٔٛا ٚفِٛږ کېٕٗ کښ گبٔٚډ٠بْ پـې اغ١ق ٍٔٚـ ،ٞثٙـٔ ٟت١ـ ٞتٗ ِيـٚػ١ت ٚؿٔٗ کړ ٞا ٚفِٛږ ػ ٘ٛ١اػ اىغبي ِيـٚع ٗٔٚگڼ ٟا ٚػ عجـ ٚاتـ ٚػ ارٕؼا اصٍِٛ ٟظٛػبت ػا : ٞٚ ػټ ٌٛٛثٙـٔ ٛ١ځٛاکٚ ٛٔٛتً. -ػ ٘ېٛاػ پٗ کٛؿٔ ٛ١چبؿ ٚکې ػ ثٙـٔ ٛ١المِ ٕٛ٘ٛغٕ.ٜٛ١
74
ِٛ ٖٛ٠لت صکِٛت تٗ ػلؼؿت أتمبي. پٗ آفاػ ا ٚعپٍٛاک افغبٔنتبْ کې آفاػ ا ٚػبػالٔٗ أتغبثبت. ػ ټ ٌٛٛم١بم ٟثٕؼ٠بٔ ٛثالل١ؼ ٚىـغ آفاػٚي -.ػائّ ٟاٚؿثٕؼ. ټٛي ٘غٗ تصـفبت ٌغ ٛاٚثبغً اػالٔٛي چې ػاىغبي پٗ ػٚؿاْ کې ٔٛ١اکگـ ٚځٛاک ٛٔٛا ٚػ ػ ٜٚالك پٛڅٛصکِٛت ٛٔٛتـ مـٖ کړ. ٞ امالِ ٟىـ٠ؼت ػ ټ ٌٛٛلٛأٛ٠ ٕٛ١افٕ٠ۍ ِـرغ گڼً اٚټٛي ٘غٗ لٛأٌٛ ،ٓ١ا٠ش اِٚمـؿات ثبغً اػالٔٛي چې ٌٗامالَ مـٖ اړط ٔٗ ٌگ.ٞٛ ٘غٗ ِؼب٘ؼې چې اىغبٌگـأ ٛپـ افغبٔبٔ ٛتضّ ً١کړې اٚفِٛږ ٌٗ آفاػۍ ا ٚعپٍٛاکۍ مـٖ ِغب٠ـت ٌـ ،ٞثېاػتجبؿٖ گڼً ،ػپـػٔ ٛ٠ظبِ ٟاډې ،فٔؼأ ،ٗٔٛػ افغبٔبٔ ،ٗٔٛ١ٔ ٛپٗ غ١ـ افغبِٔ ٟضکّ ٛکې ػػِ ٜٚضبکّٗ ،ثٙـٔٛ١ ِضجن ٛٔٛتٗ ػ ػ ٜٚأتمبي ا ٚػ ظبٌّبٔٗ ا ٚغ١ـ امالِِ ٟمـؿاتِ ٌٗ ٛغې ػػِ ٜٚزبفات ػ تً ٌپبؿٖ پب ٜتٗ ؿمٛي)٣٢( ». پٗ افغبٔنتبْ ثبٔؼې ِنٍػ ثٙـٔ ٟځٛاک ُ٘ ٗٔٛپٗ ٘ٛ١اػ کې ػ مٌٛې ٌٗ پبؿٖ عپً پالْ ٌـ ،ٞثٙـٔ ٟځٛاکٗٔٛ غٛاړ ٞػ څ ٛالؿ ٚڅغٗ عپٍٗ ػ تنٍػ ا ٚمٌٛې پـٚمٗ پٍې کړ . ٞاِـ٠کب٠بْ ٌٗ ٖٛ٠اړعٗ ٘څٗ ک ٞٛچې عپً ِغبٌف غٛؿځٕګ پٗ څ ٛټٛټ٠ٚٚ ٛي ٖٛ٠ ،ٟثـعٗ ٠ې ػ ِٕځالؿ٠ ٚب (ٚ )Modernګړ ٚتـ ٔبِٗ الٔؼې ٠بػٖ کړ ٞا ٚػ عپٍٗ ځبٔٗ مـٖ ٠ې ػ ٛ٠ځبی کېؼ٘ ٚڅې ا٘ ٚبٔؼ ٚکړ ٞا ٚثٍٗ ثـعٗ ٠ې ػ افـاغ٠ ٟب()Extremest پٗ ٔبِٗ ٚځپّ٘ .ٟؼا ػٍت ػی چې ػ اِـ٠کب ٟ٠فثـ ځٛاک ِنإٌ ٓ١پٗ عپٍ ٛعجـ ٚکې کٍٗ ُ٘ چې ػ مٌٛې ٌٗ پبؿٖ ٚړأؼ٠ق ک ٛٔ ،ٞٛپٗ کې ػ ِٕځ پٛړ٠ ٚب ِٛډؿْ غبٌجبٔ ِٗٔٛٛٔ ٛاعٍ . ٟػ صقة امالِ ٟافغبٔنتبْ پٗ اړٖ ٠ې ُ٘ ّ٘ؼامې پبٌ١ن ٟعپٍٗ کړی .اِـ٠کب٠بْ ّ٘ؼا ډٚي ٚګړ ٚا ٚػ ٘غٛی ػ ػفتـ ٛٔٚمـٖ ػ عپٍٛ غ١ـ ػٌٚتِ ٟإمن ٌٗ ٛالؿې ډ٠ـې ف٠بتې ِبٌ ٟثنپٕې ک. ٞٛ ػػې تـ څٕګ اِـ٠کب٠بٔ ٛا ٚػ ٔبټ ٛػ غړٛ١٘ ٚاػ ٚػ ټٍٛاٌې ِيـأ ٛپٗ افغبٔنتبْ کې ػ م١بم ٟګٔٛؼ ٛٔٚػ رٛړ٠ؼ ٚپٗ پـٚمٗ ډ٠ـ اٚږٚػ کبؿ کړی ٛ٠ ،ىّ١ـ ٚګړ٠ ٞې ػې تٗ ٘څ ٌٟٛچې عپً م١بم ٟتٕظ ّٗٔٛ١رٛړ کړ ٞا٠ ِٗٔٛٛٔ ٚې ػ ػؼٌ١ې پٗ ٚفاؿت کې حجت کړ . ٞپٗ کبثً کې ػ ٛ٠ې ا١ٔٚقې چٍٔٛک ً٠ٚٚ ٟچې څٛ ځٍٗ اِـ٠کب٠بٔٚ ٛؿ غٛښتی چې ػ ٘غٛی پٗ ِبػِ ٞـمت ٛځبٔتٗ ٛ٠م١بم ٟګٔٛؼ رٛړ کړ ، ٞع٘ ٛغٗ ٚاٟ٠ چې فِب ػ ػّـ غٛښتٕٗ ػا ٖٚچې فٖ ػػامې ٖٛ٠کبؿ ٌٗ پبؿٖ ځبْ چّت ٗٔ ٛکړَ چې پٗ ٚك ِې پٛؿٖ ٔٗ ِ ٛٔ ،ٞٚؼؾؿت ِې تـې غٛښتې ػی ٘ .غٗ ٚا ٟ٠چې ػ ف٠بت ىّ١ـ اٚؿګبِٔ ٛٔٛنإٌ ٓ١پ١ژٔ ٟچې څٗ ډٚي ػ اِـ٠کب٠بٔ ٛػ ثٛػ٠زې څغٗ ػ عپً م١بم ٟثٕنټ ػ ټٕ١ګښت ٌٗ پبؿٖ کبؿ کّ٘ ،ٞٛؼا ؿاف اِـ٠کب٠بٔ ٛاٛٔ ٚؿ ٚاىغبٌګـ ٚځٛاکٍّ٘ ٛٔٛتٗ پٗ افغبٔنتبْ کې ػ عپٍ ٛغ١ـ ػٌٚتِ ٟإمن ٛػ فؼبٌ١ت ٛٔٛتـ څٕګ ٛ٠ىّ١ـ تٍ٠ٛق ،ٟٔٛ٠ؿاػ ٟ٠ٛ٠ا ٚچبپ ٟعپـٔ١ق ٚمب ً٠پٗ کبؿ اچ ٌٟٛا ٚػ ٛ٠ىّ١ـ افغبٔبٔ ٛڅغٗ پٗ ػې الؿٖ کې کبؿ اعٍ .ٟػ رّٛٙؿ ٞؿ٠بمت ٌٗ پبؿٖ ػ ت١ـ ٚټبکٕ ٛپٗ ٚعت کې ا ٚػ اِـ٠کب ٟ٠اىغبي پٗ ػٚؿاْ کې ػ ػ ُ٠ٚځٍ ٟپبؿٌّبٔ ٟټٌٛټبکٕ ٛپٗ ٚعت کې ُ٘ ف٠بت ىّ١ـ کنبْ ػ اِـ٠کب٠بٔ ٛػ ثٛػ٠زې څغٗ پٗ ګټې مـٖ پٗ ػې ټبکٕ ٛکې ګډ ْٚک ،ٞٛػ ٘ٛ١اػ ػ پغٛأ ٟپبؿٌّبْ پٗ اړٖ ُ٘ ػا ډاګ١قٖ ىٛې ٖٚچې ػ پبؿٌّبْ ښځ ٕٗ١أ ٚبؿ ٕٗ٠غړ ٞػ ّ٘ؼې غ١ـ ػٌٚتِ ٟإمنبتٌ ٛغٛا اربؿٖ کړي ى ٞٛا ٚػ ّ٘ؼې ِإمن ٛػ )٠ (Donorب ِـمتٗ کٔٚٛکٛ١٘ ٛاػ ٛٔٚپٗ ګټٗ تـې کبؿ اعٍّ٘ . ٟؼاؿ ؿاف ډاګ١قٖ ىٛې چې ػ ٘ٛ١اػ ػ پبؿٌّبْ( )٢٠ ٪مٍّٗ غړ ٞػ ا٠ـاْ ِؼبه عٛاؿٖ ػ)۷۶( . ٞ ػ ػٍّبؤ ػ ىٛؿا تـٔبِٗ الٔؼې ٠ې ُ٘ ٛ٠ىّ١ـ کنبْ امتغؼاَ کړ ٞا ٚػ ّ٘ؼې الؿې څغٗ ػ رِٛبتٛ٠ ٛٔٛ ىّ١ـ ِال٠بٔ ٛتٗ څٗ ٔبڅٗ تٕغٛاٖ ٚؿ ؿم ٞٛتـ څ ٛپٗ عپٍٗ ګټٗ تـې کبؿ ٚاعٍ ،ٟػ ػٍّب ٚتـ ٔبِٗ الٔؼې ػؿې ٚؿځٕ ٟا٠ ٚب ا١ٔٚق کٕفـٔن ٗٔٛرٛړ٠ږ ٞا ٚػ ّ٘ؼې کٕفـٔن ٌٗ ٛٔٛالؿې ٛ٠ىّ١ـ ػٍّبء تطّ١غ کٞٛ ا ٚػ افغبٔنتبْ ػ افاػۍ ػ غٛؿځٕګ پٗ عالف پـې تجٍ١غبت ک. ٞٛ ػػې ټ ٍٛ٘ ٌٛٛځٍ ٛتـ څٕګ کٍٗ چې ػ افغبٔنتبْ ػ ثضـاْ ػ صً ٌٗ پبؿٖ ک ِٗٛعجـٖ پ١ٍ١ږ ٛٔ ،ٞػ اِـ٠کب٠بٔٛ ا ٚػ ٔبټ ٛػ ټٍٛاٌې ىـاېػ ث١ب ػامې تکـاؿ٠ږ ٞچې « ټِٕ ٌٛٛځالؿ ٚغبٌجبٔ ٛتٗ چې ٚمٍٗ پٗ فِکٗ کېږػ،ٞ امبم ٟلبٔ ،ِٟٕٚ ْٛػ ښځ ٛصمٛق تبئ١ؼ کړ ،ٞػ عجـ ٚاتـ ٚثٍٕٗ ٚؿک . » ٚٛع ٛػا ټٛي ىـاېػ ػ ٚالؼ١ت ٔٗ ډ٠ـ ٌـې ػ . ٞځکٗ چې ٌِٛ :ړی :ػ غبٌجبٔ ٛا٠ ٚب ٔٛؿ ٚافاػ ٞغٛښتٔٛکِ ٛزب٘ؼ ٕٛ٠تـ ِٕځ ِٕځالؿٞ ٔٗ ىتٗ ،ټٛي ػ ٛ٠ې الؿې عبٔٚؼاْ ا ٚػ ٛ٠ې غٛښتٕې ػ تـ المٗ ک ٌٛٛعٍک ػ٘ . ٞغٛی چې ځبٔ ٛتٗ ِٕځالؿٚ ٞا٘ ٟ٠غٛی ال ػ پغٛا څغٗ ػ اِـ٠کب٠بٔ ٛتـ مٛ١ؿې الٔؼې ػ ػٌٚت مـٖ ٛ٠ځبی ى ،ٞٛپٗ ٚفاؿت ٛٔٛکې ٔبمت ٠ب ػ پبؿٌّبْ ا ٚمٕب ػ ِزٍل غړ ٞګـځ١ؼٌ ٟػ ٞا٠ ٚب ػ ٚال٠بت ٛٔٛا ٚؿ٠بمت ٛٔٛپٗ چٛکېٔ ٛبمت ػ . ٞع ٛډ٠ـ ػامې ىّ١ـ ىتٗ چې ٘غٛی تٗ ډ٠ـ ػا ډٚي ٚړأؼ٠ق ٗٔٚى ٞٛاِب ٘غٛی ػعپً
75
٘ٛ١اػ ػ افاػۍ ػ تـ المٗ ک ٌٛٛپـتٗ ػې ټٌٛ ٌٛٛړٌٛ ٚړ ٚپٛړ ٛٔٚاعنت ٛتٗ صبظـ ى ٗٔ ٞٛػ . ٞػ ر١ؼٚ ػٍّبؤ ف٠بت ىّ١ـ کنبْ پٗ ػامې صبي کې چې ػ عپً ِصئ١ٔٛت پٗ عبغـ ػػٚی مـٖ مـ عٛځ ٞٛعٛ ػّالً ػػٚی پٗ عالف ٠ې ػ عپٍ ٛرِٛبتِّ ٛٔٛجـ ٗٔٚػ افاػۍ ا ٚامتمالي ػغږ ِـکق ٗٔٚګـځ ٌٟٛػ. ٞ
څِ ٍّٞكَٜ ا٠ب افغبٔنتبْ تزق ٗ٠کېؼی ىې ى حكٔيٗخ ٙرخرخ حكـخٗٔظخٕ : افغبٔنتبْ ٚ ٛ٠عت ػ عپً پېـ ػ ٌ٠ٛې امالِ ٟاِپـاتٛؿۍ ِـکق .ٚٚاصّؼ ىبٖ ثبثب پٗ( ۶۲۷۲ف کبي )کې ػغٗ اِپـاتٛؿ ٞؿإِځتٗ کړٖ .پٗ ّ٘ؼې امبك ٘غٗ تٗ ػ ٔ٠ ٞٛب ِؼبصـ افغبٔنتبْ ثٕنټ ا٠ښٛػٔٚکی ٚا. ٟ٠ػٖ ػ ٕٕٕٔ٘ ٟؼ مـث١ـٖ ،پبکنتبْ ،ثٕګٍٗ ػ٠و١ٔ ،پبيّ١ٔ ٌٗ ،ب ٟ٠ف٠بت ا٠ـاْ ا ٚػِـکق ٞام١ب ځٕ١ې ٘ٛ١اػ ٗٔٚالٔؼې کړي ا ٚعپً مٍطٕت ٠ې ٚؿ ٚغځب.ٚٚ اصّؼ ىبٖ ثبثب فړٚؿ ا ٚافِ١ښتکبؿٖ ِيـ .ٚٚػی ػ عپً ٌٚل پـ مب٠کبٌٛرۍ پ١٘ٛؼٖ ٌٗ .افغبٔ ٟػٚػ ٛٔٚاٚ ؿٚار ٛٔٛښٗ عجـ .ٚٚػٖ ػ ٌٚل الؿښ ٗٔٛعپً ِبِٛؿ٠ت ثبٌٗ ا ٚػ ّ٘ؼې ٌپبؿٖ ػی ػټ ٌٛٛافغبٔبٔ ٛم١بم ٟاٚ پٛځِ ٟيـ ٚټبکً ى.ٛ ػی ػافغبٔنتبْ ٌِٛړٔی پبچب ٚٚچې پګړۍ ېې پـ مـ ک ،ٌٗٛکٍٛ١اٌې ربِې اِٛ ٚفې ېې پښ ٛکٌٛې ا ٌٗ ٚػبػٞ عٍک ٛمـٖ پـ ټغـ کښېٕبمتٗ .ػٖ پٗ ټ ِّٛٙ ٌٛٛچبؿ ٚکې ثٗ ٠ې ٌٗ لِ ِٟٛيـأ ٛمـٖ ِيٛؿې کٌٛې. حكٔي ٗخ ٙرخرخ ُ ٚکړکېچ ډک ٝهض کې ٝحګې طَ الٓ ٚکړې: اصّؼ ىبٖ ثبثب پٗ ػامې ٚعت کې ػ ٘ٛ١اػ ٌٚنّيـ ى ٛچې ػ پښتٕ ٛػ ٍِٚٛ٠ ٟاٌ ٟڅٍی ػ ثٙـٔ ٛ١ػښّٕبٔ ٛػ تېـ ٞا٠ ٚـغً ٌٗ الٍِٗ ٠ٚزبړ ىٛی ٘ .ٚٚـې لجېٍې ػ اړٔٚؼ لِ ِٟٛيـ تـ څبؿٔې الٔؼې ځبٔګړی لجب ٍٟ٠ژٔٚؼ کب ٖٚا ٚػ پښتٕ ٟلجېٍ ٛتـ ِٕځ ػ ٍِ ٟا ٚلٚٛ٠ ِٟٛاٌ ٟؿمۍ ىکېؼٌې ٚې .ا٠ـاْ اٛٔ ٚؿ ٚګبٔٚډٛ١٘ ٛ٠اػ ٛٔٚػ افغبٔنتبْ پٗ کٛؿٔ ٛ١چبؿ ٚکې ػِٚـٖ الم ٕٗ٘ٛک ٌٗٛچې پښتبٔٗ ل٠ ِٗٔٛٛې پغپٍ ٛکې مـٖ اچ .ٚٚ ٌٟٛپٗ ػغٗ صنبك ٚعت کې اصّؼ ىبٖ ثبثب ِيـۍ تٗ ٚؿم١ؼ .ػٖ ٌٗ ټ ٌٛٛل ِٛٔٛٛمـٖ عجـې اتـې ٚکړې .رٛړ ربړی ٠ې ؿإِځتٗ کړ ا ٚػ پښتٕ ٛػ ث١الث ٍٛ١پـګٕ ٛتـِٕځ ٠ې ټٕ١ګ ٚٛ٠اٌی رٛړ کړ ا ٚپٗ ػې تٛګٗ ٠ې ػ ٕٕٔ ٟافغبٔنتبْ ثٕنټ کېښٛػ٘ .غٗ ٚعت افغبٔ ٟپـګٕ ٛتٗ څـګٕؼٖ ٔٗ ٖٚچې ػػٚی ػ ٘ٛ١اػ پ ٌٗٛچېـتٗ ػٖ اِ ٚنبصت ٠ې څِٛـٖ ػی؟ کٗ څٗ ُ٘ پښتٕ ٟل ٌٗ ِٗٔٛٛپ١ړ ٛ٠پ١ړ ٛ٠ؿا٘١نې پٗ ػغٗ م ّٗ١کې پـاتٗ ،ٚٚع١٘ ٛڅکٍٗ تـ ٛ٠ ځبٔګړِ ٞيـتٛة الٔؼې ٔٗ ٚٚؿاټٛي ى .ٞٛاصّؼ ىبٖ ثبثب ٘غٛی مـٖ ؿاټٛي کړي اٛ١٘ ٛ٠ ٚاػ ٠ې ٚؿتٗ تيکېً کړ . ػ ٕٔ ٟافغبٔنتبْ پٗ څ١ـ٘ ،غٗ ٚعت ُ٘ پٗ م ّٗ١کې ث١ال ثٛ١٘ ً١اػ٘ .ٚٚ ٗٔٚـ ٘ٛ١اػ ػ ٛ٠ځبٔګړ ٞل َٛپٗ َٔٛ رٛړ ىٛی .ٚٚپٗ ٘ـ ځبٔګړٛ١٘ ٞاػ کې ٘غٗ ل َٛاٚم١ؼٖ چې ػ ٘ٛ١اػ ٔ٠ َٛې ٚؿمـٖ تړٌی ٌ .ٚٚکٗ پٗ ا٠ـاْ کې پبؿم ٟژث ٟاٚم١ؼي .تبرکنتبْ کې تبرک اٚم١ؼي .پٗ ٕ٘ؼٚمتبْ کې ٕ٘ؼٚاْ اٚم١ؼي ا ٚػ ٘غٛی پٗ ِؾ٘جَٛٔ ٟ ٘غٗ ٘ٛ١اػ رٛړ ى .ٛپٗ ؿٚم ٗ ١کې ؿٚمبْ اٚم١ؼي .اصّؼ ىبٖ ثبثب فکـ ٚکړ چې افغبٔبْ ( پښتبٔٗ ) ثب٠ؼ ٌٗ عپً ٔبِٗ مـٖ تړٌی ٘ٛ١اػ ٌٚـ. ٞػٖ ث١ب ػ افغبٔنتبْ ٌپبؿٖ پٌٛې غٛؿٖ کړې)۷۶( . ٓٞږ ى هپَ طخٍ٣ن پ ٚحٝږى ٝکې ىح طـَر ٚکړې چې َٛکِ ٚى ٝهض ُرَ ځٞحک پ ٚحكـخٗٔظخٕ حٓظؼٔخٍ٘ٓ ١ګُٞې ښوې کړ ٞٗ ،١ډېَ ژٍ ُٓ ٚخطې َٓٓ ٙن ٗ ،ٟٞچې رخالهَ ُٚ ٙىې هخٍٝې ٗٝ ٚطِ ٞط ٚحړٗ ١ٞح ٝطَ ٗخ٣ ٙې ىې ُْٝط٣ُٞ ٚې ؿِٔ٤ې پَح٣ښ ٢ى. ١ حكـخٗٔظخٕ ىهپَ َُؿ ٢ٗٞحٓ ٝؼخ َٛطخٍ٣ن پ ٚحٝږى ٝى ٝهض َ٣ؿِګَ ١ٍُٞ ُٚ ٝىٍحٗ ٚګِحٍ ٚٗٝهٞړُ ،٢ىىې ٛېٞحى كٔخّ ٓظَح ط٤ژ٣ک ٓٞهؼ٤ض ٛـٝ ٚهض ٗٗ ْٛ ٍٞړٞ٣حٍ پخّ ځخٗظٍ ٚحٝحړ ،ٙکِ ٚچې پ ٚٓ ٔ۳ ٚپېړۍ کې حٗګِٔ٤خٗ ٞى ٘ٛي ٗٝ ٚ٣ُٞ ٚٔ٤چ ٚحٗـخٍ کړ ٙحٓ ٝن پ ٚحكـخٗٔظخٕ ٣ې ٍحٝځـخٓظَ .ى ُٗٔٔٞې پېړۍ ُٔ٤ٗ ٚخٍ ٚٗ ٢٣حپيېوٞح چې حّٝ ٝٞ٣ې٘ظٔ ٚپېړۍ ى ٙحكـخٗٔظخٕ ى ُ٣ٞې ُٞرې ) (great gameپ ٚډګَ ٝحٝښض ىح ُُٞ ٚ٣ٞرُٔٔٞٗ ُٚ ٚې پېړۍ پ٤ِ٤ږ١ چې پُٓٞ ٚړَٗٓ ٢کې ٣ې ػٔيُٞ ٙرـخړ ١طِحٍ ٚ٤ٍٓٝ ١ح ٝحٗګِ .ٝ ْ٤پ٘ٓ ٚځ٘ۍ آٓ٤خ کې ى طِحٍ٤ٍٓٝ ١ې حٝ حٗګِٔ٤خٗ ٞطَٓ٘ځ ٓ٤خٓ٤ٓ ٢خُٛ ٞ٤ـٝ ٚهض ٗ ْٛ ٍٞپٔې ُٝ ٍٝحهٔ٤ض ،چې کِ٤ٍٓٝ ٚې ؿٞښظَ ىحكـخٗٔظخٕ ُ ٚالٍې پَ ٘ٛي ُښکَ ک٘ٝ ٢کړ ،١حٗګِٔ٤خٕ چې کِ ٚى ٍ٤ٓٝې پ ٚىې ٗ٤ض هزَ ٗ ٞٗ ،ٍٞژٍ طَ ژٍ٣ ٙې ى حكـخٗٔظخٕ ُٚ الٍې پَ ٘ٛي ى ٍ٤ٓٝې ى ٓو٘ٞ٤ې ُپخٍِٛ ٙې ځِې پ َ٤کړېٛ ،ـٜٓ ٚخٍ ٘ٛي ط ٚى ٍٞ٘ٗٝطٞ٣ ٞحُې٘ ٠حؿزخٍٓ ١ؼزَ (
76
ُېږىېيٗٝکې) الٍ حكـخٗٔظخٕ ،ٝحٗګِٔ٤خٗ ٞى حكـخٗٔظخٕ ى ٗٞ٤حک ُپخٍ ٙهپَ ټ ٍٞحٓکخٗخص پ ٚکخٍ ٝحچ ،ٍٞطَىې چې رخالهَ ٙى پَٓوظګ پخُٔ٤ۍ ) ٓ ُٚ (forward po- icyوې ٣ې پَ حكـخٗٔظخٕ ىٍې ځِٗ ٚخکخَٓ٣ ٚؿَ ٝکړ ،ه ٞى حكـخٕ ٓېړٗ ٢حٓ ٝـخٛي ُْٝپ ٚالّ َُٗٞٓٗ ٚکې ٓخطې َٓٓ ٙن ٗ ٍٞح ٝى َٓ حٓ ٝخٍ رې ٗٔېَ٣ُ ٙخٍٗٝ ٚٗٞ ٝحٝښظَ حٗګَېِحٗ ٞپَ حكـخٗٔظخٕ پَُپٔې ىٍې ځَِ٣ ٚؿَ ٝکړ ه ٞرَ٣خ ٣ې پ ٚرَه ،ٙٞٗ ٚٗ ٚى ُٚ ٟٝهپَ ټ ٍُٝ ٍٞح ٝځٞحک َٓٞٗ ٚٗٝ ٙکٞال ٟچې ىىې ُْٝحٍحى ٙريُ ٚکړ ١ح ٝى ١َٓ ٙٞ٣پ ٚڅېَ ٣ې طَ هپَ حٓخٍص الٗيې ٍح.٢ُٝ پ ٚپخ ٟکې ُ ٚحٗګَېِحٗ َٙٓ ٞى حكـخٕ ُْٝپَُپٔې ؿګړ ٝحٓ ٝوخٓٝظ ٞٗٞى حٗګَېِحٗ ٚٓٞٗ ٞحېٔظِې ٙٝح ٝى هالٕٞٛ ٞ٣حُې٘ۍ الٍ ٣ې ىىې ٛېٞحى طـِ ،ٙٝ ٚ٣طَڅ ٞح كـخٗٔظخٕ ى ٗړۍ ُٗ ٚو٘ې ٗخرٞى کړ ،١حٗګِٔ٤خٗ ٞى هپَ ٗ٤ٓ ّٞخٓض –( حېَ ٣ې کړ ،ٙرېَ ٣ې کړ (dived and rule ٙحكـخٗٔظخٕ ح٘ٛ ٝي ٗ ٚى ٝطِ ٞپَ ٜٓخٍ ىٝحړٛ ٙېٞحى ٚٗٝطـِ ٚ٣کړٍ چې ى ٓٔ٤ې ى ٛېٞحى ٞٗٝح ُٞٗٞٔٝ ٝطَٓ٘ځ ٣ې ٙٞ٣طِپخطې ؿٔ ِٙ٤طَ ٗخ پَېښٞى ٙى ِٗٔې پېړۍ پٍٓٝٝ ٚظ ٞ٤کې کِٚ چې ٍٓٝخٗ ٞپَ حكـخٗٔظخٕ َ٣ؿَ ٝکړ ٗ ٞى ْٛ ٟٝى حٗګَېِحٗ ٞپٗ ٚخٕ ٍٝط ٚرَهِ٤ک َٓٓ ٙن ٗ ،ٍٞى ٟٝطَ هپِې ٓٝې ه ِ٤٣ ٚٔ٤ٓ ،٢ٓٞحٌٛٓ ٝز ٢طؼٜز ٞٗٞط ِٚٛٝ ُٖٔ ٚح ٝإٓ ُ ٚځ ٞ٘٤ؿٜخى ١هٓٞخٗيحٗخٗ٣ َٙٓ ٞې ى حكـخٗٔظخٕ پٚ طـِ٣ې ٞٛکړې کړې ٝې ،ه ٞى ُٚ ْٛ ٟٝىې هخٍٝې ٓوظ ٍٕٞح٤َٓٗ ٝيُٝٝ ٢طَ . ىُظ ٚى رلغ حٓ ٢ِٛل ٍٞى ٙٞ٣پوٞحٗ ٢حَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحک ٢پَ ٛـ ٞرې ٓ٘طو ٚح ٝحكٔوخٗ ٚڅَګ٘يٗٝې ٍحڅَه ،٢چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ ى ح٘ٓٝۍ ؿګړې رَ٣خ ىىې ٛېٞحى پ ٚطـِ ٚ٣کې . ٢٘٣ٝ پ٘ٛ ٚي کې ى حَٓ٣کخ ٙٞ٣پوٞحٗٓ ٢لٍ( َ٤حرَټ رِ٤ک) ىح ٘٣ٝخ ى ٘ٛي پ ٚټخٍٝ ِٔ٣ځپخڼ ٚکې هپَٞٗ ٙې ح٣ ٢ِ٣ٝ ٝې ى ،١چې حَٓ٣کخ ح ّٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ١خُزخٗ ٞح ٝطَٟ ِّ٣ٍٝي ؿګړې کې ٓخطې هٞړُې ح ٝىح ٛېٞحى (حكـخٗٔظخٕ) رخ٣ي پ ٚى ٙٝرَهٝٝ ٞېَ٘ ٗٛ ،٢ـ ٚؿ٘ٞرٔ٤ٓ ٢ې چې ١خُزخٕ پ ٚکې پ ٚؿګړ ٙرٞهض ى ١رخ٣ي ٛـ ٟٞط ٍٝ ٚپَېښٞىٍ ٗ ٢ح ٝحَٓ٣کخَٓ ٢٣ط ١َ٤پٔٗ ٚخُٝ ٢ال٣ظ ٞٗٞکې چې ٝګړ٣ ١ې ى حَٓ٣کخ ُٗ ٚظ َٙٓ ٕٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٓوخُلض ٝؿ٘ګ٤ږ.١ پَٟي ١خُزخٗٞ ى ځخٚ٣ ٔٛخؿٚ ُٚ َُ،١ ٗٚ ُ ٙكکَ ٗ ٚک ّٞچې ىح ر ٚى ٙٞ٣ػخى ١حَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحکې (ٍحرَټ رِ٤ک ٗ )َ٣ٝظَ ،١ٝىح ى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ٗظَ ىٟ چې حٜٔٓٝخٍ ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ ؿګړ ٙرخِِ٣ې ح ٝځخٗظ ٚى طېښظې الٍې چخٍې ُټ ،١ٞحَٓ٣کخ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٗخٝهٞح حط ٚکخُ ٚرې ٓٞهې حٗ ٝخکخٓ ٚؿګړٝ ٙکړ ،ٙډېَ ُ٣خص ٓخُ ٢حٝځخٗ ٢طِلخص ٝ ٍٝحٝښظَ ،پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ ٗخکخٓ ٚؿګړې ى ٗٞٓٞړٛ ١ېٞحى ك٤ؼ٤ض ط٣ُ ْٛ ٚخٕ ٓ ،٠ٍُٞٓ ٍٝظلي٣ ٖ٣ې ٍٝ ْٛځ پٍٝ ٚځ طَې ٓن حړ ١ٝحٝ ىؿګړې ټ ٍٞپېټ٣ ٠ې ى حَٓ٣کخ پَ حٝږ ٝحچ ،٠ُٞى حَٓ٣کخ ْٛ ُْٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٍُٝ ٚحٗې ؿګړې َٓٓ ٙوض ٓوخُلض ک .١ٞىح ټٛ ٍٞـ ٚڅ ٚى ١چې ُ ٚحَٓ٣کخ ٗ٣ ٚې الٍٍٝ ٙک ٚکړې .حَٓ٣کخ ىىې پَځخ ٟچې ى حكـخٗٔظخٕ ِٓٔې ط ٚى كَ ٓؼو ُٚٞح ٝحٓخٓ ٢الٍ ٞٗ ،٢ٓٞٓٝپ ٚىې ډ ٍٝحكٔوخٗ ٚپَٝژ ٝالّ پٍٞې ک ،١ٞچې پخِ٣ې ر٣ ٚې ډېَې طَهې . )۱ٕ( ١ٝ ٞ٣حكـخٕ ٓ٤خٓ ٢کخٍ پ ٙٞى حكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې پ ٚحړ٤ُ ٙک ٢چې :ى حكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې هٞرٛ ُٚ ٚٗٞـ ٚکخُٚ ( )1709چې ٓ٤ٗ ْ٣َٝ٤ک ٚى ٛل٣ٞخٗ) 150( ٞکِ٘ ٚحىحٍ ٙپ ٚه٘يٛخٍ ح ٝرېخ َٛحص کې هظٔ ٚکړٝ ،ٙهظب كٞهظخ ى ؿِٔ٤خُٗ ٞوٞح ،طَ ح ّٝپٍٞې ُ٤يٍ کې ږ .١ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚهظ٤ځ کې چې طَ کخرَ ح ٝکِ ٚکِ ٚر ٚطَ ؿِٗ ٢پٍٞې ى ٓـِ ٞپ ٚالّ کې إ ،ى رخ٣ِ٣ي ٍٝښخٕ ( )1585-1525ح ٝى ٛـ ٚكظی طَ ُٔٔ ٢پٍٞې ( 16ح 17 ٝپ٤ړ ٞ٣پٍٞې) ى ٓـِ ٞپٓ ٚوخرَ کې ٝىٍ٣يٍ ح ٝى هٗٞلخٍ هخٕ هټک ى ىٍٝې ؿ٘ګ ٞٗٞحٓ ٝوخٓٝض ط٣ ٚې ىٝحّ ٍٝکړ .پ ٞ٣ ٚؿ٘ګ کې (ؿ )1630 ٕٞى ى رخ٣ِ٣ي ٍٝښخٕ ُٔٔ ،٢ػزيحُوخىٍ ،ى پښظ٘ 11 ٞؿټ ،هُ ٚٗٞٓٞک ٚحكَ٣ي ،١حٍٝکِ ،١ر٘ګښ، ٜٓ٘ٔيٓٞ٣ ،لِٓ ،١لٔيُ ،١ګ٤ګ٤خڼ ،٢طَکَُِ ،١ر٘ٞڅ ،٢ط ١ٍٞح ٝځخځ ٢چې ٗٔ٣ َ٤ې څِ٣ٞښض ٍُ ٝط٤ٍٓ ٚي ٝى پ٤ښ ٍٞى كِٔې ُپخٍٍ ٙح ٔ٣ٝظَ .ک ٚڅٛ ْٛ ٚـٞی ٘ٛيٓٝظخٕ ى ؿِٗٓ ١ٞلٔٞى ح ٝحكٔي ٗخ ٙىٍحٗ ٢پٗ ٚخٕ پ ٚىې َٓ کِٖ ٓوخٓٝض کې ُٞٞ٤ٗ ٚٗ ٝهٓ ٞـَ ى َٙٓٝپ ٚىې حٝږى ٝكَٓخ ٢٘٣ؿ٘ګ ٞٗٞکې ٟؼ٤ق ٗ ٍٞچې حٗګَِ٣حٕ پٚ آٓخٗۍ َٓ ٙطَ ډِٛې پٍٞې ٍح٤ٍٓٝيٍ .پ ٚىې ٝهض کې ى حكـخٗٔظخٕ ٗٔخٍ رَهې ُک ٚه٘يُ ،طخؿوَؿخٕ ،رِن حٝ ٓ ٚ٘ٔ٤کې حُرکٔخالٍٍٝ ١حٗ ،ٙٝ ٚچې ى ګٞډ ط ٍٞٔ٤ى روخ٣خ ٝڅو .ٝٝ ٚىح حُرک ٗ٘ ٚ٘٤رَهې ى روخٍح ى حَٓ٤حٗ ٞطَ ُٝکې الٗيې ٝې حٗٞٓ ٝږ پٔٗ ٚخٍ کې ى حُرک ٝحکٔ٘ ٞح٣ ٝخ هِک ُٚ ٞهٞح ى روخٍح ى حَٓ٤حٗ ٞپٓ ٚوخرَ کې کّٞ ٓوخٓٝض ٗ٘٣ٝ ٚئ. ى حكـخٗٔظخٕ پٔٗ ٚخٍ کې ى روخٍح ٝحکٔ٘ ٢ح ٝى طَکٔ٘خٗ ٞى ىٍ ٝه(ٞٗٞٓٞىٓ ،٢٤ٍٛٝخٍ حٓ ٝخٍم) چې طَ ٓ٘ٔ٤ې پٍٞې ر ٚپ ٚچ ٍٞح ٝچپخ ٍٝپ ٚأٓخٍٗ ٞحٝطَُٞ ،ی حكٔي ٗخ ٙهظْ کړٍ ُٚ .ريَٓ ٙؿ ٚى حكـخٗٔظخٕ ىح رَهې ى 19پ٤ړې پُٓٞ ٚړۍ ُٔ ِٙ٤کې چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ِٓط٘ض پ َٓ ٚؿ٘ګٍٝ ٚٗٞٗٞحٕ ،ٝٝرېخ ى حُرکٔخالٍحٗ ٞپ ٚالّ ٍٝؿِې چې ٛـ ٚحٓ َ٤ىٓٝض ٓلٔي هخٕ ى ىٔٛٝې ىٍٝې ،ى حٓ َ٤ى ژٗٝي پٍٓٝ ٚظٗ ٞ٤پٍٝ ٞځ ٞکې رېخ َُٓ ٚکِ َٓٗٝ ٙښُِٞې» (ٖ)۱
77
ى ُ ٕٓٓ۱کخٍ ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى ٍحپٓ ُٚ ٍٞوې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې الٗيې ٞ٤ٛحى ٞٗٝپٞځ ٚٗٞىٍُٞىٍ ه ٞپ ٚىې ٗٔ َٙ٤کې ٍٓٝٝظ ٚطـَ٤٤حص ٍحؿَِ .ىٞ٤ٛ َ٤ٔٗٞ٣حى ٞٗٝپٞځ ٚٗٞىىې ٞ٤ٛحىٝ ٙالړٍ حٍٝ ٍٝٞٗ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٝطٍٞٗ ٚ ػٔکَ ٍ ْٛح ٝحٓظ. ٍٞىىې ډُې څو ٚىحَٓ٣کخ ٓظليٝ ٙال٣خطٗ ٞژىې ٗ ٍٞٗ ٍُٖٙ۱ظخٓ ٢پَٓ٘ ٍٞحكـخٗٔظخٕ طٍ ٚح ٝحٓظخ.ٙٝ ىٞ٤ٛحى ىػٔکََٙ٤ٔٗٝ ګڼٚ ىػٔکَٝ ګڼ ٚى ٞ٤ٛحى ٗ ّٞىػٔکَ َٙ٤ٔٗٝګڼ ٚىٞ٤ٛحىّٗٞ ّٗٞ َٗٔٙ٤ ٓ- ٕ۷ حُزخٗٚ٤ ٓٔ ۱ حٍٓ٤٘٤خ ٕ ٔ۱۷۷ حٓظَحُ٤خ ٖ ٖ - حٓظَ٣خ ٓ۱ ۳ حٍُرخ٣ـخٕ ۷ ۷۵۷ رِـْ٤ ۱ ٓٔ - ر٤ُٗٞخ ٓ۵ ۱۷ رِـخٍ٣خ ٖٓ۱ ٕ۱ کخٗخډح ۳ ٓ- ۱۷۳ ؿَٓ٘٢ ٓٓٔٓ ۷ ٗخٍٝی ٔٔ ۵۷ ګَْ٣ ٕٔ ٖٓ- ٕ۱ پُ٘ٞډ ٖٓٔ ٕ۷ پٍٞطګخٍ ٓٔ۱ ٖ۱ ٘ٛ ٔ۷ګَ١ - ۷ حِ٘ٔ٣ډ ٓٔ۱ ٔ۵۷ ٍٓٝخٗ٤خ ٖٓ ٔ۵ ٓ٘٤ګخپٍٞ ٔ۱ - ۱ حَُ٘٣ډ ٓٓٔ۳ ٖ۱ ح٣ټخُ٤خ ٖٓٓ ٕٓ ِٓٞحکېخ ٕٔ ٓ- ۵ ِٓٞح٘٣خ ٕٕ ۱ حٍىٕ ٕٖٓ ٕ۵ ک٣ٍٞخ ٕ۱ - ٔ۷۷۷ ٓپٖ٤ ٖٕٓ۷ ۷ ٓ٣ٞډٕ ٕٓ۱ ٔ۵ ُ٤ظ٣ٞخ ٕ۵ ٓ- ٕ۱ ٓٔډ٤ٗٝخ ٕ۱ ٕ۱۷ ُظٞحٗ٤خ ٕ۳ ٕ۳۷ کَ٤ٗٝخ ٖٓ ٓ- ٔ۵۱ طَکېخ ٖٔ ۳ ُٓٓٞ ٖٕ ۷کٔٔزٍٞګ چېک ٖٖ - ٔ۷ حکَحٖ٣ ٖٓ۱ ۱ ٓخُ٣ِ٤خ ٖٖٓ۷ ۵ ډٗٔخٍک ٖ۱ - ٔ۷ ػَری ٖ۵ ٔ۳۷ ٓ٘ګ٤ُٞخ ٖٓ۱ ٔ۱ حٓظ٤ٗٞخ ٖ۳ حٓخٍص ٓٓ- ۳۷ ٖٓ ٓ ۱حٗګِٔظخٕ ٓٗٞظ٤ګَٝ ٓ۱ٔ ۱ ك٘٤ِ٘٤ډ ٕ۱ ٖٓ- ۵۱۱ حَٓ٣کخ ٓ۱ٖ ٖ۱ ٗ٤يُ٘٤ډ ٓ۱۱ ٖ۵۷ كَحٗٔٚ ۱۷ - ۳ٕ۷ ؿٍٞؿ٤خ ۱۱ ٕٓ۷ ٗ٘٤ِ٣ُٞ٤ډ ۱۵ ٔٔ۳،۱ٔ۳ ټ ٍٞپٞځٚٗٞ ٞ٣حكـخٕ كوٞهپ٤ُ ٙٞک ٢چې :حكـخٗٔظخٕ ى طخٍ٣ن پ ٚډ َٝ٣كٔخٓٞح ٝهطَٗخکَٓ ٞكِ ٞکې پَٝص ىی ىُ٣ َ٤ې ٔٛيح ىی چې ٗژىې( ٞ٤ٛ)۱۵حى ٞٗٝى هپِ ٞټٗ ُٞٞظخٓ ٢ځٞحک ٞ٣ َٙٓ ٞٗٞځخی ى ُٔ ٞکخٍُ ٞحٔ٤ٛې پ ٚىې ٞ٤ٛحى کې ُ٘ګَ حچُٞې .ح ٝځخٗ٣ ٚٗٞې پٛ ٚـ ٚڅ ٚکې چې ىٝی ٣ې ى طَ ِّ٣ٍٝپ ٚهالف ؿ٘ګ ګڼ٘ٓ ٢ـ ٍٞکړ١ .پ ٚىې حهَٝ ١هظٞٗٞکې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚه ٚ٤٠کې ٍح ٗـښظٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝحكـخٗٔظخٕ ح ٝپخکٔظخٕ ط ٚهپَ ه٢ٜٛٞ ٓ٤خٓٔٗ ٢خ٘٣يګخٕ ټخکِ ٢طَ څ ٞى حړٗٝي ٝحړه َٙٓ ٞٗٞى هزَ ٝحطَ ُٚ ٝالٍې هپِٞ٤ٛ ٞحى ٝط ٚحړ٘٣ې ٍٓ٘ٞې ٍٝکړ . ١چې ى ٛـٞی ى ډُې څو٣ٍ ٞ٣ ٚچخٍډ ٛخُزَٝک ىیٛ .خُزَٝک ى ٞ٣ګٔال٣ٝخ ُ ٚپخٍ ْٛ ٙى حَٓ٣کخ ځخٗګړی حٓظخُی ٝح ٝى ٛـې ٞ٤ٛحى ى طـِ٣ې پ ٚحړ ٙښ ٚطـَر .١َُ ٚى ٛـٞ٤ٛ ٚحى ى ټٞټ ٚکېي ٝى هَحٍىحى الِٓ٤ک کٗٞکی ْٛىی .پٔٛ ٚيې طٞګ ٚحٗګِٔظخٕ ْٛپ ٚکخرَ کې هپَ پوٞحٗی ٓل (َ٤پکَکٞال) ى پخکٔظخٕ حٝحكـخٗٔظخٕ ُ ٚپخٍ ٙګډ ٗٔخ٘٣ي ٙټخکِی ىی .پ ٚىې حٓخّ ىىې ٗ ٚىح حٓظ٘زخ١ېږ ١چې ى حكـخٗٔظخٕ ح ٝپخکٔظخٕ ىٝحړ ٝطـِ ٚ٣پ٘ٓ ٙٞ٣ ٚظَکٗ ٚظخٓ٤ٓ ،٢خٓ ،٢ؿٞ٤پ٤ُٞظکْ کخٓپِ٤کْ کې ى ؿَرٞ٤ٛ ٢حى ٞٗٝهَحٍ َُ. ١
78
ٓ ٜٚٔىحى ٙچې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚىحهَ کې ٓظخٓلخٗ ٚىحٓې كکٓٞض چې ٝطٞحٗ٤ږ ١ى حكـخٗٔظخٕ ى ِٓ ٢ګټ ٞڅو ٚپٚ ٓظَ ٝؿٞ٤پ٤ُٞظ٤کٓ ٞؼخٓالط ٞکې ىكخع ٝکړٝ ،١ؿٞى ٗ . ١َُ ٚىُ٣ َ٤ې ىحىی چې ح٘ٓٝی كکٓٞض ى ط َٝ٤څٞ کخٍُ ٞحٔ٤ٛې ىرٞ٤َٜٗځٞحک ُٚ ٞٗٞحړه ٚؿٞړ ح ٝډ َ٣کٍِٔٝی ٓخطَ ٗٞېيی ح ٝى حكـخٗٔظخٕ پ ٚىحهَ ح ٝر َٜکې پ٤ٓ ٜٞٔٓ ٚخٓ ٢ح ٝر ٖ٤حُِِٔ ٢ط ٞٗٞٔ٤ٜٔکې ى ٓيحهِې ٛالك٤ض ح ٝهيٍص ٗ . ١َُ ٚح ٝى رِ ٚحړه ٚى هپِې ىكخع ٛـ٤ٓ ٚکخٗ ِّ٤چې ى هز ١ِٞ٤ټ ُٞ٘ٞڅو ٚؿٞړ ٗٞی ٞ٤ٛحى ُک ٚحكـخٗٔظخٕ ٣ې چې ،١َُ ٚٗ ْٛ ١َُٝطَ څٞ ى ِٓ٘ٓ ٢خكؼ ٞح ٝحٍ ٢ٟطٔخٓ٤ض څو ٚىكخع ٝکړحی ٗ . ٢ځک ٚىؿ ٚؿٞړښض پٝ ٚحهؼ٤ض کې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٍحٗښظ ٞرٞ٤ٛ ٢َٗٝ٤حى َٙٓ ٞٗٝپ ٚطوخرَ کې هَحٍ َُ ١ح ٝىح ْٛى ٔٛيې هخٍؿ ٢ځٞحک ٞٗٞپٝ ٚحٓط ٚپٚ طيٍ٣ـ ٢طٞګ ٚکٍِٔٝی کېږ ١ح ٝحكـخٗٔظخٕ ى هيٍص پ ٚهال کې ٝحهغ کېږ.... ١ پ ٚىې حٓخّ رخ٣ي ٢ٗ َ٣ٝٝچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې پ ٚحٝ ٢٘ٓٝهض کې ٞ٣هَٓ ١ٞکِ ١كکٓٞض ٗظٚٗ ٕٞ َُ ٞٗ ،١رٞ٤ٛ ٢َٗٝ٤حى ٚٗٝؿٞحړ ١چې ى ٔٔٛخ٣ګخٗ ٞپښې ْٛىې ُ ١ٍٞطٍ ٚحکخږ. ١ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚه ٚ٤٠کې ى ٔٔٛخ ٚ٣ګخٍٗ ٞح ک٘ ٙٞ٣ ٍٞډ َٙ٣هطَٗخک ٚح٣ٝ ٝـخړٗٝکې هزَ ٙى ،ٙىح ىحٓې ٞ٣ كَکض ىی چې ٓٗٞږ ى حكـخٗٔظخٕ ح٣ ٝخ ى ٓٔ٤ې پ ٚحړ ٙطَې ک ّٞڅ ٞٗ ٚٗ ٚحهٌکُٞی.. پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ؿ٘ګ هٞحٝې ٓؼِ ٚٓٞى ١ٍُٞ ٞ٣ ،١ط ٚؿ٘ګ ٢ډُې ى ١چې ى ر ٞ٘٣َٜځٞحک ٞٗٞپَ هالف ؿ٘ګ٤ږ ١حٝرَ حړم ٣ې ک ١ٍُٞ ٙٞ٣ ُٚ ٚىکخرَ كکٓٞض ىی ٗ ٞطَ څ٘ګ ٣ې هخٍؿ ٢هٞحٝی ْٛىی .ى کخرَ كکٓٞض ْٛى ؿ٘ګٔخالٍحٗ ٞپٝ ٚحک کې ىی ،حٝىح ؿ٘ګ ٓخالٍحٕ طَ ډ َٙ٣كي ٙى حكـخٗٔظخٕ ٔٛـ ٚه٢ٓٞ ؿٞړښض ٓ٘ؼکٔ)۱۱( .... ١ٞ ٞ٣رَ حكـخٕ ٓ٤خٓ ٢کخٍ پٝ ٙٞح ٢٣چې :حكـخٗٔظخٕ ٛـ ٚري ٗ٤ٜذ ٛېٞحى ىة چې ى ٕ ۱کخُ ٞپ ٚىٍٝحٕ کې ىٍې ځِٚ ى ٝهض ى ٓظَ ٝځٞحک ٞٗٞطَ پٞځٗٞ٤ٗ ٢ی الٗيې ٍحؿِی ىة .حكـخٗٔظخٕ پ ُٚٔٔٞٗ ٚپ٤ړۍ کې حٗګَِ٣حُٗٞ٤ٗ ٞی ،ٝپٚ ِٗٔ ٚپ٤ړۍ کې ٗ٣ٍٝٞخُٗٞ٤ٗ ٞی ،ٝح ٝىح ىة پ٘٣ٝٞ٣ ٚظٔ ٚپ٤ړۍ کې ْٛحَٓ٣کخ٣خُٗٞ٤ٗ ٞی ىة ُٓٞ .ړٗ ٢حٗـخٍ ى حكـخٗٔظخٕ ٍ٣ښې ُٝړُُٝې ،ى ٢ٔٛٝحٗـخٍ ٛـُٔٓ ٚظې کړې ،ح ٝىٍې ٢ٔ٤حٗـخٍ ُ ٚرېو ٚپٔی ٝکښِې . حكـخٕ ُْٝطَ ى پَىَ٣ ١ؿَ ح ٝرَٜٗۍ ٗٗٞ٤ې پَ ٟي کِک ٓوخٓٝض کړة حَ٣ ٝؿِګَ ٣ې َٛځَ ى ٓظَ ٝطِلخط ٞحٝ ٗي٣ي َٓ ٝهٞږٓ َٙٓ ٞ٣وخٓن کړ ١ى . ١ى ٘ٛيٓٝظخٕ َٓٓظېخٍ ٝحکٖٔ « الٍډ الٍْٗ » كن پ ٚؿخٗذ ٝچې ٤ُٝک « ٢حكـخٗخٕ ر ٚكوَ كظی ُ ٚهطَ ٙډک ژٗٝي ٝګخُ ٢ه ٞى پَى ٞ٣طَ ٝحک الٗيې ٍحطَِ ٤ٛڅکُِ ٚٗ ْٛ ٚؿٔ». ٢ ٔٛيح ػِض ىة چې حكـخٗخٕ ى « ِٓٓ ٢زخٍُ » ٞ٘٣پ ّٞٗ ٚى حٗګَِ٣حٗٝ َٙٓ ٞؿ٘ګېيٍ ،ى « ٓـخٛي » ٞ٘٣پ ّٞٗ ٚى ٗ٣ٍٝٞخٗٝ َٙٓ ٞؿ٘ګېيٍ ح ٝى « ١خُزخٗ » ٞپ ٖٗ ْٛ ّٞٗ ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ َٙٓ ٞؿ٘ګ٤ږٓ . ١خرو ٚح ٝطـَر ٚښ ٢٤چې طَ څ ٞى حكـخٗٔظخٕ ٗ ٚٗٞ٤ؿخٍٓ ٞٗ ،١ٝ ١وخٓٝض رٞٓ ْٛ ٚحُ . ١ٝ ٢ٍٛ َٙٓ ٍٝ ١ىح ر ٚكن طِل ٢حٗ ٝخځٞحٗ ١ٝ ٢چې ى
79
حكـخٗخٗ ٞىح ؿَ٤ص حَٓ ٝښ٘يٗ ٚى پَىٓ ( ٞ٣ؼأل پخکٔظخٕ ) پ ٚپِ ٚکې ٝ ٍٝحچ ٝٞح ٝى حكـخٗٔٛ ٢ض حػظزخٍ ټ ٍٝٞٗ ٍٞطٚ ٝهق کړ ٝكخٍ ىح چې پ ٚرخ ٖ١کې ښ ٚپ٤ٛٞږ ٝچې ىح َٛڅ ٚر٘خ پَ ک ٚٓٞهخ ٚٛع ُُُ ُُهي ٙح ٝػو٤ي ٙرخٗيې ک. ٝٞ ()۱۷ حكـخٗٔظخٕ ىهپَ ؿٓٞ٤ظَحط٤ژ٣ک ٓٞهؼ٤ض ُٓ ٚوې ح ْٛ ٝى هپِ ٞځٔک٘١ ٞ٤ز٤ؼ َٞٓ٣ُ ٢ى ٗظ ٕٞپ ٚحٓخّ ،پٚ هپَ ٓؼخ َٛطخٍ٣ن کې ى ٓظَٓ ٝظَ ٝځٞحک ٞٗٞى پٞځ ٞٗٞحُٝښکَ ک٘ ٞ٤ډګَ ګَ ځ٤يُی ىی ٓ .ويٓ ٢ٗٝک٘يٍ، چ٘ګِ٤هخٕ ى هپُِ ٞښکَ ٚٗ ٝ َٙٓ ٝطٞحٗ٤يٍ ىح ٞ٤ٛحى ټٞټې کړې ح٘ٓ ُٚ ٝځ٣ ٚې ،٢ٓٞ٣حٗګِٔ٤خٗ ٞپَې ْٛڅٞ ځِ ٚهپِې ُښکَې حُٓ٤ښض کړې ه ٞى ٗخکخٓۍ َٓٓ ٙن ٗٞې .حٗګِٔ٤خٗ ٞىىې ٞ٤ٛحى ى ٗ ُٚ ُٞٞ٤پخٍ ٙى پښظ٘ٞ ٓظَ ُْٝى ٞ٣ې ٗخهخٗ٤ُ ٢ٗٞکې پٝ ٚحٓط ٚپ ٚى ٝٝرَه .ٚ٘٣ٝٝ ٞطَ څ ٞىىې ،ُْٝچې طَ ٣ې ى حٗـخُګَحٗٞ پ ٚهالف ه٤خّ کړی ،ى كِٔ ٚٗ ٞځخٕ هٗٞي ١کړی .حٗګِٔ٤خٗ ٞىحكـخٗخٗ ٞى طـِ٣ې ح ٝټٞټې کېيٛ ٝڅې کُٞې هٞ پوپِ٣ ٚې هپِ ٚحٓپَح ُٚ ١ٍٞ١الٍٓٝ ٚکړ. ٙ ى ٍٓٝخٗ ٞحٓپَحٍٞ١ۍ ح ٝى ٝحٍٓخ ٗظخٓ ٢ټِٞحُې پ ٞٓ ٔ۳۱ٓ ٚکِ٘ ٞکې ْٛىىې ٞ٤ٛحى ى ُٝک ٚک ُٞٞپٚ هخ َ١هپِې ُښکَې ٝحُِٓ٣ٞې .هٞکِ ٚچې ٛـٞی ى ٗخکخٓۍ َٓٓ ٙن ٗ ٞٗ ٍٞر٤خ ٣ې ٝپظ ِٚ٤٤چې ىىې ٞ٤ٛحى ى ه ٞٗٞٓٞح ُٞٗٞٔٝٝطَ ٓ٘ځ ؿ٘ګ ؿګړ ٝط . ٢ٛٝٝ ُٖٔ ٚکِ ٚچې ى ٍٓٝخٗ ٞح ٝى ٝحٍٓخ ٗظخٓ ٢ټِٞحُې ٛڅې ى ٗخکخٓۍ َٓٓ ٙن ٗٞې ٗ ٞىىې ٞ٤ٛحى ى طـِ٣ې ح ٝټ ٞټ ٚکېي ٝهزَ٣ ٙې ٍح ؿزَګ ٚکړ . ٙحٓخ ى حكـخٕ ُْٝى ٢ُٔٝه٤خّ پٓ ٚوخرَ کې ى ٛـٞی ىح ٛڅې ْٛى ٗخکخٓۍ َٓٓ ٙن ٗٞې .ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ټٞټ ٚکېي ٝپ ٚځخی ٣ې هپِ ٚحٓپَح ُٚ ١ٍٞ١الٍٓٝ ٚکړ . ٙى ٝحٍٓخ ٗظخٓ ٢ټِٞحُٓ ُٚ ٚخطې ٍٓٝٝظٗٝ ٚړ٣ي ٙح ٝح٣ ّٝې ٞ٣حُې ّٗٞ ى طخٍ٣ن پ ٚپخڼ ٞکې پخط ٚىی . ى ٝحٍٓخ ى ٗظخٓ ٢پکض پٓ ٚوخرَ کې ى ٢ُٔٝه٤خّ ح َٛ ٝحړه ِ٤ؿٜخى پٝ ٚهض کې ٗٞ٣ ٚحُې ٍٓٝخٗ ٞى حكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې هزَې کُٞې رِکې حَٓ٣کخ٣خٗ ْٛ ٞى حكـخٗٔظخٕ ى ټٞټ ٚکېي ٝهزَ ٙر٤خ ر٤خ طکَحٍ . ُٚٝى حَٓ٣کخ ٞ٣ې ٜٓٔې ٓـِې پ ٞٓٝ ۱ٓ ٚکِ ٞٗٞکې ٤ُٝکَ چې :ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚؿٜخى ١ګٗٞي ٞٗٝکې ى پښظ٘ ١َ٘ٓ ٞى پخکٔظخٕ ٓخُٔ٤ض ط ٚګٞحښ پ٤ښ ،١ٞىې ٓـِې پ ٚښکخٍ ٙطٞګ ٚى كِد حٓالٓ َ٘ٓ ٢حٗـ٘ َ٤ګِزي ٖ٣كکٔظ٤خٍ طٚ ګٞط ُٚٞ٤ٗ ٚچې ٛـ ٞ٣ ٚپښظ َ٘ٓ ٕٞىی ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى پښظ٘ ٞطَ څ٘ګ ى پخکٔظخٕ پ ٚپښظ٘ ٞکې ْٛپٚ٘٤ٓ ٍٙٞ ٝحٍ َُ ٞٗ ،١پ ٚىې حٓخّ ر٣ ٚې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ه٤خىص ى پخکٔظخٕ ُ ٚپخٍٓ ٙظِٗٞې ٍح ٝالړې کړ . ١ىې ٓـِې ٛڅ ٚک ُٚٞطَ څ ٞى پخکٔظخٕ پخُ ٢ٔ٤ؿٞړٗٝک ٢پ ٚىې هخٗغ کړ ١چې ى حكـخٗٔظخٕ ه٤خىص ىحٓې چخطٚٗ ٝ ٚ ٓپخٍٍ ٗ ٢چې ٛـ ٚى ٙٞ٣ځٞحکٖٔ ٓ٤خٓ ٢ګٗٞي هخٗٝي ١ٝ ْٛح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ٍحطِٗٞکې ُ ٚپخٍ ٙٞ٣ ٙر٘پړ ٙحٝ َٛحړه ِٙ٤ؿٞړٗٝکې حؿ٘ډح ٔٛ . ١َُٝ ْٛيح ُ٤ک٘ ٚىىې ٓزذ ٝٝچې پخکٔظخٕ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى كِد حٓالٓ٢ پ ٚالٓ ٞى كکٓٞض ى ؿٞړ ُٞٝح٣ ٝخ پٛ ٚـٝ ٚهض کې پ ٚكکٓٞض کې ى ٍٝګډ٣يٓ ٝوخُلض کخ ،ٙٝى پخکٔظخٕ ى ٛـٚ ٝهض ى حٓظوزخٍحطٍ ٞث ْ٤پ ٚډحګ ِٙ٤طٞګ َ٣ٝٝ ٚچې :ک ٚچېَې كِد حٓالٓ ٢ځٞحک پ ٚالّ کې ٝحهِٞٗ ٢ پخکٔظخٕ ر ٚى پٞځ ٢ځٞحک ٗ ٚپ ٚکخٍ حهٔظِٛ َٙٓ ٞـٞی رې ٝحک ٚکړ)۱۱( . ١ ه ٞى ُٕٔٓٓ کخٍ ى حکظٞرَ ى حٓٝٝې ٍحپ ٚى٣وٞح٣ ،ؼ٘ې ٛـٝ ٚهض چې حكـخٗٔظخٕ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى پٞځَ٣ ٢ؿَ الٗيې ٍحؿِی ح ٝپ ٚىې ط ٜٞٗ َٝ٤کخُ ٞکې ى ٛـٞی پٞځ ٞٗٞى ٗخټ ٞى ټِٞحُې پ ٚګډ ٕٝپ ٚىې ٚٗٝطٞحٗ٤يٍ ىح ٞ٤ٛحى پ ٚهپِ ٞالٓ ٞکې ُٝک ٚکړ ٞٗ ،١ىٝی ْٛح ّٝىىې ٞ٤ٛحى ى ښکېِ ُٚ ُٞٞپخٍ ٙى طـِ٣ې هزَ ٙک. ١ٞ حَٓ٣کخ٣خٕ ؿٞحړ ١ىؿ ٚډ ٍٝحٗي ٚٗٝىٗ ٍٝٞپ ٞ٘٘ٗ ٚح٤ُ ٝک٘ ٞکې هپخٍ ٙکړ ١طَ څ ٞى هپٍِ ٞحطِٗٞک ٞپالٗٞٗٞ ُ ٚپخٍ ٙالٍٞٛ ٙحٍ ٙکړحی ٗ. ٢ پ ٚىې حړ ٙڅ ٞکٔ ٚحَٓ٣کخ٤ُ ٢٣کٞحالٗ ٞح ٝډ٣پِٓ ٞخطخٗ ٞهپَ حٗي ٚٗٝډحګ ِٙ٤کړ ١ى ١چې ى ٛـې ډُې څوٚ ٣ې ٍ ( ٞ٣حُق پ٤ټَُ ) ىی ٍ .حُق پ٤ټَُ ى حكـخٗٔظخٕ ،پخکٔظخٕ حٞ٤ٛ ٍٝٞٗ ٝحى ُٚ ٞٗٝپخٍٞٗ ٙې ٗو٘ ٚؿٞړٙ کړې .ک ٚڅ ْٛ ٚى ٝحٗ٘ګظٖ ٓٔئُ ٞ٘٤ى ٍحُق پ٤ټَُ ى ٗٞې ٗو٘ې ح ٝى ٓٔ٤ې ى ٗ ٖ٣ٝ ١ٞحٞٗ ٝې ٗو٘ې ى ؿٞړ ُٚ ُٞٝحٗي َٓ ٚٗ َٓ ٙىی هٞځُٞې ه ٞډٗٞ٘ٗ َ٣ک ٢ح٤ٓ ٝخٓ ٢کخٍ پٛٞخٕ ىح ٓ٘ ٢چې ىح ډٍٝ طزِ٤ـخص ى حَٓ٣کخ٣خٗ ُٚ ٞحړه ٚى ٔٛيحٓې ٝګړ ُٚ ٝالٍې ى هپٍِ ٞحطِٗٞکٞٓ ٞه ٞى طَ الٓ ٚک ُٚ ُٞٞپخٍٙ کخٍ ٍٝکېږ ١ح ٝى ٓٔ٤ې ُ ٚپخٍ ٙى پ٤ټَُ ح٘ٓٝی ٖ٣ٝڅٞٗ ٚې هزَ ٚٗ ٙى ٙچې حَٓ٣کخ٣خٕ ٣ې ى هِک ٞى حٗي ٞٗٝى ٓؼِ ُٚ ُٞٞٓٞپخٍ ٙپ ٚهپَٗ ِٝ٤پَٝګَحٓ ٞٗٞکې طَ الّ الٗيې ٗ . ٢ٔ٤پ٤ټَُ ى ُٕٓٓ۳کخٍ ى حګٔض پ ٕٚٓ۱ ٚىپخکٔظخٕ ح٘ٓ ٝځ٘ ٢هظ٤ځ ى ٗٞې ُٚ ٖ٣ٝپخٍ ٙى ٗٞې ٗو٘ې ٝړحٗي ِ٣کړی چې ٓٗٞږ ٣ې ُ٘ډ ِ٣ىُظٚ ٍح حهِ: ٞ ى (ٍ )Ra- ph Petersحُق پ٤ټَُ ُ ٚحړه ٚى ( )B- ood bordersطَ َُٓ٤ک الٗيې ٙٞ٣طل٤ُ ٢ِ٤ٜک٘ ٚکې ٍحؿِ : ٢ى ٓ٘ځ٘ ٢هظ٤ځ ى ٞ٤ٛحى ٞٗٝح ْٛ ٝى حكَ٣وخٞ٤ٛ ٢٣حى ٞٗٝطَ ٓ٘ځ ى پ ُٞٞټخک٘ ٚډ َٙ٣ؿَ٤ػخىالٗ ٚحٞ٣ ٝ حړهٞٗ ِٙ٤ې ح ٝىٝرخٍ ٙؿٞړښض ط ٚحړط٤خ َُ . ١پ ٚىې ٗٞې ٗو٘ ٚکې پخکٔظخٕ ،ػَحمٓ ،ؼٞى ١ػَرٔظخٕ،
80
ح ٝطَکې ٚپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى ىٝرخٍ ٙريُ ُٚ ٞٗٞٗٞپخٍ ٙپ ٚګٞط٣ٞٗ ٚي . ١طَ څ٘ګ ٣ې پخکٔظخٕ حٓ ٝؼٞى١ ػَرٔظخٕ ى ؿ١ َ٤ز٤ؼٞ٤ٛ ٢حى ٞٗٝپٗ ٚخٓ٣ ٚخىکړٍ ٗ ١ٞى. ١ح٣ٝخى ٚٗٝک ١ٞچې ى ٓؼٞى ١ح ٝپخکٔظخٕ ٞ٤ٛحىٚٗٝ ؿ١َ٤ز٤ؼٞ٤ٛ ٢حى ٚٗٝى ١ح ٝرخ٣ي ُ٘ٓ ٚځٝ ٚالړ ٗ ٢ح ٝى ِٓٔٔخٗخٗ ٞى ٓکې حٓ ٝي٘٣ې ٓويّ ښخٍ ٚٗٝىُ ،١ک ٚى ػٝ ١ٞٔ٤حط٤کخٕ پ ٚڅ ،َ٤ى حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ُٚ ٝحړه ٚپ ٚىٍٝحٗٗ ٢کَ حىحٍ ٙکړٍ ٗٛ . ٢ـٝ ٚح ٢٣چې ىٓؼٞى١ ى ١ز٤ؼٔ٤ٓ َٞٓ٣ُ ٢ې ىی ٗٞې ؿٞړ ٗٞې ٗ٤ؼ ٚػَرٞ٤ٛ ٢حى طٍٝ ٚکړٍ ٗ ٢ح ٝى حٍ ٓؼٞى کٍٗٞۍ ط ٚىې ِٔٛظ ٚى ٍ٣خ ٝطَ څ٘ګ ُږ څ ٚځٔکٍٝ ٚکړٍ ٗ ٢طَ څ ٞپ ٚحُحى ٙطٞګ ٚپ ٚکې ژٗٝي ٝکړ . ١ى ٛـ ُٚ ٚحٗيٙ حَ٣حٕ ر ٚهپِ ٚډ َٙ٣ځٔک ٚحًٍرخ٣ـخٕ ح ٝحُحى کَىٓظخٕ ،ى ٗ٤ؼ ٚػَر ٞحُحى ٞ٤ٛحى ح ٝحُحى رِٞچٔظخٕ طٚ پَ٣ږى ،١ه ٞى حكـخٗٔظخٕ ى َٛحص ٝال٣ض ر ٚحَ٣حٗ٤خٗ ٞطٍٝ ٚکړٍ ٗ . ٢حٝپ ٚىې طَط٤ذ ر ٚحَ٣حٕ ٞ٣ځَ ر٤خ ٞ٣ ٗژحى ١كخٍٓ ٢ژری ٞ٤ٛحى ٝګَځٔٛ . ٢يح ٍحُ ى حَ٣حٕ ىُٝض ر ٚر٘يٍ ػزخّ ٣خ ُ ٚځخٗٓٝ َٙٓ ٚخط ٢ح٣ ٝخ رٛ ٚـٚ ٗٞی ٗ٤ؼ ٚػَرٞ٤ٛ ٢حى ط ٚطِٔ ْ٤کړ. ١حكـخٗٔظخٕ ر ٚهپَ ؿَرٝ ٢ال٣ظ ٚٗٞحَ٣حٕ ط ٚپَ٣ږى ،١ه ٞپَٗ ٚم کې ى پخکٔظخٕ څو ٚؿال ٗٞی ه٤زَ پوظٗٞوٞح ح٣خُض ح ٝى هزخٔ٤ٓ ِٞ٣ې ټُٞې ُ ٚځخٍٗ َٙٓ ٚح ٞ٣ځخی کړ. ١ پخکٔظخٕ ر ٚهپِ ٚرِٞچ ٚٔ٤ٓ ٢ى حُحى رِٞچٔظخٕ ُ ٚپخٍ ٙپَ٣ږى ١حٝپ ٚهپِ١ ٚز٤ؼ ٢پخکٔظخٕ ر ٚى حٗډ ّٝى ىٍ٣خد پَ ٛـ ٚؿخړ ٙپخط ٢ٗ ٚه ٞىکَحچۍ ؿَر ٢رَه ٚر ُٚ ٚالٍٓٝ ٚکړ.)۱۵(..... ١ ُک ٚڅ٘ګ ٚچې ٓوظ٣ ٚخى ،ٙٞٗٝ ٚٗٝىؿٞالی پ ٚٓ ۱ ٚپ٘ٛ ٚي کې ى حَٓ٣کخ پوٞحٗٓ ٢ل َ٤ى حَٓ٣کخ كکٓٞض طٚ ٝړحٗي ِ٣کړی چې حكـخٗٔظخٕ ىې ٓٞهظخ ا پ ٚى ٝٝرَه ،٢٘٣ٝٝ ٞى ؿ٘ٞد پښظ٘ٔ٤ٓ ٢ې ىې پَېږى ١ح ٝى کخرَ پٍٞٔٗ ٚ ٗٔخٍ حُٞ ٝېي٣ځ ىې ى ىؿ ٞٔ٤ٓ ٞى حٓٝېيٗٝک ٞپٔٛ ٚکخٍۍ ٓٝخط . ٢ى حَٓ٣کخ ى پوٞحٗٓ ٢لٍ«َ٤حرَټ رِ٤ک »َ٣ٝ ٝړحٗي ِ٣ى حَٓ ٣کخ پ ٚپ٤ُٞظ٤ک٣َ٘ٗٞې ح ٝى ٘ٛي پ ٚټخٍٝ ِٔ٣ځپخڼ ٚکې هپٞٗ ٍٞی .پٛ ٚـ ٚکې ١ٞٗ َ٣ٝچې ى رِٞح ٟي ح٘ٓٝۍ ٓظَحط٤ژٗ ١ظ٤ـ ١َُ ٚٗ ٚځک ٚچې ١خُزخٕ پ ٚىې هخ َ١چې ى ؿګړې پ٤ٓ ٚيحٕ کې ٗ ٚىٓ ١خص ٗ١ٞ هزَ ٝح ٝپوال٘٣ې ط ٚكخ ٚٗ َٟى ٞٗ. ١حَٓ٣کخ رخ٣ي ى حكـخٗٔظخٕ ى ؿ٘ٞرٝ ٢ال٣ظ ٞٗٞک٘ټَ١ ٍٝخُزخٗ ٞطٍٝ ٚپَېږى. ١ څ ٞکخُٝ ٚړحٗيې ىحَٓ٣کخ ى حَٓٓ ٢٘ٓٝظېخٍ ؿٞرخ٣ډٕ پ َ٤ٔٗٞ٣ ٍٞٔٗ ٚحَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحکٝ ٞړحٗي ِ٣کړی ٝٝچې حَٓ٣کخ ىې هپَ ځٞحک ُٚ ٚٗٞحكـخٗٔظخٗٝ ٚرخٓ ٢حٞ٣ ٝحُې ىې پ ٞ٣ُٞ ٚحډ ٝکې ى کٓٞخٗډ ٝحٞٛ ٝح ٢٣ځٞحک پ ِٚ٤ٓٝ ٚى ١خُزخَٗٓ ٞکِ ٚٗٝپٗ ٚښ ٚک.١ٞ ٍحرَص رِ٤ک ٝ َ٣ٝح ٢٣پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ ُ ٚکِ -ٞٗٞکِٗٞٗٞخٓٔې پخُٔ٤ۍ ٍٓٝٝظ ٚى ىؿٞ٤ٛ ٚحى ُ ٚهَهٞړۍ څو ٚى ٝطُِ ٞپخٍ ٙحٓخٗ ،ٚچټک ٚح ٝرې َٜٓك ٚالٍ ٗ٘ظ ٚه ُٚٞټٓ ُٞٞظ َٙٓ َٙٓ ِٝٗٞى حَٓ٣کخ ُپخٍ ٙى ٓظَحط٤ژ٣کې ٓخطې طَټ ُٞٞښٓ ٚظزخىٍ ىح ىی چې حكـخٗٔظخٕ طـِ ٚ٣کړ.١ ىی ٝح ٢٣ک ٚحَٓ٣کخ ى حكـخٗٔظخٕ ؿ٘ٞرٔ٤ٓ ٢ې ١خُزخٗ ٞطٍٝ ٚپَېږى ،١هپَ پخّ رٔٗ ٚخُ ٢حُٞ ٝېي٣ځ ٞٔ٤ٓ ٞطٚ ٝحړ ١ٝچې ى کخرَ پ ٍٞٔٗ ٚى حكـخٗٔظخٕ ٗخٝهٞح ٗپېظ ٚكٜ٤يٗ ٙل ّٞپکې ىېَ ٙىی.ى ىؿ ٞٔ٤ٓ ٞى حٓٝېيٗٝکٞ حکؼَ٣ض پښظخٗ ٚٗ ٚى ١ح ٝى حَٓ٣کخ ُِٞٛ ٚځِِٓ َٙٓ ٞګَ ١ى.١ ثٍ١ک ً٠ٚچې ٌٗ( ٩٠٠۶تـ ) ٩٠٠٣پٛؿې پٗ ٕ٘ؼ کې ػ اِـ٠کبمف١ـ ٝح «: ٢٣ى ىې ٓخٗخ ر ٚىح ٗ ١ٝ ٚچې حَٓ٣کخ کخٓالا ٝٝځ ٢رِکې ى ىې پَځخی رٞٓ ٚږ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حُوخػي ٙپَ حډ ٝح ٝىؿٍ ٚحُ ى ١خُزخٗ ٞپَ َٓ٘حٗ ٞى كُِٔ ٞپخٍٞٛ ُٚ ٙح ٢٣ځٞحک ح ٝهخ ٞٛځٞحکٓ(ٞٗٞپېَ٘ ك )ٍّٞڅو ٚکخٍ حهِٞٓ.ٞږ ر ٚىؿٍ ٚحُ ُ ٞ٣ٞٗ ٚټخکَ ٗٞ٣ٞ پ ُٞٞپَ حٝښظٗٞک ٞحكـخٕ ١خُزخٗ ٞحٔٛ ٝيح ٍحُ ى پخکٔظخٕ ى پ ُٞٞپ ٚحٝږى ٝکې ى طَٔ٣ٍٝظخٗ ٞپَ پ٘خٛځخ ٞٗٞ٣رَ٣يٚٗٝ ک».ٝٞ رِ٤ک ٔٛ َ٣ٝيحٍحُ ُ٤کِ: ٢حَٓ٣کخر ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ُٞېي٣ځٔٗ ،خٍ ح ٝکخرَ ى ٓخط٘ې ٛڅ ٚک ١ٞچې پٔٗ ٚز ٢ډ ٍٝى ١خُزخٗ ٞك ٍٞ٠حٗ ٝل ًٞپکې کْ ىی .ى رِ ٤ک َ٣ٝپٗ ٚظَ ُ ٚىې َٓ ٙر ٚپ ٚحٝږىٞٓ ٙى ٙکې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ډېَ ٗٔېَ حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٤خٗ ٞحړط٤خ پخط ٢ٗ ٚٗ ٚحٔٓ ٝکٖ څِٞېښض ٣خ پ٘ځ ٍُٙ ّٞکخك ١ٝ ٢ځک ٚچې ى ى ٙپٗ ٚظَ ىٝی کُٞی ٗ ٢پ ٚىې کخٍ کې ى حُرکِٛ،ٞحٍ،ٝٝ ٙطخؿک ٞح ٔٗٞ٣ ٝېَ پښظ٘ٓ ٞالطړ طَالٓ ٚکړ ١ح ٝى ٗخټ ٞى ٓظليحٗ،ٞ ٍ٤ٓٝې٘ٛ ،ي ،حَ٣حٕٔٓ ،کٖ چېٖ ،ى ٓ٘ځ٘ۍ حٓ٤خ ٞ٤ٛحى ٞٗٝح ٝى ِٓګَِٓٝظ ٞى حٓ٘٤ض ٍٗٞح كٔخ٣ض ْٛؿِذ کړحی ٗ.٢ ىح حَٓ٣کخ ٢٣ى٣پِٓٞخص پ ٚهپَ ٝړحٗي ِ٣کې ىح ٝ ْٛح ٢٣چې ى حَٓ٣کخ الّ ر ٚهال ١ٝ ٙچې كظی ى ١خُزخٗ ٞپَ ؿَٗ٤ظخَٓ٘ٓ ٢حٗ ْٛ ٞى حكـخٗٔظخٕ پ ٚؿ٘ٞد کې رَ٣يٝ ٚٗٝکړ.١ ىی ىح ٝ ْٛح ٢٣چې ىح ِٓٔ ٚر ٚپخکٔظخٕ هٞحريی کړ.١پخکٔظخٕ ى حكـخٗٔظخٕ ُٞٓ ٚهظ ٢طـِ٣ې َٓٓ ٙوخُق ىی ح ٝى حٓالّ حرخى ػکْ حُؼَٔ ٓ ْٛخى ٙهزَ ٚٗ ٙى ٙځک ٚچې ى پخکٔظخٕ پٞځ طٔ ١َُ ٚچې ُ ٚحكـخٗٔظخٗ ٚى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحکٞٗٞ ُٝ ٚطٍِٓٝٝ ٞظ ٚر ٚپ ٚهپِٓ ٚظَحط٤ژ٣ک رَی طَالٓ ٚکړ)۱۱( . ١
81
پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞى ٗٔخ٘٣ي ٙپوٞحٗٓ ٢ؼخ ٕٝپ٤ټَ ګخُزَ٣ټ پ ٚهپِې ٞ٣ې ٗ٘٘ې کې ُ٤کِ ٢چې ( : حكـخٗٔظخٕ ُٓ ٚوظِل ٞه ٞٗٞٓٞڅو ٚؿٞړ ٗ ،ٟٞچې ٞ٣ځخ ٟک٣ ٍٞې ى حَٓ٣کخ ُپخٍٓ ٙظ ِٖٓٗٞى ١ح ٝحَٓ٣کخ رخ٣ي ُٚ ىې ٛېٞحى ٙهپَ َٓطٝ ١َ٤رخٓ)٢ ګخُزَېټ ،٢ِ٣ٝچې ى ٝ ِٚٓٝحُ١ ٞخُزخٗ ٚ٣ُٞ ٞرَه ٚپښظخٗ ٚى ١ح ٝپښظخٗ ٚى ىٓ ٟٝالطړ ک .١ٞى٣ُ ٟخط ١ٞچې ځ٘٤ې پښظخٗٗ ٚظ ٚچې ى ١خُزخٗٓ ٞوخُلض ک ،١ٞه ٞى ١خُزخٗ ٞحٓ ٢ِٛوخُل ٖ٤طخؿک ،حُرک حِٛ ٝحٍ ٙګخٕ ى. ١ ګخُزَېټ پ ٚىې ُ٤ک٘ ٚکې ،٢ِ٣ٝچې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚؿ٘ٞد ح ٝهظ٤ځ کې ١خُزخٕ ُ ٚىې الِٓ ٚځٞحکٖٔ ى ١چې پ ٚهِکٞ کې پَحم ٗل. ١َُ ًٞ ٗٞٓٞړ ٟحىػخ ک ١ٞچې پِ٘ٔٛ ٚي ح ٝک٘يٛخٍ کې ى ١خُزخٗ ٞپٟ ٚي ؿګړ ٙى پښظ٘ ٞپٟ ٚي ؿګړ ٙى .ٙګخُزَېټ ىؿٍ ٚحُ ٝح ٢٣چې پوٞحٗۍ ٗٔخٍ ټِٞحُ ٚچې ُ ٚطخؿکِٛ ،حٍ ٙح ٝحُرک ه ٞٗٞٓٞڅو ٚؿٞړ ،ٙٝ ٙډٝ َ٣هض ٣ې ى ١خُزخَٗٙٓ ٞ ؿګړٝ ٙکړ ٙح ٝحَٓ٣کخ ط ٚپ ٚکخٍ ى ،ٙچې ى پښظ٘١ ٞخُزخٗ ٞپٝ ٚړحٗيې ُٔٛ ٚـ ٚپوٞحٗۍ ٗٔخٍ ټِٞحُې څو ٚى هپِٞ ٓٞه ٞپ ٚهخ َ١کخٍ ٝحهِ. ٢ ګخُزَېټ ى حكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې ٝړحٗي ْٛ ِ٣کړ ٟى ٟح ٝى ٓوخُې ى ُ٤کِ ٞح ٢ِٛحٗګ ِٙ٤ح ٝػ٘ٞحٕ ٣ې ٔٛ ْٛيح ىی». ()۱۳ ه ٞحكـخٕ چخٍٝحک ٢ى ګخُزَېټ څَګ٘يٗٝې ى حكـخٗٔظخٕ ُٝ ٚحهؼ٤ض څوَُ ٚې رُٞې حٝ ٝح ٢٣چې ى حكـخٗٔظخٕ هپِٞحک،٢ حٍ ٢ٟطٔخٓ٤ض ح ٢ِٓ ٝكخکٔ٤ض ُ ٚک ّٞګٞحښ َٓٓ ٙن ٗ ٚى. ٟ حٗګَ٤ٓ ِ٣خٓظٞحٍ «پډ ١حٗډ »ٕٝپ ٚډحګ ٚکړ٣ي ،ٙح٣ ٢ِ٣ٝٝې ى ١چې ٗ « :خټ٤ٓ ُٚ ٞخٓٓ ٢خطې َٓٓ ٙن ى ،ٙځک ٚى ىٝی ؿګړ ٙپ ٚک ٍٞى ٗ٘ ٚى ٓ ُْٝالطړ ُ ٚالٍٓٝ ٚک ١ٞح ٝىې ؿګړې ُ ٙى َٙٓٝحٗي٣ښٖٔ کړی ْ٣چې هٞد ٓې طښظ٤يُی»(ٓ)۷ ى ٓ٤خٓ ٢چخٍٗٞ٘ٗ ٝکٝ ٢ح ٢٣چې پ ٚښکخٍ ٙىح ى حَٓ٣کخ ىٍ٣ځ ٗ ٚى ،ٟه ٞطَ ٗخ ٢٣ىى ٟٝپټ پالٗ ٚٗٞښکخٍ.١ ٗٞٓٞړٝ ١ح ٢٣چې ىىې ډ ٍٝڅَګ٘ي ٞٗٝح ٝپالٗ ٞٗٞح ٢ِٛالَٓ ٛـٓ ٚخطې ى ،ٙچې حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٚٗٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٓ ٍَٙٓٝن ى ١ح ٝؿٞحړ ١پ ٚىې ډ ٍٝکخٍ ٞٗٝهپِٓ ٚخطې پټ ٚکړ. ١ىٝی ُ٣خط ،١ٞحَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحکې رخ٣ي پٚ ىې ٝپ٤ٛٞږ ١چې حكـخٗٔظخٕ ٝ ٞ٣حكي ح ٚٗ ٝطـِ ٚ٣کېيٗٝکٛ ٠ېٞحى ى ٟح ٝىح ډ ٍٝڅَګ٘يٗٝې ح ٝپالٗ ٚٗٞر ٚىى ٟٝپٚ ٟي ٍٝحٕ ٓوخٓٝض ال پ٤خٝړ ٟکړ». ١ ٙٞ٣حكـخٕ ٓ٤خٓ ٢کخٍ پ ٙٞپ ٚهپِې ٞ٣ې حٝږىې ٗ٘٘ې کې ى حكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې پ ٚحړ ٙرلغ کړی حٝ ٝح ٢٣چې « حكـخٗٔظخٕ ٚٗ ٞ٣طـِ ٚ٣کېيٗٝکی ،ىحٝږى ٙطخٍ٣ن هخٗٝي ٝحكي ٞ٤ٛحى ىی ٗٞٓ .ږ ى ؿَ٣زۍ حُ ٚٗ ٝؿٔ٤يٗٝکٞ َٗح٣ط ٞطَ څ٘ګ ر٤خ ْٛهپَ ى ٗلْ ػِص ح ٢ِٓ ٝؿَٓ ٍٝخطِی ح ٝىهپَ ِٓٝ ٢كيص ٗ ٞٓ ٚپ ٚپُ ٍٙٞړٍٝ ٙط٤خ َٓ ٙىكخع کړی ٗٞٓ ».ږ ى ٙٞ٣چٖٔ ګٍِٓٝ .... ٞ٣ ٚٗٞخٗ ٞىحكـخٗٔظخٕ ى حٗـخٍ پٝ ٚهض کې ح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞپٚ ىؿ ٚط ٜٞٗ َٝ٤کخُ ٞکې ىُږ ٙکې ٞح ٝډ َٙ٣کې ٞطَ ٗخٓ ٚالٗيې ُٓٗٞږ ِ٘٣ٝ ُْٝی ،ه٤ٛ ٞڅ َٗ٣ق ؿَ٤ پښظ ٕٞى پښظ ٕٞپ ٚهالف ٗ ٚىی ٍح پخڅ٤يُی ٍٓٝ « .خٗ ٞىحكـخٗٔظخٕ ى حٗـخٍ پٝ ٚهض کې (َ٤ٔٗ ٞ٣ ) ُٔ۳۱۱ ِٓ ٢٤٘٤ه٘ٓٞيحٗخٗ ٞط ٚى طـِ٣ې ٝړحٗي ِ٣کړی ٝهٞٓ ٞكن ٗ )۷ٔ( . ٍٞٗ ٚى پخکٔظخٗ ٢ژٍٗٝخُٔض حكٔي ٍٗ٤ي پ٘٣ٝ ٚخ ،حَ٣حٕ پ ٔ۳۱ٓ ٚکِ ٞٗٞکې ىحٓظخى ٍرخٗ ٢پ ٚى ٍٙٝکې ٛڅې کُٞې چې ى حَ٣حٕ حِٛٝحٍ ٙؿخص طَ ٓ٘ځ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚؿَد کې ى ٍ ٚٔ٤ٓ َٛٝح ٓ٘ځظ ٚکړ ،١ه ٞرَ٣خُ( . ٍٞٗ ٚٗ ٢حٓخ ى كخٓي کَُ ١پُٞٔٝ ٚحکۍ کې حَ٣حٗ٤خٕ ىؿٛ ٚيف ط٤ٍٓ ٍٝ ٚيٍ ) ى ١خُزخٗ ٞىكخکٔ٤ض پ ٚىٍٝحٕ کې پ ٚطخؿکٔظخٕ ح ٝحَ٣حٕ کې َ٤ٔٗ ٞ٣کړٞ٣ ٛڅٝ ٚکړ ٙطَ څ ٞى حكـخٗٔظخٕ پٔٗ ٚخٍ کې ٓ ٞ٣ظَ طخؿکٔظخٕ ؿٞړ کړ ١ه ٞرَ٘ٔ٣ي ٗ . ٍٞٗ ٚپخکٔظخٕ ،ْٛى حكٔي ٍٗ٤ي ى ٘٣ٝخ ُٓ ٚوېٛ ،ـٝ ٚهض ى حكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې هزَٝ ٙکړ ٙچې ١خُزخٕ رَ٣خُ ٍٞٗ ٚٗ ٢ىحكـخٗٔظخٕ ٗٔخُ ٢رَهې طَ هپَ پ ٍٙٞک٘ظَ ٍٝالٗيې ٍحٝړ . ١ه١ ٞخُزخٗ ٞى پخکٔظخٗ٤خٗ ٞىح هزَ ٙپ ٚؿٞڅ ٚطٞګٍ ٚى کړ». ٙ (ٕ)۷ ٝ َٛهض چې ى حٗـخُګَحٗ ٞحٓظؼٔخٍ ١پالُٗٗٞٓ ٚٗٞږ ى ؿ ُْٝ ٍٞ٤پٓ ٚوخرَ کې ى ٓخطې َٓٓ ٙوخٓن ٗٞٗ ١ٞ ر٤خ ى َٓکِ ى کٍِٔٝۍ حٝ ٝحُ٤خٗ ٞط ٚى ډٛ َ٣الك٤ض ى ٍٝک ، ُٞٞى ِٓ٘٤ې ى ؿٞړ ،ُٞٝىكيٍحُ ... ِّ٤ؿٞؿخ حٝ ْٛى ٞ٤ٛحى ى ٔٓ ٖ٣ٝجٍِ ٚح ٓ٘ځظ ٚک ،١ٞى ٍٓٝخٗ ٞىح حٓظؼٔخٍ ١پالٗٔٛ ٚٗٞيح حُٗٞٓ ّٝږ طَ ٓو ٚى.١ حكـخٕ ٓ٤خٓض پ ٙٞډحکظَ كخٍٝم حػظْ ،ى حكـخٗٔظخٕ ىٗ ٚطـِ٣ې حٝ ٢ِٓٝكيص پ ٚحړ٤ُ ٙک ٢چې : ى ٞ٤ٛحى ى ډ َٙ٣کې ٖ١ٝ ٞپخُ٘ ٚح ٝى ٞ٤ٛحى َٓ ٚ٘٤ٓ ٙىح ؿٞط ١ٝ ٚچې ُٓٗٞږٞٓ ٞ٣ ُْٝټی حٝ ٝحكي ُْٝىی ٞ٣ .حُې ٞٓ ٞ٣ټی ٛـٗ ٚخڅ ِٙ٤ح ٝى پَى ٞ٣پ ٚالٓ ١ٞٗ ٍٍُٝ ٞػ٘خ َٛر ٚىې کخٍ ط ٚهٞښ ١ٝ چې هپِې ګټې پ ٚؿ٘ګ ،ى ر ٞ٤َٜٗپٓ ٚيحهِ ٞح ٝى حٓظؼٔخٍ پٗ ٚظ ٕٞکې هٗٞي ١ګ ،١ٍٞه ٞىىحٓې ٝګړ َٙ٤ٔٗ ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ٗل ّٞپ ِٞٔٓ ٚکې ٍ ٚٗ ْٛحځ. ٢
82
ى حكـخٗٔظخٕ ى ٓوظِل١ ٞزو ٞطَ ٓ٘ځ ګډې طخٍ٣و ٢حړ٣کې :حكـخٗخٕ ى ګخٗٝډ٣خٗ ٞرَػکْ ،پ ٚهپِ٘ٓ ٞځ ٞکې ډَ٣ې ٗژىې حړ٣کې َُ ، ١پ ٚهپِ٘ٓ ٞځ ٞکې ٝى ٚٗٝک ١ٞح ٝپ ٚټ ٞٔ٤ٓ ُٞٞکې پ ٚګډ ٙژٗٝي ک. ١ٞ حٓالّ ى ټٞ٤ٛ ُٞٞحىٝحُ ٞپ ٞ٘٤ٓ ٚکې ى ګډ ح٘ٓ ٝظَګ ٍٝف ك٤ؼ٤ض َُ ١حٔٛٝيح ُٓٗٞږ ى ِٓٝ ٢كيص ٍِٓ ګڼَ کېږ ،١ىح هزَ ٙى ٗ ١ٍٝٞحٗـخُګَ پٞځ پ ٚهالف ى ٓ ُْٝوخٓٝض ح ٝؿٜخى پ ٍٙٞڅَګ٘يٙ کړې ى .ٙىىې طَڅ٘ګ ىکخرَ ىښخٍ ټ ٍٞؿ َ٤پښظ ٕٞحٓخٓخٕ ىؿٔؼې ى ٍٝځې پ ٚهطز ٞکې پٚ څَګ٘ي ٙطٞګ ٚى حَٓ٣کخ ٓيحهِ ٚؿ٘ي ١ح ٝهِک ى ىې ٜٓخؿٔ ٞ٘٤پٓ ٚوخرَ کې ه٤خّ طٍ ٚح رِ. ٢ ى ٞ٤ٛحى پٔٗ ٚخٍ کې ىپښظ٘ٗ ٞظٗ ٕٞژىې ى ِٓٔٓ ۱ې څو٣ُ ٚخص ىی ،ک ٚڅِٛ ْٛ ٚظ ٚى ٍٗٝٞ ه ٞٗٞٓٞپٓ ٚـٔٞػ ٢ط٘خٓذ ُږ ٙکی ىی ه ٞى رَ َٛه٣ُ ٚٗ ّٞخص ىٔٛ ،١يح ػِض ىی چې ِٛظٚ ٤ٛڅٞک ْٛى ٞ٤ٛحى طـِ ٚ٣ػِٔ ٚٗ ٢ګڼ .٢پوپِ ٚرِ٤ک ْٛ َ٣ٝچې ى حكـخٗٔظخٕ ىطـِ٣ې ٝړحٗيِ٣ ک ١ٞپٔٗ ٚخٍ کې ىهپَ ىؿ ّٞٗ ٚپالٕ ىػِٔ ٢ک ُٞٞطَ ٓو ٚى ٔٛيې پښظ٘ٗ ٞظٓ ٙٞ٣ ٕٞظَٓ ٙظِٙٗٞ ګڼ. ٢ پ ٚپښظ٘٤ٓ ٕٞظ ٞٔ٤ٓ ٚکې ُ ٍٞٗ ْٛږ ٙک ٢ه ٚٗٞٓٞژٗٝي ک ١ٞى ٗٔٗٞې پ ٚطٞګَٛ ٚحص چې ٞ٣پښظٕٞ ٓ٘٤ظ ٚښخٍ ىیِٛ ،ظ ٚح ّٝطخؿک ح٤ٗ ٝؼ٣ُ ٚخص ٓ٘٤ض ٗٞېي ،١ىكخٓي کَُ ١ى كکٓٞض پٝ ٚهض کې پُٔ ٚګِٛ ٍُٙ ٞٗٞحٍ ٙګخٗ ٞطِٛ ٚظ ٚځٔکې ٍٝکړٍ ٗٞې ح٘٤ٓٝض ٗ ،ٍٞپ ٚكَحٝ ٙال٣ض کې ْٛ طخؿک ٓ٘٤ض ٗٞی ى . ١پِ٘ٔٛ ٚي کې ْٛپٍُ ٚګ٤ٗ ٞٗٞؼ ٚح٤ٓٝږ ١ىه٘يٛخٍ ى ښخٍ پُ ٚړ ٙکې ٛـٚ ٗ٤ؼ ٚګخٕ چې ى حَ٣حٕ ٍٗ ٚحؿِ ٢ح ّٝح ّٝځخی پَ ځخی ٗٔٛ ،١ٞيحٓې ى ؿِٗ ،٢پکظ٤خ ،پکظ٤کخ، ګَىٔ٤ٓ....... ،ِ٣ې ىٍ ٝحهِ. ٚ ىح ر ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚګټ ١ٝ ٚٗ ٚچې ىحكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې پٝ ٚحٓط ٚهپَ ځخٕ ى ٗړٞ٣حُ ٞپٓ ٚظَګٞکې ٓ ٞ٣ظَ حٓظؼٔخٍ ١ځٞحک ػخرض کړ ،١ح٤ٓ ٝخٓض ٣ې ٔٛخؿ ٚى حٗګِٔ٤خٗ ٞى «٣ٝې ٚ٘٣ٝحٝكکٓٞض پَې ٝکړ٤ٓ »ٙخٓض . ١ٝىح کخٍ ر ٚؿَرېخٗ ٞط ٚى ګټې پَ ځخی ٍَٟ٘ٓي ػخرض ٗ.٢ ؿٍٞؽ ډرِ ٞ٤رٖ حىػخ کړې ٙٝچې هيحی ٍٝط ٢ِ٣ٝ ٚچې حكـخٗٔظخٕ طٝ ٚالړ ٗ ٚحِٛ ٝظٚ ىٞٔ٣کَحٓ ٢پ٤خى ٙکړ ٙح ٝى ښځ ٞى كوٞه ٚٗ ٞىكخع ٝکړٛ . ٙـ ٚپَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې كِٔ٤ِٛ ٞ٣ ٚز٢ ؿ٘ګ حٌٛٓ ٝزٝ ٢ؿ٤ز ٚګڼِ ٞٗ . ٚى حكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې ح ٝىىې ٞ٤ٛحى ٙٞ٣رَه١ ٚخُزخٗ ٞط ٚپ ٚپَ٣ښُٞٞ َٓ ٙر ٚىح حىػخ ک ّٞځخی ٢ٔ٤ٗٝ؟ حِٛ ٝظ ٚر ٚى ىٞٔ٣کَحٓۍ رَهِ٤ک ح ٝى ښځ ٞكوٞم څ ٚډٍٝ حٍُ٣خر ٢ک ١ٞح ٝحَٓ٣کخ ر ٚى ٗړٞ٣حُ ٞپٓ ٚظَګ ٞکې څ ٚډٝ ٍٝ ٍٝپ٤ژٗيٍ ٗ.٢ ى ٗ ١ٍٝٞى طـخ ُٝپٓ ٚوخرَ کې طَ ټٓ ُٞٞظَ ٙهَرخٗ ٢پښظٍ٘ٝ ٞکړې ح ٝګټ٣ ٚې ؿَرېخٗ ٞح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚحَٓ٣کخ٣خٗ ٞط٤ٍٓ ٝ ٚيُې .هٍٝ ٖٗ ٞځ ى ١خُزخٗ ٞپٓ ٚوخرَ کې ىحَٓ٣کخ پ ٚؿ٘ګ کې ٔٛ ْٛيح ه ّٞپٚ ح٣ُٞٓ ٍٝږ . ١ح ٝى ؿ٘ګ ىؿ ٚىٍٗٝي ح٣ُٞٓٝيٗٝکی رخٍ ْٛىٔٛيې ه ّٞپَ ؿخړ ٙىی . ٖٗ چې حكـخٗٔظخٕ ى ؿَرېخٗ٤ٛ َٙٓ ٞڅ ډ ٍٝىښٔ٘ ٞٗ ١َُ ٚٗ ٢ى حكظٔخُ ٢طـِ٣ې پٝ ٚهض کې رٚ ٛـ ٚى ىٓٝض ح ٝىښٖٔ ٞ٤ٛحى ٝپ ٚرڼ ٚىحَٓ٣کخ ٓوظٍ ٚحٗ ... ٢چې ىح كخٍ ر ٚٗ ٚىحَٓ٣کخ پ ٚګټ ١ٝ ٚحٝ ٗ ٚى ٓٔ٤ې ى ٞ٤ٛحى ٞٗٝپ ٚګټ..... ٚ ى طـِ٣ې پٍٞٛ ٚص کې ر ٚحَٓ٣کخ ىحكـخٗٔظخٕ پٔٗ ٚخُې رَه ٚکې (ُک ٚى ؿ٘ٞر ٢ک٣ٍٞخ) پ ٚڅ َ٤پخطٚ ٗ ٢چې ىح پ٤ٛ ٚڅ ٍٞٛص ى حكـخٗٔظخٕ ىګخٗٝډٞ٤ٛ ٞ٣حى ٝپ ٚګټ ٚٗ ٚىی رِکې پ ٚٔ٤ٓ ٚکې ر ٚى ط٘٘ؾ ى ٗ ٍٞډ٣َ٣يٓ ٝزذ ٝګَځ. ٢ ى حكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې پٍٞٛ ٚص کې ،پخکٔظخٕ چې ٟ ٞ٣ؼ٤ق حُز٘٤خى ٞ٤ٛحى ىی پَطٗ ُٚ ٚک ٚى طـِ٣ې َٓٓ ٙن کېږ ١ح ٝى ٛـٞ٤ٛ ٚحى (ى پښظ٘ )ٞڅِ٣ٞښض ٓٗ ٚٗٞ٤ِ٤ل ّٞر ٚىحكـخٗٔظخٕ َٓ ٞ٣ ٙځخی کېږ ،١حَ٣حٕ ْٛىهپَ ؿٞړښض ُ ٚپِ ٙٞډُ َ٣هْ هٞړٗٝکی ٞ٤ٛحى ىی ،ح ٝىښٔ٘خٕ ٣ې ٔٛيحٓې ٙٞ٣كَٛض ط٘ٓ ٚظظَ ى ١حٛ ٝڅٚ ک ١ٞچې حَ٣حٕ ى ٗړۍ ى ٗو٘ې څوَُ ٚې کړٔٛ . ١يح ٍحُ ُٓٗٞږ ٗ ٍٞګخٗٝډ٣خٕ ُک ٚطَکٔ٘ٔظخٕ ،حُرکٔظخٕ، ح ٝطخؿکٔظخٕ ْٛى ٓوض ګٞحښ َٓٓ ٙن کېږ)۷ٖ(.... .١ ٍٝ َ٤ٔٗ ٞ٣ڼ حٗيٗٞ٘ٗ ١ک ٢حكـخٗخٕ پ ٚىې ګَ ٚٛٝى ١حٝ ٝح ٢٣چې :پ ٚىحٓې كخٍ کې چې پ٘ٛ ٚيٓٝظخٕ کې ى حَٓ٣کخ پوٞحٗٓ ٢ل َ٤ى حكـخٗٔظخٕ ى ټٞټې ټٞټې ک ُٞٞهزَٓ ٙطَف کړې ،ى حكـخٗٔظخٕ هِک ٞپ ٚهپِ٤ٓ ٞخٓ٢ حٗي ٞٗٝکې ،ک ٚپ َٛ ٚڅ ٚكکَ کړی ،١ٝه ٞپ ٚىې حړ٣ ٙې ٤ٛڅ ډ ٍٝكکَ ٗ ٚىې کړی .حٗٞٗ ٝې ى ٙچې پٚ ىې حړ٣ ٙې كکَ ک ْٛ ٍٞى هپَ ځخٕ ُ ٚپخٍ ٙحړ ١ٝ ٚٗ ٖ٣ګڼِ . ٢پ ٚىې حٓخّ پ ٚهخ١ؼ٤ض َٓ٣ٝ ٙالی ٗٞ چې ى طـِ ٚ٣کېي ٝهزَٝ ٙٞ٣ ٙحٍىحط ٢هزَ ٙى ٙح ٝى ٣ ١ٍُٞ َٛې رخ٣ي ٓوخرِ.٢ٗ ٚ ىح چې حَٓ٣کخ ٢٣هپَٗٝې (پ٤ُٞظ٤ک )ٞپ ٚهپِ ٚهپَ ٚٗٝکې ى ىې پوٞحٗٓ ٢ل ُٚ َ٤هُٞې ُ٤کِ ٢ى ١چې حكـخٗٔظخٕ ىې پ ٚى ٝٝرَهٔٗ ،ٞخُ ٢ح ٝؿ٘ٞر ٢ٗ َ٘٣ٝٝ ، ٢ح ٝکخرَ ىې ْٛى ٗٔخُ ٢رَهې َٓ ٙپخط ،٢ٗ ٚػِض ٣ې ىحىی
