BỆNH NHIỄM ĐỘC TỐ vi khuẩn Clostridium botulinum trên vịt Nguyen Van Minh – Animal Health Manager
ĐẶC ĐIỂM VÀ NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH ü Bệnh do Clostridium botulinum gây ra, đây là vi khuẩn yếm khí bắt buộc, sinh bào tử và có khả năng di động. ü Có 8 loại độc tố thần kinh được sản sinh từ loài vi khuẩn này và được kí hiệu từ A đến H, trong đó các độc tố loại A, B, E, F gây bệnh ở người còn những độc tố loại C, D chỉ gây bệnh trên động vật. ü Trên vịt ở đồng bằng sông cửu long tìm thấy chủ yếu độc tố type C và D ü Clostridium botulinum sản sinh ngoại độc tố (botulin) có tác dụng ức chế sản sinh acetylcholine là chất dẫn truyền tín hiệu từ đầu mút thần kinh đến cơ, gây ra liệt các cơ. ü Độc tố botulin là một trong những nguyên nhân quan trọng trong các bệnh ngộ độc thực phẩm ở người và động vật. Đặc biệt ở trâu bò và thuỷ cầm
Vi khuẩn Clostridium botulinum
ĐẶC ĐIỂM VÀ NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH ü Bệnh nhiễm độc tố vi khuẩn Clostridium botulinum hay còn được gọi là CHỨNG CỔ MỀM (limber neck) xảy ra khá phổ biến trên vịt chạy đồng, đặc biệt là vào mùa khô và những tháng nóng nhất trong năm. ü Bệnh xảy ra khi chăn thả ở những khu vực nước đọng, tù hoặc cho uống nguồn nước nhiễm Clostridium botulinum. ü Bệnh này còn được người chăn nuôi gọi là bệnh “cúm cần”. ü Vịt chết với triệu chứng liệt mềm cổ, liệt mí mắt trong, liệt cánh và chân ü Bệnh này gây tổn thất lớn cho người chăn nuôi do phát triển nhanh, tỷ lệ mắc bệnh và chết khá cao.
Một ổ dịch do Botulism
ĐẶC ĐIỂM VÀ NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH Các con đường nhiễm khuẩn botulism ở vịt. ü Vịt thường bị nhiễm khuẩn do sống, uống và ăn trong nước tù đọng. Nước đọng là môi trường sản sinh vi khuẩn, do đó vi khuẩn sẽ xâm nhập vào cơ thể vịt nếu vịt uống nước đọng. ü Vịt cũng có thể bị nhiễm khuẩn Botulism do ăn phải xác chết của động vật không xương sống nhỏ hoặc ăn phải giòi từ xác chết. ü Thực phẩm hư hỏng và thực vật chết cũng có thể gây nhiễm khuẩn Botulism cho vịt.
TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH DO BOTULISM TRÊN VỊT
Cố gắng di chuyển bằng đôi cánh của nó
Không thể giữ đầu thẳng đứng (cổ mềm)
Sụp mí mắt Khó khăn khi cất cánh để bay hoặc bơi dưới nước
TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT TRIỆU CHỨNG KHI VỊT MẮC BỆNH ü Bệnh Botulism gây ngộ độc cho vịt, bệnh còn được gọi là "Bệnh Limberneck” – chứng mềm cổ ü Bệnh gây tê liệt chức năng vận động, bắt đầu với việc vịt gặp khó khăn khi dang đôi cánh hoặc bơi dưới nước. ü Chân của con vịt sẽ bị tê liệt, đôi khi có thể thấy vịt cố gắng di chuyển chỉ bằng đôi cánh của nó. ü Mí mắt bị sụp và cổ của vịt sẽ rủ xuống, không ngóc lên được. ü Tình trạng tê liệt cũng có thể đi kèm với tiêu chảy
TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT
Không thể giữ đầu thẳng đứng (cổ mềm), sưng sụp mí mắt
TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT
Liệt chân, Cánh không bơi được
Không thể giữ đầu thẳng đứng (cổ mềm)
TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT ü Clostridium botulinum sản sinh ngoại độc tố thần kinh (botulin) có tác dụng ức chế sản sinh acetylcholine là chất dẫn truyền tín hiệu từ đầu mút thần kinh đến cơ, gây ra liệt các cơ (cổ, cánh, chân…) CHỨNG MỀM CỔ
TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT CHỨNG MỀM CỔ Không thể giữ đầu thẳng đứng do trúng độc botulinà liệt cơ gây cổ mềm.
TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT CHỨNG MỀM CỔ Vịt chết với cổ mềm, duỗi thẳng, liệt do trúng độc botulin
BỆNH TÍCH CỦA BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT BOTULISM KHÔNG CÓ BỆNH TÍCH ĐẶC TRƯNG Ø Botulism không gây tổn thương; không có thay đổi đặc trưng của bất kỳ loại nào trong các cơ quan hoặc mô của vịt chết vì ngộ độc do botulin. Ø Tuy nhiên, mổ khám những con vịt chết nghi do ngộ độc là điều cần thiết để chẩn đoán loại trừ với các bệnh khác. Vịt được mổ khám thấy ăn rất nhiều giòi ngay trước khi chết. Mỗi gram giòi trong hình có chứa độc tố botulin đủ để giết 10.000 con chuột thí nghiệm.
CHẨN ĐOÁN BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT ü Dựa trên triệu chứng lâm sàng đặc trưng: liệt các cơ vận động, sụp mí mắt, chứng mềm cổ ü Tiêm động vật thí nghiệm: • Lấy bệnh phẩm từ gan vịt bị bệnh, nghiền nhỏ pha với nước sinh lý sau đó tiêm cho chuột bạch 0,2cc. • Sau 8 giờ nếu xuất hiện triệu chứng thở khó hoặc chết ta có thể kết luận gia cầm bị nhiễm độc tố trên.
ĐIỀU TRỊ BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT a. Hộ lý chăm sóc ü Di chuyển đàn vịt: khi nhận thấy đàn vịt bị bệnh cần phải di chuyển đàn ra khỏi khu vực bị nhiễm bệnh, ra khỏi nguồn gây bệnh để vịt có điều kiện phục hồi. ü Để mặc đàn vịt trong môi trường ô nhiễm sẽ khiến vịt bị nhiễm khuẩn nặng thêm. ü Tuy nhiên, không phải con vịt nào cũng sẽ hồi phục. Chỉ khi chưa nhiễm đủ liều lượng độc gây chết, vịt mới có cơ hội sống sót
ĐIỀU TRỊ BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT a. Hộ lý chăm sóc ü Cho vịt uống nhiều nước sạch. Vịt bệnh phải được uống nước sạch khi mới bắt đầu xuất hiện triệu chứng. ü Kết hợp pha GlucoKC + nước giúp đẩy sạch độc tố vi khuẩn ra khỏi cơ thể vịt. ü Nếu vịt không chịu uống nước, bạn có thể tiêm nước cho vịt. ü Sử dụng giải độc gan để tăng cường thải độc cho vịt bệnh
ĐIỀU TRỊ BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT b. Điều trị bệnh ü Bệnh chết chủ yếu do độc tố của vi khuẩn bài tiết ra. Vì thế không có thuốc đặc trị cho bệnh này. ü Tuy vậy những con bệnh nhẹ có thể tiêm kháng sinh nhóm Macrolid và Penicillin kết hợp với thuốc bổ, vitamin C, B1. B6, B2 ü Để tiêu diệt vi khuẩn kế phát sử dung một trong các loại kháng sinh sau: Tylosin, Erythromycin, Ampicillin, Amoxillin, BMD…). ü Có thể sử dung thuốc kháng độc để điều trị bệnh (đắt, không khả thi)
PHÒNG BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT
VỆ SINH CHUỒNG TRẠI, BÃI CHĂN THẢ
KIỂM SOÁT RUỒI VÀ GIÒI PHÒNG BỆNH
THU DỌN XÁC VỊT, XÁC CÁ CHẾT
KIỂM SOÁT THỨC ĂN - NƯỚC UỐNG