83
چې حَٓ٣کخ٣خٕ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٗخکخٓ ٚى ١ح ٝى حَٓ٣کخ ح٘ٓٝۍ ؿ٘ګٓ ٢ظَحط٤ژی ْٛرې ٗظ٤ـې ى ،ٙح ٝىىې ُٚ پخٍ ٙچې ١خُزخٕ ْٛى ٓ٤يحٕ ګټٗٞک ٚٗ ٝ ٢ګَځ ٞٗ ، ٢ى ٜٓخُلې پَ ځخی رخ٣ي ٞ٣حُې ى ك٘ٞرٝ ٢ال٣خط ٞک٘ظٍَٝ ١خُزخٗ ٞطٍٝ ٚکړٍ ٗ. ٢ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ُٚ ٞپخٍ ٙىحكـخٗٔظخٕ پ ٚى ٝٝرَه َ٘٣ٝ ٞى ٓظ ِٝٗٞى كَ ٙٞ٣الٍ ٙګڼَ کېږ ١ه ٞى حكـخٗخُٗٚ ٞ پخٍ ٙپ٤ٛ ٚڅ طٞګ ٚى كَ الٍ ٚٗ ٙى ٙرِکې ىىحٓې ٓلکٍٞې پٝ ٚحٓط ٚر ٚىحكـخٗٔظخٕ ٓظِٗٞې ىٛـ ٞڅوْٛ ٚ ډَ٣ې ُ٣خطې ٗ ٢ى ک ٞٓٞچې ط ٚٗ ْٛ ٍٜٞکېږ.١ طَ څ٘ګ ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ ح٘ٓٝی حٓخٓ ٢هخٗ ْٛ ٕٞحكـخٗٔظخٕ ٚٗ ٞ٣طـِ ٚ٣کېيٗٝکی ٞ٤ٛحى ګڼ ٢حٝ ٝح ٢٣چې ى حكـخٗٔظخٕ هِک ٞىح ٞٛډ کړی چې ى ِٓ ٙٞ٣ض پ ٚڅ َ٤ر ٞ٣ ٚى رَ طَ څ٘ګ ح٤ٓٝږ ،١ىىٝی طَ ٓ٘ځ رِ٤ظٞ٣ ٕٞ ٗ ٚطٍٜٞکېيٗٝکی ػَٔ ىی . څَٗګ ٚچې ى ك٤ډٍحُ ِّ٤حٗي ُٔٓ َٙٓ ٙٞ٣ ٚظَى کړٍ ٗ ٞٗ ٞى هِک ُٚ ٞحړه ٚه ٞى طـِ٣ې هزَ ٙپ٤ٛ ٚڅ ٍٞٛص ى ِٓ٘ٝ ٞړ ٗ ٚىُٗٞٓ . ٙږ ُْٝرخ٣ي ى ىښٔ٘خٗ ٞٓٞٗ ٞىٓخ ٞٔ٣ط ٚؿي ١پخَِٓٗٝ ٚکړ ،١طَ څ ٞى ٛـٞی ى طِ َ٣ٝپ ٚىحّ کې ٍح ګ. ٢ٗ ٚٗ َ٤ ٔٛيح ٍحُ َ٤ٔٗ ٞ٣کِظ ١ٍٞټ٤ٓ ،ُٞ٘ٞخٓ ٢کخٍپٛٞخٗ٤ُ ، ٞکٞحالٗ ٞحٍٝ ٝڼ حٗي ،ٝپ ٚىې حړ ٙهپَ کِک ؿزَګ ٚٗٞٗٞښ ٢ُٝٞح ٝى ه َٜٙډکې حػالٓ٤ې هپَې کړې ح ٝپ ٚحكـخٕ ٣ ُْٝې ؿږ کړی چې ى حَٓ٣کخ٢٣ حٓظؼٔخٍ ىىحٓې ط١ٞج ٞى پِ ٢کٓ ُٞٞو . ٢ٔ٤ٗٝ ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ِٓ ٢طلخ ْٛى طلون ټُ٘ٞې ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ٗـخص ؿَګې ح ٝپ ٚحٍٝپخ کې ى ُٓٞې ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى حُحىۍ کٔ ٕٞ٤ٔ٤ؿال ؿال حػالٓ٤ې هپَې کړې .ى ٗـخص ى ؿَګې پ ٙٞ٣ ٚحػالٓ ٚ٤کې ١ٞٗ َ٣ٝى ١چې « ....ىحكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې پالٕ ى حٗګِٔ٤خٗ ٞى حٓظؼٔخٍ ١ځٞحک پ ٚالٓ ٞى ډٍٗٞ٣ډ ى کَښې پٔ٣ٝ ٚظِ ٞػِٔ ٞٗ ٢ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ُهْ هٞړُٝ ٢ؿٞى څو٣ ٚې ٙٞ٣رَه ٚپَې کړٍٓٝ . ٙخٗ ْٛ ٞى هپُِ ٞښکَ ٝى ٓخطې پٝ ٚهض کې ى ٞ٤ٛحى ٗٔخُ ٢رَهې ى ٍٓٝخٗ ٞى ٗل ًٞى ٓخكې َٓ ٙى ٞ٣ځخی ک ُٞٞپالٕ ٓطَف کړ ،ه ٞى هپِ ٞټ ُٞٞپالٗ ٞٗٞح ٝپخٗګې حچٗٞې َٓ ٙى ٗخکخٓۍ َٓٓ ٙن ٗ. ٍٞ ٍٓٝخٗ ٞى ٓخطې پٝ ٚهض کې ؿٞښظَ ى حكـخٗٔظخ ٗٔخُٔ٤ٓ ٢ې ى ٍٓٝخٗ ٞى ٗل ًٞى ٍٓ َٙٓ ٞٔ٤ح ٞ٣ځخی کړ ١هٞ ى ٓخى ١ح٤ٓٝخٓ ٢پخٗګې حچٗٞې َٓ٣ َٙٓ ٙې ْٛىؿ ّٞٗ ٚپالٕ ى ٗخکخٓۍ َٓٓ ٙن ٗ . ٞحٍ( ّٝحرَص رِ٤ک ْٛ )َ٣ٝؿٞحړ ١ى ٔٛخؿ ٚپوٞحٗ ٢رې الٍ ٝحٝرې ٣ٞٛظ ٚکٔخٗ ُٚ ٞالٍې ىىحٓې پالٕ ى پِ ٢ک ُٞٞهزَٝ ٙکړ.١ ىح ى ٗک ح ٝطَىى ٗ ٚپٍٞط ٚى ٙچې ى حكـخٗٔظخٕ ټ ِ٤ُ٘ٞؿٞړښض ى ٍُګ ٞٗٞکخُ ٞپ ٚىٍٝحٕ کې ى حٓظوالٍ ،حُحىۍ ح ٝځٔک٘ ٢طٔخٓ٤ض پ ٚهٗٞي٣ظٞد کې حٝريٍ ٗٞېيی .ى ٍحرَص رِ٤ک ٘٣ٝ َ٣ٝخٝې پٗ ٚظخٓ ٢ډګَ کې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ٗخطٞحٗۍ حٓ ٝخطې ښکخٍٗٝي٣ٝې ى)۷۱( ». ١ «پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ِٛحٍ٘٤ٓ ٙظٓ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٞٔ٤ٓ ٞو ،٢ِ٣ٝ ٍٝٞحكـخٕ ٞ٣ ،ٝ ٞ٣ ُْٝى ٟحٞ٣ ٝرٛ ،١ٝ ٚېڅ پَى١ الٓ ٚٗٞىح ٢٘ٗ ُْٝؿال کٞال .ٟى٣ُ ٟٝخط ١ٞک ٚپ ٚىې هخ ٍٙٝکې ؿ٘ګ ْٛىٟ؛ ه ٞىىې ٛېٞحى طـِ٣ې ط ٚحړ ط٤خ ٗ٘ظٞٓٞٗ .ٚړٝ ١ح ٢٣ىح پ ٚحٓظوزخٍحط ٢کړ ٞ٣پٍٞې طړُٗ ٢ظَ ٚٗٝحٝڅَګ٘يٗٝې ى». ١ «رَ ٍُٞط ٚى ٞ٤ٛحى پٔٗ ٚخٍ کې ٓو ٍٝٞىح څَګ٘يٗٝې ؿ٘خ٣ظکخٍحٗ ٚګڼِې حٝىح ٣ې پ ٚښکخٍ ٙډ َٙٓ ٍٝىىې ٛېٞحى پ ٚػَ ٢ٟطٔخٓ٤ض کې الٓ ٚ٘ٛٞګڼِې .ىٝی ٝح ٢٣ىح ى ٙٞ٣ډ٣پِٓٞخص ٗظَح ٝكَٓخ ٖ٣ى ،ٟچې ىح ډ ٍٝكَٓخٚٗٞ٘٣ پ ٚىې ٛېٞحى کې ٗ٘ ٢پِ ٢کېيال ٟىٝی پ ٚىې رخ ٍٝى ١چې ىح ډ ٍٝڅَګ٘يٗٝې ىحكـخٗخٗ ٞؿ ٚٓٞحٝكٔخٓ٤ظٚٗٞ ٍحٝپخٍ ٞٗ ،١ٝىح ډ٣پِٓٞخص رخ٣ي ُ ٚحكـخٗخٗ ٞرښ٘ٝ ٚؿٞحړ .١ىىٝی پ٘٣ٝ ٚخ حَٓ٣کخ ح ٝى حَٓ٣کخ ُْٝرخ٣ي ىٛـ ٚچخ هٝ ُٚٞطړ ،١چې ى ُٞٗٞٔٝپ٘ٓ ٚځ کې ى ٗلخم ح ٍٝط»٢ٛٝ ُٖٔ ٚ پ ٚىې حړ ٙٞ٣ ٙحكـخٕ ٓ٤خٓ ٢کخٍپ ٙٞرِ٤ک َ٣ٝط ٞ٣ ٚپُ ٚړ ٙپٍٞې پَحٗٔظی ُ٤ک حٓظُٞې چې ىُظ٣ ٚې ٍحٗوٍِٞ حړ ٖ٣ګڼْ ٛ :ـ ٚپ ٚهپَ ُ٤ک کې ُ٤ک ٢چې : ٓل٤ٛ َ٤ذ ! ٓظخ ٛـَٓ ٚکٓ ٚې چې پ٘ٛ ٚيٍ٘ٓ ١ۍ کې ىې ى حكـخٗٔظخٕ ى طـِ٣ې ٝړحٗي ِ٣پ ٚکې کړی ُٓٞٝ ،ٝظ.ٚ ى َٙٓٝپٞم ٓړی ح ٝى َٙٓٝح ٚٓٝهزَ !ٙىح ه ٞى کخٝرخ٣خٗ ٞى ؿ٣ٞخٗ ٞګِ ٚٗ ٚى ٙچې ؿٞحګخٗې پَېږى ٙح َٗ ٝؿ٣ٞې٢ ٙٞ٣کٗٞؾ ط ٚکړ ،ٙى َٓګ ټخپ ٚپَې ُٝګ .ٙٞىح ىٍّ ىې ُٝې حرَحٛخّ ُ٘کٖ طٍٝ ٚٗ ٚکخ ٙٝچې ٝېَ٘ ٗٞې حَٓ٣کخ ٣ې رېَط ٙٞ٣ ٙ َٓ ٚکړٙ؟پٞٓ ٚږ چې ط٤خٍ ٓظلي ٞ٣ر٤خ طـٍُِٝٞ ٚ٣ة؟ ى ٓلخٍص ُ ٚطـَر َٙٓ َٙٓ ٞى َٙٓٝحكٔن ٗٞې چې حكـخٗٔظخٕ طـِ ٚ٣ک ٍٞؿٞحړ١؟ ٓظخ پ ٚه٤خٍ ىح پَګ٘ې ٔٛې طٜخىكٍ ٢ح ؿٗٞډې ٗٞې ٙ ٞ٣ ،ټٞټ ٚهخٍٙٝ ٣ې ُ ٚګخٗٝډ ٞ٣رېِ ٚکړې ح ٝر٤خ ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ ٍٗٝ ّٞرخٗيې حېښی ىی؟ ىح ِٓک حَٓ٣کٓ ٞپٞڅ ٢پ ٜٙٞٓ ٚکې ٗ ٚىی ک٘ق کړی چې ر٤خ هِک ٞپ ٚريُ ٚکې ى حَٓ٣کخ ٍٗٝ ّٞرخٗيې ح٣ښی .١ٝپښظُ٘ٝ ٞېيٍ چې ىٝی پ ٚىې ٓځک ٚکې حکؼَ٣ض ىٔٛ ،١يح ؿَ٣ ٚٗٝې ټخټٞری ىی ٗ ٍٝٞٗ ٞپخچخ٣خٗ ٞحٝ ٝړٝ ٝړِٞٓ ٝکخٗ ٞطُٝ ٚې رخؽ ٍٝکړٔٛ .١يې طٚ ٍٝط ،ٚه ٞپ ٚټ٤ټ ٚ٣ٞٓ ٚکخٍ طخٓ ٞحَٓ٣کخ٣خٗ ٚٗٝ ْٛ ٞکړ؟ ٙٞ٣ډٍُ ٚټِ ُٚ ٢حٗګِٔظخٍٗ ٚحؿِتَٓ ،طي ،هخطالٕ ،ؿېِٞٗٞ ځپِ ،٢ځ٘٤ې ى ؿَحد ح .َٙٓ ُُٞ٘ٝ ٝى َٓ ٙپٓٞظٓ ٞځک ٞٓ ٚپٝ ٚچ ُ ٍٝالٗيې کړ ٙر٤خ ٓ ٞى هپَ ِٓٓ ٢ٍٗٞک طخؽ
84
ح ٝطوض پُ ٚظٝٝ ٚحٓ ،ٚٛځک ٞٓ ٚپ ٚپ ٚهپِ ٚهٞحُ ٚکړ .ٙكَم ىح ٝچې پښظ٘ ٞى رَ چخ ٓځک ٚٗ ٚىُٞ٤ٗ ٙې ،رْ هپَ ټخټٞری ٣ې ُ ٚحَ٣حٕ ح ٝطٍٞحٗ ٚرېَ کړ ،حكـخٗٔظخٕ ٣ې حػالٕ کړ ،هپَ َٓ٘ ٣ې پٝ ٍٙٞ٘ٓ ٚټخکٓ ،ٚک٣ ٚې .ِٚٛٝٝکٚ طٝ ٚح٣ې چې ؿ ُٚ َ٤پښظٍ٘ٞٗ ٞې ژر٘ۍ ډُې ِٛ ْٛظٗ ٚظ ٚچې ٛـٞی حكـخٕ ٗ ٚى ٞٗ ،١ىح ى حكَ٣وخ ٍٗ ٚحٓٝظَ ٗ١ٞ طٍٞحٕ ،ىح َٓ ٙپٓٞظ ،٢ىح ى ٗ٤ِٓ ٍٝٞظٍ ٚٗ ٞٗٞحؿِ ٢ؿَٓ٘خٕٛ ،خُ٘٤ډ٣خٕ .......ح ٝىح ى ٌٗٛٓ ٍٝٞز ٞٗٞهِکٜٞ٣ ،ىحٕ، ٓخٍٓ٘خِٕٔٔٓ ،خٗخٕ٘ٛ ،يٝحٕ .....ىح ټ ٍٞځخٗظ ٚحَٓ٣کخ٣خٕ ٗٝ ٚح٢٣؟ ٓٞږ ٔٛ ْٛيحٓې ىٍر ،ُٚٞطخؿېک ،حُرک ،پ٘ٚ ٣ې ٞٗ .....ح ّٝڅ ٚټکٍ ٚحٗکېيُې چې ط ٚطـ ِ٣ٞکٞې چې حكـخٗٔظخٕ ىې پٔٗ ٚخٍ ح ٝؿ٘ٞد ٝٝېَ٘ ٗٞٓ .٢ږ پٚ پېړ ٞ٣هٞحٍ ١کړې چې ځخٗظ ٚټخټٞری ،َُٝٝط ٞٓ ٚر٤خ طـِ ٚ٣ح ٝى ګخٗٝډِٓ ٝک ٞالّ پٞڅ ٢کٞې؟ چې ر٤خ حٍٝ ؿ٘ٞد ٛٝٝې ر٤خ ٗٔخٍ؟ ( ?) Divide and rule ى پښظ٘ ٞګ٘خ ٙىح رُٞې چې طخٓ٣ ٞې پ ٚهپَ ِٓک کې ٗ ٚهٞښېږة .ىح ٓې ٗ ٚى .ٙچې ُ٘کَګخٝ ٞٓ ٙىحُٗٚٞ هٞښېية ٣ې ،چې ٓٓ ٞړک ٚٗٞډٓزَ ک ٍٞهٞښېيُې ٣ې .حٞ٣ ْٛ ّٝحُې طخٓ٣ ٚٗ ٞت چې پښظخُٗ ٢٘ٗ ٞٓ ٚؿِٔی. طَ طخٓ ٞىٓو٣ ٚې ٓظخٓ٘٣ٍٞٓ ُٚ ٞې ،پَٗګ٤خٗ ،ٞر٤خ ٔٛيح څ ٚى پخٓ ِٙ٤ُٔ ٙٞ٣ ٚى ٓو٣ ٚې ى ٍٓٝخٗ ،ٞطَ ٛـې ډېَ ى ٓو٣ ٚې ى حَ٣حٕ ،چ٘ګېِ ،رخرَ ح ٝطٔٛ ْٛ َٙٓ ٍٞٔ٤يح كٔخد ىٍُٞى .ټ ُٞٞط٣ ٚې ٔٛيح ٙٞ٣هزَ ٙکُٓ :ُٚٞخ ُٓ ٚځکې ٝځ !ٚى حكـخٗخٗٓ ٞوخٓٝض َُ ٙٞ٣ػٗٞې ػ٘ؼ٘ ٚىُٞٓ ،ٙږ ٓځک ٚطَ ى حٓپَحٍٞ١حٗٛ ٞي َٙ٣پخطې ٗٞې ىٞٓ ٞٗ .ٙږ پَېږىة هپِې كوَ٤ۍ ط ،ٚطخٓ ٞپٍٞې ى ٙچې پٓ ٚوٞٓ ٚښ ٚک ٚري)۷۷( .ٙ ى ح ٞ ٤٘ٓٝطخُ ٙكخالط ٞڅو ٚىحٓې رَ٣ښې چې حَٓ٣کخ٣خٗٔٛ ٞـ ٚى رِ٤ک َ٣ٝى ٖ٣ٝپخُ ٢ٔ٤هپِ ٚکړې ى ،ٙى ُٕٓٔٓ کخٍ ى حګٔض پ٤ٓ ٚخٗض کې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝحٗګِٔ٤خٗ ٞىِ٘ٔٛي پٝ ٚال٣ض کې ،چې ىىٝی ى ځٞحک ُٚ ٞٗٞپخٍٙ ډَٓ َ٣ګٗٞی ګڼَ کېږ ،١هپَ څِ ٍٞپٞځ ٢طٔځخ ٚٗٞ٣پَ٣ښ ،ٍٝٞػٔکَ ٣ې پ ٚڅَه ٢حُٞطک ٞکې طَې ٝالړٍ ح ٝپخط ٚحرخىۍ ٣ې پ ٚرٔٝ ٞٗٞحُُُٝٞې .ه ٞطَڅ٘ګ ٣ې ر٤خ حَٓ٣کخ٣خٕ ؿٞحړ ١پٞ٤ٛ ٚحى کې ىٍې ٍٗٞې ٓظَې پٞځ ٢هَحٍګخٝې ؿٞړې کړ ١چې ٣ ٙٞ٣ې ْٛى ٞ٤ٛحى پٔٗ ٚخٍ کې طَ کخٍ الٗيې ى ( . ٙپ ٚىې حړ ٙطل َ٤ٜپ ٚحړٗٝيې رَه ٚکې کظالی ٗت). ٔٛيح ٍحُ ٍحپ ٍٚٗٝٞډحګ ِٙ٤ک ١ٞچې ى ٞ٤ٛحى ى ٗٔخٍ څو ٚى پښظ٘ ٞى رې ک ٍٙٞکٛ ُٞٞڅې پٞٗ َ٤ې ى ،١ىح پالٕ پوٞح ى ٗٔخٍ ى ټِٞحُې ى ه٘ٓٞيحٕ حكٔيٗخٔٓ ٙؼٞى ح ٝى ګِٔ٤ـْ ى ِٓ٘٤ې ى ه٘ٓٞيحٕ ؿَ٘حٍ ىٓٝظْ ُ ٚحړهٚ پِی ٗٞې ٛ ،ٝـٞی ى ٍٓٝخٗ ٞىحٗـخٍ پٝ ٚهض کې ُ٣خص ٗٔ َ٤پښظخَٗ٘ٓ ٚحٕ طَ ٍٝکړٍ ح ٝپخط٣ ٚې ى هپِٞ کٍٝٞڼ ٞڅو٤ُ ٚږى طٓ ٚلز ٍٞکړٍ چې ٔٛيح ح ْٛ ّٝى َٛحص ح ٝه٘يٛخٍ پ ٚىښظ ٞکې رَ٤ط ٚى هپِ ٞکٍٝٞڼ ٞى ٍٝطِ ٞؿږ ط ٚحٗظظخٍ ک ،١ٞه ٚٗ ٞىکَُ ١كکٓٞض ح ْٛ ٚٗ ٝىىې ٞ٤ٛ ۱۵حىٗ ٞٗٝظخٓٗ ٢ظ ٕٞح ٚٗ ٝى ِٓګَٝ ِٓظ ٞٗٞحىحٍې ىىې هِک ٞى رَ٤ط٘٤ٓ ٚظ ٞکېي ٝپ ٚحړ ٙڅ ٚکخٍ کړی ىی .ىىې طَڅ٘ګ طوخٍ ط ٚى ٍٓٝظ٘٤يٗٝکٞ پښظ٘ ٞکٗ ٞ٤ٍٗٞژىې ح ٙٞٓ ٙٝکٔخٕ ال طَ ح ْٛ ٚٓٝهپِ ٞکٍٝٞڼ ٞط ٚٗ ٚپَ٣ښ ٍٞکېږ ١حِٛ ٝظ ٚى طوخٍ پُٗ ٚيحٕ کې ى رې ٓٝۍ ٗپې ٓزخ ک ،١ٞح ّٝىحٓې حٗګ ٍَ٤کېږ ١چې حَٓ٣کخ٣خٕ ى َ٤ٔٗٞ٣الٓپٞڅ ٞپٝ ٚحٓطٚ ؿٞحړ ١ى پښظ٘ ٞپ ٞٔ٤ٓ ٚکې هپِې ػِٔ٤خطٓ ٢خكې ؿٞړې کړ ،١طَ څ ٞىح پخط ٚپښظخٗ ْٛ ٚىىې ځخ ٞ٣کډ ٙکړ. ١ ح ٝىح ٔٛخؿ ٚپالٕ ىی چې حَٓ٣کخ٣خٕ ٣ې پِ ٢ک ُٞٞط٘ٓ ٚظظَ ى . ١حٓخ حكـخٕ ُْٝط ٚر ٚىىې کخٍ پِ ٢کٍٞ ډَ٣ې هطَٗخکې پخِ٣ې . ١َُٝ ٔٛيح ٍحُ ى حكـخٗٔظخٕ ٤ٓ ٞ٣خٓٗٞ٘ٗ ٢کی پ ٚىې حٗي ىی چې ىحَٓ٣کخ٣خٗ ُٚ ٞحړه ٚپٔٗ ٚخٍ کې ى ٗٔخٍ ى ټِٞحُې پوٞحٗی ه٘ٓٞيحٕ ح ٝى ِٓحٍ ٝحُٓ ٢ؼِْ ػطخ ٓخطَ ح ٝى ٛـ ٚى ٝحکٔ٘ۍ ىپَحه ُٚ ُٞٝ ٚپخٍ ٙى ِٓ ٢٤٘٤ه٘ٓٞيحٕ ؿَ٘حٍ ىٓٝظْ طَکېې ط ٚطزؼ٤ي ٍٝىٔٛيې پالٕ ى پِ ٢ک ُٞٞپ٤الٓ ٚى .ٙى ه٘ٓٞيحٕ ػطخ َٓ ٙىحَٓ٣کخ ى هخ ٙحٓظخُ١ ٍ٣چخٍډ ٛخُزَٝک ډَ٣ې ٗژىې حړ٣کې حِٛ ٝظ ٚى ٗ ٍٝٞرُٞ ٞ٤َٜٗړ ٍطزٓ ٚخٓ ٞ٘٣ٍٞطَِ ٍحطَِ ،ىىې ٓؼ٘ی ٍٝک ١ٞچې حَٓ٣کخ٣خِٗٛ ٞظ ٚى ٔٛيحٓې ٙٞ٣پالٕ ُ ٚپخٍ ٙى پوٞح څوٓ ٚالطړُې ى . ٙحٓخ پ ٚىې حړ ٙپوپِ ٚى ه٘ٓٞيحٕ ػطخ حٗي ال طَ حٓ ٚٓٝوظ ٚٗ ٚىی ٍحؿِی چې ح٣خ ٛـ ٚر ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚىې ُ ٚٓٞکې ٍح ٗٝښِ ٢ح ٝکٚ ىهپِې پوٞحٗۍ ؿٜخىٓ ١خروې پَ ر٘ٔټ ر ٚىىې ٗٞ٤حکګَ ٝىح پالٕ ٍ٘ٗٝډ کړ ١ح ٝپَ هپَ ط٘ي ١ر ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ٖ٣ٝىح ط ٍٞىحؽ کېښٞى ٝط ٚپَی ٗږى. ١ حَٓ٣کخ ٗ ٞ٣ړٞ٣حٍ حٓظؼٔخٍ ١ځٞحک ىی ح ٝکٝ ٚؿٞحړ ١چې حكـخٗٔظخٕ پ ٚى ٝٝرَه ٞٗ ٢٘٣ٝٝ ٞى ِٓګَٝ ِٓظ ٞٗٞى چظَ ح ٝپَ٣کړې ُ ٚالٍې ،ى حكـخٕ ُْٝى ټٓ ُٞٞوخُلظٍٝ ،َٙٓ َٙٓ ٞٗٞط ٚىح کخٍ ى ٞ٣څ ٞالٓپٞڅٞ ٗخحكـخٗ ٞپ ٚحهٔظِٗٞٗ ٞی ىیٛ ،ـٞی ط ٚى هپَ رَّ حٝحٓظکزخٍ ى ٓخطِ ُٚ ٞپخٍ ٙى حكـخٗٔظخٕ هَرخٗ٤ٛ ٢څ ٗٚ ښکخٍ . ١حُ ٝکٓ ٚوظ ٚچې ٍٞٗ َ٣ٝٝىح ى حٓظؼٔخٍ ػخىص ىی چې ى ٗخکخٓ ٞ٤پٝ ٚهض کې ٔٛيحٓې پالٗ ٞٗٞطٚ الّ حچُ ،١ٞک ٚىىې طَ ٓو ٚچې حٗګِ ْ٤کړ ١ح٣ ٝخ ى ٣ٝظ٘خٓ ،ٞٗٞک٣ٍٞخګخٗ ٞح .... ٝى ؿ٘ګ ٞٗٞپ ٚپخ ِٞ٣کې ٣ې چې ٓٗٞږ ٞ٘٣ٝح٣ٝخ ٓٔٛ ٞيح ح ّٝى ٓٞډحٕ ىرَهِ٤ک پ ٚحړ ٙطَ ٓظَګ ٞىې.
85
پ ٚپخ ِٞ٣کې ىح ډحګ ِٙ٤کېږ ١چې رِ٤ک َ٣ٝچې پ٘ٛ ٚيٓٝظخٕ کې ىحَٓ٣کخ ٓل ٝ َ٤ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ِٞ٘٣ٝحٗي ٣ې ْٛپٔٛ ٚخؿ ٚځخی کې ى ُٓٞړ ١ځَ ُ ٚپخٍ ٙپ٘ٛ ٚيٍٝ ١ځپخڼ ٞکې هپ ٍٞکړ ٢ٗٞٗ ،ى ٙچې پ ٚىې حٗي کې ر٘ٛ ٍَٙٓٝ ٚي ،حَ٣حٕ حٍٓٝ ٝخٕ ْٛګډ .١َُٝ ٕٝىح ٛـٞ٤ٛ ٚحى ٚٗٝى ١چې ُٓٗٞږ پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ٙٞ٣ ه ١ٞح ٝځٞحکٖٔ ٗظخّ ى ىٍُٞىُ ٞڅو .١َُ َٙ٣ٝ ٚىٝی ؿٞحړ ١چې پ ٚىې ٞ٤ٛحى کې ٣خ ىىٝی طَ طِٔ ٢الٗيې ٞ٣الٓپٞڅی ٗظخّ كخکْ ١ٝح٣ٝخ ىح ٞ٤ٛحى ټٞټ ،٢ٗ ٚه ٞىه ١ٞح ٝځٞحکٖٔ كکٓٞض هخٗٝي ٚٗٝګَځ .٢ح ّٝىح پ ٚحكـخٗخٗ ٞپٍٞې حړٗٝي ٙى ٙچې ى حٓظؼٔخٍ ىح ط١ٞجې ىهپَ ٓ٘ځ ٢حطلخىٝٞ٣ ،حُ ،٢ح ٞ٣ ٝى رَ ى ُؿْ ُ ٚالٍې ٗ٘ډې کړ ،١ح ٝىح کخٍ ٛـٝ ٚهض ٗٗٞی ىی چې ټُ ، ُْٝ ٍٞک ٚى ٍٓٝخٗ ٞى حٗـخٍ پ ٚهالف چې ٓظلي حٞ٣ٝ ٓٞټی ٝالړ ٔٛ ٝـٔې ٞ٣ځَ ر٤خ ىىې ٗٞ٤حک پ ٚهالف ٞٓ ٞ٣ ْٛټی حٓ ٝظلي ٝىٍ٣ږ. ١
پٕځُ فصً افغبٔنتبْ ٗٔٛ٠ :ګټٔٛګی رٕګ: Afghanistan: The Unwinnab- e War ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚؿ٘ګ ٞٗٞکې ښ ٚطـَرَُٗٝ ٚکی ػٔکَٓ ١خٍٓٞښخؿِی پټَ٣ک ٓ٤ېال ٝح:٢٣ « پ ٚىحٓې كخٍ کې چې پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى ى َٓ ٍُ ٝڅو ٚى ُ٣خطٗ ٞظخٓ ، ٢پ٘ٓ ِٚٓٝ ٚزخٍ ،ځٞحک ٞٗٞپٚ ٝحٓط ٞ٘ٗٝ ٚکٞالی چې پ ٚحط٤خ ٚٓٝکې حكـخٗٔظخٕ ک٘ټَ ٍٝکړ ،١ح ٝى٣ظ ٚحړ ٗ ٍٞچې هپَ پٞځ ٚٗٞى حكـخٗٔظخٕ څوٝ ٚکخږی .حٗګِ ٢ٔ٤حٓپَح ١ٍٞ١پ ٚهپَ ټ ٍٞطٞحٕ ٚٗ ٝطٞحٗ٤يُ ٚچې حكـخٗٔظخٕ حٗـخٍ کړ . ١پ ٚىحٓې كخٍ کې چې پ ٔ۱ٖ۳ ٚحطِْ ٓ ٜٚٗ ٙٞى َٕ٣کې حٗګِ ٢ٔ٤ځٞحک ٞٗٞى حكـخٗٔظخٕ پخ٣ظوض حٗـخٍ کړ .ه ٞکِ٣ ٚې چې ٛڅ ٚک ُٚٞهپَ پښې ى کخرَ څوٓ ٚپکې کړ ٞٗ ١ى حكـخٗ ٢ؿ٘ګ٤خُ ٞپٓ ٚوخرَ کې ٣ې ى هپِٗ ٞپخړّ ٍُ ٙحٗګِ٢ٔ٤ ػٔکَ ٝپ ٚطِلخط ٞىح کخٍ طََٓ ٙکړ .ح ٝکېيحی ٗ ٢چې ٗخټ ْٛ ٞى ٔٛيؿ ٚډٓ ٍٝويٍ َٓٓ ٙن ٗ ٢؟ ح ٝىح رخ٣ي ٛـٚ پٞښظ٘ ١ٝ ٚچې ى ٗخټ٤ٓٞخٓ ٢ح ٝػٔکَُٞٔٓ ١ېٖ ٣ې پ ًٞٗٞ٘ٛ ٚکې ». ١َُٝ «پٔٓ ٚک ٞکې ى ٗظخٓ ٢څ٤ړَٗٓ ٞکِ َٓ٘ ،حُ٤کِحٗډٍ کٝٞٗٞحُٞفٝ ،ح ٢٣چې ٍٗٝٞی حطلخى ؿٞښظَ ٓ٤ٓٞخُ ِّ٤هپ ٍٞکړ ١ح ٝحَٓ٣کخ٣خٕ ؿٞحړ ١چې ىٞٔ٣کَحٓ ٢هپَ ٙکړ . ١ه ٞىٝحړ ٙح ّٝى ٗخکخٓۍ څ٘ډې طٚ ٍٓ٤يُ ٢ى . ١ح ّٝىٝی ى ٍحر٤يحٍ٣يٗٝک ٢ُٔٝ ٢ځٞحک َٓ ٙچې ى حٓالٓٗ ٢ړۍ ُوٞح ٣ې رٔپ٘ ٚکېږٓ ١وخٓن ى .١ح ٝىٝحړ ٙى ىحٓې هِک َٙٓ ٞپ ٚډؿَ ٝى ١چې ى رَٜٗۍ ٓيحهِې پ ٚهالف ؿ٘ګ ٢طـَر)۷۱( .١َُ ٚ ٗژىې ُږ ٝهض ىٓو( ٚى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى ٍ ٢ٓٝځٞحک ى ٝطِ ٞى ٍٝځې پ٣ ٚخى ) َٙٓ ُٞٝى ٍٛ ٢ٓٝـ ٞپوٞحٗٞ٤ ػٔکَ ٝچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ىٍ ٢ٓٝى َُٓٝښکَ ٝى ط ١َ٤پٝ ٚهض کې ى ٛـُ ٚښکَ ٝؿړ ٝٝ ١ح ٝپ ٚىؿٚ ٞ٤ٛحى کې ى ؿ٘ګ ٞٗٞح ٝؿګړٗ ٝخٛيحٕ ٍٝى هپِ ٞپوٞحٗ ٞ٤طـَر ٞپٍ ٚڼخکې ى ٙٞ٣حَٓ٣کخ ٢٣ژٍٗٝخُٔض ََٓٓ ٙکې کړې ح ٝپ ٚىؿَٓ ٚک ٞکې هپِې ٗخهٞحُې ح ٝر٤خ ى حَٓ٣کخ٣خٍٗ ٞحطګ حكـخٗٔظخٕ ط ٚح ٝپ ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى کې ى ٛـٞی ى طْ کېي ٝپٛ ٚکِ ٚهپِې طـَرې ٍٝښخٗ ٚکړې ح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٗ ٝخط ٞط٣ ٚې ُٞ٣ړ حړٗٝيې ٍٓ٘ٞې ٍٝکړې چې ىىې ُ٤ک٘ې پ ٚحٝږىٝکې ر٣ ٚې پُ٘ ٚډ ٙطٞګُُٞٝ ٚۍ. ى ىُٞې ٗپږ٘٣ٝظٔ ٚچې ى كَ ١ٍٝى ٓ٤خٗظې ى پ٘ځِٔٔې َٓ ٕٞٔٓ ٙه ١ٍٞى حكـخٗٔظخٕ پ ٚطخٍ٣ن کې ٚٗ ٙٞ٣ َٗٝ٤ٛيٗٝکې ٓظَ ٙپ٤ښ ٚى . ٙپ ٚىؿٍٝ ٚځ ى پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى پٞځ ٚٗٞچې ى څٓ ٞليٝى ٝهطؼ ٞطَ ػ٘ٞحٕ الٗيې پٞ٤ٛ ٚحى کې ىکٔٔٗ ٞظٍ ٞژ ٞٗٞٔ٣ى ٓالطړ ح ٝپ ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى کې ى ُٓٞې ح ٝػزخص ى ٍحٓٝظِ ٞطَ ٗخٓ ٚالٗيې ٍحؿِ ٝٝ ٢پ ٚپًُ ٍٙٞض حٓ ٝپکخ َٙٓ ١ٝپ ٚىحٓې كخٍ کې ى حكـخٗٔظخٕ څوٝٝ ٚطَ چې پٍُ ٚګ ٞٗٞکٔ ٚػٔکَ ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ ى ىښظ ٞح ٝر٤خرخٗ ٞٗٞهٍٞحک ٗ ٍٞح ٍٞٗ ٝپُٔ ٚګ٣ ٍُٙ ٞٗٞې ،َٗ ،ګٞډ ،ړحٗي ٙح ٝکخڼ ٚىىؿٚ ٞ٤ٛحى ى رخطٓ ٍٝٞـخٛي ٝپ ٚالٓ ٞرَ٤ط ٚهپَ ٞ٤ٛحى طٓ ٚظخٗ . ٍٞٗ ٚىؿٓ ٚـَ ٍٙٝځٞحک چې ټٗ ُٚٞړۍ ٣ې ى ى٘ٛض حٝ ٝك٘ض څو ٚپ َٙ٣ٝ ٚکې ،ٙٝح ٝحٕ طَ ىې چې ى حَٓ٣کخ ى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ٓظ٘ې ٣ې ُړُُٝې ،ح ٝپ ٚډَ٣ې ىريرې َٓ٣ ٙې ى ٞ٤ٛحى ٞ٣ ٞٗٝپَ رَ پٔې ى حٗـخٍ ُ ٚپخٍ ٙىٍٗٝي هيّ ح٣ښٞى ٙحُٗٞٓ ٝږ پٞ٤ٛ ٚحى کېُ ،ک ٚى حّٝ پ ٚڅ ،َ٤ى َ٤ٔٗ ٞ٣ػ٘خ ُٚ َٝٛهٞح ى ګِ ٞٗٞپ٘٤ٗ ٚيُ ٞح ٝه٘يح َٓ ٙريٍګ ،ٍٞٗ ٚى ُْ کخُ ٚپَُپٔې ؿګړې ،ى
86
حكـخٕ ُْٝى ٓ٤ٜٗ ٞٗٞ٤ِ٤يحٗ ٞح ٝى ٓ ٍٝٞٗ ٞٗٞ٤ِ٤ى ری ک ٍٙٞکېي ٝح ٝى ټٞ٤ٛ ٍٞحى ى ُٞټې ُٞټې کٍٓٝٝ ُٞٞظ ،ٚپٚ ىحٓې كخٍ کې هپَ ٞ٤ٛحى طٓ ٚظخٗ ٍٞٗ ٚچې ٗ٣ ٚې پ ٚپښ ٞڅپِۍ ٝې ح٣ ٚٗ ٝې ٛـٞ٤ٛ ٚحى ٍٝط ٚپخط ٝٝ ٚچې ىٝی طَې ٍحؿِ ٢ٍٓٝ . ٝٝ ٢حٓپَح ١ٍٞ١ى حكـخٕ ُْٝى ځخٕ ځخٍ ٞ٣پٝ ٚحٓط٘ٓ ُٚ ٚځ ٚطِِی ،ٝحهظٜخى ٣ې طَ حهَ ١پُٞې پٍٞې الٗيې ٍح پَُ٣يُی ،ٝح ٝى حٓظؼٔخٍ الٗيې َ٤ٔٗ ٞ٣حٓالٓ ٢ح ٝؿ َ٤حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٚٗٝچې پٚ ُ ٍٝى ٝحٍٓخ پ ٚپکټ کې ح ٝى ٗ ١ٍٝٞحطلخى پ ٚهَِٔ ٝکې ٍحکښَ ٗ ٝ ١ٞهپِ ٚحُحى ١طَ الٓ ٚکړ . ٙح ٝپ ٚىې طَط٤ذ ى طخٍ٣ن ٓ ٞ٣ظَ رخد ،چې ى کٔ ِّ٤ٗٞح٤ٓٞٓ ٝخُ ِّ٤طَ ٗخٓ ٚالٗيې ٣ې ُٚٗٞٔٝى َٓګ ،ژٝرِې ح ٝطزخٛۍ َٓٓ ٙوخٓن کړ ٝ ١ى حكـخٕ كو َ٤رِکې ٓ٤ړٗ ٢ح ٝپ ٚهللا (ؽ) ٓ ُْٝ ٖ٤پ ٚالّ ٞ٣ځَ ح ٝى طَ ُ ٚپخٍ ٝ ٙطړٍ ٗ. ٞ ى حكـخٗٔظخٕ ى ُْٝىؿې ٓظَې ځخٕ ځخٍٗې ٗٞ٣ ٚحُې حكـخٗٔظخٕ ح ٝى ٛـې ګخٗٝډ٣خٕ ٣ې ى ٍٓٞحٓظؼٔخٍ ى َٓٙ ٓ٤الد څو ٚپ ٚڅ٘ګ ح ٝهٗٞي ١کړٍ رِکې ټٗ ُٚٞړۍ ٖٗ ى کٔ ِّ٤ٗٞى ٓ٤الد ى ٝچېي ٝؿ٘٘ . ٢ٔ٤ٗ ٚٗٞىؿَد ح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح٣ٍٝٞٗ ٝخٗ ٞطَ ٓ٘ځ ٓٞړ ؿ٘ګ چې پٛ ٚـٝ ٚهض کې ٣ې َٛکخٍ پ٤ِ٤ٓ ٚخٍىٞٗٝ ډحَُ َٜٓف ىٍُٞى پخی ط٤ٍٓٝ ٚي َٗ .ه ٢حٍٝپخٞ٤ٛ ٢٣حى ٚٗٝچې ى کٔ ِّ٤ٗٞى َٓ٤ٓ ٙالد پٝ ٚحٓط ٚى ٝحٍٓخ پکټ ط ٍٝ ٚال ٝ ١ٞٗ ٞٛرَ٤ط ٚى هپِٞ٤ٛ ٞ٤ٍٗٞٓ ٞحىٞ٣ َٙٓ ٞٗٝځخی َٗٗ . ٍٞه ٢حُٔخٕ چې ى ىٔ٣ٝې ٗړۍ ٝحُی ؿګړې ٍٓٝٝظ ٚى ٍٓٝخٗ ٞپ ٚالّ کې کښٞ٤طی ٝح ٝټٔ٤ٓ ٍٞظْ ٣ې ٍ ٢ٓٝکړٍ ٗٞی ٝرَ٤ط ٚى ؿَر٢ حُٔخٕ َٓٞ٣ ٙځخی ٗ ٞح ٝىح پ ٚىحٓې كخٍ کې ٍٞٗٝچې ٍٓٝخٗ ٞى ىٝحړ ٝحُٔخٗ ٞٗٞطَ ٓ٘٤ځ ىحٓٝپ٘ې پ ٚڅ َ٤کِک ىٞ٣حٍ ؿٞړ کړی ٝح ٝؿَرٗ ٢ړۍ ىىې څوٓ ٍٙٞٗ ٚخٞٗ ٚٓٞ٣ې ٙٝچې ىٝحړ ٙحُٔخٗ ٚٗٞرٞ٣ ٚځَ ر٤خ َٓٞ٣ ٙځخی کړ ،١ح ٝحٕ طَ ىې چې ىح ه٤خٍ ح ٝكکَ ٣ې ْٛپٓ ٚـِ ٝکې ٍٗ ٚحط ٚچې ىحٓې ٝهض رٍ ْٛ ٚحٗ ٢چې ٍ٢ٓٝ ٓ ٍٞحٓظؼٔخٍ ر٘ٓ ُٚ ٚځٝ ٚالړ ٗ ٢ى ٗ ١ٍٝٞحٓپَح ١ٍٞ١ر ٚىړې ٝړې ٗ ٢ح ٝىٝحړ ٙحُٔخٗ ٚٗٞح٣ ٝخ ْٛى َٗه٢ حٍٝپخ ٞ٤ٛحى ٚٗٝر ٞ٣ ٚځَ ر٤خ َٓ ٙپوپِ ٞکې ٍح ٗٝـخړ.١ ه ٞحكـخٕ ٓ ُْٝ ٖٓٞىح ٓلَ ى هپِٓ ٞؼـَُِٗٝ ٙک ٢ؿٜخى پ ٚىٍٝحٕ کې پ ٚىحٓې كخٍ کې ُ٘ٓ ٚځٞ٣ ٚړ چې حَٓ٣کخح ٝحٍٝپخ ُ ٙٞ٣ ٚحړه ٚح ١ٍٝٞٗ ٝحطلخى ُ ٚرِ ٚحړه ٞ٣ ٚى رَ ى طزخٛۍ ح ٞ٣ ٝپَ رَ ى رَالٓۍ ى ښ ُٞٝٞپ ٚهخَ١ ى ػخٓٝ ٚژٗٝک ٞهطَٗخک ٚحط ٢ٓٞح ٝرُٞٞ٤ژ٣ک ِٞٓٝ ٢پ ٚګډ ٕٝى َٛډ ٍٝپَٓوظِ ِٞٓٝ ِٞ٤ى حٗزخٍ ٞٗٝپ ٚؿٞړُٞٝ ُګ٤خ .ٝح ٝىح َ٣ٝکېي ٙچې ىٍٗ ْ٣ړٞ٣حٍ ؿ٘ګ ر ٚک ٚچېَی ْٛپ٤ښ٤ږٛ ١ـ ٚر ٚى ٗړۍ ى ٛـ ١ٍُٞ ٚى طزخٛۍ ٓزذ ګَځ ٢چې طَ ټُٓٞ ُٞٞړی طَ كِٔې الٗيې ٍحؿِی ىی .ه ٞپَ ګَحٕ حكـخٗٔظخٕ ى ٍُ ٢ٓٝرَ ځٞحک ٍح هظَ، پوپِ ٚى ٛـٞی ى َٓګ ٓزذ ٝګَځ٤ي ح ٝحٕ طَ ىې چې ى ٝحٍٓخ پکټ ٍٓٝخص ٗ ٞح ٖٗ ٝىىؿ ٚپکټ پٞ٤ٛ ٚحىٞٗٝ کې ى ٗخټ ٞطَٗخٓ ٚالٗيې ٗ ١ٞػٔکَ ١طٔځخ ٚٗٞ٣ؿٞړېږ. ١ ٖٗ ٓظٔيٗٗ ٚړۍ ى هپَ پَٓوظګ طخٍ٣و ٢پړح ٚٗٝٝپ ٚىٍی َٓكِ٣ ٙٞ٣ ،٢٘٣ٝ ٞې ى ىٗ ْ٣ٝړٞ٣حٍ ؿ٘ګ طَٓو٣ ٚؼ٘ې طَ ٔ۳۱۳کخٍ پٍٞې َٓكِ ٚى ، ٙىَٓ ٚٔ٣ٝكِ ٚى ٓٞړ ؿ٘ګ َٓكِ ٚګڼ ٢چې ٛـ ٚى ( -۱۳څو ٚطَ ٓٔ۳۳ ُ٣ږىِ٣کخٍ پٍٞې چې ى ٗ ١ٍٝٞحطلخى ى ٓخط٤ي ٝکخٍ ىی ح ٝىٛـٍٓٝٝ ٚظ ٚىٍَٓ ٚٔ٣كِ ٚچې ى ٍٓ ٔ۳۳ح پي٣وٞح ٗٞی طخٍ٣ن ىی ٣ .ؼ٘ې ى ٍٓٝخٗ ٞى حٓپَحٍٞ١ۍ ړٗګ٤يُ ٞى ټُٞې ٗړۍ پ ٚطخٍ٣ن کې ٞٗٞ٣ی رخد پَحٗٔ٤ض .حٖٗ ٝ ٗړۍ ى ٓٞٛخ٣ۍ ح ٝحٍحٓۍ ،ډحډ ح ٝح٘٤ٔ١خٕ ٓخ ٙحهِ.٢ ٗړۍ ط ٚىؿٍٝ ٚځ ٓ ٙٞ٣ظَ ٙطخٍ٣وٍٝ ٢ځ ى . ٙه ٞريروظخٗ ٚچې َ٤ٔٗٞ٣کٔخٕ ٛڅ ٚحٛٝخٗي ک ١ٞچې ٗ ْٛپږّ ى ؿيی ،چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى ٍٓٝخٗ ٞى َُٓ ٝښکَ ٝىَ٣ؿَ ٍٝځ ى ،ٙحٗ ْٛ ٝپږ٘٣ٝظْ ى ىُٞې ،چې ى ٍُ ٢ٓٝښکَ ٝى َٗٓ٤يُې ٓخطې ،ح ٝپ ٚټ٤ټ َٓ ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى ط٤ښظی ٍٝځ ى ،ٙى ٣خىٝ ٙرخٓ ٢ح ٝطخٍ٣ن ٣ې ُٓٗٞږ ى ُْٝى ځٞحٗې ١زوې پ ًٞٗٞ٘ٛ ٚکې ٓـ٘ ٝ ٕٞګَځٞی .پٔٛ ٚيې حٓخّ هٜيح طزِ٤ـخص ک،١ٞ حٝطِ ِٚٗٞٗٝ٣ٞحٓ ٝطزٞػخص ٣ې ى ٔٛيې پ٤ښ ٞى پټ ُٞٞپٛ ٚڅ ٚکې ى ١حٝ ٝح ٢٣چې حكـخٗٔظخٕ ى ىٍی ُٔ ِٝ٤ک٢ٍٗٞ ؿ٘ګ ښکخٍ ٗٞی ىی ٣ .ؼ٘ی پ ٚىې ىٍی ُٔ ِٝ٤کې ٤ٛڅ ر٤ګخٗ ٚػٔکَ ،پَىۍ ٓيحهِې ،پَىی الّ پ ٞڅ٢ ٍژ ،ٚٗٞٔ٣ى پَى ٞ٣پ ٚټخٗکٓ ٞٗٞپخٍِٓ ٙى ٍٝػ٘خ َٛح٤ٛ ......... ٝڅ ٗ ٝٝ ٚح ٝىح ؿ٘ګ ٙٞ٣ىحهِ ٢هپَ ٓ٘ځ ٢ؿګړٙ .ٙٝ ٍحځت ى ٍُ ٢ٓٝرَ ځٞحک ىؿ ٚطخٍ٣وٓ ٢خطې ،پوپِ ٚى ٛـ ٢ٍٓٝ ٞػٔکَ ٝپ٘٣ٝ ٚخ ٝح٤ُ ٝک٘ٞکې ،ُُٞٞٝچې پٚ حكـخٗٔظخٕ کې ٣ې ى حكـخٕ ٗ٘ګ٤خُ َٙٓ ُْٝ ٢ى ډؿٍَٓٝٝ ٝظ ٚى هپِ ٞطـَر ٞپٍ ٚڼخ کې ُ٤کِی ح ٝپٞ٤ٛ ٚحى رخٗيې ٣ې ى حَٓ٣کخُ ٢٣ښکَ ٝى َ٣ؿَ ح ٝىىؿې ُښکَ ٝپ ٚالٓ ٞىىې ٞ٤ٛحى ى حٗـخٍ ٍٓٝٝظ٣ ٚې ،ح ّٝح ّٝىىؿ٘٣ٝ ٚخٝٝ ُږ څَک ح ٝػکْ حُؼِٔٓ ٚٗٞن طٍ ٚحځٛ . ٢ـٞی پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى ٗ ١ٍٝٞحطلخى ح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ُښکَک٘ٞ٤ ح ٝى ٛـٞی ى ٓٞه ٞطَٓ٘ځ ٝٞ٣حُی ٢٘٣ٝح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞطٍٝ ٍٙٞ٘ٓ ٚک ١ٞچې «حكـخٗٔظخٕ ٔٛيح حّٝ پَ٣ږىةٔٛ ٞٛ،يح ح.» ّٝ ٗٞ٘ٗ ٢ٍٓٝ ٞ٣کی پ ٚىې حړ٤ُ ٙک ٢چې :
87
[پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٍ ٢ٓٝځٞحک ٞٗٞى َٗٓ٤يٗٝکې ٓخطې ح ٝى ٗ ١ٍٝٞحطلخى ى حٓپَحٍٞ١ۍ ى ړٗګ٤يٍٓٝٝ ٝظ ٚىح ىی ٗژىې حطِْ کخُ ٚط٣َ٤ږی٣ُ ،خص ٗٔٛ َ٤ـ ٚػٔکَ چې ِٛظ ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ؿ٘ګ٤يُٝ ٢ح ٢٣چې پ ٚىی رخ ١ٍَُٝچې ى ٔٛخؿ ٚډ ٍٝطخٍ٣ن ى طکَحٍ٣ي ٝحٝحُ٣ ٚٗٝې طَ ؿٞږ ٝکېږ . ١حَٓ٣کخ٣خٕ چې ٛـٝ ٚهض (ى ٗ ١ٍٝٞحطلخى ى ط ١َ٤پٝ ٚهض کې ) ى حكـخٗخٗ ٞى ٓوخٓٝض طَ ٗخ ٓ ٞ٣ظَ هٞص ٖٗ ،ٝىحٓې رَ٣ښ ٢چې ى ػَحم ى ؿ٘ګ پ ٚىُيٍ کې ٔٛخؿ ٚډٗ ٍٝښظ ٢حٍ ٝحګُ( ١ٞٗ َ٤کٍٓٝ ٚخٕ چې ٛـٝ ٚهض پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٍحګ،)ٝٝ ١ٞٗ َ٤ ( حَٓ٣کخ َٓ ٢٣ط )١َ٤ى ىحٓې ځٞحک ٞٗٞطَ ٓلخَٛې الٗيې ٍحؿِ ،٢ح( ٝىحځٞحک ) ٚٗٞى ٛـ ٞڅو ٚڅ ٚډ َ٣طٞپَ٤ َِٗ ،١چې ٗژىې ىِ٤ُٔ ٙٝې ى ٓو٣ ٚې ى ٗ ١ٍٝٞحطلخ ىٍحپَُ ُٚ ُٞٝپخٍٍٝ ٍُٚٗٝ ٙک ُٚٞح ٝپٓٝ ٚخ٣ ِٞ٣ې ٓٔزخُ ..ٍٞى ډ ُٚ َٝ٣پخٍ ٙىؿٗٞ٣ ٚخٗٞحُی ى ٓٔخػِض ح ٢٣ ٚٗٞٔٗ ٝطٞد څو٣ُ ٚخص رَ٣ښ)۷۵( ] . ٢ [ٓ ٢ٍٓٝ ٞ٣ظوخػي کېپظخٕ چې َٗ کخُ ٚپوٞح٣ې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٓ ٙٞ٣ړک طَ هٞح ح٣ښ ١ٞٗ ٍٝٞرْ پٝ ٚحٓطٚ ىٝحړٓ ٙظَګې ُ ٚالٍٓٝ ٚکړې ٞٗ ،کِ ٚچې ْٛپٔٛ ٚيؿ ٚډٍٝ ٍٝط ٚپ٤ښ ٚکې ،ک ٚپ ٚػَحم کې ٝی ح٣ ٝخ پٚ حكـخٗٔظخٕ کې ،ىک ّٞحَٓ٣کخ ٢٣ػٔکَ ى ٓړ٘٣ې ح٣ ٝخ ُهٔی کېي ٝهزَ ٝح ٞٗ ١ٍٝهپِې حٝږې ٝڅ٘ډ ١حٝٝ ٝح٢٣ چې « ىٝی ٔٛ ْٛـٔې ٙٞ٣ؿ٘ګ ط ٞ٣ ٚځَ ر٤خُٖٔ ِٛٝې ىُ( ٙکٍٓٝ ٚخٗ ٞچې ٍٝط ٚحٍٝ ٍٝط ٚکړی ،)ٝىح ٛل٤ق ى ٙچې ٓ٤خٓ ِٚٔٓ ٢ر ٚرَ ٍٗګ ١ٝ ٚه ٞرخ ْ٣ ١ٍٝچې ٗظخُٓ ٢ر٤ښې ر٣ ٚې ٔٛخؿٔې ،١ٝحٛ ٝـٗ[ ٚخکخٓ]٢ ى . ٙک ٚڅ ْٛ ٚىىې ىٝحړ ٝػٔکَٓ ١يحهِ ٞىال َ٣ر ُٚ ٞ٣ ٚرَ َٓ ٙطٞپ ١َُٝ َ٤حٔٛ ٝيح ٍحُ ٛـ ٚكکٓٞظ ٚٗٞر،ٚ چې ىىې ٓيحهِٓ ٞزذ ګَځ٤يُ ُٚ ٞ٣ ،٢رَ َٓٓ ٙوظِق . ١ٝځک ٚحَٓ٣کخ٣خٕ ػَحم طٍٞ٘ٗٝ ٚطَ ح ٝىُ٣ َ٤ې ىحٝ چې ى ػَحم ى٣کظخطٍ ٍٞژ ْ٣چې ى ټٝ ِٝ٤ُ٘ٞژٗٝک ِٞٓٝ ٞهخٗٝي ىی ُ٘ٓ ٚځ ،٢ٓٞ٣ ٚه ٞر٤خ٣ې هپَ ٛيف ٛظِٚ ىىېٔٞکَحٓۍ ټ٘٤ګښض حػالٕ کړ .ى ٗ ١ٍٝٞحطلخىَٓ٘ ُ٤ٗٞ٤ډ رَ٣ژ٘٣ق پٔ۳۵۳ (ٚکخٍ) پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې هپَ پٞځٔ٣ٍٞ٘ٗٝ ٚٗٞظَ حٛ ٝيف ٣ې پ ٙٞ٣ ٚىحٓې ځخی کې ى کٔٓ ِّ٤ٗٞخط٘ ٙٝ ٚچې ِٛظ٣ ٚې ٤ٛڅکِ ْٛ ٚؿَړې ٗ٣ٝ ٚې ښوې ٗٞې » ()۷۱ ه ٞپوپِ ٚطـَرَُٗٝ ٚک ٢ٍٓٝ ٢ػٔکَٜ٘ٓ ،زيحٍحٕ حٍٞٗ ٝػٔکَ ١پٛٞخٕ (ىىې ػٔکََ٣ ١ؿِ ٞٗٞپٛ ٚکِ) ٚ ډ٘ٓ َٝ٣خرٜخطٞٗٞحٗٞ٣ ٝخٗظٝ ٚحُی ط ٚګٞط . ٢ٔ٤ٗ ٚحٝ ٝح ٢٣چې ٍٓٝخٕ ْٛپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ګِ ٞٗٞپ٘٤ٗ ٚيُ ٞح ٝه٘يح َٓ ٙحٓظوزخٍ ٗ . ٍٞح ٝى ٔٛيحٓې ٘ٓ ٙٞ٣خرٜې حٗيحُې ػٔکَ ١هٞص َٓٝ ٙؿ٘ګ٤يٍ .ى حط٤خٓٝې ُِٔ٤ې پ٘ٓ ٚځ کې ِٛظ ٚىٍ ٢ٓٝػٔکَ َٓٞ٣ َٙ٤ٔٗ ٝحٝ ٍُٝ َٗ ٝګړ ٝط٤ٍٓ ٚيُ ٚحَٛ ٝکخٍ طَې طَ ى٣خٍُْ ٓ ٙٞکٔخٗ ٞپٍٞې ٝژٍ کېيٍ ٛ .ـٞی ى ُ ٙٞ٣رَځٞحک پ ٚڅ«َ٤حكـخٗٔظخٕ طٍ » ٚحؿَِ ه ٞپًُ ٚض َٓ ٙرَ٤ط ٚطَې ٝالړٍ ٍ .ښظ٤خ چې ى ٛـٞی ٓ٤خَٓ٘ٓ ٢حٗ٤ٛ ٞڅکِ ْٛ ٚىح ىٍک ٗکړ ٙچې ؿ٘ګ څ ٚطٝ ٚح٣ی )۷۳ ( . ى ٛـ ٚريُ ٝر٤ښ ٞپَ حٓخّ (چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٓ ٞىٍُٞىی ،ىُظ ٚپ ٚ٤ٍٓٝ ٚکې) ى ٍٓٝخٗٞپٓ ٚيحهِې ٖٗ ٍٝځ ْٛپښٔ٤خٗ ٢ښ ٍٝٞکېږ ،١حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝى ٓؼٞى ١كکٓٞض ى حكـخٗٔظخٕ ٓوخٓٝض َٓ ٙرٔپ٘ٝ ٚکړ ٙطَ څ ٞى ٍٓٝخٗ ٞى پَحم ؿٞښظ٘ې حٛيحف ُ٘ٓ ٚځ . ٢ٓٞ٣ ٚح ٝپيې هخ٣ َ١ې ى ټُٞې حٓالٓٗ ٢ړۍ څؤِٔٓ ٚخٕ ؿ٘ګـ٣ٞخٕ ىُظ ٚى ؿ٘ګ ٓ٤يحٕ طٍ ٚحټ ٍٞکړٍ .ى ٛـې ډُې څوٍٟ ٞ٣ ٚخکخٍ(هپَ هٞښی) حٓخٓ ٚرٖ الىٕ ىی چې ٛـٔٛ ٚيُظٚ پخطٞٗ ٚح ٝى حُوخػيې پ٣ ّٞٗ ٚې ٞ٣ط٘ظ ْ٤ؿٞړکړ حٝى ٔٛيې الٍې ٣ې هپَ ؿٜخى حػالٕ کړ .ه ٞىحځَ ٣ې،هپَ ؿٜخى، ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٓ ٝؼٞى٣خٗ ٞپ ٚهالف پ َ٤کړ .ى ٍٓٝخٗ ُٚ ٞپخٍ ٙحكـخٗٔظخٕ ٓ ٙٞ٣کِٔ ٚطزخٗ . ٙٝ ٢ٛژىې ٛ ِٙ٤ُٔ ٙٞ٣ـٚ ى ٞ٣پټ (ٍحُ) پ ٚڅ َ٤پخط ٞٗ ٚح ٝالطَ ح ْٛ ٚٓٝپ٤ٓ ٚخٓ ٢حٗځ ٍٞٗٝٞکې طَ رلغ الٗيې ٍٗ ٚحځٞ٣. ٢حُې پٚ ُٓٞړٗۍ ٍٔ٘٤ٓ ٢ٓٝخ کې چې ى ٔٛيؿې طـَر ٞپ ٚر٘ٔټ ؿٞړٞٗ ٙې ٙٝطَ٤کخٍ ٍح څَګ٘ي.ٙٞٗ ٙ پٔٓ ٚک ٞکې ى ٗظخٓ ٢څ٤ړَٗٓ ٞکِ َٓ٘ ،حُ٤کِحٗډٍ کٝٞٗٞحُٞفٝ ،ح٣ې چې ٗ ١ٍٝٞحطلخى ؿٞښظَ ٓ٤ٓٞخُِّ٤ هپ ٍٞکړ ١ح ٝحَٓ٣کخ٣خٕ ؿٞحړ ١چې ىٞٔ٣کَحٓ ٢هپَ ٙکړ . ١ه ٞىٝحړ ٙح ّٝى ٗخکخٓۍ څ٘ډې ط٤ٍٓ ٚيُ ٢ى. ١ ح ّٝىٝی ىٍحر٤يحٍ٣يٗٝک ٢ُٔٝ ٢ځٞحک َٓ ٙچې ى حٓالٓٗ ٢ړۍ ُوٞح٣ې رٔپ٘ ٚکېږٓ ١وخٓن ى .١ح ٝىٝحړ ٙى «حكـخٗٔظخٕ ٤ٛڅکِٚٗ ْٛ ٚ ىحٓې هِک َٙٓ ٞپ ٚډؿَ ٝى ١چې ى رٓ ٢َٜٗيحهِې پ ٚهالف ؿ٘ګ ٢طـَر.١َُ ٚ ىی كظق ٗٞی» .ح ٝػَحم هٞى حٗګِٔٓ ٢ٔ٤ظؼَٔ ٝڅوٍ ٚح پخط ٞ٣ ٚؿ١َ٤ز٤ؼٞ٤ٛ ٢حى ىی. کٝٞٗٞحُٞف ٝح ٢٣چې پوٞحٗ ٢ٍٓٝ ٞ٤ػٔکَ ُٚ ٝپخٍ ،ٙح ّٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞؿ٘ګ ٞ٣ځَ ر٤خ ى «ػَحم رٚ پوٞحٗ ٞ٤ؿـَحك٤خ ٢٣ؿ٘ګ ٞٗٞهخَ١ې ٍح پُ ٚړ ٙک٤ُ ، ١ٞکٖ ډ َ٣پ ٚىې رخٗيې رخ ١ٍَُٝچې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ُٚ ٞپخٍ ٙىحٓې ُ ١ٝک ٚحكـخٗٔظخٕ چې ى ٍٓٝخٗ ُٚ ٞپخٍ. )۱ٓ( »ٝ ٙ ٓظوخػي ؿَ٘حٍ ٣ٝکظَٓ٣ ٍٞکٞف چې ى ٓ ٔ۳۱کِ ٞٗٞکې ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ پَٗ ٚم کې ى طٍٞې رٍٞې پٔ٤ٓ ٚې کې ى ٗ ١ٍٝٞػٔکَ ٝى څِ٣ٞښظْ ځٞحک َٓ٘ ١پ ٚؿخړ ٙىٍُٞىٝ ٙح ٢٣کِ ٚچې پ ٚػَحم کې ى كخالط ٞى ښ ٚکېيٝ ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى كخالط ٞىک٘ظَ٤ُٝي ٝهزَې ( پٍ ٚحىٞ٣ګخٗٞحٓ ٝطزٞػخط ٞکې) ح ٞٗ ١ٍٝطُٞ٤ٗ ٢٘ٗ ْ٤ٜٔی چې ح٣خ هپَ َٓ ٝټک ١ٞح ٝک ٚچېـې حٍٞٓ ٝې .٢ٛٝٝحٝ ٝح ٢٣چې ٛـٍ ٚحطِٗٞکې چې ى حَٓ٣کخ ٢٣ػٔکَ ٝحٗظظخٍ کٛ ١ٞـ [ ٚى ٛـٞی َٓګ ىی هٛ ٞـٞی ر ٚى ٤ٛڅ ُ ٚپخٍ ٙهَرخِٗٛ . ]٢ٗ ٢ظ ٚپ ٚػَحم کې ٤ٛڅ ىحٓې ٓؼزض کخٍ
88
ٗ٤ُ ٚيٍ کېږ ١چې طَ َُٓٓ . ٢ٗ ٙخ ٓ٘ ٍٙٞډٓ ٙ َ٣خى ٙى ٙحٛ ٝـ ٚىح چې « :حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحكـخٗٔظخٕ ٔٛيح حّٝ پَ٣ږىةٔٛ ٞٛ ،يح حٛ .» ّٝـ ٚپَ ط ٍٙٞر ٍٙٞى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځَ٣ ٞٗٞؿَ ى ٗٔٗٞې پ ٚطٞګٝ ٚړحٗيی کړ .حٝٝ ٝی َ٣ٝچې ُ ٙى حَٓح٣کخ٣خٗ ٞپ ٚىی کخٍ ډَ٣هٞښ ٗ ّٞچې ى طٍٞې رٍٞې ک٘ظَ٣ ٍٝې طَ الٓ ٚکړ .ح ٝىح ډٓ َٙ٣ظَٙ الٓظٍ ٚحٝړٗ ٚى ،ٙه ُٙ ٞرخ٣ي ٝٝح ْ٣چې ىح کخٍ ٓخ ىٍی ځِ ٚطَ َٓ ٙکړی ىی ٛـ ٚپ ٚىحٓې كخٍ کې چې هپَ َٓ ٣ې پٗ ٚخهٞښۍ َٓ ٙهٞځخ َ٣ٝٝ ٙٝچې « پ ٚطخٓق َٓ ٙچې َٛځَ ٓخ ٛـٚ ځخی طٗ ٚخ ٍٝګَځُٞې ر٤خٓی حړط٤خ ٓٗٞيُې چې ىٝرخٍ٣ ٙې كظل ٚکړّٛ ،ـ ٚحٔٛ ْٛ ّٝخؿٔې ىی ح٤ٛ ٝڅکِ ٚرٚ ْٛريُٛ . »٢ٓٞٓ ٚٗ ٝ ٕٞـٝ ٚحِٓ َٛ ٢٣ض پ ٚىی رخ ١ٍٝىی چې ٛـٞی ى ٛـٝ ٞګړ ٝڅو ٚچې پوٞح طَ ىٝی ىُظٍ ٚحؿِ ٢ډَ٣ُ َ٣ک ٚى. ١ حُ٤کِحٗډٍ ګُٞټْ چې پٛ ٚـٝ ٚهض کې ٣ې ى ٙٞ٣ژٍٗٝخُٔض پ ٚڅ َ٤ى ٍٓٝخٗ ٞحٝحكـخٗخٗ ٞؿ٘ګ پٓ ٚطزٞػخط ٞحٝ ٍٓ٘ٞ٤کې پٍٓ َ٘ٗ ٚخٝ ،ٙٝح ٢٣چې (ىٛـٝ ٚهض )ؿ٘ګ ى ٔٛخؿُٓٞ ٚړ ٞ٣څو ٚى ٗخکخٓ ٞ٤پٍٝ ٍُٞ ٚحٕ . ٝهٞ ٍ٤ٓ ٢ٓٝخَٓ٘ٓ ٢حٗٛ ٞـ ٚپُٓٞ ٚړٝ ٞ٣هظ ٞکې ى کٓٞک ٢ػِٔ٤خط ٞپٗ ٚخٓ٣ ٚخى( ٙٝح٣ َ٣ٝ ٝې) چې پ١ ٚز٤ؼ ٢طٞګٚ ر ٚى ؿ ٚؿ٘ګ حٖٓ ح ٝپَٓوظک ط ٚالٍ ٙپَحٗ)۱ٔ( .١ِ٤ ٛـٝ ٚح ٢٣چې ،ىټ ١ٍٝٞٗ ٍٞحطلخىکِ ٞ٤حٝرخٗډ ٝط ٚرٛ ٚـٝ ٚهض «ى حَٓحٍ ٝډک طخرٞطٍ » ٚٗٞحٝړٍ کېيٍ .چې پٛ ٚـې کې ر ٚى ٛـ ٞػٔکَٓ ٝړ ١پَحط ،ٝٝ ٚچې ى (ٗظخٍٓ )٢حپٓ ُٚ ٍٞٗٝٞوې ر ٚپ ٚک ّٞحٖٓ ځخی کې پ ٚهظَ ٍٓ٤يَُ٘ٓ ٢ٍٓٝ . ٝٝ ٢حٗٛ ٞڅ ٚک ُٚٞچې ى ىؿ ٚطخرٞط ٞٗٞڅو ٚى هِک ٞطٞؿٝ ٚحړ . ١ٝى ګُٞټْ پ٘٣ٝ ٚخ چې ٍَ٘ٓ ٢ٓٝحٗ ٞر ٚى ؿ٘ګ ى ٍحپ ٍٞٗٝٞى َٗ٘ ُٞٝڅوٓ ٚو٘ٞ٤ی کخٛ .ٙٝـٝ ٚح ٢٣چې ٍٝ ٙٞ٣ځ ُ ٙٞ٣ ٙؿَ٘حٍ ٝىٍ . ُْٝحٍٝحط٣ ٚې َ٣ٝٝچې ٤ُٝک ٚچې «ُٓٗٞږ ػٔکَ ىُظ ٚرَ ٤ٛڅ کخٍ ٗ ٚکٞ٣ ،١ٞحُې ٓکظز ٚٗٞؿٞړ ١ٝحٝ ٗ٤خُګ ٢ږىٝ ٞٗ ، ١ښخ ٚ٣چې څ ٚډ ٍٝرُٗٞٓ ٚږ ِٛکخٕ ١َٓٝ؟»)۱ٕ( . پظخٕ ٞ٤ٗٝټٔ ،ٞ٤ى پَحګ ى ک٘لَحْٗ ٛـ ٚؿٗٞډ ٙچې څٞکخُ ٚى ٓو٣ ٚې پ ٚکې ګډ ٕٝکړی ٍ ٝحپ٣ ٚخى کړِٛ ،ٙظٚ ٛـ ٚى ٙٞ٣چېک ػٔکَ َٓ ٙچې ى حكـخٗٔظخٕ ى ؿ٘ګ څو ٚچې ِٛظ٣ ٚې ى ٗخټ ٞىػٔکَ ١ځٞحک طَ چظَ الٗيې ؿ٘ګ کې رَه ٚحهٔظې ٙٝح ٝطخٍُ ٙح ګَُ٣يُی ٝهزَې ٝکړې ٛ (.ـٝ ٚح ٢٣چې)کِٗٞٓ ٚږ ىىې ؿ٘ګ هٜې ُٚ ٞ٣ رِ َٙٓ ٚريُې کړې ٞٗ ،ډ َٙ٣ژٍ ٓ ٞىح هزَې َ٤ٛې کړې چې ٓٗٞږ ى ٓوظِل ٞؿ٘ګ ٞٗٞچې پٓ ٚوظِلٝ ٞهظٞٗٞ کې پ٤ښ ٗ ١ٞى ،١پٛ ٚکِ ٚهزَې کٛ .ٝٞـٞی پٔٛ ٚخؿٗٞ٣ ٚخٕ ځٔک ٚرخٗيې ګَُ٣يُ ٢ح ٝى ٔٛخؿٗٞ٣ ٚخٗ ٚىښٖٔ پ ٚهالف ؿ٘ګ٤يٍ ح ٝى ٔٛخؿٗ ٚخٕ طٜي٣ي َٓٓ ٙن . ٍٝ ٖٗ چې کِٞ٤ٗٝ ٚټٔٞ٤ى َُ٘ٔٔٝرٖ ى پَٓوظګ ح ٝرَ ١هزَې حٛ ٞٗ ١ٍٝـ ٚطٔٛ ٚخؿ ٚى ٍٓٝخٗ ٞى َٓ٘ طخرٚ ٘٣ٝخٝې چې پٛ ٚـٝ ٚهض کې ر٣ ٚې کُٞې ٍح پ٣ ٚخى٣ږ. ١ َٛڅ َٙٓٞچې ىح ؿ٘ګ ىٝحّ ک ٞٗ ١ٞپٔٛ ٚخؿ ٚحٗيحُ ٙر ٚى ؿ٘ګ ُ ٚپخٍٍٟ ١ٞٗ ٙخکخٍحٕ ٍح پ٤يحکېږ ١ح ٝى ِٓٝې ى هخچخم ُ ٚپخٍ ٙرٞٗ ٚی الٍې ٓٗٞيٍ کېږٛ . ١ـٝ ٚح ٢٣چې «ىښٖٔ ر ٚى ٝهض پ ٚط٣َ٤ي ْٛ ٍٞٗ َٙٓ ٝه١ٞ ح ٝه . ٢ٗ ١ٞى ٛـٞی ِٓٝې رٍٞٗ ٚې ْٛپَٓوظِِی ح ٝح٣ډٝحْٗ ٗ . ٢ه ٞپ ٚحٝ ّٝهض کې ى ٓٞرې ُ ٚپخٍٙ چخُْٗ ،ک ٚچې ٤ٛڅکِ ْٛ ٚښ ،ٝ ٚٗ ٚپ ٚډحډٓ٘ ٚطٞګ ُٚ ٚالٓٝ ٚطِی ىی )۱ٖ( ]». ّ٘ؼا ؿاف ػ ٖٛ٠افغبٔ ٟأټـٔ١ټ ٟمب٠ت ٌٗ ِغې ػ صقة امالِ ٟافغبٔنتبْ ِيـ أزٕ١ـګٍجؼ ٓ٠صکّت١بؿ پٗ عپٍٗ ٘غٗ اػالِ ٗ١کې چې ػ فجـٚؿ ٞپٗ ػؿ٠ٚيتّٗ ٠ې ػ ام٠ٛي١تډپـ٠ل ٌٗ الؿې پٗ افغبٔنتبْ کې ػعپً رٙبػ ٞمٕګـڅغٗ عپـٖ کړې ،ػ اِـ٠کب٠بٔ ٛڅغٗ غٛښت ٟچې ػ ٚعت ػ ظب٠غ ک ٌٛٛپـتٗ ػې عپً ځٛاک ٗٔٛػ افغبٔنتبْ څغٗ ٚثبم٘ . ٟغٗ پٗ ٘غٗ ٠ٚؼ ٛ٠پ١غبَ کې چې ٔٛی عپٛؿ ىٛی ٍٟ٠ٚػ ٞچې اِـ٠کب پٗ افغبٔنتبْ کې ػ اٚږػې ِٛػې ػ تُ کېؼ ٚتٛاْ ٌٗ المٗ ٚؿکړی ا ٚډ٠ـ ژؿ ثٗ ػغٗ ٘ٛ١اػ ا ٚػـاق ػٚاړٖ پـ٠ږػ.ٞ ٘غٗ پٗ ػغٗ ث١بْ کې ٚړأؼ ٕٗ٠ٚکړی چې ګِٛبْ ګ١ږ ٞچې اِـ٠کب٠بْ ؿاتٍٔٛکی کبي ػ افغبٔنتبْ څغٗ ٚٚځ٘ . ٟغٗ ٍٟ٠ٚچې تـ ٘غ ٛچې اِـ٠کب ٟ٠ځٛاک ٗٔٛپٗ افغبٔنتبْ کې ػ اىغبٌګـ ٚځٛاک ٛٔٛپٗ څ١ـ پبتٗ ٚی، ٔ ٛرٕګ ا ٚمتٔٛقې ثٗ ػٚاَ ٌٚـ)۱۷( . ٞ ى ٍ٤ٓٝې ىٓ٤خٓ ٢حٗ ٝظخٓٔٓ ٢ج ٞ٘٤ُٞهزَې ح ٝى هپِ ٞطـَر ٞپٍ ٚڼخکې ىؿٞٗ ٚی څَګ٘يٗٝې ح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞطٚ ٍٓ٘ٞې پ ٚىحٓې كخٍ کې ٍحٓوظ ٚکېږ ١چې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞىګِٞرال ِٖٗ٣طَ ػ٘ٞحٕ الٗيې پَ ټٗ ُٚٞړۍ ى طِٔ ٢حٝ هز٠ې ٞٛډ کړی .ىح چې پ ٚػَحم ح ٝحكـخٗٔظخٕ کې ٍٝط ٚڅ ٚپ٤ښ٤ږی ،ح ٝپ ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى ٞٗٝکې څ َٙٓٞحٗٔخٗخٕ ى طزخ ٞ٤ٛحٛ ٝالکظٓ َٙٓ ٞٗٞن ى ،١پَٝح٣ ٙې پَې ٗ٘ظ ٚح ٚٗ ٝال طَح ٚٓٝپ ٚى٣ې پ٤ٛ ٞيُ ٢چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٍ ٢ٓٝػٔکَ ٝى رَه٤ُ ٚک څو ٚپ ٚګټې حهٔظ َٙٓ ٞهپَ ځخٗ ٚٗٞىىې ګړٝد څوٝ ٚکخږ. ١ ػ( ٩٠٠۶فکبي ) ؿا٘١نې پٗ ٔړٛ٠اي م١بمت کې ٔ ٞٛثؼٌ: ٗٔٛٔٛ ى ىٗ ٍُٙٝپږ ُ٣ږى ِ٣کخٍ پٓٞٗ ٚزَ کې ى حَٓ٣کخ پ ٚپخٍُٔخٗ ٢ټخک٘ ٞکې چې ى ٓ٘خح ٝکخٗګَّ ىٝحړ ُٚ ٝپخٍ ٙطَ َٓٞٗ ٙې ،ى َُ٘ٔٔٝرٖ ډُ ٚپٗ ٚړۍ کې ى رٖ ى ٗخکخٓ ٚح ٝؿخٍكخٗ٤ٓ ٚخٓظ ٞٗٞپَ حٓخّ ى پٓ ٍٙٞخطې َٓٓ ٙن
89
ٗ ،ٙٞکخٗګَّ ْٛى رٖ ٓوخُل ٞ٘٤كظق کړ ح ٝپ٘ٓ ٚخ کې ٣ې ْٛى ٞ٣ې چٞکۍ پ ٚډَ٣ښض َٓ ٙهپَ رَی حػالٕ کړ. پ ٚىی ٓ٘ځ٘ ٞ٤ټخک٘ ٞکې ى رٖ ٓوخُلٛ ٞ٘٤ـٗ ٚؼخٍ ٚٗٝريٍګ ٚکړٍ ک ّٞچې ىحَٓ٣کخ ٚ٘٤ٓ ٍَٙٓٝ ُْٝحٝػالهٚ ىٍُٞى ٙحٛ ٝـ ٚىحچې پ ٚػَحم کې رخ٣ي هپَ ٓ٘٤ض ػٔکَ ژٍ طَ ژٍ ٙى ٛـٞ٤ٛ ٚحى څوٍ ٚح ٔ٣ٝٝظَ ٗ . ٢ىىې طَ ٓو ٚى ػَحم ى څ٤ړٗ ٞى ګَٝپ طَ ػ٘ٞحٕ الٗيې ى حَٓ٣کخ ٞ٣ې ډُې ٓخ ْٛ ٞ٘٣َٛپ ٚهپِ ٞطـِ ٞ٣ح ٝطلِ ِٞٗٞ٤کې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ُٚ ٞحړه ٚپَ ػَحم ػٔکََ٣ ١ؿَ ٗ ٞ٣خکخّ کخٍ ٝګخڼ ٚح َُ٘ٔٔٝ ٝرٖ ط٣ ٚې ٍٓ٘ٝ ٍٙٞکړ ٙطَ څ ٞپٚ ىی ٛکِ ٚپ ٚهپِ ٚپخُٔ٤ۍ کې ٗٞی ٗظَ ٝکړی .ى حَٓ٣کخ ىىؿ ٚحٗظوخرخط ٞپٗ ٚظ٤ـ ٚکې ى رٖ پ ٚحىحٍ ٙکې ١ٞٗ ْٛ ريٍُ ٚٗٞٗٞحؿَِ .ى ىؿٞ٤ٛ ٚحى ى ىكخع ٍ َ٣ُٝحٓٔلِ٤ډ ى هپِې ىٗيې څو ٚګ ٞښ ٚکړٍ ٗ. ٞى ښخؿٍِ ٢حٓٔلِ٤ډ پٚ ٛکِٝ ،ٚډٝحٍډ ،پ ٚهپَ کظخد کې ُ٤ک ٢چې[ ٛـٟ ٞ٣ ٚيیٗ ،خح َٛحٍَُٝٓ ٝی ٗو٤ٜض ىی َُ٘ٔٔٝر ٕٞپَ ٛـ ٚپ ٍٙٞرخ ٍٝڅَګ٘ي کړی حٛ ٝـ ٚى ػَحم ى ؿ٘ګ َٓ ٞ٣ ٙالُّ ح ِِّٝٓٝكؼ٤ض َُ ٞٗ ١ک ٚچېَې ٍحٓٔلِ٤ډ هپِ ٚىٗي ٙپَ٣ږى ١ح٣ ٝخ ى ٛـې څو ٚګ ٞښ ٞٗ ٢ٗ ٚىح ر ٚى ىؿ ٚؿ٘ګ ى ٓخطې حٗ ٝکٔض َٓٓ ٙظَحىف ٝ .]١ٝډٝحٍډ، پ ٚهپَ کظخد کې ى ر ٕٞىٓٞهق ى کًِٔ ٞ٣ٍٝٝکَ کړی حٛ ٝـ٣ ٚې پيې ٓالٓض کړی چې ىهپِ ٞؿِط ٞه٤خالط ٞى طَى٣ي پَ ځخی ٛـ ٞط ٚى هيحٍٗ ٖ٘ٓ ٢٣ګ ٍٝکٝ ،١ٞحٗګ٘ظٖ کې ى ػَحم ح ٝحكـخٗٔظخٕ ى ؿ٘ګ هظٔ ُٞٞحٓخٗ ٚالٍٙ ىحى ٙچې ر ٕٞىىېٔٞکَحص ګٗٞي ُُٞ ٚړ پٞړ ٝچخٍٝحک َٙٓ ٞؿٞږ ٝؿ٘ګ ١ٞحٛ ُٚ ٝـٞی څو ٚى حَٓ٣کخ٢٣ ػٔکَ ٝپ ٚرَ٤طٍ ٚح ٝطِ ٞکې َٓٓظ ٝ ٚؿٞحړ . ١کېيحی ٗ ٢ر ٕٞىؿ ٚالٍ ٙؿ ٍٙٞکړ)۱۷( ]. ١ ى ٔٛيې ٓظِٗٞې پٛ ٚکِ ٚحَٓ٣کخ٤ُ ٢٣کٞحٍ ٍ٣چَډ ک٤ُ ٖٛٞک ٢چېٓ[ :ګَ ى ِٓٔې ى ح ٢ِٛكَ ؿٞښظ٘ ٚىحى ٙچې َٓ٘ رٖ ( ىکَ٘ رٖ پالٍ) ُ ٚهپِې ری ؿٍٞۍ څو ٚالّ ٝحهِ ٢حٝهپَ ُٝی ط ٚښ ٚپ ٚګٞط ٚکړ ١ځکٛ ٚـٚ ٞ٣حُې ى هپَ پالٍ پٍٞې طړُی ښکخٍ ١چې ىح ر ٚى حَٓ٣کخ ُٚ ُْٝ ٢٣طزخ ٙک ُٞٞپَط ٚرَ ٤ٛڅ ٗ.]١ٝ ٚ ى ٍحٓٔلِ٤ډ ى ګ ٞښ ٚکېيٍٓٝٝ ٝظ ٚىٛـ ٚځخی ٗخٓظی ى حَٓ٣کخى ؿخٓٓٞۍ (ٓی ،حی ،حی ) حىحٍې پوٞحٗی َٓ٘ ٍحرَټ ګ٤ټ ىىكخع ى ٗٞی َ٣ُٝپ ٚطٞګ ٝ ٚټخکَ ٗ.ٞ ى ګ٤ټ ټخک٘ې پٗ ٚظخٓ ٢ح٤ٓ ٝخٓ ٢كخالطٞکې ى ػَحم ىګَٝپ ى څ٤ړ ٞٗٝپ ٚحٓخّ ک ّٞطـٍ َ٤٤حٗٓٝ ٚضٛ .ـٔ٤ٓ ٚې ط ٚى ُ٘ډُ٘ ٝډٓ ٝلٍَٓٝٝ ٞٗٝظ َُ٘ٔٔٝ ٚرٖ ط ٚىح ٍٓ٘ٝ ٍٙٞکړ ٙچې ٛـٞ٣ ٚچخْٗ َُ ١حٛٝـ ٚىحچې ى ػَحم َٓکِ رـيحى ط ٚى حٓ٘٤ض ى ٍحٓٝظِ ٞپ ٚهخٗٞ٣ َ١پ٤ظ ٍُٙ ٚح ٝپ٘ځ ٍٞٗ ٙٞٓ ٚػٔکَ ٝ ٍٝحٓظٞی .ى رٖ ىؿ ٚپَ٣کړې ى حَٓ٣کخ پ ٚىٝحړ ٝؿٗٞډ ،ٝکخٗګَّ ح٘ٓ ٝخ ،کې ٗ ١ٞؿزَګٍ ٚٗٞٗٞحٝپخٍ ٍٝحٝپ ٚىٝحړ ٝؿٗٞډ ٝکې ى حَٓ٣کخى َُ٘ٔٔٝىىؿې پَ٣کړې پٛ ٚکِٓ ٚوض ػکْ حُؼِٔٝ ٚٗٞښ .ٍٞٗ ٍٝٞى حَٓ٣کخ ٗژىې ٗ۱۱۶پږٗپ٤ظ ٚپِٞٓ ٚکې ى رٖ ىىؿې پَ٣کړې پ ٚهالف ٍحٍٝ ٚ٣کړ . ٙه ٞحَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝ ٢٣پَ هپَ ٟي ټ٘٤ګ ٝالړ ىی (.)۱۱ ح ّٝپ ٚىحٓې كخٍ کې چې ى حَٓ٣کخ ى َُ٘ٔٔٝۍ ى ټُٞټخک٘ ُٚ ٞپخٍٞٗ ٙی ټخکِ٘٤ې ٓزخٍُې پٞٗ َ٤ې ىٞٗ ١ ىىېٔٞکَحص ګٗٞي کخٗي٣يی ٓ َٖٓ٤کِ٘ظٖ پ ٚهپَ ٙٞ٣حٗظوخر ٢کٔپخ ٖ٣کې ى َُ٘ٔٔٝڅو ٝ ٚؿٞښظَ چې ىػَحم څوٚ ىهپِ ٞپٞځ ٞٗٞىرَ٤طٍ ٚحٓٝظِ ُٚ ٞپخٍ ٙپٍٝ ۳ٓ١ٞٗ ٚځٞکې هپِ ٚپَ٣کړٝ ٙکړ. ١ى حَٓ٣کخ کخٗګَّ ْٛپ ٚهپِٙٞ٣ ٚ ٗ ٚحُِحٓ ٢پَ٣کړ ٙکې ى َُ٘ٔٔٝرٖ څو ٝ ٚؿٞښظَ چې ىػَحم څو ٚىې ى هپِ ٞػٔکَ ٝىُ٤ږُ ٞڅو ٚډډٝ ٙکړ. ١ حٕ طَىې چې ى کخٗګَّ ٍثٔ٤ې ٗ ٢ٔ٘٤پِ ،٢ٓٞؿٗٞډې ط ٚپ ٚهپِ٘٣ٝ ٚخ کې َ٣ٝٝچې ٍٗٞىىې ٝهض ٝالړ چې پَِ٣ډٗټ رٖ ط ٚپ ٚىحٓې حٓ ٍٝٞکې ٓپ ٖ٤چېک ٍٝکړٍ ٗ. ٢ ى ػَحم ح ٝحكـخٗٔظخٕ پٛ ٚکِ َُ٘ٔٔٝ ٚرٖ پ ٚډ َٙ٣ريٟٝ ٙؼ ٚکې ٍحګ َ٤ىی .ح١ ٝز٤ؼ ٢ى ٙچې ى ػَحم څو ٚى ٝطٍِٓٝٝ ٞظ٣ ٚې ر٤خ پښ ٚپ ٚهِ٤ؾ ح ٝػَری ٞ٤ٛحى ٝکې حٔٛ ٝيح ٍحُ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ْٛى ټ٘٤کېي ٚٗ ٝرَ٣ښ. ٢ ىٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ُٓٔٞېٖ ُ ٙٞ٣ ٚحړه ٚپ ٚىحهَ کې ْٛىحَٓ٣کخ ى ُْٝح ْٛ ٝىکخٗګَّ ح٘ٓ ٝخ ىك٘خٍ َٓٓ ٙن ى ١طَ څ ٞهپَ پٞځ ُٚ ٚٗٞػَحهٝ ٚرخٓ ٢ح ْٛ ٝى هپِٔٛ ٞـږِٓ ٝګَُ ٝک ٚپ ٚػَحم کې ى ح٣ظالك ٢حٗډٞ٣حالٗ َٙٓ ٞح ْٛ ٝپٚ حكـخٗٔظخٕ کې ى ٗخټ ٞى ځٞحک َٙٓٞٗٞپٓ ٚظ ِٙٗٞکې حهظ ٚىٔٛ . ١يحٖٗ ى كَ ١ٍٝپ٘٣ٞ٣ ٚظٔ ٚىحٗګِٛ ْ٤يٍحػظْ ټ ٢ٗٞرِ َ٤حػالٕ ٝکړ چې ىىې کخٍ طَ حهَ ٙپٍٞې ر ٚى ػَحم څو ٚى هپِ ٞح ٍُٙ ٙٝػٔکَ ٝڅو ٚطَ ىٍی ٍُٝ رَ٤طٍ ٚح ٝؿٞحړ ،١ى رِ َ٤حػالٕ پَ ٛخُ٘٤ي رخٗيې ٔٓ ْٛيٓظ ٢حؿٝ ِ٤کړ ح ٝىؿٞ٤ٛ ٚحى َ٣ٝٝ ْٛچې ىىې کخٍ طَ حګٔض پٍٞې ر ٚهپَ ٛـ ٚپ٘ځ ٙٞٓ ٚپ٘ځ ّٞػٔکَ چې پ ٚػَحم کې ٣ې َُ ١رَ٤ط ٚهپَ ٞ٤ٛحى طٍ ٚحٝرِ . ٢ى حٗګِ ْ٤حٛ ٝخُ٘ي ىؿ ٚحػالٗ ٚٗٞى حَٓ٣کخ پ٤ٓ ٚخٓض ح ْٛ ٝپٗ ٚظخٓٓ ٢خك ٚکې ى ٛـې پ ٚػٔکَ ١ځٞحک ٞٗٞرخٗيې ډ٣ُ َٙ٣خط٘ٓ ٚل ٢حؿ ،١َُ ِٙ٤ځک ٚىح حػالٗ ٚٗٞپ ٚىحٓې ٝهض کې ٍٞٗٝچې ى حَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝى هپَ ُْٝح ٝى ٛـې ٞ٤ٛحى ى ٓ٘خح ٝکخٗګَّ ى ؿٗٞډ ٝى پَ٣کړ ٝپ ٚهالف ،ػَحم ط ٚى ٍُٗ ٍٝٞګ ٞٗٞػٔکَ ٝى ُ٤ږُ ٞطْ٤ٜٔ ُٗٞ٤ی .ح ٝپٔٛ ٚيې ٝهظ ٞکې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞطِلخص حٟ ٝخ٣ؼخص ْٛپ ٚػَحم کې ح ْٛ ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٍٝځ پٚ ٍٝځ ُ٣خط٤ږ ١حٍٝ َٙٛ ٝځ ىؿٞ٤ٛ ٚحى ط ٚى ٓړ ٝکڅٞړې ،چې ِٓض ٣ې طَ٣ې ٗلَص ٍَُٝ ٍٝ ،١حٗې ى .١ى ُهٔ٤خٗ٣ َٙ٤ٔٗ ٞې ٍٝځ پٍٝ ٚځ ُ٣خط٤ږ ١ح ٝپ١ ٚز٤ؼ ٢طٞګ٣ ٚې پ ٚحهظٜخى ١طٞګ٣ُ ٚخٗ ْٛ ٍٞٗ ٚٗٞډَ٣ښض ٓ. ٢ٓٞ
90
ک ٚڅ ْٛ ٚى ٓږکخٍ ى پ٤الٓې َٓ ْٓ ٙح ْٛ ٝپ ٚحَٓ٣کخکې ى ډٞٔ٣کَحص ګٗٞي ى رَ ١ى طَ الٓ ٚکٍٓٝٝ ُٞٞظ ٚى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ُٓٔٞې٘ ٞط ٞ٤ٗٝ ْ٤ٜٔچې ى حكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم ؿ٘ګ ٚٗٞرخ٣ي ى ٔٛيې ٞ٤ٛحى ى ٝګړ ٝپٝ ٚحٓط ٚپَ ٓن رٞځ٢ ح ٝپ ٚىې حٓخّ ٣ې ْٛى حكـخٗٔظخٕ ُ ٚپخٍ ٙى ُْ ػ٘خٍٗ ٚ٣پږ ٓ٤ِ٤خٍى ٝډحَُ ٝرٔپ٘ ٚچې ٗظخٓ ٢طٞک ٢پ ٚکې ْٛ ٗخَٓ ى ١حػالٕ کړ ٙح٣ ْٛ ٝې ى ػَحم ُ ٚپخٍٗ ٙژىې حط٤خ ٓ٤ِ٤خىٍ ٙډحَُ ى ٛـې ٞ٤ٛحى ى ػٔکَ ١ح ٝپ ٝ ٢ٔ٤ُٞګړ ٝى ٍُٗٝې پ ٚهخ َ١حػالٕ کړ . ٙحكـخٗٔظخٕ ط٣ ٚې ىؿ ٚطٞک ٢پَط ُٚ ٚىې چې ىىؿٞ٤ٛ ٚحى ىىكخع ُٝحٍص پَې هزَط٤خ ٤ُٝ ٍٝ ١َُٝږٍ ح٣ ْٛ ٝې ى هپِٞپوٞحٗ ٞ٤پخُ ٞٔ٤پ ٚهالف حػالٕ ٝکړ چې ى حكـخٗٔظخٕ ػٔکَ ١ځٞحکٞٗٞ ٗٔ َٙ٤رُٞ ٚړ ١ٝح ٝى پ ٍُٚٗٝ ٞٔ٤ُٞر٣ ٚې ٗ ْٛ ٍٙٞښ ٚک .١ٞځک ٚپوٞح چې ى ٞ٤ٛحى كخالص ٓخړٞٗ ،،ٝ ٙ حَٓ٣کخ٣خٗ ٞر٤خ ر٤خ َ٣ٝچې ىُظ ٚى ػٔکَ ١ځٞحک ٞٗٞى ډَ٣ښض ُ ٚپخٍ ٙحړط٤خ ٗ٘ظٞ٣ ٚحُې پ ْ٤ُٞرخ٣ي ٍ٢ٓٞٓٝ ُٚٗٝ طَ څ ٞحٓ٘٤ض هٗٞيٓٝ ١خط . ٢ه ٞى ٛـ ٚحكٜخ٣ې ٞحٍ ٝحپ ٍٞٗٝٞپ ٚكٞحُ ٚچې ىىكخع ى ُٝحٍص ح ٝى ک ٞ٤ٍٗٞچخٍٝ ى ُٝحٍص ُ ٚحړه ٚهپخٍ َ٣ٝ ١ٞٗ ٙکېږ ١چې ىؿ ١ٞٗ ٍٍُٝ ٚکٔخٕ ،ى ٍُٗٝې ٍٓٝٝظ ٚرَ٤ط ٚهپَ ټٞپک ُٚ ځخٗٝ َٙٓ ٚړ ١ح ٝر٤خىٗيې ط ٚٗ ٚكخ٣َٟږٔٛ .١يح ط٤ٓ َٙ٤خٗض ى ک ٞ٤ٍٗٞچخٍٝى ُٝحٍص ٍٞٔٓ ٙٞ٣حػالٕ ٝکړ چې ى طَ ِّ٣ٍٝپٓ ٚوخرَ کې ٍ ١ٞٗ ٍُٝپ ٞٔ٤ُٞهپَ ټٓٝ ٍٞخ َ٣چې پ ٚکې ٗوِٓٝ ٚ٤خٗ ْٛ َ٣الَٓ ى ُٚ ١الٓٚ ٍٝکړ ١ح َ٣ٝ ٝکېږ ١چې ىؿٓٝ ٚخ َ٣ټ ٍٞپِ .١ٝ ١ٞٗ ٍٍٞى ِٓ ٢حٍى ٝطَٗخٓ ٚالٗيې چې کٝ ّٞګړٍٍُٝ ١ کېږٛ ١ـٞی ْٛک ٚى ٓ ٚٔ٤ح ِٝ٣ح٣ٝخ ه ٢ٓٞؿ٘ـخُ ٞٗٞپ ٚهخ َ١ى رَ ى ٝژُ ُٚ ٞپخٍ ٙط٤خٍ ٗ٘ ٞٗ ٢كخ ٚٗ َٟى١ چې ى٤ٛڅ ُ ٚپخٍ ٙځخٗ ُٚ ٚٗٞالٍٓٝ ٚکړ. ١ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړ ٙى کخٗخډح پ٤ٓ ٚخٓض کې ْٛى حَٓ٣کخ پ ٚح ٢٘ٓٝکخٍىٝى رخٗيې ٗٞ٤کې طَٓظَګ ٞکېږ،١ ح ٝىىې ٞ٤ٛحى ٗٞ٘ٗ َ٤ٔٗ ٞ٣ک ٢ح٤ٓٝخٓض پٛٞخٕ پ ٚىې حٗي ى ١چې: « َُ٘ٔٔٝرٖ ى حكـخٗٔظخٕ ى ؿګړې پٛ ٚکِٞٗ ٚې ٓخٝ ٙحهٔظ ،ٚحكـخٗٔظخٕ ط ٚى ىٍ ٍِٙ٣پ٘ځَٓ ٍٝٞٗ ٙٞٓ ٚط َٝ٤پٚ ُ٤ږُ٣ َٙٓ ٞې ،ى کخٗخډح٣خٗ ُٚ ٞپخٍ ٙىح ٓظ ِٚ٘ٓٗٞکړ ٙچې ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚهپِې پښې ٍحٓپکې کړ .١ىُظٛ ٚـ ٚڅٚ چې ٓ ْٜىٛ ١ـ ٚىح چې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞ٣ ٞځَ ر٤خ حكـخٗٔظخٕ طٓ ٚن ٍٝګَُُٝی ىی .ک ٚڅ ْٛ ٚىح ى ٛـ ٚح ٢ِٛپالٕ رَه ٚٗ ٚى ،ٙى ک ّٞپٛ ٚکِ ٚچې څٞٓ ٚىٓ ٙوظ ٚحَٓ٣کخ٣خٗ،ٞحٕ ى هپِ٘٤ٓ ٞظ٘٣ٝٞ٣ ٞض ٍَُٓ ٙط َٝ٤ى کٔښض پٚ ٛکِ ٚهزَې کُٞې .پٛ ٚـٝ ٚهض کې ى حَٓ٣کخ٣خٗٗ ٞظَ ىح ٝچې ٛـٞی ر ٚحكـخٗٔظخٕ هپِٗ ٞژىې ِٓګَُ ٝک ٚکخٗخډحطٚ پَ٣ږى ١ح ٝهپَ ٓن ر ٚپ ٚپ ٍٙٞطٞګ ٚىػَحم پٍٝٝ ٍُٞ ٚحړ . ١ٝپٔٛ ٚيې ٓ٘ظ ٍٞحَٓ٣کخ٣خٗ ٞى هپِ ٞځٞحکٞٗٞ هٓٞخٗي ٙپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗخط ٞځٞحک ٞٗٞطٓٝ ٚپخٍُ . ٚه ٞىح َٛڅ ٚى کخٗګَّ ى ټخک٘ ٞطَ ٓو٣ ،ٝ ٚؼ٘ی ٛـٝ ٚهض چې َُ٘ٔٔٝرٖ كکَ کخ ٙٝچې ح ْٛ ّٝى ػَحم پٛ ٚکِ ٚحُحى الّ َُ .١ح ٝكکَ ٣ې کخ ٙٝچې ٛـ ٚر ٚىؿٗ ٚخحٍحٓٚ ٞ٤ٛحى حٍحّ کړ . ١ه ٞح ّٝچې کخٗګَّ ى ىېٔٞکَحطخٗ ُٚ ٞهٞح ک٘ظَ٤ُٝږ ٞٗ ،١ؿٔ ١ٍٜٞحړه ٚر ٕٞحٛ ّٝـٚ حُحى الّ َِٗ ١چې ى ک ّٞپٛ ٚکِ٣ ٚې كکَ کخ . ٙٝحٛ ّٝـ ٚڅ ٚچې ډٍٝ َ٣ښخٗ ٚىٛ ١ـ ٚىح چې٤ٛ ،څکِ ٚرْٛ ٚ پ ٚػَحم کې ٓٞرٖٔ ٗٛ . ٢ٗ ٚـ ٚح ّٝپ ٚىې َٙ٣ٝکې ىی چې ٛـ ٚرُٓٞ ٚړ ١حَٓ٣کخ ١ٝ َُ٘ٔٔٝ ٢٣چې ٛـٚ ؿ٘ګ ٣ې چې پ ٚهپِ ٚحٍحى٣ ٙې پ َ٤کړی ،ٝر ٚ٤کړ)۱۵( .١ ىىحٓې ٓ ٞ٣ړ ُٚ ١پخٍ ،ٙچې هپَ ځخٕ ى ؿ٘ګ ى ٝهض َُ٘ٔٔٝګڼ ،٢ىح ډ َٙ٣ګَحٗ ٚى ٙچې ىح ډٓ ٍٝخطې ُٝؿٔ.٢ ىحر ٚڅ٘ګ ٚى ٞ٣ىحٓې ٝګړ ُٚ ١پخٍٔٓ ٙکٖ ١ٝچې هپَ ځخٕ ى ټ ُٞٞځٞحک ٞٗٞػٔ ٢ٓٞهٓٞخٗيحٕ ګڼ ٢پ ٚىحٓې كخٍ کې هپَ ىكظَ پَ٣ږى ١چې پٗ ٚړۍ کې ٣ې هُ ٞږ طَُږ ٙپ ٙٞ٣ ٚؿ٘ګ کې رَ٣خ ٓٗٞيُی . ١ٝى ُږ څٝ ٚهض ُٚ پخٍ ٙىح ٓٔکٖ ٙٝچې حَ٣حٕ رٍٝ ٚط ٚىح ډ ٚ٘٤ُٓ ٍٝرَحرَ ٙکړې ٝحی .ىح پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ط َ٤پَُٔی ٝحٗګ٘ظٖ پَ ُز٘خٕ رخٗيې ى حَٓح٣ېِ ٞى رَر٘ډ طٓ ١َ٤الطړ ٝکړ طَ څٞطَ حر٤ذ ِٛظ ٚى حَ٣حٕ ُوٞح ى رٔپ٘ٚ حهٔظٗٞک ٢كِد هللا ٗظخٓ ٢ځٞحک ُ٘ٓ ٚځ . ٢ٓٞ٣ ٚه ٞحَٓح٣ېِ ٞىح کخٍ طَ َٓٗ ٙکړحی ٗ.ٞحٓخ رٖ ى حَ٣حٕ پٚ ٛکِٔٛ ٚخؿٔې پخطٛ .ٞٗ ٚـ ٞ٣ ٚځَ ر٤خ ىػخّ ٝژٗې ى ِٞٓٝى ىٍُٞىُ ٞپوٞحٗی هٔخٍ ٍحطخُ ٙکړ ح ٝىُ٣ َ٤ې ٝړحٗيې کخ ٙٝچې حَ٣حٕ ٛڅ ٚک ١ٞچې ٔٛظ ِٚٓٝ ١ٞؿٞړ ٙکړ ١ح ٝىح ى ٗړۍ ُ ٚپخٍ ٙطٜي٣ي ىی .ى رٖ ىؿ ٚحٓظيالٍ حٍٝپخ٣خٗٝ ٞحٗؤض . ى کخٗخډح ح ٝى ٗخټ ٍٝٞٗ ٞؿړٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝط ٚىح ډ َ٣ډحډٖٓ هزَ ىی چې حَٓ٣کخ٣خٕ ؿٞحړ ١رخالهَ ٙهپَ ټ ٍٞځٞحک حكـخٗٔظخٕ کې ځخی پَ ځخی کړ ١ح ٝپ ٚىې طَط٤ذ ى ١خُزخٗٓ ٞوخُلض ُٓ ٚخطې َٓٓ ٙن کړ . ١ه ٞكو٤وض ىحىی چې ىح هزَ٤ٛ ٙڅکِٛ ْٛ ٚل٤ق ٗ ٚرَ٣ښ . ٢پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى ٔٛ ْٛيحٓې طٍٞ٤ی حٗ ٝظَ هپَ کړی ٛ ٝـٞی پ(ٚ ُ ٔ۳۵۳کخٍ)کې پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې طَ٤ی ٝکړ حِٛٝظ٣ ٚې ُک ٚى ح َُ٘ٔٔٝ ٢٘ٓٝكخٓي کَُ ١پ ٚڅ َ٤هپَ الّ پٞڅی كکٓٞض ؿٞړ کړ .طَڅٓ ٞوخُق ؿٍٞځ٘ګ ُ ٚپښ ٝ ٞؿ ١ٍُٝٞح ٝى ښځ ٞكوٛ ٚٗٞـٞی ط ٚرَ٤طٍٝ ٚکړ. ١ ه ٞطخٍ٣ن ىح ٝښ ُٚٝٞچې ٍٓٝخٕ ٗخکخّ ٗ.ٍٞ
91
ٔٛيحٍحُ طخٍ٣ن ٝح ٢٣چې حَٓ٣کخ ُْٝ ٢٣ى ٓړ ٝى هِظ ٞى ٍحٝړ ُٞٝڅو ٍٞٗ ٚپ ٚط٘ګ ٍحؿِی ح ٍٞٗ ٝكخ ٚٗ َٟىی چې ىې هِظ ٞح ٝپ ٚهِظ ٞکې ٍح ٗـښظٓ ٞړ ٝػٔکَ ٝط ٚښٍ ٚحؿالٓض ٝٝح . ٢٣ه ٞىح ټ َٛ ٍٞڅ ٚى ٍحطِٗٞک ٢پٚ هخ َ١ىی .عٛصم١مت ػاػی چې اِـ٠کب٠بْ اٚك ث١ـتٗ ؿاتٍٔٛک ٟػ. ٞ ى َُ٘ٔٔٝرٖ ى هزَ ٝطَ ٓو ،ٚىکخٗخډح ُٞړې ١زوې ؿٞښظَ چې ىهپِ ٞػٔکَ ٝى رَ٤طٍ ٚحٝطِ ُٚ ٞپخٍ ٙالٍٝ ٙ ُټ ،١ٞحٕ طَ ىې چې ط َٙ٤حٗٝۍ ىکخٗخډح ى ٓ٘خ ىکٔ٤ټې ٍحپ ٍٞکې ٝ ١ٞٗ َ٣ٝچې پٛ ٚـٍٞٛ ٚص کې چې ٍٗٞ ٞ٤ٛحى ٚٗ ٚٗٝؿٞحړ ١حكـخٗٔظخٕ ط ٍٞٗ ٚػٔکَ ٝحٓظ ٞٗ ١ٞر٤خُٝې کخٗخډح ٢٣ػٔکَ ِٛظَٓٝ ٚی. ح ّٝچې ُٓٗٞږ ٓظَ ِٓګَ ٞ٣ ١هيّ ٓوظ ٚکېښ٤ښٞىٞٗ ،حٗٞٓ ّٝږ ط ْٛ ٚک ٚٓٞرخٗ ٚٗ ٚى ٙپخطٓ . ٚګَ ىحچې ى کخٗخډح ٓلکَٞ٣ ٖ٣ځَ ر٤خ ىىؿ ٚؿ٘ګ پٝ ٚحهؼ٤ظ ٞٗٞرخٗيې ُ َٙٓ ٚؿٝ ٍٞکړ ،١ح ٝکُٗٞٓ ٚٗ ٚږ ٓويٍ ر٤خ ِٔٛظ ٚى پخطٚ کېي ٝىی)۱۱( . ى ټٍٗٞټ ٖٓٞى ٍٝځپخڼې ٓ٘٤ُ ٍٜٞکٞحٍ (حٍ٣ک ٓخٍګ )ْ٤ُٞطَ ىې َُٓ٤ک الٗيې چې «ٝهض ى حكـخٗٔظخٕ ى پَ٣ښٞىُ ٞىی» ُ٤ک ٢چې : ػا چې صؼؿاػظُ ػا ِٕ ٟچې ػغٗ رٕګ ٔٗ ى ٟګټً کېؼای ٛٔ ،کبٔبډا ٟ٠پٛځ١بْ ٍ٘تٗ ٔٛؿ څٗ ک ٞٛ؟ هٍٞح ډېَ ٝهض ٣ې ٞ٤ٗٝچې ٛيٍحػظْ ٓټ٤لٖ ٛخٍپَ رخالهَ ٙحػظَحف ٝکړ چې ى حكـخٗٔظخٕ ىح ؿګړ ٢ٗ ٚٗ ٙګټَ کېيحی ،ٞٛ .طَ ٤ٛڅ هٔٛ ٞيح ٗخٝهظ ْٛ ٚښ ٚىی ٛ .خٍپَ ر٤خ ْٛځک ٚى ٓظخ٘٣ې ٝړ ىی چې كو٤وض ٣ې ٓٝخٗ ٚحٝ کخٗخډح٣خٗ ٞط٣ ٚې ٍښظ٤خ . َ٣ٝٝ ک ٚىح ؿ٘ګ ٗ٘ ٢ګټَ کېيحی ٞٗ ،ر٤خ ُٝې ى کخٗخډح ٢٣پٞځ٤خٗ ٞژٗٝي چټ ٢ى هطَ َٓٓ ٙوخٓن ىی ؟ ىح چې ٔٛيح ٗؼخٍ ِٛظ ٚى حكـخٗٔظخٕ پَ ىېٞحُ٤ُ ٞٗٞکِیُٝ ٞٗ ،ې ال ٗ ْٛ ٍٞځخٗ ٚٗٞى ىې هطَ پ ٚه ُٚٞکې ٍٝکٝٞ؟ َُ٘ٔٔٝرخٍک حٝرخٓخ ْٛچې ؿٞحړ ٖٓٓٓٓ ٍٞٗ ١پٞځ٤خٕ حكـخٗٔظخٕ ط٤ُٝ ٚږ ،١رخ٣ي ُ ٚځخٗٔٛ ٚيح پٞښظ٘ې ٝکړ. ١ ٓٞږ رخ٣ي ُ ٚځخِٗٛ َٙٓ ٞظ ٚپٓ ٚپک ِٞٓٝ ٞى ٛـ ٞؿَٗ ٞ٤هزخ ٢ِ٣هِک ٞپٟ ٚي ى ىې ُ٣خطېيٗٝکې هٗٞړۍ ؿګړې پٚ ٛکِ ٚكکَ ٝکړ ٝچې ٍٝ َٙٛځ څِ٘٣َٝ٤ض ٓخػظ ٚى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک طَ ىٍٗ ٞرْ ،ٞ٣ٍٝؿټ ح٤ِٛ ٝکٞپظَ،ٞٗٝ طٞپ َُٗٝک ٞحې ٓ ٞٓٞٗ ٖٔٓ ٢حُٞطکٝ ،ٞژٗٝک ٞرې پِٞ٤ټ٤١ ٚخٍ ٝح ٝى ىٍٗ ٞطٞپ ٞٗٞطَ ِٜٓک ٞكِٔ ٞالٗيې ٗپې ٓزخ ک . ١ٞآ٣خ ٓٞږ پٍ ٚښظ٤خ ْٛى ٛـ ٞهِک ٞټ٘٤ګ ػِّ حُٓ ٞ٣ٞچې ٛـٔې ؿٗٞچې حی رٔ ٚٗٞطلَٔ ک ١ٞچې پٚ ٍُګ ٞٗٞطېَې ټٞټې حٛ ٝـٔې ٓپ ٖ٤كخٓل ١َُ ٍّٞچې طَ ٛډٝک ٞپٍٞې ټُٞې ؿٞښې ٓٞځ ١ٞح ٝىحٓې طٞښ ط٘لْ ک ١ٞچې ٓږ ١څَ٤ې ک ١ٞح ٝريٗ ٚٗٞټٞټ ٚټٞټ ٚک ١ٞ؟ آ٣خ ى کخٗخډح ُوٞح ر ٚى ٗٓ ١ٍٝٞخهظ٤ِٛ ٚکٞپظَ ٞٗٝحٝ حَٓح٣اِ٤ی ٓخهظ ٚرې پِٞ٤ټ٤١ ٚخٍ ٝحٓظؼٔخٍ ى حكـخٗخُٗ ٞړٝ ٚٗٝګټ ٢؟ ُٓٞږ پَٝپخګ٘ډ پَ ىؿ ٞپښظ٘ ٢هزخ٤ِ٣خٗ ٞرخٗيې ى « طَٔ٣ٍٝټ١ ٞخُزخٗ » ٞټخپ . ٢ٛٝ ٚهٛ ٞـٞی ځخٗٛ ٚٗٞـ ٚؿ٘ګ٤خُ٢ ر ٢ُٞچې ى ُ٣ٞي٣ځ ٞځٞحک ٞٗٞح ٝى ىٝی ى ٓلِ ٢کٔٔ٤ٗٞټ ،ٞطخؿک ٞح ٝحُرکِٓ ٞګَ ٝپٟ ٚي ؿ٘ګ٤ږ . ١ى حُوخػي ٙڅٞ ٓ ٙٞؿړ ١ډېَ ٓوکې ال ٓل ١ٞٓ ٙٞى. ١ ُٓٞږ ىح حكٔوخٗ ٚحىػخګخٗې چې ٝح ٞ٣حكـخٗٔظخٕ ٓ ٞى ښځ ٞى ٓخط٘ې پ ٚؿَُٞ٤ٗ ٝی ،پ ٚح َٛکې ى ُ٣ٞي٣ځ طَ ٝحک الٗيې ى حكـخٗ ٢ښځ ٞى پَُ ٚپٔې ريې ٍٝځې پ ٚطٞګ َ٘ٓ ٚکېږ ٞ٣ . ١رَطخٗٞة طخٍُ ٙحپٝ ٍٞح ٢٣چې پ٘ٛ ٚيٓٝظخٕ کې َٛکخٍ ُ ٞ٣ک ( َٓ ٍُ ) ٙښځې ى هپِٛ ٞـ ٞکٓ ٢ٍٗٞخٓخٕ آالط ُٚ ٞىٍک ٚچې ى هپَ ٓ٤ړ ٙک ٍٞط٣ ٚې ٍَٙٓٝ ٍحٝړ ،١ژٗٝيۍ ٓٞځَ کېږ . ١چې ىحٓې ىٞٓ ٞٗ ،ٙږ رخ٣ي ٘ٛي ط ْٛ ٚهپَ پٞځ٤ُٝ ٚٗٞږ ٝ؟ َٛف ُٓٞړٗی ګخّ ـ ى ىې هزَې َٓ٘ چې حَٓ٣کخ حٗ ٝخټ ٞحكـخٕ ٓوخٓٝض ى طِٔ ُٞٞٔ٤پ ٚؿَٓ ٢٘ٗ ٝخطٞالیَٛ ،ف ُٓٞړٗی ګخّ ىی . ٗ ٞىح چې ٓٞږ ٣ې ٗ ٞٗ ٚګټالی ،ؿ ٍٙٞىح ى ٙچې کخٗخډح ٢٣پٞځ٤خٕ پ ٚهپِ ٞحډ ٝکې پخط ،٢ٓ ٚهپِې َ٣ؿِ ِٙ٤ګِٓې ٝىٍ ،١ٝح ٝى ١خُزخٗ ٞپَ ٓالطړ ٝح ٝپِٓ ٚکې هِک ٞكِٔې ر٘يې کړ . ١ى ٗخټ ٍٞٗ ٞؿړ ْٛ ١رخ٣ي کټ ٓټ ٔٛيح کخٍ ٝکړٍٝ . ١پٔې ګخّ ىح ىی چې رخ٣ي پ ٞٓ ٙٞچې ؿګړې ى ىې ُپخٍ ١ٝ ٚٗ ٙچې ٞ٣حُې هپَ ىښٔ٘خٕ ٝٝژٗ ،٢رِکې ٛـ ٚى ٓ٤خٓٛ ٢يك ٞٗٞپ ٚؿٍَ ٝحپ٤ِ٤ږ. ١ ػ ٔبټ ٛػ غړٛ١٘ ٚاػ ٚمتٔٛقې ا ٚپٗ ػی ٘کٍٗ پ ٛښتٕې : ٓ٘ ٍٜٞحٗګِ٤ُ ٢ٔ٤کٞحٍ ح٤ٓ ٝخٓٗٞ٘ٗ ٢کی ( ،پټَ٣ک ٓ٤ېال ) Patrick Sea- eپ ٚهپِې ٗ٘٘ې کې چې ى كَ ١ٍٝپ ٚحطٔ ٚهپَٞٗ ٙې ى (حكـخٗٔظخٕ ٚٗٞ٣ ،ګټٗٞکی ؿ٘ګ) طَ ػ٘ٞحٕ الٗيې ُ٤ک ٢چې : پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗخط ٞځٞحک ٚٗٞى ٓ ٙٞ٣وض ،ىحهِ ٢ګ٣ٍٞال ٢٣ؿ٘ګ َٓٓ ٙوخٓن ى ،١ح ٝى(ٗخط )ٞکخٍ ح ٝىٗيٙ ٝحٟق ٗ ٚى .ٙح ّٝى ٗخټ ٞى ؿړٞ٤ٛ ٝحى ٝىىكخع َ٣ُٝحٕ پ٣ٞ٤ٓ ٚال کې ُٚ ٞ٣رَ َٓ ٢٘٣ٝ ٙطَ څٛ ٞـ ٚحهظالكخص چې ى ح٣ظالكی ځٞحک ٞٗٞطَ ٓ٘ځ ٓٞؿٞى ى ١ح ٝى ح٣ظالك ٢ځٞحک ٞٗٞىکخٍ ح ٝىٗيې ى طََٓ ٙکُ ُٞٞپخٍ ٙى ح٤ٔٛض ٝړ ىی ،كَ کړ. ١
92
ٛـ ٚپ ٞښظ ٢چې ؛ ُٝې ى ٗخط ٞځٞحک ٚٗٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٓ٘٤ض ى. ١؟ حٛ ٝـٞی څ ٚؿٞحړ ١چې طَ الٓ٣ ٚې کړ١ ؟ ى ٗخط ٞىىكخع َ٣ُٝحٕ ر ٚى ٔٛيؿې ٓٞحُ ٞٗٞى كَ پٛ ٚکِ ٚپ٣ٞ٤ٓ ٚالکې ىؿ ٚحٗٝۍ ُٚ ٞ٣رَ َٓٓ ٙټې ٍحٗـخړ١ ُ .ک ٚچې رَ٣ښ ٢ى ٗخط ٞى ؿړٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝطَ ٓ٘ځ حهظالكخص ى َٙٓٝژ ٍٝى ١چې ىىې ٓٞحُ ٞٗٞځٞحر ٍٞر ٚپ ٚىې ؿٗٞډ ٙکې ٍٝط ٚډٓ َ٣ظ. ١ٝ ِٖٓٗٞ پ ٚطَ٤کخٍ کې ى ٗخط ٞى ؿړٞ٤ٛ ٝحى ،ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ،ى حٖٓ ىٗي ٙپٓ ٙٞ٣ ٚکَٔ ح َٛ ٝحړه ِ٤ؿ٘ګ طزيٞٗ َ٣ی .ى ٗخط ٞؿړٞ٤ٛ ٝحى ٝط ٚىح ښکخٍ ٙى كَ٤حٗظ٤خ ح ٝى هطَ ى ُٗګ ٝړ هزَ ٙى ٙچې کِ ٚىىٝی ح ٝحكـخٗ ٢ځٞحک ٞٗٞپٚ هالف ،ځخٕ َٓګ ٢رَ٣ي ،ٚٗٝى ٓړک ى ؿخړې رٔ ،ٚٗٞى ٗخط ٞپ ٚپٞځ ٢طْ ځخ ٞ٣رخٗيې ٓٔظوٍ ْ٤حکټ ٢رَ٣يٚٗ ،ٚٗٝ ٞ٣حُې ُ٣خص ٗ ٍٞرِکې طَ ٞ٣ې ځخٗګړې پُٞې پٍٞې ٤ٍٓٝيٍ ١ .خُزخٕ ،چې پ ٚډ َٙ٣ښ٘ٓ ِٚٓٝ ٚزخٍ ،ح ٝى پوٞح پٔٗ ٚزض ښ٘ٓ ٚظْ ٗ٣ٞي ،١هپِ ٚػِٔ٤خط٣ ٚٔ٤ٓ ٢ې ح ّٝپ ٍٙٞؿځُٞې ىٞ٣ . ٙحُې ط َ٤کخٍ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٓوخُل ٞ٘٤پٍٞې حړٗٝيٗژىې څِٝ ٍُٙ ٍٞګړٝٝ ١ژٍ ٗ. ٍٞح ّٝپ ٚپَُٔ ٢کې ى ١خُزخٗ ٞر ٙٞرُِ ٚرَىٓظٚ پَُٔ٘ۍ كِٔ ٚکېيٗٝکې ى ٙچې ګٓٞخٕ کېږٛ ١يف ٣ې ى ه٘يٛخٍ حِ٘ٔٛ ٝي پ ٚڅ َ٤ى ؿ٘ٞرٝ ٢ال٣خط ٞک٘ظٍَُٞٝ )۱۳( . ١ٝ ٗ ٞڅ ٚرخ٣ي ٝکړٍ ٗ ٢؟ ٛـٝ ٚهض چې حَٓ٣کخ ٢٣څِٓ ٍٞظ ١ٍٞؿَ٘حٍ ،ډٕ ٓ٤ک ٗ٤ېَ ،ى حٗګِ ٢ٔ٤ؿَ٘حٍ ،ډ٣ٞ٣ډ ٍ٣چخٍډ ،څو ٚپٚ حكـخٗٔظخٕ کې ى ٗخط ٞى ٗظخٓ ٢ځٞحک ٞٗٞهٓٞخٗيٝ ٙحهٔظ . ٚىحٓې حكٞحٛخص هپخٍ ٍٞٗ ٙچې ٛـ ٚر ٚى ٓوخُل ٞ٘٤پٚ هالف ٓوض ٓٞهق ٛ . ٢ٔ٤ٗٝـ ٚرٗ ٚژىې پ٘ځ ٚى ٍُٙ َٕ٣ح ٝپ٘ځ ٙٞٓ ٚػٔکَ ى هپِې هٓٞخٗيې الٗيې . ١َُٝ ىح پ ٚىحٓې كخٍ کې چې پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى ى َٓ ٍُ ٝڅو ٚى ُ٣خطٗ ٞظخٓ ،٢پ٘ٓ ِٚٓٝ ٚزخٍ ،ځٞحک ٞٗٞپٚ ٝحٓط ٞ٘ٗٝ ٚکٞالی چې پ ٚحط٤خ ٚٓٝکې حكـخٗٔظخٕ ک٘ټَ ٍٝکړ ،١ح ٝى٣ظ ٚحړ ٗ ٍٞچې هپَ پٞځ ٚٗٞى حكـخٗٔظخٕ څوٝ ٚکخږ . ١حٗګِ ٢ٔ٤حٓپَح ١ٍٞ١پ ٚهپَ ټ ٍٞطٞحٕ ٚٗ ٝطٞحٗ٤يُ ٚچې حكـخٗٔظخٕ حٗـخٍ کړ . ١پ ٚىحٓې كخٍ کې چې پ ٔ۱ٖ۳ ٚحطِْ ٓ ٜٚٗ ٙٞى َٕ٣کې حٗګِ ٢ٔ٤ځٞحک ٞٗٞى حكـخٗٔظخٕ پخ٣ظوض حٗـخٍ کړ .ه ٞکِ٣ ٚې چې ٛڅ ٚک ُٚٞهپِې پښې ى کخرَ څوٓ ٚپکې کړٞٗ ١ى حكـخٗ ٢ؿ٘ګ٤خُ ٞپٓ ٚوخرَ کې ٣ې ى هپِٗ ٞپخړّ ٍُ ٙحٗګِ٢ٔ٤ ػٔکَ ٝپ ٚطِلخط ٞىح کخٍ طََٓ ٙکړ .ح ٝکېيحی ٗ ٢چې ٗخټ ْٛ ٞى ٔٛيؿ ٚډٓ ٍٝويٍ َٓٓ ٙن ٗ ٢؟ ح ٝىح رخ٣ي ٛـٚ پ ٞښظ٘ ١ٝ ٚچې ى ٗخټ٤ٓٞخٓ ٢ح ٝػٔکَُٞٔٓ ١ېٖ ٣ې پ ًٞٗٞ٘ٛ ٚکې . ١َُٝ هٛ ٞـ ٚڅ ٚچې ډٍٝ َ٣ښخٗ ٚىٛ ١ـ ٚىحى ١چې ٗخټ ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٓ ٙٞ٣وض ،ىحهِ ٢ګ٣ٍٞال ٢٣ؿ٘ګ َٓٙ ٓن ى ،ٙح ٝکٞالی ٗٛ ٢ـٞی ىؿ ٚؿ٘ګ طَ حٝږىې ٓٞىې پٍٞې پ ٚپ ٍٙٞځٞحک ح ٝى ر ٞ٤َٜٗڅو ٚىکَکې ح ٝى حٓالٓ ٢ػو٤يې ح ٝهزخ ٢ِ٣کِک٣ٍ ٞښ ٞپ ٚحٓخّ ىٝحّ ٍٝکړ. ١ ى ؿ٘ګ حٗ ٝظخٓ ٢ػِٔ٤خط ٞډَ٣ښض ر ٚپ ٚكظٔ ٢طٞګ ٚى الُ٣خط٣ُ ٞخٗٓ ٞٗٞزذ ګَځ ٢حٛ ٝـ ٚىحچې ى ری ګ٘خ ٙحكـخٗخٗٞ ى الُ٣خطٝ ٞژُ ،ٞىک ٍٞٗٞح ٝىکَٛڼی ى ځٔک٣ُ ٍٙٞٗ ٞخط ٚطزخ ،٢ٛح ٝى ر٤َٜٗخٗ ُٚ ٞپخٍ ٙالُ٣خص ٗلَ ص ح ٝکَک،ٚ ىح ټ َٛ ٍٞڅ ٚىح پ ٞښظٍ٘ ٚح پٍٞط ٚک ١ٞچې ح٣خ ى ٓ٤خٓ ٢الٍ ٝچخٍ ٝپَ ځخی ٗظخٓ ٢طګالٍٛ ٙـٞ٣ ٚحُٗۍ الٍٙ ى ٙچې ىؿ ٚؿ٘ګ ځپِی ٞ٤ٛحى ى ػزخص ح ٝحٖٓ پٍ ٍُٞ ٚح ٝګَځ..١ٞ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚؿ٘ٞد کې ٞ٣کِیٓٞٓ ،ی کال ،پ ٚىې ُ٘ډٝ ٝهظ ٞٗٞکې څ ٞځِ ٚالّ پ ٚالّ ٗ . ٞط َ٤پَُٔی ، حٗګِ ٢ٔ٤ػٔکَ ُٚ ٝىؿ ٚځخ١ ٚ٣خُزخٕ ٔ٣ٝٝظَ ح ٝپ ٚريٍ کې ٣ې ځخٝ ٢٣ګړ ٝطٝ ٚحک ٓ ٝپخٍ . ٙهٛ ٞـ ٚڅ ٚچې ٍح پ٣ ٍٞې ٍٗٝ ٚکړ ٍ ٗٞی ٛـ ٚىح ٝچې ىؿ ٚٔ٤ٓ ٚى ٗښظ ٞحٝؿګړ ٝپ ٚىٍٝح ٕ کې پٓ ٚکِٔ ٚطٞګ٘ٓ ُٚ ٚځ ٚطِِې ٙٝح ٝى ٛـې ځخی ٗژىې ُْ ٍُ ٙح٤ٓٝيٗٝک ٢پ ٍُٝ ٚى ٛـ ٚځخ ٚ٣څو ٚکډې ک ُٞٞطٓ ٚـز . ٝٝ ١ٞٗ ٍٞکِٚ چې حٗګِٔ٤خٕ طَې ٍحٝٝطَ ٗ١ ٞخُزخٕ رَ٤طٍٝٝ ٚګَُ٣يٍ .چې ٞ٣حُې ط َٙ٤حٗٝۍ ى ١خُزخٗ ٞ٣ ٞځخ ٢٣هٓٞخٗيحٕٓ ،ال ػزيحُـل ،ٍٞى ٗخټ ٞپٞٛ ٚح ٢٣رَ٣ي کې ٝٝژٍ ٗ ،ٞه ٞىح ٝژٗٝ ٢ُٔٝ ٚګړ ٝط ٚپ ٚک ّٞهٔ٤ض پَٞ٣ط ٚ؟ ځکَٛ ٚ ٝهض چې ؿَرٗ ٢ظخٓ ٢ځٞحک ٚٗٞى پِټ ٕٞح ٝطزخٛۍ پ ّٞٗ ٚػِٔ٤خط ٞطٝ ٚطِٛ ٞٗ ٢ـٞی ر٤خ ى هِک ٞپ ٚک ٍٞٗٝٞچپخٝ ٝ ٍٝړ ١ح ٝى ِٓٔٔخٗ ٞښځ ٞػلض ٣ې طَ پښ ٞالٗيې کړی .ح ٝپ ٚىی طَ ط٤ذ ح٣ظالك ٢ځٞحک ،ٞٗٞک ٚپ ٚػَحم کې ١ٝح ٝک ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ کېٓ ٢ُٔٝ ،الطړ ٣ې ىىې پَ ځخی چې طَ الٓ ٚکړ ُٚ ،١الٍٓٝ ٚکړی . پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٗظخٓ ٢ػِٔ٤خط ٞډَ٣ې ٓظَې ٓظَې ٓظِٗٞې ٍح پ٤يح کړ٣يَٓ . ١کِ ١كکٓٞض ډ َ٣کٍِٔٝی ىی ،ح ٚٔ٤ٓ ٝرې ٓخٍ ١ځخٗګړط٤خٝې َُ . ١ى ٙٞ٣پَٓوظُِِ ٢ښکَ ُپخٍ ٙډَ٣ې ُږې حٓخٗظ٤خٝې پ ٚکې ٗظ ، ٚحٝ ٞ٤ٛحى ى ؿ٘ګ ٞٗٞپٝ ٚحٓط ٚى طزخٛۍ َٓٓ ٙن ٗٞی حٝ ٝګړ٣ ١ې طؼٌ٣ذ حٗ ٝک٘ـ٣ٞٗ ٚي . ١حكـخٗخٕ ،پ ٚػخٓٚ طٞګ ،ٚى ر ٞ٤َٜٗى طِٔ ٚٗ ٢کَک ٚحٗ ٝلَص َُ ١ح ٝپ ٚډ َٙ٣ژ ٍٙٝطٞګ ٚى هپَ ػِص ،ػلض ،ى حٓالٓ ٢ػو٤يې حٝ کِظٓ ٍٞخط٘ ٚک)۵ٓ(. ١ٞ ىٍٞٗ ٙٝې ٓظَې ٓظِٗٞې ى ١چې رَٜٗۍ ُښکَې ٓ ٍَٙٓٝن ىُٓٞ . ١ړی ى حك ٞ٘٤طَ کَٛڼې پٍٞې ى حكـخٗخٗٞ حهظٜخى ١پٗٞ٤ي ،ح ٝى ٗخٍکٞط٤ک ٞطـخٍص ىی .ى ٝ ٢ُٔٝګړُ ٝپخٍ ٙىح َٙ٣ٝپ ٍٙٞى ٙچې كکَ ٝکړ ١چې ر٢َٜٗ
93
ٗظخٓ ٢ځٞحک ٚٗٞح٣ ٝخ ى ٛـٞی ٓ٤خُٓٞٔٓ ٢ېٖ ؿٞحړ ١ىؿ ٚښٞٔٗ ٚکٗٞکی ك٘ٓ ُٚ َٜځ ،٢ٓٞ٣ ٚح ٝپ ٚىې طَ ط٤ذ ى ٛـٞی پٓ ٚوخرَ کې پ ٚپ ٍٙٞىښٔ٘ۍ ٍَٓ ٙح پٍٞط. ٢ٗ ٚ ىٓ ٚٔ٣ٝظ ِٙٗٞى حكـخٗٔظخٕ ح ٝپخکٔظخٗ ٢هزخ ٢ِ٣ح٣ـ٘ٔ ٞ٤طَ ٓ٘٤ځ ى پُٞې ١ز٤ؼض ىی ،ح ٝىح ٓٔ٤ې پ ٚحٓالّ حرخى کې ى پخکٔظخٕ ى َٓکِ ١كکٓٞض ى ک٘ظَ ٚٗ ٍٝر َٕٝ٤ى . ١ى ٔ٣َ٣ُٝظخٕ پ ٚڅ َ٤ىىې ٓٔ٤ې ٓوض ؿَٗ ٢كخالص ى ١خُزخٗ ٞى ٓوخٓٝض ُ ٚپخٍ ٞ٣ ٙډحډٖٓ ى حٖٓ ځخی ګَځ٤يُی ىی ِٛ .ظٛ ٚـٞی حٍحّ کُٞی ٗ ،٢هپَ ځخٗ ٚٗٞىٝرخٍٙ ٓٔزخُُٞی حِٓ ١ٞٗ ٍٞٗ ٝګَ ُٚ ١ځخٗ َٙٓ ٚى ٗ ٍٝٞػِٔ٤خط ٞپ ٚهخ َ١ى پُٞې رَ ُ ١ٍٞطٍ ٚح ټُُٞٞی ٗ. ٢ ُک ٚپ ٚػَحم کې چې ٝهض ر٣ ٚې ٝښ ،٢٤پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ْٛى ټ ُٞٞحكـخٗخٗ ٞح ٝهزخ ٢ِ٣ډُ ٞټپِ ٞطَ ٓ٘٤ځ هپَ ٓ٘ځ ٢ډ٣خُٞګ ح ٝهزَ ٝط ٚالٍٞٛ ٙحٍ ٙکړٍ ٗ ،٢کٛ ٚـ ٚپښظخٗٝ ٚی ح ٝک ٚرَ څٞک ،ح ٝپ ٚځخٗګړی طٞګٚ ىحَٓ٣کخ پٓ ٚالطړ ټخکَ ٗٞی َُ٘ٔٔٝكخٓي کَُ ١ح١ ٝخُزخٗ ٞطَ ٓ٘٤ځ ُ .ک ٚڅ٘ګ ٚچې پ ٚػَحم کې ،ٍٞٗٝپٚ حكـخٗٔظخٕ کې ٔٛ ْٛيحٓې ٞ٣ې ٓ ٚٔ٤ح ِ٣ى كَ الٍې ط ٚحړط٤خ ُ٤يٍ کېږ ١چې پٛ ٚـې کې ټ ٍٞګخٗٝډ١ ٞ٤ٛحى ٚٗٝګډ ، ١َُٝ ٕٝح ٝىح ر ٚى ٗظخٓ ٢ػِٔ٤خط ٞى الُ٣خط٤ي ٝڅو ٚښ ٚح ٝؿ ٍٙٞالٍ.١ٝ ٙ ى ٗخټ ٞؿړٞ٤ٛ ١حى ٚٗٝپ ٚډ َٝ٣ر٘ٔټ ِٝ٤حٓ ٍٝٞکې ُٚ ٞ٣رَ َٓ ٙحهظالف َُٗ . ١ظخٓ ٢هٓٞخٗيحٗخٕ ى ٗ٣ُ ٍٝٞخطٞ پٞځ ٞٗٞؿ ٞښظ٘ ٚک ١ٞه ٞپ ٚحٍٝپخ ٣ې ٞ٤ٛحى ٞٗٝکې ٓ٤خَٓ٘ٓ ٢حٕ ډٗ َ٣خهٞښ ٚى ١چې ىح کخٍ ٝکړ . ١ى ٗٔٗٞې پ ٚطٞګ ٚح٣ټخُ٤خ طٝ ٚګٍٞة ِٛظٛ ٚيٍحػظْ ٍ ٞٗٞٓٝپَٝډی ْٛ ،ى هپَ َٓکِی چپ حړه ٢ط٘ظ ُٚ ْ٤هٞح حٝ ْٛپ ٚكکٓٞض کې ى هپَ ح٣ظالكٍ ٢حډ٣کخال چپ ٢ط٘ظ ُٚ ْ٤هٞح طَ ُ٣خص ك٘خٍ الٗيې ىی چې هپَ پٞځ ٚٗٞى حكـخٗٔظخٕ څوٍ ٚح ٝرخٓ . ٢ى ٛـٞی ح٣ظالك ٢كکٓٞض پ ٚپخٍُٔخٕ کې ى ٓوخُل ٞ٘٤څوٞ٣ ٚحُې ٙٞ٣چٞکۍ ُ٣خطٚ َُ ١ح ٝکېيحی ٗ ٢پ ٚىې ِٓٔ٣ ٚې كکٓٞض ُ٘ٓ ٚځٝ ٚالړ ٗ. ٢ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ُ٣خص ٗٔ٘٤ٓ َ٤ض ػٔکَ ى حَٓ٣کخ (ٖٓٓٓٓٔ) ح ٝحٗګِ )ٔٓٓٓٓ( ْ٤پ ٍٞې حړٗٝي ى. ١چې پٚ ىې ٗٔ َٙ٤کې ر٣ُ ٍٞٗ ٚخىښض ٍ ْٛحٗ. ٢ ٞ٣ډ َ٣ر٘ٔټ ِ٤طٞپ َ٤چې ى ٗخټ ٞى ؿړٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝطَ ٓ٘٤ځ ٓٞؿٞى ىی ٛـ ٚىىؿٝٞ٣ ٚحُ ٢پٓ ٚظَحط٤ژ ٞ٣ح ٝحٛيحكٞ پٍٞې حړٗٝي ىی .ىحٓې رَ٣ښ ٢چې ى حَٓ٣کخ ٓظلي ٙح٣خالص ى ٞٗ( ٙٞ٣ی ٗخټ )ٞى ؿٞړښض پ ٍُٞ ٚهيّ حهِ،٢ طَڅٛ ٞـ ٚى هپِ ٞحٍٝپخ ٢٣پ ُٞٞحهٞح ،پَٓ ٚکِ ١حٓ٤خ ،حكَ٣وخ ،حٝى ٓ٘ځ٘ ٢هظ٤ق پٞ٤ٛ ٚحى ٞٗٝکې هپِ ٚىٗي ٙى حَٓ٣کخ ى ٗړٞ٣حُې ٓظَحط٤ژۍ ح ٝىىؿٞ٤ٛ ٚحى ى ر ٞ٤َٜٗپخُ ٚٔٓ َٙٓ ٞ٤ٔ٤طَ َٓ ٙکړ. ١ ه ٞى حَٓ٣کخ َ٤ٔٗٞ٣حٍٝپخِٓ ٢٣ګَ ٍَٙٓٝ ١پ ٚىؿ ٚحٛيحك ٞکې ګډ ١َِٗ ْٛ ٕٝح ٍَٙٓٝ ٚٗ ٝپ ٚىې ٛکِ ٚکٚٓٞ ٔٛيٍى ١کٛ . ١ٞـٞی ى حَٓ٣کخ٣خٗ َٙٓ ٞپ ٚىې ٛکِ ٚچې حكـخٗٔظخٕ ىې ىٗخط ٞطَ رَ٤ؽ الٗيې ٙ ٞ٣ىحٓې ٓٔظؼَٔٞٗ ٙی ح ٝطخرغ ٞ٤ٛحى ٝګَځ ٢چې ُٛ ٚـې ځخ ٚ٣ر٤خ حَٓ٣کخ٣خٕ ى هِ٤ؾ ىٞ٤ٛحى ٞٗٝحٝى َٓکِ ١ح ٝؿ٘ٞر٢ حٓ٤خ ى ٞ٤ٛحى ُٚ ٞٗٝپخٍ ٙهپَ طٞحٕ ح ٝپٞځ ٢ځٞحک حٓظؼٔخٍ کړ. ١ ىؿٓ ٚظِٗٞې ح ٝحهظالكخص ک ٚپ ٚػَحم کې ى حَٓ٣کخى ٓيحهِې طَٗخ ى حٛيحك ٞح ٝى ٔٛيې ٗوطې څو ٚى حَ٣حٕ ى ٓلخ َٙٛکٗ ُٚ ُٞٞظَٝ ٙکظَ ٗ ٢ډ َ٣ژ ٍٝح ٝپ ٚكو٤وض ٝالړ رَ٣ښ . ٢حٔٛٝيؿې ِٓٔې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٝ حٍٝپخ٣خٗ ٞطَٓ٘٤ځ ى طٞپ َ٤طَ ټٟٞٞٓ ٍٍُٙٝٝ ُٞٞع ٍح ٝالړ ٙکړ٣ي.ٙ كو٤وض ىحىی چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗخط ٞىٗي ٙډ َٙ٣رلَحٗ ٢ح ٝى ىې ٝٞ٣حُ ُٚ ٢پخٍ٤ٓ ٙخٓ ٢حٗ ٝظخٓٝ ٢ړط٤خ ٝې پ ٚګٞط ٚک . ١ٞح ٝح ّٝىح ډ َ٣ٝ َ٣کېږ ١چې ک ٚچېَې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٗخټ ٞى ٗخکخٓٓ َٙٓ ٞ٤ن کېږ ٞٗ ١ىىې ٓؼ٘ی ر ٚى ٗخټ ٞى ُ٘ٓ ٚځ ٚطګ حٓ ٝل ٞکېيٍ .١ٝ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗخټٞى ىٗيې پٛ ٚکِ ٚىىؿٝٞ٣ ٚحُ ٢ؿَ٘حٍ ٓکَطَ (ؿق ډی ٞٛف ٗ٤لَ ) څَګ٘ي ٙکړې چې پٚ ىؿٞ٤ٛ ٚحى کې ٗخټ ٞطٍٓٝ ٚپخٍٍ ٗٞې ىٗي ، ٙىؿٝٞ٣ ٚحُ ٢ط ٚطَ ح ٚٓٝپٍٞې ى ٍٓٝپخٍٍ ٗ ٝٞىٗي ٝڅو ٚطَ ټُٞٞ ٓظَ چِ٘٤ؾ ىی .ه ٞى ر ٖ٤حُِِٔ ٢حٓ٘٤ض ُ ٚپخٍ ٙىح ٞ٣ؿي ١ګخّ ګڼَ کېږ. ١ ح٣خ ىح هزٍَ ٙښظ٤خ ى ٙ؟ ح٣ ٝخ ىح چې ى ٛـې رَػکْ هزَ ٙرٍ ٚښظ٤خ ،١ٝحٛ ٝـ ٚىحچې ٗخټ ٞى ٛـ ٚڅ ٚڅو ٚچې ؿٞړ٣ ١ٝې ،ډ٘ٓ ُٚ َ٣ځٝ ٚړ . ١ح ٝىىٝی ٔٛيح کخٍ ى حٗخٍٗ ِّ٤ح ٝهپَ َٓۍ پ ٚهپَ ُٞٝکې کې رٔپ٘ ٚحٝ کٓٞک ک. ١ٞ َ٤ٔٗ ٞ٣پٛٞخٕ پ ٚىې رخ ١ٍٝىی چې ى حكـخٗٔظخ ٕ ى ػزخص ُ ٚپخٍ ٙر ٚپ٘ځ ٚکخُُٝ ٍْٛٞٗ ٚګ٤ږ . ١ح٣خ ٗخټ٣ ،ٞخ حَٓ٣کخ٣خٕ رِٛ ٚظٔٛ ٍٞٗ ٚيٝ َٙٓٝهض طَ٤کړحی ٗ ٢؟ پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ى پ٘ظخګ ٕٞى ى ٍُٙ ٙٝحطْ کخٍ[ ، [ٓ٤ِ٤خٍىٗ[» ۱ٕ۷۶«ٙپږٓ ٙٞح ٝپ٘ځ٘٣ٝ ٚض ٓ٤ِ٤خىٍ ٙډحَُ٣ٍ ٙکخٍډ رٞى٣ـٔٛ ،] ٚيح ح ّٝطَ رلغ الٗيې ى ،ٙچې ىىې حٗيحُ ٙى ىُٝظٜٓ ٢خٍك ٞ٣ ٞپ ٚپ٘ځ ٚرَه ٚط٘کېِ . ١ٞپٞښظ٘ ٚىحى ٙچې طَ کٝ ّٞهض پٍٞې ر ٚى حَٓ٣کخ کخٗګَّ ح ٝىىؿٞ٤ٛ ٚحى ٝګړ ١ىحٓې ٟخ٣ؼخص رَىحٗض کړ ١؟ ىح پيحٓې كخٍ کې چې ىُظ ٚپٞ٤ٛ ٚحى کې ډ َ٣څٚ پخط ٚى ١چې رخ٣ي طََٓ ٢ٗ ٙحٔٛ ٝيحٍحُ پ ٚر َٜکې رخ٣ي حٗـخّ ٢ٓٞٓ ٝ؟ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىؿ٘ګ پٗ ٚخٗ٘يٍٞ٣ى ٗخټ ٞى ؿړٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝطَ ٓ٘٤ځ حهظالكخص:
94
ى ٗخټ٣ ٞخ ى حَٓ٣کخ ح ٝى ٗٔخُ ٢ح٣ظالٗظ٤ک ى ؿړٞ٤ٛ ٝحىٗ ٞٗٝظخٓ ٢ح٣ظالف ،ځٞحک ٚٗٞچې ُ ٚکٓٞې ٍٝځې څو ٚى حكـخٗٔظخٕ ؿ٘ګ طٍ ٚح کٖ کړٍ ٗ ١ٞى ٔٛخؿٍٝ ٚځې ٍح ٔ٤ٛې ىىٝی طَ ٓ٘٤ځ ٓظَ ٓظَ ىٍٍُ ٚٗٝح پ٤يح ٗ٣ٞي١ .ىؿ ٚټِٞحُ ٚچې ٙٞ٣ىكخػ ٢ټِٞحُ ٚى ٙح ٝى ٍ ٢ٓٝکٔ ِّ٤ٗٞى پَحهظ٤خ ؿٞښظ٘ې ٢ٗٞ٤ٜٛځخٗګړط٤خ ٝح ٝىىؿ٤ٓ ٚالد ى ٗظخٓ ٢ګٞحښ َٓ ٙى ٓوخرِې ُ ٚپخٍ ٙؿٞړٞٗ ٙې ٙٝى ػِٔ٤خط ٞح ٝکخٍ ٓخك٣ ٚې ٞ٣حُې ى حٍٝپخٞ٤ٛ ٢٣حى ٞٗٝى ځٔک٘ ٞ٤حٞٛ ٝح ٢٣پ ُٞٞهٗٞيٓ ١خطَ ح ٝىكخػٗ ٢کَ ٣ې ىٍُٞى .حكـخٗٔظخٕ ٞ٣حُٗی ٞ٤ٛحى ىی چې ىؿ ٚټِٞحُ ٚى حَٓ٣کخ٣خُٗ ٞوٞح حؿزخٍح ٍ ٝکٖ کړٍ ٗ . ٙٞى ىؿې ټِٞحُې ٓٞهې ح ٝحٛيحف پٛ ٚـُٓٞ ٞړ ٞ٣کې ى حكـخٗٔظخٕ ى ر٤خ ٝىحٗۍ پَٝژې ح ٝىؿٞ٤ٛ ٚحى ط ٚى ٍُ ٢ٓٝرَځٞحک ى ٓخطېيٍٓٝٝ ٝظ ٚى حٓ٘٤ض ح ٝػزخص رَ٤طٍ ٚح ګَځ٤يٍ ،ٝهٞ کِ ٚچې ى حَٓ٣کخ ح ٝحٗګِ ْ٤پٞځِٛ ٚٗٞظ ٚپ ٚػَحم کې ى ٛـ ٚځخی ى ُْٝى ٓوض ٓوخٓٝض َٓٓ ٙوخ ٓن ٗ، ٍٞ ٗ ٞحَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝحٗګِٔ٤خٗ ٞىح ؿ ٝ ٍٙٞګڼِ ٚچې هپِ ٚټ ُٚٞطٞؿٛ ٚـ ١ٍُٞ ٚطٝ ٚحړ ١ٝح ٝىؿٓ ٚخكٗ ٚخټ ٞطٚ ٓٝپخٍٗ . ١خټ ٞىؿ ٚىٗي ٙپٝ َٓ ٚحهٔظ ٚهٞ٤ٛ َٛ ٞحى هپِ ٞػٔکَ ٝط ٚىحٖٓ ځخٍٝ ٚٗٞ٣پ ٚګٞط ٚکړٍ .ځک٤ٛ ٚځ ٞ٤ٛحى ٗ ٚؿٞښظَ ح ٚٗ ٝؿٞحړ ١چې هپَ ػٔکَ ى ٤ٛڅ ُپخٍ ٙهَرخٗ ٢کړ . ١ى ٗخټ ٞى ؿړٞ٤ٛ ٝحى ٝطَ ٓ٘٤ځ ىؿٚ حهظالف ٛـٝ ٚهض ډَ٣ښض ٗٞٓٝي چې ىىؿې ټُٞې ػٔکَ ى ؿ٘ګ پ ٚډګَ کې ى ١خُزخٗ ٞى ډُ ٝطَٔٝ ٖ٣ګَځ٤يٍ . ىىؿ ٚؿ٘ګ څو ٚى ٓړ ٝى هِظٍ ٞحطګ ىىؿې ټُٞٞحُی پٞ٤ٛ ٚحى ٝکې ،ح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚىىې ٞ٤ٛحى ٞٗٝكخکٔٞ ٗظخٓ ٞٗٞکې چې پ ٚډ ١َٗ َ٣حکؼَ٣ض َٓ ٙكخکْ ى ،١ىح َٙ٣ٝح ٝطٍَ ٚٛح پ٤يح کړ ٙچې ک ٚچېَې ػٔکَ ٣ې ٞٗ ١َٓٝىُظ ٚپ ٚک ٍٞکې ٣ې كکٓٞض ُ٘ٓ ٚځ ٚځ ،٢ى رِ ٚحړه ٚډ٣ َ٣ې ى حَٓ٣کخ ى پَحم ؿٞښظ٘ې ى ٓ٤خٓض َٓٙ ٓوض ٓوخُق ى ١ح ٚٗ ٝؿٞحړ ١ى حَٓ٣کخ ى ګټ ُٚٞپخٍ ٙى هپَ ٖ١ٝحٞ٤ٛ ٝحى ُحٖٓ پ ٚهظَ ٓ . ١ٍٍٞٓٝخ ىىې حهظالكخط ٚٗٞٔٗ ٞ٣ ٞچې ى ٗخټ ٞى ىكخع ى َ٣ُٝحٗ ٞى ډَ٣ې ٜٓٔې ؿٗٞډې طَٗخٓ ٚالٗيې څٞٓ ٚىٓ ٙوظ ٚپٔٛ ٚپخٗ ٚ٤کې ؿٞړٞٗ ٙې ٙٝى ځ ٞ٤ٍ٘ٓ ٞ٘٤څو ٚحهظزخّ کړې حٛ ٝـ ٚىحچې : [ػٔبټٛػ مبفِبْ غړٛ١٘ ٚاػ ٚػ اِـ٠کب ػا غٛښتٕٗ ؿػ کړٖ چې افغبٔنتبْ تٗ ػغبٌجبٔ ٛمـٖ ػ رٕګ پٗ عبغـ ٘غٗ ٘ٛ١اػ تٗ ٔٛؿ مـ ت١ـ١ٌ ٚ ٞږ .ٞػغٗ تصّ ُ١ػ ٔبټ ٛػ غړٛ١٘ ٚاػ ٚپٗ ٘غٗ غٔٛډٖ کې چې ػ ٘نپبٔ١ې ػ م٠ٛېً پٗ ښبؿ کې تـ مـٖ ى ٛا ٚپٗ ٘غې کې ػ ؿٚم١ې اٚافغبٔنتبْ ػ ثٙـٔ ٛ١چبؿٚ ٚف٠ـأ ُ٘ ٛګډ ْٚػؿٌٛػ اػالْ ى. ٛ پٗ ػغٗ غٔٛډٖ کې ػ ٘نپبٔ١ب ػػفبع ٚف٠ـ عٛمٗ أتٛ١ٔٛأٌٛن ، ٛاِـ٠کب ٟ٠رٕـاي ربْ کـاػٚک تٗ ً٠ٚٚچې افغبٔنتبْ تٗ ػنکـ ػ مٌٛې ا ٚآِ ػ ؿاٚمتٍ ٛپٗ عبغـ ٌ١ږػٚي ى ٗٔ ٞٛػ رٕګ ا ٚرګړې ٌٗ پبؿٖ .ػا عجـې ٘غٗ ػ ربْ کـاػٚک ػ ٘غې غٛښتٕې پٗ ِمبثً کې ٚکړې چې ٘غٗ ػ عپً ٘ٛ١اػ پٗ ّٔبٕ٠ؼګۍ ػ ا٠تالف ػ غړ ٚػ ىٛؿا څغٗ غٛښتٕٗ ک ٌٗٛتـ څ ٛافغبٔنتبْ تٗ ػ غبٌجبٔ ٛػپنـٌٕ ٛ١ػٍّ١بت ٛپٗ عبغـ ٔ ٞٛػنکـ ٚامتّ٘ . ٞٛؼا ؿاف پٗ ػې غٔٛډٖ کې ػ اٌّبْ ػػفبع ٚف٠ـ فـأقژٚفف رٔٛګ ُ٘ پٗ ػې تبکېؼ کب ٖٚچې ػ ٔبټ ٛػ ځٛاکٛٔٛ تٛرٗ ثب٠ؼ ػ ث١بٚػأۍ پٗ کبؿ ٛٔٚثبٔؼې ِتّـکقٖ ٞٚا ٚػا کبؿ کٌٛی ى ٟپٗ ػغٗ ٘ٛ١اػ کې تـ اٚږػې ِٛػې پٛؿې م ٌٗٛا ٚإِ١ت تعّ ٓ١کړ٘ .ٞغٗ ً٠ٚٚچې ػ ات١بِٚې ٌن١قې پٗ ػٚؿاْ کې ؿٚمبٔ ٛػ مٍٛفؿ ٚف٠بت مـت١ـ ٞافغبٔنتبْ تٗ ٚامتٛي ع ٛػ إِ١ت پٗ ټٕ١ګښت ثـ٠بٌ ٗٔ ٟىٛي .ػفـأنې ػػفبع ٚف٠ـ١ِ ،يً اٌٛ١ت ِبؿی ُ٘ ً٠ٚٚچې پغٛاٌٗ ػې چې ٔبټ ٛپٗ ٔٛؿٛ١٘ ٚاػ ٛٔٚکې ػ عپٍ ٛځٛاک ٛٔٛػ ف٠بػښت پٗ ٌٛؿ تٛرٗ ٚکړ،ٞ ثب٠ؼ ػ ٔٛؿ ٚډ٠ـ ٚاؿفښتٕبکٗ ا٘ؼاف ٛپٗ ٌٛؿ ِظ ٚاړ . ٞٚػػې تـ څٕګ ػ اِـ٠کب تـ ِيـۍ الٔؼې ػ ا٠تالف لِٛبٔؼاْ ا ٚػ ٔبټ ٛػ غړٛ١٘ ٚاػ ٛٔٚػّ ِٟٛمکـتـ ،چېپ ٘ٛپ ىفـ ،ػ غړٛ١٘ ٚاػ ٚڅغٗ ٚغٛښتً چې ػپبکنتبْ ػ پٌٛې مـٖ ٔژػې ػافغبٔنتبْ ػ رٕٛث ٟم ّٛ١ػ کٕتـٚي ٌٗ پبؿٖ ػ څٍٛؿ ٚا ٚپٕځٗ فؿٖ کنبٔ ٛپٗ ىبٚعٛاکې ٚګړ ٞت ٗ١ٙکړی .اِـ٠کب ٟ٠رٕـاي ً٠ٚٚچې ػغٗ ځٛاک ٗٔٛثٗ پٗ پنـٌٕ ٛ١ػٍّ١بت ٛکې ػ غبٌجبٔٛ پٗ عالف امتؼّبي کړي ى . ٟرٕـاف کـاػٚف ػ غړٛ١٘ ٚاػ ٛٔٚڅغٗ ٚغٛښتً چې ٚؿتٗ ٍ٘١کٛپتـې اٛٔ ٚؿې ثّجبؿکٔٛکې غ١بؿې ٚؿکړي ىٛ٘ .ٟپ ىفـ ً٠ٚٚچې ٔبټ ٛثب٠ؼ ػِٚـٖ ځٛاکّٕٗ ى ٟچې عپٍې ٚؿمپبؿي ىٛې ػٔؼې پٗ ښٗ تٛګٗ تـ مـٖ کړای ى . ٟپٗ ػغٗ غٔٛډٖ کې ػ اِـ٠کبػػفبع ٚف٠ـ ؿاثـت ګ١تل ً٠ٚٚچې ػغٗ ٔٛی کبي،ػ افغبٔنتبْ ا ُ٘ ٚػ ا٠نبف أ ٚبټ ٌٗ ٛپبؿٖ ٛ٠ ،ثـعٗ ٌ١ک رٛړٔٚکی کبي ػی ا ٚپٗ ػغٗ کبي کې ػ غبٌجبٔ ٛاٛٔٚؿِ ٚغبٌف ٕٛ١پٗ عالف فِٛږ ػٍّ١بت ثب٠ؼ تٙبرّ ٟىکً ٌٚـ.ٞ ػاِـ٠کب٠بٔ ٌٗ ٛپبؿٖ ػػې غٔٛډې ٔبکبِ ٟػػې مجت ٚګـف٠ؼٖ چې ػ پغٛأ ٛ١پالٔ ٛٔٛپٗ عالف اػالْ ٚى ٟچې ٘نپبٔ١ب ٔٗ ى ٟکٌٛی ػکبثً ػ إِ١ت ٌٗ پبؿٖ ػ ث ٓ١اٌٍٍّ ٟځٛاک ٛٔٛلِٛبٔؼٖ پٗ ؿاتٍٔٛک١ِ ٛبىتٛکې پـ غبړٖ ٚاعٍ .ٟا ٚػا پٗ ػامې صبي کې ٚچې ٔبټ ٛػ ډ٠ـې ِٛػې ؿا ٘١نې ػا اػالْ کب ٖٚچې غٛاړ ٞپٗ افغبٔنتبْ کې ػ عپٍ ٛپٛځ ٛٔٛىّ١ـٖ ف٠بتٗ کړ . ٞػ ٘نپبٔ١ې ػ ػفبع ٚف٠ـ ،إٌن ،ٛػ اِـ٠کب ػ غٛښتٕې پٗ ځٛاة کې ً٠ٚٚ چې ػ م٠ٛېب غٔٛډٖ ػ څٗ ځبٔګړ ٚټبکً ى ٚٛالمتٗ ؿاٚړٔ ٌٗ ٛپبؿٖ ٔٗ ػٖ رٛړٖ ىٛې .
95
ؿاثـټ ګ١ټل ػ ٘نپبٔ١ې ػػفبع ػ ٚف٠ـ مـٖ ػ کتٕې ا ٚعجـٚ ٚؿٚمتٗ پٗ ډ٠ـې ٔبعٛښۍ مـٖ ً٠ٚٚچېِٔٛ :ږ ټٛي ٛ٠ىّ١ـ تؼٙؼات ٌـ ٚچې ػ ٘غې ػ المتٗ ؿاٚړٌ ٌٗ ٛپبؿٖ ثب٠ؼ ػ ػّ ِٟٛافکبؿ ٚپٗ ٘کٍٗ پٛؿٖ ِتٛرٗ اٚم.ٛ ػ ٘نپبٔ١ې پٗ ښبؿګٛټ ،ٟم٠ٛېب ،کې ػ ٔبټ ٛغٔٛډٖ پٗ ػامې صبالت ٛکې پب ی تٗ ٚؿم١ؼٖ چې ػغٗ غٔٛډٖ ،پٗ ت١ـٖ ٌن١قٖ کې ،پٗ ػغٗ اؿٚپبٛ١٘ ٟ٠اػ کې ،ػػغې ټٌٕٛې تـټ ٌٛٛمتـٖ ا ِّٗٙ ٚغٔٛډٖ ګڼً کېږ .ٞچې پٗ کې ػ پٕځٗ ػ٠ـه ٘ٛ١اػ ٛٔٚڅغٗ ٔژػې ا ٖٚمِ ٖٛتغصص ٕٛ١ګډ ْٚکړی .ٚپٗ ػی غٔٛډٖ کې ٛ٠افې ػ اِـ٠کب١٘ ٟ٠ت ىّ١ـٖ ٛ٠مً ا ٚىپ١تٗ کنبٔ ٛتٗ ؿم١ؼٖ .ػػې غٔٛډ ػ ٔيـ ا ٚپغو ٌٗ پبؿٖ تـ پٕځٗ م ٚٛف٠بت عجـٔګبؿاْ ا١ٌ ٚکٛاالْ ؿاغٍ ٚٚ ٟأ ٚژػې پٕځٗ فؿٖ پٌٛېن٠ ٛې إِت عٔٛؼ ٞمبتٗ .ع ٛػػې مـٖ مـٖ ث١بُ٘ پٗ فؿګ ٛٔٛکنبٔ ٛپـ ٔړۍ ثبٔؼې ػ اِـ٠کب پٗ ٌښکـ کيۍ ػاػتـاض پٗ تٛګٗ ىؼبؿٚ ٗٔٚؿکٛي .ػغٗ ِظب٘ـ ٚػ غٔٛډې تـ ٚؿٚمتۍ ػل١مې پٛؿې ػٚاَ ػؿٌٛػ)۲۶( ]. پـ افغبٔنتبْ ثبٔؼې ػ اِـ٠کب ثې رٛافٖ أ ٚبؿٚا ٌښکـ کي ٟا ٚث١بػ عپً ځبْ مـٖ ػ رٙبٔ ٟټٌٕٛې ا ٚپٗ ځبٔګړې تٛګٗ ػ ٔبټ ٛػ غړٛ١٘ ٚاػ ٛٔٚؿا کيٛي ا ٚػڅٛکبٌٗ رٕګ رګړې ا ٚػبَ ٚژٔې ٚؿٚمتٗ ٔٓ ػاػی ػ ٔبټٛ ػ غړٛ١٘ ٚاػ ٛٔٚتـ ِٕځ ٌٛ ٛ٠ی ػؿف پ١ؼا ىٛی ا ٚػا پٗ عپٍٗ پـ اِـ٠کب ٟ٠ځٛاک ٛٔٛا٘ ٚغٛی چې ػػغٗ اِـ٠کب ٟ٠ځٛاک ٛٔٛػ ِالتړ ٌٗ پبؿٖ ٠ې پٗ افغبٔنتبْ کې ټټـ ٚا٘ٗ ِ ٛ٠الِبتٔٛک١ګؾاؿ ػی . ّ٘ؼا ٔٓ (ػ٠ٚيتُ فـٚؿ ) ٞػ ػې پ١ښ ٛػ ػؿد ک ٌٛٛا١ٌ ٚکٍ ٛپٗ ٚعت کې پٗ ؿمٕ ٛ١کې عجـ ٔيـ ى ٛچې ػ ا٠ټبٌ١ب صکِٛت ،ػ ٘غٗ رٕزبي پٗ مـ چې پٗ صکِٛت کې ػ ګډ ْٚکٔٛک ٛػٕبصـ ٚتـ ِٕځ ػ افغبٔنتبْ څغٗ ػ پٛځ ٛٔٛػ ث١ـتٗ ؿا غٛښتٍ ٛپٗ مـ ؿا پ١ؼا ىٛی ٚػ ٘غٗ ځبی صکِٛت پٗ پبؿٌّبْ کې ػعپٍې ٛ٠ی چٛکۍ ػ اکخـ٠ت ػ المٗ ٚؿک ٌٛٛپٗ امبك ِنتؼف ٟى.ٛ ٔٛيح ٍحُ ى (رخ ٢ِِ٣ؿ٘ګ) طَ َُٓ٤ک الٗيې ى ډٗٔخٍک پ٤ٓ ٚخٓض کې ْٛڅ ٚريُ ٕٞکظَ کېږ ١ىىې ٞ٤ٛحى ٗ٘ٗٞک٤ُ ٢ک ٢چې ( :پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٛـ َ٘ٓ ٚؿَ٘حٍ چې رخ٣ي ٓظخٞٗ َ٣ی ٝحی ُٚ ،ىٗيې ګٞښ ٚکړٍ ٗ. ٞ ُ ٙكکَ ک ّٞحٛ ّٝـٝ ٚهض ٍحٍٓ٤يُی ىی چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى هپَ ؿ٘ګ پ ٚحړ ٙځخٗ ٚٗٞپٝ ٚحهؼ ٞٗٞ٤هزَ کړٝ ح ٝپيې پ ٞٗ ٙٞچې ِٛظ ٚڅ ٚط٣َ٤ږ ٚٗ .١پ٤ٛٞږّ چې ىح ؿ٘ګ ح ّٝپ ٚڅٗ ٚخٓٝ ٚر . ُْٞر ِٚ٤ىې ٗ ٚچې ى ( رخ٢ِِ٣ ؿ٘ګ ) پٗ ٚخٓ٣ ٚې ٣خى کړّٓ ،وظ ٚر ١ٝ ٚچې ُي ٚ٘٣رَ ښٍٝ ّٞٗ ٚط ٚپ٤يحکړّ ٣ ٞ٣ .خ ى ٙٝکخٍُٓٝٝ ٚظ ٚک ٝ ٚؿٞحړٝ ح٣ ٝخ ٚٗ ٝؿٞحړٞٓ ٝږ ر ٚى٣ظ ٚحړٗ ٞچې هپَ هٞط ُٚ ٚٗٞحكـخٗٔظخٍٗ ٚح ٝرخٓ ٞحٍٓٝٝ ٝظ ٚر١ ٚخُزخٕ ٞ٣حٍ ر٤خ پ ٚحٍحٓٚ َٓ ٙښخٍ ٞٗٝط.١ُٞ٘ٗ ٍٝ ٚ ٓخ ىهپَ ٞ٤ٛحى ى ِٓ ٢ىكخع ُٚ َ٣ُٝهُٞې حٍ٣ٝيُ ٢ى ١چې ٓٞږ رخ٣ي ُ َٛ ٚڅٝ ٚٗ ٚړحٗيې پيې رخٗيې ځخٗٚٗٞ پ ٚښ ٚطٞګ ٚډحډ ٙکړ ٝچې ىحكـخٗٔظخٕ هخٝ ٞ٣ ٍٙٝحٍ ر٤خ ى ُٞى٣ځ پٝ ٚړحٗيې ى رَ٣ي پٞٓ ٚه ٚٗٝ ٚکخٍ . ٢ٗ ٍٝهُٙ ٞ كکَ ک ّٞچې ىې ٓٞهې طٞٓ ٚږ پ ٚحٓخٗ ٚطٞګ ٚى ١خُزخٗ َٙٓٞىؿٞړ ؿخړ ١ىالٍې ٍٓ٤يالی ٗ ٚٗ ،ٞى ؿ٘ګ ىالٍې .ک ٚچَ٤ې ىحکخٍ ٓ ُٚ ٞح َٙٓ ُٚٝکړی ٝحی ح ّٝرُ ٞٓ ٚږ طَ ُږ ٙى ٖ۷ط٘ ٞډٗٔخٍکَٓ ٢ط َٝ٤ځِٔ٤خٗ ٞژٗٝي ٓخطِی ٝحی .ىح ْٛى ٣خىٝ ُٞٝړ ى ٙچې ِٛظ ٍٞٗ ٚى حُوخػيې طَٔ٣ٍٝظخٕ پ٣ُ ٚخص ٗٔٗ َ٤ظ .١َِٗ ٕٞپُ ٚږ ٗٔ َ٤ه ٞکٚ ٓٓٞخُ٤خ ط٣ ْٛ ،ٞٛٝٝ َٓ ٚې ٓٗٞيالی ٗ.ٞ ىح ٓې ٤ٓ ُٚ ْٛخٓظٞحُ ٞڅو ٚډ َ٣ح٣ٍٝيُ ٢ح ٝطَ ٣ې طکَحٍ ١ٝچې ٓٞږ ِٛظ ٚحكـخٗخٗٞط ٚپُٞېْ ح ٝى ؿ٘ګ ٝړط٤خ َُٗٝکې حٍى . ٍُٝٝ ٝىحهزَ ْٛ ٙر ِٚ٤ه ٢ٗٞحٝط ٞرٞط ٚٗ ٞرَ څ ٚرِِی ٗ٘ . ٞىح ځک ٚچې حكـخٗخٕ ىح ٍٓٝٝظ٘ۍ ٗژىې ىٍی ُِٔ٤ې رٝ ِٚ٤هلې ٗ ٚپ ٚؿ٘ګ کې ښکېَ ىٞ٣ ٞٗ ،١حُٗۍ ٗ ٢چې ىٝی پيؿٞٓ ٚى ٙکې ښُ ٚى ٙکړ ١حٝ حٝږې ٣ې ٍَٙٓٝښې پوې کړ٣يٛ ١ـ ٚؿ٘ګ ح ٝؿ٘ګ ٢چخٍې ى . ١پيې هخ ٞٗ َ١ىٝی ى٣ظ ٚحړ ٗي ١چې ى ؿ٘ګ٢ ٝړط٤خ ى پخٍ٣ ٙې ٓٞږ ٞٓ . ٍُٝٝ ٝږ پ ٚكو٤وض کې ىىې څ ٞکخُ ٞپٞٓ ٚى ٙکې ىىٝی پٝ ٚړحٗيې هپَ ُى ٙکړی ؿ٘ګٜٓ ٢خٍص َ٤ٛکړ چې څ٘ګ ٚى ٓوخُلٝ ِٚٓٝ ٞحُ ٞپٝ ٚړحٗيې ٝؿ٘ګ٤ږ . ١ک ٚچَ٤ې ٓٞږ ک َٗ ّٞکخُ ٚپوٞح ىٝی ٝىی کخٍطٍُٝ ٚالی ٞٗ ،کٞالی ٓ ٍٞٗ ٞچې ٝٝح ٞ٣چې « :ډ َ٣ال٣ن ٗخګَىحٕ َُ)۵ٕ( .» ٝ کَٛ ٚڅ ْٛٞىحهزَ ٙر ٚىُظ ٚػـ٤ز ٚښکخٍ ،٢ٗ ٙه ٞپَځخی ر ١ٝ ٚکٝٝ ٚح ٞ٣چې ىحؿ٘ګ ح ٞ٣ ّٝرخِِ٣ی ؿ٘ګ ىی ،ک٘ٞٓ ٞٗ ٚږ ر ٚىىې ټ ُٞٞهزَٞ٣ َٙٓ ٝحُې پيې هخ َ١ىحٛڅ ٚک ٝٞچې پ٣ ٙٞ٣ ٚخ رَ ډ ٍٝىؿ٘ګ ٍٓٞحٍ ٓٝخطٞ .ىحچې ح ّٝحَٓ٣کخ٣خٕ ٛڅ ٚک ١ٞى ٞٛح ٢٣رٔزخٍ ٞ٣پٓ ٚټ ١خُزخٕ ىځٔکې ُٓ ٚن ٗ ٚپخک کړ ،١ىح رَٓ َٙ٤پَ ىې چې ډ َٙ٣رَه٣ ٚې ى ِٓکٝ ٢ګړ ٝژٗٝي حهِ ،٢ى ١خُزخٗ ٞپ٘ٓ ُٚ ٚځٝ ٚړُ ٞکې ٤ٛ ْٛڅ ى پخّ ٝړ ٍُٞ ٍٝرٞالی ٗ٘. ٢ ُٓخ پ ٚګٓٞخٕ ىح ډ َ٣رې ځخ ٚ٣کخٍ ىی چې ىىې ټٔ٤ٗ ُٞٞګړط٤خ َٙٓ ٝٝر٤خٞٓ ْٛږ ىىؿٗ ٚخٝړ ٙؿ٘ګ ى حٍُښظ ٞٗٞپٚ ٛکِ ٚهزَې ٝکړ . ٝىح ْٛرخ٣ي ُ٣ ٚخى ٚٗٝ ٙرخٓ ٞچې حكـخٗخٕ طَ ىٛ َٛـ ٚپَى ١پٝ ٚړحٗيې ؿ٘ګ٤يُ ٢ى ١چې ٖ١ٝطٚ ٣ې ِٚٓٝپ ٚالّ ٍحؿِ ٢ى . ١ىحهزَ ٙح ّٝطََُٔ ٓپ ٚ٘٤ى ٙچې ؿ٘ګ ٗٞٓ ٍٞږ رخِِ٣ی ىی ،هٞ٣ ٞحُې ى هپَ ٗخٓ ٚحٝ ػِص ى ٓخطِ ٞپوخ َ١پَ ىؿ ٚهزَ ٙرخٗيې ه ُٚٞپټ)۵ٖ( .ٞٔ٤ٗ ٚ
96
پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ؿګړې پ ٚرَه ٚکې ى « »Rasmussen Reportsحىحٍې ىحَٓ٣کخٝ ٢٣ګړ ٝڅو ٚهپِې ٗٞرظ٢ ٗظَ ؿٞښظ٘ې طََٓ ٙکړ٣ي .١ىىې ٗظَؿٞښظ٘ې څو ٚىحٓې ٓؼِ٤ٓٞږ ١چې ٞ٣حُې پ ِٞٓ ٚکې ٖٕ۶حَٓ٣کخ٢٣ ٝګړ ١پيې رخ ٍٝى ١چې ىحَٓ٣کخ ٓظلي ٙح٣خُظ ٚٗٞى حكـخٗٔظخٕ پ ٜٚٗ ٚکِ٘ ٚؿګړ ٙکې ى ىُٝض پٓ ٚوخُل ٞ٘٤رَ٣خُ٤ظٞد طَالٓ ٚکٞالی ٗ ،٢ى ٔٛيې پٞښظ٘ی پ ٚځٞحد کې ى ِٓ ٞڅو ۱۱۶ ٚپٞښظَ ٗ ١ٞپيې رخ ١َُ ٍٝچې حَٓ٣کخ ؿګړٙ ٗ٘ ٢ګټالی .پخطې پ ِٞٓ ٚکې ٕٔ ۶پٞښظَ ٗ ١ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىؿګړې پٛ ٚکِ ٚىځٞحد ِٞ٣ٝڅو ٚػخؿِ پخطې ٗ٣ٞي.١ ى ٛـٗ ٚظَؿٞښظ٘ې َٓ ْٓ ٙچې ى ٍٝحٕ کخٍ ى ٓې ى ٓ٤خٗظې پ ٚپخی کې طََٓٞٗ ٙی ٞ٣حُې پِٞٓ ٚکې ۶ ۱۱ پٞښظَ ٗ ١ٞپيې ٗظَ ى ١چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ىُٝض پَ ٝ ِٚٓٝحٍ حپ ٕٞٔ٣ُٞرخٗيې ىرَ٣خُ٤ظٞد پَځخی ى ؿګړې پخی ط ٍٍٞٓ ٚحٓخٓٛ ٢يف ىیٞ٣ .حُې پِٞٓ ٚکې ٕ ۶ ۱پٞښظَ ٗ ١ٞپ ٚؿګړ ٙکې ىحَٓ٣کخ ٢٣هٞح ٝٝرَ٣خُ٤ظٞد طٚ ډ َ٣حٍُښض ٍٝک١ٞ ى ٞ٣ې رِې ٗظَ ؿٞښظ٘ې ُٓ ٚوې چې ى « ُ »News Weekوٞح طَ َٓٞٗ ٙی.پيې ٗظَؿٞښظ٘ې کې ىحَٓ٣کخ٢٣ ٝګړ ٝپ ِٞٓ ٚکې ۶ ۱۱پٞښظَ ٗ ١ٞرخ ١َُ ٍٝچې ى حَٓ٣کخ ٓظلي ٙح٣خُظ ٚٗٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ؿګړ ٢٘ٗ ٙګټالی .پٚ ٔٛيې رَه ٚکې ٞ٣حُې پِٞٓ ٚکې ۶ ٕ۱پٞښظَ ٗ ١ٞى پٍٞط٘ ٞ٤كٜ٤ي ١پ ٚپَطِ ٚرَػکْ (ىرَ٣خُ٤ظٞد) ٗظَ َُ.١ پِٞٓ ٚکې ٖ ۶ ۷پٞښظَ ٗ ١ٞى َُ٘ٔٔٝرخٍحک حٝرخٓخ ى پٞځٗ(٢ظخٓ٤ٓ )٢خٓض َٓٔٛ ٙـږی ٗ ٚښخ.٢٣ َٓ ٙىىې ى « »Rasmussen Reportsى ٗظَ ؿٞښظ٘ې َٓ ْٓ ٙپِٞٓ ٚکې ۶ ۱۵پٞښظَ ٗ ١ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ حٗ ٝخټ ٞى هٞح ٝى هٓٞخٗيحٕ ؿَ٘حٍ ٓظِ٘ی ٓک کَٔ٣ظَ ى ګٞښ ٚکېي ٝپ ٚرخد ى َُ٘ٔٔٝرخٍحک حٝرخٓخ ى پَ٣کړې څوٓ ٚالطړ ک ١ٞحٞ٣ ٝحُې پِٞٓ ٚکې ۶ ٖ۱پٞښظَ ٗ ١ٞى ؿَ٘حٍ ى ګٞښ ٚکېي ٝپٛ ٚکِٓ ٚوخُق ح ٝپٚ ِٓ ٞکې ۶ ٔ۵پٞښظَ ٗ ١ٞى ځٞحد ِٞ٣ٝڅو ٚػخؿِ پخطې ٗ٣ٞي.١ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞىٔٗ ْٛٝزَ هٓٞخٗيحٕ ؿَ٘حٍ ډ٣ٞ٣ي ٍٝډ ٍ٣ګِ َ٣ٝٝچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٕٓٔٓ ُ کخٍ ى ؿ٤ٓ ٕٞخٗض ُٓٞږ ُپخٍ ٙطَ ټَٓ ُٞٞګٗٞې ٓ٤خٗض ٙٝچې ى ٛـې پ ٚطَڅ ١خُزخٗ ٖٔٓ ٞر٢َٜٗ پٞځ٤خٕ ٝژُ ٢چې ٔ٣ ۱ې حَٓ٣کخ٣خٕ ى . ١ؿَ٘حٍ ى ىې طِلخط ٞػِض ىح ٝرخُ ٚچې ٓٞږ ګٞحک ٢ى ١خُزخٗ ٞح ٢ِٛحډ ٝحٝ َٓکِ ٞٗٝطٍٝ ٚځ ٞٗ ٞځک ٚرخ٣ي طِلخص ْٛډٍٝ َ٣کړ . ٝى َ٣ٝٝ ٙچې ؿ٘ګ ح ّٝى ػَٝؽ پ ٚكخٍ کې ىی ٗ ٞځکٚ ګٞحک ٢طِلخص ٍَٙٓٝ ْٛډ٣َ٣ږی .ه ٞى ؿٞالې ٓ٤خٗض حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞط ٚىىې ٗ٣ُ ٚخطَٓ ٚګٗٞې ػخرض ٗٙٞ ځک ٚپ ٚىې ٓ٤خٗض کې ى ىٝی طِلخص ۱۵کٔ ٞط٤ٍٓٝ ٚيٍ ،هٓ ٞخٝ ٖ٣َٛح ٢٣چې ک ٚپ ٚط َٝ٤ىٍ ٝکخُ ٞکې ى ١خُزخٗ ٞى كِٔ َِٔٔٓ ٞډَ٣ښض ٝګ ٞٗ ،ٍٝٞى ىؿ ٚؿَ٘حٍ ػٌٍُ ٓؼو ٚٗ ٍٞښکخٍ)۵۱( . ١ حَٓ٣کخ ٢٣هزَٗ ١زک « ٚحې ری ٓی ٍٗ » ُٞ٤حپٍٝ ٍٞک ١ٞچې ٍٝحٕ کخٍ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ٤خٗٞ ُپخٍ ٙى ط ٜٞٗ َٝ٤کخُ ٞطَ ټ ُٞٞى طِلخط ٞڅو ٚډک کخٍ ػخرض ٗٞی ىی .پ ٚىؿ ٚکخٍ کې ى پٞځ٤خُٗ ٞهٔ ٢کېيٍ ْٛطَ ٗ ٍٝٞټ ُٞٞکِ ٞٗٞډ ١ٞٗ َ٣ىُ ،١ک ٚڅ٘ګ ٚچې ى ٓږ کخٍ ى ُٓٞړٗ ٞ٣پږ٤ٓ ٝخٗظ ٞپ ٚطَڅ کې ى حَٓ٣کخُ ٢٣هٔ٤خٗٞ طؼيحى ى ط َ٤ټ ٍٞکخٍ َٓٓ ٙؼخىٍ رَِ ٗٞی ىٍ . ١حپٝ ٍٞح ٢٣چې ى ؿٞالی طَ ىٍېٔ٤ې پٍٞې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىٙٝ ٍُ ٙحَٓ٣کخ ٢٣پٞځ٤خٕ ُهٔ ٢حٓ ٝؼٞ٤د ٗ ١ٞى ١كخٍ ىح چې پ ٚط َ٤ټ ٍٞکخٍ کې ىح طؼيحى ٍ . ٝ ٕٖٔ۳حپٍٞ ُ٣خط ١ٞچې ى ط َ٤کخٍ ىؿ ٚطؼيحى ر٤خ پ ٚهپَ ٝحٍ ى ٓخهزَ کخٍ طَ طؼيحى ىٍې چ٘ي٣ُ ٙخص ٝح ٝى ىې څو ٚػخرظ٤ږ ١چې حكـخٕ ؿ٘ګ پَحهېيٗٝکی ح ٝى ١خُزخٗ ٞكِٔې ٗي٣يې کېيٗٝکې ىٍ . ١حپ٣ُ ٍٞخط ١ٞچې ى ط َ٤کخٍ پُٓٞ ٚړٗ ٞ٣پږٝ ٓ٤خٗظ ٞکې ى ُهٔ ٢حَٓ٣کخ٣خٗ ٞطؼيحى ،ٝ ۱۱۷كخٍ ىح چې ى ٓږ کخٍ پٔٛ ٚيې ٓٞى ٙکې ٛـ ٔ۳ٕٕ ٚط ٚؿګ ٗ.ٞ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ؿ٘ګ پ ٚىٝحّ حِٛ ٝظ ٚىحَٓ٣کخ ٢٣ػٔکَ ٝى ٗظ ٕٞپ ٚحړ ٙى ٓ ٢ری حّ ُ ٚحړه ٚى ُٕٓٔٓ کخٍ ى ؿٞالې ى ٓ٤خٗظې پ ٚٓٔ۱ ٚػخّ پٞښظ٘ ٚطَ َٓٞٗ ٙې چې پ ٚکې ډ٣ َٝ٣ې ٢ِ٣ٝىی « :حٝرخٓخ ر ٚى حكـخٗٔظخٕ پ ٚؿ٘ګ کې رَ٘ٔ٣ي ٗ ». ٢ٗ ٚى ٔٛيې ٗظَ پٞښظ٘ې پ ٚحٓخّ ٕ ِٚٔٓ۱حَٓ٣کخ٣خٕ پ ٚىې ػو٤ي ٙى١ چې ىحَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝرخٍحک حٝرخٓخ ر ٚى حكـخٗٔظخٕ پ ٚؿ٘ګ کې رَ٣خُی ٗ ِٚٔٓ ۱۳ . ٢ٗ ٚهِک ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٞٗٞى ٗظٓ ٕٞوخُلض کړی ِٚٔٓ ۷۱ .هِک ٞى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى هپِ ٞپٞځ ٞٗٞى ٍحٝطِ ُٚ ٞپخٍ ٙى ٜٓ ٙٞ٣خٍ ٖ٣ٝؿٞښظ٘ ٚکړې )۵۷( . پٗ افغبٔنتبْ کې ػ اِـ٠کب ٟ٠پٛځ ٛٔٛلِٕٛؼاْ پ١تـاٛ٠ك ٚا ٟ٠چې ػ افغبٔنتبْ ٔ ٗٙکٍٕٗ رګړٖ صنبمې ِـصٍې تٗ ؿمېؼٌې ػٖ .ػٖ پٗ کبثً کې ػ ٔبټ ٛځٛاک ٛٔٛپٗ ِـکق کې ِٛ«: ً٠ٚٚږ پٗ مغتٗ رګړٖ کې ښکېً ىٌٗ.ٛ٠ ٞٛ ٔ ٗٙکٍٕې رګړې ٚؿٚمتٗ ِٛږ صنبك پړا ٚتٗ ؿمېؼٌ .ٛ٠ ٟرٕـاي ث١تـٛ٠ك ً٠ٚٚچې پٗ افغبٔنتبْ کې رگړٖ گټً څٗ امبٔٗ کبؿ ٔٗ ػی،ع ٌٗ ٛػې مـٖ مـٖ ثٗ ِٛږ ػ ٚظؼ١ت پٗ ثؼٌ ٌٛٛکې پـِغتګ ٚکړ!.ٚ؟ ٔٛيح ٍحُ ى حَٓ٣کخ ى ٓ َُ٘ٔٔٝؼخ« ٕٝؿٞرخ٣يٕ» حكـخٕ َٓ٘حٗ ٞط ٚګٞحښ کړی چې رخ٣ي ٛل٘ې طٍ ٚح ٝٝځ ،٢ځک ٚچې ٓٗٞږ ر ٍَٙٓٝ ٚىُظ ٚطَ پخطې ٗ ٚحٛ .ٞٓٝـٝ ٚح ٢٣چې ( رخ٣ي پُٞ ٚر ٚکې ٞ٘ٗ ٍٝځتٗٞٓ ،ږ ى طَ ُ ٚپخٍ ٙىُظٚ ٗ ٚپخط ٚکېږ)۵۱(). ٝ
97
ٗٞ٣ ٚحُې حٍٝپخ ٢٣ح ٝحَٓ٣کخ ُٚٗٞٔٝ ٢٣ىىې ؿ٘ګ پ ٚهالف ى ١رِکې ىىې ٞ٤ٛحى ٞٗٝپٞځ٤خٕ ْٛپ ٚىؿ ٚظخُٔخٗٚ ؿ٘ګ کې ى ګډ ٕٝڅوٞ٣َُ ٚحُی ک . ١ٞى ٗٔٗٞې پ ٚطٞګ: ٚ ى حٗګِ ٞ٣ ْ٤ػٔکَٓ ١خٓ )Joe G- enton( ٍٞپ ٚىې هخ َ١ى حٗګِ ٢ٔ٤پٞځ ُ ٚحړه ٚپُٗ ٚيحٕ کې ٝحچٞٗ ٍٞ چې ٗ٣ ٚې ؿٞښظَ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې هپَ پٞځٓ ٢خٓ٣ٍٞض ط ٚىٝحّ ٍٝکړٛ . ١ـٔٛ ٚيح ح ّٝى هپِ ٍٝٞٗ ٞپوٞحٗٞ٤ ػٔکَِٓ ١ګَ ٞ٣ َٙٓ ٝځخی پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ؿ٘ګ پ ٚهالف هزَې کٛ . ١ٞـٞی ٝح ٢٣چې «ىحكـخٗٔظخٕ ؿ٘ګ حٓ ٞ٣ ّٝظَ رلَحٕ ګَځ٤يُی .ح ٝىٓ٤ک کَٓټَ پَُ ٚې ک َٙٓ ُٞٞى ؿَر٤خٗٓ ٞظَحط٤ژٓ ْٛ ٍٙٞٗ ١ظُُِِٚ ٗٞې ى ،ٙىىؿ ٚرې ٛيك ٚح ٝرې ٗظ٤ـې ؿ٘ګ ى حٝږى٣ي ٝپ ٚحٓخّ ِٛظ ٚرلَحٕ ٍٝځ پٍٝ ٚځ ډَ٣ښض ٓ. ٢ٓٞ پٍُ ٚګ ٞٗٞحكـخٕ ِٓکې ٝګړ َٛ ١کخٍ ىىې رې ٗظ٤ـې ؿ٘ګ هَرخٗ ٢ګَځ .٢پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ى حٗګِٔظخٕ ِٚٔٓ ۵۵هِک پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حٗګِٔ٤خٗ ٞى ګډ ٕٝپ ٚهالف ى ١ه ٞكکٓٞض ٣ې پ ٚپَُپٔې طٞګٚ ى طخُ ٙپٞځ ٞٗٞپ٤ُ ٚږُُ ٞګ٤خ ىی طَ څِٛ ٞظ ٚپ ٚىؿ ٚرخ ٢ِِ٣ؿ٘ګ کې ٣خ ٝٝژٍ ٗ ٢ح٣ ٝخ پوپِ« .١َٓٝ ٚىح ډَ٣ ؿِ ٢ؿ٘ګ ىی ،ىح ٗ ٞ٣خکخّ ؿ٘ګ ىی ح ٝحٝ ّٝهض ىې چې رخ٣ي طَې الّ ٝحهِ)۵۵( ».ٞ (This war is wrong, this war has fai- ed and it's Time To Go ٔ ٞٛػؿ٠ځ ٗٔٛاٚػ اِـ٠کب٠بٔ ٛتـِظ ٔ ٞٛچٍٕ١ز:ٗٔٛ ى حكـخٗخٗ ٞپٓ ٚټٞىٗ ١ٍٝٞحٓپَحٍٞ١ۍ ى ړٗګ٤يٍ )ٔ۳۳ٔ( ٝح پيېوٞح ٗړۍ پٓ ٚکِٔ ٚطٞګ ٚى حَٓ٣کخى حٓظکزخٍ،١ حٓظؼٔخٍ ١حٓ ٝـَ ٍٝکپ٤ټخُٔ٤ظٗ ٢ظخّ ى ٗٗ ١ٞظخّ ٣خ( ٍُٗٝ ٞ٤ډ حٍٝډٍ )New Wor- d Orederالٗيې حىحٍٙ کېږ . ١ىؿٗ ٚظخّ چې ى ُٓٞړ ١ځَ ُ ٚپخٍ ٙى ح ٢٘ٓٝرٖ پالٍ ؿخٍؽ رٖ ُوٞح حػالٕ حٗ ٝخكٌ ٗٞی ٝى ُٝی رٖ ُوٞح پِی کړٍ ٗ . ٞپُٓٞ ٚړٝ ٞ٣هظ ٞکې پالٕ ح ٝپَٝګَحّ ىح ؿٞړ ٗ ٞچې ى ٗخټ ٞى ٗظخٓ ٢طړ٣ٍ ٕٝښې ټُٞٞ ٛـ ٞپوٞحٗ ٞ٤کٔٔ٤ٗٞظٞ٤ٛ ٢حى ٝط ٚچې ى ٗ ١ٍٝٞحطلخى ى ړٗګ٤ي ٝطَ ٓو ٚى ٝحٍٓخ ى پکټ الٗيې ٣ې کخٍ کخٝ ٙٝ ٍ ٝؿ . ٢ٗ ٍُٝٞىح کخٍ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ١ٍُٞ ُٚ ٞپ ٚى َٙٓٝچټکۍ َٓ ٙطَ َٓ ٞٗ ٙچې ى َٗ٤ٓ ١ٍٝٞحع هٍٝٞ ٍٓٝخٗ ٞپُٞې ٣ې ْٛى ٗخټ ٞپٗ ٚظخٓ ٢طْ ځخ ٞٗٞ٣ريُې کړې .ح ٝګٓٞخٕ ىح کېي ٙچې ک ٚى ٍ٤ٓٝې ىحهِ ٢حىحٍ،١ ٓ٤خٓ ٢ح ٝحهظٜخىٗ ١ظخّ ى ٔٛيح ډَٛ ٍٝؽ َٓٝؽ َٓٓ ٙن ٞٗ ١ٝکېيحی ٗ ٢چې ٍٓٝخٕ ْٛى هپِ ٞحهظٜخى١ پ٤خٝړط٤خ ٝپ ٚهخ َ١ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٗ ٝخټ ٞپٓ ٍُٞ ٚو ٚکړ. ١ حٓخ ٍٓٝخٕ پ ٚىې ٝطٞحٗ٤يٍ هپَ ړٗګ ح ٝکٍِٔٝی حهظٜخى رَ٤ط ٚپ ٚهپِ ٞپښٝ ٞىٍٛ . ١ٝـٞی ى ٗظخٓٓٝ ٢خ ِٞ٣ى پِ ٍُٞٞطَ څ٘ګ ى ګخُ ٝح ٝط ِٞ٤طـخٍص طٝ ٚىٍٝ ٙکړ . ٙىؿ ٚکخٍ ٍٓٝخٗ ٞطٛ ٚـٝ ٚهض ډ َ٣ګټٍٝ ٚػخرض ٗ ٞچې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپَ حكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم رخٗيې ػٔکَ ١طٝ ١َ٤کړ .حٝىىې ط ١َ٤پٗ ٚظ٤ـ ٚکې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚهالف پٚ ىؿٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝکې ى ُ ُٞٗٞٔٝوٞحى حُحىۍ طَٗخٓ ٚالٗيې ٓوخٓٝض پ .ٞٗ َ٤ک ٚڅ ْٛ ٚپُٓٞ ٚړ ٞ٣کې ګٓٞخٕ کېيٙ چې ى حَٓ٣کخ ى ُرَ ځٞحک پٓ ٚوخرَ کې ر ٚىح ٓوخٓٝظ ٚٗ ٞډ َ٣ژٍ هپِٓ ٚخ ُٚ ٙالٍٓٝ ٚکړ ،١ه ٞى ٝهض پٚ ط٣َ٤ي َٙٓ ٝح ٝى حَٓ٣کخ ٢٣ػٔکَ ٝى ٓـٍَٝحٗ ٚرَهٍٞى ح ٝىٓٔ٤ې ىهِک ٞى کِظ ٍٞحٝػو٤يې َٓ ٙى ٗخ حٗ٘خ٣ۍ پٚ حٓخّ ىؿٓ ٚوخٓٝض ٗ ْٛ ٍٞګړٗيی ٗ ٞح ٝح ّٝىح ىی ؿٞحړ ١هپَ حٝؽ ط٤ٍٓٝ ٚږ . ١حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحکْٛ ٚٗٞ ٗژىې ى ١هپِٓ ٚخطې . .٢٘ٓٝپٔٛ ٚيې طَط٤ذ ى حَٓ٣کخ ٍٝٞٗ َ٤ٔٗ ٞ٣ح٣ظالكِٓ ٢ګَ ٝال ى پوٞح څو ٚىؿ ٚؿ٘ګ طٗ ٚخ ٍٝحړُٝې ،ح ٝپوپِ ٚى حَٓ٣کخ پ ُْٝ ٚکې ىىؿ ٚؿ٘ګ پ ٚهالف ى ٗلَص ح ٝکَکې حٓٞحؽ ٍحٝالړ ٗ٣ٞي.١ ىىؿٞ٤ٛ ٚحى ى ىېٔٞکَحطخٗ ٞکخٗګَّ ح٘ٓ ٝخ ٣ې ٓوخُق ىی ح ٝى ٢ُٔٝهِک ٞپ ِٞٓ ٚکې ٗپږ ٗپ٤ظ٣ ٚې پ ٚهالف ٍح ٍٝ ٚ٣کړې .ىؿ ٚکخٍ ى حَٓ٣کخ حهظٜخى ْٛطَ ٓوظې َٟرې الٗيې ٍحٝړی ح ٝى حَٓ٣کخ ُْٝط ٚىح ډ َٙ٣ګَحٗ ٚىٙ چې ىؿ ٚډ ٍٝحٟخكٔٛ ٢ې ٜٓخٍف پ ٚهپِ ٞحږ ٝرخٍ کړی ح٣ ٝخ ىحچې ٍٝ َٙٛځ ٍٝط ٚپ ٚهِظ ٞکې پټ ٓړ( ١ى ٍٓٝخٗ ٞى پټٞحَٓحٍ ٝپ ٚڅ)َ٤ى ک ٍٞٗٝٞطَ ٓن کېښٞىٍ ٗ. ٢ پٗ ٚړۍ کې ى حَٓ٣کخ رَٜٗی ٓ٤خٓض ،ىىې ٞ٤ٛحى ى ٔ٤ٗٞ٤ٜٛظ ٢ځخٗګَط٤خ ٝپ ٚهخ َ١ح ٝى هپِ ٞګټٝ ٞټ ُٚ ٞپخٍ ٙى ٗ ٍٝٞى هَرخٗ ٢ک ُٞٞپ ٚحٓخّ ،ى پٗ ٍٙٞخکخٓۍ َٓٓ ٙوخٓن ىی .ک ٚڅ ْٛ ٚحَٓ٣کخ پ ٚهِ٤ؾ کې ى هپَ پٞځ ٢كٞه٤ض پ ٚهخ َ١پ ٚټ ُٞٞػَرٞ٤ٛ ٢حى ٝکې ى ٛـ ٚځخی پَ ٝحکٔ٘ ٞپ ٍٙٞک٘ظَ ١َُ ٍٝح ٝى ط ِٞ٤ح ٝګخُٜٔٓ ٝې َُٓ٣ې ٣ې پٝ ٚحک کې ى ،١ح ٝى ػَر ٞټَٓٓ ُٚٞخ٣ ٚ٣ې پ ٚهپِ ٞرخٗک ٞٗٞکې ى ټٝ ُٞٞحکٍٔ٘ َٙٓ ٞ٤ح ټ ُٚٞکړې ح ٝى َٜٓ ىٓ َُ٘ٔٔٝزخٍک ُٗٞ٤ٗ ٚې ى ٓؼٞى٣خٗ ،ٞک٣ٞټ٤خٗ ،ٞحٍىٗ٤خٗ ٞح...... ٝټ ٍٞى ٔٛيٝی ُ ٚهٞح ټخکَ ٗ ١ٞح ٝى ٔٛيٝی پ١ ٚز٤ؼض رخٗيې كکٓٞض ک ١ٞه ٞپَ ػَحم ح ٝحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحکَ٣ ٞٗٞؿَ ٗٞ٣ ٚحُې ىىې ٓٔ٤ې ؿٞ٤پُٞېټ٤ک كخالص طزي َ٣کړٍ رِکې ىحٓې ګٓٞخٕ کېږ ١چې ٞ٣ځَ ر٤خ حَٓ٣کخ٣خٕ ى ٗړۍ ى حُحىٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝى ٓ ٙٞ٣ظَ چِ٘٤ؾ َٓٓ ٙوخٓن ى . ٙح ٝىح هزَٛ ٙـٝ ٚهض ډٍ َٙ٣ح څَګ٘ي ٙٞٗ ٙچې ى ٍ َُ٘ٔٔٝ ٢ٓٝپ ٚؿَٓ٘ ٢کې ٍحټٗ ٞ٣ٞٗ ُٞٞړٞ٣حُ ٞط ٚچې ى ٗړۍ ى حٓ٘٤ض پٛ ٚکِ٣ ٚې ٗژىې ى ٙٝحٗٝۍ ٓوظ ٚهزَې کُٞې ،حَٓ٣کخ٣خٗ ٞطٓ ٚپ٘٤ې څَګ٘يٗٝې ٝکړې چې پ ٚهزَ ٞ٤ٍ٘ٓ ١کې ىح ډ٘ٓ ٍٝؼکْ ٗ٣ٞي: ١
98