PHÒNG BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT Kiểm soát ruồi. ü Ruồi và giòi có thể phát triển với nhiều lý do, đặc biệt là khi nuôi vịt xung quanh các vật nuôi khác. ü Dọn phân vật nuôi. Phân là điểm thu hút ruồi lớn nhất. Bạn nên dọn phân ít nhất 2 lần mỗi tuần, đem phơi khô hoặc ủ compost ü Dọn dẹp phân và thức ăn thừa vì chúng có thể thu hút ruồi. ü Phát quang cỏ dại ở mương thoát nước. Những khu vực âm u và nhiều cỏ có thể thu hút ruồi. ü Sử dụng các chế phẩm diệt ruồi chuyên dụng
PHÒNG BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT Dọn xác chết. ü Nếu vịt bị chết do nhiễm Botulism, cần phải thu dọn xác vịt chết à vì chúng là nguồn lây nhiễm cho đàn. ü Những xác chết này còn phát tán mầm bệnh và gây nguồn ô nhiễm nước lây bệnh cho những lứa sau. ü Xác chết cần được đốt hoặc chôn lấp đúng quy định để tránh lây nhiễm về sau
PHÒNG BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT
Dọn cá chết. Cá chết có thể gây ra những vấn đề tương tự như vịt chết. Nếu có cá chết trong ao nuôi vịt, bạn nên loại bỏ xác cá ngay lập tức.
Dọn dẹp khu vực trũng thấp. Những khu vực này thường bị đọng nước, đặc biệt khi thời tiết nóng ẩm và là nguồn sản sinh độc Botulism.
PHÒNG BỆNH BOTULISM TRÊN VỊT Ø Kiểm soát chất lượng nguyên liệu TĂCN ü Kiểm tra chất lượng thức ăn, đặc biệt thức ăn có nguồn gốc động vật (bột thịt, bột cá, bột tép v.v...) có nguy cơ nhiễm độc tố Botulin Ø Kiểm soát chất lượng nước uống ü Cung cấp nước uống sạch sẽ, đầy đủ. ü Lọc và khử trùng nguồn nước định kỳ, ü Đối với nguồn nước ngầm cần bố trí dàn phun để tăng cường oxy loại các vsv yếm khí
TÀI LIỆU THAM KHẢO VỀ BOTULISM https://www.wikihow.com/Treat-Botulism-in-a-Duck http://www.wcsv.org/education/diseases/duck-botulism/ http://www.michigan.gov/dnr/0,1607,7-153-10370_12150_12220-26493--,00.html http://www.wcsv.org/education/diseases/duck-botulism/ http://www.runnerduck.net/diseases/http://www.merckmanuals.com/professional/infectious-diseases/anaerobic-bacteria/botulism http://beautyofbirds.com/botulism.html http://www.wcsv.org/education/diseases/duck-botulism/ http://beautyofbirds.com/botulism.html http://www.nwhc.usgs.gov/disease_information/avian_botulism/ http://www.duckhealth.com/duckhlth.html http://www.wcsv.org/education/diseases/duck-botulism/ http://www.omafra.gov.on.ca/english/livestock/vet/facts/13-001.htm http://www.merckvetmanual.com/mvm/poultry/botulism/overview_of_botulism_in_poultry.html http://livestockvetento.tamu.edu/files/2015/07/E4451.pdf http://livestockvetento.tamu.edu/files/2015/07/E4451.pdf http://livestockvetento.tamu.edu/files/2015/07/E4451.pdf http://livestockvetento.tamu.edu/files/2015/07/E4451.pdf http://www.wcsv.org/education/diseases/duck-botulism/ http://www.nwhc.usgs.gov/publications/field_manual/chapter_38.pdf http://www.wcsv.org/education/diseases/duck-botulism/ http://www.nwhc.usgs.gov/disease_information/avian_botulism/
Thank You
NGUYỄN VĂN MINH Animal Health Manager - 0975.515.383