[(ى ٍ٤ٓٝې ٝ َُ٘ٔٔٝالى َ٤ٔ٣پٞط ٖ٤ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚىی ٛڅ ٞچې ؿٞحړٗ ١ړۍ ى هپَ ځٞحک پ ٍُٝ ٚطَ هپَ طِٔ ٢الٗيې ٍحٝړٓ ،١وض پ ٚؿٞٗ ٚٛٞی ىی ٛ.ـٝ ٚپ ٞښظَ چې «ٞ٣هطزی ٗړۍ څ ٚطٝ ٚح ٢٣؟» ٓٗٞږ کٚ َٛڅ َٙٓٞىؿ ٚحُلخظ پ ٚډ َٙ٣ښکِې ح٣ُ ٝزخ طٞګ ٚر٤خٕ ْٛکړ ٞٗ ٝر٤خ ْٛى ٛـې ٓؼ٘ی ٔٛخؿ ٙٞ٣ ٚى « ٙح ٝى ٛـې ٓؼ٘ی ى ځٞحک َٓ ٞ٣کِ حٓ ٞ٣ ٝخٓټَ ىی» َُ٘ٔٔٝپ ٞط ٖ٤ىح هزَ ٙىىكخع ح ٝحٓ٘٤ض طَ ٗخٓ ٚالٗيې ٞ٣ؿٞړ کړٍ ٗ ١ٞک٘لَحْٗ ط ٚپ ٚهپِ ٞهزَ ٝکې ٝکړ .ٙپ ٚىؿ ٚک٘لَحْٗ کې چې ى ؿَٓ٘ ٢ى ٓ٤ٗٞ٤ن پ ٚښخٍ کې ؿٞړ ٗٞی ٝښخؿِ ٢پٞط َ٣ٝٝ ٖ٤چې «ىح ىىېٔٞکَحٓۍ َٓ٤ٛ ٙڅ ډ ٍٝطړح ١َِٗ ٝځک ٚچې ىح ى ډَ٣کې ٞګَ ٚٛٝى ٙچې پُ ٚږٙ کې ٞرخٗيې رَ٘ٔ٣ي کېږ « ». ١ځ٘٤ې هِک ٓٗٞږ ط ٚطَ ى ډٞٔ٣کَحٓۍ ىٍّ ٍحک ،١ٞهٛ ٞـٞی چې ٓٗٞږ طٚ ډٞٔ٣کَحٍٓ ٢ح ُى ٙک ٚٗ ١ٞؿٞحړ ١چې پ ٚهپِ٣ ٚې ُى ٙکړی ». ګٍٞډٕ ؿخٗډٍ ،ٝى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ٣ٝخٗي َ٣ٝٝچې ٛـ ٚى پ ٞط ٖ٤پ ٚهزَ ٝكَ٤حٕ ْٛىی ح ٝطَې ٗخحٓ٤ي . ْٛ ٙى ٛـٚ حطٜخٓخص ؿِ ٢ىی . « ٌٚنّيـ پ ٛت ٓ١پٗ فغـػٖ ً٠ٚٚچې «ٔړۍ ډ٠ـٖ ٌږٖ ِضفٛظٗ اٚعٔٛؼ ٞػٖ » ٘غٗ ُ٣خط ٚکړ ٙچې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ٗ ٍٝٞؿَرٞ٤ٛ ٢حى ٚٗ ٞٗٝپَط ،ٚر٤خ ر٤خ ى هپَِٓ ٢ِٓٞكي ٞٗٝڅو ٚحهٞح هيّ حهٔظی ح ٝپ ٚىی طَط٤ذ ٣ې هپَ ر ٖ٤حَُِِٔٓ ٢كي ٚٗٝطَپٞښظ٘ې الٗيې ٍحٝړ ١ى . ١ح ٝىح ىحٓې پخُ ٢ٔ٤ى ٙچې ٤ٛڅکِ٣ ٚې ٗړۍ ٗ ٚى ٙهٗٞي١ کړی . ٛـ َ٣ٝٝ ٚچې ؛رَػکْ ٗړۍ ٍٝځ پٍٝ ٚځ ى رې هٗٞي ١طٞد پ ٍُٞ ٚىٍ. ٢ٓٝ پ ٞط َ٣ٝٝ ٖ٤چې ٞ٣حړه ِٙ٤کړٗ٤ٛ ٞڅکِ ْٛ ٚى ٗړۍ ٓظِٗٞې ٗ ٚى ١ؿٞڅې کړې ،رِکې ى ري٣ ٝې ريطَې کړ٣ي. ١ ىح ډ َ٣هطَٗخک کخٍ ىی٤ٛ ،څٞک پْ ُ ٚىې هپَ ځخٕ هٗٞي ٚٗ ١حكٔخٓ ،١ٞځک ٚچې ٤ٛڅٞک ْٛى ر ٖ٤حُِِٔ٢ هٞحٗ ٞ٘٤طَ ٗخ هپَ ځخٕ ٗ ٢ٗ ٚپټٞالی]). ى َُ٘ٔٔٝپ ٞط ُٚ ٖ٤ىؿې ډحګِ٤ې حٝڅَګ٘يې ٘٣ٝخ ٍٓٝٝظٗ ٚړۍ پ٤ٓ ٚخٓض کې ى ١ٞٗ ٙٞ٣ريُ ٕٞپ ٍُٞ ٚهيّ ٝحهٔ٤ض .ح ٝډٛ َ٤ٔٗ َ٣ـٞ٤ٛ ٚحى ٚٗٝچې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى َ٣ٝې ح ٝى هپَ ٗخپ٤ي ٙهيٍص ى ىٝحّ پ ٚهخ٣ َ١خ ه ٞى حَٓ٣کخ٣خٗٗ ٞؼخٍ ٚٗٝپ ٚپټٓ ٞظَګ ٞريٍګ ٚک ٍٞح٣ ٝخ ه٣ ٞې چپ ٚهُٞ٤ٗ ُٚٞې ٞ٣ ٙٝځَ ر٤خ ى ډحډ٘٣ې ٓخٝ ٙحهٔظ. ٚ ()۵۱ ى َُ٘ٔٔٝپ ٞط ٖ٤ىىې ٘٣ٝخ ٍٓٝٝظ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٚػَرٞ٤ٛ ٢حى ْٛ ٚٗٝپ ٚؿٍٞځ٘ګ ٍحؿَِ ،چې ٓ٘خٛي٣ ٙې ى ښخؿِی پٞط ٖ٤پٓ ٚلَ کې چې ٓؼٞى ١ػَرٔظخٕ ،حٍىٕ ح ٝهطَ طٝ ٚکړ پ ٚڅَګ٘ي ٙطٞګ ٚپٗ ٚظَ ٍحؿِ .ٚځک ٚپ ٞطٖ٤ ُٓٞړی ٍ َُ٘ٔٔٝ ٢ٓٝىی چې پ ٚىې څ ِٝ٤ُٔ ٞکې ى ُٓٞړ ١ځَ ُ ٚپخٍ ٙى ٓؼٞى ١ػَرٔظخٕ پٓ ٍُٞ ٚلَ ک١ٞ .ى ٓؼٞىٝ ١حکٔ٘ ٞى پ ٞط ٖ٤ډ َٙ٣پُ ٚړ ٙپٍٞې ٓ ِٚٔ٤پخُ٘ٝ ٚکړ ٙحٛ ٝـ ٚط٣ ٚې پ ٚډ َٙ٣ښ ٚطٞګ ٚښٍ ٚحؿالٓض ٝٝح . ٚ٣ى ٓؼٞىٝ ١حکٔ٘ ٞښخؿِ ٢پ ٞط ٖ٤طٓ ٞ٣ ٚډحٍ ْٛپ ٚؿخړ ٙکې ٝحچخ ٙٝحٍ ٝښظ٤خ ْٛچې ىح ى ٍ٤ٓٝې ى ٛـې ُرَ ځٞحک ى ُٚ َُ٘ٔٔٝپخٍ ٙډ َ٣ى حكظوخٍ ٝړ ٝچې طَ ح ٚٓٝپٍٞې ٣ې ٓؼٞى ١هپَ ىښٖٔ ګخڼ ٚحٓ ٝؼٞى٣خْٗٛ ٞ ٍٓٝخٕ ى کٔ ِّ٤ٗٞى هپَ٣ي ٝػخِٓ ٖ٤ح ٝهپَ ىښٔ٘خٕ ګڼَ .ى رِ ٚحړه ٚى ٗ ١ٍٝٞحطلخى ى حٓپَحٍٞ١ۍ پ ٚړٗګ ُٞٞکې ى حكـخٗٔظخٕ ى ٓـخٛي َٙٓ ٞ٘٣ى ٛـٞ٤ٛ ٚحى ٓخُ ٢ح٤ٓ ٝخَٓٓٓ ٢ظې ح ٝر ٖ٤حُِِٔٓ ٢الطړ ٗ ْٛخَٓ . ٝىىې طَڅ٘ګ ىؿ ٚىٍی ٝحړ ٙحٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٚٗٝچې ِٛظ ٚى ٍَُ٘ٔٔٝ ٢ٓٝپ ٚډ َٙ٣ىٍٗ ٚطٞګ ٚحٓظوزخٍ ٞٗٝى حَٓ٣کخ ٢٣کٔپ پٍٞې حړٗٝي ٞ٤ٛحى ٚٗٝګڼَ کېږ .١ح١ ٝز٤ؼ ٢هزَ ٙى ٙچې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ُٚ ٞپخٍ ٙر ٚىح ډ َ٣هٞحٗٗٞ٘٤کی ػَٔ ١ٝ . ى هِ٤ؾ ٞ٤ٛحى ٞٗٝط ٚى پٞطٓ ٖ٤لَ حِٛ ٝظ ٚىحَٓ٣کخ ح ٝحَٓح٣ېِ ٞى پخُ ٞ٤ٔ٤رَػکْ ى كِٔط ٖ٤ى كٔخّ ى حٓالٓ٢ ؿٍٞځ٘ګ ى كکٓٞض ٗٓ ٚالطړ ْٛى حَٓ٣کخ٣خٗ ُٚ ٞپخٍ ٙى هٞحٗ٘٤ۍ ٝړىی ،ح ٝىح پ ٚىحٓې كخٍ کې طَ َٓ ٙکېږ١ چې ى هِ٤ؾ ٞ٤ٛحى ٚٗٝى كِٔط ٖ٤ى ٟٓٞٞع كَ ح ٝى حٗـخُ ٞٔ٤ٓ ٢څو ٚى حَٓح٣ېِ ٞى ٝطِٔٓ ٞجِ ٚهپِ ،٢ِٓ ٚه٢ٓٞ ح ٝىٔٓ ٢٘٣جِ ٚګڼٛ . ٢ـٞی ىىې ٓٔجِې ى كَ پٛ ٚکِ ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞڅو ،ٚچې ى حَٓح٣ېِ ٞى َٛؿخٍك٤ض حَٛ ٝې ٗخٍٝح حَٛ ٝطَٔ٣ٍٝظ ٢ػَٔ پ ٚډحګ ٚح ٝڅَګ٘ي ٙطٞګٓ ٚالطړ کٗ ٍٞٗ ١ٞخ ١ٞٗ ٢ِ٤ٛح ٝؿٞحړ ١ى ٍ٤ٓٝې پ ٚڅٞ٣ َ٤ ُرَ ځٞحک پ ٚهپَ څ٘ګ کې ٝىٍ.١ٝ ٍٓٝخٗٛ ٞـٝ ٚهض ى ِٓٔٔخٗخٗ ٞى ُړ ٞٗٝى الٓظٍ ٚحٝړ ٝرَ٣خُۍ ٛڅې پ َ٤کړې چې ى كِٔط ٖ٤پ ٚټخک٘ ٞکې ٣ې ى كٔخّ ى كکٓٞض رَ٣خ ٓٝظخ ِٚ٣ح ٝىىې ګٗٞي َٓ٘ هخُي ٓ٘ؼَ ٣ې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ه َٜح ٝحػظَح َٙٓ َٙٓ ٝى کَِٓٓ ٖ٤خڼۍ طٝ ٚرخُ ٚح ٝهپَ ٓ٤خٓٓ ٢الطړ ٣ې ٍٚٗٝحػالٕ ٝکړ ى ٍٓٝخٗ ٞىؿ ٚحهيحّ ٞ٣ځَ ر٤خ ى حَٓ٣کخ ى ٓـٍَٝحٗ ٚحٓ ٝظکزَحٗ ٚپخُ ٞ٤ٔ٤پ ٚهالف ى ِٓٔٔخٗخُٗ ٞړ ٚٗٝځخٗظٍ ٚح ٝحړ. ٍٝ ى كخالط ٞڅو ٚىحٓې څَ ګ٘ي٣ږ ١چې ٍٓٝخٕ ٞ٣ځَ ر٤خ ؿٞحړ ١حَٓ٣کخ٣خٗ ٞط ٚپ ٚٔ٤ٓ ٚکې ٓخطې ٍٝکړ ١ح ٝى ٣ٝظ٘خّ ى ؿ٘ګ پ ٚڅ٣ َ٤ې ى ٓٔ٤ې څوٗ ٚخکخّ حٗ ٝخَٓحىٗ ٝ ٙړ .١څَٗګ ٚچې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞډَ٣ې ګټې ى حٓالٓٞ٤ٛ ٢حىٝ ح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى هِ٤ؾ پٞ٤ٛ ٚحى ٝکې ى ١ح ٝى ؿ٘ګ ح ٝؿګړې الٍ ٣ې ْٛپٔٛ ٚيې ٞ٤ٛحى ٞٗٝکې پ َ٤کړی حٝ
99
ٍٓٝخٕ ْٛىُظ ٚځخٗګړې ٓظَحط٤ژ٣کې ګټې َُ ١ح ٝپ ٚډ َٝ٣حٍٓٞحط ٞکې ،چې پ ٚځخٗګړې طٞګ ٚپ ٚکې ى ط ِٞ٤حٝ ګخُ ِٚٔٓ ٝهٍٞح ٍ ٍَٙٓٝ ،١َُ ٍٝګډې ګټې َُٞٗ ،١ؿٞحړ ١پ ٚىی ٓ ٚٔ٤کې ٞ٣ځَ ر٤خ هپَ حؿٍ ِ٤ح ژٗٝيی کړ . ١حٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٚٗٝچې ٗٔ٣ َ٤ې ٗژىې څِ ٍٞپ٘ځ ٞٓٞط٤ٍٓ ٚږ ١ح ٝطَُ ،ک ٚى ح ّٝپ ٚڅ ،َ٤ى پَىٞ٣ ى ِٓىٍٝحٗ ٞح ٝالّ پٞڅُ ٞوٞح حىحٍ ٙکېږ ١حٝ َٛ ٝهض ى پَى ٞ٣ګټې ى حٓالٓ ٢حٓض ُ ٚګټٓ ٚٗ ٞويٓې ٗٔ،١َ٤ ح ٝحَٓ٣کخ٣خٕ ح ٝؿَر٤خٕ ٣ې ّٚٗ ْٛپَ٣ږى ١چې پ ٚهپِ٘٤ٓ ٞځ ٞکې َٓٗ َٙٓ ٚٗٝژىې کړ ٞٗ،١طَ ى ځٞحک حٗډ ٍٝطٚ ګ ١ٍٞح ٝىح ځَ ى ځٞحک پ ٚحٗډ ٍٝکې ٍٓٝخٗٞٗ ٞی هيّ ح٣ښی ىی ،چې ګٓٞخٕ کېږ َ٤ٔٗ ٞ٣ ١حٓالٓٞ٤ٛ ٢حىٚٗٝ ر٣ ٚې ى حؿ ِ٤څو ٚګټ ٚپٍٞط ٚکړ . ١ح ٝپٔٛ ٚيې طٞګ ٚرٍٓٝ ٚخٕ ْٛىىې ٞ٤ٛحى ٝڅو ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ٔ٣ٝظِٛ ٞڅٚ حٛ ٝخٗي ک ١ٞح ٝىىې ُ ٚپخٍ ٙى ٗ ٍٝٞالٍ ٝطَ څ٘ګ ى ٗظخٓ ٢حړه ٚر ٚى ٛـ ٚحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ َٙٓ ٞٗٞطؼخ ٕٝحٝ رٔپ٘ٝ ٚکړ ،١چې ؿٞحړ ١هپَ ٞ٤ٛحى ٚٗٝى حَٓ٣کخ ح ٝحٗګِ ُٚ ْ٤ؿؾ ح ٝؿالٓۍ څو ،ٚچې ىىېٔٞکَحٓۍ طَٗخٓٚ الٗيې ٣ې پَ ىی ٞ٤ٛحى ٞٗٝح٣ښی ،هال ٙکړ . ١ح ٝىحکخٍ ٔٛيح ح ّٝؿَ٣خٕ َُ . ١پ ٚػَحم ح ٝحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځَ٣ ٢ؿَ پٓ ٚوخرَ کې ح٘ٓٝی پ َ٤کړٍ ٗٞی ٓوخٓٝض ٣ې ؿٓ ٍٙٞؼخٍ ح ٚٗٞٔٗ ٝىٔٛ . ٙيح څٍٝٞځې ىٓو ٚپ ٞ٤ٍ٘ٓ ٚکې ٍحؿَِ چې ٍٓٝخٕ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى کٍِٔٝط٤خ څو ٚپ ٚګټې حهٔظِ ،َٙٓ ٞى پوٞح پ ٚڅ،َ٤ى حكـخٗٔظخ ٕ ىٗٔخٍ ټِٞحُې طٗ ٚظخٓٓٝ ٢خ َ٣رَحرَ .١ٝح ٝک ٚىؿٓٝ ٚخ َ٣ى ٛـٝ ِٚٓٝ ٞحُٓ ٞوخُلٞ٘٤ پ ٚالٓ ٞکې ٣ُٞٝږ ١چې ٔٛيح ح ّٝپٝ ِٚٓٝ ٚحٍ ٓوخُلض کې ٗښظ ٢ى١ ٞٗ ١ز٤ؼ ٢ى ٙچې ى ؿ٘ګ ُر٤ښې ر ٚډَ٣ې ژٍ ى ٓوخٓٝض پ ٚګټٝ ٚڅَه .٢ح ٝى ٓوخٓٝض ُٓٔٞېٖ ر ٚځخٕ ط ٚىحكن ٍٝ ْٛکړ ١چې ى ٛـٍٓٝ ٚخٗ ٞپٓ ٚوخرَ کې چې ىىٝی پٞ٤ٛ ٚحى ٣ې ط ١َ٤کړی ٝى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞڅو ٞ٣ ،ٚرَ ط ٚى حړط٤خ پ ٚهخ ِٚٓٝ ،َ١حٗ ٝظخٜٓٔٓ ٢خص طَ الٓ ٚک ٞٗ ،ٍٞح ّٝى ٔٛيؿ ٚؿَر ٢ځٞحک ٞٗٞى ٓخطُٞٞح ٝى هپَ ٞ٤ٛحى څو ٚىىؿ ٞځٞحک ٞٗٞى ٗړُ ُٚ ٞپخٍ ٙى ٍٓٝخٗ ٞڅو ٚى ٔٛخؿٞ٣ ٚرَ ط ٚى حړط٤خ طَ ك ٍٍٞٓٞالٗيې ٓٝخ َ٣طَ الٓ ٚکړ .١ح ٝىح کخٍ ىحَٓ٣کخ٣خٗ ٞىٍٝك٢ کِٔ ٍٝط٤خ َٓٔٓ ْٓ ٙکٖ رَ٣ښ . ٢طخٍ٣ن ىح ٝښ ُٚٝٞچې کِ ٚچې ٍٓٝخٗ ٞپَ حكـخٗٔظخٕ پٞځَ٣ ٢ؿَ ٝکړ ٗٞ حَٓ٣کخ٣خٕ حٝؿَر٤خٕ ٝحٍهطخ ٝح٣ َ٣ٝ ٝې چې ىح ك َ٤چې چَ٤ې پښ ٚکېږى ٞٗ ١ر٤خ ىٛـ ٚځخ ٚ٣څو٣ ٚې ى پٍٞطٚ کېي ٝطٞحٕ ُ ٚچخ َٓٗ ٚٗ ٙظٔٛ ،ٚيح الَٓ ٝچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى ٗ ١ٍٝٞى ُښکَ ٝى َ٣ؿَ( ٣ُ ٔ۳۵۳ږىِ٣ کخٍ ) پ ٚپ َ٤کې ٣خ ىح ط٤خٓٝې ُِٔ٤ې پُٓٞ ٚړ ٞ٣کې کِ ٚچې حَٓ٣کخ٣خٗٞؿٞښظَ ى حكـخٗٔظخٕ ى ؿٜخى ١ط٘ظَٙٓ ٞٔ٤ ٗظخَٓٓٓ ٢ظې ٝکړ ٞٗ ١ټُٞې َٓٓظې ٣ې پټې ح ٝطَ پَىې الٗيې ٝې .ه ٞکِ٣ ٚې چې ُٝېيٍ حكـخٗخٕ ىىې ٝړط٤خ َُ ١چې ىىؿُ ٚرَځٞحک پښې ٍٓٝخطې کړ ١ح ٝى رِ ٚحړه٣ ٚې ى ٍ ٢ٓٝځٞحک ٞٗٞى ؿ٘ګ ح ٝؿګړې ٣َ١و ٚحٝ ٝحٍهطخٝ ٢٣کظِ ٞٗ ٚر٤خ٣ې هپِې َٓٓظې ډحګ ِٙ٤کړې ٍٓٝ .خٕ ْٛى ٔٛيحٓې َٗح٣ط٘ٓ ٞظظَ ى ١ح ٝى َُ٘ٔٔٝ پٞط ٖ٤ح٘ٓٝی ر٤خٕ ح ْٛ ٝحٓالٓٞ٤ٛ ٢حى ٞٗٝطٓ ٚلَ ح ْٛ ٝى كٔخّ ى حٓالٓ ٢ګٗٞي َٓ ٙښې حړ٣کې ىىې ټ ُٞٞکخٍٗٞ ٓويٓ ٚى. ٙ ى پٞط ٖ٤ىىؿٓ ٚويٓخط ٢هزٍَٓٝٝ ٝظ ٞ٣ ٚرَ ٓظَ طلٍ ْٛ ٍٞحؿی حٛ ٝـ ٚىح ٝچې پ٘ٛ ٚي کې ،ى ٍ٤ٓٝې٘ٛ ،ي حٝ چېٖ ى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝى َ٣ُٝحٗ ٞؿٗٞډ . ٙٝ ٙىؿٞ٤ٛ ٚحى ٚٗٝى ٗړۍ ٛـ ٚىٍی ٓظَ ٞ٤ٛحى ٚٗٝى ١چې ْٛحهظٜخى١ ځٞحک َُ ١ح ْٛ ٝپٗ ٚظخٓ ٢طٞګ ٚى ٗړٞ٣حٍ ځٞحک هخٗٝيحٕ ى١ ٍٓٝخٕ ى پوٞح څو ٚى حط ٢ٓٞطک٘خُٞژۍ هخٗٝيحٕ ى ١ح ٝى حكـخٗخٗ ٞپ ٚالٓ ٞى ٗ ١ٍٝٞحٓپَحٍٞ١ۍ ىړٗګ٤ئ۳۳ٔ(ٝ ) ٗٓ ٚوظ٣ ٚې ى حَٓ٣کخ َٓ ٙپٞٓ ٚړ ؿ٘ګ ح ٝطِٔ٤لخط ٢ډګَ کې ٓظَ٤ٓ ٙخُ ٢ک ُٚٞى ُږې ٓٞىې پٍٞې ى ؿ٘ـخُ ٞٗٞحٓ ٝظٓ َٙٓ ِٝٗٞن ٝه ٞى پټَ ٝډحَُ ٣خ ط ِٞ٤ح ٝګخُ ٝى ر ٞ٤ى ُٞړېي ٝپ ٚحٓخّ ٍٓٝخٗٞ٣ ٞځَ ر٤خ چخْٗ پ٤يح کړ پ ٚهپِٓ ٞظَحط٤ژٗ َٙٓ ُٚ ٞ٣ظَ ٝکړ ١حٔٛ ٝيح ح ّٝح٣ ّٝې حػالٕ ٝکړ چې ؿٞحړ ١ى رالٓظ٤کِ٤ٓ ٢حِٞ٣ ٗظخّ ُ َٙٓ ٚط٤خٍ کړ .١پ ٚحهظٜخىُ ١لخظ ٍٓٝ ٖٗ ْٛخٕ ى ٤ٛچخ ٍٗٓٝٝ ٚظ ٚٗ ٚى ١پخط. ٚحٝى ٙٞ٣ډحډٖٓ َٓ٘ پٚ ىٍُٞىُٝ َٛ َٙٓٞهض کٞالی ٗ ٢ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپٓ ٚظَګ ٞکې ځخٗ ٍٚ٘ٗٝ ٚٗٞرخٓ. ٢ چېٖ ٖٗ پٗ ٚړۍ کې طَ ټٓ ُٞٞظَې حهظٜخى ١حٗ ٝظخٓ ٢ځخٗګړط٤خٝې َُ . ١ح ٝى ىی ٞ٤ٛحى حط ٢ٓٞطک٘خُٞژ ١ىَٙٓٝ پَٓن طِِې چې ٗژىې څٍٝ ٞځې ى ٓو٣ ٚې ٛـ ٚطٞؿ٘يی چې ٓپٞږٓکۍ ٘٣ٝظِی ٗٝ ٢حُٓخ ٚ٣ح ٝىؿ ٚکخٍ حَٓ٣کخ٣خٕ ح ٍٞٗ ٝؿَر٤خٕ ټ ٍٞحٗي٣ښٖٔ کړ٣ئٛ .١يح ٖٗ ىكزٍَٝی ىٍ٘٣ٝظٔ ،ٚى حَٓ٣کخى ؿٔٓ ْ٣ٍ ٍٜٞؼخٕٝ ډ٣ک چې٘ ٢پ ٚهپِې ٞ٣ې ٘٣ٝخ کې ٢ِ٣ٝچې ى چېٖ ٗظخٓ ٢پَٓوظګ ٗړۍ ط ٚهطَ پ٤يح کړی ح ٝىح رخ٣ي ک٘ظٍَٝ ٗ .٢ک ٚڅ ْٛ ٚحَٓ٣کخ٣خٗٛ ٞڅ ٚکړی چې ى چېٖ ٞ٤ٛحى ى طخٞ٣حٕ ى ټخپُٓٝ ٞې َٓ ،ٙچې ى چېٖ ى هخٍٝې ٙٞ٣ رَه ٚى ،ٙپ ٚؿ٘ګ ح ٝؿګړَٜٝٓ ٝف ٓٝخط ٢ه ٞچ٘٤خ٣خٗ ُٚ ٞىؿ ٚکخٍ څو ٚپ ٚډ َ٣حكظ٤خ َٙٓ ١ځخٕ ژؿٍُٞی ىی .ىرِ ٚحړه ٚچېٖ ى حكَ٣وخٞ٤ٛ ٢٣حى ٞٗٝى ٗٓ ٍٝٞخٍکېټ ٞٗٞطَڅ٘ګ ى ٛـٞی ى ط ِٞ٤ح ٝطؼَٔ٤حط ٞپَ ٓخٍکېټ ٞٗٞرخٗيې ٗ ْٛژىې ُ٣خص طِٔ . ١َُ ٢ح ٝپ ٚىی ٛکِ٣ ٚې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝحٗګِٔ٤خٗٞٗٞٓ ٞپ٘ٓ ُٚ ٢ُٞځٝ ٚړې ح ٝىح کخٍ پوپِٚ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى حهظٜخىٓ ١خٍکېټ ُ ٚپخٍ ٙچې ى الٓظٍ ٚحٝړ ٝپ ٚهخ٣ َ١ې ى ٤ٛڅ ٗٞع ؿَّ ى حٍحطکخد ْٛډډٚٗ ٙ ک ١ٞډٓ َٙ٣ظََٟ ٙر ٚګڼَ کېږ. ١
100
ٔٛيح ٍحُ ٘ٛي ،پ ٚىحٓې كخٍ کې چې حَٓ٣کخ٣خٗ ٍَٙٓٝ ٞى حطٓ ٢ٓٞظَحط٤ژۍ ٓظَ طړ ٕٝالِٓ٤ک کړ ح ٝىؿٚ ٞ٤ٛحى ٣ې پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ى حط ٢ٓٞحَٗژۍ ى ٗ ٚهپَ ُٞٝى طړ ٕٝالِٓ٤ک کٗٞکی ٞ٤ٛحى ٗ ٚىی ْٛ ،ى ٙٞ٣ حطٞ٤ٛ ٢ٓٞحى پ ٚڅ َ٤پ٤ٍٔٓ ٚض ٝپ٤ژحٗي ٙح ٝىىې څو٣ ٚې ٛيف ىح ٝچې ىؿٞ٤ٛ ٚحى پٍ ٚحطِٗٞک ٢کې ى چېٖ پٚ هالف هپَ حطلخى ٝ ١ګَځ ،١ٞه٘ٛ ٞيٝحٗ ٞى ٝهض ٗ ٚپ ٚګټې حهٔظِٞ٣ َٙٓ ٞځَ ر٤خهپِ ٚرَٜٗۍ پخُٔٛ ٢ٔ٤خؿٔې چې پوٞح ٞ٣ ٙٝځَ ر٤خ حػالٕ کړ ٙح ٝى ٍ٤ٓٝې ،ح ٝچېٖ ىٝحړ َٙٓ ٝپ ٚىې ؿزَګ ٕٞکې َٗ٣ک ٗ ٞچې ٝٝح،٢٣ رخ٣ي ى ٗړۍ ٓ٤خٓ ٢حٗ ٝظخٓٓ ٢ظِٗٞې ى ٙٞ٣ځٞحک ُ ٚالٍې پوپَ َٓ ٓوظٝ ٢ٗ ٚٗ ٚالړی .حٗ ٍٙٞٗ ٝړۍ ْٛى ٗړٞ٣حُٔٓ ٞخ ِٞ٣پ ٚكَ کې ى ٗړٞ٣حٍ ٓ٘٘ ٍٞى ٓ٘يٍؿخط ٞپ ٚحٓخّ َٗ٣کٝ ٚح. ٢ٓٝ ىىؿ ٚىٍی ٝحړٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝګډ ىٍ٣ځ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپَ ر٤ٓ ٢َٜٗخٓض رخٗيې ژ ٍٝحؿ ِ٤کړی چې څَګ٘يې ٗښې ٣ې ى حَٓ٣کخ ى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝى پوٞحٗۍ َ٣ُٝې ٍٓ َٖٓ٤ح ْ٣ى ٛـې ری ٗظ٤ـې ٓلَ ٞٗٝڅو ٚچې ٓ٘ځ٘ ٢هظ٤ځ ح٣ ٝخ ٍٗٝٞ حٓ٤خٞ٤ٛ ٢٣حى ٞٗٝط٣ ٚې پ ٚډ َٙ٣ګړٗيۍ طٞګ ٚطَ َٓ ٙک ،ٍٞپٗ ٚظَ ٍحځ.٢ ىىې طَڅ٘ګ پ ٚٔ٤ٓ ٚح ِٙ٣طٞګ ْٛ ٚى ٝهض پ ٚط٣َ٤ي َٙٓ ٝح ٝى حَٓ٣کخ ٢٣حٗ ٝخټ ٞى پٞځ ٞٗٞى ٗخکخٓ ٚح ٝهپَ َٓ١ پٞځ ٢ػِٔ٤خط ٞپُ ٚړ کې ْٛپ ٚهپِ ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ح ْٛ ٝى ىؿٞ٤ٛ ٚحى ىګخٗٝډ٣خٗ ٞپ ٚپخُ ٞ٤ٔ٤کې څ ٚګړٗي١ طـَ٤٤حص ُ٤يٍ کېږ. ١ حَ٣حٕ چې ى حَٓ٣کخ ح ٝحٗګِ َٙٓ ْ٤ى حطِٓٝ ٢ٓٞې ى ؿٞړښض ح ٝى ٍٞ٣حٗ ٞٔ٤ى ؿ٘ ٢ک ُٞٞپ ٚپَ ٢ٓٝرخٗيې کِک حهظالف َُ ١ح ٝىح ىی ى حَ٣حٕ پٓ ٚوخرَ کې ٛـٝ ٚهض ر٘ي ِ٣چې ى حَٓ٣کخ پ ٚكکْ ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى حىحٍې ُوٞح طَ ٘٣ٞ٣ظْ ى كَ ١ٍٝپٍٞې حػالٕ ٗٞی ْٛ ٝط َٞٗ٤ه ٞى حَ٣حٕ كکٓٞض ح ُْٝ ٝپ ٚهپَ ػِّ ٝالړ ىی ح ٝؿٞحړ١ چې هپَ ىؿ ٚكن ،ى ٞ٣حٍٗ ٞٔ٤ى ؿ٘ ٢ک ُٞٞپَ ،ٚٓٝچې ى ٗړٞ٣حُٞٓ ٞحُ ٞ٘٣رَحرَ ىی ى الٍٓٗٝ ٚکړ .١ىىې طَ څ٘ګ حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحَ٣حٕ پ ٚػَحم ح ٝحكـخٗٔظخٕ کې ى ٓوخٓٝض ى ډُ َٙٓ ٞپ ٚطؼخٓ ٕٝظ ْٜکړی ،پ ٚىحٓې كخٍ کې چې حَ٣حٕ ٣ې پ ٚکِکٔٓ ٚظَى . ١ٝح ٝح ّٝه ٞپ ٚځ ٞ٤ٍ٘ٓ ٞ٘٤کې ٍحځ ٢چې حَٓ٣کخ ح ٝحَٓح٣ېَ ؿٞحړ ١حَ٣حٕ رخٗيې ٗٞ٣خڅخپی ٞٛح ٢٣رَ٣ي ٝکړ ١حٝى حط ٢ٓٞحَٗژۍ ى َٓحکِ ٝپ ٍٞٔٗ ٚټٗ ٍٞظخٓ ٢طْ ځخ٣ ٚٗٞ٣ې ُ٘ٓ ٚځ . ٢ٓٞ٣ ٚحٝ ى حَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝرٖ چې پ ٚىی ٝهض کې پ ٚػَحم کې ى پٗ ٍٙٞخکخٓٓ َٙٓ ٞ٤ن ى ١ح ٝى ر ٖ٤حُِِٔ ٢ك٘خٍٞٗٝ طَڅ٘ګ ٣ې پ ٚهپَ ُْٝکې ْٛرخ ُٚ ٍٝالٍٓٝ ٚکړی ٗ ٞګٓٞخٕ کېږ ١چې ٛـ ٚر ٚى هپِٗ ٞخکخٓ ٞ٤ى پټ ُٞٞپٚ هخ َ١ىىحٓې ٞ٣هيّ ُ ٚپٍٞط ٚک ُٞٞڅو ٚډډٗٝ ٙکړ . ١ځک ٚحَٓ٣کخ٣خٕ ٔٛيح ح ّٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم کې کخك َ٤ٔٗ ٢ػٔکَ ١ځٞحک ١َُ ٚٗٞح ٝحَ٣حٕ ٣ې طَ ػٔکَٓ ١لخَٛې الٗيې ىی .حُزظ ٚپ ٚىی کخٍ کې پوپِ ٚى حَ٣حٕ پوٞحٗۍ حىحٍ ٙچې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞط٣ ٚې پ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى پٞځَ٣ ٢ؿَ پٝ ٚهض کې ٗٞ٣ ٚحُې کٓٞک ٝکړ رِکې ى ٛـٞی ُ ٚپخٍ٣ ٙې الٍې ْٛښُٝٞې پٓ ٍٙٞالٓظ ٚى ٙح ٝى حَ٣حٕ ُْٝى هپِ ٞپوٞحُٗٞٔٓ ٞ٤ې٘ ٞڅو ٚچې ؿٞښظَ ٣ې پ ٚىی طَط٤ذ ځخٗ ٚٗٞؿَد طٗ ٚژىې کړ ،١ىىؿې ٗخکخٓ ٚپخُٔ٤ۍ پ ٞښظ٘ٝ ٚکړ. ١ه ٞح ّٝى حَ٣حٕ پٚ پخُ ٞ٤ٔ٤کې ُ ٞ٣ړ ريٍُ ٚٗٞٗٞحؿِ ٢حٛ ٝـٞی ح ّٝحكـخٗٔظخٕ ٞ٣حٗـخٍ ٗٞی ٞ٤ٛحى ګڼ ٢ح ٝى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚګډ ٕٝى ر ٞ٤َٜٗپٞځ ٞٗٞى ٝطِ ٞؿٞښظ٘ ٚک .١ٞه ١ٞٗ ٞكخالص ىڅ ٚپټٍ ٞحُ ٞٗٝحٓ ٝئحَٓ ٝهزَې ک ،١ٞچې ٍٓٝٝظ ٚرٚ ٍح څَګ٘ي کړٍ ٗ. ٢ پخکٔظخٕ چې ى طَ ِّ٣ٍٝطَ ٗخٓ ٚالٗيې ؿګړ ٙکې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞ٣ ٞرې پ ٞښظ٘ې ح ٝىِٓ ،َٓ ْ٣ ،ګَی ىی ح ٝطَ ح ٚٓٝپٍٞې ٣ې ٤ٛڅ ٛـ ٚكکْ چې ى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ څوٍٝ ٚطٞٗ ٚی ٚٗ ١ٝىی ٓٔظَى کړی ح٣ُ ٝخص ٗٔ َ٤پوٞحٗ٢ ػَد ٓـخٛي ٖ٣ح ٝحكـخٗخٕ ٣ې ى ټ ُٞٞر ٖ٤حُِِٔ ٢پَٗٔ٤پ ٞٗٞپ ٚهالف حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞطٓ ٚپخٍُ ،٢ىُ ٞ٣ړ ىحهِٓ ٢ظ ِٝٗٞطَ څ٘ګ ى حٓالٓ ٢حٓض طَ ك٘خٍ الٗيې ْٛىی .ح٤ٛ ٝڅکِ ٚر ْٛ ٚپ ٚىې ٍح ٢٘ٗ ٢ٟچې پَ حَ٣حٕ ُ ْٛک ٚى حكـخٗٔظخٕ پ ٚڅ َ٤ى پَىٞ٣كِٔې طخ٣ېي کړ . ١ى حَ٣حٕ ح ٝپخکٔظخٕ طَ ٓ٘٤ځ ډَ٣ې کِکې ٍ٣ښې ،حهظٜخى١ حٗ ٝظخٓ ٢حړ٣کې ٓٞؿٞىې ىٔٛ . ١يح ػِض ىی چې ى پخکٔظخٕ پخُ ٢ٔ٤ؿٞړٗٝکٞحػالٕ کړی چې پَ حَ٣حٕ رخٗيې ر ٚى حَٓ٣کخ كِٔ ٚطخ٣ېي ٗکړ. ١ پخکٔظخٕ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗخټ ٞح ٝحَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞپٞځ ٢هٞص ط ٚګ . ١ٍٞحُ ٝک ٚى ٍٓٝخٗ ٞح ٝچې٘خ٣خٗ ٞپٚ څ ،َ٤ک ٢٘٣ٝٝ ٚچې ىؿ ٚځٞحک ٚٗٞى ٗخکخٓ ٞ٤ح ٝط٤ښظې َٓٓ ٙن ى ٞٗ ،١پٔٛ ٚـٍٝ ٚځ ر ٚر٤خ ى ٗٞې پخُٔ٤ۍ حػالٕ کٔٛ . ١ٞيح ػِض ىی چې ى پخکٔظخٕ ىُٝظُٞٔٓ ٢ېٖ ى ٞ٣ې ٍ٣ښظٗٞې پخُٔ٤ۍ هخٗٝيحٕ ٗ ٚرَ٣ښ. ٢کَ١ ٙٞ٣ ُٚ ٚك ٚى پخکٔظخٕ ٞ٤ٛحى ى حكـخٗخٗ ٞح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى پښظ٘ ٞى هٞښې پ ٚهالف ى ډٍٗٞ٣ډ پ ٚکَښ ٚحؿِٕ ٓ ْ٤ږى ١ح٣ ٝخ پٚ ځ ٞ٘٤ځخ ٞ٣کې طَې ىٞ٣حٍ طخ ،١ٝٝح ٝطؼٜي ک ١ٞچې ى ټٓ ُٞٞوخُلٓ ٞ٘٤و٘ٞ٤ی ر ٚک ١ٞه ُٚ ٞرِ ٚحړه ٚى پښظٗٞوٞح ٝحُ ٢پُ ٚؿَى ٙحػالٗ ١ٞچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٓوخٓٝض ى ٙٞ٣حُحى ١ؿٞښظٗٞکٓ ٢ِٓ ٢وخٓٝض ٗکَ هپَ کړی حٓ ٢ُٔٝ ٝالطړ ٍٝطٍٝ ٚپ ٚرَه ٚىی .ى ٛـ ٚهزَې پ ٞ٤ٍ٘ٓ ٚکې ىحٓې ٍحؿِې :
101
[(ىپخکٔظخٕ ُٞ ٙٞ٣ړ پٞړٓ ١وخّ ٢ِ٣ٝچې ى ١خُزخٗٓ ٞوخٓٝض پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حُحىۍ ؿٞښظ٘ې پ ٙٞ٣ ٚؿٍٞځ٘ګ طزيٞٗ َ٣ی ،ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ىىُٝض څو٣ ٚې ؿٞښظ٘ ٚکړی چې ى حړ ٝىٝړ ى ُ٘ٓ ٚځٝ ٚړُ ٞپ ٚهخ َ١ىې ىىؿٚ ٓوخٓٝض َٓ ٙى هزَ ٝىٍٝحُ ٙپَحٗ. ١ِ٤ ى پښظٗٞوٞح ح٣خُض ٝحُ ،٢پوٞحٗ ٢ؿَ٘حٍ ػِٓ ٢لٔي ؿخٕ حٍٝکِ ١حكـخٗٔظخٕ ط ٢ِ٣ٝ ٚچې ى ١خُزخٗ ٞؿٍٞځ٘ګ ٔٛيح ح ّٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حُحىۍ پ ٚؿٍٞځ٘ګ ريٞٗ َ٣ی ىی. ٛـ ٚى ُ٤کٞحالٗ ٞپ ٙٞ٣ ٚؿٗٞډ ٙکې َ٣ٝٝچې ىؿ ٚؿٍٞځ٘ګ ح ّٝى ٢ِٓ ٙٞ٣پخڅ ٕٞح ٝى ح٣ظالك ٢ځٞحک ٞٗٞپٓ ٚوخرَ کې ى حُحىۍ ٓ ٞ٣وخٓٝض ګَُ٣يُی ىی]). ىپښظٗٞوٞح ى ح٣خُض ى ٝحُ ٢ښخؿِ ٢حٍٝکِ٘٣ٝ ١خ پ ٚڅَګ٘ي ٙطٞګ ٚىىؿٞ٤ٛ ٚحى پ ٚپخُ ٞ٤ٔ٤کې ٞٗ ٞ٣ی ه ٢پ ٚګٞطٚ ک . ١ٞځک ٚى حكـخٗٔظخٕ پٛ ٚکِ ٚى پخُ ٞ٤ٔ٤پ ٚؿٞړُٞٝکې حٓالّ حرخى ىَٓكي ى ٝحُ ٢ح ٝكکٓٞض ٗظَ ح ٝکَ ٙکظ٘ې ط ٚى پخّ ٝړ ح٤ٔٛض ٍٝک.١ٞ ى ٗٞٓٞړٝ ١حُ ٢ىحهزَ ٙطَ ډ َٙ٣كي ٙپٍٞې ٍښظ٤خ ْٛى ٙځک٤ٛ ٚڅ طلَ٣ک ح ٝؿٍٞځ٘ګ چې ىحهِ ٢ح٢ُٔٝ ٝ ٓالطړ ٛ ١َِٗٝـِٛ ٚظ ٚپ ُْٝ ٚکې ٗٔ ٢٘ٗ ٞکُٞی ،ح ٚٗ ٝپَى ١ػ٘خ َٛکُٞی ٗ ٢چې پ ُٞٗٞٔٝ ٍٝٞٗ ٚکې ځخٗٞط ٚى پښ ٞځخی پ٤يح کړ . ١پ ٚىی کې ٤ٛڅ ٗک ٗ٘ظ ٚچې ىؿٓ ٚوخٓٝض ر ٚرٓ ٢َٗٝ٤الطړ ١َُٝ ْٛ ١ځکٚ ىؿ ٚډٓ ٍٝظَکخٍ ٚٗٝى رٓ ٢َٜٗالطړ پَط ٢٘ٗ ٚطَ َٓ ٙکېيحی .ح ٝىرِ ٚحړه ٚک ٚى ١خُزخٗ ٞؿٍٞځ٘ګ ىی ٗٛ ٞـٞی ه ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې پ٘ځ ٚکخُ ٚكکٓٞض کړی ح ٝى ُْٝپ ٚټ ُٞٞپَګ٘ ٞکې ځخٗظ ٚځخی َُ ١ح ٝطَ څ٘ګ ٣ې كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ىی چې ىحكـخٗٔظخٕ ى حٓالٓ ٢ؿٜخى ح ٝى ٍٓٝخٗ ٞى پٞځٓ ٢يحهِې پ ٚهالف ى حُحىۍ ى ؿٜخى حٝ ٓوخٓٝض ى ٓال ط َ٤ګڼَ کېي ٞٗ ،ٙح ّٝىؿ ٚىٝحړ ٙحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ٞ٣ َٙٓ ٚٗٞځخی ى ٙٞ٣حػالٕ ٗ ١ٞپٞځ٢ ځٞحک پ ٚهالف پٝ ِٚٓٝ ٚحُې ٓزخٍُې حٓ ٝوخٓٝض رٞهض ى ٞٗ . ١ک ٚچېَې ىؿ ٚىٝحړٓ ٙظَ ٓظَ ط٘ظٚٗٞٔ٤ ٢ُٔٝؿَړې ٞٗ ١َِٗٝر٤خ ه ٞر٣ ٚې پوٞحٗ ٢كخالص ٗ ْٛکٖٔ ٝګڼَ ٗ . ٢ىح رخُکَ ٛل٤ق ى ٙچې ىؿ ٚىٝحړٙ ډُې ٢ُٔٝډُې ى ،١ى ُْٝپ٘ٓ ٚځ کې پَطې ى ١ح ٝى ٔٛيې ُْٝپ ٚکٓٞک حٓ ٝټ ٞرخٗيې ٔٛيح ح ّٝهپَ ٓوخٓٝض ط ٚىٝحّ ٍٝک . ١ٞپ ٚىی حٓخّ ى پخکٔظخٕ پ ٚپخُ ٞ٤ٔ٤کې ى كخالط ٞپ ٚکظِٝ َٛ َٙٓ ٞهض رئُٓ ٕٞکٖ ىی .هٞ ىح رٍ ٚحطِٗٞکې ػٔکَ ١هٞځښظ ٝ ٚٗٞښ ٢٤چې طِ ٚپ ٚک ١ٍُٞ ّٞىٍٗ ٚى. ٙ ىىې طَ څ٘ګ پوپِ ٚپٞ٤ٛ ٚحى کې ْٛى پ٘ځ ٚکخُ ٚط٣َ٤يٍٓٝٝ ٚٗ ٝظ ٚپ ُْٝ ٚکې ح ْٛ ٝى ُْٝپٔٗ ٚخ٘٣يګخٗ ٞکې ىح ؿَحص ٍح پ٤يح ٗٞی طَ څ ٞر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞطٝٝ ٚح ٢٣چې هپَ هيّ ىٍٓض کېږىی .ى ٗ ٍٝٞپ٤ښ ٞڅو ٚػال ٙٝڅٚ ٓٞىٓ ٙوظ ٚى ٗ٘ګَٛخٍ پٝ ٚال٣ض کې څ ٚىحٓې كخالص ٍحٝالړ ٗ ٍٞچې ى ٗ٘ګَٛخٍ ٝال٣ظٍٞٗ ٢ح ٣ې ى٣ظ ٚحړ کړٙ چې ى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٞٗٞى ٗظخٓ ٢هپَ َٓ ١ػِٔ٤خط ٞپ ٚهالف هپَ ىكظَ ٚٗٝى حكظـخؽ پ ٚطٞګ ٚى څٍٝ ٞځ ُٚ ٞپخٍٙ ٝطړ . ١پ ٞ٤ٍ٘ٓ ٚکې ىىې هزَ ىحٓې ؿزَګٗٞٓٝ ٕٞي: [(ى هزَٓ ُٚ ٞ٤ٍ٘ٓ ١وې ،ى ٗ٘ګَٛخٍ ٝال٣ظٍٞٗ ٢ح پ ٚحطِْٔ ى ىُٞې ى ٓ٘ٗ ٚزې پٍٝ ٚځ ى حَٓ٣کخَٓ ٢٣ط َٝ٤ى هپَ َٓ ١ػِٔ٤خط ٞح ٝىىې ػِٔ٤خط ٞپ ٚىٍٝحٕ کې ى ٗپږٝ ٝګړ ٝطٞه٤لٍٓٝٝ ُٚٗٞٞظ ٚى حػظَح ٝپ ٚطٞګ ٚطَ څٍِٝٞ ٍٝځ ٞپٍٞې هپَ ىكظَٝ ٚٗٝطړٍ .ى حَٓ٣کخ طَ هٓٞخٗيې الٗيې ځٞحک ٞٗٞى ٗظخٓ ٢ػِٔ٤خط ٞپ ٚطَڅ کې ٗپږ کٔخٕ ى حُوخػيې ى ط٘ظ َٙٓ ْ٤ى طړح ٝپ ٚحطٜخّ ُ ٚځخٗٞ٣ َٙٓ ٚړٍ ح ٞ٣ٝکْ ٣ې پ ٚهظَ ٍٍٓٝخ.ٙٝ ى ٗ٘ګَٛخٍ ى ٝال٣ظٍٞٗ ٢ح ٍث ْ٤پ ٚىې ٛکِ َ٣ٝٝ ٚچې ر٘ي٣خٕ کړٍ ٗٞی ٝګړ ١ى هٞګ٤خڼ ٞى ُٞٔٝحُۍ ى ٙٞ٣ کِ ٢ح٤ٓٝيٗٝک ٢ى ١ح ٝى ٤ٛڅ ډ ٍٝطَٔ٣ٍٝظٗ ٢زک َٙٓ ٞحړ٣کې َِٗ .١ىک ٞ٤ٍٗٞچخٍ ٝى ُٝحٍص ٘٣ٝيٝی ْٛ طخ٣ېي کړ ٙچې ىؿ ٚػِٔ٤خص ى ٓلِ ٢حٍګخٗ َٙٓ ٞٗٞى ٝٞ٣حُ ٢پَط ٚپ ٚهپَ َٓ طََٓٞٗ ٙیٛ .ـ٣ُ ٚخط ٚکړ ٙچې ى ىې پ٘ځ ٞکٔخٗ ٞطَ څ٘ګ ى ٝژٍ ٗ ١ٞکْ ْٛ ٍٍٝٝپ ٚر٘ي٣وخٗ ٚکې پَٝص ىی .ىىې طَڅ٘ګ ى ٗ٘ګَٛخٍ ٝال٣ظ٢ ٍٗٞح ىىؿې ؿٔـ٘ې پ٤ښې ى پ٤ښ٤يٍٓٝٝ ٝظٓ ٢ِٓ ٚخطْ حػالٕ کړی ح ٝى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞىؿ ٚهپَ َٓ ١حٝ ؿَٞٔٓ٤الٗ ٚکړٗې ٣ې پ ٚکِک ٚؿ٘يُې ى . ١ح ٝپ ٚىې ػِٔ٤خط ٞکې ٣ې ى ٓٓ ١ُٞٞلٔي ٣ل٤ی ٝژٍ پ ٚکِکٓ ٚلکّٞ کړ٣ي. ١ ٛـ ٚح٣ظالك ٢ځٞحک ٞٗٞى هِک ٞى ٓخُ ٞٗٞح ٝى ٛـٞی څو ٚى ٗوي ٝپ ٞٔ٤پُٞ ٚټِ ٞرخٗيې ٓظ ْٜکړٍ ح٣ُ ٝخط٣ ٚې کړٙ چې ىٝی ؿٞحړ ١ىؿَٗ ٚهٝ ٢ال٣ض پ ٚىحٓې رې ٗظٔۍ طزي َ٣کړُ ١کٔٛ ٚيح ح٣ ّٝې چې ى ِ٘ٔٛي ،ه٘يٛخٍ حٝ ُحرَ ٝال٣ظ ٚٗٞککړ کړ٣ي١ ٛـ َ٣ٝٝ ٚچې ٛـٞی ى حَٓ٣کخ ٢٣هٓٞخٗيحٗخٗ ،ٞى ٛـ ٞى ٓل َ٤حٔٛ ٝيح ٍحُ ى حٗګِ ْ٤ى ٓل َ٤څو ٚؿٞښظ ٢چې ىؿ ٚډ ٍٝهپَ َٓ ١ػِٔ٤خط ٞح ٝى هِک ٞى کٍٝٞڼ ٞى ُټ ُٞٞڅو ٚالّ ٝحهِٛ ٢ـ ٚى ٗ٘ګَٛخٍ ى ٝال٣ض ُٓٔٞېٖ ْٛ ى ډٗ َ٣خٝړ ٙكکٓٞض پ ٚکٓ َٙٓ ُٞٞلک ّٞکړ ١ح ٢ِ٣ٝ ٝى ١چې ىؿُٞٔٓ ٚېٖ پ ٚىې کې پخطٍ ٚحؿِ ٢چې ى پَى ٞ٣ػٔکَ ٝى هپَ َٓ ١ػِٔ٤خط ٞځٞحد ٝٝحٛ. ٢٣ـٝ ٚح ٢٣چې پ ٚګډ ٙر ٚى ٗ٘ګَٛخ ى ٝال٣ض ى هِک َٙٓ ٞى
102
ٍحطِٗٞک ٢پٛ ٚکِ ٚطٓ ٢ٔ٤ٗٝ ْ٤ٜٔګَ ىحچې ُٓٗٞږ ى حػظَح ٟٞٗٞپ ٚځٞحد کې پ ٚكخالط ٞکې ک ّٞرَ ډٍٝ طـ َ٤٤ح ٝطزيٍ َ٣حٗ]). ٢ ى ٗ٘ګَٛخٍٝال٣ظٍٞٗ ٢ح ُٓٞړٗی ٍٓٔٓ ٢وخّ ٝچې ٣ ْٛې پ ٢ٍٔٓ ٚطٞګ ٚىىؿ ٞر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى هپَ َٓ ٞ٣پٚ ٓوخرَ کې پ ٚپ ٍٙٞؿَحص َٓ ٙهپَ حكظـخؽ حػالٕ کړ ح٣ ْٛ ٝې ى ٝ ٢ُٔٝګړ ٝى هٗٞيٓ ١خطِ ٞح ٝى هپَ ُْٝ َٓ ٙى ٔٛيٍىۍ ى ښ ُٞٝٞؿٞګ .ٍٞٗ ٚكکَ ىحکېي ٙچې ى ٗ٘ګَٛخٍ ى ٝال٣ظٍٞٗ ٢ح ى ؿړ َٙٓ ٝر ٚک ٚى پخٍُٔخٕ ؿړُ ٞٗ ،١ٝ ٚٗ ١ږ طَ ُږ ٙه ٞر ٍَٙٓٝ ٚى ګخٗٝډٝ ٞ٣ال٣خط ٞح٣ ٝخ ى ټ ٍٞحكـخٗٔظخٕ ى ٝال٣خط ٞى ٝال٣ظٍٞٗ ٢ح ګخٗٞ ؿړ ١پ ٚىؿ ٚحكظـخؽ حٓ ٝخطْ کې ٞ٣ځخی ٗ ٢ح٣ ٝخ ه ٞر ٚى ٗ٘ګَٛخٍ څو ٢ُٔٝ ٚؿَګی ط ٚټخکَ ٗ ١ٞؿړ ١ىؿٚ ٟٓٞٞع پ ٢ُٔٝ ٚؿَګې کې ى رلغ ح ٝڅ٤ړٗې ُ ٚپخٍٝ ٙړحٗيې کړ . ١ه ٞريروظخٗ ٚىحٓې ٤ٛڅ ٍٞ٘ٗ ٝح٣ ٚٗ ٝخى ٗٝ ٝٞګړ ٝى ٗ٘ګَٛخٍ ى ٝال٣ظٍٞٗ ٢ح َٓ ٙپ ٚىؿٓ ٢ِٓ ٚخطْ کې ى ګډ ٕٝک ّٞؿږ ٍح پٍٞط ٚکړ. ى حكـخٗٔظخٕ ى پوٞحٗٓ ٞ٤ـخٛيَ٘ٓ ٞ٘٣حٕ چې ٣ َ٤ٔٗ ٞ٣ې ح ّٝپ ٢ُٔٝ ٚؿَګ ٚح ٝپخٍُٔخٕ کې ځخی َُ ١ه ٞى حَٓ٣کخ٣خُٗ ٞوٞح ى حٗٔخٗ ٢كوٞه ٞى حىحٍی ُ ٚالٍې طَ ُ٣خص ك٘خٍ الٗيې ٍحؿِ . ٢پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ٛـٞی ى هپِ ٞځخٗ ٞى هال ٕٞٛپ ٚهخ٣ُ ٞ٣ َ١خص ٗٔ َ٤کٔٔٗٞظ ٞحٓٞ٘٤ِٓ ٝـَٓ ٞح ٝهخطِ ٞػ٘خ َٝٛط ٚچې پ ٚهپَ ِٓض ح٣ ُْٝ ٝې ٤ٛڅ ډٍ ٍٝكْ ٗ ٚىی کړی حٝىؿ ٚح٘ٓٝۍ ٟٝغ ح ٝى ىٍ ِٝ٤ُٔ ٞ٣پ ٚؿګړ ٝکې ى ٝژٍ ٗ ٝٞهِک ٞټٍٞ ُٓٔٞېض ىى ٝی پَ ؿخړ ٙىی ْٛ ،ى ٓؼخكۍ طَ كَٓخٕ الٗيې ٍحٝړ ١ح ٝهزَ٣ ٙې ح ّٝى َُ٘ٔٔٝکَُ ١پ ٚؿ٤ږ کې ٍٝؿٍُُٝٞې طَ څ ٞهخٗٗ ٢ٗٞکَ حهظ٤خٍکړ ،١ه ٞحَٓ٣کخ ٢٣ح ٝر ٖ٤حُِِٔ ٢حىحٍې ىٝی ٗ ٚپَ ٣ږى ١چې پٚ حٍحّ ى پخٍُٔخٗ ٞى ٓ٤ٜٗٞض څو ٚرَهٖٔ ٗ . ٢پ ٚىې هخ٣ َ١ې ح ّٝپ ٚالٍې ٞٗٞٗٞپ َ٤کړی طَ څ ٞر ٞ٤َٜٗط ٚى هپَ ٓالطړ ى ٍٝښ ُٞٝٞح ٝى ٛـٞی ى ُ َُٞٝ٣ٝپخٍ ٙځخٗ ٚٗٞى ىې الٍې ٜٓج ٕٞکړ . ١ىؿ ٚالٍې ٚٗٞٗٞچې ُٓٞړی ٣ې ى كزٍَٝی پ ٚىٍ٘٣ٝظٔ ٚپ ٚکخرَ کې طَ َٓ ٞٗ ٙح ٝى حَٓ٣کخ ىٓلخٍص طَ ٓو٣ ٚې ى حَٓ٣کخ ٟي ٗؼخٍٚٗٝ ٍٝکړٍ ،ىىې هزَې پ٤الٓ ٚګڼَ کېږ ١چې كخالص ىک ١ٍُٞ ١ٞٗ ّٞپٞٗ ٍُٞ ٚی هيّ حهِ . ٢څک ٚىىؿ ٚالٍېٞٗٞٗٞ ُړۍ ى ٛـٞی ى حػالٗخط ٞطَ ٓو ٚکېيحی ٗٝ ٍٝٞٗ ٢ال٣خط ٞط ٝ ٚؿِ٣ږ ١ح ٝپ ٚىې طَط٤ذ هِک ىىې كَٛض ٗ ٚپٚ حٓظلخىې َٓ ٙهپَ ى ُړ ٙحٝحُ ٍح ٝرخٓ.٢ ک ٚڅ ْٛ ٚىح َٓ٘حٕ ؿٞحړ ١هپِې ؿٞښظ٘ې ىىې الٍې ٝپِ ١ٍٞه ٞىحٓې رَ٣ښ ٢چې ىح رٍٝ ٚط ٚډ َٙ٣ګَحٗٚ طٔخٓٔٛ .٢ٗ ٚيح ػِض ىی چې ىىؿَ٘ٓ ٚحٗٔٛ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٞيح ح ّٝى هپِٛ ٞـ ٚپوٞحِٗٓ ٞ٤ګَ َٙٓ ٝچې پ ٚؿَٞٗٝ کې ٗخٓض ى ١حړ٣کې کِکې کړې ح ٝؿٞحړ ١ىىؿ ١ٞٗ ٚطل ٍٞپٍ ٚڼخ کې ٞ٣ځَ ر٤خ ځخٗٞ٣ َٙٓ ٚٗٞځخی کړ. . ١حٝ ىح كو٤وض ىی چې ى ٛـٞی ُ ٚپخٍ ،ْٛ ٙى ٔٛيې ځخ ٚ٣پَط ،ٚرَ ځخی ح ٝرَ ىٍک ٗ٘ظ. ٚ ! ٞٛىح كو٤وض ىی چې حكـخٗٔظخٕ ى ٗٞ٤حکګَ ٝطَ ُٝکې الٗيې ٤ٛڅکٍِ ٢ٗ ٚٗ ْٛ ٚحطِالی ٗ ٞپ ٚىې هخ َ١چې ى حكـخٗٔظخٕ ِٓٝ ٢كيص ح ٝى هخٍٝې ر٘پړط٤خ ط ٚک٣ُ ّٞخٕ ٤ٍٓ ٚٗ ٝږ ، ١حړ ٚ٘٣ى ٙچې ى ٞ٤ٛحى ټ٤ٓ ٍٞخٓ٢ کيٍ ٚٗٝک ٚپ ٚىحهَ کې ى ١ح ٝک ٚپ ٚهخٍؽ کې ى ٓوخٓٝض پ٤ُ ٚک ٞکې ٓ٘ـ ٍٞى ١رخ٣ي پٛ ٙٞ٣ ٚق کې َٓٙ ٍحټ ٍٞح ٝىح ِٓض ىىې ؿِٔ٤ې څو ٝ ٚکخږ ١ح ُْٝ ٝى ٗـخص الٍ پ٤يح کړ ،١ىح کخٍ رخ٣ي پوٞح ُ ٚىې چې ډَ٣ ٗخٝهظٔٛ ٢ٗ ٚيح ح ّٝرخ٣ي طَ َٓ. ٢ٗ ٙ ٗپږّ كَٜ ٓظِٗٞې ح ٝه٘ډ: ٚٗٝ حكـخٗٔظخٕ ٗٞ٣ ٚحُې پ ٚىې ٍٓٝٝظ ٞ٤ى َٞٗ٣کخُ ٞکې ى پَى ٞ٣ى الٓ ٞ٘ٛٞح ٝپٞځٓ ٢يحهِ ٞح ٝحٗـخٍ پٝ ٚحٓطٚ ى ٓظٓ َٙٓ ِٝٗٞن ىی رِکې ىٛـ ٚىٓو ْٛ ٚپ ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى كخکْ ٗخٗ ٢ٛظخّ هپِٞ٤ٛ ٞحى ٝحُ ٞط ٚى كوَٗ ،خپٛٞۍ ح ٝرې کخٍۍ پَط ٍٞٗ ٚڅ ٚٗ ٚىٍٝ ١کړ . ١حكـخٗٔظخٕ چې ى حٗګَِ٣حٗ ٞڅو٣ ٚې ى ُٔ۳ٔ۳کخٍ ى حګٔض پٚ ٚٓٔ۳هپِ ٚحُحى ١رَ٤طٝ ٚحهٔظ ،ٚى ٛـٝ ٚهظٍ ٚحٔ٤ٛې پَ ىې ٞ٤ٛحى كخکْ ٗظخٓ ٞٗٞىهپَ ځٞحک ى ټ٘٤ګښض ُ ٚپخٍ ٙى ُٞٗٞٔٝپ ٚښکېِ ُٞٞرخٗيې کخٍ کړېيی ،ح ٝى ٗ ٍٝٞحُحىٞ٤ٛ ٝحى ٞٗٝپ ٚڅ٣ َ٤ې ى هپَ ُْٝى پَٓوظګ ټ ٍٞچخٗٔ ُٚ ٚٗٞىې َ٣ٝې ُ ٚالٍٓٝ ٚکړ ١چې ٣ ُْٝې ٍح ر٤يح ٍ ٗ ٢ٗ ٚح ٝى ىٝی ظخُٔخٗٚ ِٓط٘ظ ٚٗٞح ٝىػ٤خٗۍ ځخُې ُ٘ٓ ٚځ. ٢ٔٗٞ٣ ٚ ُٓٗٞږ ى ٞ٤ٛحى ِٓ ٢كخکٔ٤ض ،ځٔک٘ۍ ر٘پړط٤خ ح ٢ِٓ ٝح٤ٓ ٝخَٓٝ٘ٓ ٢ػ٤ض ٞ٣ځَ پ ٞٓٝ ٔ۳۱ٓ ٚکِ ٞٗٞکې پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى طَ پښ ٞالٗيې کړ ،ه ٞى حكـخٕ ُْٝى ٓ٤ړحٗې پٓ ٚوخرَ کې طْ ٗ٘ ٍٞحٔٗ ٝز ٢حٓظوالٍ ٓ ٞرَ٤ط ٚطَ الٓ ٚکړ ،ه ٞح ّٝىح ىی ٞ٣ځَ ر٤خ ُٕٔٓٓ کخٍ ى حکظٞرَ ٍحٔ٤ٛې ُٓٗٞږ ِٓ ٢كخکٔ٤ض ،ځٔک٘ې ر٘پړط٤خ ح ٢ِٓ ٝح٤ٓ ٝخَٓٝ٘ٓ ٢ػ٤ض ى حَٓ٣کخٞ٤ٗ ٢٣حکګَ ُٚ ٝحړه ٚطَ پښ ٞالٗيې ٗٞی .ح ٢ِٛحٍحى ٙح ٝحىحٍٙ رخُکَ ى پَى ٞ٣پ ٚالّ کې ى ٙح ٝى ٛېٞحى ى رَهِ٤ک ط ْ٤ٜٔى ٛـ ٚى پ ُٞٞڅو ٚر ٍٞ٤ٗ َٜکېږ.١
103
«ٗٞحٛي ٝػخرظ ٚکړې چې « طَ ٙٞ٣ » ِّ٣ٍٝپِٔ ٙٝ ٚح ٝح ٢ِٛؿخ ٚ٣ى کٔپ ٖ٤ى كُٞې ح٘ٓ ٝځ٘ۍ آٓ٤خ ٗلظَٓ٣ُ ٢ظٕٞ ط ٚځخٕ ٍٍٞٓ ٍٝى ١چې ىٍٝحُ٣ ٙې ٔٛيح حكـخٗٔظخٕ ىی .ى ْٛٝىح چې حكـخٗٔظخٕ ى ىٍ ٝػٔيٓ ٙظَحط٤ژ٣ک ٞٔ٤ٓ ٞى طړُٗ ٞوط ٚى ٙچې ٛـ٘ٓ ٚځ٘ی هظ٤ځ٘ٓ ،ځ٘ۍ آٓ٤خ ح ٝؿ٘ٞر ٢آٓ٤خ ى ٙحٝ ٝحٗ٘ګټٖ ٔٛيې ٗوطې طٓ ٚوظ ٚحړط٤خ َُ. ١ پيې كٔخد ،حكـخٗٔظخٕ ٖٗ ى هپَ كٔخّ ٓٞهؼ٤ض هَرخٗ٣ٞٗ ٢ية ح ٝى هپَ ىؿ ْٜٓ ٚىٍ٣ځ ِٓحٝې ګخُ)۵۳( ». ٢ طَڅ٘ګ ٣ې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ح٘ٓٝۍ ؿګړې َٓچې٘ ٚى ١خُزخٍٗٞحګَځ٤يٍ ،ى حَٓ٣کې ى ط ِٞ٤ى کٔپ ُٚ ٞ٘٤حطلخى٣ې UNOCALڅو ٚى حٍؿ٘ټ٘٤خ ى ط ِٞ٤ح ٝګخُ ٝکٔپ٘ۍ( ١ٍُٞ ُٚ ) Bridasى َٓکِ ١آٓ٤خ ى ط ِٞ٤ح ٝګخُ ٝڅو ٚى حكـخٗٔظخٕ ُ٤ُ ٚخٍې ى ٘ٛي ٓٔ٘يٍ ط ٚى پخ٣پِ ٖ٤ى ؿِ ُٞٝى ښَٗ ٞح٣طٝ ٞړحٗيېِ طٍٝ ٚګَځ.٢ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړ ٙپٛ ٚـ ٚک٘لَحْٗ کې چې ى ؿَٓ٘،٢ىرَُ ٖ٤پ ٚښخٍ کې ىؿٞالې پ ٕٓٓٔ ٚکخٍ کې ى ِٓګَٝ ِٓظ ١ٍُٞ ُٚ ٞٗٞؿٞړٗٞې ،ٝحَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحک ٞى پخکٔظخٕ ى ر ٞ٤َٜٗچخٍٓ ٝکَطَ٤ٗ ،خُ ٗخ٣ک طٍٝ ٍٙٞ٘ٓ ٚکړٙ چې "ٓوکې ُيې٘ ٚچې ى حکظٞرَ پ٤ٓ ٚخٗض کې ٝحٍ ٍٙٝحښکظٞٓ ،٢ٗ ٚږ ر ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ كِٔٝ ٚکړ "ٝى (رَ ّٝؿ٢ ٍ٣چخٍډٖٓ) ُ ٚه ُٚٞچې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړ ٙى ى ٝٝکظخر٤ُ ٞٗٞکٞحٍ ىی ،ى ٗخ٣ک ه٤خٍ ىح ٝچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ر ٚى حَٓ٣کې الّ پٞڅی ٍژ ْ٣ى UNOCALى پخ٣پال ٖ٣پ ٚپَٓوظِِې پَٝژې ريُې ٗ.٢ حَٓ٣کخ ٢٣ژٍٗٝخُٔ٤ض٣ٍ ،چخٍډٖٓ ى ٓ ٢آی حې ٙٞ٣پوٞحٗ ٢حكَٔ ،کَٔ٣ټٖ ٍٝکخ ط ٚحٗخٍ ٙک ١ٞچې ى حَٓ٣کې طَ ٍٛزَۍ الٗيې ٌٓحکَحط ٞکې ٣ې ١خُذ چخٍٝحکُ ٢ړٗ ٙخ ُړ ٙکړ ٙحٍٝ ٝط٣ ٚې "َ٣ٝٝط ٚرخ٣ي ىح ٍُٝ ٖ٣ړحٗيېِ ٘ٓٝې! کٗٞٓ ٞٗ ٚٗ ٚږ ر ٚىې ى رٔ ٞٗٞپ ٚكَٕ کې ښن کړ)۱ٓ( "ٝ ى ٙٞ٣ؿَرٗٞ٘ٗ ٢ک ٢ى ٘٣ٝخ ُٓ ٚوې ى حكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم ؿ٘ګ ٚٗٞحٓظؼٔخٍ ١ؿ٘ګ ٚٗٞى ١ح ٝحٓظؼٔخٍ ى هپِٞ ىې ؿ٘ګ ٞٗٞىپَٓوظِِ ُٚ ٞپخٍ ٙح ٝى ػخّ ُْٝپٓ ٚظَګ ٞکې ى هخ ٍٝٝحچ ُٞٞپ ٚهخ َ١ډ َ٣ؿٞړ ح ٝپُ ٚړٙ پٍٞې ٗؼخٍحٓظؼٔخُ . ١ٞحَٓ٣کخ٣خٗ ْٛٞپُٓٞ ٚړ ٞ٣کې ىىې ؿ٘ګ ى ٓٞه ٞى ر٤خٗ ُٞٞپٝ ٚهض کې َ٣ٝٝچې : ؿٞحړ ١پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى طَ ِّ٣ٍٝؿَړې ٝکخږ ،١طَڅ ٞر٤خ حَٓ٣کخ ط ٚک ّٞګٞحښ پ٤يح ٗ ٚکړٍ ٗ ،٢طَڅ٘ګ ٣ې رخ٣ي پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىٞٔ٣کَحٓ ٢پِې کړٔٛ ،١يح ٍحُ ٣ې ٞٛډ کړی ٝچې ى ٓويٍٞٓ ٙحى ٝکښض ح ٝطُٞېي ر٘ٓ ُٚ ٚځٝ ٚړ ١ح ٝى ښځ ٞى كوٞه ٞحػخى ٙر ٚک. ١ٞ حَٓ٣کخ٣خٗ ٞىىې ظخُٔخٗ ٚؿګړې ُ ٚپخٍ ٙى ٗخټ ٞى ټِٞحُې ى ٞ٤ٛحى ٝپ ٚګډ ٕٝىٗړٞ٣حُې ټُ٘ٞې ى ټٞ٤ٛ ُٞٞحى ٞٗٝڅوٚ ػٔکَ ٍحټ ٍٞکړٍ ح ٝى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞڅو٣ ٚې ى ىې ؿٞحُ ٝحهٔض چې ى طَ ِّ٣ٍٝپ ٚهالف پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې َ٣ؿَ ٝکړ . ١طَ څ٘ګ ٣ې پ َُ٘ٔٔٝ ٚکَُ ١رخٗيې ىهپِ ٞىؿ ٞهخطِ ٞ٘٤ى ٜٓج٤ٗٞض ُ ٚپخٍ ٙكَٓخٕ ٛخىٍ کړ ،چې ىح ىی ٖٗ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ػخٓ ٞهِکِٓ ٞک ٢طِلخص طَ ِٓ ٍُٝ ٞحٝښظ ٢ى. ١ ک ٚڅ ْٛ ٚى طَ ِّ٣ٍٝپ ٚهالف ى َ٣ؿَ ُ ٚپخٍ ٙحَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ِٓګَِٓ ٝظ ٞى حىحٍې ى چخٍٝحک ٞڅو ٚحؿخُ ٙطَ الٓ ٚکړ ٙهٛ ٞـٞی حَٓ٣کخ٣خٗ ٞط ٚى حكـخٗٔظخٕ ى حٗـخٍ حؿخٍُٝ ٙٝ ٚٗ ٙکړې ح٣ ٚٗ ٝې ىىې حؿخُ ٙىٍُٞىٙ چې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚڅٞ٤ٛ ٞ٣ َ٤حى ى طَ ُ ٚپخٍ ٙطَ هپِې ُٝکې الٗيې ٍحٝړ . ١ح ٝىىې ٞ٤ٛحى حُحى ،١حٓظوالٍ ، ځٔک٘ی طٔخٓ٤ض ح ٝى هخٍٝې ر٘پړط٤خ طَ پښ ٞالٗيې کړ. ١ ى حكـخٗٔظخٕ حٓظوالٍ ٔٛـٝ ٚهض ُ٘ٓ ٚځٝ ٚالړ چې ى رٖ پٗ ٚخٓ ٚٗٞٔ٤ؿٗٞډ ٙکې َ٤ٔٗ ٞ٣ػ٘خ َٝٛى هيٍص حٝ ٝحکٔ٘ۍ ى طَالٓ ٚک ُٞٞپ ٚهخ َ١ى ٞ٤ٛحى ټٝ ُٚٞحکٔ٘ ٢ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞح٣ ٝخ ٗٞ٣خٓخ پ ٚؿ٤ږ کې ٝ ٍٝحچ. ُٚٞ ح ٝى هخٍٝې ر٘پړط٤خ ٓٛ ٞـٝ ٚهض طَ پښ ٞالٗيې ٗ ٙٞچې ى رٖ ى ؿٗٞډې پ ٚحٓخّ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٞ٣ کٍِٔٝی الٓپٞڅې ٍژ٘ٓ ْ٣ځظٍ ٚحؿی ح ٝر٤خ ىىؿٍ ٚژَ٘ٓ ْ٣طخر ٚحَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٞ٤ٗ ٍٝٞٗ ٝحکګَ ٝط ٚپ ٚهالٙ الّ ى حكـخٗخٗ ٞى ٗ ،ُٞٞ٤ر٘ي ١ک ،ُٞٞى ٛـٞی ىک ٍٞٗٝٞى ُټ ُٞٞح ٝى ٛـٞی ى رٔزخٍى ُٞٝحٝ ٝژُ ٞحؿخٍُٝ ٙکړ.ٙ ى ( )Al terNetى رَ٣ښ٘خٗ ٢٣زکې ُٓ ٚوې«:حكـخٗٔظخٕ پٓ ٚکِٔ ٚطٞګ ٞ٣ ٚحٗـخٍ ٗٞی ٞ٤ٛحى ىی ،پ ٚىې ٞ٤ٛحى کې ى ٗ٘ګَٛخٍ ى ٗٞ٘٤حٍ ٝپ ٚڅ َ٤ى کٞچ٘ ٢ػٔکَ ١طٔځخی څوُٞ٤ٗ ٚې ر٤خ طَ رګَحّ پٍٞې طَ ُٞ٣ُٞ ٞ٣ٞ ػٔ کَ ١طٔځخ ٞ٣پٍٞې چې ىحَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ښخٍګٞټ ٞپ ٚڅ َ٤ښکخٍٗ ْٛ ١خَٓ ى ٖٗ . ١ى ٍَٓٔٓ ٢چېُ٘ٚ ٞ ٓوې پ ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى کې ح ٙٞٓ ٙٝػٔکَ ١طٔځخٗ ٚٗٞ٣ظ .١َُ ٕٞىؿ ٚرَ٣ښ٘خ پخڼ ٚى ( Total l y Occupied: )700 Mil itary Bases Spread Across Afghanistanطَ ػ٘ٞحٕ الٗيې ى حٔ٣خف ى ٙٞ٣ه٘ٓٞيحٕ ( ُٚ )Wayne Shanksهُٞې ُ٤ک ٢چې پ ٚىٝی کې څِ ٍٙٞٓٞى هخٍؿ ٢ػٔکَ ٝح ٝپخط ٚىٍې ٓ ٙٞى کٞ٤ٍٗٞ ػٔکَٝطٔځخ ٚٗٞ٣ى ،١ه ٞىک ٞ٤ٍٗٞػٔکَ ٝپ ٚطٔځخ ٞ٣کې ْٛحَٓ٣کخ ٢٣ػٔکَ ٓ٘٤ض ى)۱ٔ( .» ١ پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى حَٓ٣کې ى َ٣ؿَ ٛ ٞ٣يف ىح ٝچې ى حُوخػيې َٓکِ٘ٓ ُٚ ٚٗٝځ ،٢ٓٞ٣ ٚؿړ٣ ١ې ٢ٔ٤ٗٝحٝ طَ څ٘ګ ٣ې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ١خُزخٗ ٞكکٓٞض ،چې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى حكکخٓ ِٞ٘ٓ ٞط ٚط٤خٍٗٓ ٙٞ٣ ُٚ ،ٝ ٚوې چپ ٚکړ ١ح ٝپَ ځخی ٣ې ى هپِې هٞښې كکٓٞض کې٘ . ١ٞح ّٝپ ٚىحٓې كخٍ کې چې ى حَٓ٣کخ ى ٓ ٢حی حې( )CIAى حىحٍې ٍثٝ )Michael Hayden ( ْ٤ح ٢٣چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حُوخػيې ىؿړ َ٤ٔٗ ٝى ٓ۱ ح ِٞٓ ٝطَٓ٘ځ ىی ٞٗ ،ى حٗٔخٗ ٢كوٞه ٞګڼ ٗٔ َ٤حُحى کخٍپٛٞخٕ پٞښظ٘ ٚک ١ٞچې ح٣خ حَٓ٣کخ٣خٕ ىىې ؿٞحُ
104
َُ ١چې ى ىُ َٙٓٝږ ٝکٔخٗ ٞپٔې ى طِِ ٞپ ٚهخ َ١ى ر ٖ٤حُِِٔ ٢ټُ٘ٞې ٞ٣حُحى حٔٓ ٝظوَ ؿړی ٞ٤ٛحى طَ پښٞ الٗيې کړ ١ح ٝهپَ ُ ْ٤ٗٞ٣ک ٝ ِٚٓٝحٍ پٞځ ٚٗٞىې ٞ٤ٛحى کې ځخی پَ ځخی کړ ١؟ ١ز٤ؼ ٢ى ٙچې حَٓ٣کخ پٚ هپِٞٓ ٞه ٞکې ح ّٝطَ ٝ َٛهض ُ٣خط ٚى ډٓ َٝ٣ظٓ َٙٓ ِٝٗٞن ى ٙح ٝپ ٚػِطٔ٘ي ٙطٞګ ٚى ځخٕ ىهالٕٞٛ ُ ٚپخٍ ٙالٍې چخٍې ُټ. ١ٞ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى َُ٘ٔٔٝۍ ى ى ْ٣ٝځَ ټخک٘ ،ٞى هِک ٞطَ ٓ٘ځ ى ټخک٘ ٞټ ٍٞرخ٘ٓ ُٚ ٍٝځٞ٣ ٚړ .ىح ټخک٘ې پٚ ىحٓې كخٍ کې چې ى ٗٞ٣خٓخ (ٔٓ ) United Nations Assistance Mission in Afghanistanظؤ٤ی څخٍٗې الٗيې طَ َٓٞٗ ٙې ُ ٚى َٙٓٝى ګډٝډ ٞ٣ډکې ٝې چې ى حكـخٗٔظخٕ طخٍ٣ن ر٣ ٚې پ ٚط ٍٝٞټکُٝ ٞېک. ٢ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٝحکٔ٘ۍ حَٓ ٢ِٛکِ ٚٗٝىحَٓ٣کخ ٓلخٍص ح ٝى ٗٞ٣خٓخ( )UNAMAىكظَ ح ٝىىې ىكظَ حَٓ٣کخ٢٣ ٓٔئُ ٖ٤ى . ١ى حكـخٗٔظخٕ ى َُ٘ٔٔٝۍ ى ىكظَ ُ ٚحړه ٚچې َٙٛکٞچ٘ۍ ٣خ ٓظَ ٙپَ٣کړ ٙکېږ ١رخ٣ي ى ٗٞ٣خٓخ ى ىكظَ حؿخُ . ١َُٝ ٙحٕ طَ ىې چې ى ٝحُ٤خٗ ٞحٍ ٝثٔ٤خٗ ٞى ټخکِ ٞپ ٚحړ ْٛ ٙرخ٣ي ى ٗٞ٣خٓخ ح ٝحَٓ٣کخ٣خٗٞٓ ٞحكوٚ ٗظ . ١َُٝ ٕٞډَ٣ې ىحٓې پَ٣کړې چې ى ٞ٤ٛحى ى حٓ٘٤ظٟٝ ٢ؼې ى ښ ٚکېي ٝپ ٚهخ َ١چې ى َُ٘ٔٔٝکَُ١ ُ ٚحړهٞٗ ٚی ٗ ٞى ٗٞ٣خٓخ ىكظَ ٛـٔٓ ٚيٓظٔٓ ٢ظَى کړې ٔٛ .يح ٍحُ ى ٗٞ٣خٓخ ىكظَ ح ٝى حَٓ٣کخ ٢٣هٞحٝٝ هٓٞخٗيحٕ ى َُ٘ٔٔٝکَُٛ ١ـٝ ٚړحٗيېِ چې ى كِد حٓالٓ ٢ى حٓ َ٤حٗـ٘ َ٤كکٔظ٤خٍ ح ٝى ١خُزخٗ ٞى حَٓ٤ ٓالٓلٔيػَٔ َٓ ٙى هزَ ٝپ ٚحړ ٙکړې ٝپ ٚڅٓ ٞخػظ ٞکې ى ٗٞ٣خٓخ ىكظَ ح ٝى حَٓ٣کخ٣خٗ ُٚ ٞحړه٣ ٚې پ ٚهالف ٓوض ؿزَګٍ ٚٗٞٗٞح پٍٞطٔٛ . ٍٞٗ ٚيح ٍحُ ٛـٝ ٚهض چې كَ٠ص ٛزـض هللا ٓـيى ١ى ٓوخُل َٙٓ ٞ٘٤ى ُٓٞې ىکٔ ٕٞ٤ٔ٤ى َٓ٘ پ ٚڅ ٝ َ٤ټخکَ ٗٛ ٞٗ ٞـ ٚپ ٚهپَ ُٓٞړٗ ٢ک٘لَحْٗ کې حػالٕ ٝکړ چې كخ َٟىی ى كِد حٓالٓ ٢ح ٝى ١خُزخٗ ٞى َٓ٘حٗ َٙٓ ٞکې٘ ٢ح ٝى ُٓٞې ى ٍحٓٝظ ٞپ ٚحړ ٍَٙٓٝ ٙى ٗژىې څو ٚهزَې ٝکړ .١ى ٛـ ٚىح هزَٗ ٙژىې ىٓ ٙٝخػظٍٓٝٝ ٚظ ٚى ٗٞ٣خٓخ ح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ُٚ ٞحړه ٚهل ٚکړٍ ٗ. ٙٞ ٔٛيح ٍحُ څَٗګ ٚچې پخٍُٔخٗ ٢ټخک٘ې ى ٗٞ٣خٓخ ى ىكظَ طَ څخٍٗې الٗيې ى ٔٛيٝی پٜٓ ٚخٍك ٞطَ َٓ ٙکېږٞٗ ١ پ ٚىې حٓخّ ٗٞ٣خٓخ پ ٚکې حُحى الّ َُ ١چې څٞک ح ٝک ّٞکخٗي٣ي رَ٘ٔ٣ي ٝګڼ ٢حٝڅٞک ى ٛل٘ې څو ٚرَٜ کړ . ١ى ٗٞ٣خٓخ ى ىكظَ پخُ ٢ٔ٤ىحى ٙچې ٛـٞی ر ٚپ ٚپخٍُٔخٕ کې ٞ٣ډ ٍٝحٗډٓ ٍٝخط . ٢حٝک ّٞکٔخٕ چې ٛـٞی طَې ١َُ َٙ٣ٝح٣ٝخ ٣ې ٗ ٢ٗ ٚهپِٞالی ٛـٞی ُٛ ٚل٘ې کخږ . ١ىح کخٍ پ ٚػِٔ ٢طٞګ ٚپ ٚپوٞحٗٞ٤ پخٍُٔخٗ ٢ټُٞټخک٘ ٞکې ٛـٝ ٚهض طَ ٓظَګ ٞٗ ٞچې ى ګڼ ٗٔٗ َ٤خٓطِٞر ٚکخٗي٣يحٗ ٞى ٍح٘ٛ ٞ٣يٝه ٚٗٞى ٗٔ َُٞ٤څؤٓ ٚظؼ٘ی ح ٝهَٗط.ٍٞٗ ٖ٤ حَٓ٣کخ٣خٗ ٞىىې ٓظَې ؿګړې ى ُر٤ښ ٞڅوٓ ٚظَ ٙګټ ٚپٍٞط ٚکړ ،ٙهپَ حهظٜخىٓ ١خٍکېټ٣ ٚٗٞې َُٙٓ ٚ حٍُ٣خر ٢کړٍ ،ى هپِٗ ٞظخٓ ٢ح ٍٝٞٗ ٝطُٞېيحط ُٚ ٞپخٍ ٙى ٗٓ ٞ٣ٞخٍکېټ ٞٗٞپُ ٚټ ٚکې ٗ . ٍٞحَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝؿَر٤خٗٞ چې ٛـٝ ٚهض ٣ې ى حٓالٓ ٢حٓض څو ٚى ٗ ١ٍٝٞحٓپَحٍٞ١ۍ ى کٔ ِّ٤ٗٞپٓ ٚوخرَ کې ى هپِ ٞځخٗ ُٚ ٞپخٍٓ ٙپَ ؿٞړ کړی ٞ٣ ٝحُې٘ۍ ٣ َٙ٣ٝې ىح ٙٝچې ٗ ١ٍٝٞکٔ ِّ٤ٗٞپَې ؿخُذ ٗ٘ ،٢ځکٛ ٚـٝ ٚهض ٣ې کٔ ِّ٤ٗٞح ٝى کٔ ِّ٤ٗٞچټک ه٣ٍٞيٍ ( ُک ٖٗ ٚچې ى حٓالٓٗ ٢ظَ٣ې ه٣ٍٞيٍ ګڼ )٢ى ٗړۍ ُ ٚپخٍ ٙح ْٛ ٝىهپَ کپ٤ټخُُٚ ِّ٤ پخٍٓ ٙظَ هطَ ګخڼ ،ٚح ٝپَٛ ٚځخی کې ٣ې ى حٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ٞٗٞچې ى ٍ ٢ٓٝکٔ ِّ٤ٗٞپٓ ٚوخرَ کې پٚ ح٣ډ٣خُٞژ٣ک ٢ح ٝكِ٣ک ٢ډ ٍٝپ ٚؿٜخى حٓ ٝزخٍَُٜٝٓ ٙف ،ٍٝطخ٣ېي ٍٝح ٝطزِ٤ـخص ٣ې ٍٝط ٚک ،ٍٞه ٖٗ ٞچې ٗړۍ ٞ٣هطزٞٗ ٢ې ح ٝټ ٍٞځٞحک ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝحٗګِٔ٤خٗ ٞپ ٚالٓ ٞکې پَٝص ىی َٛ ،چېَط٣ ٚې چې هٞښٚ ِٛ ١ٝظٓ ٚيحهِ ٚک ١ٞح ٝى َٛچخ څو٣ ٚې چې َٙ٣ٝح ٝطَٛ ١ٝ ٚٛـ ٚى طَٔ٣ٍٝض طَ ٗخٓ ٚالٗيې پٝ َٛ ٚهض حٝ َٛځخی کې چې ٝؿٞحړ ١طَ هپِې َٟرې الٗيې ٗ . ٢ٔ٤ى حٗٔخٗ ٢كوٞه ٞى ٍػخ٣ض کٓ ُٞٞؼ٘ی ىىٝی ُ ٚپخٍ ٙى هپَ حٓ٘٤ض پ ٚهٗٞيٓ ١خطِ ٞح ٝى ٗ ٍٝٞپٝ ٚژُ ٞکې ى .ٙک ٚى ىٝی ػٔکَ پٍُ ٚګ ٚٗٞکېِٓ ٞظََُ ٙې ى ٍٗٝٞ ٞ٤ٛحى ٞٗٝحٓظوالٍ ح ٝځٔک٘ی طٔخٓ٤ض ُ٘ٓ ٚځٝ ٚړ ،١ى ِٞٓٝحٗزخٍِٛ ٚٗٝظ٘ٓ ٚظوِ ،١ٞح ٝى طَ ٍٝطَ ٗخٓ ٚالٗيې پٚ ػخٓٝ ٚژٗ ٚالّ پٍٞې ک ، ١ٞپِٓ ٚګ ٞٗٞحٍُ ٝګ ٞٗٞکٞچ٘٤خٕ ح ٝښځېُ ،حړ ٙح ٝځٞحٗخٕ ى هپِٗ ٞخپخُْ حٝ كخٓل ٢ٍٓٞکېٔ٤خ ١ٝرٔ ٞٗٞپٝ ٚحٓط٘ٓ ُٚ ٚځٝ ٚړ ٞٗ ،١ىح کخٍ ٍٝح ىی ح ٝىٝی ٣ې رخ٣ي ى هپَ ٞ٤ٛحى ى ح٤ٓٝيٗٝک ٞى حٓ٘٤ض پ ٚهخ َ١طََٓ ٙکړ ،١ه ٞک ٚچَ٤ې ىىٝی ى ٙٞ٣ػٔکَ پُ ْٛ ُٙٞهٔ ٢کېږ ٞٗ ١پِټ٘٣ ٚې ک ١ٞچې ىح پ ٚک ّٞډُ ِٚٓٝ ٍٝهٔٞٗ ٢ی ح ٝىح ُٚ ِٚٓٝک ٚٓٞځخ ٚ٣ح ٝىکٞ٤ٛ ّٞحى څو ٚىىؿٞ٤ٛ ٚحى ى ٝګړ ٝپٚ الّ کې ُ٣ٞيُې ى . ٙچې ؿٓ ٍٙٞؼخُ٣ ٚٗٞې پ ٚػَحم ح ٝحكـخٗٔظخٕ کې طَ ٓظَګٞکېږٔٛ . ١يح ح ّٝح ّٝپٚ ٍٓ٘ٞ٤کې هزٍَ ٚٗٝح ځ ٢چې ى حَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝرٖ حَ٣حٕ پ ٚىی ٓظ ْٜکړی چې ى ػَحم ٓزخٍُ ٞ٘٣طٓ ٚپکې حٝ ىٍٗی ِٓٝې ٍٝک ١ٞطَڅ ٞحَٓ٣کخ٣خٕ پَې ٝٝژٗ ٢ح ٝى هپِ ٞټ ُٞٞطزِ٤ـخط ٢چېِ٘ ١ٍُٞ ُٚ ٞٗٞىحډٓٝ ٍٝخ َ٣ى طِ ٞٗٞٗٞ٣ِ٣ٞپَٓن ٗړٞ٣حُ ٞطٍٝ ٚښ ٍٝٞکېږ . ١ه ٞڅ ٞک ر ٚطَې ٝپٞښظ ٢چې طخٓې ُٝې ػَحم حٝحكـخٗٔظخٕ طٚ ٍحؿِ٣ ٢خٓض؟ ح ٝىح ىٓ َٙٓٝظَې ٓظَې ِٓٝې ح ٝرلَ ١ر٤ړۍ ُٓٝ ٞې ىُظٍ ٚح ٓٝظې ؟ٗ ٞک ٚطخٓې ؿٞحړی چې ٓالٓض پخطٗ ٚت ٗ ٞؿ ٍٙٞځخی ىٍط ٚهپَ ٞ٤ٛحى ٚٗٝى . ١پٔٛ ٚيې طَط٤ذ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ْٛىؿ ٚكخٍ ىی .پٚ
105
ٞ٤ٛحى کې ْٛکِ ٚچې ى ٗخټٞى پٞځ ٞٗٞپ ٚهالف ى ٛـٞی ىٓوخُل ُٚ ٞ٘٤حړه ٚک ّٞحهيحّ ٍٞٛص ٗٔٓ ٞٗ ،٢ٔ٤يٓظ ٢ى ٛـ ٚډ ِٞٓٝ ٍٝپٛ ٚکِ ٚالرَحطٞحٍٝکې طـَرې ح ٝطـِ٣ې طََٓ ٙک ١ٞچې پ .ٚډُ ٝکې حٓظؼٔخٍ ٗ٣ٞي. ٙ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ر٤خٝىحٗۍ حٗ ٝظخٓ ٢ػِٔ٤خط ٞپخُٔ٤ۍ ى ٓکِٔې ٗخکخٓۍ َٓٓ ٙن ى ،١ى حٗٔخٗ٢ كوٞه ٞى حػخىې پٛ ٚکِ٣ ٚې ک ّٞى پخّ ٝړ کخٍٗ ٚىی طَ َٓ ٙکړی رِکې رَػکْ ٣ې َ٤ٔٗ ٞ٣رې کلخ٣ظ ٚحٓ ٝـَٓٞ ػ٘خ َٝٛط ٚپ ٚهپِ ُٖٔ ٚکې ى ٝىې ٍٝک ُٚ ُٞٞپخٍ ٙپ٘خٍٝ ٙکړې ح٣ ْٛ ٝې ٛـٞی ى ٞ٤ٛحى ى ٝحک پَ ګيٞ٣ کښُٞ٘٤ې ى ،١ى ګٞحٗظخٗخٓ ٞر ،٢رګَحّ ،ه٘يٛخٍ ح ٝکخرَ ى ُٗيحٗ ٞٗٞطَ څ٘ګ ى ٛـٍ ٚحپٓ ُٚ ٍٞوې چې ى ٢ُٔٝ ؿَګې ى حٓ٘٤ض ىؿَګګی ُ ٚهٞح َٗ٘ ٗٞیٗ ،ژىې ىٗ ٍٞٗ َٕ٣وُٗ ٢ٜيحٗ٣ ٚٗٞې پٞ٤ٛ ٚحى کې ؿٞړ کړ ١چې پوپِ ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپَط ٚپَې رَ څٞک هزَ َِٗٔٛ ،١يحٍحُ ى ٔٛيؿٓ ٚـَٓ ٞػ٘خ َٝٛپ ٚالٓ ٞکې ى ٝحک ى ٍٝک ٞ٣ َٙٓ ُٞٞځخی ٣ې ٛـٞی ىىې ٝړ ګَځ ٢ُٞچې هپِ ٞځخٗ ٞٗٞطُ ٚښکَې ؿٞړې کړې ح ٝهپَ ٗو٢ٜ ُٗيحٗ ٚٗ ٞح ٝى ٗک٘ـې ،ح ٝى َ٣ٝې ح ٝطَٛې ُ ٚپخٍٓٝ ٙخ ٞٗ. ١َُٝ َ٣څَٗګ ٚچې ىٝی پوپِ ٚى حٗٔخٗ ٢كوٞه ٞى ٗٚ ٍػخ٣ض ٍ٣کخٍډ ٓخص کړی ىی ٗ ٞڅ٘ګ ٚر ٍٞٗ ٚطَې ٓ٘غ کړ.١ ٔٛيح ٍحُ ى ر٤خٝىحٗۍ پَ٣ ٚٓٝې ُ ْٛک ٚى ٍٓٝخٗ ٞح ٝکٔٔٗٞظخٗ ٞى ک ،ٍٞکخُ ،٢ډٝډۍ پ ٚڅ ٙٞ٣ َ٤ډ٘ٓ َٙ٣ل٢ پَ ٝ ٚٓٝګَځ٤يٛ ،ٙـٞی ٔٛ ْٛيح ٗؼخٍٍٝ ٚٗٝک ،ٍٞه ٞى حكـخٗخٗ ٞڅو٣ ٚې ى هپِې ټُٞې ٓيحهِې پ ٚىٍٝحٕ کې ْٛک ْٛ ،ٍٞډٝډۍ ح ْٛ ٝکخُٝ ٢حهٔظَ .حٕ طَىې چې هِک ٞى کلٖ ى حهٔظِ ٞطٞحٕ ْٛىالٍٓٝ ٚکړی .ٝحَٓ٣کخ٣خٕ ح ٝؿَر٤خٕ ى رٞؿ ٞ٤رٞؿ ٞ٤ډحَُ َٙٓ ٝحكـخٗٔظخٕ طٍ ٚحؿَِ ،ح ٝپ٤ِ٤ٓ ٚخٍى ٝډحَُٝ ٝػيې ٣ې ٝ ْٛکړې .ح ٝىىې َُ٣ی ٍٝکخ ٙٝچې ى ٞ٣ې ُ٘ډې ٓٞىې ٍٓٝٝظ ٚر ٚحكـخٗٔظخٕ ى پَٓوظګ ُ ٚحړه ،ٚګخ ٗٝډٞ٤ٛ ١حى ٚٗٝه ٞال پَېږىٙ چې ى حٍٝپخٞ٤ٛ ٢٣حى َٙٓٞٛ ٝرٓ ،ٚوظٝ ٚالړ ٗ . ٢حٍ ٝښظ٤زخ ْٛک ٚچَ٤ې پ ٚىٍٓظ ٚطٞګ ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ر٤خٍؿٗٞې ُ ٚپخٍ ٙى ُړ ٚٗ ٙکخٍ ٗٞی ٝی ،ح ٝح ،َٛرخکلخ٣ظ ،ٚپ ٞٛٞح ٝطـَرَُٗٝ ٚکٝ ٞګړ ٝط ٚى ٞ٤ٛحى ى ر٤خٝىحٗۍ حٍٓٞحص ٍٓٝپخٍٍ ٗٝ ١ٞی ح ٝى ح ،ٖ٣ؿ ،٢ح ،ٝګخٗ٣ ٞخ پ ٚحٛطالف ى رٔپ٘ ٚکٗٝٞکٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝحِٓ ٝګَِٓ ٝظٞٗٞ ىؿ ٚى ؿخٓٓٞۍ ى حٍٝګخٗ ٞٗٞؿخٍ ٗٝ ٚحی هپٞٗ ٍٞی ٗ ٞىح ى َٙٛحړهٔٓ ٚکٖ ٙٝچې ګَحٕ ٞ٤ٛحى ى پَٓوظګ ح ٝطَهۍ پ ٍُٞ ٚګړٗي ١ګخٓٝ ٚٗٞحهِ .٢ځکٔٛ ٚيح ح ّٝطَ ىٍی ٍُ٣ُ ٝخط ٞرَٜٗۍ (حٕ ،ؿ.٢ح ٝګخٗې) ىح ى ١پٚ ٞ٤ٛحى کې پٗ ٚخ ٔٛخ٘ٛګ ٚکخٍُ ٝګ٤خى ،١ح ٝڅَٓٓ َٙٓٞخ ٚ٣چې ى ر َٜڅوٞ٤ٛ ٚحى طٍ ٚح ٝړٍ کېږٛ ١ـ ٚرَ٤ط ٚى ٔٛيٝی ُ ٚالٍې ر َٜط ٚرَ٤ط٤ُ ٚږى ٍٝکېږٓ .١خ پ ٚهپَ ٓ ٞ٣وکې٘ ٢طلِ َ٤کې ٝړحٗيېِ کړی ٝچې ٍحځی ىىؿ ٞحىحٍَٓ ٝکِ ١ىكظَ ٚٗٝى ٝال ٣ظَٓ ٞکِ ٞٗٝط٘ٓ ٚظوَ کړة .ح ٝى ٞ٤ٛحى پ ٚىٍې ٓ ٙٞپ٘ځٗ ٚپ٤ظُٞٔٝ ٚحُٞ٤کې ى ىؿ ٚىٍی ٍُ ٙحٗـٞ٤ګخٗ ٞڅوَٛ ُْ ،ُْ ٚې ُٞٔٝحُۍ ط٤ُ ٝ ٚږىٝی ،ح ٝى ٛـٞی ىکخٍ ٝى پَٓوظګ ى پَٓٝې پِټ٘ ْٛ ٚى ٝ ٢ُٔٝګړ ٝګډې ؿَګګۍ طٓٝ ٚپخٍة ٞٗ ،طخٓې ر ٚر٤خ ٝګٍٞة چې ٞ٤ٛحى پ ٚڅ َٙٓٞر٤ړ ٙى پَٓوظګ پ ٍُٞ ٚىٍ . ٢ٓٝه ٞكو٤وض ىحىی چې ٗ ٚه ٞر ٢َٗٝ٤ػ٘خ ُٚ َٛىې َٓ ١َُ ٚ٘٤ٓ ٙچې حكـخٗٔظخٕ ىىې ٓ ٖٓٞح ٝرخ حٔ٣خٗ ُٚ ُْٝ ٚپخٍ ٙحرخى کړ ١ح ٚٗ ٝى هپِ ٞحٗـٞ٤ګخٗ ٞڅو ٚى ٛـې ى حرخى ُٞٝکخٍ حهِ . ٢ىحىی طَ ُٔٞکخُ٣ُ ٞخىٙ ٓٞى ٙط ٙٞٗ َٙ٤ه ٞحكـخٗٔظخٕ ى ٓ٤ِ٤خٍى ٞٗٝډحَُ ٝپَٜٓ ٚك ُٞٞر٤خ ٚٗ ٝ ْٛطٞحٗ٤ي ٞ٣ر ٖ٤حُٞال٣ظٓ ٢ړک پ ٚىحٓې طٞګٚ طؼٔ َ٤کړ ١چې ُږ طَ ُږٞ٣ ٙڅ ٞکخُ ٚکخٍ طَې ٝحهٔظَ ٗ . ٢ى َٛطؼٍٔٓٝٝ َ٤ظ ٚرخ٣ي ر٤خ ى ٛـې ى طؼَٔ٤ ټ٤ک ٞ٣ ٚرَ ر ٢َٜٗټ٤کيحٍ طٍٝ ٚکړٍ ٗ ٢طَ څٍ ٞحؿِې َٓٓخ ٚ٣رَ٤ط ٚىىې ؿ٘ګ ځپِٞ٤ٛ ٢حى ى ٍٝحٗ٣ٝ ٞـخړٝ څو ٚهپِې پښې ٓپکې کړ .١پ ٚىې طَ ط٤ذ حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝؿَر٤خُٗ ْٛ ٞک ٚى ٍٓٝخٗ ٞپ ٚڅ َ٤ى حكـخٗخٗ ٞڅوٚٗ ٚ ٞ٣حُې ک ،ٍٞکخُ ،٢ډٝډۍ ٝحهٔظَ ،رِکې ٛـٞی ٣ې ى ٛـَص ى طْ ځخ ٞ٣څوٍ ْٛ ٚح ٝکښَ ،پ ٚګخٗٝډ٣ ٞ٣ې ك٘خٍ ٍحٝړ ،طَ څ ٞىىٝی ى ػٔکَ ١ځٞحک ٞٗٞى حٍحّ ح ٝحٓ٘٤ض پ ٚهخ َ١ى ٜٓخؿَ ٞ٘٣پ٘ډ ؿخُ ٢چې ىىٝی پ ٚحٗي ى ٓوخٓٝض ى ٝګړَٓ ٝکِ ٚٗٝؿٞړٝ ١ٝطړ ١حٜٓ ٝخؿَ ٖ٣حؿزخٍح ح ٝه َٜح ،پ ٍُٝ ٚهپِٝ ٞال٣خط ٞط ٚپ ٚىحٓې كخٍ کې ٍحٓظخٗ ٚکړ ١چې ٍٗٝ ٚط ٚک ٍٞپخط ٚىیَٓٓ ٚٗ ،خ ١َُ ٚ٣طَ څ ٞهپِ ٚکٞډُ ٚپَې ؿٞړ ٙکړ ،١ح ٚٗ ٝپٔ٤ې َُ ١چې ى هپَ ک ٍٞح ٝرچېخٗ ُٚ ٞپخٍ ٙپَې كالٍ ٍُم ٝګټٔٛ . ٢يح ح ّٝى حَ٣حٕ ح ٝپخکٔظخٕ څوٜٓ ٚخؿَٖ٣ پ ٚؿزَ ١طٞګٍ ٚح ٔ٣ٝظَ کېږ ١ح ٝى ٜٓخؿَٓ ٞ٘٣ظَ پ٘ډؿخُُ ٢ک ٚى ؿِ ُٝٞح ٝکچې ګړۍ ح ٝګَى ١ؿ٘ګَ پ٘ډؿخُ ٢ى پخکٔظخٗ ٢ح ٝحكـخُٗٞٔٓ ٢ېُ٘ ٞوٞح طړٍ ٗ٣ٞي ١ح ٝپ ٚىی طَ ط٤ذ څ ٍُٙ ٙٞٓ ٞرې ګ٘خٝ ٙګړ ١چې ډَٙ٣ ٗٔ٣ َٙ٤ې ښځ ،٢کٞچ٘٤خٕ حُ ٝحړ ٙػَٔطٝ ١َ٤ګړ ١ط٘کېِ ،١ٞى پَى ٞ٣ى حٓ٘٤ض طَ ٗخٓ ٚالٗيې ٞ٣ځَ ر٤خ ى ُؿَ ،حٓٝظ ِٝٗٞډک ژٗٝي ط ٚحړ ٗ . ٍٞرې ک ،ٍٞٗ ٍٙٞح ٝى هپَ ژٗٝي هٞحږ٣ ٙې الٍٓٝ ٚکړٍ .ح ٝى ح پَ حكـخٗٔظخٕ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى َ٣ؿَ رِ ٙٞ٤ٓ ٚى ٙچې حكـخٗخٕ ٣ې ى حٗٔخٗ ٢كوٞه ٞى ٍػخ٣ض طَ ٗخٓ ٚالٗيې ٓ. ٢ٓٞ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړ ٙى حٌَٓ٣خ٣خٗٓ ٞظَ ٓظَ حٗظزخٛخص: ى ٍ ٢ٓٝپٞځ ٞٗٞى ٝطِ ٞپٜٓ ٚخٍ؛ ٍ ُٚ ٚ٤ٓٝىې ٝېَېي ٙچې ښخ ٢٣ى حكـخٗٔظخٕ ى حٓالٓ ٢حٗوالد څپې ى ًَِٓ ١آٓ٤خ ٛـٛ ٚېٞحى ٢ٔ٤ٗٝ ْٛ ٚٗٝح ٝطَ هپَ ٓ٠ز ١ٞحؿېِ الٗيې ثې ٍحُٝې چې ٗږىې ح٣ٝخ ًخُ ٚى ٍٓٝخٗ ٞپٚ حٓٝپ٘٘ٓ ِٝ٤گً ُٞٞې ځپَ ٗ ،ٝٝ ١ٞح ٝىح ٛېٞحى ْٛ ٚٗٝى حكـخٗٔظخٕ پ ٚڅېَ ُ ٚالًٍٓٝ ٚړ ،١ى ٍٓٝخٗٚٔ٤ٓ ٙٞ٣ ٞ
106
ِٓ ِ٤٣گَ ١حَ٣حٕ ْٛىح ٝېَ ٙىٍُٞى ٙچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ ً ٢ى ٓـخٛي٤٘ٓ ٝخٗ ٞپ ٚالّ حٓالٓ ٢كٌٓٞض ر ٚى ىې رخػغ ٗ ٢چې حَ٣حٗ٤٘ٓ ٢خٕ چې ٜٓ ٞ٣خٍ ثې پَ حَ٣حٕ كٌٓٞض ًخ ،ٝٝح ٝح ّٝى ٗ٤ؼ ٝٝ ٚى ظِْ پ٘ٓ ٚگ ٢ً ُٞٞى ٓلٌ٤ٓٞض ريٍٝ ١ځې گخُ ٢ح ٝىحٓې ظخُٔخِٗٞٓ ٚى ً ٍَٙٓٝېږ ١چې ى ٗړۍ پ٤ٛ ٚڅ گٞټ ًٌٛٓ ُٚ ٢زې حهِ٤ظٞٗٞ ًَٓ ٚٗ ٙېږ ،١ى حَ٣حٕ ى ٗل ّٞىېَٕ پ ٢ً %30 ِٞٓ ٚى ،١ح ٝپ ٚكٔخَٓٓ ٞكيٓ ٢ً ٞٔ٤ٓ ١ې٘ض ى ،١ټ ٍٞرٚ ى حَ٣حٗ٤ٗ ٢ؼ ٚكٌٓٞض پٟ ٚي پخڅًٝ ٕٞړ٘ٛ ُٚ ،١ي َٓ ْٛ ٙىح حٗيېښ٘ ٙٝ ٚچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٓـخٛيٞ٘٣ كٌٓٞض ر ٚى ٓٔ٤ې حٗډ ٍٝى پخًٔظخٕ پ ٚگټ ٚريٍ ًړ ،١ىٍې ٝحړ ٝپ ٚگډ ٙىح كًٝ ِٜٚ٤ړ ٙچې پ ٚټ ٍٞطٞحٕ ١خهض رخ٣ي ى ىحٓې كخُض ٍحٓ٘ځظً ٚېيٓ ٝوً٘ٝ ٟٞ٤ړٞ٣ ُٚ ٌٞٔٓ ،١ې هٞح پ ٚىې ٝطٞحٗېي ٝچې ى ٝحٗ٘گټٖ هٞحهٞږ١ طَالًٓ ٚړٓ ،١پٓ ٚ٘٤خڼۍ پ ٚىې هخٗغ ًړ ١چې ى ٓـخٛي ٞ٘٣ى رَ٣خ ح ٝى ٙٞ٣حٓالٓ ٢كٌٓٞض ى ؿٞړېي ٝپٓ ٚو٘١ٞ٤ کې ٍُٓٝ ٚخٗ َٙٓ ٞالّ ً ٞ٣ړٍٓٝ ،١خٗ ٞط ٚىح حٓظ٤خُ ٢٘ٓٝچې ًَِٓ ١آٓ٤خ ى ٌٓٔ ٞطَ حؿېِ الٗيې پخطُٚ ،٢ٗ ٚ رِ ٢هٞح ثې ى حَ٣حٕ پٓٝ ٚخ١ض پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىحٓې حثظالف ؿٞړ ًړ چې ى ٌٓٔ ٞح ٝحَ٣حٕ پِ ٙٞډُ ٞڅو ٚؿٞړ ٗ ٝٝ ٟٞحٓ ٝؤٓ٣ٍٞض ثې ىح ٝٝچې ى ٗ ١ٍٝٞحطلخى ى ٝطٗٞکې پٞځ ٗٔ٤گړ ٟؿ٘گٓ ٢ؤٓ٣ٍٞض پَ ؿخړٝ ٙحهِ.٢ حٌَٓ٣خ ثې ْٛپ ٚىې هخٗغ ًړ ٙچې ى ىې حثظالف ٓالطړ ًٝړ ،١پ ٚحٌَٓ٣خ پٍٞې طړُٛ ٞېٞحى ٝکې ى حكـخٗٔظخٕ ٓلخٍط ٚٗٞح ٝپِٓ ٚگَِٓ ٝظ ٞٗٞکې ى حكـخٗٔظخٕ ًَٓۍ ى ىې حث٤الف پٝ ٚحى کې پَېږى ،١ى ٓپٓ ٢٘٤خڼۍ ُ ٚ٣ٞؿِط ٢ىح ٙٝچې ى ٍٓٝخٗ ٞىح ىٝحړ ٙهزَې ثې ِ٘ٓٝې ،پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ثې ى ٛـ ٚچخ َٓٓظًٝ ٚړ ٙچې پَ ؿخړ ٙثې ى حَ٣حٕ ى ٓپخ ٙپخٓيحٍحٕ رَگ ىٓٔخُ ٚٗٞح ٝپ ٚپښ ٞثې ٍ ٢ٓٝرٞټخٕ ،ٍٝح ٝپ ١ًَِٓ ٚآٓ٤خ کې ثې ٔٛـٓ ٚوٌ٘ ٢ى کې ؿ ٢رې ريٗخّ ؿړ ١پ ٚحهظيحٍ کې پَېښٞىٍ ،ىح پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ىُظ ٚى ًٔٔ٤ٗٞظخٗ ٞى ِٓطې ى پخ ٟطٍٓ ٚېي ٝحٌٓخٗخص طَ ٛـ ٚډېَ ٓ٠ز ١ٞح ٝځالٗي ٍٝ ٙچې ى َٗه ٢حٍٝپخ ٌٓٔ ٞپِٔ٤ًٗٞٔ ٙٞض ډُې ٓ ٍَٙٓٝوخٓن ٝې ،ه٤ُ ٞٓٝ ٞيٍ چې ؿَد ح ٝپ َٓ ٚکې ثې حٌَٓ٣خ پَٗ ٚه ٢حٍٝپخ کې ى ًٔٔ٤ٗٞظخٗ ٞى ٝحًٔ٘ۍ پخ ٟطٍٓ ٚېيح ًخكٝ ٢گڼِ ٚح١ًَِٓ ٝ آٓ٤خ ثې ى ًٔٔ٤ٗٞظخٗ ٞپٝ ٚحى کې پَېښٞىًٔ .ٙؼوِ ٞحٌَٓ٣خث ٢چخٍٝحً ٞرٛ ٚـٜٓ ٚخٍ ٍُٓٝ ٚخٗ َٙٓ ٞى ٌٓحًَحط ٞپٚ حٍطزخ َ٣ٝ ١چې ًَِٓ ١آٓ٤خ ى ٗ ١ٍٝٞحطلخى ى ريٕ ٗخًُ ٚرَه ٚى ٌٞٔٓ ،ٙىح كن َُ ١چې پ ٚىې حړ ٙحٗيېښ٘١َُٝ ٚ حٝ ٝحٗ٘گټٖ ى ٛـٝ ٟٞېَ ٙح ٝحٗيېښٍ٘ ٚكؼً ٚړٔٛ ،١يحٓې ثې ًٝړٍ!! هٍ ٞحٗت ٝگ ٍٝٞچې ىې ؿِطې پَېٌړ١ حٌَٓ٣خ٣خٗ ٞط ٚڅٞٓ ٚؿخط ٚٗٞىٍُٞىٍ؟ حٌَٓ٣خ ط ٚثې څَگ٘ي طخٝحٗ ٚٗٞىح :ٝٝ ى حَ٣حٕ ح٤ٍٓٝ ٝې گډٓ ١ظَحط٤ژ ١پًِ ٢ېي ٝط ٚثې الٍ حٝحًٍ ٙړٛ ،ٙـ ٚڅ ٚثې ًٝړٍ چې حَ٣حٕ ح٤ٍٓٝ ٝې ؿٞښظَ ح ٝگټ ٚثې ى ٟٝطٍٓٝ ٚېي.ٙ ٛ ُٚ ـ ٚچخ َٓ ٙپ ٚؿ٘گ کې ښٌېَ ٗ ٍٞچې طَ ىې ى ٓو ٚثې ى ٍٓٝخٗ ٞپٟ ٚي ى ٛـَٓٓ ٟٞظ.ًُٚٞ ٚ ى ٛـ ٚچخ َٓٓظ ٚثې ًٝړ ٙچې پ ٌٞٔٓ ٚح ٝطَٜحٕ پٍٞې طړُ.ٍٝ ٢ ى ىې پ ٚځخ ٟچې پَېږى ١ًَِٓ ١آٓ٤خ ى ٍٓٝخٗ٘ٓ ُٚ ٞگٝٝ ُٞٞځ ٢ح ٝحَ٣حٗ٤٘ٓ ٢خٕ ٓ ُٚ ْٛظِ٤ٓٞض حٝ ٓلٌ٤ٓٞض ٗٝ ٚژؿ ،٢ٗ ٍٍٞرَػٌْ ثې ى ًٔٔ٤ٗٞظخٗ ٞحٓ ٝظؼٜز ٞحَ٣حٗ٤ٗ ٢ؼٝ ٚحًٔ٘خٗ٘ٓ ٞگُٞې ٓ٠ز١ٞې ًړې. ى ًٔ ِّ٤ٗٞپٟ ٚي ى ٗړۍ ٝحٍ حٓالٓ ٢طلَ٣ي ٓو ٚثې ُٓ ٚوٌ٘ ٚٗ ١ٍُٞ ٢ى ؿَد ُ ١ٍٞطٝ ٚحړٛ ًٚ ،ُٚٝـٟٞ ىح ؿِطٝ ٚٗ ٢ة ًړې ٗ ٞؿَد ر ُٚ ٚىې ٗوړ ١هٗٞئِٔٓ ُٚ ،ٝٝ ١خٗخٗ َٙٓ ٞر ٚثې ٓظ ٚٗ ِٙٗٞىٍُٞى ًٚ ،ٙؿگړې ىٝحّ ً٣ ٞٗ ُٞٞخ ر ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې هالً ٚٛېي ٙح٣ ٝخ ر ٚى ٌٓٔ ٞپٗ ٚخٝهٞح کې .ٙٝ ى ٟٝپ ٚهپَ الّ ى ٍٓٝخٗ ٞپٟ ٚي ؿگړ ٙى ؿَد پٟ ٚي ؿگړې رخٗيې ريًُ ٚړ ،ٙحُوخػي ٙى ى ٟٝى ؿِ٢ ٓ٤خٓض ُېږٗي ٙى ،ٙى ٓ ُْٔٞ٣ظٔزَ حُ٘ ٝيٕ ح ٞٔ٤ٓ ٍٝٞٗ ٝى پېښٔٓ ٞجُٞېض ى ٛـ ٚچخ پَ ؿخړ ٙىة چې پٚ حكـخٗٔظخٕ کې ثې ُٓ ٚـخٛي َٙٓ ٞ٘٣ه٤خٗض ًٝړ ح ٝؿٞښظَ ثې چې ى ى٘٣ٝ ٟٝې پٍٓٝ ٚخٗ ٞهَڅې ًړ.١ ى ى ٟٝى ؿِط٤ٓ ٞخٓظ ٞٗٞپٗ ٚظ٤ـ ٚکې پخًٔظخٕ ى ىٗ ٟٝږىې ىٓٝض ٓ ُٚ ْٛوظٓ ٞظٓ َٙٓ ِٝٗٞوخٓن ٗ،ٞ ٛـ ٚؿگړ ٙچې پ١ ٚزېؼ ٢طٞگ ٚر ٚى پخًٔظخٕ ُ ٚپ ٚٗ ُٞٞډېََُ ٙې ٍٝحٗ ٖٗ ،ٙٝ ٚپ ٚپخًٔظخٕ کې ح ٝكظ ٠ى حٓالّ آرخى ٗخٝهٞح ٍٝحٗ ٚى ،ٙپخًٔظخٕ ثې ٓ ُٚ ْٛـخٛي َٙٓ ٞ٘٣پ ٚؿگړې کې ښٌېَ ًړٛ ،ـ٘ٛ ٚي چې طَ ى ٍٓٝخٗ ٞىٝىِ٣ ِٓگَ ٟپخط ٟٞٗ ٚح ٝپٍ ٚحطِٗٞکې کې ر ْٛ ٚى ٍ٤ٓٝې ِٓگَ ،١ٝ ٟىې ٘ٛي ط ٚثې ىح ٓٞهغ ًٍٝړ ٙچې ؿگړُٚ ٙ ًَ٘ٔٓ٣ُٝ ٚٗ َ٤ظخٕ حٞٓ ٝحص ط ٚحٗظوخٍ ًړ٘ٛ .١ي ط ٚثې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىحٓې َٗح ٢٣رَحرَ ًړٍ چې ٢ٗ ٠ًُٞٝ پ ٚپَحه ٚپٔ٤خٗ ٚى پخًٔظخٕ پٟ ٚي طوَ٣ز ٢كؼخُ٤ظًٝ ٚٗٞړ ،١پخًٔظخٕ طِٓٝ ٚې ُٝېږ ١ح ٝؿگړٓ ٙخٍحٕ ،١ٍُٝٝ ى َٙٓٝچې ٖٗ پ ٚهپِ ٚحٌَٓ٣خ٣خٕ ى ٘ٛي ُ ٚپَحه ٞپخًٔظخٕ ٟي ِٞٛځٌِٗ ٚٗ ٞخ٣ض ً!!١ٞ حٌَٓ٣خ٣خٕ ح ْٛ ّٝى ؿ َٜپَ هَٓ ٙپخٍ ٙى ،١پ ٚىحٓې ؿگړ ١ټ٘٤گخٍ ً ١ٞچې ٓخُ ٢ح ٝځخٗ ٢طِلخص ثې ى ٟٝگخُ٢ ه ٞگټ ٚثې حَ٣حٕ ح٤ٍٓٝ ٝې ط .٢ٍٓ ٚپ ٚىحٓې كخٍ کې چې ُ ٚىې ؿگړ ١ثې پ ٚطېَ ٝحط ًِٞٗٞ ٞکې َُٓ ٚگ، ژٝرِ ٢ح ٝپِٓ ٚگ٤ِٓ ٞٗٞخٍى ٝډحَُُ ٝگ ٚٗ ُٞٞپَط٤ٛ ٚڅ ٗ ٚى ١طَالًٓ ٚړ ،١پ ٚىحٓې ٓٞړې ح ٝر٘ي ط َٗٞکې ٓوکې ىٍ ٢ٓٝچې ى ٤ٛڅ ٍڼخ څَى ثې ٗ ٚطَ ٓظَگً ٞېږ ،١ال ٗ ٚى ١پ ١ٞٗ ٙٞچې ى هپِ ٞكَ٣لخٗ ٞپ ُٞٓٞ ٚکې ثې پښې
107
ٗښظې ى ١ح ٝپٞ٣ ٚې رېٜٞى ٙح ٝرې گټې ؿگړې کې ُگ٤خ ى ،١ى ىې پ ٚځخ ٟچې ى ُٚ ٞ٘٣ٝىې ډٗډ ٗ ٚى رخػِطٝ ٚطِٞ الٍ ُٝټ١ٞ؛ ى ىې ٗخًخٓ ٢ح ٝرې ٓوٜي ٙؿگړې پَ ىٝحّ ټ٘٤گخٍ ً !!١ٞػـ٤ز ٚال ىح ى ٙچې ٓـخٛيٍٝ ٖ٣طٝ ٚح ًٚ :٢٣ى رخػِطٝ ٚطِ ٞالٍ ُټٞة ٓٞږ َٓٓٓ ٞظ !!ٞٗ ٠ًُٞ ٚه ٞى ٟٝى ىې هزَې پ ٚح٤ٔٛض ح ٝحٍُښض ٚٗ ْٛپٛٞېږ !!١ىح ٛـ ٚهزَ ٙى ٙچې ٓـخٛي ٖ٣ط٤خٍ ٗ ٝٝ ٚى ٍٓٝخٗ ٞى ٝطِ ٞپَ ٜٓخٍ ثې ًٝړِٛ !!١ظٓ ٚـخٛيٍٓٝ :َ٣ٝ ٞ٘٣خٕ رخ٣ي ٓپي حٝٝ َ٤ًُ ٝځ ،٢ىحٓې چې ى ٝطِ ٞپَ ٜٓخٍ ثې ى ؿٞږ ٞٗٝهٞح طَٓٓ ٚۍ طېَېږ ،١ىحٓې چې ٝطَ ثې ى ٓخط ٢پٓ ٚؼ٘٠ ٚٗ ١ٝى ًٍٝ ٢ٓٞؿ ٢ؿٞړ ١پٓ ٚؼ٘ ،٠ىحٓې ٝٝځ ٢چې ٔٛـ ٚى ؿٍَ٘ گَحٓٞف هزًَٝ ٙړ :١پَ حكـخٗٔظخٕ طېَٟ ټٛي ډمّجـ ِٔٛجـ اکتٛثـ متّجـ اګنټ رٛالٞ 0 0 0 3 5 4 12 0 1 1 6 1 1 49 2 4 2 4 6 1 48 2 3 4 5 7 1 52 2 15 11 7 3 3 99 9 10 6 10 7 1 98
رْٛ 0 3 3 5 27 18
ِئ اپـېً ِبؿچ فـٚؿ ٞرٕٛؿٞ 0 0 0 0 0 10 11 9 5 1 4 7 12 2 1 9 2 3 3 8 2 1 6 18 4 1 17 7 1 11
کبي 2001 2002 2003 2004 2005 2006
ٓ ٙٞ٣ظَ ٙحٗظزخٞٓ ،ٙٝ ٙږ ر ٚرېخ ىح ؿِط ٚطـَر ٚپ ٚرَ ځخ ٟکې طٌَحٍ ًٗ ٚړ)۱ٕ( !!ٝ ه ٞىحكـخٗٔظخٕ رلَحٕ چې پوپِ ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٗ ٝخټٞى ټِٞحُې ى ٓيحهِې پ ٚپخِٞ٣کې ٍح ټٞکېيُی ىَٙٓٝ حٝږٝى ٗ ٞچې حٗـخُګَحٗ٣ ٞې ط ٞٗ ٚٗ ْٛ ٍٜٞکٞالی .پ ٚحكـخٗٔظخٕ ى َ٣ؿَ پٝ ٚهض کې ک ٚڅ ْٛ ٚى ١خُزخٗٞ ٍژ ْ٣پ ٚڅ ٞح ٞ٤ٗٝکې ى پښٝ ٞؿٍٞځ٤ي ح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝى ٛـٞی حكـخِٗٓ ٢ګَ ٝىح ٝپظ٤ېِ ٚچې حكـخٗٔظخٕ ٣ې ُٗٝ ٍٞک ٚکړی ح ٝپ ٚىې ٞ٤ٛحى کې پ ٚهِک ٞکې ى ٓوخٓٝض حٓ ٝوخرِې طٞحٕ ٗ٘ٓ ُٚ ٍٞځ ٚطِِی ٗ ٞپ ٚىې حٓخّ ى حَٓ٣کخ ىٛـٝ ٚهض َُ٘ٔٔٝرٖ پ ٚډ َٙ٣هٞښۍ َٓ ٙحػالٕ ٝکړ چې ىؿٞ٤ٛ ٚحى ٣ې پ ٚډُ َ٣ږ هٔ٤ض ٣ؼ٘ې ٞ٣حُې ( ٚٗٞ٤ِ٤ٓ ۵۷ډحَُ )ٝرخٗيې طَ هپِې ُٝکې الٗيې ٍحٓٝض َ٣ٝ .کېږ ١چې پٔٛ ٚـُٓٞ ٞړ٤ٗ ٞ٣ز ٞکې كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ط ْٛ ٚى ى ٞٗٞ٤ِ٤ٓ َٕ٣ډحَُٝ ٝړحٗيېِ ٗٞی ٝطَ څ ٞى حَٓ٣کخٗٞ٤ٗ ٞحک پ٤ٍٔٓ ٚض ٝ پ٤ژٗ ٢ه ٞىكِد حٓالٓ ٢ه٤خىص حٍٞٗ ٝح ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞىح ٝړحٗيېِ ٗٞ٣ ٚحُې ىح چې ٓٔظَى کړ رِکې رَػکْ ٣ې ٍٝط ٚګٞحښ ٝ ْٛکړ چې ُٓٗٞږ ىٞ٤ٛحى ى طٔو َ٤حُٝ ٝکې څو ٚالّ پ . ٢ٗ َٓ ٚه ٞکِ ٚچې ى ُْٝپٚ ٍګ ٞٗٞکې ى هپِې حُحىۍ ُ ٚپخٍ ٚ٘٣ٝ ٙپ ٚڅپٍ ٞحؿِٛ ٞٗ ٚـٝ ٚهض حَٓ٣کخ٣خٗ ٞىح حكٔخّ کړ ٙچې حكـخٗٔظخٕ کې ٍٝطٓ ٚظِٗٞې ُ٣خطې ى. ١ ى ٗ ٜٞکخُ ٞپَُپٔې ؿ٘ګٍٓٝٝ ٞٗٞظ ٚحَٓ٣کخ ح ٝى ٗخټ ٞټِٞحُ ٞ٣ ٚځَ ر٤خ پٔٛ ٚخؿ ٚځخی کې ٝالړ ٙى ٙچې ى ٕٔٓٓ کخٍ ٗٓ ٚوظ ،ٙٝ ٚرِکې ح ّٝىٛـٝ ٚهظ ٚپ ٚډ َ٣کِٔ ١ٍٝكخُض کې ٗ .ړٞ٣حُې حكٜخ٣ې ډحګ ١ٝ ِٙ٤چې ُٚ ّٕٔٓٓ کخٍ ٍحٔ٤ٛې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٕٗٓٓ رَٓ ٢َٜٗطېَٝ ١ژٍ ٗ ١ٞچې ٣ ٕٕٔ۳ې حَٓ٣کخ٣خٕ ى .١حٝ حهظٜخىٜٓ ١خٍف ٣ې ح َٛ ّٝکخٍ ى ٓ ٔ۱ر ٚٗٞ٤ِ٤ډحَُ ٝپٍٞې ٍٓ٤ږ . ١ىىې کخٍ پَُپٔې ٝحُی پوپِ ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ُٚ ٞپخٍ ،ٙچې ٤ٛڅکِ٣ ٚې ىحٓې كکَ ٚٗ ْٛکخٓ ،ٙٝالٓخطٗٞکی ىی .الٗيې ؿي ٍٝى ر ٞ٤َٜٗځٞحکٞٗٞ ى طِلخط ٞپ ٚحړ٤ٓ ٙخٗظ٘ٓ ٢ؼِٓٞخص ىحٓې ٝړحٗيې ک: ١ٞ
108
117 155 317 296
6 3 18 X
11 1 18 X
10 16 59 X
8 27 40 X
18 22 51 29
14 20 45 65
12 28 25 60
11 17 12 34
8 5 6 20
5 8 13 26
14 1 15 32
0 7 15 30
2007 2008 2009 2010
ىحَٓ٣کخ ح َُ٘ٔٔٝ ٢٘ٓٝرخٍک حٝرخٓخ چې ى هپَ کخٍ ىٔٛخؿُٓٞ ٚړ٤ٗ ١ټې څو ٚىىې ؿٞښظٗٞکې ٝچې پٚ حَٓ٣کخ کې حٛالكخص پ َ٤کړی ح ٝپٗ ٚړۍ کې ىهپِٜٓ ٞخٍك ٞرٞىؿٍ ٚحکٔ ٚح ٝى حَٓ٣کخ ى ٓ ُْٝظِٗٞې پَې كَ کړٛ . ١ـ ٚىح ٞٛډ کړی ٝچې ى ػَحم ح ٝحكـخٗٔظخٕ څو ٚر ٚهپَ پٞځ ٚٗٞرَ٤طٍ ٚحرخٓ . ٢رخٍحک حٝرخٓخ پٚ ىې رَ٣خُی ٗ ٞچې پ ٚػَحم کې هپِ ٚپخُٔ٤ې پِې کړ ١ه ٞى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحړ ٙى ٓظَٓ ٝظٓ َٙٓ ِٝٗٞن ىی. ىحَٓ٣کخ ٗظخٓ ٢کخٍپٛٞخٕ پ ٚىې حٗي ى ١چې ک ٚچېَې حَٓ٣کخ٣خٕ ى حكـخٗٔظخٕ څؤٛ ٚيحٓې ٍح ٝٝځٞٗ ٢ پخِ٣ې ر٣ ٚې ى حَٓ٣کخ پَ ٗړٞ٣حٍ ٓ٤خٓض رخٗيې ډ٘ٓ َ٣لی حؿ . ١َُٝ ِ٤ر٤خ ر ٚپٛ ٚـٍٞٛ ٚص کې ىحَٓ٣کخ هزَ ٙپ٤ٛ ٚڅ ځخی کې ٝح ٗ٣ٍٝ ٚيٍ ٗ . ٢طَ څ٘ګ ر٣ ٚې حَٓ٣کخ ٓـز ١ٝ ٍٙٞچې ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى پٚ ٗخکېي ٝپٍٞٛ ٚص کې ى هِ٤ؾ ى ٞ٤ٛحى ٞٗٝڅو ْٛ ٚهپَ پٞځٝ ٚٗٞکخږ ١ح ٝحَٓ٣کخ ر ٚى پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى پٚ رَهِ٤ک حهظٔٛ . ٢ٗ ٚيح ٍحُ حكـخٗٔظخٕ ر ٞ٣ ٚځَ ر٤خ ى ١خُزخِٗٞٓٝ ٞحُ ٞځٞحک ٞٗٞپ ٚالٓ ٞکې ٓوٝ ١ٞکړ ١حٝ پوٞحٗی ى ٍٝحٕ ر ٚرَ٤ط ٚپ.٢ٗ َ٤ پ ٚىې حړ ٙى رخٍک حٝرخٓخ ى ټ ْ٤ح ٝى پ٘ظخګ ٕٞى پٞځ ٢ؿَ٘حالٗ ٞطَ ٓ٘ځ ډ َ٣حهظالف ٍح ٓ٘ځظٞٗ ٚی . پ٘ظخګ ٕٞؿٞحړ ١ى هپَ ٞ٤ٛحى ى ٓٔظوزَ ُ ٚپخٍ ٙحكـخٗٔظخٕ پ َٛ ٚهٔ٤ض چې ١ٝپ ٚهپُِٝ ٚک ٚکې ٓٝخط . ٢ى پ٘ظخګ ٕٞى پٞځ ٢ؿَ٘حالٗ ٞحٗي ىح ىی چې ىٝی طَ ح ٚٓٝپٍٞې پٗ ٚړۍ کې ٤ٛڅ ؿ٘ګ ٗ ٚىې ګټِې ح ّٝؿٞحړ١ چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىح ؿ٘ګ ٝګټ . ٢پٔٛ ٚيې هخ٣ َ١ې پ ٚحٝرخٓخ رخٗيې ى َٙٓٝك٘خٍ ٍحٓٝض چې پٕٓٓ۳ ٚ ُ کخٍ ى ىٓٔزَ پ٣ ُٚٔٔ ٚې پَې حػالٕ ٝکړ چې حكـخٗٔظخٕ ط َٓ ٍٞٗ ٚطٝ ١َ٤حٓظ ،١ٞه ٞحٝرخٓخ ى َٓط َٝ٤ى حٓظ ُٞٞطَ څ٘ګ ى ُٕٔٔٓ کخٍ ى ؿٞالې ى ٓ٤خٗظې طَ ٗٔ٤خ ٢٣پٍٞې رَ٤ط ٚى هپِ ٞځٞحک ٞٗٞى ٔ٣ٝظِ ٞحػالٕ ٝکړ .ه ٞح ّٝحٝرخ ٓخ ْٛپ ٚهپَ ىؿ ٚحػالٕ کې ىُ ٙٝړې ىی .ح ٝىح ىُ ٙٝړ٣ظٞد ٣ې ى ؿې ٕٓ پ ٚک٘لَحْٗ کې ٍح څَګ٘ي کړ ٛـٗ ٍَٟٝ « َ٣ٝٝ ٚي ٙچې ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى هٞح ٝٝى ٝطِ ٞپ ٚرَه ٚکې ػـِٛ »٢ٗٝ ٚـ ٚټ٘٤ګخٍ ٝکړ چې پَٗ ٞ٤٘٘ٗ «ٚح٣طٞکې ُٓخُپخٍ ٙحٓخٓٛ ٢يف ىحىی چې هپِې کړٗې (ٓظَحط٤ژ )١پ ٚرَ٣خُ٤ظٞد َٓ ٙپِې ٗ٢ ى کٞٓ ٞٓٞهُ ٞپخٍ ٙچې ُٓٞږ ىٞ٤ٛحى ډ٤ُُٔ َ٣خٕ هَرخٍٗٝ ٢ک.»١ٞ ه ٞى رِ ٚپِٛ ٙٞـ ٚټ٘٤ګخٍ ٝکړ چې ( ىٗخټ ٞهٞحٝٝې ى ٕٔٔٓ ّ کخٍ ىؿٞالی پ٤ٓ ٚخٗض کې ى حكـخٗٔظخٕ څوٚ پٝ ٚطِٞپ َ٤کٔٛ )١ٞيحٓې ى حَٓ٣کخ ٝ َُ٘ٔٔٝػيٝ ٙکړ ٙچې :ىىٞ٤ٛ ٙحى ر ٚپٍ ٚحطِٗٞک ٞحٝږى ٝکِ٘ ٞکې ى هٞح ٝٝى ٝطِ ٞڅوٍٓٝٝ ٚظ ٚى حكـخٗٔظخٕ َٓ ٙهپِ ٞى٣پِٓٞخطېک ٞح ٝحهظٜخىَٓٓ ١ظ ٞط ٚىٝحّ ٍٝک« .١ٞىحكـخٗٔظخٕ پ ٚرَهٚ کې ى حَٓ٣کخ ىٓ٤خٓض حٓخٓٛ ٢يف ىحىی چې ىؿٞ٤ٛ ٚحى (حكـخٗٔظخٕ ) څو ٚى ٍحطِٗٞکُ ٢پخٍ ٙى طَٔ٣ٍٝظخٗ ٞى ٍُٗٝې حٝى ىٝی ى كَِٔٓ ٞکِ ؿٞړ ٗ٘».٢ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ پٞځ ٢حثظالف ى ٓخطې حٗ ٝخکخٓۍ َٓٓ ٙن ىی ح َٛ ٝڅ َٙٓٞچې ىٝی ِٛظ ٚپٚ ىی ٞ٤ٛحى کې حٝږى ٙپخط ٚکېږ ١پٔٛ ٚخؿ ٚحٗيحُ ٙر٣ ٚې ِٓګَ ١طَې ځخٗ ٚٗٞؿيح ک ١ٞح ٝى ط٤ښظې الٍ رٚ هپِ . ١ٞىح ىې ٔٛيح حٛ ّٝخُ٘٤ي٣خٕ ٝٝطَ ،کخٗخډح پ ٕٓٔٔ ٚکې ٝځ ،٢ؿَٓ٘ ٢ح ٝح٣ټخُ٤خ ٔٛ ْٛيح ډٞٛ ٍٝډ َُ١ ،پٗ ٚخٍٝې کې ْٛىحګٔض پ ٚحَٝٓ ٙٞ٣ ٚٓٝٝې ٗٞې چې ۱۳۶هِک ٣ې ىهپِ ٞپٞځ ٞٗٞى ٔ٣ٝظِ١َُ ِٚ٤ٛ ٞ .....پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ُ ٙٞ٣ ٚحړه ٚحَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝ ٢٣حٝرخٓخ حػالٕ کړې چې ى ٕٔٔٓکخٍ ى ؿٞالې ى ٓ٤خٗظې ٍٓٝٝظ ٚر ٚى حكـخٗٔظخٕ حٓ٘٤ض ىىؿٞ٤ٛ ٚحى حٓ٘٤ظ ٢ځٞحک ٞٗٞطٓ ٚپخٍ ١حٝى هپِ ٞپٞځ ٞٗٞى رَ٤طٔ٣ٝ ٚظِ ٞکخٍ رٚ پ . ١ِٞ٤طَڅ٘ګ ٣ې ى کخرَ پ ٚک٘لَحْٗ کې ،چې ٗخٝهٞح ى ٓٛ ۵ېٞحى ٞٗٝىرٞ٤َٜٗچخٍَ٣ُٝ ٝحٗ ٞحٝحٓظخُ ٝپٚ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې پٗ ٚظٓ ٚظ َٛ ِٝٗٞحړه ِٙ٤هزَې ٞٗٝې .چې ٓ ْٜټک ٢ر٣ ٚې ُٚ کې ګډ ٕٝکړی ،ٝ ٓوخُل َٙٓٞ٘٤ى ُٓٞې حٝؿٞړؿخړ ١هزَې ح ٝى حكـخٗٔظخٕ حهظٜخى طٝ ٚىٍٝ ٙک .ٝٝ ٍٞپ ٚىې ک٘لَحْٗ کې ى حكـخٗٔظخٕ پ ٚحىحٍحٝکې ى حىحٍ ١كٔخى ح ٝحهظالّ ى هظٔ ُٞٞپ ٚالٍ ٝچخٍ ْٛ ٝهزَې ٞٗٝې ..ىؿ ٚک٘لَحْٗ چې ى ُٕٓٔٓ کخٍ ى ؿٞالې ى ٓ٤خٗظې پ ٚٓٔ۳ ٚپ ٚکخرَ کې ىح ٞٗ َ٣ى حكـخٗٔظخٕ ى ُٚ َُ٘ٔٔٝحړه ٚحػالٕ ٞٗٝچې ر ٖ٤حُِِٔ ٢ټ ُٚ٘ٞر ٚهپَ ځٞحک ٚٗٞطَ ُ ٕٓٔ۱کخُ ٚپٍٞې ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚرخٓ ٢ح ٝحٓ٘٤ض ر ٚپٓ ٚکِٔ ٚطٞګٚ حكـخٗخٗ ٞطٓ ٚپخٍ .١طَ څ٘ګ ٣ې ىح ژٓ٘ ٙٞٗٝ ٚچې ىحكـخٗٔظخٕ ى حٍى ٝح ٝپُٞېٔ ٞپ ٍُُٞٝ ٚکې ر ٚچټک ګخٓ ٚٗٞحهِ ٢ح ٝى ىٝی ٗٔ َٙ٤ر ٚطَ څُِ ٍٝٞک ٞپٍٞې ٍٓ . ١ٞكکٓٞض ِٚ٤ٛىٍُٞى ٙچې ى ډېَٝ ٛېٞحىٓٞٗٝالطړر ٚطَالٓ ٚکړ ،١ح ٝپٕٓٔٔ ٚکخٍ کې ُ ٚحكـخٗٔظخٕ څو ٚى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ٤خٗٞپٝ ٚطِٞر ْٛ ٚؿ٢ٗٝ ٍٞ .
109
حَٓ٣کخ ح ٝحكـخٗٔظخٕ ىٝحړٛ ٙېٞحى ١َُ ِٚ٤ٛ ٚٗٝچې ٍحطِٗٞک ٢کخٍ کې ُ ٚحكـخٗٔظخٕ څو ٚى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞى ٝطِ ٞپَٓٝې ط ٚى كَ ٤ٓ ٙٞ٣خٓ ٢الٍ ٙپ٤يحکړ.١ حٓخ حَٓ٣کخ٣خٕ ک ٙٞ٣ ُٚ ٚحړه ٚى حكـخٗٔظخٕ څو ٚىهپِ ٞپٞځ ٞٗٞى ٝطِ ٞهزَ ٙک ١ٞه ٞى رِ ٚحړه ٚح َٕ٣ټخِٔ٣ ٍٝځپخڼې ى حكـخٗٔظخٕ پٔٗ ٚخٍ کې ى حَٓ٣کخ٣ې هٞح ٝٝى ٗ ٞ٣ٞپَٝژ ٝپ ٚرخد هزَې کړې. ٍٝځپخڼ ٚکخږ ١چې :ى حَٓ٣کخ ىُٝض پالٕ َُ ١ى ِٓحٍ پ ٚښخٍ کې ى حُرکٔظخٕ پُٞې طٗ ٚږىې ى هخ ٞٛػِٔ٤خطٞ٣ ٞ َٓکِ ؿٞړ کړ .١ى حَٓ٣کخ ىُٝض ىؿې پَٝژې ط ٚحٛ ٙٝکټخٍ ٙځٔک ٚح ٚٗٞ٤ِٓ َٓ ٝډحَُ ځخٗګړ ١کړ ١ى.١ى حَٓ٣کخ َٓکِ ١هٓٞخٗيحٗ ٢ى ٕٓٔٓ ح ٕٓٔ۱ ٝکِ ٞٗٞطَ ٓ٘ځ پَٓ ٚکِ ١حٓ٤خ ح ٝى حكـخٗٔظخٕ پٔٗ ٚخٍ کې ى ٖ حػ٘خٍ٤ِٓ ۱ ٚ٣خٍى ٙحَٓ٣کخ ٢٣ډحَُ ٝپُ ٚګښض ى َ٤ٔٗ ٞ٣پٞځ ٢طخٓٔ٤خط ٞى ؿٞړُ ٞپالٕ َُ. ١ىؿٞٗ ٚی َٓکِ ر ٚى ِٓحٍ ښخٍ ٗٔخٍ پِ ُٚ ٞحُرکٔظخٕ َٓٗ ٙږىې ى ښخٍ پ ۷۱ ٚکېِٓٞظَۍ کې ؿٞړ ٗ.٢ َ٣ٝکېږ ١چې ى ٕٔٔٓ کخٍ طَ پخی ح ٝى ٕٕٔٓ کخٍ طَ ُٓٞړ ٞ٣پٍٞې رخ٣ي ىؿَٓ ٚکِ پ ٚر٘پړ ٙطٞګ ٚچٔظ.١ٝ ٞ ىح پ ٚىحٓې كخٍ کې ى ٙچې ى حَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝرخٍک حٝرخٓخ ط٤ٓ َٙ٤خٗض َ٣ٝٝچې ٞ٤ٛحى ٣ې پالٕ َُ ١پ ٕٓٓ۳ ٚکخٍ کې حكـخٕ ځٞحک ٞٗٞط ٚى ټُٞٔٓ ُٞٞېظ ٞٗٞى ٓپخٍُُ ٞړۍ پ َ٤کړ ١ح ٝپ ٕٓٔٔ ٚکخٍ کې ر ُٚ ٚحكـخٗٔظخٕ څو ٚى هپِٞ َٓط َٝ٤ى ٝطُِ ٞړۍ پ َ٤کړ.١ ٔٛيح ٍحُ پټې َٓچې٘ې ډحګ ِٙ٤ک ١ٞچې حَٓ٣کخ ؿٞحړ ١ىٍې ٓظَ ٞٛح ٢٣ډګَ ٚٗٝػٔکَ ١طٔځخ ٚٗٞ٣ؿٞړ کړ١ ح ٝىح پَٝژې ى ٕٔٔٓ کخٍ ُٔ٤ٗ ٚخٍٓٝٝ ٢٣ظ ٚر٘پړېږ ١چې ى حَٓ٣کخ َُ٘ٔٔٝرخٍک حٝرخٓخ ُ ٚحكـخٗٔظخٗ ٚى حَٓ٣کخ٢٣ ځٞحک ٞٗٞى حٔ٣ظِٞى پٗ َ٤ېټ ٚحػالٕ کړې ى.ٙ ه ٞىٍې ٞٛح ٢٣حډې ،چې حَٓ٣کخ پَ َٛې ٞ٣ې َٓ – َٓ ِٓ ٕٞ٤ډحَُُ ٙګ ،١ٞى ىې ٓخٗخ ىح ى ٙچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ر ٚى حَٓ٣کخ كَر ٢ػِٔ٤خص ىٝحّ ک.١ٞ ى حَٓ٣کخ ىكخع ُٝحٍص پ ٚپخّ کې َُ ١چې ى حكـخٗٔظخٕ پُٞ ٚېي٣ځ کې ى َٓ ِٓ ٞٗٞ٤ډحَُ ٝپُ ٚګښض ى ٗ٘٤ډٗډ ٞٛح٢٣ حډ ٙپَحه ٚکړ ١حِٛ ٝظ ٚى ځخٗګړ ٝػِٔ٤خط ٢ِ٤ٛ ٢کٞپظَ ،ٝرې پېِٞټ ٞحُٞطک ٞح ٝک٘خك ٞحُٞطکٔٛ ،ٞيحٍحُ ى حُٞطک ٞى ٓخط٘ې ح ٝطَٓ ْ٤طخٓٔ٤خص ؿٞړ کړ.١ىٝی ر ٚى ٗپېظ ٞپَُٓ ِٞٗٞپخٍ ٙرخٍکٝ ْٛ ٚٗٞىحٕ کړ.١ َٓ ِٓ ٍٞٗ ٚٗٞ٤ر ٚپِ٘ٔٛ ٚي کې ى ٓٔ٘يٍ ١پِ ٞ٤ځٞحکٞٗٞى ډ ٍٞ٣کٔپ پٞٛ ٚح ٢٣حډې ُٝګ ١ٞچې َُٗٝ ٍُٝکې حُٞطکې ح ٢ِ٤ٛ ٝکٞپظَې پکې ځخی پَځخی ٗ.٢ىح کٔپ ى هخ ٞٛځٞحک ٞٗٞى ػِٔ٤خطُ ٞپخٍ ٙکِ٤ي ١ح٤ٔٛض َُ.١ َٓ ِٓ ٍٞٗ ٚٗٞ٤ى ِٓحٍ َٗ٣ق پٞٛ ٚح ٢٣حډې َٜٓكېږ ١چې ى ػِٔ٤خط ٞحړط٤خ پکې ٓن پ٣ُ ٚخطېي ٝى)۱ٖ(.ٙ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٗخټ ١ٞٗ ٞهٓٞخٗيحٕ ؿَ٘حٍ ى٣ٞ٣ي پظَې ّٞى حپَېَ پ٤ٓ ٚخٗض کې ى حَٓ٣کخ ى ٓ٘خ ى ٗظخٍص کٔ٤ټې ط َ٣ٝٝ ٚچې ى حكـخٗٔظخٕ پَُ ٚې پَطَٓ ٞكي ٞٔ٤ٓ ١کې ى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٢حډ ٝؿٞړ ٍٝحٓ ٝخطَ ى ٓٔ٤ې ُپخٍٙ ك٤خط ِٚٔٓ ٢ى)۱۱( ٙ ى ٓ ٢رې حٞ٣ ُٚ ْ٣ې ٗظَپٞښظ٘ې َٓ ،ْٓ ٙپ ِٞٓ ٚکې ۱۱حَٓ٣کخ٣خٕ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى َُ٘ٔٔٝرخٍک حٝرخٓخ ى ؿګړې طکالٍٍ ٙى٣ ١ٝخ ٣ې ٗخکخٓ ٚر.٢ُٞ ى ٓ ٢رې حٗ ُٚ ْ٣ظَپٞښظ٘ې َٓ ْٓ ٙحکؼَ ٙحَٓ٣کخ٣خٕ رخ ١َُ ٍٝچې ى حكـخٗٔظخٕ ؿګړ ٙپٍٝ ٍُٞ ْٓ ٚحٗ ٚٗ ،ٚى. ٙپٚ ىې ٗظَپٞښظ٘ ٚکې ٕ ۱كٜ٤ي ٝپٞښظَ ٗ ٞ٣ٞحَٓ٣کخ٣خٗ ٢ِ٣ٝ ٞچې ى حكـخٗٔظخٕ ؿګړ ٙري ُ٣ ٍٞخ ډېَ ري ُ ٍٞطٍٝ ٚحٗٚ ى.ٙى ٓې پٗ ٚظَپٞښظ٘ ٚکې پ ِٞٓ ٚکې ۱۳حَٓ٣کېخٗ ٞىح ډٗ ٍٝظَ څَګ٘ي کړی .ٝٝ پ ٚىې ٗظَ پٞښظ٘ ٚکې ُ ۳۱۱ ٚط٘ ٞڅو ٚى ؿٞالی ى حٓٝٝې ح ٝىُٔٔٝې طَٓ٘ځ پٞښظ٘ې ٗٞې چې َُ٘ٔٔٝرخٍک حٝرخٓخ حكـخٗٔظخٕ ط ٚپٍُ ٚګ ٍٞٗ ٞٗٞځٞحکُ ٚٗٞېږُ ٢ح ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ؿګړې ى حٝؽ ٝهض ٍح ٍٓېيُی ىی. ىح ٗظَپٞښظ٘ ٚپ ٚىحٓې ٝهض کې ٗٞې چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ٣ی پٞځ٤خٗ ٞى َٓګ ژٝرِ ٞپَ ُ ٚپٔې هزَٚٗٝ هپَېږ ١ح ٝپ ٚؿګړ ٙکې ى پَٓوظګ ٤ٛڅ ٍحُ څَک ُٗ ٚګېږ.١ ه ٞى ٛـ ٞکٔخٗٔٗ ٞېَ ،چې پ ٚىې رخد ٣ې پٓ ٚې کې ځخٕ ط ٚى څ ِٞ٣ٝ ٚؿَحص ٍٗٝ ٝٝ ٚکړی ٔ۳ ُٚ ،كٜ٤يٝ ٖٔ كٜ٤ي ٝطٍ ٚحکْ ٗٞی ىی ()۱۷ ک ٚڅ ْٛ ٚى حَٓ٣کخ ُ ٚحړه ٚى رخُکخٕ ى حٖٓ حُٞٓ ٝې ى طړٓ ٕٝؼٔخٍ ښخؿِ٣ٍ ٢چخٍىډ ٛخٍ رَٝک ( Richard )Ho- brookeى حٝرخٓخ ى كکٓٞض ُ ٚحړه ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ٓٔجِې ىكَ ُ ٚپخٍ ٙټخکَ ٗٞی ىی ډٓ َ٣ظِٚ٘ٓٗٞ ىٗي ٙپٓ ٚوکې َُ . ١ىح پ ٚىحٓې ٝهض کې چې ُ ٙٞ٣ ٚحړه ٚى رخٍک حٝرخٓخ كکٓٞض ؿٞحړ ١ىٍٞٗ ٍُٙ َٕ٣ َٓط ١َ٤ىؿٞ٤ٛ ٚحى ط ٚى ؿ٘ګ ى ګټِ ٞپ ٚهخٝ َ١حٓظ ١ٞح ُٚ ٝرِ ٚحړه ٚحػالٕ ک ١ٞچې ؿٞحړ ١ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى هپِ َٓ ٞط َٝ٤ى ٝطِ ُٚ ٞپخٍٜٓ ٙخٍ ٖ٣ٝحػالٕ کړ .١ى حَٓ٣کخ ى ٗٞې ٞپٞځ ٞٗٞپ٤ُ ٚږُ َٙٓ ٞر ٚپٚ حكـخٗٔظخٕ کې ى ټ ُٞٞر ٞ٤َٜٗپٞځ َٙ٤ٔٗ ٞٗٞطَ ُٞ٣ک ٝ ِٚٓٝحُ ٞکٔخٗ ٞڅو ٚډ . ٢ٗ َٙ٣ح ٝىح ٛـ َٙ٤ٔٗ ٚىٙ چې ٍٓٝخٗ ْٛ ٞىهپَ طـخ ُٝپٝ ٚهض کې پ ُ ٔ۳۱ٓ ٚکخٍ کې ىٍُٞى . ٙى حَٓ٣کخ٣خٗٞٓ ٞهې ىح ى ١چې پٚ
110
حكـخٗٔظخٕ کې ح ٢٘ٓٝهَحد حٓ٘٤ظ ٢كخالص ىىؿ ٚپٞځ ٞٗٞى ډَ٣ښض پ ٚحٓخّ ُک ٚى ػَحم پ ٚڅ َ٤طَ ک٘ظٍَٝ الٗيې ٍحٝړ. ١ ه ٞپ ٕٖٓٓ ٚکخٍ ى ٍٗډ کخٍپٍٞېٖ٘ ( )Rand Corporationى حٗيحُې ُٓ ٚوې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى رَ٘ٔ٣يې ٓيحهِې ح ٝى ٍُٝ َٝٛکٔ ٞحكـخٗخٗ ٞى ک٘ظَ ُٚ ُٞٝپخٍ ِٞٗ ٙرِٞٓٝ ٞ٤َٜٗحُ ٞط ٚحړط٤خ ى . ٙپ ٚىې حٓخّ حكـخٗٔظخٕ ط ٚرخ٣ي ى ٓٓٓٓٓ ۷ى پ٘ځ ٍُٝ ٙٞٓ ٚر ٞ٤َٜٗػٔکَ ٝحړط٤خ ى ٙطَ څِٛ ٞظ ٚحٓ٘٤ض هٗٞيٓٝ ١خط. ٢ حِٛ ّٝظٞ٣ ٚحُې ٓٓٓٓ ۱حط٤خ ٍُ ٙر ٢َٜٗػٔکَ ٗظ . ١َُ ٕٞىؿ ٚکٔښض پ١ ٚز٤ؼ ٢طٞګ ٚپٞٛ ٚح٢٣ ځٞحک رخٗيې طکې ٚک ٍٞى ١پ ٚىې حٓخّ ح ّٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٞٛح ٢٣ؿ٘ګ ىی Afghanistan : why (. .) we shou- d get out? Page.. ٔٛيح ٍحُ ى رٓٞټٖ ى پ٘ٛٞظ ٕٞى ر ٖ٤حُِِٔ ٢حړ٣ک ٞپٛٞخٗي ( )Andrew Bacevichچې ى ( The - imits of ٤ُ ),Power: The End of American Exceptiona- ismکٞحٍ ْٛىې ى ٗ٣ٞ٤خٍک ټخ )NY Times( ْ٣کې پ ٚهپِٓ ٚوخُ ٚکې ُ٤کې چې ( “Crowe points out that by the mi- itary's own standards, a successful counter insurgency coul d require 655,000 troops throughout Afghanistan, or, if the mil itary simp- y wants to go after surge proponents - ike the 14 mil l ion )Pashtoons, we're stil l tall king 230,000 troops.ى ػٔکَٓ ١ؼ٤خٍ ٞٗٝپٓ ٚطخرن پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى رـخٝص ىٓخط ُٚ ُٞٞپخٍٗ ٙژىې ( )655,000کٔ ٞػٔکَ ٝط ٚحړط٤خ ى ٙه ٞک ٚچېَې ٗظخٓ٤خٕ ؿٞحړ ١چې ٞ٣حُې ى ٚٗٞ٤ِ٤ٓ ٔ۱پښظ٘ ٞى ځپِ ُٚ ٞپخٍٝ ٙالړ ٗ ٞٗ ٢ر٤خ ٗٞٓ ْٛږ ( )230,000ط ٚحړط٤خ َُ». ٝ ىحَٓ٣کخ ى ٓ َُ٘ٔٔٝؼخ ٕٝؿٞرخ٣ډٕ ( )Joe Bidenپ ٚهپِ٤ُ ٙٞ٣ ٚک٘ ٚکې ىحَٓ٣کخ ٢٣ػٔکَ ٝپَٓ ٚګ ژٝرِٚ ډ َ٣هلګخٕ ښکخٍ ٙکړی حِ٣ٝ ٝې ٣ې ى ١چې « طَ ح ٚٓٝپٍٞې ٓ ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې طَ ٓٓٗ ۱پږ ٓ٣ُ ٝٞخص پٞځ٤خٕ ُ٘ٓ ٚځ ٚطِِ ٢چې ىىې ډُې څوٞ٣ ٚحُې پ ّ ٕٓٓ۱ ٚکخٍ کې ى ٝژٍ ٗ ٝٞپٞځ٤خٗ َٙ٤ٔٗ ٞطَ ٔ۷۷ پٍٞې ٍٓ٤ږ». ١ ٗ٣ٞ٤خٍک ټخ ِٔ٣ى ( )Andrew Bacevichهزٍَ ٙح حهِ ٢ح٤ُ ٝک ٢چې « ىح ح ّٝډ َٙ٣ډحګ ِٙ٤ى ٙچې َٛڅٚ پ ٚؿِط ٚالٍ ٍٝحٕ ىی ،هٛ ٞـ ٚڅ ٚچې طَ ح ٚٓٝپٍٞې ٓخ طٍٝ ٚښخٗ ٚٗ ٚىی ٛـ ٚىحىې چې ُٝې ى ٍٗٝٞ (ٖٓٓٓٓ ) ٍُ ٙػٔکَ٤ُ ٝږٍ ٞ٣حړ ٖ٣هيّ ىی چې ىح ؿِط ٢پَې ٍح ؿٞړ . ٢ٗ ٙح٣خ ى ٗ)ٖٓٓٓٓ( ٍٝٞ پٞځ٤ُ ٞٗٞږٍ ر ٚى حَٓ٣کخ ى ػٔکَ ٝح ٝطَ څ٘ګ ٣ې ٗ ٍٞټٓ ٍٞخُ ٢حهَحؿخص ٔٛې ى ٓږې پٞٓ ٚړ ٙکې ٍٝؿٍٞځ ١ٝ ٚٗ ٍٞ؟» پٔٛ ٚيې طٞګ ٚى ٓ َُ٘ٔٔٝؼخٝ )Joe Biden( ٕٝح ٢٣چې حَٓ٣کخ٣خٕ رخ٣ي ى ٗٓ ٍٝٞړ ٝحُ ٝهٔ٤خٗ ٞى ٍحٝړُٞ حٗظظخٍ ٝکړ ١ځک ٚچې ٔٛيح ح ّٝى حٝرخ ٓخ كکٓٞض حكـخٗٔظخٕ ط ٚى ٗ ٍٝٞػٔکَ ٝى ُ٤ږُ ٞطخر٤خ ک. ١ٞ ٔٛيح ٍحُ ى حٍِٗٝ٣خ ٓ٘خط )John McCain( ٍٞچې ى َُ٘ٔٔٝر ٕٞپٍ ٚژ ْ٣کې ػَحم ط ٚى ُ٣خط ٞػٔکَ ٝى ُ٤ږُ ْٜٓ ٞطَېٖ ٓلَک ګڼَ کېږ ١ى حٝرخٓخ كکٓٞض ط ٚحهطخٍ ٍٝک ١ٞچې «پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ػٔکَٝ ډَ٣ښض ر٤ٛ ٚڅکِٔٛ ْٛ ٚـٔې پخِ٣ې ٍٗٝکړُ ،١ک ٚپ ٚػَحم کې ٣ې چې ىٍُٞىې ». ى حَٓ٣کخ ى ىكخع ٍ َ٣ُٝحرَټ ګ٤ټ ( )NYط َ٣ٝٝ ٚچې « حكـخٗٔظخٕ ط ٚى ُ٣خط ٞػٔکَ٤ُ ٝږٍ رخ٣ي ى ؿَ٤ې ٗظخٓ ٢كَ َٓٞ٣ ٙځخی ٍٞٛص » ٢ٔ٤ٗ ٝ كو٤وض ىحىی چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٓ٤خٓ ٢ح ٝحٓ٘٤ظې كخالص ٍٝځ پٍٝ ٚځ هَحر٤ږ . ١ى حَٓ٣کخ ،حٗګِ ْ٤حٗ ٝخټٞ ى ؿړٞ٤ٛ ٝحى ٝح ٙٝکِٖ حٗـخٍ ىح ٝښ ُٚٝٞچې حٗـخُګَ ٝځٞحک ٚٗ ٝ ٚٗٞطٞحٗ٤يٍ ى حكـخٗٔظخٕ حٓ٘٤ظ ٢كخالص طَ ک٘ظَ ٍٝالٗيې ٍحٝړ ١رِکې رَ ػکْ ىؿ ٚكخالص ٍٝځ پٍٝ ٚځ ى هَحر٤ي ٝپٍٝ ٍُٞ ٚحٕ ى . ١ح ٝى ٓ٤خٓٗٞ٘ٗ ٢کٓ ُٚ ٞوې ىحٓې ٗ ٚرَ٣ښ ٢چې ىح كخالص ر ٚپْ ُ ٚىې ى پٞځ ٞٗٞى ډَ٣ښض َٓ َٙٓ ٙر٤خ ْٛى حٓ٘٤ض پٍٝ ٍُٞ ٚحٕ ٗ . ٢ک ٚڅ ْٛ ٚىىې پٞځ َٙ٤ٔٗ ٞٗٞى ر ٖ٤حُِِٔ ٢حكٜخثٓ ُٚ ٞ٤وې (ٓٓٓ )۱۷۷کٔخٗٞ ط٤ٍٓٝ ْٛ ٚږ ١ح٣ ٝخ ى ٍٗډ کخٍپٍٞېٖ٘ ُٓ ٚوې ى ِٞٗ َٛحكـخٗخٗ ٞپ ٞ٣ َٓ ٚرَٜٗی ػٔکَ پٍٝ َٙ٤کړٔٛ . ١يح َٓٝې ىح ډحګ ِٙ٤ک ١ٞچې حكـخٗخٕ ى ر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى ړٗي ٝرٔزخٍ ٞ٣څو ٚچې ى ٝى ،ٞٗٝؿ٘خُ ٝح٣ ٝخ ى ه َ٤هَ٤حص پَ ؿٗٞډ ٝح٣ ٝخ پ ٚکِ ٞ٤ح ٝرخٗډ ٝرخٗيې ٣ې ى ٗٔخُ ٢ټِٞحُې ى ؿچ حهٔظ٘ې ى ٓ٤خٓض ُٓ ٚوې ک،١ٞ ډٗ َ٣خ حٓ٤ي ١ٞٗ ٙى . ١پ ٚىؿ ٚرٔزخٍ ٞ٣کې طَ ح ٚٓٝپٍٞې ٗژىې (ٓٓٓٓ )۱رې ُُٚٝحكـخٗخٕ ،ښځې َٗ ،حٝ کٞچ٘٤خٕ پ ٚډ َٙ٣رې ىٍىۍ َٓ ٙپٜٗ ٚخىص ٍٓ٤يُ . ٢رِکې ى حكـخٗٔظخٕ ى ٓ ٙٞ٣ظَ طٞکْ (پښظ٘ٝ َٔٗ )ٞژٗ٣ ٚخ ؿٓٞ٘٤خ٣ډ پ ٚهٜي ١طٞګٍٝ ٚحٗ ٚى ٙح ٝحكـخٗخٕ ىح كن َُ ١ر ٖ٤حُِِٔ ٢كوٞه ٢ټ ُٞ٘ٞڅوٝ ٚؿٞحړ ١چې ىىې ؿٓ ٞ٘٤خ٣ډ پٛ ٚکِ ٚڅ٤ړٗ ٚح ٝطلو٤ن ٝکړ ١حٓ ٝـَٓ٣ ٖ٤ې ى ػيحُض ٓوې طٍ ٚحٝړ. ١ ى ُٓٞې ح ٝحٖٓ ى ٔٛيې ىٍٝؿـ٘ٓ ٞيػ٤خٗ ٞى ٝك٘ض ح ٝرَرَ٣ذ ُٓ ٚوې پ ٞٗٞ٤ِ٤ٓ ٚحكـخٗخٕ پ ٚګڼ ٓ٘٤ظ ٞپښظ٘ٞ ٓ ٞٔ٤کې ى هپِ ٚک ٍٙٞرې ک ٍٙٞح ٝى ٓوظٓ ٞظٓ َٙٓ ِٝٗٞن ى. ١ى ٞ٤ٛحى ى حٓ٘٤ظ ٢حٍګخٗ ٞٗٞح ْٛ ٝى ټُٞټخک٘ ٞى
111
کٔ ٕٞ٤ٔ٤ى حكٜخ٣ېٓ ُٚ ٞوې ى ٞ٤ٛحى ى ٝ ٖ۱ال٣ظ ٞٗٞڅوٗ ٚژىې ٕٕ ٝال٣ظ ٚٗٞى ٓوظ ٞحٓ٘٤ظٓ ٢ظٓ َٙٓ ِٝٗٞن ى . ١ىىې ٝال٣ظ ٞٗٞهِک ى ژٗٝيحٗ ٚى َٛډُٓٞ ٍٝړٗ ٞ٤حٝحړ ٞ٘٣حړط٤خُ ٝک ،ٚپ٘خ ٙځخیٍٝ ،ؿظ٤خَٓ ٢٣کِ،ٚٗٝ ى ژٓې ى ٣و٘ۍ ح ٝى حٝړ ١ى ګَٓې څو ٚى َٓ پټٗٞې ځخی ح....... ٝ ٛـ ٚطؤ ٚ٘٤چې ى ِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى حىحٍې ُوٞح هپَٞٗ ٙې ى ٙښ ٢٤چې ى حكـخٗٔظخٕ ى ىٗ ِٚٗٞ٤ٓ َٕ٣لّٞ څوٗ ٚژىې ٗٔ٤خ٣ ٢٣ې ى هل ٢ح ٝپ٘خ ٙځخی ى ٗ٘ظٞحُٓ َٙٓ ٢ن ى. ١ ى حكـخٗٔظخٕ ى ٗل ّٞى ٓظ ِٝٗٞح ٝکړح ٞٗٝٝپ ٛ ٚکِ ٚچې کٍ ّٞحپ ٍٞى ى ٙٝکٔ ٚڅ٤ړٗٝکCHRIS ( ٞ ُ )NINEHAM and JANE SHAll ICEوٞح پAfghanistan : why we shou- d get out? (.( ٚ .) Page..کظخد کې هپٞٗ ٍٞی ٝح ٢٣چې « :ىٕٔٓٓ ُ کخٍ حَٓ٣کخ ٢٣پٞځُ ٞٗٞښکَ ک٘ۍ چې پ ٚپخ ِٞ٣کې ٣ې ى ١خُزخٍٗ ٞژٍ ْ٣ح ٗٔک ٞکړٍ ٗ ،ٞه ٞپوپِ ٚحكـخٗخٗ ٞح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞط ٚپ ٚډٓ َ٣ظَ هٔ٤ض طٔخّ ٗ .ٞپٚ ُٔګ ٍُٙ ٞٗٞحكـخٗخٕ پ ٚکې پ ٚهظَ ٤ٍٓٝيٍ ح ٝپِٓ ٚګ ٍٞٗ ٍُٙ ٞٗٞى هپِ ٞک ٍٝٞرې ک . ٍٞٗ ٍٙٞى (' )'international Securityحىحٍٝ ٙح ٢٣چې ى حَٓ٣کخ ٢٣ح ٝحٗګِ ٢ٔ٤پٞځ ٞٗٞى پٞځ ٢ػِٔ٤خط ٞپ ٚحٓخّ حٗٔخٗ ٢کٓٞک ْٛ ٚٗٞىې هِک ٞطٓ ٚظٞهق ٗ ٍٞح ٝپ ٚىې طَ ط٤ذ ٣ې ى ٓ ٞٗٞ٤ِ٤حكـخٗخٗ ٞژٗٝي ى هطَ ح ٝطٜيَ٣ َٓٓ ٙن کړ .ى ٔٛخؿٝ ٚهظٍ ٚحٔ٤ٛې كخالص ،ىښ ٚکېي ٝپَ ځخی ،ډ٣ُ َ٣خص هَحد ٗ . ١ٞى ُ ّٕٓٓ۱کخٍ ى ِٓګَِٓ ٝظ)United Nations Devel opment Report( ٞٗٞ ٍح پ ٍٞپ ٚډح ګ ٚک ١ٞچې پ ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى کې ى ر٤خ ٝىحٗۍ ګَحف ٓن پ ٚښکظٍٝ ٚحٕ ىی .ى ٗٔٗٞې پ ٚطٞګ : ٚى ٗړۍ پٍٓٝٝ ٚظ ٚپخطٞ٤ٛ ٚحى ٝپُٔ ٚض کې حكـخٗٔظخٕ پ ٚحهَُ ١ړ کې ىٍٞ٤ٛ ْ٣حى ٗٔ ٍَ٤کېږ . ١ى ژٗٝي ١پخطٚ کېي٘ٓ ٝځ٘ی ػَٔ ى ٕٔٓٓ کخٍ پٔٗ ٚزض پ ٕٖٓٓ ٚکخٍ کې ٖ ۱کخُ ٞطٍ ٚح کېٞطی ىی .ىکٞچ٘٤خٗ ٞى ٓړ٘٣ې ٗٔ َٙ٤پ ٍُٝ َٝٛ ٚکٔخٗ ٞکې ٖٔ۷ط٤ٍٓ ٚږ . ١ى ى ٞٗٞ٤ِ٤ٓ َٞٗ٣حكـخٗخٗ ٞڅوٞ٣ ٚحُې ٗپږ ٓ ٚٗٞ٤ِ٤هپِې ُٓٞړٗۍ حړط٤خٝې پ ٍٙٞکُٞې ٗٞ٣ . ٢حُې ِٚ٘ٓ ٞ٣هِک پخک ٞحٝر ٞط٤ٍٓ ٚيحی ٗ . ٢ى ځٞحٗخٗ ٞښ ٚٗٝٞحٍُٚٗٝ ٝ ى ٖٕٓٓ کخٍ کې ِ٘ٓ ٕٖ،۷ې طٍ ٚح کېٞطې ى . ٙح ٝطَ ِٓ ٍُٝ ٞپٍٞې کٞچ٘٤خٕ ى ؿ٘ګ ح ٝؿګړ ٝپ ٚىٍٝحٕ کې ٓؼٞ٤ر٣ٞٗ ٚي. ١ ى ُ ّ ٕٓٓ۱کخٍ ى حګٔض پ٤ٓ ٚخٗض کې ٗژىې ِٓ ٞحكـخٕ ٓئٍٓٔ )Afghan NGO's(ٞح پٍٝ ٍٞکړ چې پٚ حكـخٗٔظخٕ کې كٔخى ح ٝط٘يى ٛـ ٚريطَې٘ې ىٍؿې ط٤ٍٓ ٚيُې ىی ٞ٣ .حُې ى ٔٛيې کخٍ ى ؿٞالې پ٤ٓ ٚخٗض کې ٗژىې ٓ ٕ۱رې ګ٘خ ٙکٔخٕ ٝٝژٍ ٗٔٛ .ٍٞيح ٍحُ پٔٛ ٚيې ٓٞى ٙکې ى حٗـخُګَ ٝپٞځ ٞٗٞى ٓړ٘٣ې َٗٔٙ٤ ْٛى پوٞح څو ٚډ َٙ٣ى. ٙ ى حَٓ٣کخ حٗ ٝخټ ٞى پٞځ ٞٗٞىؿ ٚړٗي ٝحٍٝ ٝځې٘ ٞرٔزخٍ َُ٘ٔٔٝ ٞ٣کَُی ىېظ ٚحړ کړ چې ى هپَ ُْٝى ٝژُٞ پ ٚهخ َ١چې ى طَ ِّ٣ٍٝى چظَ الٗيې ٍٞٛص ٗ ٢ٔ٤پ ٚر ٖ٤حُِِٔ ٢حٗـخُګَحٗ ٞرخٗيې ٗٞ٤کٝ ٚکړ ١ح ٝى ر٘يُٞٝ ؿٞښظ٘٣ ٚې ٝکړ . ١حٕ طَىې چې ٛـ ٚپ ٚهٓٞض کې ى ٔٛيې ړٗي ٝرٔزخٍ ٞ٣ح ٝهپَ َٓ ٝپٞځ ٢ػِٔ٤خط ٞپ ٚطَڅ کې ى ٝژٍ ٗ ٝٞک َٙٓ ٞ٤ٍٗٞى هٞحهٞږۍ ؿږ پٍٞط ٚکړ ح ٝحػالٕ ٣ې ٝکړ چې ک ٚچېَې ىح هپَ َٓ ١پخی ط٤ٍٓ ٚٗ ٝ ٚږٛ ٞٗ ١ـ ٚر ٚى حكـخٗخٗ ٞڅو ٝ ٚپٞښظ ٢چې ىىې ر ٖ٤حُِِٔې پٞځ ٞٗٞپٓ ٚوخرَ کې څ ٚډ ٍٝىٍ٣ځ هپَ کړ)۱۱( ١ ى حكـخٗٔظخٕ ِٓ ٢حٍى ٝح ٝپُٞېْ چې ٗٔ٣ َٙ٤ې ٗژىې څِ ٍُٝ ٙٞٓ ٍٞط٤ٍٓ ٚږی ىىې طٞحٕ ح ٝځٞحک ٗٚ َُ ١چې ى حټکَ ىٓ ٍُٙ َٕ٣وخُلٓ َٙٓ ٞ٘٤وخرِٝ ٚکړ ،١ىىې ٓظَ ٙحٗګ ، ِٙ٤ى ػٔکَ ١کخٍ پٛٞخٗ ٞپ ٚحٗي ىحى ٙچې حٍى ٝح ٝپُٞېْ ٗ ٚپ٤ٛٞږ ١ى څ ُٚ ٚپخٍ ٙؿ٘ګ٤ږ ،١ى ٛـٞی ى ٓٝخ ِٞ٣حٍُٗٝ ٝې کېل٤ض ْٛىح ډٍٝ ىی چې ٛـٞی ىىحٓې ؿ٘ګٝ ٞٗٞړٗ ٚى . ١رَ ىح چې ٛـٞی ډ َٙ٣ک٣ ٢ې ى ٓؼخٕ ُ ٚپخٍ ٙؿ٘ګ٤ږ».١ ى ٛـٞی ٓٝخ َ٣حٗٝظخٓ ٢طـِ٤ٜحص ْٛډٗ َ٣خکخك ٢ح ٝطَ ډ َٙ٣كي ٙپٍٞې ى ډحډ ٝړ ٗ ٚىی .ىػٔکَ ٝح ٝپُٞېٔٞ ه٘ٓٞيحٗخٕ ډٝ َ٣هض ى ٓٝخ ِٞ٣ى ٗ٘ظٞحُ ٢څوٗ ٚکخ٣ض ک . ١ٞطَڅ٘ګ ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ ى ىكخع ٝ َ٣ُٝح ٢٣چې ىپُٞېٔٔ٤ٗ ٞخ٣ې رَهې ٝګړ ٝىهپِې ىٗيې پ ٚحړ ٚٗ ٍُٚٗٝ ٙى ٙطَ الٓ ٚکړې . ى حُويّ حُؼَرٍٝ ٢ځپخڼ ٚى (ٗخپ ٚٛٞح ٝګ٤چ ُښکَ كظٔخ ى ٓخطې َٓٓ ٙن کېږ ) ١طَ ػ٘ٞحٕ الٗيې کخږ ١چې « :ى حَٓ٣کخ ىىكخع ٝ َ٣ُٝح ٢٣چې حكـخٕ حٓ٘٤ظ ٢ځٞحک ٚٗٞى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚالٓ ١ٞٗ ٍٍُٝ ٞح ٝطـ ١ٞٗ ِ٤ٜحٝ ى حكـخٗٔظخٕ پ ٞٔ٤ٓ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٚکې ى حٓ٘٤ظ ٢ىٗي ٝى طََٓ ٙک ُٚ ُٞٞپخٍ ٙپٝ ٍٙٞړط٤خ َُ . ١ىٛـ ٚپ ٚحٗي چې ىح کخٍ ر ٚى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٞٗٞى پٗ ٚخ کېي َٙٓ ٝپ ٍٙٞرٔپ٘ٝ ٚکړ . »١ګ٤ض پ ٚىحٓې ٝهض کې ىح ډحډ ٍٝک ١ٞچې پوپِ ٚى حكـخٗٔظخٕ ىىكخع ُٝحٍص ٝح ٢٣چې ى ِٓ ٢حٍى ٝپٝ ٚحک کې ػ ١َٜح ٝپَ ٓوظِِٓٝ ٢خٗ ٚٗ َ٣ظ ٚحٞٛ ٚٗ ٝح ٢٣ځٞحک پٝ ٚحک کې َُ ١طَ څ ٞى حړط٤خ پٝ ٚهض کې طَې کخٍ ٝحهٔظَ ٗ ،٢ک ٚڅٍٓٝ ْٛ ٚخٕ ٛڅ ٚک ١ٞپٗ ٚخټ ٞرخٗيې ىحكـخٗٔظخٕ ى حٍى ُٚ ٝپخٍ څِ٣ٞښض څَه٤ِٛ ٢کٞپظَ ٝ
112
پِ ،١ٍٞه ٞىح ر٤ٛ ٚڅکِ ْٛ ٚى حكـخٕ حٍى ٝح ٢ِٓ ٝپُٞېٔٝ ٞړط٤خ ى٣ُ َٙٓٝخط ٚٗ ٚکړ ١چې پٗ ٚظخٓ٢ پَٝګَحٓ ٞٗٞکې ىٓوخُل َٙٓ ٞ٘٤ى ټکَ ؿٞګ. ٢ٗ ٚ «طَ څ٘ګ ٣ې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ِٓ ٢حىٍى ٝح ٢ِٓ ٝپُٞېٔ ٞرخٗيې ْٛهپَ رخ ُٚ ٍٝالٍٓٝ ٚکړی ٞ٣ ٚٗ .حُې ى ِٓ ٢حٍى ٝح ٢ِٓ ٝپُٞېٔ ٞپ ٚالٓ ٞحَٓ٣کخ٣خٕ ح ٝى ٗخټ ٞػٔکَٓ ١خٓٝ ٖ٣ٍٞژٍ ٗ ١ٞرِکې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپٚ حٗيٛ ،ـٞی طَىې ىٓٗ ٚژىې ى ٗپږ ٓ٤ِ٤خٍى ٙډحَُ ٝپَٜٓ ٚف حكـخٕ ِٓ ٢حٍى ٝح ٢ِٓٝپُٞېٔ ٞطِٓٝ ٚې حٝ طـِ٤ٜحص ٍٝکړ ،١ىىې پَٓوظِِ ِٞٓٝ ٞڅوٗ ٚژىې پ٘ځ٣ ٍُٙ ّٞې پ١ ٚخُزخٗ ٞپِ ١ٞٗ ٍٍٞح٣ ٝخ پ ٚطٍٞ رخُحٍ کې ٔٛيح ح ّٝى پٍِٗٞې ُ ٚپخٍ ٙػَ ٟٚکېږ». ١ « ىىې ٗ٣ُ ٚخص َٗٝ٣ٝکې َٗٔ٤ې چې پ ٚىې طٝ َٝ٤هظ ٞٗٞکې ى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ُٚ ٞٗٞحړه ٚپ ٚؿَر ٢هپَٞٗٝ کې هپَې ٗٞې ى ١کخږ ١چې ى حكـخٗٔظخٕ ى حٓ٘٤ظ ٢ځٞحکٗ ٞٗٞژىې ىٝ ِٚٔٓ َٕ٣ګړ٣ ١ې ،چې ى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٞٗٞى ٝطٍِٓٝٝ ٞظ ٚرخ٣ي حٓ٘٤ظٔٓ ٢ئُ٤ظ ٚٗٞپَ ؿخړٝ ٙحهِ ،٢ى ٓويٍٞٓ ٙحى ٝػخى ١ګَځ٤يُ ٢ى١ ح ٝىح ر ٚكَ٤حٗٗٞکې ٗ ١ٝ ٚچې ى ٗخټ ٞى ځٞحک ٞٗٞڅؤٛ ْٛ ٚي َٙ٤ٔٗ َٙٓٝى ٓويٍٞٓ ٙحى ٝػخى ١ګَځ٤يُې ».١ٝ پ ٚىې حٓخّ ى ٗخپ ٞٛٞح ٝګ٤چ ٞػ٘خ َٝٛڅو ٚؿٞړٞٗ ٙې حٍى٤ٛ ٝڅکِ ٢ٗ ٚٗ ْٛ ٚکُٞی پ ٚؿ٘ګ کې رَ٣خ ،٢ٓٞٓٝح ٝىح ٛـ ٚڅ ٚى ١چې پِ٘ٔٛ ٚي کې ىحَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٞٗٞى ٓخطې ح ٝى ؿَرٞ٤ٛ ٢حى ،ٞٗٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى ٛخُ٘ي ،ى پٞځ ٞٗٞى ط٤ښظې ٓزذ ٝګَځ٤ي.)۱۵( . ٔٛيح ٍحُ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې حىحٍ ١كٔخى ى پوٞح پٔٗ ٚزض ډ٣ُ َٙ٣خىٝ ٙى ٙکړې .ىٓخُ ٢كٔخى پ ٚهالف ى ٓزخٍُې حىحٍٝ ٙح ٢٣چې پٞ٤ٛ ٚحى کې ى كٔخى کچ ٚى ٕٓٓ۱کخٍ پٔٗ ٚزض ى ٙٝرَحرَُٞ ٙړٞٗ ٙې ى .ٙپٍ ٚحپ ٍٞکې َ٣ٝ ٗٞېي ١چې پُ ٕٓٓ۳ ٚکخٍ کې حكـخٗخٗٗ ٞژىې ٤ِ٤ٓ ٞ٣خٍى ډحَُ ى هپِ ٞکخٍ ٞٗٝى حؿَح ُ ٚپخٍٍٞٗ ٙص ٍٝکړې ه ٞپ ٝٞٗ ٚپِټ٘ ٞکې ډحګٞٗ ِٙ٤ې چې َٛحكـخٕ پ٘ٓ ٚځ٘ۍ کچ ٔ۱ٖ ٚډحَُ ٙىهپِ ٞکخٍ ٞٗٝى حؿَح ُ ٚپخٍ ٙىُٝظ٢ ٓخٓ ٞ٘٣ٍٞطٍٞٗ ٚص ٍٝکړېيی .ىِٓګَِٓ ٝظ ٞٗٞى كٔخى پ ٚهالف ى ٓزخٍُې ى حىحٍې ٍث( ْ٤ؿخٕ ُٞک ُٔ٤خ)ٞ٣ ٝح ٢٣چې پ ُ ٕٓٓ۳ ٚکخٍ کې حكـخٗخٗ ٞى ىُٝض ٓخٓ ٞ٘٣ٍٞط ٚىٍ ٤ِ٤ٓ ٞ٣خٍى ډحَُ٣ُ ٝخص ٍٗظٞص ٍٝکړې ىې . طَ څ٘ګ ٣ې ى حٗټګَ٣ټٝ ٢حچ پٗ ّٞٗ ٚړېٞحُې حىحٍې َٝٓ ٙٞ٣ ْٛې طَ َٓ ٙکړې .ى حٗټګَ٣ټٝ ٢حچ پٍ ٚپٞټ کې ى ٓوکې٘ۍ َٓٝې ٍحپ ٍٞطخث٤ي ٗٞی .ىؿَٝٓ ٚې پٗ ٚپږٗ ٍُٙ ْ٤کٔخٗ ٞطَ َٓٞٗ ٙې ى.ٙ پٍ ٚپٞټ کې ٍحؿِ ٢چې ُ َٝٛ ٚىٍې ٞپٞښظَ ٗٞې ٞکٔخٗ ٞڅو ٢ِ٣ٝ ٙٞ٣ ٚچې پ ٚحىحٍ ٝکې ى کخٍ هالُ ُٞٞٛپخٍ ٙى ٍٗٞص ٍٝک ُٞٞطٓ ٚـزٞٗ ٍٞی ىی .طَ ٗٔ٤خ٣ُ ٢٣خط ،٢ِ٣ٝ ٞچې ى ١خُزخٗ ٞى هيٍص ُ٣خطېي ٞ٣ ٝػخَٓ پ ٚكکٓٞض کې ى حىحٍ ١كٔخى ٓٞؿٞى٣ض ىی ،حٗظ٤ګَ٣ټٝ ٢حچ ٢ِ٣ٝچې حىحٍ ١كٔخى ى َٙٓٝپَحم ٗٞېيېی چې حٕ ى حكـخٗٔظخٕ ى ر٤خٍؿٗٞې ح ٝپ ٚىې ٛېٞحى کې ى ػزخص ى ټ٘٤ګښض ُپخٍ ٙى ٗړېٞحُې ټُ٘ٞې ٛڅې ٣ې ُ ٚګٞحښ َٓٓ ٙوخٓن کړ٣ي.١ ()۱۱ ى حَٓ٣کخ ى ٓ٘خ ْٜٓ ٙٞ٣ؿړ ،١ؿخٕ کېَې ،کَُ ١ط ٚګٞحښ کړی چې حَٓ٣کخ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ىحٓې ٙٞ٣ كکٓٞض ى ٓالطړ ُپخٍ ٙرې پخ ٚ٣ك ١َِٗ ِٚٛٞچې پٛ ٚېٞحى کې ى كٔخى ى ٓوُ٘ ١ٞ٤پخٍ ٙکٞټِ ٢حهيحٓخص ٗ ٚک.١ٞ ػ ٔٓ ٔٗ ٔږػې ػؿې ِ١بىتې ٚړأؼې ػ ِزب٘ؼٌ ٕٛ٠غٛا ػ عجـ ٚاتـ ٚػ پـٚمې ِ ٖٛ٠ؼم ٌٗٛال٠ضٗ ػ افغبْ متٔٛقې ػ م١٠ ٌٗٛق صً پٗ ِٛعٗ ٚړأؼې ىٛې .ٖٚع٘ ٛغٗ ِٙبي اِـ٠کب ٟ٠پٛځ ٟچبؿٚاک ٛػ عجـ ٚپٗ ػغٗ ال٠ضٗ ػًّ کٛي ػ ځبْ ٌپبؿٖ ؽٌت ا ٚؿمٛا ٟ٠گڼٍٗ ع ٛاٚك ػ عپً ِتضؼ رـِٕ٘ ٟېٛاػ ػ م١بمتٛاٌ ٛپٗ عِ ٌٗ ٌٗٛزب٘ؼ ٕٛ٠مـٖ ػ عجـ ٚاتـٚ ٚړأؼ٠ق ک.ٞٛ ػ اِـ٠کب ػفبع ٚف٠ـ ؿاثـټ گ١ټل چې تـ ٔٛؿ ٚف٠بت ٌٗ ِزب٘ؼ ٕٛ٠مـٖ ػ عجـ ٚا تـ ٌٗ ٚپـٚمې مـٖ ِغبٌف ٚ اٚك ػ ِزب٘ؼ ٕٛ٠پٗ ٚړأؼې ػ رگړې پٗ ډگـ کې ػ اِـ٠کب ٟ٠ځٛاک ٛٔٛپٗ ِبتې اػتـاف ک ٞٛاٚ ٚا ٟ٠چې پٗ افغبٔنتبْ کې ػ اِـ٠کب ٟ٠ځٛاکٌ ٛٔٛغٛا ػ ٍِک ٟچبؿ ٚػ پـِغتگ پٗ الؿٖ کې ػ اِـ٠کب ٌٚن ٟرـگٗ متٔٛقې ؿاٚالړ٠ .ٞٚؼٕې ػ ٍِک ٟچبؿٌ ٚپبؿٖ کبف ٟثٛػ٠زٗ ٔٗ ٚؿک)۸٢( .ٞٛ کِ ٚچې ؿَ٘حٍ پظَې ّٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ؿګړې َٓ٘ ١پَ ؿخړٝ ٙحهٔ٤ظ ٚح٣ٝ ٝې ؿٞښظَ چې ٛـ ٚحَٓ٣کخ ٢٣پالٕ پِی کړ ١چې ُٓ ٚوې ٣ې کِٞ٤حٍ ى ځخٕ ى ٓخط٘ې ُپخٍ ٙى ١خُزخٗ ٞپٝ ٚړحٗيې ِٓٔق کېږ ،١پ ٚىؿ ٚرَه ٚکې ى حكـخٕ َُ٘ٔٔٝكخٓي کَُ ُٚ ١طٓ ِ٤وخُلض َٓٓ ٙن ٗ.ٞ ٝحٗ٘ګټٖ پٓٞض ُ٤ک ٢چې ى کِٞ٤حُ ٞحكـخٗخِٗٔٓ ٞق ک ٍٞح ٝى ١خُزخٗ ٞپٝ ٚړحٗيې ى ٛـٞی ى هپِې ىكخع ى ٓٔ٤ظْ ٍحٓ٘ځ ط ٚک ٍٞى حكـخٗٔظخٕ ُپخٍ ٙى حَٓ٣کخ ى ٓظَحط٤ژۍ ٙٞ٣رَه ٚى.ٙ ػخٍُ ٢طز ٚحَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحکٝ ٢ح ٢٣چې ى حَٓ٣کخ ىُٝض ؿٞحړ ١ى حٍرکې ٞځٞحک٘ٓ ٞٗٞطو َٙ٤ٔٗ ١ٞى حكـخٗٔظخٕ پ ٚر٤ال ر ِٞ٤رَه ٞکې څ ٞځُِٞ ٚړ ٙکړ ١ح ٝپٍٝ ٚطٝ ٚهض کې ى کَُ ١حٗي٣ښ٘ ٞط ْٛ ٚځٞحد ٍٝکړ ١ح ٝى ٛـٚ
113
ه٘خػض كخ َٛکړ .١ه ٞىؿې ِٓٔې ٛـ ٚحٗي٣ښ٘ې ٍح رَٓ َٙ٤کړې چې ىؿ ٚکخٍ ر ٞ٣ ٚځَ ر٤خ حكـخٗٔظخٕ ى ؿ٘ګٔخالٍېِّ پٍ ٚژ ْ٣ريٍ کړ ١ح ٝىؿٝ ِٚٓٝ ٚحُې ِٓ٘٤ې ر ُٚ ٚک٘ټَ ٍٝڅوٝٝ ٚځ.٢ ى ؿَ٘حٍ کَٓظخٍ ى ٓخٓ٣ٍٞض پٜٓ ٚخٍ ْٛىؿ ٚډ ٍٝحٓظلخٗ ٢حٍرک ٢ټُٞګ ٢ؿٞړ ٗ ١ٞچې رِ٤ګې ٣ې پ٤ٓ ٚيحٕ ٍٝىګٝ ٞال٣ض کې ُ٤يٍ کېږٝ .١حٗ٘ګټٖ پٓٞض ُ٤ک ٢چې ؿَ٘حٍ پظَې ّٞى حٍرکې ٞى ٍحٓ٘ځ ط ٚک ُٞٞى ٓلکٍٞې ٓوض پِٞی ىی ح ٝىی پ ٚػَحم کې ْٛى ىؿې ٓلکٍٞې پِی کٗٞکی ٗٔ ٍَ٤کېږ.١ کِ ٚچې ٗٞٓٞړی پ ٚػَحم کې ى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞح کٛ ٞٗ ٝٝ َ٘ٓ ٞٗٞـ ٚى ٍُګ ٞٗٞطِ٘ٓ ٞک ٢ػَحه ٢ػٔکََٓ ٝرَٙ٤ حٍرک ٢ځٞحکٍ ْٛ ٚٗٞح ٓ٘ځ ط ٚکړٍ طَ څ ٞپَې حُوخػي ٙښٝ ٚټک ١ٞحَٓ ٝکٞد ٣ې کړ ١چې ٔٛيحٓې .ٍٞٗٝ ْٛ (ٓ)۳ َ٤ٔٗ ٞ٣الٓٗٞي ٚٗٝىح ډحګ ِٙ٤ک ١ٞچې حَٓ٣کخ ٢٣ح ٝحٗګِ ٢ٔ٤ځٞحک ٚٗٞى ١خُزخٗ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٞکړ ٞ٣طٗ ٚظخٓٓٝ ٢خَ٣ ح ٝپٔ٤ې ٍٝک . ١ٞپ ٚپخکٔظخٕ کې ى ١خُزخٗ ٞپخڅ ْٛ ٕٞىٔٛيې حٗګِ ٢ٔ٤کړ ٞ٣ى كؼخُ٤ض پخِ٣ې ى . ١څَٗګ ٚچې پخکٔظخٕ پ ٚډحګ ِٙ٤طٞګ ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ١خُزخٗٓ ٞالطړ ک ٞٗ ١ٞپ ٚىې حٓخّ حٗګِٔظخٕ ح ٝحَٓ٣کخ ؿٞښظَ چې پخکٔظخٕ ط ٚى حكـخٗٛ ٢ـ١ ٞخُزخٗ ٞپٓ ٚالطړ چې ىىٝی پ ٚهالف ىُظ ٚؿ٘ګ٤ږی ِٓح ٍٝکړ ١پ ٚىې حٓخّ ٣ې ِٛظ ٚى پخکٔظخٕ ى رې ػزخط ٚک ُٚ ُٞٞپخٍ ٙى ١خُزخٗ ٞؿٍٞځ٘ګ ط ٚپ ٍٙٞحٓکخٗخص ٍٝکړٍ ،ى ٛـٍ ٞحپٓ ُٚ ٍٞٗٝٞوې چې پوپِ ٚحَٓ٣کخ ٢٣پٞځَٓ ٢چې٘ ٞهپخٍ ٙکړٍ پٛ ٚـې کې ى پ٘ظخګ ُٚ ٕٞهُٞې ١ٞٗ َ٣ٝچې ٓٓٓ۱۵ ىٍٗې حٓٝپکې ِٓٝې ٣ې چې ى ٕٓٓ۱ح ٕٓٓ۱ ٝکخُ ٞطَ ٓ٘ځ ى حكـخٗٔظخٕ ِٓ ٢پٞځ ح ٝپُٞېٔ ٞطٍٝ ٚکړې ٝې رې ىٍکٞٗ ٚې ى . ١ى ؿ ٢حې ح )GAO(ٝپٍ ٚحپ ٍٞکې چې کخٗګَّ طٝ ٚړحٗيې ٗٞی ١ٞٗ َ٣ٝچې ٓٓٓٛ ٖٔ۷ـ ٚىٍٗې حٓٝپکې ِٓٝې چې حكـخٗخٗ ٞطٍٝ ٚکړٍ ٗٞی ح ٚٗ ّٝطَ ٓظَګ ٞکېږ)۳ٔ( . ١ ٗٗٞې ى ٙچې ٗژىې ىح ټٓ ُٚٞپک ٚح ٝىٍٗ ِٚٓٝ ٚح ّٝى ١خُزخٗ ٞالٓ ٞکې ُ٣ٞيُې حٝرَ٤ط ٚى ٔٛيٝی پ ٚهالف حٓظؼٔخُ٤ږ. ١ ٔٛيح ٍحُ َ٤ٔٗ ٞ٣پټَٓ ٞچې٘ ٞهزَ ٍٝکړ چې حٗګِ ٢ٔ٤ح ٝحَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٞٗٞڅَه ٢حُٞطکې ١خُزخٗ ٞطٚ ٗظخٓ ٢حٓٝ ٢ِٓ ٝخ َ٣ى ٞٛح څوٍ ٚح ؿٔٛ . ١ٍُٝٞيح ٍحُ ٗٔخٍ ط ٚى ١خُزخٗ ٞى ٍُٞٞٓٝپ ٚحړ ْٛ ٙىُٝظ٢ َٓچې٘ ٞډحګ ِٙ٤کړې چې ى ُ٣ٞي٣ځٞ٤ٛ ٞحى ٝڅَه ٢حُٞطکې ىىې کخٍ ُ ٚپخٍ ٙحٓظؼٔخٍ ٗٞې ،پوپَُِ٘ٔٔٝ ٚ کَُ ْٛ ١پ ٚډحګ ٚپ ٚىې حړ ٙهپِ ٚحٗي٣ښ٘ ٚڅَګ٘ي ٙکړې ىٔٛ . ٙيح ٍحُ َ٤ٔٗ ٞ٣پټې َٓچې٘ې ىح ډحګ ِٙ٤ک١ٞ چې ټٛ ٍٞـٞ٤ٛ ٚحى ٚٗٝچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې پٞځٗ ٢ظ ١َُ ٕٞى ١خُزخٗ ٞپ ٚډُ ٚکې هپِې هپِې ډُګۍ َُ ١چې ى َٙٛحړه٣ ٚې پخُ٘ ٚک. ١ٞ َ٤ٔٗ ٞ٣حكـخٕ ٓ٤خٓض پٛٞخٕ پٔٗ ٚخٍ کې ى ١خُزخٗ ٞى ٗظ ٕٞپ ٚحړ ٙپٞښظ ٚک ١ٞحٝ ٝح ٢٣چې «ىُظ١ ٚخُزخٕ ُٚ کٍٞٗ ٚٓٞ؟ى ځٔکې حٝک ٚى ٞٛحُ ٚالٍې ٍحؿَِ؟ چخ ٍحٓٝظَ؟ چخ چٍُٞکې ٍٝکړې؟ ىڅُ ٚپخٍ٣ ٙې ٗٔخٍ طٍ ٚحٓٝظَ ؟ ١خُزخٕ ى ٗخټ ُٚٞک ّٞؿړٞ٤ٛ ١حىَٓ ٙىٍ ُٚ َٙٓٝحُ ٞٗٝډکې ح ٝؿښظِې حړ٣کې َُ ١چې ىٝی ٣ې ُِ٘ٔٛ ٚي ٙپٚ چٍُٞک ٞکې ک٘ي،ُٝرـالٕ٘ٔٓ،ګخٕ حٝ ٍٝٞٗٝال٣ظٞٗٞطٍ ٚحٝړٍ ؟ ىح ىٗخټٞؿړ ١ىڅُ ٚپخٍ ٙىحکخٍک ١ٞ؟ ىچخُ ٚالٍې ٣ې ک ١ٞ؟ ح٣خ ىُٝض پ ٚىې کې ښکېَ ىی حٝکٚٗ ٚ؟ ى حكـخٗٔظخٕ کٞچېخٗ ٞپ ٚهپِ ٚىرَ٣ظخٗ٣ٞخٗٛ ٞـٞ٘٤ٗ ٚک( )Chinookچٍُٞکې پ ٚهپِٓ ٞظَګُٝ ٞېيُې چې ډُ ٚډُٚ ١خُزخٕ ٣ې ى ٗپې ى ٞ٤ٛحى ى ٗٔخٍ پ ٚډحګ ٞٗٞحٝؿَٞٗٝکې ٍحک. ٍُٝٞ ٔٛيحٍحُ پ ٕٓٓ۱ ٚکخٍ کې کَُ ١ىٛ ٙٝـ ٚرَطخٗ ١ٞډ٣پِٓٞخطخٕ چې ى ١خُزخَٗ٘ٓٞحٕ پ ٚځخٗګړې طٞګٍٜٞ٘ٓ ٚ ىحىهللا ٣ې ىې طٍ ٚحرِِ ٞطَڅ ُٚ ٞرَ٣ظخٗ٣ٞخٗ َٙٓٞښې حړ٣کې ُٚ ١َُٝحكـخٗٔظخٕ څوٗٝ ٚړٍ )۳ٕ( ». ه ٍٞٗ َ٤ٔٗٞ٣ ٞحَٓ٣کخٓ ٢٣ظَحط٤ژٓظخٕ پ ٚىې حٗي ى ١چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٝحکٔ٘ۍ َٓکِ٣ض ُ٘ٓ ٚځ٢ٓٞ٣ ٚ حٝ ٝحک ٝحُ٤خٗ ٞح ٝى حٍرکې ٞه٘ٓٞيحٗخٗ ٞط٘ٓ ٚظوَ کړ ،١پ ٚىې طَط٤ذ ىٝی ُ ،کٔٛ ٚيح ح٣ ّٝې چې پَ٤ٔٗٞ٣ ٚ ٝال٣ظ ٞٗٞکې ک ،١ٞى ٝحُ٤خٗ َٙٓ ٞپ ٚحُحى ٙطٞګٓ ٚؼالِٓٝ ٚکړ ١حَٓٝکِ ١كکٓٞض ُٓ ٚظَګٝ ٞؿٍٞځ.١ٞ ؿَ٘حٍ ٓخټ ْ٤چې پ ٚحٝ ّٝهض کې ى حَٓ٣کخ ى ګډ ٝهٞح ٝٝى هٓٞخٗيحٗۍ ػٔ ٢ٓٞهٓٞخٗيحٕ ىی ،چې ىٗي٣ ٙې ى ٍٝحٗٗ ٞظخٓ ٢ػِٔ٤خطٓ ٞالطړ ک ٍٞح ٝى ٍحطِٗٞکٗ ٞظخٓ ٢ػِٔ٤خط ٞپالٕ ؿٞړ ٍٝى .١ؿَ٘حٍ ٓخټ ْ٤ى هپِې ىٗيې پٚ ٜٓخٍ ى ؿګړې ُ ٚهٓٞخٗيحٗخٗ َٙٓ ٞپ ٚهزَ ٝکې ،٢ِ٣ٝچې ١خُزخٗ ٞى هپِې ٝحکٔ٘ۍ پٜٓ ٚخٍ ښځې پ ٚک ٍٞٗٝٞکې ر٘يې کړې ٝې حٛ ٝـ ٟٞر٣ ٚې پٓ ٚظَٝکِٛٝ ٞې ح ُٙ ٝى ىٝ ُٚ ٟٝژُ ٞځخٗګړ ٟهٗٞي حهِْٞٓٞٗ .ړ ١پ١ ٚخُزخٗٞ َٓرېَ ٙپ ٚػَحم کې ْٛى ٓوض ىٍ٣ځٝ ُٚ ٞژُ ٞڅو ٚى هٗٞي حهٔ٤ظ٘ې پ ٚحړ ٙهزَې کړې ىٝ. ١حٗ٘ګټٖ پٓٞض ٍٝځپخڼ٤ُ ٚکې چې ؿٓ ِٔ٤ظْ ٢ِ٣ٝى ،١پ ٚحكـخٗخٗ ٞډُې ډ َٙ٣ښ ٚطلَ٣ق ى.ٙ ىې حَٓ٣کخٍٝ ٢٣ځپخڼۍ ُ٤کِ ،٢ؿَ٘حٍ ؿٓ ِٔ٤ظْ پ ٕٓٓ۷ ٚکخٍ کې پ ٖٓ ٚى٣خګ ٕٞښخٍ کې پٞ٣ ٚې ٘٣ٝخ کې ٢ِ٣ٝ ،ٝٝى حكـخٗٔظخٕ ٗخٍٛ ،ٚ٘٣ـ ٚښځ ٞطٓ ٚپکخٝی ک ١ٞچې ټ٤کَ٣ ١خ كـخد َِٗ ١ح ُٚ ٝىې کزِ ٚځ٘٤ې حكـخٗخٕ رخ٣ي
114
ٓړ ُٚ .٢ٗ ٙىې ٍٓٝٝظ ،ٚؿَ٘حٍ ٓظْ حكـخٕ ٟي څَګ٘ي ٞٗٝكِْ ٞ٣ځَ ر٤خ پ ٚډګَ کې ٍحٝطِی ،ح ٝطَ ح ٚٓٝى حَٓ٣کخ پٞځ ى ٓک کَٓظَ ُ ٚؿ٘ـخُ ٚٗ ٚىی هالٞٗ ٙی،چې ٗٞې ٓظٞ٣ ٍَٙٓٝ ْٛ ِٙٗٞځخی ٗ.ٙٞ هخٍؿ ٢ځٞحک ٚٗٞپ ٚط ۳ َٝ٤کِ ٞٗٞکې حكـخٗخٕ ى طلَ٣ق پ ٚطٞګ ٚػخّ ٝژٗ ،٢حٛ ٝـٞی ى ٛخُٝٞ٤ى ى كِٔٛ ٞٗٞل٘ې پٚ ٓٔ ٚطٞګ ٚپ ٚحكـخٗخٗ ٞؿٞړې کړ٣ي.١ ح ّٝى حَٓ٣کخ٣خُٗ ٞپخٍ ٙى ٙٞ٣حكـخٕ ر٤ٓ ،ٚ٤زَ ٣خ ى ٗښې پ ٚحٗيحُ ٙى ٙچې ىحكـخٗٔظخٕ پ ٚګٞټ ګٞټ کې چې ٝ َٛهض ٝؿٞحړ ١طلَ٣ق ٝکړ ،١ح ٝهپِٗ ٚښ ٚپو ٚکړٍٝ ،١ط ٚپ٤يح کېږ.١ ىؿ ٚػخرض حٓ ٝظلَک ٓ٤زَ ٣خ ٗښې پ ٚكَکض ح ٝکې٘خٓظ ٞکې حكـخٗخٕ ى ١ح ٝډ َٙ٣پ ٚآٓخٗۍ َٓ ٙپٗ ٚښ ٚکېږٚٗ .١ ٞ٣حُې پ٤خى ٙرِکې ٞٛح ٢٣ځٞحک ْٛ ٚٗٞپ ٚحكـخٗخٗ ٞپ ٚډُ َٙٓ ٝؿٞحړ ١هپِٗ ٚښ ٚپو ٚکړ ١ح ْٛ ٝطلَ٣ق ٝکړ .١ى ِٞ٣ٝى ٙچې پَ ىې َٓرٛ،َٙ٤ـٞی ٗٞې ِٓٝې ْٛپ ٚآٓخٗۍ َٓ ٙپ ٚحكـخٗخٗ ٞآُٓخ.٢٣ پ ٚط ۳ َٝ٤کِ ٞٗٞکې ػخرظٞٗ ٚې چې ډ ٍٝډٍٞ٣ ٍٝحٗ ٢ٔ٤رٔ ٚٗٞحِٓٝ ٝې ،پ ٚحكـخٗخٗٝ ٞکخٍٞٗ ٍٝې. ى ىحٓې ٗخىٝى ِٞٓٝ ٝکخٍ ُٞٝپخِ٣ې ٍٝ ٍٝٝ ٍٝٝښخٗ ٚکېږ ١ح ٝىحكـخٗٔظخٕ پ ٚؿ٘ٞد ح ٝهظ٤ځ کې ٗکٖٔ َٟٓٚٗٞ ُ٤يٍ ٗ.١ٞح ّٝځ٘ګِٔ٤ٓ ٢ېٗٝ ،ې ح ٝآد ٞٛ ٝح ،پٍٞ٣ ٚحٗ ٞٔ٤ح ٍٝٞٗٝکېٔ٤خٞٓ ١ٝحى ٝککړې ى ١چې هِک ٍَٙٓٝپ ٚطٔخّ کې ى ١ح٣ ٝخ ٣ې ْٛى حٝر ٞڅښِ ٞح ٝط٘لْ ُ ٚالٍې ريٕ ط ٚىحهِ.١ٞ ى ىؿَٓ ٞګٞڼٞٓ ٞحى ٝپ ِٚ٤ٓٝ ٚريٕ ط ٚىحهِ٤ږ ١حٔٓ ٝک٘ ٚى ٙچې طَ څ ٞکخُ ٚپٍٞې ،حؿِ٤ې ٣ې الُ٣خطې ښکخٍ٢ٗ ٙ .ى ِٞ٣ٝى ٙچې څٞٓ ٚىٝ ٙړحٗيې ُٚ ْٛط ٍٙٞرٞړې ٍحپٍ ٍٚٗٝٞحٍٓ٤يُ ٢چې ځ٘٤ې ٗخه ٚحالػ٠خء ٓخٗٓٞخٕ ُ٣ږ٣يُ)۳ٖ( .٢ ى حَٓ٣کخ ى ر ٖ٤حُِِٔ ٢څ٤ړَٗٓ ٞکِ ىحَٓ٣کخ ٢٣پٞځ٤خٗ ٞى ٝك٘ض پ ٚحړٝ ٙح ٢٣چې :پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ٢٣ ځٞحک ٞٗٞکخٍىٝى ،پ ٚىې ٞ٤ٛحى کې ىطخ ٝطَېوٞحُ ٢ډَ٣ښض ،ح ٝى حىحٍ ١كٔخى هپَحٝی ى ىؿٞ٤ٛ ٚحى پ ٚهِکٞ کې ٗخ ٍٟخ٣ظ ٚٗٞډ َ٣کړېي ١ح ٝىىې ٞ٤ٛحى حٓ٘٤ظٟٝ ٢غ ى پوٞح پٔٗ ٚزض ډ َٙ٣هَحرٞٗ ٚې ى . ٙىؿَٓ ٚکِ ٝح ٢٣چې ک ٚچېَې ى حكـخٗٔظخٕ ى ٓظِٗٞې ى كَ ُ ٚپخٍ ٙک ٚٓٞر٤ړح ِٙ٣الٍ ٙپ٤يح ٗ ٞٗ ٢ٗ ٚى ىىې ٞ٤ٛحى ى ىُٝض ح ٝهِک ٞطَ ٓ٘ځ ر ٚكخ٣ُ ْٛ ٍٙٞٗ ِٚٛخطَٓ .٢ٗ ٚکِ ُ٣خط ١ٞچې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٗ ٝخټ ٞپٞځ ٢ػِٔ٤خص ىىې پ ٚځخی چې ګټٝ ٚکړ٣ُ ١خٖٗٔ ػخرظ٤ږ١ ى ٗخټ ٞح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ٝك٘٤خٗ ٚرٔزخٍ ٞ٣ح ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ِٓک ٢هِک ٞى ٝژُ ٞکېي ٝح ٝىىې ٝژٍ کېيٝ څو ٚى هٗٞي ى حهٔظِ ٞپ ٚحړ ٙحكـخٗخٗ ٞډٓ َ٣وض ػکْ حُؼِٔ ٚٗٞښُٝٞې ىې .حٕ طَىې چې ى ٞ٤ٛحى ى َٓ٘حٗٞ ى ؿَګې ٍثٛ ْ٤زـض هللا ٓـيى ْٛ ١پ ٚڅَګ٘ي ٙطٞګ ٚىؿ ٚډٝ ٍٝژٗې ٝؿ٘يُې ح ٝحكـخٗٔظخٕ ٣ې ٚٔ٤ٗ ٞ٣ ٓٔظؼَٔٞ٤ٛ ٙحى ٝګخڼ. ٚ ى حٍرکېٞؿٞړ ٍٝح ٝى ِٞٓٝ ٞ٘٤ِٓ َ٤ٔٗ ٞ٣حُ ٍٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى ى حٓپَحٍٞ١ۍ ُٚ حړه ْٛ ٚطـَرٞٗ ٚی ٝه٤ٛ ٞڅ ډٓ ٍٝؼزظې پخِ٣ې ٣ې ٗ ٚىٍُٞىې . حكـخٕ پٞځ ٢کخٍپٛٞخٕ پ ٚىې رخ ٍٝى ١چې ى هِکِٞٓٝ ٞحُ ٍٞپ ٚټ ُٚ٘ٞکې «رې ر٘يٝرخٍ » ١حٍُٝ« ٝ ٓخالٍ٘ٓ » ١ځظٍ ٚحٝړٔٛ . ١يح ٍحُ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى هز ِٞ٤طَ ٓ٘ځ طخ ٝطَېوٞحُی پ ٚهپَ ځخی پخط ٚىې ٗ ٞکٚ چې َې ىؿِٞٓٝ ٚحُ ٍٞک٘ظَ ٢ٗ ٚٗ ٍٝح ٝک ٚٓٞګډ ٙحٗګ ، ١َُ ٚٗ ٝ ِٙ٤ى ډٓ َٝ٣ظَ ٓظ ِٝٗٞى ٍح پ٤يحکېيٝ ٓزذ رٝ ٚګَځ . ٢ک ٚچېَې پ ٚى ٝٝکِ ٞ٤کې ٓٗٞږ ُْ کِٔٞٓٝ ٚحٍ َُٝٝح ٝحٓظ٤خُحص ٍٝک ٍٞٗ ٞٗ ٝٞپٚ ٍُګ ٞٗٞر ٚى ٛـٞی ى حؿ ِ٤الٗيې ٍحځ ٢ح ٝىح پ ٚهپِ ٚىىېٔٞکَحٓۍ ىح ُٞٞٛهالف کخٍ ىی . کخٗخډحٍٝ ٢٣ځپخڼ ٚټٍٗٞټ ٖٓٞى حٍ٣ک ٓخٍګُٞې ْ پ ٚهِْ ٙٞ٣پُ ٚړ ٙپٍٞې ٗ٘٘ ٚهپَ ٙکړې ى ٙچې پ ٚکې ٍحؿِ: ٢پ ٚپ ٍٞٗٝٞکې طَ ؿٞږ ٝؿَهېيٍ ح ٝى رَ٣خُ٤ظٞد څوٝ ٚحټٖ ښخ ٢٣ځکٝ َٚٗٝٓ ٚپ٤چ ،٢چې حَٓ٣کخ حٗ ٝخټٞ ُګ٤خ ى ١ى هپَ رې ځخ ٚ٣حكـخٕ هطَ څو ٚځخٍٗ ٚٗٞحکخږ١ ٍحٝطی ح ٝى ى ٙهخ ٙځٞحک« ٚٗٞ حٍٝ ٣ې هُٚٞ طَ چې ، ؿَ٘حٍ پ ٚپخّ کې ٝٝچې ٓک کَٔ٣ټَ ٣ؼ٘ی ٛـ ٚحَٓ٣کخ٢٣ ا ٓخك٤خ » ر ٚحكـخٕ ٓوخٓٝض ى ُ٣ٞي٣ځې ٗٗٞ٤ې پ ٚپښ ٞکې ىړې ٝړې کړی .هٓ ٞک کَٔ٣ټَ ځک ُٚ ٚکخٍٗٝ ٙړٍ ٓٞ چې ىكظَ ٣ې ى ٓپ٘٤ی ٓخڼۍ پٛ ٚکِ ٙٞ٣ ٚرې حىر ٚڅَګ٘يٝ ٚٗٝکړ ٞ٣ . ٙډ َ٣ىٓخؿ ٢ح٤ٓ ٝخٓ ٢ؿَ٘حٍ ډ٣ٞ٣ډ پظَّ ى ٓک کَٔ٣ټَ پَ ځخی کښې٘ . ٞٓ ٍٝٞپظَّ پ ٚىې طٞحٗېيُی ٝچې ػَحهی ٓوخٓٝض ٓئهظؤ ٝځپ.٢ ٔٛيؿٓ ٚؼٔٞأل حكظ٤خ ١کخٍ ٙپظَّ ط َٙ٤حٗٝۍ ى کخرَ څو ٚىح ٞٛډ ٝکړ چې ىؿ ٚحكـخٕ ؿ٘ګ رٝ « ٚګټ٣ » ٢ؼ٘ی ٛـٚ ؿ٘ګ چې طَ ٗ٘ ٚحَٓ٣کخ ط ٚپ ٚڅ ٚکْ ٖٓٓ رِ ٚٗٞ٤ډحَُ ٙح ٝڅ ٚى پخٓ ٔٓٓٓ ٚطِلخط َٙٓ ٞطٔخّ ٓٞة ىی ٓظ ِٙٗٞهٞ ىح ى ٙچې ٤ٛ :څٞک ْٛىح ٗ٘ ٢طؼزَٝ٤الی چې ګټَ حٛأل څٓ ٚؼ٘خ َُ َٛ . ١ځَ چې حَٓ٣کخ هپَ هٞص ُ٣خص کړة، ٗٓ ٞوخٓٝض ٍٝ ْٛط ٚپ٤خٝړة ٓٞی ىی .حكـخٗٔظخٕ ٔٛيح ٖٗ ى حَٓ٣کخ طَ ټ ُٞٞحٝږى ؿ٘ګ ػخرض ٓٞة ىی .حَٙٛ ّٝ ٓ٤خٗض ى حَٓ٣کخٓ ٢٣خٍُٝ ٚ٤کٗٝٞک ٔ۵ ٞرِ ٚٗٞ٤ډحَُ ٙىؿ ٚؿ٘ګ ط ٚځ . ٢ى َُ٘ٔٔٝرخٍک حٝرخٓخ ُوٞح ى ٗ ٍٝٞىَٕ٣ ٍُ ٝپٞځ٤خٗ « ٞػخؿَ ډېَښض » ر ٍٞٗ ٚى َٕ٣رِ ٚٗٞ٤ډحَُ ْٛ ٙکٖ کړی .ى حكـخٗٔظخٕ ح ٝػَحم ؿ٘ګ ٚٗٞـ چې پٞ٣ ٚ
115
ټَ ٕٞ٤ِ٣ډحَُ ٝطٔخّ ٓ ١ٞـ ى پ ٍٞپٍٝ ٚپ ٞ٤چِ٤ږی كخٍ ىح چې حَٓ٣کخ ٔٛيح ٖٗ ٖ ٔ،ټَ ٚٗٞ٤ِ٣ډحَُ ٙپٍٞړې ى،ٞٛ . ٙ ى.ٙ ٓٞې ٓؼظخىٙ ؿ٘ګ حٝ پٍٞ ى ٖٗ حَٓ٣کخ کخٗخډح٣خٕ ر ٚطَ ٕٔٔٓ پٍٞې حټکَ ٔ ٔ۱،رِ ٚٗٞ٤ډحََُٜٓ ٙف کړی ،چې ى َٛی کٍٗٞۍ پ َٓ ٚر ٔ۷ٓٓ ٚډحَُٙ ٤ٍٓٝږی. ى حَٓ٣کخ کخٗګَ٣ ْ٣ؼ٘ی ٞ٣حُ٘٣ۍ ٛـَٓ ٚؿغ چې ؿ٘ګ حػالٗٞالی ٓ ٢حٛ ٝـ ٚپٔې طٔ ،١ِٞ٣ٞپَ٘ٓٗ ٚيګۍ َٓٙ َُ٘ٔٔٝحٗ ٞؿٍٞؽ ر ٕٞح ٝرخٍک حٝرخٓخ ط ٚحؿخٍُٝ ٙکړې چې ىح هيٍص ځ٘ې ؿٜذ کړ ٖٗ . ١حکؼَ٣ض حَٓ٣کخ٣خٕ ى ىې حٓظؼٔخٍ ١ريَٓؿۍ ح٤ٜٓ ٝزض َٓٓ ٙوخُلض ښ . ٢٤ک ٚڅ٤ٓ ْٛ ٚخٓض ٝحٍ ر٣َ٤ږ ١چې ى ىؿ ٚؿ٘ګ َٓٙ ٓوخُلض ٓزخىح « ى هپِ ٞپٞځ٤خٗ َٙٓ ٞى ه٤خٗض » پ ٚط ٚٗ ٝ ٍٞګڼَ ٓ ،٢ه ٞر٤خ ٗ ْٛخٍٟخېض حٓ ٝوخُلض ٍٝځ پٚ ٍٝځ ُ٣خط٤ږ.١ ط َٙ٤حٗٝۍ ى ؿٔ٣ٍٜٞض ؿٞښظٗٞکې ګٗٞي ى ِٓ ٢ک٤ٓٞټې َٓ٘ « ٓخ٣کَ ٓټٔٛ » َ٤يؿ ٚپ٘ ٢ى طٞرَې څوٍ ٚحٝکښِٚ ح ٝىح ٣ې َ٘ٓٝچې حكـخٕ ؿ٘ګ ګټٗٞکی ٗ ٚىی .ؿګړ ٙپخُ ٚؿٔ٣ٍٜٞض ؿٞښظٗٞکی ُ ٚهٝ َٜٙپړٓېيٍ ،طوَ٣زؤ ټُٞٞ ٓټ َ٤پ ٚرې ٝكخ٣ۍ ح ٝه٤خٗض َٓٓ ٙظ ْٜکړ .پَ ٓټ َ٤ډٗ َٝ٣خِٓ ٖ٤ٛحؿ ٚؿٔ٣ٍٜٞض ؿٞښظٗٞک ٞحٗظوخى٣خُٗ ٞک ٚؿٍٞؽ ر ٕٞح ٝډ٣ک چې٘ ٢پوپِ ٚى ٣ٝظ٘خّ ى ؿ٘ګ پَ ٜٓخٍ ى پٞځ ٢هيٓض څو ٚځخٗ ٚٗٞىٍٝې ٍٞٛې کښَ. ؿٔ٣ٍٜٞض ؿٞښظٗٞک ٞى ٓک کَٔ٣ټَ ىح ٓؼو ُٚٞکړٗالٍٍٝ ٙحٗ ُٚٞچې ؿٞښظ٣ ٚې ى حَٓ٣کخ ٢٣رْ ٞ٣ٍٝح ٝطٞپ ٞ٣ٍٝ ُ ٚالِٓ ٚى ِٓک ٢حكـخٗخٗ ٞطِلخص ٍحټ٤ټ کړ . ١پ ٚحكـخٗٔظخٕ ح ٝپخکٔظخٕ کې ى ٔٛيې ُ٣خطېيٗٝکِٓ ٞک ٢طِلخط ٞپ َٓ ٚى ى.ٙ ٗٞې ح٣ـخى څپٚ طٗٞيٙ ٙٞ٣ هْ٘ ى ٟي پٚ ُ٣ٞي٣ځ ؿٔ٣ٍٜٞض ؿٞښظٗٞک ٢ى ٗ٣ُ ٍٝٞخطَ٣ ٞؿِ ِٝ٤رَ٣ي ٞٗٝپٗ ٚخٍ َٙٓ ٝچې ى ِٓک ٢حٗٔخٗخٗ ٞژٗٝي ر ٚى هطَ َٓٙ ٓوخٓن ح١ ٝخُزخٕ ر ٚځٞحکٖٔ کړ ٞ٣ ،١ځَ ر٤خ پ ٚهٞحٗ٘٤ۍ ٍَٓ ٙحښ٤ا ٢چې ٛـٞی ى حَٓ٣کخ ى ٗخپ ٞٛٞح ٝطخٍ٣ک كکَ ٙکٔخٗ ٞ٣ ٞګٗٞي ح ٝږؽ ىی . حٝرخٓخ حىػخ ٝکړ ٙچې ؿٞحړ ١حكـخٕ ؿګړ ٙپَحه ٚکړ ١طَ څ ٞى حُوخػيٝ َٙٓ ٙؿ٘ګ٤ږی .ه ٞى ىې َٓ َٙٓ ٙر٤خ ْٛ پ٘ظخګ ٕٞحټکَ ک ١ٞچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٞ٣څ ٞکٞچ٘ ٞ٤حُوخػيٝ ٙحُ ٞڅو ٚپَط ٍٞٗ ٚڅٗ ٚظ ٞٗ . ١َُ ٚٗ ٕٞځکٚ حٝرخٓخ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپٍٝٞړة ىی چې ى حكـخٗٔظخٕ پٛ ٚکِ ٚرخ٣ي ٍښظ٤خ ٍٝطٝٝ ٚح.٢٣ طَ ٗ ٜٞکخُ ٞؿګړې ٍٓٝٝظ ،ٚى حَٓ٣کخ هٍٞح ٓظَ پٞځ١ ٢خهض ،ى ٛـ ٚطَ ؿخښِٞٓٝ ٞحُِٓ ٞګَ٣ ٝؼ٘ی ٗخټ ،ٞحٝ حؿ َٝ٤ځٞحک ٞ٘ٗٝ ٞٗٞکړحی چې ى ُ٣ٞي٣ځ حٗـخٍ پٟ ٚي ىؿٓ ٚوخٓٝض ٓخص کړ٣ ١خ ىح چې پ ٚکخرَ کې ٝګړٗ ِ٤حٝ َٓ٘ٝع كکٓٞض ؿٞړ کړ . ١ى ٓويٍٞٓ ٙحى ٝطُٞېي ٗ٣ُ ْٛ ٍٞخص ٗٞی ىی. څ٘ګ ٚچې حَٓ٣کخ ى ؿٞالی پ ٚڅِ ٍٚٓٞى ر ٞ٤َٜٗظخُٔخٗ ٞڅو ٚى هپِٞحکۍ حهٔ٤ظٍِٝ ٞځ ٔٗٝخٗځِ ،ٚهِٔٓ ٞک٢ پٞځ٤خٗ٣ ٞې ر٤خ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې َٛډ ِٚٓٝ ٍٝى ىٍٗ ٞرْ ٞ٣ٍٝڅوُٞ٤ٗ ٚې طَ ټخٗکٍُٛ ،ٞٗٞپ ،ٞٗٞٗٞطٞپ َُٗٝکٞ ٤ِٛکٞپظَ ،ٝرې پِٞ٤ټ٤١ ٚخٍ ،ٝىٍٗ ٞطٞپ ،ٞ٣ٍٝؿٗٞچ ٚح ١رٔ ،ٞٗٞح َٛ ٝډ ٍٝػخُ ٢طک٘خُٞژۍ َُٗٝکٓٝ ٞخِٞ٣ پٍٞې َٛڅ ٚحٓظؼٔخُ.ٍٞ ه ٞى ىې ټ١ ٍٞخهض َٓ ٞ٣ ،َٙٓ ٙڅ ٞپښظ٘ ٢هزخ٤ِ٣خٕ ح ٝرِګَحٕ ى هپَِٛ ٞف کٞچ٘ ،ِٞٓٝ ٞ٤هپِې حٍحىې ح ٝرې كيُ ٙړٍٝ ٙط٤خ َٓ ٙى ُ٣ٞي٣ځ ى ىؿٓ ٚظَ ؿ٘ګٓ ٢خٗ َٙٓ ٖ٤پٝ ٚهل ٚح ١طٞګ ٚؿ٘ګ٤ږ ١حٛ ٝـ٣ ٚې حٞ٣ ّٝ ٓظَحط٤ژ٣ک ٢ىكخػ ٢كخُض طٍُٞٓ ٚی ىی. ى « ګِ٤خص پٝ ٚړحٗيې ى ىحإى » ىؿ ٚرې ٍكٔ ٚؿ٘ګ ٗ ٞٗ ٍٞى کخٗخډح پ ٍٞٔٗ ٚى ُ٣ٞي٣ځ ٞهيٍطُ ٞٗٞپخٍ ٙى ػِص کّٞ ځخی ٗ ٚىی پَې ٣ښی ٛ ،ٞٛ .ـٞی ٖٗ پ ٚر َٜکې ٞ٣رَ ىحٓې ٗخ ُړ ٚ٣ٞٓ ٙحٓظؼٔخٍ ١ؿ٘ګ ٢٘٣ٝچې ى ٞ٣کٞچ٘٢ ُْٝحٍٓٝٝ ٝظ ٚپخط ٚهِک َٙٓ ٞکېږ ١حٛ ٝيف ٣ې پَ ٓ٘خرؼ ٞطِٔ ٢حٓ ٝظَحط٤ژ٣کې ؿـَحك ٚ٤ى.ٙ ى ر٘پړ حکؼَ٣ض حكـخٗخُٗ ٞړ ٚٗٝپْ ُ ٚى َٞٗ٣کخُ ٞؿ٘ګ څوُٞٓ ٚې ط ٚطږ ١ى . ١ه ٞى كخٓي کَُ ١ى كکٓٞض، ١خُزخٗ ٞح ٝپخکٔظخٕ ىح ٛڅې چې ؿٞحړٍ ُٚٞٓ ١حٓظ٘ ٚکړ ٖٗ ،١ى ٝحٗ٘ګټٖ ،حٝټخٝح ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ِٓٔ ٢طخؿک کٔٔ٤ٗٞټ ٢ح٣ظالف ُوٞح ه٘ؼی کېږ٘ٛ . ١ي ْٛپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىؿ ٚح ٍٝط ٚپ ٚىحٓې كخٍ کې ُٖٔ ٛٝی چې ِٛظ ٚى ٘ٛي طَ ٗٗٞ٤ی الٗيې ک٘ٔ َ٤کې ښٍٞښ ٍحپٍٞطٞٗ ٚة ىی. ،ٞٛىؿ ٚکخكَ ٗٞة ؿٔ٣ٍٜٞض ؿٞښظٗٞکی « ٓټ » َ٤هٛ ٞل٤ق ىی چې ٝح ٢٣ىؿ ٚکَؿ٤ړٕ ح ٝچټ ٢ؿ٘ګ ګټَ کېيٗٝکی ٗ ٚىی .ه ٞى ٝحٗ٘ګټٖ حٓظؼٔخٍ ُٕٞٔٔ ١ر٤خ ْٛپخ٣ښض َُ . ١پ ٚحَٓ٣کخ ،کخٗخډح ح ٝحٍٝپخ کې هٍٞح ډَ٣ ٓ٤خٓ ٢کٔخٕ پ ٚىې ٗخَٓ٘ٝع ؿ٘ګ پٍٞې ٓښظ ٢ى . ١ګڼ ٗٔ ْٛ َ٤پ ٚىې ػو٤ي ٙى ١چې ى ٗخټ ٞحطلخى ر ٚى ٔٛيې حكـخٗٔظخٕ پ ٚؿٍَ ٞٗٝؿ ٞٗٞکې ى ٝحټَُ ٞؿٗٞيې كظٔٗ ٢خکخٓۍ َٓٓ ٙوخٓن کېږ)۳۱( . ١ ػ ؿٚاْ وبي ػ ر ْٛپٗ 13ػ مٕډې تبّ٠ق ٚؿځپبڼې ػا عجـ عپٛؿ وړ چې ػ أګنتبْ صؼؿاػظُ ػ٠ٛ٠ؼ وبِ١ـْٚ ػ اؿػ ٚاؿوبْ صـة ( ٌ ٜٛػؿمت١ق ) ِبؿىبي رٛة مت١ـ اة ٌٗ عپٍې ػٔؼې څغٗ ٌـې وړ ٚ .ؿځپبڼې ف٠بتٗ وړٖ چې ِبؿىبي رٛة پٗ ػې عبغـ تـ ٔٛ١و ٛالٔؼ ې ؿاغٍ ٝؤ چې ِٔٛٛړ ٜپٗ افغبٔنتبْ وې ػ أګٍ١ن ٟلٛاٚ
116
مـٖ پٗ ِـمتٗ و ٌٛٛوښې پبتې ؿاغٍ ٝؤ أ ٚت١زٗ ػا ى ٖٛچې پٗ افغبٔنتبْ وې 300أګٍ١ن ٟػنىـ ٚٚژي ىٛي. ثٍٗ ِ ّٗٙمتٔٛقٖ چې ٚؿثبٔؼې ثضج ا ٚعجـې ىٛې ا ٚکېږ٘ ٞغٗ ػ ٔبټ ٛا ٚاِـ٠ىب ٟ٠لٛاٌ ٚٚغٛا غبٌجبٔٛ اٛٔ ٚؿٚ ٚمٍٗ ٚاٌ ٛډٌ ٛتٗ ػ ؿىٛت ٚؿوٛي ػ . ٞػا ؿىٛت ػػې ػ پبؿٖ ٚؿوٛي کېږ ٞچې ػ افغبٔنتبْ پٗ ثېالثېٍ ٛم ّٛ١وښې ِ١يت ٛاِـ٠ىب ٟ٠أ ٚبټ ٛلٛا ٚٚتٗ ػ اِؼاػ ٞتٛوٌ ٛىٗ ( غؾائِٛ ٟاػ ،ٚاٚث ٛا ٚت)ٍٛ١ ِٛټـې ٚوٛال ٜى ٌٗ ٟعطـٔبو ٛالؿ ٚڅغٗ چې وٕتـٚي ٠ې ػ غبٌجبٔ ٛپٗ الك وې ػ ٜپٗ آمبٔٗ ػجٛؿ ٚوړ. ٞ ػا ِٛظٛع ىپږ ِ١بىتې تـ تضم١ك الٔؼې ٖٚا ٚاٚك ٚؿثبٔؼې ػ وبٔىـك پٗ ٖٛ٠وّ١ټٗ وې عجـې ؿٚأې ػ. ٞ ػ ؿاپٛؿ ٌٗ ِغې ػ ؿىٛت ػا پ١نې ِضٍ ٟلِٛبٔؼأبٔ ٛتٗ ؿم١ږ ٞا ٗ٠ٌٛ ٖٛ٠ ٚثـعٗ ٠ې غبٌجبْ تـ المٗ و. ٞٛ ػػې ِؼٕ ٝػاػٖ چې ػ اِـ٠ىې ػ عٍى ٛػ ټىل پ١نې پٗ غ١ـ ِنتم ّٗ١تٛوٗ غبٌجبٔ ٛتٗ ٚؿم١ږ)٢۵( .ٞ ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ٞٗٞى ٔ٣ٝظِ ٞپ ٚحړ ْٛ ٙى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ح ٝپ٘ظخګ ٕٞطَٓ٘ځ حهظالكخص ُ٣خص ى. ١ مپِ ٕٗ١بڼۍ ٚا ،ٟ٠ػ ٩٠۶۶کبي پٗ رٛالی ِ١بىت کې ٌٗ افغبٔنتبٔٗ ػ اِـ٠کب ٟ٠ځٛاک ٛٔٛػ ٚتٍ ٛػ پٔ ً١ېټٗ ٔٗ ثؼٌېؼٔٚکې ػٖ ا ٚپٗ ػې ثـعٗ کې ٘ېڅ ؿاف ىک ٔيتٗ ..ع ٛپٗ افغبٔنتبْ کې ػ اِـ٠کب ټبپ پٛځ ٟلِٛبٔؼاْ تېـٖ ٚؿځ ً٠ٚٚچې ػ ځٛاکٚ ٛٔٛتً ثٗ پٗ افغبٔنتبْ کې ػ ىـا٠ط ٌٗ ٛڅـٔګٛاٌ ٟمـٖ تړٌ.ٞٚ ٟ ىحُويّ حُؼَرٍٝ ٢ځپخڼ ٚکخږ ١چې «:پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ ګَىحد ٍٝځ پٍٝ ٚځ ژٍٝط٤خ ٓ ،٢ٓٞح ٝىىې ٓزذ ٞ٣حُې ى ٗخټ ٞپ ٚټِٞحُ ٚکې ى حٗٔخٗ ٢ځخٗ ٞٗٞى طِلخط ٞډَ٣ښض ٗ ٚىی رِکې ى حَٓ٣کخ ٢٣ؿَ٘حالٗ ٞطَ ٓ٘ځ ژ ٍٝحهظالف ح ٝطَڅ٘ګ ٣ې ىىې ٞ٤ٛحى ٓ٤خٓٔٓ ٢ئُ ٖ٤ى ١چې ى ؿ٘ګ ى حىحٍې ح ٝى هپِ ٞپٞځ ٞٗٞى پٗ ٚخ طګ ُ ٚپخٍ ٙپٗ ٚخحٍحٓۍ َٓ ٙى ٝهض حٗظظخٍ ک» .١ٞ «ىح پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ګ٤ټْ چې پٍ ٚحطِٗٞک ٢کخٍ(ٕٔٔٓ) کې ىهپِې ىٗيې څو ٚګٞښ ٚکېږ ١ى ٍحطِٗٞکې ؿٞالې پ٤ٓ ٚخٗض کې ى هپِ ٞپٞځ ٞٗٞى رَ٤طٔ٣ٝ ٚظِ ٞپ ٚحػالٕ ٜٗٓ ١ٞخٍ ٖ٣ٝرخٗيې ى ؿَ٘حٍ پ٤ټََٙٓ ّٞ٣ حهظالف َُ . ١ځک ٚپ٤ټَ ّٞ٣ؿٞحړ ١ى پٞځ ٞٗٞپٝ ٚطِ ٞکې ځ٘ډ ٍحٝړ». ١ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ حٗ ٝخټ ٞى ځٞحک ٞٗٞػٔ ٢ٓٞهٓٞخٗيحٕ ؿَ٘حٍ ډ٣ٞ٣ډ پ٤ټَٝ ّٞ٣ح ،٢٣چې ُ ٚحكـخٗٔظخٗ ٚى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞى ٝطِ ٞپَٗ ُٚ َ٤ح٣ط َٙٓ ٞطړُی کخٍ ىی ح ٝکَٗ ٚح٣ط ٞح٣ـخد کخ ٞٗ ٙٝښخ ٢٣ى ځٞحک ٞٗٞى ٝطِٞ پٗ ٚېټ ٚکې ځ٘ډ ٍحٗ.٢ه ٞى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ٣ٝخٗي رَ رٍٞط ٕٞهزَېخالٗ ٞط ،َ٣ٝٝ ٚچې ى ؿَ٘حٍ پټَ ْ٣ٞ٣څَګ٘يٗٝې پٚ ؿِٓ ٢لٗ ّٜٞوَ ٗ٣ٞي».١ ى حَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحک ٞى ٓظ٠خى٘٣ٝ ٝخ ٝٝڅو ٚډحګ ِٙ٤کېږ ١چې طَ ح ٚٓٝپٍٞې ىٝی پ ٚهپِ٘ٓ ٞځ ٞکې پ ٚىې ٓال ٗٞې ٗ ٚى ١چې ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى هپِ ٞپٞځ ٞٗٞى ٔ٣ٝظِ ُٚ ٞپخٍ ٙحهَ ١هزَٝ ٙکړ . ١ح ٝىح ٛـٚ حهظالكخص ى ١چې ى حٝرخٓخ ى َُ٘ٔٔٝۍ ى ىٍٝې ى پ ْٓ َٙٓ َ٤ى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ ح ٝپ٘٤ظخګ ٕٞطَٓ٘ځ پ٣ٞٗ َ٤ي.١ ک ٚڅ ْٛ ٚى حَٓ٣کخ ىىكخع ٍ َ٣ُٝحرَص ګ٤ټْ ْٛح ّٝى ٓپ٘٤ې ٓخڼۍ هٞح ُٗٞ٤ې حٝ ٝح ٢٣چې :ى ٛېچخ پًٖٛ ٚ کې ْٛپ ٚىې کې ٗک ٗ ٚګَځ ٢چې ى ٕٔٔٓ کخٍ پ ٚؿٞالی کې ر ٚى ځٞحکٝ ٞٗٞطَ پ » .٢ٗ َ٤ى ګ٤ټْ حٝ پ٤ټَ ّٞ٣پ ٚحٗي ٞٗٝکې ْٛډ٣ُ َ٣خص طٞپٗ َ٤ظ ١َُ ٕٞح ٝىح کخٍ ىحَٓ٣کخ ى َُ٘ٔٔٝپخُ ٢ٔ٤ى ٓظٓ َٙٓ ِٝٗٞن ک. ١ٞ رِٓ ٚظ ِٙٗٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ه ٢ٜٛٞحٓ٘٤ظَٗ ٢کظٗ ٞٗٞظ ٕٞىی .پَ حكـخٗٔظخٕ ى حَٓ٣کخ ٢٣پٞځ ى َ٣ؿَ ٍٓٝٝظ ٚپ ٚىې ٞ٤ٛحى کې پُٔ ٚګِٞٓٝ ٞٗٞحُ ٞګَٝپ ٞٗٞى ه ٢ٜٛٞحٓ٘٤ظ ٢کٔپ٘ ٞ٤طَ ٗ ٞٗٞٓٞالٗيې ځخٗظٚ ځخُې ؿٞړې کړې ،چې پ ٚىې ډُ ٚکې ى ر ٚٗ ٞ٤َٜٗػال ٙٝى ٗٔخٍ ټِٞحُې ى پوٞحٗ ٞ٤ه٘ٓٞيحٗخٗ ٞکٔپ٘ۍ ْٛ ٗظ ،١َُ ٕٞىىې کٔپ ٞ٘٤ى ٝګړ َٙ٤ٔٗ ٝپٛ ٚل٤ق طٞګٓ ٚؼِ ٚٗ ٚٓٞى ٙه ٞحټکَ کېږ ١چې طَ څِ٣ٞښظٍُٝ ٞ پٍٞې کٔخٕ ر ٚپ ٚکې پ ٚىٗي ٝرٞهض . ١ٝحٓخ پ ٚرٞ٤ٛ ٞ٤َٜٗحى ٝپٍٞې ى طړُ ٞه ٢ٜٛٞکٔپ٘ ٞ٤ى ٝګړٝ ٗٔٗ َٙ٤ژىې ٗپ٤ظ ٍُٙ ٚکٔخٗ ٞط٤ٍٓ ٚږٔٛ ،١يح کٔپ٘ۍ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٗوُٗ ٢ٜيحٗ ،١َُ ٚٗٞهِک طښظ ،١ٞطَ ٍٝحٝ ٝك٘ض ؿٞړ ١ٝح ٝى ښځ ٚ٘٤ک ٍٞى رې ػلظۍ ٓٞؿذ ګَځ٤يُی ى ،١طَ څ٘ګ ٣ې ى ٞ٤ٛحى پٚ چخٍ ٝکې الٓ ٚ٘ٛٞک. ١ٞ ىؿ ٚکٔپ٘ۍ ى ّٕٓٔٓ کخٍ ى حګٔض ى ٓ٤خٗظې پُٓٞ ٚړ ٞ٣کې ى َُ٘ٔٔٝکَُ ُٚ ١حړه ٚى ٓوظې ٗٞ٤ک ٞالٗيې ٍحؿِې َُ٘ٔٔٝ .کَُ ١پ ٚهپِې ٞ٣ې ٘٣ٝخ کې ىؿ ٚه ٢ٜٛٞحٓ٘٤ظ ٢کٔپ٘ۍ پٗ ٚخحٓ٘ ٞ٤ح ٝطَٔ٣ٍٝظ ٢كؼخُ٤ظٞٗٞ کې پ ٚالّ َُُ ٞطٍٗٞې کړې ح ٝى ٛـ ٞى ژٍ طَ ژٍ٘ٓ ُٚ ٙځٝ ٚړُ ٞؿٞښظ٘٣ ٚې ٝکړ.ٙ ح ٝپ ٚډحګ٣ ٚې پ ٚک٘لَحْٗ کې حػالٕ ٝکړ چې ټُٞې ه ٢ٜٛٞحٓ٘٤ظ ٢کٔپ٘ۍ ىې پ ٚڅِ٤ٓ ٍٝٞخٗظ ٞکې هپَ كٔخر ٚٗٞپخک کړ ١ح ٝىكظَ ٚٗٝىې ٣ې ٝطړٍ ٗ . ٢ه ٞپُٓٞ ٚړ ٞ٣کې حَٓ٣کخ٣خٗٓ ٞوض ػکْ حُؼَٔ ٝښٞى حٝ ىکَُ ١ىىې ٝړحٗيېِ َٓ٣ ٙې هپَ ٓوخُلض حػالٕ کړ .ى حَٓ٣کخ ى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝى ُٝحٍص ٣ٝخٗي رَحٝ ٖ٣ح٣ټٖٔ پٚ حكـخٗٔظخٕ کې ى ه ٢ٜٛٞحٓ٘٤ظَٗ ٢کظ ٞٗٞى ر٘يُ ُٞٝپخٍ ٙى کخرَ ى كکٓٞض ى هزَىحٍٓ َٙٓ ١وخُلض ٝکړ ح٣ٝ ٝې
117
َ٣ٝىؿَٗ ٚکظ ٚٗٞرخ٣ي پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې هپِ ٞكؼخُ٤ظ ٞٗٞط ٚىٝحّ ٍٝکړ .١حَٓ٣کخ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې طَ ٍُِٓٝ ٞ ُ٣خص ػٔکَ َُ ١چې طَ څ٘ګ ٣ې ى ه ٢ٜٛٞحٓ٘٤ظَٗ ٢کظ ٞٗٞى ٝګړ ْٛ َٙ٤ٔٗ ٝطَ څِ٣ٞښظ ٍُٝ ٞپٍٞې ٍٓ٤ږ .١ى کخٍ پٛٞخٗ ٞى ٘٣ٝخ ٝٝپ ٚحٓخّ ى ٔٛيې کٔپ٘ٝ ٞ٤ګړ ١ى ١چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى َٛډ ٍٝهظَ ٝهظخٍ حٝ ٝژٗ ٞح٣ ٝخ ٗ ٍٝ ٞؿَٓ٘ ٞى حٍطکخد پٍٞٛ ٚص کې ى حكـخٗٔظخٕ ىٓلکٔ ٕٜٞٓ ٚٗ ٞى ١ح ٝىح كکْ ْٛى حٗـخٍ پٔٛ ٚخؿُٓٞ ٚړٗ ٞ٣پ ٞکې ى َُ٘ٔٔٝکَُُ ١وٞح ٍٝکړٍ ٗٞی .ٝپ٘ظخګٝ ٕٞح ٢٣چې ى ه ٢ٜٛٞحٓ٘٤ظ٢ کٔپ٘ ٍُٙ ٕ۱ ٞ٤کٔخٕ ٍَٙٓٝهَحٍىحى َُ ١چې ىىې ډُې څو ٍُٙ ٔ۳ ٚکٔخٗ ٞط ٚىىكخع ُٝحٍص ٓؼخٕ ٍٝک ١ٞحٝپخط ٍٝٞٗ ٚط٣ ٚې ى ر ٞ٤َٜٗچخٍُٝ ٝحٍص پٔ٤ې ٍٝک. ١ٞ ٔٛيح ٍحُ ىحٔ٣خف ى ځٞحک٣ٝ ٞٗٞخٗي ؿَ٘حٍ ؿُٞف ٝح ٢٣چې ى حٓ٘٤ظ ٢هَٗ ٢ٜٛٞکظ ٞٗٞىکخٍ ٞٗٝى ښٝ ٚحُ٢ پٞٓ ٚه ٚر ٚىىٝی کخٍ ،ٚٗٝى حٗلالٍ پَ ځخی ،ى ٙٞ٣ځخٗګړ ١ځٞحک ُ ٚهٞح ک٘ټَ ٍٝکړ. ١ رِٓ ٚظَ ٓظ ِٙٗٞى حَٓ٣کخ٣خُٗ ٞوٞح پ ٚطُٔ ٍٞض کې ى َ٤ٔٗٞ٣حكـخٗخٗ ٞى ٗ ٍٝ ٞٗٞٓٞګډ ٍٝى. ١ پـ افغبٔنتبْ ٌٗ اِـ٠کب٠ ٟ٠ـغً مـٖ مُ ػ ٍِګـٍِ ٚت ٛٔٛاػاؿې ػ اِـ٠کب پٗ اىبؿٖ ػ ٘غ ٛکنبٔ ،ٛټ ٌٕٛٛاٚ ګٔٛؼ ِٗٔٛٛٔ ٛٔٚپٗ تٛؿ ٌنت کې ٌٚېکً چې ػ اِـ٠کب ٟ٠چبؿٚاک ٌٗ ٛعٛا ػ ِغبٌف( ٕٛ١ػښّٕبٔ )ٛپٗ تٛګٗ پ١ژٔؼي ى ،ٚٚ ٞٛا ٓٔ ٚمجب ّ٘ؼغٗ ٌنت ػ کبثً اٚ ٚاىٕګټٓ ػ تجٍ١غبت ٌٗ ٛالٍِٗ ػ ٔړٛ٠اٌ ٛپٗ ژثٗ ٔبمت ػی. ػغٗ ٌنت چې ػٚی ٠ې تٛؿ ث ٌٟٛتمـ٠جب پٗ ۸۱پبڼ ٛکې ٌ١کً ىٛی ،پٗ پ ً١کې ػ افغبٔ ٟغبٌجبٔ ِٗٔٛٛٔ ٛػ،ٞ ٚؿپنې ػ ٔړٛ٠اٌ ٛى غص١ت ِٗٔٛٛٔ ٛٔٛؿاغٍ ٟچې ىّ١ـٖ ٠ې ػ افغبٔبٔ ٌٗ ٛىّ١ـې ډ٠ـٖ ػٖ ،عِٔٛ ٛږ ٛ٠افې ػ افغبٔبٔ ِٗٔٛٛٔ ٛؿأمً کړي. ػ ٠بػٚ ٌٛٚړ ػٖ چې پؼغٗ ٌنت کې ډ٠ـی غٍطۍ ُ٘ ىتٗ ،ډ٠ـ پکې ىبًِ کنبْ ِړٖ ى ،ٞٛډ٠ـ ٠ې پٗ پ١ښٛؿاٚ کبثً کې ػکبٔ ٗٔٛا٠ ٚب ِبِٛؿ٠تٌ ٗٔٛـ ،ٞپٗ ٘ـ صبي ٌنت کې ىبًِ ٔ ِٛ ِٗٔٛٛػ ٍِګـٍِ ٚت٠ٚ ٌٗ ٛجپبڼې ؿااعنتٟ أزٕ١ـ ګٍجؼ ٓ٠صکّت١بؿ ،کٕؼف ،ػ صقة امالِ ٟافغبٔنتبْ اِ١ـ. ()１ ٠بػ : ٗٔٚػ ٌنت ػ ٔ ِٛٔٛٛتـت١ت ِ ٛػ اصً ِطبثك ٌ١کٍی ػیٛ٠ ،افې ػ صقة امالِ ٟافغبٔنتبْ ػ ِزب٘ؼ اِ١ـ ٚؿٚؿ صکّت١بؿ ٌٔ ِٛ َٛؼې الٍِٗ پٗ مـ کې ؿاٚړی چې ٘غٗ پٗ اصً کې ُ٘ ػ غبٌجبِٔٛٔٛٛٔ ٌٗ ٛ ځبٔګړی ٌ١کً ى٠ٛؼی. ىر ٢ر ٢ٓ ٢ى رَ٣ښ٘خ ٢٣پخڼې ُٓ ٚوې ،حٗـ٘ َ٤كکٔظ٤خٍ ى حَٓ٣کخ ى َُ٘ٔٔٝر ُٚ ٕٞحړه ٚپٚ ٖٕٓٓ ُ کخٍ کې ى َ٤ٔٗ ٞ٣حكـخٗٓ ٢وخُل ٞ٘٤پ ٚك٘خٍ ى طَٔ٣ٍٝظخط ٞپُٔ ٚض کې . ٞٗ ٍٞ٤ٗ ٝى ٛـٚ ُ ٚپخٍ٣ ٙې ىُ َ٤ىح ٝښٞى چې ٛـ ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞپ ٚهالف پ ٚؿ٘ګ کې ى حُوخػيې ح١ ٝخُزخَٗٙٓ ٞ الّ ٞ٣کړې ىی ،هٛ ٞـ ٚى ډ َٙ٣ک ٢حكـخٗخٗ ُٚ ٞپخٍ ٙى حكـخٗٔظخٕ ى حُحىۍ هَٜٓخٕ ىی . ىىې طَ ٓو ٚپ ُ ٕٕٓٓ (ٚکخٍ ) ى ٓۍ پ ُٚٔٔ ٚىؿٔؼې پٍٝ ٚځ ٓ ٢حې حې ٛڅٝ ٚکړ ٙىهپِ ٞرې پِٞ٤ټ ٚحُٞطک ُٚ ٞالٍې پ٤ٗ ٚګَ ىٍ ٙکې ٛـٝٝ ٚژٗ ،٢هٛ ٞڅ٣ ٚې ٗ٘ډ. ٙٞٗ ٙ كکٔظ٤خٍ ٝح ٢٣چې « ک ٚچېَې ر ٢َٗٝ٤پٞځ ٚٗٞى ؿ٘ګ پ ٚطيح ّٝرخٗيې حَٛحٍ ٝکړٗٞٓ ٞٗ ،١ږ ْٛى ؿ٘ګ ح ٝىكخع پَط ٚرِ ٚالٍ ٗ». َُٝ ٚ حَٓ٣کخ٣خٕ كکٔظ٤خٍ پ ٚىې ْٛط ١ٍٞٗٞچې ٛـ ٚپ ُٕٓٓ۱( ٚکخٍ)کې پ ٚهپِٞ٣ ٚې ٘٣ٝخ کې ِ٣ٝی چې « ى ٛـ ٚځٞحک ٞٗٞى ح ٓخٓ ٚرٖ الىٕ َٓ ٙى طٍٞې رٍٞې څو ٚى ٍحٝطِ ٞپٝ ٚهض کې رٔپ٘ ٚکړی ىٙ )۳۱(». ٔٛيح ٍحُ ى كکٔظ٤خٍ پ ٚحړ ٙى ؿِٔ٤ټخ ٕٝرَ٣ښ٘خ ٢٣پخٗ ٚپ ٚډحګ ٚک ١ٞچې «ى كکٔظ٤خٍ ُ ٚپخٍ ٙحٓالّ ى ٓ٤خٓض پ ٚرَه ٚکې طَ َٛڅ ٚډ َ٣حٍُښض َُ . ١پٔٛ ٚيې هخٛ َ١ـ ٚى ١خُزخٗ ٞى َٓ٘ ٓال ٓلٔي ػَٔ څو ،ٚچې ى ٗ َ٤ٔٗ ٞ٣خپٌٛٓ ٚٛٞزٓ ٢ال٣خٗ ٞطَ ٓ٘ځ ٍح ګ َ٤ىی ،ډ َ٣هطَٗخک ىی .طَ څ٘ګ ٣ې كکٔظ٤خٍ پٗ ٚظخٓ ٢ح٤ٓ ٝخٓٓ ٢ظَحط٤ژ ٞ٣کې ْٛډ َٙ٣پٔٛ ،١َُ ٚٛٞيح ٍحُ كکٔظ٤خٍ پ ٚټٍٞ حكـخٗٔظخٕ کې ى ٍٓٝخٗ ٞىحٗـخٍ پٝ ٚهض کې ؿ٘ګ ٍٛزَ ١کړی ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى ؿـَحك٤ې ى ګٞډ ګٞډ څو ٚهزَط٤خ َُ . ١ى كکٔظ٤خٍ ٝړط٤خ ى ځٞحٗخٗ ٞپ ٚؿٌد حٍٛ ٝزَۍ کې ى رخ ٚٗ ٍٝپٍٞط ٚىٛ . ٙـ ٚپ ٚىې څ ٞط َٝ٤کِ ٞٗٞکې رِکَ ٞٗ ٞ٣ی كِد حٓالٓ ٢ؿٞړ کړی ىی چې ؿړ٣ ١ې ټ ٍٞځٞحٗخٕ ى١ )۳۵( ».... ّ٘ؼا ؿاف ػ أګٍنتبْ ػ کٛؿٔ ٛ١چبؿ ٚپٗ ٚفاؿت کې ُ٘ ػ ښبغٍ ٟصکّت١بؿ ٔ َٛپٗ تٛؿٌنت کې ىبًِ ػی اٚ ػٌ٠ ً١ې ػا څـګٕؼ کړی چې « أزٕ١ـ صکّت١بؿ پٗ افغبٔنتبْ کې ٛ٠امالِ ٟثٕنټ پبٌٗ صکِٛت غٛاړ ٞاٚ ػغـث ٟکٍتٛؿ ا ٚاؿفښت ٛٔٛمغت ِغبٌف ػی »...
118
ػا ټٛي تٛؿ ٗٔٚچې ػ ښبغٍ ٟصکّت١بؿ پٗ عالف ٌګ١ؼٌ ٟپغپٍٗ ػٌ٠ٛؼ٠ځِ ٛؼ١بؿِ ٛٔٚغبٌف ػ .ٞځکٗ پٗ ٌ٠ٛؼ٠ځِ ٛؼ١بؿ ٛٔٚکې ٘ـٖ م١بم ٟډٌٗ ا٘ٚـ ګٔٛؼ کٌٛی ى ٟپٗ افاػأٗ تٛګٗ پٗ عپً ٘ٛ١اػ کې ػ عپٍې عٛښې ػ ٔظبَ ػ ؿاٚمتٍ ٌٗ ٛپبؿٖ ٍ٘ې ځٍې ٚکړ. ٞ پٗ ښبغٍ ٟصکّت١بؿ ثبٔؼې ػ تٛؿ ٛٔٚپٗ ٌنت کې ػا عجـٖ ُ٘ ىتٗ چې ٘غٗ ػ اِـ٠کب ػ پغٛأٌٚ ٟنّيـ ؿٔٚبٌډ ؿ٠ګٓ مـٖ ػ ٘غٗ ػ ف٠بت ٛغٛښتٕ ٛمـٖ مـٖ ٗٔ ٚکتً . ع ٛػا ټٛي تٛؿ ٗٔٚثې ثٕنټٗ اٚثې ثٕ١بػٖ ػ١٘ . ٞڅ ٠ ٛ٠ې ػامې ٔٗ ىتٗ چې ػ ښبغٍ ٟصکّت١بؿ پٗ اړٖ ػا حبثتٗ کړ ٞچې ٘غٗ ػ عپً ٘ٛ١اػ ػ افاػۍ ا ٚامتمالي ٔٗ اعٛا ػثً کٛ١٘ َٛاػ پٗ عالف ک َٛکٛچٕی ٠ب متـ ػًّ ارـا کړی ػی .ػ ؿٚمٌ ٟښکـ ٚپٗ عالف پٗ ػٍّ ٟرٙبػ کې ُ٘ صکّت١بؿ ػ ؿٚم ٟپٛځ ٛٔٛػ ٚتٍٛ غٛښتٕٗ ک ٌٗٛا ٚػمٌٛې ٌٗ پبؿٖ ٠ې ِغتٍفې ػٍّ ٟغـصی ٚړأؼې کٌٛې ا ٚػا اٚك ػ اِـ٠کبٔ ٛػ اىغبي څغٗ ػ عپً ٘ٛ١اػ ػ افاػۍ پٗ عبغـ ُ٘ ػ ګـَ مٕګـ تـ څٕګ ػ ثٙـٔ ٛ١ځٛاک ٛٔٛػ ٚتٍ ٌٗ ٛپبؿٖ ػ ِ ٖٛ٠ؼمٛي ِٙبي ٠ٚو اٚتـ څٕګ ٠ې پٗ ٘ٛ١اػ کې ػ افاػ ٚاٌٚ ٚنٛاکٗ ټبکٕ ٌٗ ٛالؿې ػ ٌٚ ٖٛ٠نٛاکٔ ٟظبَ غٛښتٕٗ ک. ٞٛ ا ٚػا ٘غٗ څٗ ػ ٞچې ٌ٠ٛؼ٠ځٛاي ٠ې پٗ عپٍٛ١٘ ٛاػ ٚکې غٛاړ . ٞػ صکّت١بؿ متٔٛقٖ ػاػٖ چې ٘غٗ پـػٛ٠ تٗ ػ مـ ػ ټ١ټ ٌٛٛػبػت ٔٗ ٌـ ،ٞغٛاړٌٚ ٞل ٠ې عپً ثـعٍ١ک پٗ عپٍٗ ٚټبک . ٟپٗ ّ٘ؼې عبغـ ٚا ٟ٠چې «کٛ ٚـٞی ُٓٞژ ٗ ٚٗٞٓٞپ ٚطٔ٤ُ ٍٞض کې ُ٤کِٞٓ ٞٗ ٢ژ ى ىؿٞ٤ٗ ٞحکګَ٤ٗ ٝطخٗخٗ ٞح ٝىُٝه٤خٗ ٚٗٞٓٞٗ ٞپٍٞٓ ٚ ُٔ٤ض کې ٗ» .٢ُٞ٤ ٔٛيح ٍحُ ٛـٝ ٚهض چې کخرَ ط ٚىُٓٞې ى هزَ ُٚ ٝپخٍ ٙى كِد حٓالُٓٞ ٢ړپٞړی ٤ٛجض ٍٝط ٞٗ ،ٚى ښخؿِ٢ كکٔظ٤خٍ څو٣ ٚې ٝپٞښظَ چې ى طٍُٔٞض پ ٚحړ٣ ٙې حٗي څ ٚىی ٛـٓ«: َ٣ٝٝ ٚخ ٤ٛڅکِ ُٚ ْٛ ٚىٝی ٗ ٚى١ ؿٞښظ ٢چې ُٓخ ٗ ُٚ ّٞطٍُٔٞظٝ ٚرخٓ ،٢ىىې ٍٓٝٝظ٣ ٚې ْٛطَې ٗ ٚؿٞحړّ .ىې ٟٓٞٞع ط٣ُ ٚخص ح٤ٔٛض ٓٚ ٍٝکٞة ،ىح ُٓٗٞږ ىىٗ ١ٞ٤ػِص ح ٝحهَٓ ١ٝؼخىص ٓ٘ي ىی .چې حٔٓ ٢ِٛجِ ٚكَ ٗ ٢ىح پوپِ ٚكَ کېږ».١ ػ غبٌجبٔ:ِٗٔٛٛٔ ٛ ٌِٛٛ - ۶ی ػجؼاٌجبلی ،رالي آثبػ ٕٔګـ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ عٛمت ،پکت١ب ٚاٌ ٟا ٚػ اغالػبت ٚکٍتٛؿ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٩ػجؼاٌمؼ٠ـ ػجؼاٌجص١ـٕٔ ،ګـ٘بؿ پٗ امالَ آثبػ کې ػ افغبٔنتبْ پٗ مفبؿت کې ػ غبٌجبٔٔ ٛظبِ ٟآتيٗ ٌِٞٛٛ - ٣ػجؼاٌغفٛؿ ،کٕړ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ فؿاػت ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٤ػجؼإٌّبْ پٗ اثٛظجې کې تزبؿت ٟآتيٗ (غبٌجبٔ ٛصکِٛت) ٌِٞٛٛ - ٥ػجؼاٌـفاق ػ کٕؼ٘بؿ اؿغٕؼاة ٌٚنٛاٌ ،ٟػ غبٌجبت ٛػ تزبؿت ٚف٠ـ. ٌِٞٛٛ - ٦ػجؼاٌ٘ٛبة ،فبؿ٠بة ،ػ غبٌجبٔ ٛپٗ صکِٛت کې پٗ ؿ٠بض کې ػ افغبٔنتبْ ػ مفبؿت مـپـمت. ٌِٞٛٛ - ۲ػجؼاٌـصّٓ آغب ،اؿغٕؼاة کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ پٛځِ ٟضکّې ؿئ١ل. ِ - ۸ال ػجؼاٌٛامغ ِؼتصُ آغب ،کٕؼ٘بؿ ښبؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ِبٌ١ې ٚف٠ـ. ِ - ٢ال ربٔبْ آغب ،اؿفګبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ فبؿ٠بة ٚاٌ.ٟ ٌِٞٛٛ - ۶٠م١ؼ ِضّؼ ػظ ُ١آغب ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛپٗ صکِٛت کې ػ ثٙـٔ ٛ١چبؿٚ ٚفاؿت ػ پبمپٛؿت اٚ ٠ٚقې څبٔګې ؿئ١ل. ٌِٞٛٛ -۶۶م١ؼ غ١بث اٌؼ ٓ٠آغب ،فبؿ٠بة ،ػ غبٌجبٔ ٛػ صذ ا ٚاٚلبفٚ ٛف٠ـ. ِ - ۶٩ال ِضّؼ اصّؼ ،ٞػاِبْ ٌٚنٛاٌ ٟکٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛپٗ ٚعت کې ػ افغبٔنتبْ ثبٔک ؿئ١ل. ِ - ۶٣ال ِضّؼ ىف١ك اصّؼ ،ٞػ غبٌجبٔ ٛػ مّٕګبٔٚ ٛاٌ.ٟ - ۶٤لبؿ ٞاصّؼ هللا ،لـٖ ثبؽ غقٔ ،ٟػ غبٌجبٔ ٛػ إِ١ت ٚف٠ـ. ٌِٞٛٛ - ۶٥ػجؼاٌجبؿ ٞآعٔٛؼٍّٕ٘ ،ؼ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ٍّٕ٘ؼ ٚاٌ.ٟ ٌِٞٛٛ - ۶٦اصّؼ ربْ آعٔٛؼ ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ اٚث ٛا ٚثـ٠ښٕب ٚف٠ـ. ٌِٞٛٛ - ۶۲ػت١ك هللا آعٔٛؼ ،ىبٖ ٌٚې کٛټ کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ فؿاػت ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ِ - ۶۸ال صّ١ؼ هللا آعٔٛؼ ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛپٗ ٚعت کې ػ آؿ٠بٔب ٘ٛا٠ې ىـکت ؿئ١ل. ِ - ۶٢ال ِضّؼ صنٓ آعٔٛؼ ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ٚف٠ـأ ٛىٛؿی ٌِٛړِ ٞـمتېبي. ِ - ٩٠ال ِضّؼ ػجبك آعٔٛؼ ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ػبِې ؿٚغت١ب ٚف٠ـ. - ٩۶اٌضبد ِال ِضّؼ ػ١نی آعٔٛؼ ،مپ ٓ١ثٌٛؼک کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ اٚث ٛا ٚثـ٠ښٕب ٚف٠ـ. ِ - ٩٩ال ػج١ؼهللا آعٔٛؼ ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ػفبع ٚف٠ـ. ٌِٞٛٛ - ٩٣اصّؼربْ آعٔٛؼ فاػٖ ،اؿفګبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ اؿفګبْ ٚاٌ.ٟ ِ - ٩٤ضّؼ صؼ٠ك آعٔٛؼ فاػٖ ،کبثً ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ىٙؼا ٚٚا ٚث١ـتٗ ؿامتٕ١ؼٔٚکٚ ٛفاؿت ِؼ.ٓ١
119
ِِ ٌٞٛٛضّؼ امضبق آعٔٛؼ فاػٖ ،لـٖ ثبؽ غقٔ ،ٟػ غبٌجبٔ ٛػ ٌغّبْ ٚاٌ.ٟ ِ ٌٞٛٛهللا ػاػ ،مپ ٓ١ثٌٛؼک کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ تؼّ١ـات( ٛښبؿ رٛړٚ )ٌٛٚف٠ـ. ِ ٌٞٛٛاِ ٓ١هللا اِ ،ٓ١ػ غبٌجبٔ ٛػ مـپً ٚاٌ.ٟ اٌضبد ِِ ٌٞٛٛضّؼ صبػق اِ١ـ ِضّؼ ،غقٔی ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ٚعت پٗ پ١ښٛؿ کې ػ افغبْ مٛػاګـی ػفتـ
- ٩٥ - ٩٦ - ٩۲ - ٩۸ ؿئ١ل. ِ - ٩٢ال ِضّؼ غب٘ـ أٛؿ ،ٞفؿِت پکت١ب ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ِبٌ١ې ٚفاؿت ػ اػاؿ ٞچبؿ ٚؿئ١ل. ٌِٞٛٛ - ٣٠ػبؿف هللا ػبؿف ،فؿِت پکت١ب ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ِبٌ١ې ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٣۶م١ؼ ػصّت هللا ػبصُٕٔ ،ګـ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ اِـ ثبٌّؼـٚف ا ٟٙٔ ٚػٓ إٌّکـ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ - ٣٩م١ؼ ػالَ اٌؼ ٓ٠اح١ـ ،ثؼعيبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛپٗ ٚعت کې پٗ پ١ښٛؿ کې افغبْ لٕنٍګـۍ ػ ُ٘ٚمکـت١ـ. ِ - ٣٣ال صبری ػت١ك هللا ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ټٌٕٛېق ٚچبؿٚ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٣٤ػجؼاٌضکېُ ِزب٘ؼ ِضّؼ اٚؿٔګ ،ىـٔٗ پکېتکب ،پٗ ٍِګـٍِ ٚت ٛکې ػ غبٌجبٔ ٛامتبفی. - ٣٥ػق٠ق اٌـصّبْ ،پٗ اثٛظجی کې ػ غبٌجبٔٛػ مفبؿت ػؿ ُ٠مکـت١ـ. ِ - ٣٦ال ػجؼاٌغٕ ٟثـاػؿ ،ػ٘ـاٚػ اؿفګبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ػفبع ٚفاؿت ِـمتېبي. ِ - ٣۲ضّؼ ػاٚٚػ ،کبثً ،پٗ امالَ آثبػ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ مفبؿت اػاؿ ٞاتيٗ. ٌِٞٛٛ - ٣۸اؿمالْ ؿصّبِٔ ٟضّؼ ػٌٚت ،اؿګ ْٛپکت١کب ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ٌٛړ ٚفػٖ کړٚ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٣٢ىٙبة اٌؼ ٓ٠ػالٚؿٌٛ ،ګـ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ متـې ِضکّې ِـمتېبي. ِ - ٤٠ال ػٚمت ِضّؼ ،ػاِبْ کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ غقٔٚ ٟاٌ.ٟ ِ ٌِٞٛٛ - ٤۶ضّؼ اػظُ ػٍّ ،ٟػ غبٌجبٔٛػ کبٔ ٛا ٚصٕب٠غ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٤٩ف١ط ،غقٔ ،ٟػ غبٌجبٔ ٛػ ثٙـٔ ٛ١چبؿٚ ٚفاؿت ػ اغالػبت ٛؿئ١ل. - ٤٣لبظ ٟصج١ت هللا فٛف ،ٞأؼړ غقٔ ،ٟپٗ ؿ٠بض ا ٚامالَ آثبػ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ مفبؿت ٌِٛړ ٞا ٚػُ٘ٚ مکـت١ـ. ٌِٛٛ -٤٤ی ؿمتُ صٕف ٟصج١ت هللا ،ػ ٚآة ٔٛؿمتبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ټٌٕٛېق ٚچبؿٚ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٤٥ګً اصّؼ صکېّ ،ٟپٗ کـاچۍ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ لٕنٍګـۍ تزبؿت ٟآتيٗ. ٌِٞٛٛ - ٤٦ػجؼهللا صّبػٍّٕ٘ ،ؼ ،پٗ ک٠ٛټٗ کې ػ غبٌجبٔ ٛلٕنً. ٌِٛٛ - ٤۲ی صّؼهللا ،پٗ ک٠ٛټٗ کې ػ غبٌجبٔ ٛلٕنً. - ٤۸ؽث١ش هللا صّ١ؼ ،ٞػ غبٌجبٔ ٛػ ٌٛړ ٚفػکړٚ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ - ٤٢لبؿ ٞػِ ٓ٠ضّؼ صٕ١ف ،ثؼعيبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ پالْ اٌٛٚړ ٚفػٖ کړٚ ٚف٠ـ. ٌِٞٛٛ - ٥٠م١ؼ اٌـصّبْ صمبٔ ،ٟکٕړ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ کبٔ ٛا ٚصٕب٠غ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٥۶ػجؼاٌزٍ ً١صمبٔ ،ٟاؿغٕؼاة کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ثٙـٔ ٛ١چبؿٚ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٥٩ػقت هللا صمبٌٔ ،ٟغّبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ پالْ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٥٣رالي اٌؼ ٓ٠صمبٔ ،ٟځؼاؿْ عٛمت ،ػ غبٌجبٔ ٛػ مـصؼاتٚ ٛف٠ـ. ِ ٌِٞٛٛ - ٥٤ضّؼ ِنٍُ صمبٔ ،ٟثغالْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ صذ ا ٚاٚلبفٚ ٛفاؿت ِؼ.ٓ١ ِ ٌِٞٛٛ - ٥٥ضّؼ مٍ ُ١صمبٔ ،ٟػ غبٌجبٔ ٛػ اِـ ثبٌّؼـٚف ا ٟٙٔ ٚػٓ إٌّکـ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ِ - ٥٦ال م١ؼ ِضّؼ صمبٔ ،ٟکٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛپٗ ٚعت کې ػ کٕؼ٘بؿ ٚال٠ت ػ اغالػبت ٛؿئ١ل. - ٥۲مـاد اٌؼ ٓ٠رالي اٌؼ ٓ٠صمبٔ ،ٟځؼؿاْ عٛمت.، ٌِٞٛٛ - ٥۸ػجؼاٌض ٟػظ ،ُ١غقٔ ،ٟپٗ ک٠ٛټٗ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ لٕنٍګـۍ ٌِٛړ ٞمکـت١ـ. ٘ - ٥٢ؼا٠ت هللا ،اؿغٕؼاة کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ٍِکې ٘ٛأٛؿػۍ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٛٛ - ٦٠ی ػجؼاٌـصّبْ ٘ٛتک ،غقٔ ،ٟػ غبٌجبٔ ٛػ اغالػبت ٛا ٚکٍتٛؿ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٔ ٌِٞٛٛ - ٦۶ز١ت هللا صمبٔ٘ ٟؼا٠ت هللا ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ِبٌ١ې ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٛٔ ٌِٞٛٛ - ٦٩ؿ رالي ،کٕړ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ کٛؿٔ ٛ١چبؿٚ ٚفاؿت اػاؿِ ٞؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٦٣لؼؿت رّبي ،ګـػ٠ق پکېتب ،ػ غبٌجبٔ ٛػ اغالػبتٚ ٛف٠ق. ٌِٞٛٛ - ٦٤ؿصّت هللا کبکب فاػٖ ،غقٔ ،ٟپٗ کـاچۍ کې ػ غبٌجبٔ ٛلٕنً. ِ - ٦٥ال ػجؼاٌـٚف عبػَ ،اؿفګبْ ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ِـکق ٞلٛي اؿػ ٚلِٕٛؼاْ. ٌِٞٛٛ - ٦٦ع١ـهللا ع١ـ عٛاٖ ،اؿغنتبْ کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ٘ـات ٚاٌ.ٟ ِ - ٦۲ال ػجؼاٌصّؼ عبکنبؿ ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ػاعٍٗ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ - ٦۸ىّل هللا کّبي فاػٖ ،پٗ ػٚثۍ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ مفبؿت ػ ُ٘ٚمکـت١ـ.
120
ِال ػجؼاٌـفاق آعٔٛؼ الال آعٔٛؼ ،مپ ٓ١ثٌٛؼک کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ کٛؿٔ ٛ١چبؿٚ ٚف٠ـ. ربْ ِضّؼ ِؼٔ ،ٟپٗ اثٛظجې کې ػ غبٌجبٔ ٛامتبفی. ِ ٌٞٛٛظ١ب اٌـصّبْ ِؼٔ ،ٟغبٌمبْ تغبؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ٌٛګـ ٚاٌ.ٟ ِ ٌٞٛٛػجؼاٌٍط١ف ِٕصٛؿ ،فؿِت پکت١ب ،ػ غبٌجبٔ ٛػ فؿاػت ٚف٠ـ. ِِ ٌٞٛٛضّؼ هللا ِط١غ ،اؿغٕؼاة کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛټٌٕٛېق ٚچبؿٚ ٚف٠ـ. ِال ِط١غ هللا،ىحٓخٕ کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػکبثً ګّـک ؿئ١ل. ِ ٌٞٛٛاعتـ ِضّؼ ِظٙـ ،ٞکٕؼف ،پٗ پ١ښٛؿ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ کٕنٍګـۍ تؼٍ ّٟ١آتيٗ. ِال فعً ِضّؼ ِظٍ ،َٛاؿفګبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ٌٛی ػؿمت١ق ِـمتېبي. ِٔ ٌٞٛٛظـِضّؼ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ کٕؼفٚاٌ.ٟ ؿصّت هللا ٚص١ؼ ٠بؿ فم١ـ ِضّؼ ،فؿِت پکت١ب ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ىٙؼا ٚٚا ٚث١ـتٗ ؿامتٕ١ؼٔٚک ٛچبؿٚ ٚفاؿت
- ٦٢ - ۲٠ - ۲۶ - ۲٩ - ۲٣ - ۲٤ - ۲٥ - ۲٦ - ۲۲ - ۲۸ ِؼ.ٓ١ - ۲٢أزٕ١ـ ِضّؼ ّ٘ب ،ْٛ٠ػ غبٌجبٔ ٛػ اٚث ٛا ٚثـ٠ښٕب ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ِ ٌِٞٛٛ - ۸٠ضّؼ ىف١ك ِضّؼ ،ٞاؿفګبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ عٛمت ٚاٌ.ٟ ِ - ۸۶ضّؼ امالَ ِضّؼ ،ٞؿٚؿی ػ ٚآة مّٕګبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ثبِ١بٔٚ ٛاٌ.ٟ ٌِٞٛٛ - ۸٩ػجؼاٌکج١ـ ،ځؼؿاْ ،پکت١ب ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ِيـتبثٗ ىٛؿی ػِ ُ٘ٚـمتېبي ،ػ ٕٔګـ٘بؿ ٚاٌ ٟا..ٚ ِ ٌِٞٛٛ - ۸٣ضّؼ ؿمٛي ،مپ ٓ١ثٌٛؼک کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ّٔ١ـٚف ٚاٌی. ِ ٌِٞٛٛ - ۸٤ضّؼ ٌٚې ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ اِـ ثبٌّؼـٚف ا ٟٙٔ ٚػٓ إٌّکـ ٚف٠ـ. ِ ٌِٞٛٛ - ۸٥ضّؼ ٠ؼمٛة ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ثبعتـ اغالػبتی آژأل ؿئ١ل. ِ - ۸٦ال اِ١ـ عبْ ِتمٍّٕ٘ ،ٟؼ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ِؼبؿف ٚف٠ـِٛٛٔ( .ړې ػ اغالػبت ٛا ٚفـٕ٘ګ ٚف٠ـ ).ٚ ٌِٛٛ - ۸۲ی ػجؼاٌضِ ٟطّئٓ ،فاثً ،ػ ِال ػّـ ػ ِطجٛػبت ٟػفتـ ِنٚٛي. ٌِٞٛٛ - ۸۸ؿف١غ هللا ِإؽْ ،پکت١ب (ٚؿػګ) ،ػ غبٌجبٔ ٛػ متـې ِضکّې ِـمتېبي. ِ - ۸٢ال هللا ػاػ غ١ت ٌٚې ِضّؼ ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ِغبثـاتٚ ٛفاؿت ِؼ.ٓ١ ٔ ٌِٞٛٛ - ٢٠ز١ت هللا رّؼٗ ،فـاٖ ،پٗ پ١ښٛؿکې ػ غبٌجبٔ ٛلٕنً. ِ - ٢۶ال ِضّؼ صنِ ٓ١نتؼ١ؼ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ػٍ ِٛٛاکبػِۍ ؿئ١ل. ِ - ٢٩ال ِضّؼ ٔؼ ،ُ١ػ غبٌجبٔ ٛػ ٍِکې ٘ٛأٛؿػۍ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ١ٔ ٌِٞٛٛ - ٢٣ک ِضّؼ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ تزبؿت ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ٢٤صّؼهللا ٔؼّبٔ ،ٟغقٔ ،ٟػ غبٌجبٔ ٛػ ٌٛړ ٚفػٖ کړٚ ٚف٠ـ. ِ - ٢٥فتِ ٟضّؼ ػٍٛٔ ُ١ؿأ ،ٟپٗ کـاچۍ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ لٕنکګـۍ ٌِٛړ ٞمکـت١ـ. ٛٔ ٌِٞٛٛ - ٢٦ؿهللا ٔٛؿ ،ٞىبٖ رٛی فاثً ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ثٍظ ٚاٌی. ِ - ٢۲ال ػجؼإٌّبْ ٔ١بفی ،پيت ْٛفؿغ٘ ْٛـات ،ػ غبٌجبٔ ٛػ کبثً ٚاٌ.ٟ ِ - ٢۸ال ِضّؼ ػّـ ،اؿفګبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛاِ١ـ. ٌِٛٛ - ٢٢ی ػجؼاٌزجبؿ ػّـ ،ٞفاثً ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ثٍظ ٚاٌ.ٟ - ۶٠٠اٌضبد ِضّؼ اثـا٘ ُ١ػّـ ،ٞځؼؿاْ عٛمت ،ػ غبٌجبٔ ٛػ مـصؼاتٚ ٛفاؿت ِؼ.ٓ١ - ۶٠۶ډاکتـ ػجؼاٌنتبؿ پکت ،ٓ١پکت١ب ،ػ غبٌجبٔ ٛػ عبؿرٗ ٚفاؿت ػ پـٚتٛکٛي ؿئ١ل. ِ - ۶٠٩ال ٔٛؿ اٌؼ ٓ٠تـاثې ،چٛؿا اؿفګبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ػؼٌ١ې ٚف٠ـ. ِ - ۶٠٣ال ػجؼاٌنالَ صمبٔ ،ٟػؿفاة فبؿ٠بة ،ػ غبٌجبٔ ٛػ پٕ٘ٛې ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ۶٠٤ػجؼاٌغفبؿ لـ٠ي ،ٟپٗ امالَ اثبػ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ مفبؿت ػ ِٙبرـ ٕٛ٠چبؿ ٚآتيٗ. ِ - ۶٠٥ال ِضّؼ ؿثبٔ ،ٟکٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ِيـتبثٗ ىٛؿی ؿئ١ل. ِ - ۶٠٦ال ٠بؿ ِضّؼ ؿص ،ّٟ١پٕزٛا ٟ٠کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ِغبثـاتٚ ٛف٠ـ. ِ - ۶٠۲ال ِضّؼ صنٓ ؿصّبٔ ،ٟپٕزٛا ٟ٠کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ کٕؼ٘بؿ ٚاٌ.ٟ ِ - ۶٠۸ال صج١ت هللا ؿىبػ ،غقٔ ،ٟػ غبٌجبٔ ٛػ پٍټٕ ٛؿئ١ل. ٌِٞٛٛ - ۶٠٢ػجؼاٌض ٟمبٌک ،ػ غبٌجبٔ ٛػ اؿفګبْ ٚاٌ.ٟ ٌِٞٛٛ - ۶۶٠مٕبٔ ،ٟفاثً ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ػاؿاالفتبء ؿئ١ل. ٛٔ - ۶۶۶ؿ ِضّؼ حبلت ،ثګـاِ ٟکبثً ،ػ غبٌجبٔ ٛػ متـې ِضکّې ؿئ١ل. ٌِٛٛ - ۶۶٩ی لٍُ اٌؼ ٓ٠مـ أؼاف ،ثـٖ کې ثـک ٌٛګـ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ صذ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٛٛ - ۶۶٣ی اصنبْ مـ فؼا ،لـٖ ثبؽ غقٔی ،ػ غبٌجبٔ ٛػ امتغجبؿاتٚ ٛفاؿت ِؼ.ٓ١
121
ٌِٛٛ - ۶۶٤ی مؼؼ اٌؼ ٓ٠م١ؼ ،چّٓ پبکنتبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ کبؿ ا ٚټٌٕٛېق ٚچبؿٚ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ - ۶۶٥لبؿ ٞػجؼاٌٌٛې صؼ٠م ،ٟغقٔ ،ٟپٗ پ١ښٛؿ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ لٕنکګـۍ ػؿ ُ٠مکـت١ـ. ٌِٞٛٛ - ۶۶٦ػجؼاٌٛاصؼ ىف١كٕٔ ،ګـ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ کبثً ٚاٌِ ٟـمتېبي. ِ - ۶۶۲ضّؼ م ً١ٙىب٘ ،ٓ١پکت١ب ،پٗ امالَ آثبػ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ مفبؿت ػ ُ٘ٚمکـت١ـ. ٌِٞٛٛ - ۶۶۸م١ؼ اصّؼ ىب٘ؼ ع ،ً١غقٔ ،ٟػ غبٌجبٔ ٛػ ِؼبؿف ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ - ۶۶٢اعتـ ِضّؼ ِٕصٛؿ ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ تـأنپٛؿت اٍِ ٚکې ٘ٛأٛؿػۍ ٚف٠ـ. ٌِٞٛٛ - ۶٩٠ىّل اٌؼ ،ٓ٠کيُ ثؼعيبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ٚؿػګٚ ٛاٌ.ٟ ِ - ۶٩۶ضّؼ ىـ٠ف ،ػ غبٌجبٔ ٛػ کٛؿٔ ٛ١چبؿٚ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ِ - ۶٩٩ال ىّو اٌـصّبْ ى١ـ آالَ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ فؿاػت ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ - ۶٩٣صبر ٟػجؼاٌغفبؿ ىٕٛ١اؿی ،کٕؼ٘بؿ ،پٗ کـاچۍ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ لٕنٍګـۍ ػؿ ُ٠مکـت١ـ. ٌِٛٛ - ۶٩٤ی رالي اٌؼ ٓ٠ىٕٛ١اؿی ،ىٕٛ١اؿٕٔ ٞګـ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ػؼٌٚ ٗ١فاؿت ِؼ.ٓ١ ِ - ۶٩٥ضّؼ مـٚؿ صؼ٠ك ًِِٕ ،ګً پکت١ب ،پٗ امالَ آثبػ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ مفبؿت ػؿ ُ٠مکـت١ـ. - ۶٩٦ى١ـ ِضّؼ ػجبك متبٔکقیٌٛ ،ګـ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ػبِې ؿٚغت١ب ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٞٛٛ - ۶٩۲غٕٗٔ ،ګـ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ پکت١ب ٚاٌ.ٟ - ۶٩۸صبری تبص١ل ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ٍِکې ٘ٛأٛؿػۍ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ٌِٛٛ - ۶٩٢ی ػجؼاٌـل١ت تغبؿ ،ٞتغبؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ث١ـتٗ متٕ١ؼٔٚک ٛچبؿٚ ٚف٠ـ. ٌٚ ٌِٞٛٛ - ۶٣٠ې ربْ ،ک٠ٛټٗ پبکنتبْ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ رٛفربْ ٚاٌ.ٟ ٔ ٌِٞٛٛ -۶٣۶ؾ٠ـ هللا صٕفٌٚ ٟې هللا ،کٕؼ٘بؿ ،پٗ امالَ آثبػ ػ غبٌجبٔ ٛػ مفبؿت تزبؿت ٟآتيٗ. ٌِٞٛٛ - ۶٣٩ػجؼاٌضك ٚح١ك ،غقٔ ،ٟػ غبٌجبٔ ٛػ إِ١ت ٚفاؿت ِـمتېبي. ِ - ۶٣٣ضّؼ رٛاػ ٚف٠ـ ،ٞػ غبٌجبٔ ٛػ ثٙـٔ ٛ١چبؿٚ ٚفاؿت ػ ٍِګـٍِ ٚت ٛػ څبٔګې ِنٚٛي. ِ - ۶٣٤ال ػجؼاٌنالَ ظؼ١ف ،کٕؼ٘بؿ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ کبٔ ٛا ٚصٕب٠ؼٚ ٛفاؿت ِؼ ٓ١ا ٚپٗ امالَ آثبػ کې مف١ـ. ِ - ۶٣٥ال ػجؼاٌـصّبْ فا٘ؼ ،عـٚاؿ ٌٛګـ ،ػ غبٌجبٔ ٛػ ثٙـٔ ٛ١چبؿٚ ٚفاؿت ِؼ.ٓ١ ِ - ۶٣٦ال ِضّؼ فا٘ؼٌٛ ،ګـ ،پٗ امالَ آثبػ کې ػ غبٌجبٔ ٛػ مفبؿت ػؿ ُ٠مکـت١ـ. ٌِٞٛٛ - ۶٣۲ؿص ُ١هللا فؿِتی ،فؿِت پکت١ب ،ػ غبٌجبٔ ٛػ اغالػبت ٛا ٚکٍتٛؿ ٚفاؿت ِؼ)٢۸( .ٓ١
ح ّٝٝكَٜ پخِ٣ې: ُٓٗٞږ ى ؿِٔ٤ې ى كَ ُ ٚپخٍ ٙى کېيٗٝکٛ ٞڅ ٞطَ ٓن ٓظَٓ ٙظ ِٙٗٞىح ى ٙچې ىىې ؿړې ىهال ٕٞٛډَٝ٣ ٛڅ ٚکٗٝٞک ٞطَ ح ٚٓٝىىې ؿِٔ٤ې ىپخ٤ِ٣ي ٝر٘ٔټِ٤ې ؿَړې ُ ٚپخٓ ٚؿٍٞځ ٢ُٞح ٝىح٣ی ٗ ٚى ٙىٍک کړې چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ؿِٔ٤ې پ٤الٓ ٚى ک ٚٓٞځخٞٗ ٚ٣ې حُٝ ٝې پٞٗ َ٤ې ٝ َ٤ٔٗ ٞ٣ .ګړٔٛ ١ې ٓطل ٢حٗي َُ ١ح ٝكکَ ک ١ٞچې ىىې ؿِٔ٤ې كَ پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ح ٢٘ٓٝكخکْ ٍژ ْ٣حٓ ٝوخُل ٞ٘٤طَ ٓ٘ځ پ ُٚٞٓ ٚح ٝګډ کخٍ ک ُٞٞکې پټ ىی .ه ٞىح رخ٣ي څَګ٘ي ١ٝ ٙچې پ ٚىې ؿٔ ِٙ٤کې ى ه٤٠ې ح ٢ِٛحړم َُٗ٘ٔٔٝ ٚ کَُی ىی ح ٚٗ ٝى ٛـ ٚىُٝض حٗ ٝظخّ ،رِکې ح ٢ِٛځٞحکٞ٤ٗ ٚٗٞحکګَحٕ ى ١چې ى حكـخٗٔظخٕ پ٤ٓ ٚخٓ ٢حٍٓٝٞ ح ٝځٔک٘ۍ ك٠خ رخٗيې ٣ې ى حكـخٕ ُْٝى حٍحىې پ ٚهالف ،پُٝ ٍُٝ ٚک ٚکړې . ى حكـخٕ ٓ٤خٓض پٛٞخٗ ٞپ٘٣ٝ ٚخ «ىىې ٗٞ٤حکګَ ٝپ ٚهالف ٍح پٍٞطٞٗ ٚی ٓوخٓٝض ٓ ٢ِٓ ٞ٣وخٓٝض ىی ح ٝؿٞحړ١ ى هپَ ٞ٤ٛحى حٓظوالٍ ح ٝحُحى ١رَ٤ط ٚحػخى ٙکړ ١ح ٝى هپِې ځٔکې ر٘پړط٤خ پ ٚهپِٓٝ ٚخطٔٛ .» ٢يح ٍحُ ٓوخٓٝض حػالٕ کړی چې « ى َُ٘ٔٔٝکَُ ١كکٓٞض حٗ ٝظخّ ى ىې ٗٞ٤حکګَ ٙٞ٣ ٝرَه ٚى . ٙپوپَُِ٘ٔٔٝ ٚ کَُی ْٛى ىې ٗٞ٤حکګَحٗ ٞى ُښکَ ٞ٣ َٙٓ ٝځخی پٞ٤ٛ ٚحى كخکْ ٗٞېيی ٓ .وخٓٝض ىح حػالٕ ْٛکړی چې ٗٚ ه ٞر ٚى کَُ ١پ ٚكکٓٞض کې ګډٝ ٕٝکړ ١ح ٚٗ ٝر ٚى ٛـ َٙٓ ٚى ُٓٞې هزَې ،ځک ٚچې ٚٗ َُ٘ٔٔٝى هزَٝ ٝحک َُ ١ح٣ ٚٗ ٝې ى پَېکړ ٝى پِ ٢کٝ ُٞٞړط٤خ)۳۳( ».
122
ى ٗژىې ُْ کخُٝ ،ٞژٍُٝ ،ٞحٗ ُٞٞح ٝطزخٍٓٝٝ ٞ٤ٛظ ، ٚىحى ١ر ٢َٜٗځٞحک ٚٗٞهپِ ٚى ط٤ښظې الٍ ُټ ١ٞه ٞحّٝ ىحٓې رَ٣ښ ٢چې ىح الٍ ٙطَې ٍٝک ٚى ،ٙګ٤چ ح٘ٓ ٝګ ى ٚٗ ،١پ٤ٛٞږې څ ٚډ ٍٝهپَ ػِص ٓٝخط. .٢ ٍ٣ښظ٤خ ْٛچې ٗخپ ٚٛٞح ٝګ٤چ ُښکَ ٤ٛڅکِ ْٛ ٚؿ٘ګ ٗ ٢ٗ ٚګټِی ،ى ٛـ ٞځٞحک ٞٗٞچې طَ ى٣ ِٚٔٓ َٕ٣ې پٚ ٓويٍٞٓ ٙحى ٝح ٝى ِٓٝې پ ٚپِ ٍُٞٞػخى ١ٝ ١ح٣ٝخ ٛـ ٚځٞحک ٚٗٞچې ٓٔئُ٣ ٖ٤ې حػظَحف ک ١ٞچې ى پُٚ ٞٔ٤ پخٍ ٙؿ٘ګ٤ږ٤ٛ ١څکِ٤ٓ ْٛ ٚيحٕ ِٗٛٝ ٢ٗ ٚی .ىح ٛـ ٚكو٤وض ىی چې ى ِ٘ٔٛي ى ٗخىػِ ٢ى ُٞٔٝحُۍ ٞ٣ې حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞط ٚپ٤ښ ٗ . ٍٞحٛ ٝـٚ رَهې ٓخٍؿې کې ،چې ٍٓٝٝظ٣ ٚې ى ُٞٔٝحُۍ ُوذ هپَ کړ، څ ٚډحګ ِٙ٤ک ١ٞچې ؿَر ٢ځٞحک ،ٚٗٞپ ٚځخٗګړې طٞګٛ ٚخُ٘ي٣خٕ ٣ ،ې ط٤ښظې ط ٚحړ کړٍ )ٔٓٓ( . ى ِ٘ٔٛي ى ٓخٍؿې ػِٔ٤خص ى حَٓ٣کخ ى ٗ ١ٞهٓٞخٗيحٕ ٓک کَٓټَ ح ٝى حٝرخٓخ ى ٗ ١ٞؿٞړ ٗٗ ١ٞطخّ ُ ٚپخٍٞ٣ ٙ حُٓ٤ښض .ٝپ ٚىؿ ٞػِٔ٤خط ٞکې ُ ٚپ٘ځِْ ٍُ٣ُ ٝخط ٞحَٓ٣کخ ٢٣ح ٝحطلخى ١ځٞحک ٞٗٞرَه ٚحهٔظې ،ٙٝپخِ٣ې ٣ې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى پٞځُ ٢ښکَ ٗخکخٓ ،٢ى ٓٔ٤ې ى ټٔ٤ٓ ٍٞظْ طزخ ،٢ٛى رې ګ٘خِٓ ٙکٝ ٢ګړٝ ٝژٍ ح ٝى ٓٞٗٞ٤ِ٤ ٓ ٞٗٞ٤ِ٤ډحَُٓ ٝخُ٣ُ ٢خٕ ح..... ٝ ى ٓخٍؿې ٗظخٓ ٢ػِٔ٤خطٗ ٞړٞ٣حُې ټُ٘ٞې ط ٚح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګٛ ٚـٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝط ٚچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٗظخٓ٢ ٗظ ١َُ ٕٞىح ډحګ ِٙ٤کړ ٙچې ى حكـخٗخٗٓ ٞخط ٍٞح ٝىىې ُْٝپ ٚهالف ٗظخٓ ٢رَې ٗٗٞی ٗ ٚښکخٍ. ١ ى پوٞحٗ ١ٍٝٞٗ ٢حطلخى ٍٓٝٝظی َُ٘ٔٔٝګٍٞرخچٞف ٝح ٢٣چې« حكـخٗٔظخٕ ط ٚى پٞځ ٞٗٞىحهُِٗٞٓ ٍٞږ ٓظَ ٓ ٙٝ ٜٙٞپ ٚىې هخ َ١ىح ٓ ٜٙٞرخ٣ي ر٤خ طکَحٍ ٗٛ » ٢ٗ ٚـٝ ٚح ٢٣چې «ُٓٗٞږ هٞحٝٝې چې حكـخٗٔظخٕ طٚ ٍٞ٘ٗٝطې ٍحٓخ ى حكـخٗخٗ ٞپخٍطِ٤حٗ ٢ؿ٘ګٓ َٙٓ ٞٗٞوخٓن ٗٞېٍ ٚٗٞ٘٤ًٔ ،حطً ٍٞ٤ٗ ٚېي ُٚ ،ٙرِ ٚپِ ٙٞىح ځخٗګړی ؿـَحك٤خٞٓ ٢٣هؼ٤ض ح ٝىٗګ ىٗګ ؿَ ٚٗٝچِٛ ٠ظُٗٞٓ ٚږ ټخًٌٗ ٞٗٞخٍ ًٗ ٚخ،ٙٝح ٝحٔٛ ّٝيح ػِض ى ٟچې حٌَٓ٣خېخٕ ٤ٛ ْٛڅ ًٗٞ ٢ٗ ٚالی ح ٚٗ ٝپَحرِ ٚٗٞٓٞكِٞال ٢ٗ ٟح ٚٗ ٝحٓ٘٤ض ٍحٓٝظالی ٗ ٢ځٌ ٚى حكـخٗٔظخٕ هِي هخٍؿ٤خٕ ٗٚ ؿٞحړٗٞٓ ١ږ ٓـز ٝٝ ٍٞچ٘ٓ ٠طو ٚپَېږى ٝحٝ ٝ ٝځ)ٔٓٔ (» ٞ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٍ ٢ٓٝځٞحک ٞٗٞػٔ ٢ٓٞه٘ٓٞيحٕ ( ، )Gen. Boris Gromov'sى ٍ ٢ٓٝځٞحک ٞٗٞحهَ١ ػٔکَ چې حكـخٗٔظخٕ ٣ې پَېښٞى ،حَٓ٣کخ ٢٣ح ٝى ٗخټ ٞځٞحک ٞٗٞط ٚګٞحښ کړی حٍٝ ٝطٝ ٚح ٢٣چې « حكـخٗٔظخٕ ٓٗٞږ ط ٚډ َ٣ػزَط٘خک ٚىٍّ ٍحکړٔٛ ...يح ح ّٝح ٝى طَ ُ ٚپخٍ ٙىح ٗخ ٗٗٞې ى ٙچې ٓ٤خٓ ٢کړکېچ ٚٗٞى ځٞحک ٞٗٞپ ٍُٝ ٚكَ ٝك َٜکړٛ . ٝـٝ ٚح « ٢٣ىح چې حَٓ٣کخ٣خٕ پالٕ َُ ٍٞٗ ١پٍُ ٚګ ٞٗٞطخُ ٙپٞځٚٗٞ حكـخٗٔظخٕ طٝ ٚحٓظ ،١ٞى ١خُزخٗ ٞحٓ ٝوخٓٝض پ٤ُ ٚک ٞکې ر٤ٛ ٚڅ طـ َ٤٤حٝريٍُ ٕٞح ٗٓٝ ٚظِی ٗ . ٢ح ٝپ١ ٚز٤ؼ٢ طٞګ ٚر٣ ٚې پخِ٣ې ٓ٘ل». ١ٝ ٢ ى ٛـ ٚطَ څ٘ګ ٞ٣رَ ىحكـخٗٔظخٕ ى ؿګړې ٍٞٗ ٍُٝی (ٝ )Ol eg Samoil ovح ٢٣چې « ُ ٙىحؿ٘ګ ى ػوَ ٗٚ َُې ګڼِْٛ ،ظٗٞٓ ٚږ څٝ ٚکړٍ ؟ ح ٝڅ ٞٓ ٚطَ الٓ ٚکړٍ؟ ١ز٤ؼ ٢ى ٙچې ٤ٛڅ ٓ ٚٗ ٞى ١طَالٓ ٚکړٞ٣ ،١حُې ٓړٗ ٞٓ ١خط ٚپَې ح٣ښ ٢ىیُٗٞٓ ،ږ ٝژٍ ِٗٓ ١ٞګَ ،١ى ٛـٞی ٓ٘٤يې ح ٝى ٛـٞی کٗٞډې ...ح ٝىح ټٛ ٍٞـٚ څ ٝ ٚچې »..ٍٞٗٝ ى ٕٔٓٓ ُ کخٍ ى حکظٞرَ ٍحپ ٚى٣وٞح ىحٓې ګٓٞخٕ کېي ٙچې ٗړٞ٣حٍ پٞځ ٚٗٞر ٚحكـخٗٔظخٕ طَ ک ٢ٓٞط َ٤کړ١ ح ٝىىې ٞ٤ٛحى ٝى ٓظَُ ٝښکَ ٝپٓ ٚوخرَ کې ر٤ٛ ٚڅ څٞک ى پخڅ ٕٞك . ١َُ ٚٗٝ ِٚٛٞه ٞىې ٍٓٝٝظٜٞٗ ٞ٤ کِ ٞٗٞىح حٗي ح ٝحٗګ َٚٗ٤ډ َٙ٣ؿِط ٚػخرظ ٚکړ ،ٙپٔٛ ٚيې هخ َ١حٗ ّٝړٞ٣حُ ٚټ ُٚ٘ٞچې ْٛى حٗٔخٗ ٢طِلخط ٞحٝ ْٛى ٓخُ٣ُ ٢خٗ ٞٗٞى ُؿْ ٝړط٤خ ٍٝځ پٍٝ ٚځ ُ ٚالٍٓٝ ٚک ، ١ٞؿٞحړ ١چې ى حكـخٗٔظخٕ ٟٓٞٞع ى ُٓٞې حٝ هزَ ٝحطَ ُٚ ٝالٍې كَ ٗ . ٢پوپِ ٚحَٓ٣کخ ٢٣چخٍٝحک ْٛ ٢ح ّٝىؿې حٗي طٍ ٚحٍٓ٤يُ ٢ه ٞى کخٍ ىپ٤الٓې ٗ . ١َُ َٙ٣ٝ ٚى ٛـٞی پ ٚحٗي پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٓخطې ر ٚى ٛـٞی رَهِ٤ک ى ٛـ ٞپوٞحٗ ٞ٤حٓپَح ٞ٣ٍٞ١پ ٚڅَ٤ کړ ١چې ىىې ٗٓ ٚوظ٣ ٚې پ ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى رخٗيې ى ُٝکې کٗ ُٞٞخکخٓ ٚطـَرې طکَحٍ کړ٣ي. ١ ى حَٓ٣کخ ،حٗګِٔظخٕ ح ٝى ٗخټ ٞىٗٞ٤ٛ ٍٝٞحى ٝى ٓ٤خٓ ٢کخٍ پٛٞخٗ ٞټ ُٞٞحٗي ىحىې چې ىح ٟٓٞٞع رخ٣ي ىهزَٝ حطَ ُٚ ٝالٍې كَ کړٍ ٗ. ٢ پ ٚحٍٝپخٞ٤ٛ ٢٣حى ٞٗٝکې حكـخٗٔظخٕ ط ٚى پٞځ ٞٗٞى ٍٝحٓظ ُٞٞپ ٚرلؼ ٞٗٞکې كکٓٞظ ٞ٣ ٚٗٞپ ٚرَ پٔې ړٗګ ٗ ١ٞچې ٓٓ ْٜؼخُ٣ ٚٗٞې ى ح٣ټخُ٤ې حٛ ٝخُ٘ډ كکٓٞظ ٚٗٞى ١ه ٞطَ څ٘ګ ٣ې پٞ٤ٛ ٍٝٞٗ ٚحى ٞٗٝکې ْٛىح کٔ٘کٖ ح ّٝهپَ حٝؽ ط٤ٍٓ ٚيُې ىی . ػ رـِٕ ٟػ ثٙـٔ ٛ١چبؿٚ ٚف٠ـ «ګ١ؼٚ ٚمټـٚ »ٌٗٚا ٟ٠چې پٗ افغبٔنتبْ کې ٌٗ ِغبٌفٚ ٛمٍٗ ٚاٌ ٛمـٖ ٌٗ تفبُ٘ پـتٗ ثٍٗ الؿٖ ٔيتٗ .ػ رـِٕ ٟم١بمتٛاالٔ ُ٘ ٛػ ِال ػّـ پٗ ىّٛي ػ ِغبٌف ٕٛ١ػ ډٌ ٌٗ ٛټِ ٌٛٛيـأ ٛمـٖ ػ ِيـٚغ ٛعجـٚاتـ ٚغٛښتٕٗ ٚکړٖ .ػ رـِٕ ٟىپ١ګً ِزٍې پٗ عپٍې ٛ٠ې ګڼې کې ٌٚېکً ػ رـِٕ ٟػ ػ١نبٟ٠ ډّٛ٠کـاټ ٚاکّٓ ائتالف ګٔٛؼ ػ فـاکن ْٛ١ػ عبؿر ٟم١بمت ػ کّ١ټۍ ٕ٠ٚؼٚی «ِل فٍ١ډؿ» ً٠ٚٚػ ِال ػّـ اٚ أزٕ١ـ ګٍجؼ ٓ٠صکّت١بؿ پٗ ىبْ افغبٔبْ کٛالی ى ٟمٌٛې تٗ ػ عجـٚاتـٌ ٚپبؿٖ فِ ٕٗ١ثـاثـٖ کړ٘ .ٞغې ً٠ٚٚاٌجتٗ
123
ػغٗ کنبْ ثب٠ؼ ػښځ ٛصمٛل ٛتٗ ػاصتـاَ ا ٌٗ ٚتبٚتـېغٛاٌ ٟػ ډډې ک ٌٛٛپٗ ىبْ ىـغ .ِٟٕٚ ٗٔٛػ رـِٕ ٟػغٗ ِنإي ف٠بتٗ کړٖ ٌٗ غبٌجبٔ ٛا ٚػافغبٔنتبْ ٌٗ ٔٛؿٚ ٚمٍٗ ٚاٌِ ٛمبِٚت ٟډٌ ٛمـٖ ػ عجـ ٚاتـ٘ ٚؼف پٗ ػغٗ ٘ٛ١اػ کښې ػ حجبت ؿإِځتٗ کٛي ػ .ٞػ رـِٕ ٟپٗ پبؿٌّبْ کښې ػ ىٕ ٛګٔٛؼ امتبف« ٞکـ٠نټٌِٛ ٓ١ـ » ُ٘ ػ افغبٔنتبْ پٗ صکِٛت کښې ػ ِغبٌف ٕٛ١ګډِٕ ْٚتف ٟثٍٍی ػی» . پخکٔظخٗی کخٍپ ٙٞحكٔيٍٗ٤ي ،چې پ ٚٔ٤ٓ ٚکې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٗ ٝخټ ٞرخَٓ ١ٍٝچې٘ ٚګڼَ کېږ ١ح ّٝپ ٚىې رخ ٍٝىی چې « رخ٣ي ى حكـخٗٔظخٕ ى ٗوړې ى حٝحٍُ ١پخٍ١ ُٚ ٙخُزخٗ َٙٓ ٞژٍ طَ ژٍ ٙهزَې ».٢ٗٝ ٛـ ٚچې ىٔٛيې هزَ ى څَګ٘ي ُٚ ُٞٝپخٍ ٙحٕ ُ٘يٕ طٍ ٚح رَِ ٗٞی ٝپ ٙٞ٣ ٚک٘لَحْٗ کې ُٓ« : َ٣ٝٝخ پ ٚرخٍٝ ک ٚىح هزَې ژٍ طََٓ ،٢ٗ ٚٗٝ ٙى كخالط ٞى ال هَحرېي ٝح ُٚ ٝحكـخٗٔظخٗ ٚى رٞ٤َٜٗځٞحکٝ ُٚٞٗٞطٍِٓٝٝ ٞظ ٚر ٚپٚ ٓ ٚٔ٤کې ى ګډٝډۍ ح ٝرې ػزخطۍ حٓکخٕ ډېَ ٗ».٢ پ ٚىې کې ٗک ٗٗ ٚظ ٚچې حكٔي ٍٗ٤ير ٚىح هزَې ى ؿَر٤خٗ ٞپ ٚحؿخُ ٙح ٝى ٛـٞی ُٞٗٞٔٝط ٚى رخ ٍٝى پ٤يح کېيٝپ ٚهخ َ١ک ٞٗ ، ١ٞځکٛ ٚـ ٚهزَ ٙؿزَګ ١ٞحٝ ٝح ٢٣چې « :چې ى ١خُزخٗ ٞپ ٚرَه ٚکې څ ٞټک ٢پ ٚپخّ کې َُٝة ىح چې ١خُزخٕ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ر٤َٜٗخٗ ٞى كٓ ٍٞ٠وخُق ى ١ح ٝرَ ىح چې پٍٓٝٝ ٚظ ٞ٤کِ ٞٗٞکې ىٝی ى ؿٜخى کِٔ ٚډېَُ ٙږ ٙحٓظؼٔخُ ١ٞح ٝى ىٝی پ ٚهپَ ٞٗٝکې ځ٘٤ې ٝهض حٛالا ى ؿٜخى کِٔ ٚٗ ٚکخٍ ٍٝکېږ».١ ٛـ ٚپُ٘ ٚيٕ کې ُ٣ٞي٣ځٞحُ ٞط ٚىح ډحډ ٍٝک ١ٞحٝ ٝح ٢٣چې ى ى ٙپٗ ٚظَ ى ١خُزخٗ ٞپ٘ٓ ٚځ کې ٓؼو ٍٞػ٘خَٛ ٓٔکٖ پ ٚىې پ ١ٝ ١ٞٗ ٙٞچې ىٝی ى ٙٞ٣ىحٓې كکٓٞض پ ٚطٞګ ،ٚچې ُٞېي٣ځٞحٍ ٣ې ْٛى کَُ ١ى كکٓٞض پٚ ٗخٕ ٓالطړ ک ،١ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٝحک طٍٓٝ ٚېږ ١ح ٝػٔالا ى طېَ ٝطـَر ُٚ ٞطکَحٍَٓٓ ٙوخٓن ٗ.٢ٗ ٚ ى َ٣ٝٝ ٙچې پُٞ ٚېي٣ځ ح ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ح٣ظالك ٢ځٞحک ٞٗٞطَټٓ ٚ٣ُٞ ُٞٞظ ِٙٗٞىح ى ٙچې ىٝی ى هزَُ ٝپخٍٙ ک ٚٓٞؿيٓ ١ظَحط٤ژ ١َُ ٚٗ ١ح ٝىح پ ٚىحٓې كخٍ کې ى ٙچې ُ١ ٚخُزخٗ َٙٓ ٞى هزَ ٝحطَٟٞٞٓ ٝع ُ ٚډېَې ٓٞىې ٍحٔ٤ٛې ر٤خ ر٤خ ٣خىېږ.١ ٛـٝ ٚح ٢٣چې رخ٣ي ى ١خُزخَٗ٘ٓ ُٚ ٞحٗ َٙٓ ٞهزَې .٢ٗٝى ى ٙپٗ ٚظَ ى ١خُزخَٗ٘ٓ ُٚ ٞحٗ َٙٓ ٞى هزَ ٝپ ٚرَهٚ کې ى حَٓ٣کخ ح ٝى ٛـې ى ُٞېي٣ځٓ ٞظليحٗٓ ٞظ ِٙٗٞى ىؿٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝى ػخٓ ٚحكکخٍ ُٚ ٝىٍک ٚى ٙځک ٚچې ُٚ کِٞٗٞکِ ٞٗٞؿګړې ٍٓٝٝظ ٚڅَٗګ ٚهپِ ُٞٗٞٔٝ ٞطٝٝ ٚح ٢٣چې ُ١ ٚخُزخٗ َٙٓ ٞهزَې ک.١ٞ ٛـ ٚپ ٚػ ٖ٤كخٍ کې َ٣ٝٝچې ى ىٝحړ ٝهٞح ٝٝطَٓ٘ځ ى هزَُ ٝپخٍ ٙګډې ُٓ٘٤ې ٗظٓ.ٚؼالا حَٓ٣کخ ٝح ٢٣چې ى ٍحطِٗٞک ٢کخٍ ُ ٚؿٞال ُٚ ٚ٣حكـخٗٔظخٗ ٚى هپِ ٞځٞحک ٞٗٞحٔ٣ظَ پ ١ِٞ٤ح١ ٝخُزخٕ ٜٗ ْٛخ٣ظخ ا ُ ٚحكـخٗٔظخٗ ٚى رٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى ٝطِٞؿٞښظٗٞک ٢ى.١ى حكٔي ٍٗ٤ي پٗ ٚظَ کېيحی ٗ ٢ىح ګډ ټک ٢پ ٢ٍٔٓ ٙٞ٣ ٚچٞکخټ کې پٚ ٗظَ کې .٢ٗ ٍٞ٤ٗٝ ى ٙپ ٚىې هزَ ٙټ٘٤ګخٍ کخ ٙٝچې پ ٚرېالرېِ ٞىال ِٞ٣ى کَُ ١كکٓٞض پٞ٣ ٚحُې طٞګ ٚىح ٛيف پَٓن ٗ ٢ٗ ٚرېُٞی ح ٝى هزَ ٝىح پَٗ ٚٓٝړٞ٣حٍ ٟٔخٗض ط ٚحړط٤خ َُ)ٕٔٓ( ١ػ ا ٜا٠ل ا ٜپغٛأِ ٟيـ ا ٚػ افغبٔنتبْ ػ اِٛؿٚ کبؿپ ٖٛرٕـاي صّ١ؼگً ٍٟ٠ٚػ «: ٞػ ِؾاکـات ٛپـتٗ پٗ افغبٔنتبْ کې إِ١ت ٔٗ ى ٟؿاتٍ ٌٗ »ٝم ٟاْ اْ مـٖ پٗ ځبٔگړې ِـکٗ کې صّ١ؼگً «: ٍٟ٠ٚاِـ٠کب إ٘ ٚؼ پٗ م ّٗ١کې ِٕف ٟؿٚي اػاء ک .ٞٛاِـ٠کب پٗ افغبٔنتبْ کې ِبتٗ ٚعٛړٖ إ٘ ٚؼ ػ پبکنتبْ ػکّقٚؿ ٞک٘ ٌٛٛڅې ک ».ٞٛصّ١ؼگً ف٠بتٗ کړې « :ػ افغبْ ىغړې ػ ٘ٛاؿۍ ٛ٠افٕ٠ۍ الؿ ػِمبِٚت ػ ٌ١ک ٛمـٖ عجـې اتـې ػ ٞتـڅ ٛپٛؿې چې ػعجـ ٚاتـ ٚالؿ ٔٛ١ي ىٛې ٔٗ ٞٚپٗ افغبٔنتبْ کې م ٌٗٛا ٚإِ١ت ٔٗ ى ٟؿاتٍ . »ٝصّ١ؼ گً ف٠بتٗ کړې : « ػپبکنتبْ ٚاکّٕبْ ػې ُ٘ ػ ؿٚأې رگړې څغٗ ځبْ ؿاثېً کړ ٞځکٗ چې ؿا ؿٚاْ صبٌت ثٗ ډ٠ـ ف٠بت عطـٔبک ا ٚعٛاىٕٔٛ١ک». ٞٚ ٝ ّ٘ؼا ؿاف ػغٗ ػ م١بم ٟاِٛؿ ٚکبؿپٚ ٖٛا ٟ٠چې «:اٚثبِب ثٗ مږکبي ػ غبٌجبٔ ٛمـٖ م ٌٗٛک٘ . ٞٛغٗ ٚا ٟ٠چې مږکبي ػ ٔٛاِجـ پٗ ِ١بىت کې ثٗ ػ اٚثبِب صکِٛت ػ ِزب٘ؼ ٕٛ٠ػ ډٌ ٛمـٖ ػ مٌٛې ػؿٚافې پـأ١ق .ٞػ ٘غٗ پٗ أؼ ػ ِمبِٚت ډٌې ثٗ عپً امبم ٟلبٔ١ٌ ْٛک ٟا١٘ ٚچبتٗ پٗ کبؿ ٔٗ ػٖ چې ػ افغبٔنتبْ پٗ ػاعٍ ٟاِٛؿٚ کې المٚ ٕٗ٘ٛکړ .ٞځکٗ افغبٔبْ ػا ٔٗ عٛښ ٞٛچې پـػ ٞػې ٚؿتٗ پٗ کٛؿٔ ٛ١چبؿ ٚکې المٚ ٕٗ٘ٛکړ،ٞ ٘غٗ ٚړأؼ ٕٗ٠ٚکړې چې ػ صبِؼ کـف ٞػٌٚت ثٗ ډ٠ـ ژؿ عپً أزبَ تٗ ٚؿم١ږ ٞا ٚاِـ٠کب٠بْ ثٗ ػ ۷٠٠ ٔٗ تـ ۵٠٠پٛؿې ػ صبِؼ کـفٔ ٞژػې ػٚمتبْ ٌٗ عپٍ ٛځبٔ ٛمـٖ اؿٚپبٛ١٘ ٟ٠اػ ٛٔٚتٗ ِٕتمً کړ٘ . ٞغٗ پٗ ػې ثبٚؿ ػی چې افغبٔنتبْ ثٗ ػ غبٌجبٔ ٛا٠ ٚب ثٍې ِزب٘ؼې ډٌې ٌغٛا اػاؿٖ کړي ى)۶٠٣( . ٟ ػپبکنتبْ ػ ٔيًٕ ػٛاِ ٟګٔٛؼ ِ ٛ٠يـ اٚمٕبتٛؿ،ښبغٍ ٟافـام١بة عټک ،فِب مـٖ پٗ ٖٛ٠کٕفـأل کې ػ ګډْٚ پٗ ٚعت کې پٗ ٖٛ٠ځبٔګړې ٌ١ؼٔٗ کې پٗ ػې تأک١ؼ کب ٖٚچې ػ أز١ـګٍت اٌؼ ٓ٠صکّت١بؿ پـتٗ ػ افغبٔنتبْ م١بمت ّٔ١ګړې ػې اٚپٗ ٘ـ صٛؿت چې ى ٞٚ ٟٔٛػامې الؿې ثب٠ؼ ٌٚټٛي ى ٟچې ػافغبٔنتبْ پٗ م١بمت کې ػ٘غٗ ګډ ْٚصتّ ٟکړ. ٞ
124
چې ػ غبٌجبٔ ٛػ
پٗ امالَ اثبػ کې ػ افغبٔنتبْ ػ (غبٌجبٔ )ٛصکِٛت پغٛأی مف١ـٓ ،ال ػزيحُٔالّ ٟؼ٤ق، امالِ ٟغٛؿځٕګ ٛ٠ثبٚؿٚ ٞګړی ګڼً کېږ ٞپٗ ػې أؼ ػی چې : « ى ٌٓحکَحط ٞپَط ٚى حكـخٗٔظخٕ ى رلَحٕ ى كَ رِ ٚک ٚٓٞالٍٗ ٙظٛ .١َُ ٚٗ ٕٞـٝ ٚح ٢٣چې ى حكـخٗٔظخٕ ىُٝض ىُٓٞې ک ُٞٞپ ٚحړ٤ٛ ٙڅ طٞحٕ ٗ . ١َُ ٚح٣ُ ٝخط ١ٞچې ى حكـخٗٔظخٕ ٓظ ِٙٗٞىحهِ ٚٗ ٢ى ٙرِکې هخٍؿ ٢ػٞحَٓ َُ . ١پ ٚىې حٓخّ ک ٚىح ٓظ ِٙٗٞىحهِ ٞٗ ١ٝ ٢ر٤خ حَٓ٣کخ٣خٕ ىُظ ٚڅ ٚک ١ٞ؟ ٓال ٟؼ٤ق پ ٚىې حٗي ىی چې طَ َٛڅُٓٞ ٚړ ١ىې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٓ ٝوخُل ٞ٘٤طَ ٓ٘ځ ى رخ ٍٝك٠خ ٍح ٓ٘ځظ ٢ٗ ٚحٝر٤خ ىح هزَې پ ٚکّٞ ىٍٔ٣ګړٞ٤ٛ ١حى کې طَ َٓ . ٢ٗ ٙى ٓالٟؼ٤ق ىىې ٝړحٗيېِ َٓ ٙچې « ى ُٔض حُٔ ٝض رخُۍ ُٞرې ط ٚىپخی ټکې کېښٞىٍ ٗ ». ٢ګڼ ٗٔ َ٤حكـخٗ ٢ح ٝر ٖ٤حُِِٔ٤ٓ ٢خٓ ٢کخٍ پٛٞخٕ پ ٚىې حړ ْٛ ٙحٗي ٙى . ١ىىې ټ ُٞٞحٗي ىحىی « چې ٞ٣حُې طُٔ ٍٞض ٗ ٚىی رِکې څ ٍٞٗ ٚػـ٤ذ ح ٝؿَ٣ذ ُٔظ ْٛ ٚٗٞؿٞړ ٗ ١ٞچې رخ٣ي ى رطالٕ کَښ ٚپَې ٍحښکَ ٗ. »٢ ٛـٝ ٚح ٢٣چې ىىې َٓحكٍِٓٝٝ ٞظ ٚر ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ىُٝض ،ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح١ ٝخُزخٗ ٞطَ ٓ٘ځ ى رخ ٍٝك٠خ ٍحٓ٘ځظ ٢ٗ ٚح ٝر٤خ ر ٚى ١خُزخٗ ،ٞى حكـخٗٔظخٕ ى ىُٝض ،ح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞطَ ٓ٘ځ ى ٌٓحکَحط ُٚ ٞپخٍ ٙالٍ ٙرَحرَ٢ٗ ٙ )ٔٓ۱( . َ٤ٔٗٞ٣هِک ر٤خ ؿٞحړ ١ى ؿَګ ُٚ ٞالٍې ىىې ؿِٔ٤ې ىكَ الٍ ٙپ٤يح کړ . ١ک ٚڅ ْٛ ٚى پښظ٘ٞپ ٞٔ٤ٓ ٚکې ىىٝحړ ٝحړه ٞٗٞطَ ٓ٘٤ځ ى ؿ٘ـخُ ٞىكَ ٝك ُٚ َٜپخٍ ٙى ؿَګ ٞؿٞړښض پ ٚهپِ ٚګټ ٍٞکخٍ ىی ح ٝىىې الٍې ٗٚ پښظخٗ ٚکُٞی ٗ ٢هپِې ٓظِٗٞې كَ کړ .١ه ٞى حكـخٗٔظخٕ ى ح٘ٓٝۍ ؿِٔ٤ې ى كَ ُ ٚپخٍ ٙىحٓې ؿَګې ىَٙٓٝ ګټٍٞې ٗ ٚرَ٣ښ ٢ح ٚٗ ٝر ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ر ٞ٤ٗ َٜځ ٞحک ٞٗٞپ ٚهالف ى ٍٝحٕ ٓوخٓٝض پ ٚکٔښض کې څٚ حؿ ١َُٝ ِ٤ځک ٚچې : ٔ-پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞپ ٚهالف ح٘ٓٝی ٓوخٓٝض کخٓال ٞ٣كکَٓ ١وخٝص ىی چې پ٤ٛ ٚڅ ه ّٞحٝ ُْٝکې ٍٗ ٚح ٗـښظَ کېږ ١رِکې ټ ُٚٗٞٔٝ ٍٞح ٝه ٚٗٞٓٞپوپَ ځخٕ کې ٍح ٗـخړ. ١ ٕ-ىح ؿٍٞځ٘ګ ٞ٣حُې ى ډٍٗٞ٣ډ ى کَښې طَ څ٘ګ ٗ ٚىی ٍح ټ ٞکېيُی رِکې پ ٚټٞ٤ٛ ٍٞح کې ٣ې ى ٓوظِل ٞهٞٗٞٓٞ ح ُٞٗٞٔٝ ٝطَٓ٘٤ځ ٞ٣ډ٣ٍ ٍٝښې ؿځُٞې ى. ١ ٖٓ-وظِل ٞپ٤ښٝ ٞښ ُٚٝٞچې ىىې ؿٍٞځ٘ګ حٓ ٝوخٓٝض ؿړ ١هپَ ٓ َٛوخُق کٛ ٚـ ٚه ١ٝ َ٘ٓ ٢ٓٞح ٝکٚ ٌٓٛز ١ٝ َ٘ٓ ٢ى هپِې ٓوې څوَُ ٚې کړی ح٘ٓ ُٚ ٝځ٣ ٚې ٝړی . پ ٚىې حٓخّ ىىې الٗـې ى كَ ُ ٚپخٍ ٙرخ٣ي ى حكـخٗٔظخٕ ٓ٘٤ض ىُٝض حٝى ٛـٞی ٓالطړ ١ىىې ؿِٔ٤ې ى كَ ىحهِ٢ كکظُ ٝ ٍٚٗٝٞټ ١ٞح ٝى ٛـې ى كَ ُپخٍٛ ٙڅٛ ٝ ٚخٗي ٝکړ .١چې ٗٗٞی ى ٙحٛ ٝـ ٚىح الٗيې ى: ١ ٔ-پٞ٤ٛ ٚحى کې ح٘ٓٝی ؿ٘ـخٍ ىى ٝٝكکظ ٍٞٗٝٞطَ ٓ٘٤ځ ىی .ى ١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ح ٝكِد حٓالٓ٢ حكـخٗٔظخٕ ٞ٣حړم ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ىُٝض ح ٝرٓ ٢َٜٗالطړ٣ ١ې رَ حړم ؿٞړ. ١ٝ ٕ-پٍٞط٣ ٚخى ٗ ١ٞىٝحړ ٙكِر ٚٗٞپ ٚټِٓ ٍٞض کې پ٤ژٗيٍ ٗ ١ٞح ٝپ َٛ ٚځخٗګړ ُْٝ ١ح ٝه ّٞکې ژٍٝې ٍ٣ښې ح ٝښ ٚپ٤ژٗيګِ.١َُ ١ٞ ٖ -ىؿ ٚكِر( ٚٗٞى ١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ح ٝكِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ) پ٤ٛ ٚڅ ِٗٔ ،٢ژر٘ ٢ح٣ ٝخ ٓ٘طو١ٞ حړم پٍٞې طړُی ٗ ٚى ١پ ٚىې حٓخّ ى ٍٝحٗ ٞؿَګ ٞح ٝىىې ؿَګ ٞپَېکړې ى ٛـٞی پ ٚهٞځښض رخٗيې ٤ٛڅ ډ ٍٝحؿ ٢٘ٗ ِ٤کُٞی . -۱ىٝحړ ٙكِر ٚٗٞپ ٚپَحه ٚطٞګٗ ٚظخٓ ٢ح٤ٓ ٝخٓ ٢ط٘کېالص َُ ١ح ٝىؿ ٚط٘کېالص ٣ې ى کخرَ ى كٔخٓ ٞحىحٍ ٝپٚ ٗٔ ٍٞپ ٚټٞ٤ٛ ٍٞحى کې ؿځ٤يُ ٢ى. ١ پ ٚىې حٓخّ ىىؿ ٚډ ٍٝؿَګ ٞڅو ٚچې پٛ ٚـٞی کې ى حكـخٗٔظخٕ ى ه٤٠ې پ ٚح ١ٍُٞ ٢ِٛؿ ،٢ٗ ٚٗٝ ٍٞى ؿِٔ٤ې ىكَ ِٚ٤ٛىٍُٞىٍ ى پٛٞې ٝړ هزَ ٚٗ ٙرَ٣ښ. ٢ ى ٞ٤ٛحى ى ؿِٔ٤ې ى ٓ٤خٓ ٢كَ الٍ ٝچخٍ ٝى پ٤يح کېي ُٚ ٝپخٍ ُٕٓٔٓ( ٙکخٍ) ى ؿ ٕٞپ٤ٓ ٚخٗض کې ى ٞ٤ٛحى پٚ َٓکِ کخرَ کې ٓ ٙٞ٣ظَ ٙر ٖ٤حُِِٔ ٢ؿٗٞډ ٙؿٞړ ٙٞٗ ٙچې پٛ ٚـې کې ټٛ ُٞٞـٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝچې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې پٞځٗ ٢ظ ١َُ ٕٞګډ ٕٝکړی .ٝىىې ؿٗٞډې پ ٚحهَ کې ى َُ٘ٔٔٝکَُ ُٚ ١هٞح حػالٕ ٞٗٝچې ر ٢َٗٝ٤پٞځ ٚٗٞر ٚى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى ٕٓٔ۱کخٍ طَ حهَ ٙپٍٞې ٝځ ٢ح ٝحٓ٘٤ض ر ٚى حكـخٗٔظخٕ ِٓ ٢حٍى ٝحٝ ِٓ ٢پُٞېٔ ٞطٓ ٚپخٍ . ١هٍٓٝٝ ٞظ ٚر٤خ حَٓ٣کخ ٢٣کړ ٞ٣ىکَُ ١ىىې حػالٕ َٓٓ ٙوخُلض ښکخٍ ٙکړ . حُٔخٗ ٢ژرې ٓـِې ٗپ٤ګَ پ ٚىې حړ٤ُ ٙکِ ٢چې :ى کخرَ ى ٗړٞ٣حٍ ک٘لَحْٗ ى ط٣ٜٞذ ٗٞې حػالٓ٤ې پ ٚحٓخّ ر ٚى حكـخٗٔظخٕ ى ٝ ٖ۱ال٣ظ ٞٗٞى حٓ٘٤ظ ٢چخٍٔٓ ٝئُٝېض حكـخٕ ځٞحک ٞٗٞطٓٝ ٚپخٍٍ ٗ. ٢ ه ٞپ٘ٓ ٚي کې ىح ٗ ٚى ،١ٞٗ َ٣ٝ ١پ ٚىې ٛېٞحى کې ىېَٗ ٙړٞ٣حٍ ځٞحک ٚٗٞر ٚچې ىح ٜٓخٍ ٣ې ٗٔېَ ٗخٝهٞح ٞ٣ ُک ٞپ٘ځ ٍُٝ ٞٓٞط٤ٍٓ ٚيُی ،کِ ُٚ ٚحكـخٗٔظخٕ څوٝٝ ٚځ. ٢
125
ى ٗپ٤ګَ پ ٚرخ ،ٍٝى حَٓ٣کخ ؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤رخٍک حٝرخٓخ ٓٔکٖ ى ٓ٤خٓ ٢ح ٝک ٞ٤ٍٗٞىالٝ ُٚ ِٞ٣ؿې پٍ ٚحطِٗٞکٙٞ٣ ٢ کخٍ کې ُ ٚحكـخٗٔظخٕ څو ٚى حَٓ٣کخ ٢٣ػٔکَ ٝحٔ٣ظَ پ َ٤کړ ١ح ُٚ ٝىې َٓ ْٓ ٙرٗ ٚخټ ٞځٞحک ٞٗٞط ْٛ ٚى ٝطِ ٞالٍ هال.٢ٗ ٚٛ ٗپ٤ګَ ُ٤کې ،ى کخرَ پٗ ٚړٞ٣حٍ ک٘لَحْٗ کې ُ ٚحكـخٗٔظخٕ څو ٚى ر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى ٝطُِ ٞپخٍ ٙى ٕٓٔ۱کخٍ ٗېټٚ ٓ ْٛز ٜٚٔح ٝګٗٞګ ٚرَ٣ښ. ٢ ى حػالٓ٤ې پٓ ٔ۵ ٚې كوَې کې ٍحؿِٗ «،٢ړٞ٣حُ ٚټ ُٚ٘ٞر ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حٓ٘٤ض ى ټ٘٤ګښض ح ٝپَحهظ٤خ پٓ ٚوٜي، ى حكـخٗٔظخٕ ُ ٢ِٓ ٚپٞځ َٓٓ ٙخُ ٢ح ٝپٞځَٓٓ ٢ظ ٞط ٚىٝحّ ٍٝکړ».١ ک ١ٍُٞ ٙٞ٣ ُٚ ٚپ ّٕٓٔ۱ ٚکخٍ کې ى ځٞحک ٞٗٞى ٝطِ ٞهزَ ٙکېږ ،١ه ٞى رِ ٚحړهٔٛ ٚيې هزَ ٝى ګخٗٝډٞ٣ پ ٚګډ ٕٝپٞ٤ٛ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٚحى ٞٗٝکې ٓ٤خٓ ٢ؿٍُٞې پَُې ٍح پ٤يح کړې ى. ١ ى پخکٔظخٕ كکٓٞض حٗ ٝظخّ ى حكـخٗٔظخٕ ىكَ ى ٓ٤خٓ ٢پَٓٝې ى ٓوظَ ک ُٚ ُٞٞپخٍ ٙى ٕٓٔٓ ّ کخٍ پُٓٞ ٚړٞ٣ کې ى ١خُزخُٗٞ ٞ٣ ٞړپٞړی چخٍٝحکی (ٓالػزيحُـ٘ٓ ) ٢الرَحىٍ پ ٚىې هخ ٙٞ٤ٗ ٝ َ١چې ٛـ ٚى کَُ ١ى كکٓٞض َٓ ٙى پخکٔظخٕ ى ؿخٓٗ ٢ٓٞظخّ ى هزَېي ٝپَط ٚپ ٚپټ ٚى ُٓٞې ى پَٓٝې کخٍ ٓوظ ٚکړې .ٝح ٝپخکٔظخٕ چې حكـخٗٔظخٕ ى هپِٓ ٞظَحط٤ژ٣کٞٓ ٞه ُٚ ٞپخٍ ٞ٣ ٙر٘ٔټَٓ ِ٤کِ ګڼ٤ٛ ٢څکِ ٚٗ ْٛ ٚؿٞحړ ١چې پ ٚىې ٜٓٚٔ پَ ٚٓٝکې هپَ ه٤خى ُٚ ٍٍٝ ١الٍٓٝ ٚکړ)ٔٓ۷( .١ ٔٛيحٍحُ حٗګِٔ٤خٗ ْٛ ٞى ١خُزخٗ َٙٓ ٞى هزَ ٝحطَ ٝى رِ٘ې پ ٚط ٍٞهپَ ٓ٤خٓٔٗ ٢خ٘٣يَ٤َٗ٤ٓ( ٙحٍډ کخٝرَ) ُٚ کخٍ ٙګٞښ ٚکړ .ګبؿػٚ ٓ٠ؿځپبڼې ػا عجـ ٖ څـګٕؼٖ وړٖ چې ػ افغبٔنتبْ ا ٚپبونتبْ ػ پبؿٖ ػ أګٍنتبْ عبً ّٔبٕ٠ؼٖ ،م١ـ ى١ـاؿػ وبٚثـ ،چې ٌٗ غبٌجبٔ ٛمـٖ ٠ې ػ عجـ ٚاتـ ٚغٛښتٕٗ وړې ، ٖٚوٍٗ چې ػٌٕ ٜؼْ تٗ الړ ٍٔ٘ ٛتٗ پبتې ى ٛا ٚثېـتٗ مّ١ې تٗ مت ٗٔ ْٛى.ٛ وبٚثـ ٌٗ غبٌجبٔ ٛمـٖ ػ عجـ ٚاتـ ٚپ١يٕٙبػ وړ ٜؤ ا ٚپٗ افغبٔنتبْ وښې ٠ې ػ ٔبټ ٛػ رٕګ ػ متـات١ژۍ پٗ اړٖ أؼ ٠ښٕٗ ښٛػٌې .ٖٚػ ګبؿػٚ ٓ٠ؿځپبڼې ػ عجـ پٗ امبك ػ أګنتبْ ػ ػفبع ػ ٚفاؿت اػالْ ٚوړ چې ػ افغبٔنتبْ پٗ رګړٖ وې 300أګٍ١ن ٟػنىـ ٚژي ى ٞٛا ٚپٗ ػـاق ا ٚافغبٔنتبْ وښې ػ رګړې ِصبؿف 20 ٍِ١بؿػٖ أګٍ١ن ٟپٔٛډ ٚتٗ ؿم١ؼٌ ٟػ ٞػػې اػالْ مـٖ رٛعت وبٚثـ ُ٘ ٌٗ عپٍې ػٔؼې وٛښٗ ى.ٛ ىکخٗخډح ٞ٣ې کخٍپ ٙٞډُې ىؿَرٞ٤ٛ ٢حىٗ ٞڅو ٚؿٞښظ٘ ٚکړې چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حٓ٘٤ض ى ٍحٓٝظِ ٞپ ٚهخَ١ ىې ِٛظ ٚى ١خُزخٗ َٙٓ ٞهزَې حطَې . ٢ٗٝ ى حكـخٗٔظخٕ ى ٓطخُؼخط ٞى ؿٞ٤پُٞېټ٤ک ډُې ىؿې کخٍپٛٞخٗ ٞى کخٗخډح پَٓ ٚکِ کې ٢ِ٣ٝى ١چې: ک ٚڅ ْٛ ٚى ١خُزخٗ َٙٓ ٞى هزَٞٓ ٝكو٤ض ٓوي ٕٝىی ه ٞر٤خ ٤ٓ ْٛخٓ ِ٤ٓ ٢ط ٚى ٛـٞی ٍحطګ ر ٚى ٛـٞی څوٚ ى ػَٔ ډګَ ٍح هپَ کړ. ١ پٗ ٚخټ ٞکې ى کخٗخډح پوٞحٗٓ ٢ل َ٤ګ ٍٕٝٞحٓٔ٤ض ٝح ٢٣چې :ىح ر ٚى ٓٞكو٤ض ُ ٚپخٍ ٙډ َ٣ښ ٚچخْٗ . ١ٝى ١خُزخٗ َٙٓ ٞهزَې ر ٚډَ٣ې ٓظِ٘ٓٗٞې ح ٝىُؿْ ٝړ ٗ ١ٝ ٚح١ ٚٗ ٝخُزخٕ ىحٓې هِک ى ١چې ُ٣ ٙې ؿٞحړّ، ه ُٙ ٞى هزَ ٝپَط ٚرِ ٚالٍ ٗٞٓ . ْ٘٣ٝ ٚٗ ْٛږ ى كَ ٞ٣ې ٓ٤خٓ ٢الٍې ط ٚحړط٤خ َُ. ٝ ى حكـخٗٔظخٕ َُ٘ٔٔٝکَُ ١ى(ّٕٓٔٓ کخٍ ) ى ػخٍٗٞح پٍٝ ٚځ ى١خُزخٗ َٙٓٞى هزَ ٝؿٞښظ٘ٝ ٚکړٛ . ٙـَ٣ٝٝ ٚ چې ى ٓالٓلٔي ػَٔ ٓـخٛي ح ٝګِزي ٖ٣كکٔظ٤خٍ ى ځٞحک َٙٓ ٞٗٞى ُٓٞې ؿٞښظٗٞکی ىی .ه ٞى ٗخټ٢َ٘٘ٓٓ ٞ ٝح ٢٣چې ى ١خُزخٗ َٙٓ ٞهزَې ګټٍٞې ٗ ٚىٔٛ . ١يح ٍحُ پ ٚکخرَ کې ى حَٓ٣کخ ٓل َ٤پ ٚډحګ ِٙ٤طٞګ ٚىکَُ ١ى هزَٓ َٙٓ ٝوخُلض کړی حِ٣ٝ ٝی ٣ې ى ١چې ى َُ٘ٔٔٝهزَ ٝڅو ٚؿِ ٢طؼزٞٗ َ٤ېيی .ىٛـ ٚپ ٚحٗي طَ َٛڅُٓٞ ٚړ ١رخ٣ي پ ٚىې حړ ٙى حَٓ٣کخ پٓ ٚلخٍص کې ٔٛ ٙٞ٣خ٘ٛګ٘ٓ ٢ځظٍ ٚحؿِې ٝی حٝر٤خ حػالٕ ٗٞی ٝی. ؿَ٘حٍ پ٤ظَې ٢ِ٣ٝ ّٞى ١چې ٓظلي ٙح٣خالص ٗ٘ ٢کٞالی چې ى ٝژُ ٞپ ٍُٝ ٚکخٓ٤خر ٢طَ الٓ ٚکړ .١ر ٢َٜٗػٔکَ ٞ٣ر ٢ٓٞرـخٝص ح ٝښٍٞښ ٗ٘ٓ ٢خطٞالیٞ٣ ،حُی ځخ ٢٣ػٔکَ چې ى هِکٓ ٞالطړ ١ٝ َٙٓ ٍٝىح کخٍ کٞالی ٗ.٢ ؿَ٘حٍ پ٤ظَې ّٞؿٞحړ ١چې ى ٓلِ ٢هِک ٞپَٓٓ ٚظ١ ٚخُزخٕ ٓټ کړٔٛ .١يح پخُ ٢ٔ٤پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٗ٣ٍٝٞخٗٞ ْٛػِٔ ٢کړ ،ٙهٓ ٞوظ ١ٍٞحٗ ٝخکخّ ٗ .ٍٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کېٓ ،لِ ٢ؿ٘ګٔخالٍحٕ ٓٔيٓظ ٢ى ٞ٣رَ پ ٚهالف ډُې پ .١ِٞ٤حكـخٗخٕ ٝح :٢٣ؿ٘ګٔخالٍحٕ کَح ٚ٣کېيحی ٗ ،٢ه ٞرخُکَ ٍحٗ ٍٞ٤کېيحی ٗ .٢ٗ ٚرِوٞح ،څٞک ؿٞحړ ١چې ١ ٞ٣خُذ ٝٝژٗ ،٢ح ٝر٤خ پٗ ٚظ٤ـ ٚکې ريٍٝ ١ط ٚپخطې ٗ٢؟ ()ٔٓ۱ ى كَحٗٔې ٓلخكظ ٚکخٍٍٝ ٙځپخڼ٤ُ ٚل٤گخٍ( - e Figaro) ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ُٞېي٣ځٞ٤ٛ ٞحى ٞٗٝى َٓٓظ٘يٚ٣ٝ کخٍکٗٞک ٞطَ ٝژٍُٓٝٝ ٞظ ٚپ ٚطز َٜٙکې ُ٤ک ٢چې : « ىؿ ١ٞٗ ٚكخؿؼې ٞ٣حٍ رېخ ىح ٍٝښخٗ ٚکړ ٙچې ١خُزخٕ ډٓ َ٣ظؼٜذ ى».١
126
ٍٝځپخڼ٤ُ ٚکٓ ،٢ړ ١ط ٚپٞښظ٘ ٚپ٤يح کېږ ١چې آ٣خ ىحٓې ٍٝځ رٍ ْٛ ٚحٗ ٢چې پ ٚىؿٞ٤ٛ ٚحى کې رٍ ُٚٞٓ ٚحٗ٢؟ ى ٍٝځپخڼ ٢پ ٚهزَ ٙى ٕٔٓٓ ٓ٤الى ١کخٍ ٍحٔ٤ٛې ٍٝحٗ ٚؿگړ ٙچې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٝى ٛـٞی ٓظلي ٞ٘٣ى حكـخٗٔظخٕ پٚ ُٞړ ٝح ٝژ ٍٝٝکې پ َ٤کړې ،ى رخ ِِٞ٣پ ٚكخٍ کې ى.ٙ ٔٛيح ٍحُ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ ٢٣حٗ ٝخټٞپٞځ٤خٗ ٞه٘ٓٞيحٕ ٝح ٢٣چې ىی ُ١ ٚخُزخٗ َٙٓ ٞىپوال٘٣ې ى ِٞٛځِٓٞالطړ ک ١ٞح ٝى حَٓ٣کخ ٓظلي ٝح٣خُظ ٞٗٞپ ٚځ ٞ٘٤ه ٞ٤٠کې ٣ې ى ١خُزخٗ ٞحٝى ىُٝض ٗٝ ِٚٓٝ ٍٝٞحُٓ ٞوخُلخٗٞ َٓ ٙى هزَ ٝحطَ ُٚ ٝپَٓوظګ ََٓٓٓ ٙظ ٚکړې ى .ٙؿَ٘حٍ ډ٣ٞ٣ډ پ٤ظَ ُٚ ّٞ٣كکْ ٗ ُٞ٤طِ َٙٓ ٕٞ٣ِ٣ٞپَٓ ٚک ٚکې َ٣ٝٝى حكـخٗٔظخٕ كکٓٞض ى ١خُزخَٗ٘ٓ ُٚ ٞحٗ َٙٓ ٞى هزَ ٝحطَ ٝى پٓ ُِٞٞ٤وکښ ٍ ٍٝپَ ؿخړ ١َُ ٙح ٝپ ٚىې ٓ٘ځ کې حَٓ٣کخ ىح رٗ ُٚ َ٤ٜژىې څخٍُی ىی .ىٔٛ ٙيحٍحُ « :َ٣ٝٝحَٓ٣کخ پٔٗٞ٣ ٚېَ ٓٞحٍى ٝکې ډېََٓٓ ٙظ ٚکړې ،هٞ هپِ ٚپ ٚهزَ ٝکې رَه».١َُ ٚٗ ٚ ؿَ٘حٍ پ٤ظَ« :َ٣ٝٝ ّٞ٣ىٗړۍ ى ٗ ٍٝٞؿګړ ٝپٗ ٚخٕ ر ٚى حكـخٗٔظخٕ ؿګړ ْٛ ٙرخالهَ ٙى هزَ ُٚ ٝالٍې حٝحٍ.٢ٗ ٙ ٓٞږ پ ٚػَحم کې ُ ٚىحٓې کٔخٗ َٙٓ ٞهزَ ٝط ٚکښې٘خٓظٞچې الٓ٣ ٚٗٞې ُٓٞږ پ ٞ٘٣ٝ ٚککړ !! ٍٝ؟ ىح کخٍ ى َٛې رِٞح پ ٚپخی کې ٗٞی ىیٝ ».ړٍٓٝ ٚځ ٗ٣ٞ٤خٍک ټخ ِٔ٣پٍ ٙٞ٣ ٚحپ ٍٞکې َ٣ٝٝچې ى١خُزخٗ ٞح ٝى حكـخٗٔظخٕ ىكکٓٞض طَٓ٘ځ پٍٓٝٝ ٚظ ٞ٤کې پ ٚىٝرۍ کې پټې هزَې ٗٞې ى)ٔٓ۵( .١ طَڅ٘ګ ٣ې ى(ٕٓٔٓ ُکخٍ )ى حګٔض ى ٓ٤خٗظې پ ٕٚٓ۱ ٚى ډٗٔخٍک كکٓٞض ى ٗخټ ٞى َٓ٘طخر ٚىح ؿٞښظ٘ ٚچې ډٗٔخٍک ىې هپِې ح٣ق ٔ۱ط٤خٍې حكـخٗٔظخٕ ط٘ٓ ٚظوَ کړٔٓ ،١ظَى کړ . ٙى ډٗٔخٍک ىر ٞ٤َٜٗچخٍ-( َ٣ُٝ ٝ َ٣ٝٝ )ene Espersenچې ىح ؿٞښظُ٘ٗٞٓ ٚږ ى ػٔکَ ٝى رَ٤طٍ ٚح ٔ٣ٝظِ ٞى پالٕ َٓ ٙټکَ ک ،١ٞطَ څ٘ګ ٣ې ٛـٝ ٚح ٢٣چې ىُٝض ٣ې ٗ ٚطٞحٗ٤ږ ١ى ٗ ٍٝٞڅِ٣ٞښض ٓ٤ِ٤خٍى ٙډٗٔخٍک ٢کَ ٞٗٝحٟخكٜٓ ٢خٍك ٞرخٍ پَ حٝږٝ ٝحهِٗٞٓ . ٢ږ ى ٛـٞ٤ٛٞحى ٞٗٝپ ٚډُ ٚکې ٝٝچې ؿٞحړ ١پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ػزخص ح ٝحٓ٘٤ض ٍح ٓ٘ځظ . ٢ٗ ٚهٞ حٝ ّٝهض ٍح ٍٓ٤يُی چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې هپَ كؼخُ٤ظٍ ٚٗٞح کْ کړ . ٝى ډٗٔخٍک ى ىكخع Gitte l illel ( َ٣ُٝ ٝ ْٛ )und Bechح ٢٣چې ىُٝض ٣ې ىىې کخٍ ُ ٚپخٍ ٙى ٜٓخٍك ٞرخٍ ٗ ٢ٗ ٚپٍٞط ٚکٞالی )ٔٓ۱(. ى پٍٞط٘ ٞ٤حٗي ٞٗٝحٝ ٝړحٗيېِ ٞٗٝپ ٚر٘ٔټ ىح ډحګ ِٙ٤کېږ ١چې ُ٣ٞي٣ځٞحٍ ح ْٛ ٝپٛ ٚـٞی پٍٞې حړٗٝي ٙکړۍ ىې پخ ِٞ٣ط٤ٍٓ ٚيُ ٢چې ى حكـخٗٔظخٕ ى ډٗډ څو ٚى ٝطِ ٞالٍ ى ٓ٤خٓ ٢هزَ ٝح ٝى حكـخٗٔظخٕ ُٓ ٚوخٓٝض َٓ ٙى طلخ ْٛپَط ٚٗ ٚطَ ٓظَګ ٞکېږٛ ٞٗ ، ١ـ ٚڅ ٚچې ٓزخ ٣ې ى ٓوض ٓـزٍٞېض پ ٚحٓخّ طَ َٓ ٙکٛ ١ٞـٚ ح ّٝپ ٚښ ٚىٍ٣ځ کې طَ َٓ ٙکُٞی ٗ . ٢حٛٝـ ٚىح چې ى ٞ٤ٛحى ىې ؿِٔ٤ې ط ٚىٓ٤خٓ ٢هزَ ٝحطَ ُٚ ٝالٍې ى پخی ټکی کېښٞىٍ ٗ ٢ح ٝپوپِ ٚطَې پ ٚپظٔ٘ ٚطٞګ ٚهپَ پٞځٝ ٚٗٞکخږ. ١ ک ٚڅ ْٛ ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٗي ىحىی چې ٛـٞی ؿٞحړ ١ى ځٞحک ٞٗٞى ٔ٣ٝظٍِٓٝٝ ٞظ َ٤ٔٗٞ٣ ْٛ ٚػٔکَ ١هطؼخص پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٓٝخطُ ٢ک ٚڅ٘ګ٣ ٚې چې پ ٚػَحم کې ٝکړٍ .پ ٚػَحم کې ٣ې ى پٞځ ٞٗٞى ٔ٣ٝظِ ٞپ ٚحهَ١ ٍٝځ (ّٕٓ ىحګٔض ّٕٓٔٓ ) حػالٕ ٝکړ چې ى ٛـٞی (ٓٓٓ ) ۷ٓ،ػٔکَ ١پَٓ َٗٞر ٚپ ٚػَحم کې طَ حٝږىې ٓٞىې پٍٞې پخط ، ١ٝ ٚح ٝطَڅ٘ګ ر٣ ٚې ٗژىې َٓ ٍُٛ ٙـ٣ )contractors( ٚخ طړ ٕٝکٗٝٞکْٛ ٢ پخط ١ٝ ٚچې ىػَحم ى ر٤خٝىحٗ ُٞٞى پَٓٝې ح٣ ٝخى ٛـٞ٤ٛ ٚحى ى ١ز٤ؼ َٞٓ٣ُ ٢ټ ٍٞطړ٣ ٚٗٞٗٝې ى ٛـ ٚځخی ى ىُٝض َٓ ٙالِٓ٤ک کړ ١ى . ١ىح چې پ ٚػَحم کې ر٣ ٚې پخِ٣ې څ ١ٝ ٚر ِٚ٤هزَ ٙى ،ٙه ٞپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىىحٓې ٙٞ٣پالٕ پخِ٣ې ٍُٝ ٚح ٚ٣ډحګ ِٙ٤ى ١حٛٝـ ٚىح چې«حٓ ٢٘ٓٝوخٓٝض چې ُ َٙٛ ٚحړهٛ ٢ِٓ ٚزـ١َُ ٚ حػالٕ کړی چې پٞ٤ٛ ٚحى کې ر ٚى ٙٞ٣ر ٢َٜٗػٔکَ ٗظُ ٚٗ ٝ ْٛ ٕٞؿٔ » ٢طَ څ٘ګ ر٣ ٚې ُٗٗٞٓ ٚږ ګخٗٝډ٣خٕ ح ْٛ ٚٗٝى چېٖ حٞ٤ٛ ٍّٝ ٝحى ٚٗٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى حَٓ٣کخ٣خٗٗ ٞظُٝ ٕٞؿٔ ،٢ىىٝی پٞځ٢ ٗظ ٕٞرُ ٚک ٚڅ٘ګ ٚچې ح٣ ّٝې ى ٞ٤ٛحى ٓ٤خٓ ٢حٓظوالٍ ح ٝځٔک٘ۍ ر٘پړط٤خ ُ ٚهطَٓ َٙٓ ٙن کړی ، ُٓٗٞږ ى ٞ٤ٛحى حٓ٘٤ظ ٢كخالص ى ٗ٣ُ ٍٝٞخطٓ ٞظٓ َٙٓ ِٝٗٞن کړ . ١ځک٤ٛ ٚڅ ګخٗٝډی ح ٝحَٓ٣کخٟ ٢٣ي رٖ٤ حُِِٔ ٢ځٞحک ٚٗ ٚٗٞؿٞحړ ١حَٓ٣کخ٣خٕ پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ٗظ ٞٗ ١َُٝ ٕٞىٝی ر ٚپ١ ٚز٤ؼ ٢طٞګ َ٤ٔٗ ٞ٣ ٚکٔخٕ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ٗظخٓ ٢طٔځخ ٞٗٞ٣پ ٚهالف حٓظؼٔخُ ١ٞچې ىح کخٍ رٞ٤ٛ ٚحى ٔٛـٔې پ ٚرې ػزخطۍ حٗ ٝخ حٓ٘ۍ کې ٍٝؿٍٞځ. ١ٞ ک ٚڅ ْٛ ٚحَٓ٣کخ٣خٕ ٝح ٢٣چې ىٝی ر ٚپَې ٗ ٚږىې چې ى حكـخٗٔظخٕ ح٘ٓٝی ٗظخّ ٓوٝ ١ٞکړ . ١حٓخ ىح رخ٣ي ډحګ ١ٝ ِٙ٤چې ٤ٛڅ ٞک ٗ ٚؿٞحړ ١ى حكـخٗٔظخٕ ٗظخّ ٓوٝ ١ٞکړ ١رِکې ؿٞحړ ١ىح ٗظخّ پ ٙٞ٣ ٚښُٞٔٝ ، ٚحکٚ ٗظخّ رخٗيې طزي . ٢ٗ َ٣حَٓ٣کخ٣خٕ رخ٣ي پَېږى ١چې حكـخٗخٕ ى حُحى ٝټخک٘ ُٚ ٞالٍې هپَ ه٤خىص پ ٚهپِ ٝ ٚټخک٢ .ح ٝپوپِ ُْٝ ٚى ٛـٗ ٚظخّ روخ ط ٖ٤ٔ٠ح ٝډحډٓ٘ ٚکړ. ١ ىح ټٛ ٍٞـ ٚڅ ٚى ١چې ى كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ پٓ ٔ۷ ٚخى ٙې َ١ك ٚکې چې ى ِٓٗ ٢ـخص ى ٓ٤ؼخم طَ ٗخٓٚ الٗيې ٣ې هپَ ُْٝط ٚح ٝټ ُٞٞک ٞ٤ٍٗٞح ٝر ٞ٤َٜٗحړه ٞٗٞطٝ ٚړحٗيې کړیٗ ،ظ. ١َُ ٕٞ
127
ىؿ٤ٓ ٚؼخم پ ٚى ٝٝرَه٘ٓ ٞظَٔ ىی ٙٞ٣ ،رَه٣ ٚې ى ر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى ٔ٣ٝظِ ٞح ٝرِ ٚرَه٣ ٚې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ى ٘ٓ ٙٞ٣ظوذ ٗظخّ پ ٚؿٞړښض رخٗيې ٍح څَه. ٢ پ ٚىې کې ٗک ٗٗ ٚظ ٚچې ُٓٗٞږ ى ٞ٤ٛحى ى پوٞحٗۍ ؿِٔ٤ې ٓٔئُٔٛ ْٛ ٖ٤يح ٗٞ٤حکګَ ى ١ح ٝىىې ؿِٔ٤ې حٝږىٗٝک ٢ح ٝطَ ىې كخُ ٚپٍٞې ى ٍح ٍٓ٤ئٓ ٝئُٔٛ ْٛ ٖ٤يٝی ى . ١ح ٝطَ ٛـ ٞچې ىٝی ىُظٗ ٚظ١َُٝ ٕٞ ىح ؿٔ ِٙ٤ر ٚىٝحّ ک. ١ٞ كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ پ ٚهپَ ٝړحٗيې ِ کې ىح ډحګ ِٙ٤کړې چې ر ٢َٜٗځٞحک ٚٗٞىې ىٜٓ ٙٞ٣خٍ ُٚ ٖ٣ٝ الٍې ى حكـخٗٔظخٕ څو ٚى ٝطِ ٞط٤خٍٝ ١کړ ،١ح ٝپ ٚىې ؿَ٣خٕ کې ىې پ ٚټٝ ُٞٞال٣خط ٞکې ِٓ ٢حٍى٢ِٓ ،ٝ پُٞېْ حٓ ٝـخٛي ٞ٣ ٖ٣ځخی ى حٓ٘٤ض چخٍې پَ ؿخړٝ ٙحهِی .ح ٝطَ څ٘ګ ىې ٣ې ټُٞې ٛـ ٚحىحٍې چې پ ٚىې ىٍٝحٕ کې ؿٞړې ٗٞی پَ هپَ ځخی پخط ٚح ٝحٛالف کړٍ ٗ . ٢ح ٝىحکخٍ ٛـٝ ٚهض ٗٗٞی ىی چې ر٢َٜٗ ځٞحک ٚٗٞى ٝطِ ٞپٜٓ ٚخٍُ ٖ٣ٞح.٢ٗ ٢ٟ طَ څ٘ګ ٣ې ىىې ُ ٚپخٍ ٙچې ى ٕ ّ ٔ۳۳کخٍ طَهې پ٤ښې ٞ٣ځَ ر٤خ طکَحٍ ٗ ٢ٗ ٚح ٝى هيٍص ط٘٘ٓ ٚځظٚ ٍحٗ٘ٔٛ ٞٗ ،٢يح ٍژ ْ٣ىې ى طړٓ ُٚ ٕٝوې طَ ر٤خ ټخک٘ ٞپٍٞې هپَ کخٍ ط ٚىٝحّ ٍٝکړ . ١ح ٝر٤خ ىې ټٝ ٍٞحک ٔٛـ ٚګٗٞي ط ٚچې طَ ټ٣ُ ُٞٞخطې ٍحېې ٣ې طَ الٓ ٚکړې ٓٝ ١ٝپخٍٍ ٗ . ٢ح ٝر ٖ٤حُِِٔ ٢ټ ُٚ٘ٞىې ى ٔٛيحٓې ُٞٔٝحک٘ٓ ٚظوذ ٗظخّ ٓالطړ ٝکړ. ١ ىح ٝړحٗيېِ ٚٗٝطَ ح ٚٓٝپٍٞې ډٓ َ٣ؼو ٍٞح ٝپ ٚځخی ىې ،پ ٚىې حٓخّ پ ٚىې ٝړحٗيېِ ٞٗٝکې پ ُْٝ ٚؿږ ٗٞی چې ىٔٛيحٓې ٞ٣ې ٓؼوُٞې َ١كې ُ ٚپخٍ ٙىې ى َٛډ ٍٝطزؼ ٚٗ ٞ٤پٍٞط ، ٚى ُْٝىٗـخص ح ٝپُْٝ ٚ کې ى ٘ٓ ٙٞ٣ظوزې حىحٍې ى ؿٞړښض ُ ٚپخٍ ٙالٓ ٞ٣ َٙٓ ٚٗٞکړ. ١ پخې
:ٚٔ٤ٟٔ ىىػٞص رَ٣ښ٘خ ٢٣پخڼې ََٓٓ ٙک: ٚ کخرَ ط ٚىٓلَ ٗ ٚى رَ٤طٍ ٚح ګَځ٤ئٓ ٝيٓظٍٓٝٝ ٢ظ ٚپٗ ٚخٍٝې کې ٓ٘٤ض ىىػٞص ى رَ٣ښ٘خ ٢٣پخڼې ٓٔئٍ، ١خٍم رٍِګَٓ ُٚ ،خ څو ٝ ٚؿٞښظَ چې ىرَ٣ښ٘خ ٢٣پخڼې ى کظٗٞک ٞپٞښظ٘ ٞط ٚىهپَ ٓلَ پ ٚحړٓ ٙؼِٓٞخص ٍٝکړّ : ىػٞص :کُٞې ٗت ى كِد حٓالٓ ٢ى ٓ ٔ۷خى ٝى َ١ف حړٗٝي ٞ٣څٓ ٚؼِٓٞخص ٍحکړة؟ طَ َٛڅ ٚى ٓو ٚحؿخٍُ ٙح کړة طخٓې حٓ ٝظخٓې ى ٘٣ُٝې رَ٣ښ٘خ پخڼې ُ ٚالٍې ټٞ٘١ٝ ُٞٞحُ ٞط ،ٚح ٝپٚ ځخٗګړې طٞګٛ ٚـٞی ط ٚچې ى ٖ١ٝى ٓٞکخُۍ حِٛ ٝظ ٚى حٖٓ ى ټ٘٤ګښض ح ٝى پَى ٞ٣ى ُٝکې څو ٚى هالُٚ ٕٞٛ پخٍٓ ٚٗ ٙظړې کېيٗٝکې ِٛې ځِې طَ َٓ ٙک ، ١ٞهپَ ػخؿِحٗٓ ٚالٓ ٚٗٞح٤ٗ ٝکې ِ٤ٛې ٝړحٗيې کړّ ح ٝى ټٛ ُٞٞـ ٞښخؿِ ٞح ٝحؿِ ٞڅوٝ ِٚ٤ٛ ٚکړّ چې پ ٚحٝ ٢٘ٓٝهض کې ى ٞ٤ٛحى ح ُْٝ ٝىىؿې ٓظَې ؿِٔ٤ې پٚ حړ ٙچې ٍٝ َٙٛځ پ ٚکې پُٔ ٚګ ٞٗٞکٔخٕ پ ٙٞ٣ ٚح ٝرَ ٗ ّٞپ ٚپٝ ٍٙٞك٘ض ح ٝرَرَ٣ذ َٓ٘ٓ ُٚ ٙځ ٚځ٢ ،رې َ١ك ٚپخط ، ٢ٗ ٚٗ ٚى هپَ هِْ ،ى هپِې ژرې ح ْٛ ٝى هپِٓ ٞخى ١حٓکخٗخط ُٚ ٞالٍې ى هپَ ُْٝچٞپړ طٝ ٍٝ ٚىحٗګ ٢ح ٝى طخٍ٣ن پ ٚىؿٗ ٚخُک٤ٗ ٞز ٞکې هپَ ٞ٣ ُْٝحُې پَې ٗ ٚږى. ١ ٓظخٓې ى پٞښظ٘ې پ ٚحړ ٙرخ٣ي ػَ ٝکړّ چې كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ،چې ح ّٝى هپِې ٓزخٍُې ٗژىې ٔ۱ کخُ ٚط ، ١َٝ٤ى ٞ٤ٛحى پ ٚډ َٝ٣رلَحٗ ٢كخالط ٞکې ٣ې ْٛى رلَحٕ څو ٚى ٝطِ ُٚ ٞپخٍ ٙالٍې چخٍې ُټُٞېَ١ ،كې ح ٝپالٗ٣ ٚٗٞې ؿٞړ کړ ١حٛ ٝـ٣ ٚې پٓ ٙٞ٣ ٚؼوٗ ٍٞکَ َٓ ٙى هپَ ُْٝح ٝپ ٚؿ٘ګ کې ى ٍحښکېِ ٞډُ ٞطَ ٓ٘ځ ى ُٓٞې ى پالٕ حَ١ ٝكې پ ٚڅٝ َ٤ړحٗيې کړی ى . ١ى ٍٓٝخٗ ٞى َُٓ ٝښکَ ٝى طـخ ُٝح ٝطَ٤ې پٝ ٚهض کې ْٛح ٝى ٛـٍٓٝٝ ٚظ ٚى پ ٚحٛطالف ٓـخٛي ٞ٘٣ىكکٓٞض پٝ ٚهض کې ى هپَ ٓ٘ځ٢ ک٘ٔکٖ څو ٚى هال ُٚ ٕٞٛپخٍ . ْٛ ٙه ٞريروظخٗ ٚچې ُٓٗٞږ ى ٞ٤ٛحى ىحهِ ٢ح ٝر ٢َٜٗىښٔ٘خٕ ٗ ٚپَېږىې حكـخٕ ٣ٝخړُی ُْٝى هپَ حٓظوالٍ ح ٝحُحىۍ پ ٚپخکٞٛ ٚح کې ٞ٣هپِٞحک ٗظخّ . ١َُٝڅَٗګ ٚچې كِد حٓالٓ ٢ى ؿګړ ٝڅو ٚکَک ٞٗ ١َُ ٚپٔٛ ٚيې هخ٣ َ١ې طَ پ ٚؿګړ ٝکې ٍحښکېِ ٞحړه ٞٗٞط ٚى ُٓٞې ح ٝطلخ ُٚ ْٛپخٍ ٙهپَِ١ ٚكٝ ٚړحٗيې کړې ،ه ٞى ُْٝى ه٤خىص ٓٔجِ٣ ٚې طَ ى ُْٝهٞښې ط ٚپَې ح٣ښې . ځک ٚكِد پ ٚىې رخ ١َُ ٍٝچې ى ه٤خىص ى ټخکِٞ٣ ٞحُٗۍ الٍ ى ُْٝى هٞښې پٝ ٚحٓطٗٞٗ ٚې ى. ٙ
128
پ ّ ٕٓٓٔ ٚکخٍ پَ حكـخٗٔظخٕ رخٗيې ى حَٓ٣کخ ى رَر٘ډ ط ١َ٤پ ٚپخ ِٞ٣کې چې ک ّٞكخالص ٍح ٓ٘ځظ ٍٞٗ ٚحٝ ٞ٤ٛىح ٗ٤ؾ پ٤ٗ ٚـ ٚى حَٓ٣کخ ٢٣ځٞحک ٞٗٞطَ ُٝکې الٗيې ٍحؿی ح ٝى ٞ٤ٛحى هپِٞحک ٢ح ٝځٔک٘ی طٔخٓ٤ض ى ر٤َٜٗخٗ ٞپ ٚالٓ ٞکې ٣ُٞٝي ٗ ٞپٔٛ ٚخؿٝ ٚهض کې ى كِد ه٤خىص ى ر ٞ٤َٜٗى ُٝکې پ ٚهالف ه٤خّ ٝکړ ح ٝى هپَ ٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ ى رَ٤ط ٚحهٔظ ُٚ ٞپخٍ٣ ٙې ْٛپ ٚګَّ ٓ٘ګَ کې ُ ،ک ٚى ٍٓٝخٗ ٞى طـخ ُٝپ ٚهالف، ٝىٍ٣ي ح٣ ْٛٝې ى ىې ُٝکې ح ٝحٗـخٍ ى پخی ط٤ٍٓ ٚي ُٚ ٝپخٍ ٙهپِ َ١ ٚكٝ ٚړحٗيې کړ ٙح ٝحػالٕ ٣ې ٝکړ چې ٓٗٞږ ى رُٝ ٞ٤َٜٗکې څو ٚى ٞ٤ٛحىى هال ُٚ ٕٞٛپخٍ ٙى ٙٝالٍې َُُٓٞ ، ٝړ ١ىحچې ر٤َٜٗخٕ ى ٙٞ٣ ٓؼوٜٓ ٍٞخٍ ُٚ ٖ٣ٝالٍې چې ى ىٝحړ ٝحړه ُٚ ٞٗٞحړه ٚپَې طٞحكن ٗٞی ُٗٞٓ ١ٝږ ٞ٤ٛحى پَېږى١ حٝر٤خ پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ټُٞټخک٘ ُٚ ٞالٍې ى پَى ٞ٣ى الٓ ٞ٘ٛٞپَط ، ٚهپِٞحک ٗظخّ ؿٞړ ٗ ،٢ه ٞک ٚىحٓې ٚٗٝ ٗ ٞٗ ٢ى ٞ٤ٛحى ى هپِٞحکۍ ح ٝحٓظوالٍ ى رَ٤ط ٚحهٔظِ ٞپ ٚهخ َ١ر ٚى هپِې ځخٕ ځخٍٗې ٓ٘ګَ ٚٗٝګَّ ٓٝخط٢ . ىحىی ى حَٓ٣کخ٣ې حٗـخٍ ٗ ْٜکخٍ ؿَ٣خٕ َُ ،١پ ٚىې ٝهض کې ُ٣ُ ۱ٓٓٓٓ ٚخط ٞحكـخٗخٗ ،ٞچې ډَ٣ې ٣ې پښظخٗ ٚى ١ى حَٓ٣کخ ٢٣حٗـخُګَحٗ ٞپ ٚالٓ ٞهپَ ژٗٝي ُ ٚالٍٓٝ ٚکړی ،ى ر ٖ٤حُِِٔ ٢ټ ُٞ٘ٞى پِټُٚ ٞٗٞ ٓوې ،ى ٞ٤ٛحى ى ٝال٣ظ ٞٗٞحٓ٘٤ضٗ ،ژىې ِٚٔٓ ۵۷ى رَ٣ ٢َٜٗؿَ حُٝ ٝکې پ ٚهالف ى ٍحٝالړ ٗ١ٞ ٓوخٓٝض حٓ ٝـخٛي ٞ٘٣پ ٚالٓ ٞکې ىی .ح ّٝپوپِ ٚحَٓ٣کخ٣خٕ ،چې ى حٗـخٍ پُٓٞ ٚړٝ ٞ٣هظ ٞکې ٣ې حكـخٗٔظخٕ هپِ ٚهخ ٍٙٝح ٝهپِٗ ٚظٔ٘ ٢ګڼِ ٚپ ٚىې حهَحٍ ک ١ٞحٝ ٝح ٢٣چې ى ؿ٘ګ ح ُٚ ٍُٝ ٝالٍې ٍٝط ٚپيې ٞ٤ٛحى کې ٓٞرٗٞٗ ٚې ٗ ٚى.... . ٙ طَ څ٘ګ ٣ې ى حكـخٗٔظخٕ ى حٗ ٢٘ٓٝظخّ ٓٔئُ ْٛ ٞ٘٤ىح ىٍک کړې چې ٞ٤ٛحى ح ُْٝ ٝپ ٚؿ٘ګ کې ٍح ګَ٤ ىی ح ٝىىې ؿ٘ګ حٗ ٝخحٓ٘ۍ ُ ٚپخٍ ٙر ٢َٜٗح ٝکٛ ٢ٍٗٞـ ٚځٞحک ٢ٛٝ ُٖٔ ٚٗٞچې ګټې ٝټې ٣ې پٔٛ ٚيې ؿ٘ګ کې ح ٝىىې ح ٍٝپ ٚطخُ ٙک ُٞٞکې ٍح ٗـښظې ى . ١ه ٞكِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ٞ٣ځَ ر٤خ ى پوٞح پٚ څ َ٤ىىې رلَحٕ څو ٚى ٝطِ ٞح ٝى ىښٖٔ ى ٗخ ُٞٝػِح ٞٔ٣ى ٗخکخٓ ُٞٞپ ٚهخ َٛ ٙٞ٣ َ١حړهَ١ ِٙ٤ك« ٚى ژؿٍٗٞې ى ِٓ٤ٓ ٢ؼخم » طَ ٗخٓ ٚالٗي ې طَط٤ذ کړې طَڅ ٞپٞ٤ٛ ٚحى کې ى حړٗٝي حړه َٙٓ ٞٗٞطَ رلغ الٗيې ٍح ٗ ، ٢ح ٝټ ٍٞک ٢ٍٗٞحړه ٚٗٞپ ٚىؿ٤ٓ ٚؼخم رخٗيې ٍح ټ ٢ٗ ٍٞطَ څ ٞى ٞ٤ٛحى هپِٞحک ْٛ ٢طَ الٓ٢ٗ ٚ ح ٝى ٞ٤ٛحى ه٤خىص ْٛى ُٚ ُْٝالٍې ى ټُٞټخک٘ ٞپٝ ٚحٓط ٝ ٚټخکَ ٗ( . ٢ى ِٓٗ ٢ـخص ٓ٤ؼخم پٓ ٚوک٘ٞ٤ پخڼ ٞکې ط٤ٟٞق ٗٞی ىی ،پ ٚىې هخ ُٚ َ١ىې ځخ ٞٓ ٚ٣كٌف کړ) ىػٞص :پوٞح كِد حٓالٓ ٢ى کخرَ ى كکٓٞض َٓ ٙى هزَٓ ٝوخُق ٝٝح ّٝڅ ٍٞٗٝ ٚچې طخٓ ٞى کَُ ١ح ٝى ٛـٚ ى حىحٍې َٓ ٙهزَې ٝکړې؟ ! ٞٛىح رخُکَ ډحګ ِٙ٤ى ٙچې ح٘ٓٝی ٗظخّ ،پ ّ ٕٓٓٔ ٚکخٍ کې پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ١خُزخٗ ٞى حٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ى كکٓٞض ى ړٗګ٤يٍٓٝٝ ٝظ ، ٚى رٖ ى ٗخُٝې پَېکړې پٝ ٚحٓط ٚپَ ٝ ُْٝطپَ ٗ ،ٞىىې طړٓ ُٚ ٕٝوې ى حكـخٗٔظخٕ هپِٞحک ٢ح ٝځ ٔک٘ی طٔخٓ٤ض حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحِٓ ٝګَِٓ ٝظ ٞٗٞط ٍٝ ٚهزخُ ٚکړٍ ٗ . ٞک ٚڅ ْٛ ٚپٛ ٚـٚ ٝهض کې ى كِد حٓالٓ ٢ىح هزَ ٙى چخ ؿٞږ ٝط٣ُٞ ٚٗ ٚي ٙه ٞح ّٝىحىی پوپِ ٚى كکٓٞض ٓٔجُٞېٖ ح ٝى َٓ٘طخر٤ٛ ٚجض ٝح ٢٣چې ٝحک ح ٝحهظ٤خٍ ٣ې ى ٗ َٙٓ ٍٍٝٞىی ،پوپِ٤ٛ ٚڅ ٝحک ٗ ،١َُ ٚحٕ طَىې چې ى ٓ ٞ٣خٓ ٍٞټخک٘ ْٛ ٚرخ٣ي ى ٗٞ٣خٓخ ح ٝحَٓ٣کخ٣خٗ ٞڅو ٝ ٚپٞښظ.٢ كِد حٓالٓ ٚٗ ٢ؿٞښظَ چې ىىحٓې ٗ ٙٞ٣ظخّ َٓ ٙى هزَ ُٚ ٝپخٍ ٙکې٘ ٢چې ٝحک ٣ې ى رَ َٓ ٙىی ،هپِ ٚى پَېکړې ح ٝر٤خ ى پَېکړې ى پِې ک ُٞٞطٞحٕ . ١َُ ٚٗ ٝح ْٛ ّٝكِد حٓالٓ ٢ىىې ٗظخّ َٓ ٙىهزَُٚ ٝ پخٍ ٙپ ٚىې هخ ٚٗ َ١ىې ٗخٓض چې ى ٗظخّ څو ٚڅٝ ٚؿٞحړ ،١رِکې كِد حٓالٓ ٢ى ٓ٤ؼخم «ژٓ٘ې » طَ ٗخٓ ٚالٗيې َٛ ٙٞ٣حړهَ١ ِٙ٤ك ٚؿٞړ ٙکړې طَ څ ٞى ٞ٤ٛحى ى حَ٘ٓ ٢٘ٓٝطخر ٚپ ٚګډ ٕٝپ ٚکې ټُْٝ ٍٞ ٍح ٗٝـخړ ، ١ى ُْٝټٓ ٍٞو ٍٞى ٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ ح ٝحُحىۍ پ ٚهخ َ١حِٛ ٝظ ٚى حٖٓ ى ډحډٓ٘ې ك٠خ ى ؿٞړېي ٝپ ٚهخ ٞ٣ َٙٓ َ١الّ ٗ ، ٢رَٜٗۍ ٝحکٔ٘ۍ ط ٚى رٜخٗې ى ؿٞړ ُٞٝالٍې ر٘يې ٗ ٢ح ٝپ ٚىې طَط٤ذ رَٜٗی حٗـخٍ پخی ط٤ٍٓٝ ٚږ. ١ كِد حٓالٓ ٢پٗ ٚظخّ کې ى ُٗٔٞېض ُ ٚپخٍ ٚٗ ٙکٝ ّٞړحٗيېِ کړی ح ٚٗ ٝر٣ ٚې ٝکړُٗٞٓ ،١ږ ٤ٛجض ى ٞ٤ٛحى ى ٗظخّ ى ٓٔجُٞې٘ َٙٓ ٞىح هزَ ٙډحګ ِٙ٤کړې چې كِد حٓالٓ ٚٗ ٢ؿٞحړ ١پ ٚىې ٗظخّ کې ګډٕٝ ٝکړ ، ١رِکې ى كِد ؿٞښظ٘ ٚىحى ٙچې ُٗٞٓ ٚږ َٙٓ ٙپ ٚىؿ٤ٓ ٚؼخم کې ٍح ٞ٣ځخی ٗت ،طَ څ ٞى رَٜٗۍ ٝحکٔ٘ۍ ى پخی ط ٚى ٍٓ٤ي ٝؿږ ى ټ ُْٝ ٍٞؿږ ٝګَځ ، ٢ح ٝپ ٚىې طَط٤ذ ٓٗٞږ ى ٞ٤ٛحى ټٓ ٍٞطَف حړه ٚٗٞکٛ ٚـ ٢ُٔٝ ٚؿَګ ٚى ٙح ٝک ٚى َٓ٘حٗ ٞؿَګ ،ٚکٛ ٚـ٤ٓ ٚخٓ ٢ګٗٞي ٚٗٝحَ٘ٓ ٝحٕ ٣ې ى ١ح ٝکٚ ٓيٗ ٢ټُ٘ٞې حٔٓ ٝجُٞېٖ ٣ې ،کٛ ٚـ ٚى ښځ ٞټُ٘ٞې ى ١ح ٝکٍٞٗ ٚې .....ټ ٍٞرخ٣ي پ ٙٞ٣ ٚحٝحُ ى ٞ٤ٛحى ى هپِٞحکۍ ُ ٚپخٍ ٙؿږ پٍٞط ٚکړ ٝح ٝر٤خ ٗٞی ٗظخّ ى هپَ ٓ٘ځې طلخ ُٚ ْٛالٍې ،ى ٍ ُْٝحی ح ٝټخک٘ې طٚ
129
ٍٝكٞحُ ٚکړ . ٝح ٝىح هزَٛ ٙـٝ ٚهض ٗٗٞې ٙٝچې كِد حٓالٓٓ ٞ٣ ٢ظَ طخٍ٣و ٢هيّ پٍٞط ٚکړ ، ١حٝ هپَ ُٓٞړٗی ٍٓٔ ٢حُٞ ٝړ پٞړې ٤ٛجض کخرَ طُٝ ٚېږ . ١ح ٝرخالهَ ٙىح طخٍ٣و٣ٝ ٢خړ ٓٗٞږ ط ٚپ ٚرَه، ٞٗ ٚ ٓٗٞږ پٞ٤ٛ ٚحى کې هپَ ٔٛيح ؿږ ى ٍٓ٘ ُٚ ٞ٤الٍې ح ْٛ ٝپ ٚځخٗګړ٤ُ ٝيٗ ٞکظ٘ ٞکې پ ٚپ ٍٙٞطٞګٍ ٚح پٍٞط ٚکړې ح َٛ ٝحړم ط ٞٓ ٚپ ٚډحٗګ پِ٤ې طٞګ ٢ِ٣ٝ ٚچې ُٓٞړی ى هپِٞحکۍ طَ الٓ ٚک ٍٞحٝر٤خ ى ٗظخّ ؿٞړښض . ىػٞص :ى ښخؿِ ٢کَُ َٙٓ ١هزَې ىح ى كِد حٓالٓ ٢ؿٞښظ٘ ٙٝ ٚک ٚى کخرَ ى كکٓٞض؟ ى ىٝحړ ٝحړه !ٞٗٞىکخرَ كکٓٞض ى ط َٝ٤څ ٞکخٍُ ٞح ٔ٤ٛې ى رَٜٗۍ ٝحکٔ٘ۍ پ ٚهالف ى ٍح ټٞکېيُ٘ٓ ٢ظْ ٓوخٓٝض ح ٝؿٜخى ١ډُ َٙٓ ٞى هزَ ٝحطَٝ ٝړحٗي ِٚٗٝ٣ک ، ١ٞحٕ طَىې چې پوپِٓ ٚلظَّ کَُ ١څ ٞڅٞ ځِ ٚىح ٢ِ٣ٝچې ک ٚچې َې ى كِد حٓالٓ ٢ى َٓ٘ ٓلظَّ كکٔظ٤خٍ ح ٝى ١خُزخٗ ٞى حٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ى َٓ٘ ٓال ٓلٔي ػَٔ ٓـخٛي حىٍّ ٍٝط ٚڅَګ٘ي ٗ ٞٗ ٢پوپِ ٚرٝ ٚالړ ٗ ٢ح ٝى ٛـٞی َٓ ٙر ٚپٞ٤ٛ ٚحى کې ى ُٓٞې ح ٝحٖٓ ى ٍح ٓٝظِ ُٚ ٞپخٍ ٙى هزَ ٝحطَ ٝىٍٝحُ ٙپَحٗ . ١ِ٤پ ٚىې ُړ کې ٣ې ى كِد حٓالَٓٓ ٢حکِ ٝطٚ ر٤خ ر٤خ َٓحؿؼ ٚکړې ،پ٤ـخٓ٣ ٚٗٞې ُ٤ږُ ٢ح ٝرَ٤ط٣ ٚې ځٞحد ٓٗٞيُی ىی .ه ٞكِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ َٓ٘طخر ٚپٞ٤ٛ ٚحى کې ى ُٓٞې ح ٝحٖٓ ى رَ٤ط ٚحػخىې ح ٝى پَى ٞ٣ى ُٝکې څو ٚى هال ٕٞٛپ ٚهخٙٞ٣ َ١ َ١ك ٚط٤خٍ ٙکړ ٙح ٝپ ٚىې َ١كې ى رلغ ُ ٚپخٍ٣ ٙې ُ ،ک ٚچې ٓوظ ٞ٣ َ٣ٝٝ ٞٓ ٚىٍٗٝي ٤ٛجض ٝټخک ٚطَ څِٛ ٞظ ٚپ ٚکخرَ کې ٣ې ى هپَ ٣َٗ َٙٓ ُْٝک ٚکړ . ١ىح « ٙٞ٣ژٓ٘ »ٚى ٙچې ى کخرَ ى كکٓٞض پ ٚګډٕٝ پ ٚکې رخ٣ي ټُٞې ټُ٘ٞې ٍح ټُٞې ٗې حٞ٤ٛ ٝحى ىىؿ ٚؿِٔ٤ې څوٝ ٚکخږ ،١ىح ى كِد حٓالٓ ٞ٣ ٢حرظکخٍ حٝ ٗٞښض ٝچې پ ٚىې ٗٞښض کې ى كِد ُ ٚپخٍ٤ٛ ٙڅ ډ ٍٝحٓظ٤خُ ٗ ٚىې ؿٞښظَ ٗٞی .ټ ٍٞحٓظ٤خُ ُْٓٝ ٞ طٍٝ ٚکړی ح ٝپوپِ ٚكِد حٓالٓٞٛ ٢ډ کړی چې ى هپِٞحکۍ طَ الٓ ٚکٍٓٝٝ ُٞٞظ ٚر ٚى ټُٞټخک٘ ُٚ ٞالٍې پٗ ٚظخّ کې ٍٝګډ٣ږې . ىػٞص :ى ىې هزَ ٝڅو ٚچخ ګټ ٚپٍٞط ٚکړ ٙكِد حٓالٓ ٢ک ٚى کخرَ كکٓٞض؟ ١ز٤ؼ ٢ى ٙچې ىٝحړ ٝحړه ٞٗٞر ٚګټ ٚطَ الٓ ٚکړې ١ٝه ٞډ َٙ٣ګټ٣ ٚې ُْٝط٤ٍٓٝ ٚي ،ٙى کخرَ كکٓٞض ګټ ٚىح ٙٝچې ى ُٓٞړ ١ځَ ُ ٚپخٍ ٙى كِد حٓالٓ ٢ى ٞ٣ىٍٗٝي ٤ٛجض کٍٞر ،ٝ ٚپ ٚهال ٚٛطٞګ٣ ٚې ىىې ٤ٛجض َٓ ٙهزَې کړې٣ ٚ٘٤ُٓ ،ې ٍٝط ٚرَحرَ ٙکړې طَ څ ٞى ټ ُٞٞپَګ٘ َٙٓ ٞىؿ ٚى «ژؿٍٗٞې ِٓ٤ٓ ٢ؼخم » طَ رلغ ح ٝڅ٤ړٗې الٗيې ،٢ٔ٤ٗ ٝپ ٚر ٖ٤حُِِٔ ٢طٞګ٣ ٚې رخ ٍٝحٝ ٝړط٤خ ډَ٣ښض ٓٗٞيُی... ،ه٣ٍ ٞښظٗٞې ګټ ٚرٛ ٚـٝ ٚهض ٍٝط ٚطَ الٓ ٢ٗ ٚچې پ ٚىې ٓ٤ؼخم رخٗيې ى ټ ٍٝٞٗ ُٞٞحړه ٞ٣ َٙٓ ٞٗٞځخی الِٓ٤ک ٝکړ ١ح ٝى ر ٢َٜٗحٗـخٍ څو ٚى ٞ٤ٛحى ى هال ُٚ ٕٞٛپخٍٓ ٞ٣ ٙظَ هيّ ٝحهِ. ٢ كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ْٛى هپَ ىؿٞٗ ٚښض ح ٝحرظکخٍ پ ٚحٓخّ ْٛهپَ ُْٝط ٚحٗ ْٛ ٝړۍ ٝحُې ټُ٘ٞې طٚ ىح څَګ٘ي ٙکړ ٙچې ک ٚى ٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ ُ ٚپخٍ ٙى ر ٞ٤َٜٗپ ٚهالف ٣ې ى ؿٜخى طخٝى٘ٓ ٙګَ ٚٗٝګَّ ٓخطِ٢ ه ٞى ىېپِٓٞخٓۍ الٍې ٣ې ٚٗ ْٛى ١پَې ح٣ښې ح ٝطَ ٣ې ى رلَحٕ ح ٝؿِٔ٤ې ى پخی ط ٍُٞٞٓ ٚپ ٚهخ َ١ػِٔ٢ َ١كې ٝړحٗيې کړې ح ٝى هزَ ٝحطَ ِ٤ٓ ٝط ٚى ٗخٓظې ُ ٚپخٍ ٙط٤خٍ ىی. ى كِد حٓالٓ٤ٛ ٢جض ى ُٓٞړ ١ځَ ُ ٚپخٍ ٙى ٞ٤ٛحى پ ٚپخ٣ظوض کې ى ټ ُٞٞحړٗٝي ٝحړه ، َٙٓ ٞٗٞى ٢ُٔٝ ؿَګې حَ٘ٓٝحٗ ٞؿَګې ى ؿړ ٝپ ٚګډ ٕٝى ػِٔخ٤ٓ ،ٝخٓض پٛٞخٗٓ ،ٞيٗ ٢ټ َٙٓ.... ُٞ٘ٞپ ٚطل ٢ِ٤ٜطٞګ ٚهپَ ى ُٓٞې پَٝحګَحّ َٗ٣ک کړی چې پ ٚډ َٙ٣پَحه ٚټ٘ډٍٝ ٙط ٚښٍ ٚحؿالٓض ٗٞٓ ،١ٞٗ َ٣ٝږ ٝکظَ چې ُٓٗٞږ پٞ٤ٛ ٚحى ٝحُ ٞکې ُٓٗٞږ ؿږ څ َٙٓٞحؿ ِ٤ىٍُٞى ،ټ ٍٞطږٔٛ ١يحٓې ٙٞ٣ؿږ طٗ ٚخٓض ى ،١ى ٞ٤ٛحى ټ ُٞٞرَ٣ښ٘خ ٢٣ح ٝچخپُٗٞٓ ٞ٤ٍ٘ٓ ٢ږ ؿږ پ ٚډ َٙ٣پَحه ٚطٞګ ٚى هِک ٞؿٞږ ٞٗٝطٓ ٍٝ ٚخ ،ٙٝحُٗٞٓ ٝږ َٓ٣ ٙې پ ٚىې کخٍ کې حٝږ ٙپ ٚحٝږ ٙپ ٚډ٤ٓ َٙ٣ړحٗ ٚرَهٝ ٚحهٔظ . ٚى ؿٓٞخط ٞٗٞػِٔخ ٝى كِد حٓالٓ ٢ىىې َ١كې څو ٚپ ٚهپِ ٞهطز ٞکې ٓالطړ حػالٕ کړ ح ٝىىُٝض ى ٓ٘ٔٞر ٞ٘٤څو٣ ٚې پ ٚکِک ٚؿٞښظَ ى كِد حٓالٓ ٢ى حٓٓ َ٤لظَّ كکٔظ٤خٍ ىؿٝ ٚړحٗيېِ ٞٗٝط ٚښٍ ٚحؿالٓض ٝٝح ٢٣ح ٝرَٜٗۍ ٝحکٔ٘ۍ ٗ ٚىهال ٕٞٛپٚ هخ َ١ىكِد َٓ ٙالّ ٞ٣کړ . ١پ ٚر ٖ٤حُِِٔ ٢طٞګ ْٛ ٚكِد حٓالٓ ٢هپَ ىح ىٍ٣ځ حػالٕ کړ چې کٚ ٓٗٞږ ى ر ٞ٤َٜٗى ٝحکٔ٘ۍ ٗ ٚىهال ٕٞٛپ ٚهالف ځخٕ ځخٍٗۍ الٍ هپِ ٚکړې ه ٞى هزَ ٝحطَ ٝح ٝى٣پِٓٞخٓۍ الٍ ٚٗ ْٛ ٞٓ ٙى ٙپَې ح٣ښې ،پ ٚىې هخ َ١ى كِد حٓالٓې ىؿ٤ٓ ٚؼخم ى ر ٖ٤حُِِٔ ٢ټُ٘ٞې ُ ٚحړه ،ٚى حٍٝپخٞ٤ٛ ٢٣حى ُٚ ٞٗٝحړه ٚح ْٛ ٝى ر٤ال رٞ٤ٛ ِٞ٤حى ُٚ ٝحړه ٚطخ٤٣ي ٗ ٞح ٝى كِد حٓالٓ ٢ىؿ ٚحرظکخٍ ط ٚښٚ ٍحؿالٓض . ٍٞٗ َ٣ٝٝ پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ٗ٘ ْٛ ٚى ٓوظِلٝ ٞال٣خط ٞڅو ٚى ٝال٣ظٍٞٗ ٢حګخٗ ٞؿړٓ ، ٝوَ٘ٓ ٍٝٞحٗ ،ٞپوٞحٗ ٞ٤ؿٜخى١ ه٘ٓٞيحٗخٗ ،ٞح ٝػِٔخ ٝٝى كِد حٓالٓ ٢ى ٤ٛجض َٓ٤ُ ٙيٗې کظ٘ې ىٍُٞىې ح ٝهپَ ٓالطړ ٣ې طَې حػالٕ کړ .
130
ىػٞص :كِد حٓالٓ ٢ى هزَ٤ٓ ٝيحٕ طٍ ٚحٝىحٗګَ ح١ ٝخُزخٕ چې طَح٣ ٚٓٝې هزَې ٍى کړ٣ي ،١څ ٚكکَ کٞی پٚ هزَ ٝکې ى رَهې حهٔ٤ظ ُٚ ٞالِٓ ٚر ٚح ّٝى كِد ح١ ٝخُزخٗ ٞطَٓ٘ځ ٝحټٖ ډٞٗ َ٣ی ٗ.١ٝ ٚ؟ ى كِد حٓالٓ ٢ح ٝى ١خُزخٗ ٞى حٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ طَ ٓ٘ځ پ ٚډٔٓ َٝ٣خ ِٞ٣کې ٝٞ٣حُی ٗظ ،ٚىٝحړ ٙګٗٞي ٚٗٝى ٞ٤ٛحى حُحىۍ ح ٝحٓظوالٍ ط ٚى حُٝېض كن ٍٝک ،١ٞح ٝپ ٚطٞى٘ٓ ٝګَ ٞٗٝکې ٞ٣ى رَ ٓالطړ ١ى . ١ىٝحړٙ ګٗٞي ٚٗٝؿٞحړ ١چې طَ َٛڅ ٚى ٓو ٚىې ى ٞ٤ٛحى څو ٚى رُ ٞ٤َٜٗښکَ ٝى ٝطِ ُٚ ٞپخٍٜٓ ٞ٣ ٙخٍ ٖ٣ٝؿٞړ ٗ .٢پ ٚىې ؿٞښظ٘ ٚکې ُږ څ ٚطٞپٗ َ٤ظ ،ٚځک ٚكِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ؿٞحړ ١ى ر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞى ٝطِٞ ُ ٚپخٍٓ ٞ٣ ٙؼو ٍٞح ٝى ِٓ٘ٝ ٞړ ٜٓخٍ ٖ٣ٝط٤خٍ کړٍ ٗ ،٢ح ٝپٞ٤ٛ ٚحى کې ىې ٍحطِٗٞکی ٗظخّ ح ٝه٤خىص ى ُْٝپ ٚهٞښ ٚح ٝى ټُٞټخک٘ ُٚ ٞالٍې ٝټخکَ ٗ ، ٢حٓخ ى ١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ رَ٤ط ٚى هپَ ٗظخّ ى حػخىې ؿٞښظ٘ ٚک. ١ٞ ٓٗٞږ ى ٓٓ ١ُٞٞظٞکَ حٟ ١ُٞٞٓ ٝؼ٤ق پ ٚګډ ٕٝى ١خُزخٗ ٞى حٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ى َ٤ٔٗ ٞ٣ؿړَٙٓ ٝ طل ٢ِ٤ٜکظ٘ ٚىٍُٞى ٙحٛ ٝـٞی ٓ ٞپ ٚؿَ٣خٕ کې کړٍ ٞٗ .ک ٚچېَې ٓٗٞږ ٝطٞحٗ٤ږ ٝچې پ ٚىؿ٤ٓ ٚؼخم رخٗيې ،چې ُٓٞړٗۍ ٓخى٣ ٙې ى ر ٞ٤َٜٗپٞځ ٞٗٞى ٝطِ ُٚ ٞپخٍ ٙى ٜٓخٍ ٖ٣ٝټخکَ ى ،١ى هپَ ُْٝپَګ٘ې ٍح ټُٞې کړ ٝح ٝپ ٙٞ٣ ٚحٝحُ ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞحٗـخٍ ط ٚى پخی ټکی کېږى ٞٗ ٝر٤خ ه ٞى ١خُزخٗ ٞىح ُٓٞړٗۍ ؿٞښظْ٘ٛ ٚ طَ الٓ ٚکېږ ،١ه ٞى كکٓٞض ى ٗظخّ ى ؿٞړښض ح ٝه٤خىص ى ټخکِ ُٚ ٞپخٍ ٙر ٚى هپَ ٓ٘ځ ٢طلخ ُٚ ْٛالٍې ى كَ الٍ ٙپ٤يح ک ،ٝٞحٓخ ى كِد ُ ٚحٗي ٙى ٗظخّ ى ؿٞړښض ُ ٚپخٍ ُٚ ٙټُٞټخک٘ ٞپَط ٚرِ ٚالٍ ٗٗ ٚظِٚ٤ٛ ٞٗ . ٚ ه ٞىحى ٙچې ى ١خُزخٗ ٞحٓالٓ ٢ؿٍٞځ٘ګ ر ٚچې ى ٔٛيې هخٍٝې ُحٖٓ ى ْٛ ١ى ُْٝىىې ؿِٔ٤ې ى پخی ط٤ٍٓ ٚي ٝپ ٚهخٗٞٓ ُٚ َ١ږ َٙٓ ٙپٔٛ ٚيحٓې ٤ٓ ٙٞ٣ؼخم کې ٍح ګډٗ. ٢ ىػٞص :پ ٚکخرَ کې ٓظخٓٗ ٞظ ٕٞح ٝپ ٢ٍٔٓ ٚډ ٍٝى كِد حٓالٓ ٢حٓظخُ٣ظٞد څ٘ګ ٚحٍُٝی؟ ُک ٚڅ٘ګ ٚچې ٓٓ ٞوکې َ٣ٝٝکخرَ ط ٚى كِد حٓالٓ ٢ى ٤ٛجض ى ٍٝطګ ٓٞه ، ٚى کخرَ ى كکٓٞض پٚ ګډ ٕٝى ټ ٍٝٞٗ ُٞٞحړه َٙٓ ٞٗٞهزَې ک ٍٞحٛ ٝـٞی « ى ژؿٍٗٞې پ ٚىې ٓ٤ؼخم کې » ٍح ښکېِ. ٝ ٍٞ ٓٗٞږ ىح کخٍ پ ٚپ ٍٙٞرَ٣خُ٤ظٞد َٓ ٙطَ َٓ ٙکړی ،حِٓ ٝض ط ٞٓ ٚى ُٓٞې ى حپ٤ـخّ ٗ٤ؾ پ٤ٗ ٚـٍُٞٓ ٍٝ ٚې ىی ١ .ز٤ؼ ٢ى ٙچې ىې کخٍ ر ٚى كِد حٓالٓ ٢پ ٚپَٓظ٤ژ کې ډ٣ُ َ٣خطٞحُی ٍحٓٝظی . ١ٝرخ٣ي ىح ډحګِٙ٤ کړّ چې كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ٞ٣حُٗی ُٚٞٔٗ ُْٝګٗٞي ىی چې پ َٛ ٚکَِٛ ، ٢ې رخٗډې حَٛٝښخٍ کې چپ ٗخٓض ٗظٗٞٓ ، ١َُ ٕٞږ ٝکظَ چې ى كِد حٓالٓ ٢ټٛ ٍٞـ ٚؿړ ١چې طَ ح ٚٓٝپ ٙٞ٣ ٚرڼ ٚح٣ٝخ رِٚ ٞ٣ ٝٝځَ ر٤خ ډګَ طٍ ٚح ٝٝطَ ،ح ٝى كِد حٓالٓ ٢ى ُٓٞې ى ؿ٤ٓ ٚؼخم ٣ې الّ پ ٚالّ کړ ح ٝى ُْٝټُٞٞ پَګ٘ ٞط٣ ٚې ى ٍٓٞٛ ُٞٞډ ٝکړ . ح ّٝه ٞكِد هپَ ى ُٓٞې ىؿ٤ٓ ٚؼخم ى حكـخٗٔظخٕ ى ُْٝطَ ٓن پ ٚپ ٍٙٞطل َٙٓ َ٤ٜکېښٞىِٚ٤ٛ ، َُ ٝچې ُْٝرُٗٞٓ ٚږ ىؿ ٚؿږ طٓ ٚؼزض ځٞحد ٝٝح. ٢٣ ىػٞص :ىح ځَ څ ٍٞٗٝ ٚچې كِد پ ٚښکخٍ َ٣ٝٝ ٙچې ى کخرَ ى كکٓٞض َٓ ٙپ ٚهزَ ٝرٞهض ىی ،پوٞح ْٛډَ٣ ځِ ٚح٣ٍٝيٍ ٗ ٝٝ ١ٞچې پ ٚىٝرۍٓ ،خُي٣پ ح ٍٝٞٗ ٝځخ ٞٗٞ٣کې ى كِد حٓالٓ ٢ح ٝى کَُ ١ى حٓظخُ ٝطَٓ٘ځ ُ٤يٙ کخط ١ٞٗ ٚى١؟ ىىې ٍٓٔ٤ٛ ٢جض ى طِِ ٞى ٓو ، ٚكِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ٤ٛڅ کِ ٚح٤ٛ ٝڅ ٝهض ٚٗ ْٛپ ٚپټ ٚح ٚٗ ٝپ ٚښکخٍٙ ډ ٍٝى کخرَ ى كکٓٞض َٓ ٙپ ٚهزَ ٝحطَ ٝکې ګډ ٕٝکړی ،ىكِد حٓالٓ ٢طګالٍ ٙڅَګ٘ي ٙح ٝډحګ ِٙ٤ى. ٙ كِد ٝ َٛهض ح ٝپ َٛ ٚډَٗ ٍٝح٣ط ٞکې ى ٞ٤ٛحى ى الٗـې ح ٝؿِٔ٤ې ى كَ ُ ٚپخٍٓ ٙؼوُٞې َ١كې ٝړحٗيې کړې ،پوٞح طَ ىې ٗٞٓ ْٛږ پٔٛ ٚيؿ ٚډَ١ ٙٞ٣ ٍٝك ٚرخٗيې کخٍ کړې ٝحٛٝـ ٞٓ ٚى حٍٝپخ٣ې ٞ٤ٛحى ٝحٝ حٗګِٔظخٕ ىپخٍُٔخٗ ٞٗٞؿړ ،ٝى ر ٞ٤َٜٗچخٍُٝ ٝحٍط ٞٗٞح ٝحٕ ى ٗخط ٢٘٘ٓ َٓ ٞپٍٞې ٍُٓٞې ح ٝى َ٤ٔٗ ٞ٣ ٓ٤خٓظپٛٞخٗ ٞٓ َٙٓ ٞپ ٚىې حړ٤ُ ٙيٗ ٢کړې ه ٞىح ټُٞې ُ٤يٗې ىكِد ى ٍٓٔ٤ٛ ٢جض پ ٚڅ ٚٗ َ٤رِکې پٚ ٝګړ ِٙ٣طٞګ ٚطَ َٓ ٙکړې .پ ٚټٛ ُٞٞـ ٚځخ ٞ٣کې چې طخٓې ٍٝط ٚحٗخٍ ٙکړې ،كِد ٍٓٔ ٢ګډٚٗ ٕٝ ىی کړی ،کېيی ٗ ٢ى كِد ٝ َ٤ٔٗ ٞ٣ګړ ٝپ ٚحٗلَحى ١طٞګ ٚپٛ ٚـ ٞؿٗٞډ ٝکې ګډ ٕٝکړی ، ١ٝه ٞى كِد حٓالٓٔٗ ٢ٍٔٓ ٢خ٘٣ي ٙپ٤ٛ ٚڅ ىحٓې ؿٗٞډ ٙکې ګډ ٚٗ ٕٝىی کړی . ُک ٚڅ٘ګ ٚچې ٓې ٓوظ َ٣ٝٝ ٚىح ُٓٞړ٤ٛ ٢ٍٔٓ ١جض ٝچې ى كِد حٓالٓ ٢ى حٓ َ٤پ ٚحَٓ٤ٗ ،ؾ پ٤ٗ ٚـٚ کخرَ طٝ ٚالړ ح ٝپ ٚهپَ ٞ٤ٛحى کې ُ ٚحړٗٝي ٙحكـخٗ ٢ح ٝر ٞ٤ٗ َٜحړه َٙٓ ٞٗٞهزَې ٝکړې .ىح رخ٣ي ډحګِٙ٤ ١ٝچې كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ى کخرَ ى ٗظخّ َٓٞ٣ ٙحُې ى ٗظخّ پ َٓ ٚىښٔ٘ ،١َُ ٚٗ ٢رِکې ٛـٗ ٚظخّ ى پَى ٞ٣ى الّ حُ ٚګڼ ،٢ه ٞح ّٝچې ى کخرَ ٗظخّ پ ٚهپِ ٚى پَى ٞ٣څو ٚطَ ٓظٍ ٢ٗٞحؿِی ح ٝؿٞحړ ١ىىې ٓ٤ٜزض ٗ ٚځخٕ هال ٙکړ ،١ح ٝپ ٚكِد حٓالٓ ٢رخٗيې ٣ې ر٤خ ر٤خ ى هزَ ُٚ ٝپخٍ ٙؿږ کړی ه ٞكِد حٓالٓ ٢پٗ ٚظخّ کې ى ګډ ٕٝپَ ځخی ى ټ ُٞٞحړٗٝي ک ٞ٤ٍٗٞحړه َٙٓ ٞٗٞى ٓ٤ؼخم طَ ٗخٓ ٚالٗيې ى ٞ٣ې
131
ژٓ٘ې ُ ٚپخٍ ٙؿږ کړی .ح ٝىح ؿږ ٛـٝ ٚهض ػِٔ ٢رڼ ٚهپُِٞې ٗ ٙٞچې كِد حٓالٓ ٢ىؿٔې ٞ٣ حرظکخٍحٗ ٚػَٔ طَ َٓ ٙکړی ٝی .ح ٝح ّٝىىې ػَٔ ُٓ ٚوې ى هللا ك َ٠ىی ٓٗٞږ ډَ٣ې ښې پخِ٣ې طَ الٓٚ کړ٣ي. ١ ىػٞص :كِد حٓالٓ ٢پ ٚىې ټ٘٤ګخٍ ک ١ٞچې ى ر ٞ٤َٜٗهٞح ٝى ٝطِ ُٚ ٞپخٍ ٙرخ٣ي ٝهض ٝټخکَ ٗ ،٢پ ٚىحٓې كخٍ کې چې ى كِد حٓالٓې هزَې ى ښخؿِ ٢کَُٝ َٙٓ ١ې ح٣خ کَُی ر ٚىح ٝحک ١َُٝچې پ ٚىې حړ ٙى ر ٞ٤َٜٗهٞح ٝپٚ حٓظخُ٣ظٞد ٝؿږ٣ږ١؟ ُک ٚڅ٘ګ ٚچې ٓې ٓوظ ٚػَٝ ٝکړ چې كِد حٓالٓ ْٛ ، ٢ى کخرَ ى ٗظخّ َٓ٘طخر٤ٛ ٚجض ح ْٛ ٝټُٞې ٓ٤خٓ ٢حٓ ٝيٗ ٢پَګ٘ۍ ح ٝټُ٘ٞې ى ٤ٓ ٙٞ٣ؼخم ُ ١ٍٞطٍ ٚح رِِې ى ١طَ څ ٞپ ٚىې ٓ٤ؼخم رخٗيې ى طٞحكن ٍٓٝٝظٚ ى ر ٞ٤َٜٗحٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞىؿٝ ٚك٘ض ،ؿزَ حُٝ ٝکې ط ٚى پخی ټکې کېږى ٞٗ ،١پ ٚىې حٓخّٗٞٓ ،ږ ى ٓلظَّ كخٓي کَُ ١پ ٚګډ ٕٝټ ُٞٞپَګ٘ ٞرخٗيې ؿږ کړی طَ څ ٞى كِد حٓالٓ ٢ى ؿږ ٓالطړ ٝکړ ، ١پ ٚىؿٔې ٤ٓ ٙٞ٣ؼخم کې ٍح ٞ٣ځخی ٗ ،٢ى رَٜٗۍ ُٝکې څو ٚهال ٢ٓٞٓ ٝ ٕٞٛح ٝر٤خ ٍح طِٗٞکی ٗظخّ ى ُْٝپ ٚهٞښ ٚى ټُٞټخک٘ ُٚ ٞالٍې ٓ٘ځظٍ ٚحٗ ،٢ى ٓخُٗ ٞٗٞح٣ُ ٍُٝ ٝخط ُٚ ٢الٍې ى ٗظخٓ ٞٗٞى ؿٞړښض ٓو٘ٞ٤ی . ٢ٗٝ ٓٗٞږ ى کخرَ كخکْ ٗظخّ ط ٚى ٗـخص ح ٝهال ٕٞٛالٍ ښُٝٞې حٍٝ ٝط ٢ِ٣ٝ ٞٓ ٚچې طَ َٛڅُٓٞ ٚړی رخ٣ي ى حٓظوالٍ ُ ٚپخٍ َٙٓ ٙالّ ٞ٣کړ . ٝح ٝىؿ ٚكَٛض چې هللا ىٝی طٍٝ ٚکړې ىىې ٗ ٚپ ٚګټې حهٔظ َٙٓ ٞټٍٞ ٞٓ ٞ٣ټی ٗ ٞح ٝى ٞ٤ٛحى ى ؿٔ ِٝ٤ىؿ ٚر٤ړۍ ى ډٝر٤ي ٝڅو ٚهٗٞي ١کړ ٝح ٝپ ٚپٝ ٞ٣ ٍٙٞحُ٣ َٙٓ ٢ې ٓخكَ طٝ ٚکخږ . ٝطَ ٛـ ٚچې ٓٗٞږ حكٔخّ کړې ٗٞ٣ ٚحُې ى ىُٝض َٓ٘طخر٤ٛ ٚجض رِکې ټُٞې ٓ٤خٓ ٢حٓ ٝيٗ٢ ټُ٘ٞې ُٓٗٞږ َٓ ٙپ ٚىې ؿږ کې َٗ٣کې ٝې . ٞ٤ٛىح ى ر ٢َٜٗښکېالک څو ٚژؿٞ٣ ٍٍٞحُې ى کخرَ ى ٗظخّ ى َٓ٘طخر ٚپ ّٝ ٚکې ٗ ٚى ٙىىې ُ ٚپخٍ ٙرخ٣ي ى ٗظخّ َٓ٘طخر٤ٛ ٚجض ى ټ ُٞٞحړٗٝي ٝځٞحک َٙٓ ٞٗٞالّ ٞ٣کړ ١طَ څ ٞى ټ ُْٝ ٍٞى ؿٞښظ٘ې پ ٚڅَ٤ حَٓ٣کخُٝ ٢٣ک٘ٓ ُٚ ٚځٝ ٚالړ. ٢ٗ ٙ ىػٞص :ک ٚرَٜٗۍ هٞحٝې ٝٝځ ٢ى ىې ٟٔخٗض ر ٚڅٞک ٍٝکړ ١چې ٛـ ٚپوٞحٗۍ ُٞر٣ ٚخٗې ط٘ظ ٢ٔ٤ؿګړې رٚٗ ٚ طکَحٍ٣ږ ١پ ٚرـالٕ ٝال٣ض کې ٣ې ى كِد ح١ ٝخُزخٍٗٓٝٝ ٞظۍ ٗښظې ٙٞ٣ښ ٚرِ٤ګ ٚىٙ؟ ډ َ٣هِک ٔٛيح حٗي٣ښ٘ ، ١َُ ٚكکَ ک ١ٞچې ُٓٗٞږ پخ٣ښض ى ر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞپُٝ ٚکې کې ىی ،ک ٚىح ٗٚ ٞ٤ٛ ٞٗ ١ٝحى ر ٞ٣ ٚځَ ر٤خ ى پوٞحٗ ٞ٤ط٘ظ ٢ٔ٤ؿګړ ٝپ ٚح ٍٝکې ٍح ٗٝښِ . ٢كخٍ ىح چې ىح حٗګُٓ َٚٗ٤خ پٚ حٗي ٓ ٚٗ ٢ٜىُٓٞ . ٙړی ىح چې ٍٓٝخٕ ى ٓـخٛي َٙٓ ٞ٘٣ى ٙٞ٣طړ ٕٝپَط ٚپ ٚػخؿِ ٚطٞګ ٚى حكـخٗٔظخٗ ٝ ٚطښظ٤يٍ ،حٕ طَ ىې چې ى ٍٓٝخٗ ٞى ط٤ښظې پٝ ٚهض کې ْٛى كِد حٓالٓٓ ٢ـخٛي ٞ٘٣پَ ٛـٞی هپِ ٞګٌحٍ ٞٗٝط ٚىٝحّ ٍٝکخ . ٙٝى ْ٣ٝىح چې ٍٓٝخٗ ٞهپَ ُښکَ ٔ٣ٝٝض ه ٞطَ ٗخ ٣ې کٔٔٗٞظ ٢ډُې ټپِې ح ٝى ؿزَ حَُٔحؽ ى طړٕٝ ر ٚڅٗٞ٣ َ٤خُٝی حٗ ٝخ ٓويٓ ٚحطلخى پَېښٞى چې پٛ ٚـې کې ىٗظخٍ ى ٍٗٞح طَ څ٘ګ ى ؿَ٘حٍ ىٓٝظْ ى ګِْ ؿْ ِٓ٘٤ې ،ى پَچْ ګٗٞي ٗظخٓ ٢ح٤ٓ ٝخٓ ٢څَ٤ې ،ى كِد ٝكيص ګٗٞي ...ىحٓې ػ٘خ َٝٛګډ ٕٝىٍُٞى، ىىٝی ٓالطړ ١پوپٍِٓٝ ٚخٕ ،حَ٣حٗ٤خٕ ح٘ٛ ٝيٝحٕ ، ٍٝى ٛـٞی ٓٞه ٚىح ُ ٙٝک ٚڅ٘ګ ٚچې ح ّٝىح كوخ٣ن ى څ٤ړٗٝک ُٚ ٞحړهٍ ٚح رَر٘ډ ٗ٣ٞي ، ١كِد حٓالٓ ٢پَې ٗږى ١پٝ ٚحکٔ٘ۍ کې ګډٝ ٕٝکړ . ١ح ٝحٕ طَىې چې پ ٚىې ٓخُٕ کې پخکٔظخٗ ٢پ٘ـخر ٢کړۍ ٗ ْٛخِٓې ٝې ٛ .څ ٚحٛ ٝخٗي ٣ې ىح ٝچې كِد حٓالٓ ْٛ ٢پٗ ٚظخٓ ٢ډګَ کې کٍِٔٝی کړ ١ح ْٛ ٝپ٤ٓ ٚخٓ ٢ډګَ کې ٓالطړ ُٚ ١الٍٓٝ ٚکړ . ١ى كِد حٓالٓ ٢ى َٓ٘طخر ٚګ٘خ ٙىح ٙٝچې ٛـ ٚى هپَ ٞ٤ٛحى پ ٚهپِٞحکۍ رخٗيې ى ٤ٛچخ َٓٞٓ ٙىح ٗ ٙٞٗ ٚکٞالی ٞٗ . پ ٚىې حٓخّ ٣ې كِد حٓالٓ ٢پ ٚهالف ډ َ٣رې ٍكٔخٗ ٚؿ٘ګ پ َ٤کړ ح ١ٍُٞ َٛ ُٚ ٝپَ ې ګٌحٍٍٞٗٝ ٚٗٝ چې ىحى ١ى طخٍ٣ن پخڼې ح ّٝپَې ډکې ى ( ١کېيی ٗ ٢پ ٚىې حړ ٙى رَ٣ٍ ّٝچخٍډٖٓ کظخد طَٓ ٚحؿؼٚ ). ٢ٗٝ ه ٞپ ٚح ٢٘ٓٝكخٍ کې كِد حٓالٓ ٢پ ٚهپَِ١ ٚك ٚکې ح ٢٘ٓٝكکٓٞض ،پخٍُٔخٕ ٢ِٓ ،حٍى٢ِٓ ،ٝ پُٞې ْ ح ٝټٛ ٍٞـٜٗ ٚخى ٚٗٝچې ىىُٝض ٝړط٤خٝې ُٞړ ١ٝپ ٚهپَ ځخی پَې ح٣ښې رِکې ى ٛـٞی ى ٍٗٝٞ ُ٣خط ٞؿښظِ ٢ک ُٚ ُٞٞپخٍ٣ ٙې ؿږ کړی ،طَ څ٘ګ ٣ې پ ُْٝ ٚؿږ کړی چې ٍح طِٗٞکی كکٓٞظ ٚٗٞر ٚى ُ ٍٝح ٝطِ َ٣ٝپ ٚځخی ى ُْٝپ ٚهٞښ ٚټخکَ کېږ ، ١ح ٝى ټ ُٞٞؿٔ ِٝ٤ى پخی ط ُٚ ٍُٞٞٓ ٚپخٍ٣ ٙې ى ه٤خىص ټخکَ ُْٝط ٚپَې ح٣ښې ى. ١ كو٤وض ىحىی چې ىح ر ٢َٜٗځٞحک ٚٗٞى ١چې ى ټ ٍٞكٔخى ػخَٓ ګَځ٤يُ ٢ى ،١ىحى ١طخٓې ٔٛيح ح ّٝى ٓلظَّ كخٓي کَُ٘٣ٝ ١خٝې حٍٝی چې ؿَر٤خٕ ح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚحَٓ٣کخ٣خٕ څ َٙٓٞپ ٚكٔخى ،ؿيحٍۍ حٝ
132
....کې ککړ ى .١پوپِ ٚكکٓٞظ ٢کړۍ ٝح ٢٣چې ى ٞ٤ٛحى ٓ ِٚٔٓ ۱كٔخى ى ٔٛيې ؿَر ٢کړ ُٚ ٞ٣حړه ٚؿٞړ ٗ٣ٞي. ٙ طخٓې ى ط َٝ٤ټُٞټخک٘ ٞپخِ٣ې ٘٣ٝٝت ،ى ټُٞټخک٘ ٞى پخ٘ٛ ِٞ٣يه ٚٗٞى ٗٞ٣خٓخ ى ؿړ ٝپ ٚالٓ ٞکې پ٤ٓ ٚخٗظ ٞح ٝحٞ٤ٗٝ پَحط ١ٝ ٚح ٝر٤خ طَې ٔٛـ ٚکٔخٕ ټخکَ کېږ ١چې ى ٗٞ٣خٓخ هٞښ . ١ٝح ٝى ٗخهٞښ ٚکٔخٗ ٞى ٍح٘ٛ ٞ٣يهٚٗٞ هَٗظ. ١ٞ٘٤ كِد حٓالٓ ٢پ ٚىې رخ ٍٝىی چې ک ٚچېَې ر ٢َٜٗځٞحک ٚٗٞى ٔٛيې كکٓٞض پٗ ٚظ ٕٞکې ى ٞ٤ٛحى ٙى ٙٞ٣ ٜٓخٍ ُٚ ٖ٣ٝالٍې ٝٝځ ٢ح ٝپوپِ ٚى حكـخٗ ٞ٣ٍُٞ ٢پ ٚرٔپ٘ ٚټُٞټخک٘ې طَ َٓٛ َٛ ٞٗ ٢ٗ ٙـ ٚګٗٞي چې ډَ٣ې ٍح٣ې طَ الٓ ٚکړٔٛ ١ـ ٚرٍ ٚح طِٗٞکی كکٓٞض ؿٞړ . ١ٝكِد حٓالٓ ٢ىىؿٗ ٚظخّ ،ى رٞ٤َٜٗ ٝحکٔ٘ۍ پَط ،ٚى ٤ٓ ٙٞ٣ؼخم پ ٚالِٓ٤ک ک ، َٙٓ ُٞٞطَ ٞ٣ې ٓٞهظې ٓٞىې پٍٞې ٓ٘ ٢ه ٞپ ٚىې ٗظخّ کې ى هپَ ګٗٞي ُ ٚپخٍ٤ٛ ٙڅ ډ ٍٝحٓظ٤خُ ٗ ٚؿٞحړ ٞٗ . ١پ ٚىې حٓخّ ر ٚىح ٓ َٙ٣ٝوکې ُٝ ٚهض ١ٝچې َ٣ٝٝ ٗ ٢چې پوٞحٗۍ طـَرې ر ٞ٣ ٚځَ ر٤خ طکَحٍ٣ږ. ١ ىػٞصٓ :ظخٓ ٞپٗ ٚظَ ى كِد حٓالٓ ٢ح ٝښخؿِ ٢کَُ ١پ ٚهزَ ٝڅٞک ډٗ َ٣خهٞښ ٚح ٝڅٞک ٣خ کٓٞې ډُې پَې ٗخهٞښ ٚښکخٍ٣يې؟ ٓٗٞږ ى ښخؿِ ٢کَُ ١پ ٚګډ ٕٝىح َ١ك ٚى ٛـ ٚى ُٓٞړٓ ١ؼخٓ ، ٕٝخٍٗخٍ ٓلٔيهٔ ْ٤ك ، ْ٤ٜى ٢ُٔٝؿَګې ى ٍث ْ٤ښخؿِٓ ٢لٔي ْٗٞ٣هخٗ ،٢ٗٞى َٓ٘حٗ ٞىؿَګې َٓ٘ ٓلظَ ّ ٛزـض هللا ٓـيى ١ح ٝګڼ ٍٗٔٝٞٗ َ٤ کړٓ َٙٓ ٞ٣طَ ف کړې ،رخٍٝ ٍٝکړة چې ځ٘٤ې ٝګړ ١ه٣ ٞې ىحٓې ٝٝچې ُٓٗٞږ ى َ١كې څو٣ ٚې ْٛڅ ٞهيٓٓ ٚوظ ٚپښ ٚح٣ښٞىٗٞٓ ، ٙږ ى ټ ُٞٞڅؤٛ ٚيح ؿږ ح٣ٍٝي چې ى كِد حٓالَٓ٘ٓ ٢طخرٍ ٚح پٍٞط ٚکړی ،ټُٞې کړۍ ى ُږ څ ٚطٞپ ٞ٣ َٙٓ َ٤ځخی ىٔٛيې ٗظَ پِې کٗٞکې ٝې ،حٕ طَ ىې چې ىح َ١كٚ ى ٓلظَّ ٓلٔي ْٗٞ٣هخٗ ُٚ ٢ٗٞحړه ٚپ ٚپخٍُٔخٕ کې ٓ ْٛطَف ٗ ٙٞحُٗٞٓ ٝږ ِٚ٤ٛىحى ٙچې ى ٞ٤ٛحى پخٍُٔخٕ ر ٚىح طخٍ٣و٣ٝ ٢خړ طَ الٓ ٚکړ ١چې ى «ژؿٍٗٞې ىؿ٤ٓ ٚؼخم » ى ٞ٣ې ِٓٝ ٢ػ٤وې پ ٚڅ َ٤هپَ کړ ١ح ٝى كِد حٓالٓ ٢ىح ؿږ ى ُْٝؿږ ٝګَځ. ١ٞ رخ٣ي پ ٚډحګ ٚکړّ چې ُٓٗٞږ ى ډَ٣ې هٞښۍ ځخی ىح ٝچې ىح ؿږ ٞ٣حُې ُٓٗٞږ ٗ ،ٚرِکې ى ُْٝح ٝى ُْٝى ه٤خىط ٞٗٞؿږ ىی .ح ّٝټ ُْٝ ٍٞپ ٚىې پٞٗ ٙٞی چې ى حَٓ٣کخ ځٞحک ٚٗٞى ٞ٤ٛحى ى حرخىۍ ُ ٚپخٍٙ ٗ ،ٚرِکې ى ٞ٤ٛحى ى حٗـخٍ ح ٝى ٞ٤ٛحى ى رَرخىۍ پ ٚهخٍ َ١حؿِ ٞٗ ،٢پ ٚىې حٓخّ ىىٝی ى ٗظ ٕٞڅو ٚى هال ٙٞ٣ ٕٞٛالٍ ٙى ٙحٛ ٝـ ٚىح چې ٓٗٞږ ټ َٙٓ ٍٞالّ ٞ٣کړ ٝح ٝىىٝی ى طـخ ،ُٝط ١َ٤حُٝ ٝکې څوٚ ځخٕ ٝژؿ. ٍٝٞ ىػٞص :پ ٚکخرَ کې ٓ ٞى ک ٞٓٞهِکُٝ َٙٓ ٞېيٍ ح ٝى هزَ ٝحؿ٘يح ٓ ٞڅٙٝ ٚ؟ ىىې پٞښظ٘ې ځٞحد ٓې ى ٓوک٘ ٞ٤پٞښظ٘ ٞى ځٞحد پٝ ٚهض کې ٝٝح. ٚ٣ ىػٞص :پ ٚکخرَ کې ى هپِ ٞهزَ ٚٗ ٝڅٍ َٙٓٞح٣ ٢ٟخٓظی؟ ُکٓ ٚوظٓ ٚې چې ُٗٞٓ َ٣ٝٝږ ٓٞهٞ٤ٛ ٚحىٝحُ ٞط٤ٓ ،ٚخٓ ٢حٓ ٝيٗ ٢ټ ُٞ٘ٞط ٚح ْٛ ٝى ٗظخّ ٓٔئُ ٞ٘٤ط ٚى ژؿٍٗٞې ى ِٓ٤ٓ ٢ؼخم طَ ٗخٓ ٚالٗيې ىىې َ١كې ٍٍٞٓ ٍٝح ٝى ٛـٞی َٓ ٙپَې رلغ ح ٝڅ٤ړٗ ٙٝ ٚحٝ ىىې َ١كې ٓلظ٣ٞخط ٞڅو ٚى ه ّٞح ُْٝ ٝهزَٗٞٓ . ٝٝ ٍٝږ ىح کخٍ ٚٗٝطَ ډ َٙ٣كي ٙپٍٞې طَ َٓ ٙکړ،١ پخط ٚپخِ٣ې ٣ې طؼو٤ز ،ٝٞډحډٖٓ ٞ٣چې ٓٗٞږ ر ٝ ٚطٞحٗ٤ږ ٝټٞ٤ٛ ٍٞحىٝحٍ ،ح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګٛ ٚـٞی چې ى ٞ٤ٛحى ى هپِٞحکۍ َٓ ١َُ ٚ٘٤ٓ ٙحً٘ٛ ٝخ ح ٝكکَ ح ى ٗ ٍٝٞطَ حؿ ِ٤الٗيې ٍٗ ١ٝ ٚحؿٍِ َٙٓ ،٢ح ټ ٍٞح ٝپٚ ٙٞ٣ؿږ ر ٚى ر ٞ٤َٜٗرِٞحکې ٞط ٚى پخی ى ټک ٢ح٣ښ ُٞٝٞؿٞګ ٚکړ ٝح ُْٝ ٝط ٚر ٚىُٓٞې ى رَ٤ط ٚحػخىې ُٚ پخٍ ٙهپِ ِٞٛ ٞځِ ٞط ٚىٝحّ ٍٝک . ٝٞىح پَ ٚٓٝپُ٘ ٚډٞٓ ٙى ٙکې ٗ ٚطَ الٓ ٚکېږ ١ح ٝپَُپٔې ٛڅې ؿٞحړ . ١ک ٚحهالٗ ٙظ ٞٗ ١َُٝ ٕٞحٕ ٗخ ء هللا چې رَی رُٗٞٓ ٚږ حُٗٞٓ ٝږ ى ُْٝپ ٚرَه. ١ٝ ٚ ىػٞص :ى هزَ ٝپ ٚپ َ٤کې ى کخرَ كکٓٞض ٓظخٓ ٞى ٗظ ٕٞح ٝهزَ ٚٗ ٝهٞښ ٓؼِ٤ٓٞي ٙه ٞپٍٓٝٝ ٚظ٘ی هزَپخڼٚ کې ٍٞٗ َ٣ٝٝچې ىح هزَې الډَ٣ې حرظيح ٢٣ى ١ح ٝډ َٙ٣هٗٞز ٚٗ ٢٘٤ى ٙپ ٚکخٍ ،طخٓ ٞپ ٚىې حړ ٙڅِ٣ٝ ٚی ٗی؟ ىح ٓ ٢ٜىٗٞٓ ،ٙږ پوپِ ْٛ ٚىح څ ٞڅ ٞځِ ٢ِ٣ٝ ٚچې ىح ُٓٞړٗۍ هزَې ىٗٞٓ ،١ږ پُٓٞ ٚړٗ ٞ٤هزَ ٝکې ٞ٣حُې ىىې َ١كې پٓ ٚلظ٣ٞخط ٞرخٗيې رلغ ک ،ٝٞکېيی ٗ ٢ځ٘٤ې ُ ١ٍٞپ ٚىې کې ى ښ ٞحُلخظ ٞى ٣ٍُٝخط٤ي ٝح٣ ٝخ ى ريُٝ ٕٞړحٗيېِ ٝکړ ١حٗٞٓ ٝږ ى ٛـٞی ٝړحٗيېِ ٚٗٝپ ٚپَحه ٚټ٘ډٝ ٙحهِ ٞح ٝى كِد حٓالٓ٢ َٓ٘طخر ٚط٣ ٚې ٝړحٗيې کړ ٝح ٝى ٛـٞی ى حٗي ى ٓؼٍِٓٝٝ ُٞٞٓٞظ٣ ٚې ر٤خ ى حړٗٝي ٙکړ٣َٗ َٙٓ ٞ٣ک ٚکړٝ ٗٞٓ .ږ هپَ ىؿ ٚکخٍ طٞٛ ٚډٖٓ ،ٞ٣ح ٝپ ٚىې ډحډ ٞ٣ ٙچې کٗٞٓ ٚږ ٝطٞحٗ٤ږ ٝهپَ ِٓض حٗ ٢ِٓ ٝو٤ٜظٚٗٞ
133
ټ َٙٓ ٍٞىٔٛيحٓې ٞ٣ې َ١كې پٗ ٚخٝهٞح رخٗيې ٍح ټ ٍٞکړ ٞٗ ٝر٤خ ر ٚى رِٞحکۍ پَ ځخی هپِٞحک َُٝٝ ٢حٝ ٤ٛڅ ر ٢َٗٝ٤ػ٘ َٜرُٗٞٓ ٚږ ى رې حطلخهۍ ٗ ٚى ګټې ى حهٔظِ ٞؿَأص ٚٗ ٝکړحی ٗ. ٢ ىػٞص :حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى كِد َٓ ٙپ ٚحٝ ّٝهض کې هزَې ګټٍٞې ٚٗٝرِِې ،طَ ٛـٝ ٚهظ ٚچې حَٓ٣کخ٣خٗ ٞطٓ ٚظخٓٞ َٓ ٙهزَې ى ِٓ٘ٝ ٞړ ٗ ٞٗ ١ٝ ٚى ىې هزَٗ ٝظ٤ـ ٚح ٝګټ ٚر ٚڅ١ٝ ٚ؟ حَٓ٣کخ ٞ٣حٗـخُګَ ٞ٤ٛحى ىی ،حكـخٗٔظخٕ ط٣ ٚې ىىې ُ ٚپخٍ ٙپُٔ ٚګ ٍُٙ ٚٗٞپٞځ ٗ ٚىی ٍح ُ٤ږُی چې رَ٤طٚ طَې الړ ٗٛ ،٢ـٞی پ ٚٔ٤ٓ ٚکې هپِې ٓظَحط٤ژ٣کې ګټې َُ ،١پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ؿ٘ګ ط َٛٝ ُٖٔ ٚح ٝپٚ ُ ٍٙٝى حكـخٗخٗ ٞؿَ٤ص چِ٘ؾ ک ٍٞپ ٚىې هخ َ١ک ١ٞچې هپَ پٞځ ٢كٓٝ ٍٞ٠خطٛ . ٢ـٞی ى حكـخٗخٗ ٞى ټ ُٞٞپَګ٘ ٞى حهٔظِٛ ٞڅې ک ،١ٞى ٝ َٛحُ ُٚ ٢پخٍ٣ ٙې ٓ٘خ ٖ٣ٍٝټخکِ ٢ح٘ٓ َٛ ٝخ ٍٝط ٚى ٓ٤خٗظې پٍُ ٚګٞٗٞ ډحَُ ٓؼخٕ ٍٝک ، ١ٞحٕ طَ ىې چې ى ؿٓٞخطٓ ٞٗٞال٣خٗ ٞط ٞ٘٤ًٗٞٓ ،ٚط ٚح ٝهيٓض ګخٍحٗ ٞط ٚپ ٚډحَُٓ ٝؼخٕ ٍٝکٛ ،١ٞـٞی ؿٞحړ ١ى هپِ ٞډحَُ ِٝ٣ط٘وٞحګخٗ ٞپ ٍُٝ ٚى حكـخٕ ُْٝحٍحىې ٝحهِ ،٢ه ٞكخالص ىحٓې ٝړحٗي ٚ٘٣ٝک ١ٞچې ىح ر ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى حٗـخٍ ُ ٚپخٍ ٙرٔ٘ ٚٗ ٝ ٚکړ ٖٗ ،١حكـخٗخٕ ٞ٣ځَ ر٤خ هپِې پوٞحٗۍ ٣ٝخړٗې ٣خى ، ١ٝحٝ ٝح ٢٣چې حكـخٗٔظخٕ طٍ ٚح ٗ٘ٞطَ ى حٗـخُګَ ٝپ ٚهٞښ ٚى ١ه ٞرَ٤ط ٚطَې ٝطَ ر٤خ ى حكـخٗخٗ ٞپ ٚهٞښ ٚىٔٛ . ١يح ح ّٝح ّٝى حَٓ٣کخ پٞځ ٢پٛٞخٕ ٝحر ٢چې ى حكـخٗٔظخٕ ؿ٘ګ ى ټٞپک پٍُٝ ٚ ګټَ ٗٗٞی ٗ ٚىی ٞٗ ،پ ٚىې حٓخّ ى هزَ ٝحطَ ٝپَ ٚٓٝرخ٣ي طَ الّ الٗيې . ٢ٗ ٍٞ٤ٗٝپوپِ ٚحَٓ٣کخ٣خٗٞ څ ٞځِ ٚى كِد ٗٔخ٘٣يګخٗ ٞطَٓ ٚحؿؼ ٚکړی ح ٝى ُٓٞې ى ٝړحٗيېِ ٞٗٝپ ٚحړ٣ ٙې ٍَٙٓٝهزَې کړې ح ٝىح پوپِ ٚى حَٓ٣کخ ى ر ٞ٤َٜٗچخٍُٝ ٝحٍص طخث٤ي کړې ْٛى. ٙ پ ٚحَٓ٣کخ کې ى ىىكخع ُٝحٍص ح ٝى ر ٞ٤َٜٗچخٍ ٝى ُٝحٍص طَ ٓ٘ځ ٓظَ ؿ٘ـخٍ ٓٞؿٞى ى ، ١ىىكخع ُٝحٍص پ ٚىحٓې كخٍ کې پ ٚؿ٘ګ ټ٘٤ګخٍ ک ١ٞچې ى ر ٞ٤ٗ َٜچخٍُٝ ٝحٍص ٣ې ٓوض ٓوخُق ىی ح ٝىح ٟٓٞٞػخص ح ّٝى ٓطزٞػخطٓ ٞظَ ٓظَ هزَ ْٛ ٚٗٝؿٞړ. ١ٝ كِد حٓالٓ ٢پ ٚىې ډحډٖٓ ىی چې کٗٞٓ ٚږ ى ُْٝټُٞې پَګ٘ې ى ٞ٤ٛحى ىحٓظوالٍ ح ٝحُحىۍ پ ٚهخ َ١ح ٝى پ٤ٓ ٙٞ٣ ٚؼخم ح ٝژٓ٘ ٚکې ٍَٓ ٙح ٗ ٝـخړ ٝح ٝپٞٛ ٙٞ٣ ٚډ َٓ ٙر٤َٜٗخٗ ٞطٚ ر ٞ٤َٜٗپٞځ ٞٗٞى ٝطِ ُٚ ٞپخٍٙ هيحی پخٓخٗٝٝ ٢ح ٞٗ ٞ٣ر٤خ ر ٚىح حَٓ٣کخ٣خٗ ٞهٞښ ،ٚٗ ٚرِکې ى ِٓض حٍحى ١ٝ ٙچې ىٝی ر ٚى ٞ٤ٛحىُ ٙک ٚى ٍٓٝخٗ ٞح ٝحٗګِٔ٤خٗٞپ ٚڅ َ٤ر َٕٝ٤رخٓ.٢ ىػٞص :طخِٓٛ ٞظ ٚى ٓوظِل ٞڅٍ( َٝ٤رخٗ ،٢ك ْٗٞ٣ ،ْ٤ٜهخٗ٤ٓ ،٢ٗٞخفٓ ،ـيى ١ح َٙٓ)....ٍٞٗ ٝى ُ٤يُ ٞح ٝهزَ ٝپٚ ٜٓخٍ ى كِد حٓالٓ ٢ىٍ٣ځ ٝړحٗيې کړ ح ٝکٛ ٚڅ ٙٝ ٞٓ ٚچې ى پوٞحٗ ٞ٤ؿٜخى ١ډُ َٙٓ ٞپ ١ٞٗ ٙٞ٣ ٚحثظالف ٝؿږ٣ږی؟ ٓٗٞږ ى ٤ٛچخ َٓ ٙى ٗ ١ٞحثظالف ُ ٚپخٍ ٙهزَ ٚٗ ٙى ٙکړې ،رِکې ى ټ ٞٓ َٙٓ ُٞٞپٔٛ ٚيې ٓ٤ؼخم ى ٍح ټُٞېيٝ ؿٞښظ٘ ٚکړې ،ټ ُٞٞط ٢ِ٣ٝ ٞٓ ٚى ١چې ٍح ځت پ ٚىؿ٤ٓ ٚؼخم رخٗيې ٍَٓ ٙح ټٞ٤ٛ ،ٞٗ ٍٞحى ى پَى ٞ٣ى ُٝکې څو ٚپ ٚګډٝ ٙژؿ ٍٝٞح ٝر٤خ ى ٍح طِٗٞک ٢كکٓٞض حٗ ٝظخّ پ ٚؿٞړښض پ ٚهپِ٘ٓ ٞځ ٞکې پ ٙٞ٣ ٚطٞحكن ٤ٍٓٝږ ٝح ٝى ٍحطِٗٞک ٢ه٤خىص ټخک٘ ٚهپَ ُْٝطٓ ٚل ٍٞکړ . ٝى ُ ٍٝح ٝطِ ،َ٣ٝى ِٓٝې پ ٍُٝ ٚپَ كکٓٞض ؿِز ،ٚى پَى ٞ٣پٓ ٚټ پٗ ٚظخّ رخٗيې رَالٓ ٢کېيٍ ،رخ٣ي ٗ ٍٞپَې ښ َٛ ، ٢ٗ ٍٝٞڅٞک ىې ى هپَ َٓحّ ح ٝحٛيحك ٞ٣ َٙٓ ٞځخی ه ّٞح ُْٝ ٝطَٓ ٚحؿؼٝ ٚکړ ، ١پَېږى ٝچې ُْٝپ ٚىې حړ ٙطْ٤ٜٔ . ٢ٔ٤ٗٝ ىػٞص :کخرَ کې ٓ ٞريُُٝ ٚٗٞٗٞېيٍ کٔٛ ٚخؿ ٚکخرَ چې ى ؿګړ ٝپٜٓ ٚخٍ ٓ٤ُ ٞيُی ٝٝ؟ رِې ! کخرَ کې ډ٣ُ َ٣خص ريٍُ ٚٗٞٗٞحؿِ ،٢ى هِک ٞى ټُ٘ٞې ٗٔ٣ُ َٙ٤خطٞٗ ٚې ،حرخى ١حٕ ى ؿَ ٞٗٝڅٞک ٞطٚ ٍٓ٤يُې ،رَٜٗۍ پخٗګ ٚحچٗٞک ْٛ ٞځخی ځخی حرخىۍ کړ ، ١پٗ ٚو٤ٓ ٢ٜکظ ٍٞکې ،پ ٚډ َٙ٣ؿِٔٓ َ٤ک٢ طٞګ ، ٚډ َ٣کخٍ ٗٞی ه ٞپ ٚىُٝظٓ ٢کظ ٍٞکې ى پَٓوظګ څ ٚهخٗ ٙښې ٗښخٗې ٗ ٚطَ ٓظَګ ٞکېيې .هِک ى ُٝ ٍٝحکۍ څوٓ ٚوض ٗخ الٗ ،ٍٝ ٚحىحٍ ١كٔخىٓ ،خُ ٢كٔخى ى حٓ٘٤ض ٗ٘ظٞحُی ح ٝكوَ حُٞ ٝږ.... ٙىح ٛـٚ ّڅ ٝٝ ٚچې پ ٚښخٍ کې ډ َ٣طَ ٓظَګ ٞکېيٍ. ىػٞص :ى ښخؿِ ٢کَُ ٞٓ َٙٓ ١هزَې ح ٝى ٛـ ٚرَهٍٞى طخٓ َٙٓ ٞڅ٘ګٝٝ ٚ؟ ى ښخؿِ ٢کَُ َٙٓ ١ى پوٞحٗۍ پ٤ژٗيګِٞۍ پ ٚحٓخّ پ ٚهزَ ٝکې ٔٛـٔې پُ ٚړ ٙپٍٞې ٝحُی ُ ٝک ٚڅ٘ګٚ چې پوٞح ٛ . ٝـ ْٛ ٚى ٍٓٔ ٢چٞکخټ ٗٗٞٓ ُٚ ٚږ ٤ُ َٙٓ ٙي ٙکخط ٚٗ ٚى ١کړې رِکې ى حكـخٗخٗ ٞى هپِٔ٘ځ٢ ؿَګې پ ٚڅ َ٤پ ٚپ ٍٙٞحُحىۍ َٓ ٙؿږ٣يُٛ . ٞ٣ ٢ـ ْٛ ٚپ ٚىې ډ َ٣هٞښ ٝچې هزَې ى پَىٞ٤ٛ ٞ٣حى ٝى طَ ٍٓٞ٤ې الٗيې ىکېي ٝپَ ځخی پ ٚهپَ ک ٍٞکې کٛ ،ٝٞـ ْٛ ٚپ ٚپ ٍٙٞحُحىۍ ح ٝهٞښۍ َٓ. ٙ
134
ٗٞ٣ ٚحُې ى ښخؿِ ٢كخٓيکَُ٤ٛ ١ذ َٓ ٙرِکې ى ٛـ ٚى ټ ٍٞټُٗٞٓ َٙٓ ْ٤ږ ٗخٓظ ٚپخٓظ ٚح ٝهزَې حطَې رِکَ ى حكـخٗ ٢ىٝى ح ٝىٓظٔٓ َٙٓ ٍٞې ى ٍٍٝٝۍ پ ٚك٠خ کې طَ َٓ ٙکېيې ح ٝىې طٞٓ ٚالٍ ؿٞړ ُٚٝچې څ ٚډ ٍٝکُٞی ٗ ٞىؿ٤ٓ ٚؼخم ى ټ ُٚ ُٞٞپخٍ ٙى ِٓ٘ٞح ٝپِ ٢کٝ ُٞٞړ ٝګَځ. ٢ ىػٞص :ح ّٝچې ى هزَُٓٞ ٝړ ١پړح ٝپخی ط٤ٍٓٝ ٚي ى ىې ٍٓٝٝظ ٚر ٚڅ ٚکېږ ١هزَې ح ٝک ٚؿ٘ګ؟ ١ز٤ؼ ٢ى ٙچې پ ٚهپَ ٓ٘ځ ٢هزَ ٝرخٗيې ٓٗٞږ ډ َ٣څ ٚطَ الٓ ٚکُٞی ٗٗٞٓ ،ٞږ رٛ ٚڅ ٚک ٝٞطَ څ ٞټُٞې حكـخٗ ٢پَګ٘ۍ ى ٔٛيې ٓ٤ؼخم پٝ ٚحٓطٍ َٙٓ ٚح ٗ ٝښِ ٝٞطَ څ ٞى ر٤َٜٗخٗ ٞى ُٝکې ٗ ٚى هال ُٚ ٕٞٛپخٍ ٙى ٙٞ٣ ٝحكيٍ ،ح ٗـښظ ٢حٞٓ ٙٞ٣ ٝټِٓ ٢ض پ ٚڅ َ٤هيّ پٍٞط ٚکړ. ٝ ٔٛيح ٍحُ ر ٤َٜٗخٗ ٞط ْٛ ٚى هزَ ٝحطَ ٝح ٝى ٜٓ ١ٞٗ َ٘ٓ ٙٞ٣خٍ ُٚ ٖ٣ٝالٍې ى ٞ٤ٛحى ٙى ٝطِ ٞالٍ ٍٝ ٝښ ،٢ٗ ٍٝٞح ّٝه ٞټ ٍٞک ٚر٤َٜٗخٕ ى ١ح ٝک ٚک٤ٍٗٞخٕ ،پ ٚىې حٗي ى ١چې ؿ٘ګ ى كَ الٍ ٚٗ ٙى، ٙ ؿ ٍٙٞى ٙچې ىح ٓٔجِ ٚى هزَ ُٚ ٝالٍې كَ ٗ ٞٗ ٢ک ٚچېَې ر٤َٜٗخٕ ىېظ ٚكخ ٞٗ ٢ٗ ٚٗ َٟر٤خ ر ٚى ر ٞ٤َٜٗپٓ ٚوخرَ کې ٍح ٝالړ ٗٞی ٓوخٓٝض پَېکړ ٙک ١ٞچې پٔٛ ٚيې ډ ٍٝهپِ ٞپَٝګَحٓ ٞٗٞط ٚىٝحّ ٍٝک١ٞ ح ٝک ٚرَ څ ٚپَېکړ ٙک ١ٞ؟ ىػٞص :ى ػخٓ ٞحكـخٗخٗ ٞؿزَګ ٕٞح ٝکخرَ طٓ ٚظخٓ ٞپٍٝ ٚطګ څ٘ګٝٝ ٚ؟ ک ٚڅٓ ْٛ ٚخ پ ٚىې حړٓ ٙوظ ٚهپَ هزَ ٙکړې ه ٞر٤خ ْٛرخ٣ي ٝٝح ْ٣چې ى ػخٓ ٞحكـخٗخٗ ،ٞػِٔخٓ ،ٝو،ٍٝٞ پوٞحٗ ٞ٤هٓٞخٗيحٗخٗ..... ٞټ ُٞٞډ َ٣ښ ٚؿزَګ ٕٞىٍُٞى ح ٝىكِد ى ٤ٛجض ىؿ ٚکخٍ ٣ې ٗ٤ک ٗګ ٕٞګخڼٓ ،ٚخطٚ ٔٛيح ح ْٛ ّٝى کخرَ څو ٚىٓٝظخٕ رَ٣ښ٘خ ُ٤کٍ ٚٗٞح حٓظ ١ٞح ٝپ ٚکې ؿٞښظ٘ ٚک ١ٞچې ىح پَ ٚٓٝرخ٣ي ٓوظٝ ٚالړ ٢ٗ ٙطَ څ ٞى ِٓض ى ٍح ؿٗٞډېي ٝح ٝى ُٓٞې ى طَ الٓ ٚک ُٚ ُٞٞپخٍ ٙى كَ ٙٞ٣الٍ ٙپ٤يح ٗ. ٢ ىػٞص :طخٓ ٞهپِ ٚى ٤ُ ٞ٣کٞحٍ ح ٝژٍٗٝخُٔض پ ٚطٞګ ٚى حكـخٗ ٢هزَې ٍٓ٘ ٞ٤ؿزَګ ٕٞح ٝى كِد حٓالٓ ٢ى ٤ٛجض هزَې حٗ ٝظ ٕٞپٛ ٚکِ ٚڅ٘ګٝٝ ٚ؟ ُٓٗٞږ ىىې ټٓ ٍٞلَ ح ٝى ُٓٞې ى پَٓٝې ىىې هزَ ٝحطَ ٝپٝ ٚهض کې ټُٞې حكـخٗ ٢هزَې ح ٝحٗځِ٣ٍٞې ٍٓ٘ۍ ،پَط ُٚ ٚطلکېکُٗٞٓ ،ٚږ َٓ ٙحٝږ ٙپ ٚحٝږٓ ٙوظ ٚطِِېَٛ ،ې طِٗٞ٣ِ٣ٞې ٗزکې حَٛ ٝې ٍٝځپخڼې ح ٝهزَې َٓچې٘ې پ ٚپَُپٔې طٞګُٗٞٓ ٚږ َٓ ٙحړ٣کې ُٗٞ٤ې ح ٝهپُِٓٞ ٞظٗٞک ٞح ٝکظٗٞک ٞط٣ ٚې طخُ ٙكخالص . ٍٍٞٓ ٍٝىحٓې ٗپې ٍ ْٛحؿِې چې ى ٞ٤ٛحى ٝطِې ى ٙٝىٍې ٞطِٗ ٢ٗٞ٣ِ٣ٞزک ٞڅٓ ٞخػظ ٚپ ٚپَُپٔې طٞګٚ ُٓٗٞږ ََٓٓ ٙکې ح ٝطَ څ٘ګ ٣ې پٔٛ ٚيې ٟٓٞٞع طخٝى ٙرلؼ ٚٗٞىٍُٞىٍ ١ .ز٤ؼ ٢ى ٙچې پٛ ٚـ ٞکې ر ٚى ٓ٘ل ٢حٗي ٞٗٝهخٗٝيحٕ ٝٝ ْٛه ٞډ َٙ٣پُ ٚړ ٙپٍٞې ىح ٙٝچې ډ َٙ٣ک٣ ٞې ى ٔٛيې پَٓٝې پ ٚىٝحّ رخٗيې ټ٘٤ګخٍ کخ ُٙ . ٙٝپوپِ ٚى ٞ٤ٛحى ى ټ ُٞٞرَ٣ښ٘خ٣ې ،٢حٗځ ِٝ٣ٍٞح ٝچخپ ٞ٤ٍ٘ٓ ٢څو ٚډ٣ُ َ٣خص هٞښ حٝ ٓٔ٘ ْ٣ ٕٞچې ىىې پَٓٝې پ ٚپَ ٓن ر ُٞٞکې ٣ې ُٗٞٓ ٚږ َٙٓ ٙحٝږٍٝ ٙکړې . ٙٝ ىػٞص :ى هپَ ٓلَ پٝ ٚهض ى کٓ ٞٓٞظٓ َٙٓ ِٝٗٞوخٓن ٗٞی؟ ى ٤ٛڅ ډٓ ٍٝظٓ ٞ٣ ٚٗ َٙٓ ِٝٗٞن ٗ ،١ٞډ َ٣ښ ٚښٍ ٚحؿالٓض ٍح طٞٗ َ٣ٝ ٚی َٛ ،چېَې ٓ ٞچې طٔخّ ُٗٞ٤ې پ ٚپَحه ٚط٘يٍ ١ح ط ٚځٞحد ٍح کړٍ ٗٞی ،ى ٓلظَّ كخٓي کَُ ١پ ٚګډ ٞٓ ٕٝچې ى َٛچخ َٓ ٙى کظِ ٞؿٞښظ٘ ٚکړی ٓٔيٓظ ٢طَ َٓٞٗ ٙې ،پ ٚپ ٍٙٞػِص حٝ ٝهخٍ َٓ٣ ٙې ُٓٗٞږ ىٍٗښض کړی حٝپ ٚپٍٙٞ ٝهخٍ َٓ٣ ٙې ُٓٗٞږ پخُ٘ ٚکړې ،ىىې ػِض ىح ٝچې ٗٗٞٓ ٚږ پَى ٝٝ ١حٛ ٚٗ ٝـٞی ،ټ ٍٞى ُْٝ ٙٞ٣ ُحٖٓ ،ى ٞ٣ې هخٍٝې ح٤ٓٝيٗٝک ٢ح ٝى ٙٞ٣كکَ حٝػو٤يې هخٗٝيحٕ .طَ څ٘ګ ٣ې ٓٗٞږ ىهپَ ځخٕ ُ ٚپخٍٙ ىڅ ٚؿٞښظِ ٞحٞٓ ٝحٍ پ ٚهخٍٝ ٝٝ ٚٗ َ١ؿِ ٢رِکې پ٤ٓ ٙٞ٣ ٚؼخم رخٗيې ى ٍح ٞ٣ځخی کېي ٝؿږ ٓ ٞکړی ٞٗ ٝ پ ٚىې حٓخّ ُٓٗٞږ ؿږ ٛـٞی هپَ ؿږ ګخڼ ٚح ٝى ٛـې حٓظوزخٍ ٣ې کخ. ٙٝ ىػٞص :پ ٚځخٗګړ ١ډ ٞٓ ٍٝى ښخؿِ) ٞك ْ٤ٜهٔ ْٗٞ٣ ،ْ٤هخٗ ٢ٗٞحٍ ٝرخٗٓ َٙٓ (٢ـِٔ ٚٗٞڅ٘ګ ٝٝ ٚح٣خ پوٞحٗ٢ ُهٔ ٚٗٞطخُ ٍٞٗ ٙک َٛ ٚڅ ١ٞٗ َ٤ٛ ٚح ٝهزَې ى حٝ ّٝهض ى ؿٞښظ٘ٓ ُٚ ٞوې ٝې؟ ى ٛـٞی َٓ ٙؿٗٞډې حٓ ٝـِٔ ٚٗٞى طخُ ٙكخالط ٞح ٝى ح٘ٓٝۍ ؿِٔ٤ې ى پخی ط ٚى ٍٓ٤ي ٝىكَ پ ٚالٍ ٝح ٝى كِد حٓالٓ ُٚ ٢حړه ٚپٝ ٚړحٗيې َٗ١ ٝٞك ٞرخٗيې ٛ . ٝٝـٞی ْٛح ّٝى ٗـخص پ ٚالٍې پٔې ګَځ، ٢ ح ٝى كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ پ ٚڅ َ٤ى ٙٞ٣ځٞحکٖٔ ٓ٤خٓ ٢ګٗٞي ى ٓالطړ پُ ٚټ ٚکې ٗٞٓ .ٝٝږ ٗ ٚؿٞحړ ٝحٝ ٗ ٞٓ ٚؿٞښظَ پوٞحُٗ ٢هٍٔ ٚٗٞح طخُ ٙکړ ٝرِکې ح ّٝه ٞى ىؿُ ٝٞٗ ٞهٔ ِْٜٓ ٚٗٞک ُٞٞط ٚحړط٤خ ى ٙحٝ ُٓٗٞږ ټُٞې هزَې پٔٛ ٚيې حړط٤خ ٝرخٗيې ٍح ټُٞې ٝې . ىػٞص :طخٓ ٞښخؿِ( ٞك ْ٤ٜهٔ ْٗٞ٣ ،ْ٤هخٗ ٢ٗٞحٍ ٝرخٗ ٝ) ٢حٓؼخُ ْٜط ٚح ْٛ ّٝى ٓـخٛي ٞ٘٣پٓ ٚظَګ ٚګٍٞی ک ٚى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞح ٍٝٞٗ ٝى الّ حُ٣ ٚې رُٞی؟ ُٗٞٓ ٚږٛ ٞ٣ َٙٓ ٙيف ٝح ٝى ٔٛيې ُ ٚپخٍ ٞٓ ٙىىٝی َٓ٤ُ ٙيٗې کظ٘ې کُٞې ،کٗٞٓ ٚږ ٝطٞحٗ٤ږ ٝىح ټُٞې پوٞحٗۍ ؿٜخى ١څَ٤ې ى ُْٝى ٗ ٍٍٝٞپَګ٘ ٞ٣ َٙٓ ٞځخی پٔٛ ٚيحٓې ٤ٓ ٙٞ٣ؼخم کې ٍَٓ ٙح ٗ ٝـخړٞٗ ٝ
135
ىح رُٗٞٓ ٚږ ُ ٚپخٍُٞ ٙی رَی . ١ٝح ّٝه ٞكخالص ىحٓې ى ١چې ٤ٛڅٞک پ ٚځخٕ رخٗيې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ٗٞکَۍ ىحؽ ٗ ٚپَېږى ، ١حُٗٞٓ ٝږ حٍُ ٝحٔٛ ْٛ ِٚ٤ٛ ٝيح ى ٙچې ط َ٤پ ٚط ،َٙ٤هٍ ٞحځت چې ى ُْٝى ٗـخص ح ٝهال ُٚ ٕٞٛپخٍ َٙٓ ٙالّ ٞ٣کړ. ٝ ىػٞصُٝ :ې ؿ٘ګ ح ٝؿګړې ٞ٣حُې ى پښظ٘ ٞپ ٞٔ٤ٓ ٚح ٝى ر ٞ٤َٜٗح ٝک ٞ٤ٍٗٞهٞح َٙٓ ٝؿ٘ګ٤يٗٝکی هٞص ْٛپښظخٗٚ ح ٝى ؿګړ ٝهَرخٗ٤خٕ ْٛپښظخٗ ٚى .١طخٓ ٞپ ٚىې ٛکِ ٚى ىػٞص ُٓٞظٗٞک ٞط ٚڅِ٣ٝ ٚی ٗی؟ ىح ه ٞډٓ َٙ٣ظَ پٞښظ٘ ٚى ٙح ٝډ َ٣طل ٢ِ٤ٜځٞحد ؿٞحړ ،١چې کېيی ٗ٣ ُٙ ٢ې ى ٞ٣ې ځخٗګړې ٗ٘٘ې پٚ څ َ٤طخٓې ط ٚىٍ ُٝېږّ .ه ٞپُ٘ ٚډ ٙطٞګ ٚىح رخ٣ي ػَ ٝکړّ چې پ ٚک ٍٞکې ى ٗ٘ ٚح ْٛ ٝى ٓٔ٤ې ګخٗٝډ١ ٞ٤ٛحى ٚٗ ٚٗٝؿٞحړ ١پښظخٗ ٚى ٓ ٙٞ٣ظَ ح ٝځٞحکٖٔ ه ّٞپ ٚڅٍ َٓ َ٤ح پٍٞط ٚکړ ،١ىحٗګِٔ٤خٗٝ ُٚ ٞهظٚ ٍح٣ ٢ٔ٤ٛې ى هزخٔ٤ٓ ٢ِ٣ظْ ُٓ ٚوې ىح ُْٝى ښٗٝٞې حٍُٗٝ ٝې ح ٝټٍٝ ُٞٞځُٜ٘ٞٓ ٞ٤ظ ٞٗٞح ٝحٓخٗظ٤خٝ څو ٚرې رَهې کړ ،١ى ډٍٗٞ٣ډ ى ٗخُٝې ُ٤کې ىٝحړ ٝهٞح ٝط ُٚٗٞٔٝ ٚى ىٝحړ ٝهٞح ٝى كکخٓ ٞپٝ ٚحٓطٚ طلٔ٤ن ٗ ١ٞح ٝځپَ ٗ ٞ٣ ، ١ٞى رَ پ ٚهالف ٣ې حٓظؼٔخٍ کړٔٛ ، ١يح ٍحُ ُٓٗٞږ ٍٝٞٗ َ٤ٔٗ ٞ٣ګخٗٝډٞ٣ ى ژرې حٌٛٓ ٝذ پ ّٞٗ ٚىىې ه ّٞى طَٞٛ ُٞٝ ٍٝډ کړی ...... ، ىػٞصٓ :ظخٓ ٞى ٓلَ ُګښض ى چخ پَ ؿخړٝٝ ٙ؟\ ډ َٙ٣پُ ٚړ ٙپٍٞې پٞښظ٘ ٚى ،ٙرخ٣ي ػَ ٝکړّ چې ٓٗٞږ ىٍې کٔخٕ ،ى ُٚ ٙٝحٍٝپخ څو ٚح ُٚ ٞ٣ ٝحَٓ٣کخ څو ٚپ ٚىې ٓلَ کې ِٓګَ ،ٝ ١ه َٛ ٞچخ ى هپَ طګ ٍحطګ ټکټ پَ هپِ ٚؿخړ ٙىٍُٞىِٛ .ظ ٚپ ٚکخرَ کې ْٛ ٓٗٞږ ؿٞښظَ ى ٙٞ٣ىٓٝض پ ٚک ٍٞکې ځخی پ ٚځخی ٗ ،ٞه ٞکِ ٚچې ى حُٞطکې څوٍ ٚح رٞٗ ٞٗ َٕٝ٤ ٝپ٤ٛٞي ٝچې ٓٗٞږ ى ؿٔ٣ٍ ١ٍٜٞخٓض ٍِٓٔٔ٤ٓ ٢خٗ ٞٗ ،ٞ٣ ٚپ ٚىې حٓخّ ِٓٛ ٞظ ٚپ ٚکخرَ کې ىح څٗ ٞپې ِٓٔٔ٤ظ٤خ ط َٙ٤کړې ى . ٙح ٝرَ٤ط ٚپٔٛ ٚخؿ ٚټکټ چې طٍِِ ٝ ٢حؿِ . ٞ٣ ٢پ ٚىې هخ َ١رخ٣ي ػَ ٝکړّ چې ُٓٗٞږ ٜٓخٍف ى ٝٝ َٙٓٝچې ٓٗٞږ ٣ې رخٍ پَ ؿخړ ٙحهٔظِ . ٞٗ ٢ى رِ ٚحړه ٚهپَ ٞ٤ٛحى ط ٚطِِ ٝ ٢حِٛ ٝظٚ ک ٚىىُٝض ِٓٔ٤خٗٝ ٚٗ ْٛ ٚی ٗ ٞى َٙٓٝىٓٝظخٕ ح ٝهپِٞحٕ پ٤يح کېيٍ چې ٗپې ٓ ٍَٙٓٝ ٞکړې ٝی .ځکٚ ٓٗٞږ ط ٚى َٛڅ٣ُ ٚٗ ٚخص ى ُْٝى ُٓٞې پ٤ـخّ حٍُښض ىٍُٞى حٝىىې کخٍ ى طََٓ ٙکٞٛ ُٞٞډ ٓ ٞىٍُٞى. ىػٞصٓ :ظخٓ ٞپٗ ٚوٗ ٢ٜظَ ى ٛېٞحى ٍحطِٗٞکې څ٘ګ٘٣ٝ ٚی كخالص ى ٍڼخ هٞحطٍٝ ٚحٕ ىی ک ٚى طَٝګٔ ٞ٤هٞحطٚ؟ پ ٚىې حړٝ ٙړحٗي ٓ ٚ٘٣ٝظ ِٚ٘ٓٗٞى . ٙطَ ٛـې چې ِٓض ٞٓ ٞ٣ټی ٗ ،٢ٗ ٚح ٝى پَى ٞ٣ى ٝحکٔ٘ۍ ٗ ٚى ځخٕ ى ژؿ ُٚ ٍُٞٞپخٍ ٙهپَ ځٞحک حٓظؼٔخٍ ٗ ٚکړ ، ١طَ ٛـې ر ٚى ه ِٚ٤ٛ َ٤ډ َٙ٣کٔ . ١ٝ ٚځک ٚحٗـخٍ ىهپِٚ ځخٗ َٙٓ ٚى كٔخى ټ ٍٞػٞحَٓ َُ٤ٛ ،١څکِ ٚٗ ٚؿٞحړِٓ ١ض ى پٛٞې ح ٝپَٓوظګ ٓؼ٤خٍ ط٤ٍٓ ٝ ٚږُ . ١کٚ څ٘ګ ٚچې ٓې ٓوظُٗٞٓ َ٣ٝٝ ٚږ رٞ٤ٛ ٚحى کې ٔٛيح ح ّٝى كٔخى حٝحهظ٘خم ٓظَ ػخِٓٔٛ ٖ٤يح رَٜٗۍ ٝحکٔ٘ ٢حٝ پٞځٗ ٢ظ ٕٞىی ِٚٔٓ ۱ٓ ،ىٝی پ ٚكٔخى کې ککړ ى . ١ى ٓخَُٓ ٢چې٘ ٞرې ىٍ٣ـ ،ٖ٣ٝ ٚى ٞ٤ٛحى هپِٞحک ٢ى پَى ٞ٣پ ٚالٓ ٞکې پخط ٚکېيٍ ،هپَ ٍَٓٝ ٙځ٘ ٢ػِٔ٤خص ،ى ٓٓٓٓ ٚٗ ۱ى ُ٣خط ٞهِکٝ ٞژٍ ،رې پخٓپٍٞط ٚح ٝرې هزَٞ٤ٛ ٙحى طٍ ٚح ٗ٘ٞطَ ،ى ٞ٤ٛحى ه٤خىص ى ٗظَ ٙؿٍٞځ ...... ٍٞىح ټٛ ٍٞـ ٚػٞحَٓ ى ١چې حٗـخُګَ ُٚ ٝځخٍٗ َٙٓ ٚحٝړ . ١ىٝی ىحٓې ٗظخّ ٍح ٓوظ ٚکړی چې ىىىٝی پٗ ٚظ ٕٞکې رٞ٤ٛ ٚحى ٤ٛڅکِٚ ْٛىهپِٞحکۍ ُ ١ٍٞط ٚهيّ کې٘ږىُٗٞٓ ،١ږ پٞځُٗٞٓ ،ږ پُٞېْ ُٗٞٓ ،ږ ٓخٓ...... ، ٖ٣ٍٞټ ٍٞىىٝی پٚ حٟخكٓ ٢ؼخٕ حٍٝ ٝکړې رخٗيې ٍٝږى ١کېږ ١ح ٝىٝی ؿٞحړ ١چې ىح ى طَېخک ٞى ٗ٘ې پ ٚڅ َ٤ىٝحّ ٝکړ١ ....ىح ډ َ٣هطَٗخک ٚکخٍ ىی .پ ٚىې حٓخّ حٝ ْٛ ّٝهض ال ط ٚٗ َ٤ىی ،رخ٣ي پ ُْٝ ٚؿږ ، ٢ٗٝرَ٤طٍ ٚح ر٤يحٍ ٢ٗ ٙح ٝکُٗٞٓ ٚٗ ٚږ ځٞحٕ َٗٔ ک ٞ٣ ٚځَ پ ٚىې چټِظ٤خ کې ٍٝپَېٞص ر٤خ ر٣ ٚې ٍح ٔٔ٣ٝظَ ګَحٕ .١ٝ ىػٞصٓ :ظخٓ ٞپ ٚحٗي ى حكـخٗٔظخٕ ٓظ ِٙٗٞى هزَ ُٚ ٝالٍې كَ کېيحی ٗ ٢ک ٚپٞځ ٢كَ رخ٣ي ٍٝطٗٞٓٝ ٚيٍ ٗ٢؟ ٓٗٞږ ه ٞى هزَ ُٚ ٝالٍې ى ىې ؿِٔ٤ې ى كَ ُ ٚپخٍ ٙکخرَ طٓ ٚلَ ٝکړ طَ څ ٞى حړٗٝي حړهٞ٣ َٙٓ ٞٗٞې پخِ٣ې ط٤ٍٓٝ ٚږ ،ٝپ ٚحكـخٗٔظخٕ رخٗيې ُٝک ٚکٗٝٞک ٢ځٞحک ْٛ ٚٗٞىح ٓ٘ ٢چې ىح ٓٔجِ ٚى ؿ٘ګ ُ ٚالٍې ٗ ٚكَ کېږ ١ح ٝرخ٣ي ى هزَ ٝى ٓ ُٚ ِ٤الٍې ىىې ؿِٔ٤ې ى كَ الٍ ٗٞٓٝيٍ ٗٗٞٓ . ٢ږ ى كَ ُ ٚپخٍ ٙډَٙ٣ څَګ٘يَ١ ٙكٝ ٚړحٗيې کړې ح ٞٗ ّٝىح پ ٚر٤َٜٗخُٗٝ ٞک ٚکٗٝٞک ٞپٍٞې حړ ١َُ ٙچې ک ٚٓٞالٍ هپِ ١ٞى هزَ ٝحطَ ٝح٣ ٝخ ى ؿ٘ګ .ه ٞپ ٚؿ٘ګ کې ٤ٛڅ ګټٗٞکی ٗٗ ٚظ ، ٚرِکې رخِٗٞ٣کی ٣ې حكـخٕ ُْٝىی چې ٍٝ َٙٛځ رې ىٍ٣ـ ٚهَرخٍٗٝ ٢ک. ١ٞ ىػٞصٓ :وکې ُ ٚىې ٗ ٚچې حُٞطک ٞٓ ٚپ ٚکخرَ کې ک ٢ٗ ُٙٞڅ ٞٓ ٚحكٔخٓ ٍٞح ٝرَ٤ط ٚى ٝطِ ٞپَ ٝهض ٓ ٞحكٔخّ څ٘ګٝٝ ٚ؟ ډ َ٣پُ ٚړ ٙپٍٞې حكٔخّ ٓې ىٍُٞىٗ ،ژىې ٔ۱کخٍ ٍٓٝٝظ ٞ٣ ٚځَ ر٤خ ى ُٓٞړ ١ځَ ُ ٚپخٍ ٙى حٍ٣خٗخ حكـخٕ ٞٛحَٗ ٢٣کض پ ٚحُٞطک ٚکې ى طَکېې ى حٓظ٘ز ُٚ ٍٞښخٍ ٙکخرَ ط ٚطِِْ .رخٝ ٍٝکړة چې ٔٛې ٛـٚ
136
حُٞطکٍ ٚحرخٗيې ښُ ٚګ٤ي ،ٙر٤خ ه٣ ٞې کِ ٚچې کخٍ کٗٝٞک ٞپ ٚپښظ ٞح ٝىٍ ١ژر ٚحػالٗٝ ٚٗٞکړٍ ٗ ٞى ٛـٚ ٝهض حكٔخّ ٗ ْٗ ٚر٤خُٗٞی ،ح ٝکِ ٚچې ٜٓخٍ ٝهظ ٢ى حكـخٗٔظخٕ هخٍٝې طٞ٘ٗ ٍٝ ٚطِ ٞٗ ٚى هپَ ٞ٤ٛحى ى هخٍٝې پ ٚکظٓ ٞې ُړ ْٛ ٙهٞښ ٝح ْٛ ٝؿ٣ٍُٞي ٙځکٓ ٚخط ٚىح ٗ ٙٝ ٚڅَګ٘ي ٙچې ِٛظ ٚپٞٛ ٚح ٢٣ډګَ کې رٍ ٚح َٓ ٙڅ ٚډ ٍٝچِ٘ي کې ږٗٞٓ . ١ږ څ ٚىٓٝظخٗ ٞط ٝ ٢ِ٣ٝ ٚچې ِٛظٞٛ ٚح ٢٣ډګَ طٍ ٚحٗ ٢حٗٞٓ ٝږ ٝحهِ٢ هُٗٞٓ ٞږ ط ٚى پوٞحٗ ٞ٤ىٍ٣ځ ٞٗٞپ ٚحٓخّ ىح څَګ٘ي ٙٝ ٚٗ ٙچې حٓ٘٤ظ ٢څخٗګې چې پ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى ٓوخُل ٞ٘٤پ ٚالّ کې ىُٗٞٓ ١ږ َٓ ٙڅ ٚډ ٍٝچِ٘ي ک . ١ٞه ٞکِ ٚچې ى حُٞطکې څو ٚرٍ َٕٝ٤ح ٝطِِٛ ٞظٚ ٓ ٞى ٓلظَّ كخٓي کَُ ٞ٣ ١حٍٗي ٓالکخٍ ٝ َ٣ُٝالړ ٓ٘ظظَ ٝکٞص ،حٛ ٝـُٗٞٓ ْٛ ٚږ َٓ ٙى ٍٝؿزړ ٍٓٝٝظ ٚى هپِ ٚځخٗٝ َٙٓ ٚحهٔظ ٞحٝپ ٚى َ٣ػِص َٓ٣ ٙې ى هپَ ٔٛظٞګ٘ځ ٢پٍٞې . ٍُٞٞٓٝ هِٛ ٞظٓ ٚې ى پَى٣ظٞد حكٔخّ ٝکړ چې رَ٤ط ٚى کخرَ څو ٚى ٔٛيې حٍ٣خٗخ ى حُٞطکې پٝ ٚحٓط ٚحٓظ٘زٍٞ طٍ ٚح ٓظ . ّٞٗ ٕٞهپَ ٖ١ٝهپَ ، ٖ١ٝهپِ ٚ٘٤ٓ ٚهپِ ٚ٘٤ٓ ٚح ٝهپِ ٚهخ ٍٙٝهپِ ٚهخ ٍٙٝىٔٛ.... ٙيح حُلخظ ٓې پ ٚژر ٝ ٚح ٝطَ ډ َٙ٣پٍٞې ٓې طکَحٍ . ٍٝهللا ىې ٣ې ى حكـخٕ ٣ٝخړُٓ ، ٢ـخٛي ح ُٚ ُْٝ ٖٓٞٓ ٝپخٍٙ ى ُٓٞې ح ٝحٖٓ ُحٗګ ٝ ٞګَځ... ١ٞ ىػٞص :ىػٞص ٓظخٓ ٞپ ٚهيٓض کې ىی ک ٚؿٞحړی هپَ پ٤ـخّ حكـخٕ ُْٝطٍٞٓٝ ٚی ٣خ ٛـ ٚڅ ٚچې ى هزَ ٝپٚ ٜٓخٍ کخرَ کې طخٓ ٞط ٚى ١ٝ ٚٗ ٚ٘٤ُٓ ِٞ٣ٝرَحرَٞٗ ٙې ىػٞص هپَ ٝګڼی ح ٝى ىػٞص ى ٣ٝزپخڼې ُ ٚالٍې هپَ پ٤ـخّ ٍٍٞٓٝٝۍ. ى كِد حٓالٓ ٢حٓٓ َ٤لظَّ حٗـ٘ َ٤كکٔظ٤خٍ پ ٚهپَ کظخد ( پټې ط١ٞجې )...کې څ َٙٓٞښ٤ُ ٚکِ ٢ى١ چې «حَٓ٣کخ ٞ٣رې رخٓ ،ٍٙٝـَ ٟٚح ٝرې َٓٝط ٚىٓٝض ىی ،ح ٝى حٓالّ حِٔٔٓ ٝخٗخٗ ٚٗ َٙٓ ٞپوال کېيٗٝکی ىښٖٔٛ ،ـٞی چې ى حَٓ٣کخ پ ٚىٓٝظۍ رخٗيې رخ ٍٝک٣ ٞٗ ١ٞخ ه ٞډ َ٣رې ػوِ ٚى ١ح٣ ٝخ ٣ې ى حٔ٣خٕ ٙٞ٣کٞچ٘ۍ ًٍ ْٛ ٙپٝ ٚؿٞى کې ٗٗ ٚظ . ٚحَٓ٣کخ ىٓٝض حِٓ ٝګَی ٗ ،ٚرِکې ِٓى ٝهٞښ ،١ٞىحٓې ِٓى ٍٝچې ى حَٓ٣کخ٣خٗ ٞى ګټ ٞى هٗٞيٓ ١خطِ ٞپ ٚهخ َ١ى هپَ ځخٕ ح ٝهپَ ٞ٤ٛحى هَرخٗۍ ط ٚچٔظ». ١ٝ ٞ ى هپَ ٤ٓ ُْٝخٓ ٢حٓ ٝيٗ ٢ټ ُٞ٘ٞطٝ ٚح ٞ٣چې ى ٝهض حٞٓ ٝهغ ٗ ٚګټ ٚپٍٞط ٚکړة ،ى پَى ُٚ ٞ٣طِٔ ٢حُٝ ٝکې ٗٚ ى ځخٕ ى هال ُٚ ٕٞٛپخٍٞٓ ٞ٣ َٙٓ ٙټی ٗت ،هپِې ٢ُٔٝحَ٘ٓ ٝحٗ ٞؿَګ ٞطٝ ٚح ٞ٣چې ک ٚؿٞحړة پٚ طخٍ٣ن کې ٣ٝخړُ ٝ ٢ګڼَ ٗت ى ِٓض ى هال ٕٞٛحٗٝـخص پ ٚهخ َ١پٔٛ ٚيې ٓ٤ؼخم رخٗيې ى ٞٓ ٞ٣ټ ٢کېيٝ الٍ ٙهپِ ٚکړة ،ى هپَ ٞ٤ٛحى َٓ٘ طخر ٚطٝ ٚح ٞ٣چې ک ٚچېَې ؿٞحړة طخٍ٣ن ٓٓ ٞپ ٖ٤کړی ح ٝى حكٔيٗخٙ حريحُ ٢ح٤ٗ ْ٣َٝ٤ٓ ٝک ٚپ٤ُ ٚک ٚکې ٝګڼَ ٗت ىح طخٍ٣و ٢كَٛض چې ح ّٝهللا طخٓې ط ٚىٍکړې ُ ٚالٓٚ ٍٓٝ ٚکٞة ،هپَ ُْٝطٝ ٚح ٞ٣چې ىهپِٓ ٞـخٛي ٝح ٝهَٜٓخٗخٗ ٞطَ څ٘ګ ى هپِې حُحىۍ ح٣ٝ ٝخړ طخٍ٣ن ٍح طخُ ٙکړة ،هپِ ٞى ٓوخٓٝض ح ٝؿٜخى ُ٤ک ٞطٝ ٚح ٞ٣چې پ ٚهپَ ػِّ کې ؿښظِ ٢حٓٝت رَ٣خٝې رٓ ٚظخٓې هيٓ ٚٗٞښکِ ١ٞح ٝر ٞ٤َٜٗځٞحک ٞٗٞطٝ ٚح ٞ٣چې حكـخٗٔظخٕ طٍ ٚح ٗ٘ٞطَ حٓخٕ ى ١هٝ ٞطَ طَې ګَحٕ ٞٗ .پٚ ىې حٓخّ پوٞح ُ ٚىې چې ډ َ٣ىٍرخٗيې ٗخٝهظ ٢ٗ ٚرخ٣ي ىهپِٝ ٞطِ ُٚ ٞپخٍٜٓ ٙخٍ ٝ ٖ٣ٝټخکت ح ٝى حكـخٗٔظخٕ ى حٗـخٍ څو ٚالّ ٝحهِت ،پَېږىة چې حكـخٕ ُْٝهپَ رَه٤ُ ٚک پ ٚهپِٝ ٚټخک . ٢هپِٞ ځٞحٗخٗ ٞطٝ ٚح ٞ٣چې ى هپِ ُٚٞٓ ٞح ِٝ٣الٍې ُٚ ٞٗٞٗٞالٍې ى رَٗٝ٤ۍ ٝحکٔ٘ۍ ى هظٔ٤ي ُٚ ٝپخٍ ٙهيّ پٍٞطٚ کړة ح ٝهپِ ٞه٘٣ٞي ٝطٝ ٚح ٞ٣چې ٙٞ٣ َٙٛى ٓٗٞ٤ي ى ٓالُې پ ٚڅ ٝ َ٤ګَځ ٢ح ٝى هپَ ٞ٤ٛحى ى حٓظوالٍ ُٚ پخٍ ٙډګَ طٍ ٚح ٝىحٗګ. ٢ ىػٞص :ىح چې ى ىػٞص ٓٞٗ ِٚٔ٤ی حُٞٓ ٝږ ټ ُٞٞپٞښظ٘ ٞط ٞٓ ٚپ ٚ٘٣ٍٝ ٚټ٘ډ ٙځٞحرٓ َ٣ٝٝ ٚٗٞظخٓ ٚ٘٘ٓ ٚٗ ٞک.ّٞ ٓظخٓې ٗ ٚډ ٚ٘٘ٓ َٙ٣چې ٓٗٞږ طٝ ٞٓ ٚهض ٍح کړ طَ څ ٞهپِې څَګ٘يٗٝې پ ٚپ ٍٙٞډحډ َٓٓ ٙظخٓې ى ٔٛيې ٘٣ُٝې رَ٣ښ٘خ پخڼې ُ ٚالٍې هپَ ُْٝط . ٍّٞٓٝ ٚهللا ٓ ٞرَ٘ٔ٣ي ح٣ٝ ٝخړُ. َُٙ ٢ ٓلٔي ١خٍم رِګَ ،ىىػٞص ىرَ٣ښ٘خ ٢٣پخڼې ٓٔئٍ حهٌځخ: ٚٗٞ٣ .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8
(ىرزَک ځيٍحڼ ُ٤ک٘ ٚرٞ٘٤ح ح ٝىػٞص رَ٣ښ٘خ پخڼی) حٗګِٔظخٕ ُ ٚټخثِٔ ٍٝځپخڼې) ىؿخُی ؿخٕ پښظ ٕٞپ٤ُ ّٞٗ ٚک ) ٓؼٔخٍ حٗـ٘ َ٤ىې چې ىكَحٗٔې ىښخٍٝحُۍ ُ ٚحړه٣ ٚې ىښٓ ٚؼٔخٍۍ ؿخ ْٛ ِٙ٣حهٔظې ى) ٙ ( ى كَ٠ص ٤ٛذ ٛزـض هللا ٓـيىُٝ ١ې ح ٝى ُٓٞې ىکٔٔٓ ٕٞ٤ٔ٤ئُ٤ض پ ٚؿخړ)١َُ ٙ (رَ٣ښ٘خ٣ې هپَٗٝې (حطَٔ ح ّٝى هپِې ىٗيې څو ٚګٞښٞٗ ٚې ىې ) (اصبٌت ٠بؿ ىٙبػت ٚؿځپبڼٗ )
137 .9 .10 .11 .12 .13 .14 .15 .16 .17 .18 .19 .20 .21 .22 .23 .24 .25 .26 .27 .22 .29 .30 .31 .32 .33 .34 .32 .36 .37 .38 .39 .40 .41 .42 .43 .44 .45 .46 .47 .48 .49 .50 .51 .52 .53 .54 .55 .56 .57 .58 .59 .60 .61 .62 .63 .64 .65 .66 .67 .68 .69 .70 .71 .72 .73 .74 .75 .76 .77
(رٞ٘٤ح ىډحکظَ ٗؼخٍحكٔي ژرخړ) ٙ (پټی تٛغئ ٟثـثٕډی څ١ـې ػِضتـَ صکّت١بؿ ٌ١کٕٗ ) (پټی تٛغئ ٟثـثٕډی څ١ـې ػِضتـَ صکّت١بؿ ٌ١کٕٗ ) ( طَٜحٕ :ىكِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ حػالٓ). ٚ٤ ٓ ُْٔٞ٣پظٔزَ ٓوخُې ) (« ى حَٓ٣کخ ٗ ١ٞؿٍٔ ٍٜٞث ْ٤رخٍک حٝرخٓخ ح ٝى ىٞٔ٣کَحص گٗٞډ ؿړٝط ٚى كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ى حٓٓ َ٤لظَّ كکٔظ٤خٍ پَحٗٔظ٠ ُ٤ک ٓٔ»)GMT( Thursday, 27.11.2008, 09:10pm ٕٓٓ۱/ٔٔ/ (ىىػٞص ى رَ٣ښ٘خ پخڼې څو ٚپ.) ٚ٘٘ٓ ٚ (ٓ ُْٔٞ٣پظٔزَ ٓوخُې ) (ػػػٛت ػ ٠ٚپبڼې ٔٗ پٗ ِٕٕې مـٖ ) (Mujaddedi’s wikipidia (ٔٛيح )Mujaddedi’s wikipidia (ٓلٔيػخٍف ٗ)١ٍُٞ ( حٗـ٘ٓ َ٤لٔي ػظ ْ٤حرَ٘ٓٝي) (ىُٓٞې ح ٝحُحىۍ ىکٔ ٕٞ٤ٔ٤حػالٓ) ٚ٤ ( ىژؿٍٗٞې ى ِٓ٤ٓ ٢ؼخم ٔ۷كوَ ٙې پالٕ) ىىې ٓٔٞىې ٓظٖ ٓوظ ٚطٞٗ َ٤ې ) . (ٝحٗ٘ګظٖ پَېِّ ٚٓٔ۵۵ګڼ ( ) ٚىحكـخٕ پ٤پَ ٗ ٚحهظزخّ). (ى١خُزخٗ ٞى ٣ٝپ پخڼې حالٓخٍ ٙحالٓالٓ ٚ٤پ.) ٚ٘٘ٓ ٚ (ى١خُزخٗ ٞى ٣ٝپ پخڼې حالٓخٍ ٙحالٓالٓ ٚ٤پ.) ٚ٘٘ٓ ٚ (ٓالٟؼ٤ق ،پ ٚحٓالّ حرخى کې ى ١خُزخٗ ٞىكکٓٞض ٓل)َ٤ ( ػمٌٛې الؿ أ ٚميٗ ،ػ ډاکټـػخّبْ ؿٚمتبؿ تـٖ کې ٌ١کٕٗ ) )ىډحکټَ كخٍٝم حػظْ ُ٤ک٘ ،ٚىػٞص ىرَ٣ښ٘خ٣ې پخڼّې) (ىحكـخٗخٗ ٞپٗ ٚخٓ٤ُ ٚک ،ډحکټَ كخٍٝم حػظْ ،ى حكـخٗ ٢رَ٣ښ٘خ پخڼ ٞڅو) ٚ ىؿٝ ٚګړ ١ى ډحکټَ ٛي٣ن ٗ ١ٍُٞپَ٘ٓ ٚۍ الٗيې کخٍ ک) ١ٞ (ى ٓ٘خط ٍٞحُٓ ٖ٤ې ډُ) ٚ ( پښظ ٞرَ٣ښ٘خ٣ې پخڼې ) (ػصقة امالِ ٟؿمّ ٟاؿګبْ ،ػىٙبػت ٚؿځپبڼٗ) ( ػصقة امالِ ٟؿمّ ٟاؿګبْ ،ػىٙبػت ٚؿځپبڼٗ ) ( ىحالٓخٍ ٙى رَ٣ښ٘خ٣ې پخڼی څو) ٚ »( ىٍٓ٘ٞطی ؿَګې هپ ٍٞکړٍ ٗٞې پَېکړ٤ُ ٙک َُٝ :رَ رَ٣ښ٘خپخڼٚ ( ىٗ٤ن ػزيهللا ًحکَ ١پَ٘ٓ ٚۍ ى اتضبػػٍّبء افغبٔنتبْ اػالِ) ٗ١ ػصقة امالِٔ ٟيـات ٟاؿګبْ ،ػ ىٙبػت ٚؿځپبڼٗ ) (ث ٓ١اٌٍٍّ ٟؿمٕۍ) (ػ٘ٛ١اػ تکړٖ ژٚؿٔبٌ١نت ا١ٌ ٚکٛاي ،صٕبْ صج١ت ف٠ې ٌ١کٕٗ ) ( ىحكـخٕ ٗ٘ٗٞکې ٓلٔيٗظ٤ُ ٕٞٔٓ ْ٤ک٘) ٚ (ى ډحکټَٗزې ٜٓيحم ُ٤ک٘ ،ٚىىػٞص رَ٣ښ٘خ٣ې پخڼ) ٚ (ى ډحکټَ ػؼٔخٕ ٍٓٝظخٍ طَکې ُ٤ک٘ ،ٚىػٞص ٗ ٚپ) ٚ٘٘ٓ ٚ ى ٗؼخٍحكٔي ٔٛي ُ٤ک٘ :ٚػٞص ٗ ٚپ)ٚ٘٘ٓ ٚ (پخکٔظخٍٗ٘ٓ ٢ۍ ) ( ٝحٗ٘ګظٖ پٓٞض ،ىىػٞص ٗ ٚپ) ٚ٘٘ٓ ٚ (٘ٛيٓٝظخٕ ټخ ِٔ٣ح ٝىطخٗي رَ٣ښ٘خ پخڼ ٞڅو) ٚ ( ٛېَُډٍټالٗډ ٣ٝزپخڼ ،ٚحكـخٗ ٢رَ٣ښ٘خ پخڼې ) ( ى ؿٞالی پ٘ځُٔ٘ ُٚ ٚيٗ ٚهپَېيٗٝکې ٍٝځپخڼې «ټخَٓ َٙٓ »ِٔ٣ک) ٚ ( ډحکټَ كخٍٝم حػظْ ٗ٘٘ ،ٚپ ٚپښظ ٞرَ٣ښ٘خ پخڼ ٞکې ) (ىپخکٔظخٗی ُ٤ک ٍٞحكٔيٍ ٗ٤ي ٗ٘٘) ٚ ( ډحکټَ كخٍٝم حػظْ ُ٤ک٘ ،ٚىحكـخٗ ٢رَ٣ېښ٘خ پخڼ ٞڅو)ٚ ( ى ٗـخص ى ؿَګې حػالٓ) ٚ٤ ىٗ٤ٓٞخُی ُ٤کٞحٍ ٓؼيحُيٗ ٖ٣پ٤ُ ٕٞک٘ ،ٚطخٗي رَ٣ښ٘خ پخڼی څو ٚپ). ٚ٘٘ٓ ٚ « حكـخٗٔظخٕ ٤ٛڅکِ ٚٗ ْٛ ٚىی كظق ٗٞی» ( ىٓک کِ٤ظچې ٍٝځپخڼی ىٓظٓٞ٤کٞك )Mathew Schofie- d( َ٤پ ٚهِْ ٗ٘٘) ٚ (ٓظوخػي کېپظخٕ ٝالىٞ٤ٗٝ َ٤ٔ٣ټٔ)ٞ٤ (ٍ ٢ٓٝػٔکَ چې پ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ؿ٘ګ٤يُ)ٝ ٢ (ىحُ٤کِحٗډٍ کٝٞٗٞحُٞف٘٣ٝ ،خٝې ) ( حُ٤کِحٗډٍ ګُٞټْ ) ( حُ٤کِحٗډٍ ګُٞټْ ) کېپظخٕ ٝ ٢ٗٝټٔ)ٞ٤ (ثٕٛ١ا ثـ٠ښٕب٠ې پبڼٗ ) (ى ٓ ٢حې حې ى پوٞحٗٝ َ٘ٓ ٢ډٝحٍډ ىکظخد څو) ٚ (حَٓ٣کخ ٢٣رَ٣ښ٘خ٣ې حٓ ٝطزٞػخط ٢هپَِٗ٤ې) ((کخٗخډح٣ې ٍٜٓ٘ٞې ٍٝځپخڼی ټٍٗٞټ) ٖٓٞ ( ټٍٗٞټٓٞټخٍ ى طٓٞخّ ٝحُکْ ٤ُ ٞ٣ک٘ ،ٚىكزَ)ٚٓٔ۱ ١ٍٝ ( پټَ٣ک ٓ٤ېال )ٚ٘٘ٗ Patrick Sea- e ( پټَ٣ک ٓ٤ېال )ٚ٘٘ٗ Patrick Sea- e ټُٞې حكـخٗ ٢حٝر ٖ٤حٍُِِٔ٘ٓ ٢ۍ) (( ىٓظَ ٝحکٔپَّ ٍٝځپخڼ)ٚ (ىر٘ٞ٤ح څو ٚپ ٚ٘٘ٓ ٚى پ َٔ٘ٛٞكخؿی ٓلٔي ُٗٞحىی ژرخړ.)ٙ ( حكـخٗٔظخٕ ٣ٝ ٍٝ .ذ پخڼ ٚىکٛٞــــــــخټ ريٍه َ٤ژرخړ)ٙ (ى CBSطِِٗٝ٣ٞی ٗزک) ٚ (هزَې ٍٓ٘ۍ) )Stop the war website
138 ( .78ر ٖ٤حُِِٔ ٢رَ٣ښ٘خ٣ې حٓ ٝطزٞػخط ٢هپَٗٝې ) ٗ ( .79ؼخٍحكٔي ٔٛي ُ٤ک٘) ٚ .80ىحكـخٕ کخٍپٛٞخٗ ١ٍُٞ ُٚ ٞىحَٓ٣کې َُ٘ٔٔٝحٝرخٓخ پ ّٞٗ ٚپَحٗٔظې ُ٤ک ،حكـخٗ ٢رَ٣ښ٘خپخڼی) .81ى ( )A- terNetىرَ٣ښ٘خ٣ې ٗزکې څو)ٚ ( .82ىٜٗخٍص ٍٝځپخڼ ٚى كؤَ ُ٤ک٘) ٚ ٝ( .83حٗ٘ګظٖ پٓٞض ٍٝځپخڼ)ٚ :(. .84ح َٕ٣ټخ ،ِٔ٣ىٓ ْ٣َٝ٤ؿالُِی ژرخړ)ٙ .85طخٗي ٔ۱ؿٞالې) )agony of occupation is pub- ished by CHRIS NINEHAM and JANE SHA- - ICE .86 ( .87ح٘ٔ٣خ ى حُويّ حُؼَری پ ٚكٞحُ) ٚ ٝ ( .88حٗ٘ګټٖ پٓٞض ٍٝځپخڼ ٚى ٓ ْ٣َٝ٤ؿالُِی ژرخړ) ٙ ( .89ػىٙبػت ٚؿځپبڼٗ ٝ ( .90حٗ٘ګظٖ پٓٞض ،ى ٓ ْ٣َٝ٤ؿالُِی ژرخړ) ٙ ( .91ى٤ُ Jitendra Joshiک٘) ٚ ( .92عٍُٞٗ،ېَُٝ ،رَ رَ٣ښ٘خ٣ې پخڼ)ٚ ٝ( .93حٗ٘ګظٖ پٓٞض ىؿالُِ ١ژرخړ) ٙ ( .94ىټٍٗٞټٍٝ ٖٓٞځپخڼّ ،ٚىٗؼخٍ حكٔي ٔٛي ژرخړ). ٙ ( .95فعً هللا ؿىت ٓ١ػػٛت) )http://news.bbc.co.uk/2/hi/midd- e_easst .96 www.jamestown.org .97 ( .92ػىٙبػت ػ ٚؿځپبڼی ػٍِګـٍِ ٚت ٛػثـ٠ښٕب٠ې پبڼی پٗ ِـمتٗ ) ( .99حكـخٗ ٢رَ٣ښ٘خ پخڼې) ( .100ر ٖ٤حُِِٔې ٍٓ٘ۍ ) .101ىګٍٞرخچٞف حٗټَ)ٞ٣ (. .102ى پخکٔظخٗی کخٍپ ٙٞحكٔيٍٗ٤ي ٘٣ٝخٓ ،طزٞػخص) ٚ ( .103اىٕګتٓ پٛمت ،ػِ١ـ٠ٚل رالٌقې ژثبړٖ ) ( .104ىهپَ َٙٓ ٞٗٝى ٓالٟؼ٤ق َٓک) ٚ ٣ُٝٞ٤ٗ( .105ک ،حٍٞٗٝې حَٓ٣کخٍ٘ٓ ٢٣ۍٓ« ،الرَحىٍ ح ّٝحُحى ٗٞې ىې)». ٣ُٝٞ٤ٗ( .106ک ٓـِ ،ٚىٛخٍی ژرخړ) ٙ ( .107طخٗي ى حګٔض ) ٕٚٓ۱
.108
(ى حې رې ٓ ُٞ٤ٗ ٢هزَ )
ى حٓظخى هَ٣ذ حَُكٖٔ ٓؼ٤ي ٍٗٞې پښظ ٞژرخړ:١ .1حٓالٓ٤ٓ ٢خص ٞٓ(.الٗخ ګ َٛٞحَُكٖٔ«ٍف» ) (چخپ ٗٞی) .2حٓالٓ٣ٍ ٢خٓض ٞٓ (.الٗخ حرٞحالػِٞٓ ٢ىٝىٍ« ١ف»)(ى چخپ الٗيې) .3هالكض حِٞٓ ٝک٤ض ٞٓ (. .الٗخ حرٞحالػِٞٓ ٢ىٝىٍ« ١ف»)(چخپ ٗٞی) .4پَىٞٓ (. . ٙالٗخ حرٞحالػِٞٓ ٢ىٝىٍ« ١ف»)(چخپ ٗٞی) .5ى كي٣ؼ ٞى حٗکخٍ ٗ ٚى هَحٕ طَ حٗکخٍ ٙپٍٞې ٞٓ( .الٗخ ػزيحُٔالّ ٍٓظٍٔ« ٢ف»)(چخپ ٗٞی) .6ىٗزٞص پخةٞٓ( .الٗخ ػزيحُٔالّ ٍٓظٍٔ« ٢ف»)(چخپ ٗٞې ىې ) .7ىٛالف حُيٞ٣ ٖ٣ر٣ٍ ٢ښظ٘ې پ٤ښې (ىحٔ٣خٕ پٍِٗٝٞک ٞىحٓظخٕ ) ( حُظٖٔ ) ( چخپ ٗٞې ىی) .8ى ٍٓ ٍٞهللا ( )ٙى حٗوالد كکٔض ٤ٓ(.ي حٓؼي ګ٤الٍٗ« ٢ف»)(چخپ ٗٞی) ٍٞٗ َ٤ٔٗ ٞ٣ .9ې کٞچ٘ۍ ٍٓخُې (پ ٚحٍى ٝح ٝپښظٞژر )ٞچې ٗ٣ ٚٗٞٓٞې ُٓخ پ٤ُ ٚک٘ ٞکې کظالة ٗت. .10ى رخ٣ِ٣ي ِ٣يٍّ طخٍ٣و ٢پُ ٚړ ٙپٍٞې ٗخ (. ٍٝچخپ ٗٞې ىې ) .11ىِٓطخٕ ػال ٝحُي ٖ٣هِـ ٢٤پُ ٚړ ٙپٍٞې ٗخ(. ٍٝچخپ ٗٞې ىې ) .12ىَٗٗ٤خٍٞٓ ٙې ٓ٘ٗ ٍٜٞخٔٛ ( ٍٝيح ح ّٝى چخپ الٗيې ىې ) .13الٓٗٞي ٚٗٝحٝ ٝػ٤وې :ى ٍٓ ٍٞهللا ٝ ُٚ ٙهظ ٚطَ ٍحٗيٞ٘٣هِلخإ پٍٞې (طَچخپ الٗيې ىې) .14پٞ٤ٛ ٚحى کې ى ُٓٞې ىپخ٣ښض پ ٚحړُٗٞٓ ٙږ آٗي (ٔٛيح ح ّٝىکخٍ الٗيې ىې )
139
ٗٞٓ .15ږ حٝطٞك٤ي(ٔٛيح ح ّٝى چخپ الٗيې ىې ) ٣ُ .16خص ٗٔ َ٤پښظ٠ٓ ٞخٓ ٖ٤ح ٝىحٗګِٔ٤ې ح ٝى حٍى ٝژر ٞڅو ٚژرخړٍ ٗٞې ح ْٛ ٝپ ٚحٗګِ ٢ٔ٤ژرٚ ٓ٤خٓې ٗ٘٘ې ٓ ،وخُې ح٤ُ ٝک٘ې چې پ ٚپښظ ٞحٗ ٝګِ ٢ٔ٤ژرٍٝ ٞځپخڼ ٞح َ٤ٔٗ ٞ٣ ٝح ِٝ٤ٗٝح٤ٓ ٝخٗظِ٘ٝ٤ کې هپخٍٞٗ ٙې ى (.١پ ٚهٞحٗ٘٤ۍ َٓ ٙچې ٍ٣کخٍډ ٣ې ُ ٚژرخړٕ َٓ٘ٗ ٙظ). ٚ
ػلـ٠ت اٌـصّٓ مؼ١ؼپٗ اړٖ ى ٣ٝک٤پېډ٣خ ُوٞح لـ٠ت اٌـصّٓ مؼ١ؼ (ٕٓ ى ؿ )ٔ۳۷ٕ ٕٞى ٗ٘ګَٛخٍ ٝال٣ض ٞ٣طکړ ٙژٍٗٝخُٔض٤ٓ،خٓ ٢کخٍپ٤ُ ،ٙٞکٞحٍ حٝ ژرخړٗٝکی ىیٛ .ـ ٚپ ٚحكـخٗٔظخٕ کې ىٗ٘ ٚح ٝى حكـخٗٔظخٕ ٗ ٚىرخٗيې پ ٚحكـخٗ ٞ٤ٍ٘ٓ ٢کې ٓ٘ظٔې ُ٤ک٘ې ْٛهپَې کړ ١ح ٝى ٗ ٍٝٞژر٣ ٚٗ ٞې ٔٗ ٞ٣ېَ کظخر ْٛ ٚٗٞپښظ ٞژرې ط ٚژرخړُ ٢ى.١ ى هَ٣ذ حَُكٖٔ ٓؼ٤ي پوٞحٗی طوُِ ١ُٞٞٓ ٚحى ٙإ چې ى ؿٜخى پٝ ٚهظ ٞٗٞکې ٣ې ٓؼ٤ي ؿ ٍٙٞکړیٛ .ـ ٚى ٓ١ُٞٞ ګَ ٍكٖٔ ىٞ٣ر٘يُٝ ١ی ىیٞٓٞٗ .ړی ى حكـخٗٔظخٕ ى ٗ٘ګَٛخٍ ٝال٣ض ى ٍٝىحط ٞى ُٞٔٝحُۍ پٗ ٚخٍٓ ٍٞکِ ٢کې ُېږېيُی ىی .ى ٗٞٓٞړ ١پالٍ ٓ ١ُٞٞګَ ٍكٖٔ ىٞ٣ر٘ي ١ى هپَ ٝهض ُٞ ٞ٣ی ػخُْ ،ښ٤ُ ٚکٞحٍ حٗ ٝخػَ إ. هپِې ُٓٞړٗۍ ُى ٙکړې ٣ې ى ٍٝىحط ٞى ُٞٔٝحُۍ ى حكيحى پُٓٞ ٚړٗ ٢ح٘ٓ ٝځ٘ ٢ښٗٝٞځ ٢کې َٓ ط ٢ٍُٞٓ ٚر٤خ ى ٗ٘ګَٛخٍ ُٔ٤ې ٗ٣ ٚې ى ٕٔ ټُٞګ ٢رَ٤ِ٣ک حهٔ٤ظی .ى ُٞړُ ٝى ٙکړ ٝپ٣ َ٤ې ى کخرَ پ ٚپ٘ٛٞظ ٕٞکې ى ٓخْ٘٣ كخکُٞظې ى ک٤ٔ٤خ حٔٗ ٝېَپ٘ٛٞې پ ٚڅخٗګ ٚکې کړی چې پ .ُ ٔ۳۵۷ ٚکخٍ کې ُٔٛ ٚيؿې پ٘ٛٞځ ٚٗ ٢رَ٣خُی ٍحٝطِی. طَ ىې ٍٓٝٝظ ٚپ .ُ ٔ۳۱۱ ٚکخٍ کې ٣ې ى ُ٘يٕ پٓ ٚټٗٞ٣ ٢ېٍٓٞټ( ٢ى ُ٘يٕ ى ښخٍ پ٘ٛٞظ )ٕٞکې ى ژٍٗٝخُ۱ ِّ٤ ح ِٙ٤ٗٝک ٍّٞر٘پړ کړی چې پ ٚىې څخٗګ ٚکې ٣ې ى ٓخٓټَۍ طَ کچې کُٓٞ ٍٚٗٞٓٞظ ٢ى .١پ .ُ ٕٓٓ۱ ٚکخٍ کې پٗ ٚخٍٝې کې ى ح ِٞٓٝپ ٚپ٘ٛٞظ ٕٞکې ى ټ ِٝ٤ُ٘ٞپ ٞ٘ٛٞى پ٘ٛٞځ ٢څو ٚى ٓ٤خٓ ٢ح ٝټ ِ٤ُ٘ٞحهظٜخى ىٔ٤ُ ْٛٝخْٗ طَالٓ ٚکړی ح ٝىّ ٜٓخٍ پٔٛ ٚيې څخٗګ ٚکې هپَ ى ٓخٓټَۍ ى رَ٤ِ٣ک پ ٚالّ طٍ ٚحٝړُ ٞرٞهض ىی. .1 .2 .3 .4
ى ٗ٘ګَٛخى ى ٝال٣ض ى ٍٝىحطٞى ُٞٔٝحُۍ ى حكيحى پ ٚٔ٤ُ ٚکې ى ک٤ٔ٤خ ح٣ٍٝخٟې حٓظخى. ىُ٤ږى پ ٚى٣خٍ کې پَ حكـخٗٔظخٕ کې ى ٍ ٢ٓٝپٞځ ى َ٣ؿَ پَ هالف ى ٗړېٞحُ َٙٓ ٞ٤ٍ٘ٓ ٞى حړ٣کٞ ٓٔج.ٍٞ ى ٓطزٞػخط ٞحٓ ٝؼِٓٞخط )Press and information( ٞى ىكظَ ػٔٓٞې َٓ٘. ى ٛـَص ى حٍى ٝژرې ٓـِ ٢ر٘ٔټ ح٣ښٗٝٞکې حٔٓ ٝجٓ ٍٞي.َ٣
140
.5ى حكـخٕ هزَې حژحْٗ ( )Afghan News Agency ANAر٘ٔټ ح٣ښٗٝٞکې ح ٝػٔٓٞې َٓ٘ .6ى ح ٙٝګٝٞ٣ ٢ٗٞحُ( ٢ىحكـخٗٔظخٕ ىٓـخٛي ٞ٘٣ىحٓالٓ ٢حطلخى) ٣ٝخٗي. .7ى ٍ ِٙ٤ُٗٝح ٝټٓ ِٙ٤ُ٘ٞئٓٔ ٞح ٝپ ٚځخٗګړې طٞګ ٚى ٜٓخؿَ ٞ٘٣ى کٞچ٘٤خٗ ٞى كؼخُ ٞ٣ َٙٓ ٞكؼخُٗٝ ٚډٙ حهٔظٗٞکې. .8ى حكـخٗٔظخٕ ى كِد حٓالٓ ٢ى حؿَحثٍٞٗ ٚ٤ح ؿړی ،ى ىې ګٗٞي ى كَ٘ٛګ ٢کٔ٤ټې َٓ٘ ح ٝى ٔٛيې ګٗٞي ٣ٝخٗي. .9ى حكـخٗٔظخٕ ى ػظٔې ٛيحٍص ى ٓطزٞػخط ٞػٔٓٞې ٍث ْ٤ح ٝى ٛيٍحػظْ ٣ٝخٗي. .10ى ح١الػخط ٞح ٝکِظ ٍٞى ُٝحٍص ى کٍٔ ٕٞ٤ٔ٤ث ْ٤ح ٝى ىؿُٝ ٚحٍص َٓپَٓض .َ٣ُٝح ٝحّٝ .11پ ٚحٍٝپخ کې ى كِد حٓالٓ ٢حكـخٗٔظخٕ ىٓ٤خٓ ٢پخُٔٓ ٞ٤ٔ٤ؼَ ح ٝى ُٓٞې ى ؿَګګۍ ؿړې. ځبٔګړٚ ٞړتٛثٗٔٛ هَ٣ذ حَُكٖٔ ٓؼ٤ي ى ُ٘يٕ پ )Kingsway-Princeton college( ٚکخُؾ کې ى حٗګِ ٢ٔ٤ژرُ ٚى ٙکړې ٔٛيح ٍحُ پ .ُ ٔ۳۳ٔ ٚکخٍ کې ى حَٓ٣کخ ى ٗزَحٓکخ ى پ٘ٛٞظ ٕٞى ٓکخَُٗپ ُٓ ٚوې ى حٗګِٔ٤ې ژرې ى ُى ٙکړې کٍٚٗٞٓٞ ر٘پړ کړٛ .١ـ ٚى هپِې ٍٓٗٞۍ ژرې طَ څ٘ګ پ ٚكخٍٓ ،٢ػَر ،٢حٍى ،ٝحٗګَېِ ١حٗ ٝخٍٝېژ ١ژر ٞښ ٚپٛٞېږ ١حٝ هپِې ُ٤ک٘ې ْٛپَې کٞالی ٗ.٢
.
141