STRESS NHIỆT
TRONG CHĂN NUÔI GÀ VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRÁNH Nguyễn Văn Minh Animal Health Manager - Mavinfarm 0975.515.383
STRESS NHIỆT LÀ GÌ? ü Stress nhiệt là hệ quả của mối tương quan giữa nhiệt độ và độ ẩm cao, thường được gọi là chỉ số nhiệt - ẩm hoặc chỉ số stress nhiệt trên (THI - Temperature Humidity Index) ü Stress nhiệt hiện được xem là một yếu tố môi trường chính gây hại đến sức khỏe và năng suất của gia cầm. ü Tác hại của stress nhiệt đối với gà thịt và gà đẻ là giảm tăng trọng, giảm sản lượng trứng, chất lượng thịt và trứng kém. ü Gánh nặng này tăng thêm do sự chọn lọc di truyền cho sự sinh trưởng nhanh của các giống gia cầm nên làm tăng tính nhạy cảm với stress nhiệt.
CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA THÂN NHIỆT Ở LOÀI GIA CẦM Gia cầm không giống như các loài động vật máu nóng khác, gà không có tuyến mồ hôi để giải phóng nhiệt độ cơ thể, mà gà thường tỏa nhiệt dư thừa theo bốn cách sau: Bức xạ nhiệt
Bốc hơi nước
Đối lưu nhiệt
Truyền dẫn nhiệt
Hotline: 0975.515.383
CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA THÂN NHIỆT Ở LOÀI CẦM 1. Đối lưu nhiệt: Thoát nhiệt lên trên theo hình thức đối lưu. Để tăng thoát nhiệt cơ thể băng đối lưu, gà sẽ: tìm một nơi mát mẻ trong chuồng, giang rộng đôi cánh và mở rộng các mạch máu trong các vách và da
2. Bức xạ nhiệt: Truyền sức nóng của mình cho các đối tượng khác xung quanh qua không khí từ bề mặt da bằng các tia bức xạ nhiệt.
GÀ GIẢM NHIỆT CƠ THỂ
Gà lười vận động, bơ phờ, giảm tiêu thụ thức ăn
3. Bốc hơi nước: Gà không có tuyến mồ hôi nên sự bốc hơi nước không xuất hiện trên bề mặt da mà chủ yếu bốc hơi nước qua đường hô hấp để giảm nhiệt độ cơ thể (gà thở hổn hển). Để bốc hơi 1gram nước phải tiêu tốn 540 calo năng lượng. 4. Truyền dẫn nhiệt: Gà sẽ tìm kiếm, chui rúc để tiếp xúc trực tiếp với các vật có nhiệt độ mát lồng, đệm sàn, nền tường ẩm,… và truyền dẫn nhiệt trực tiếp từ cơ thể gà cho các vật lạnh đó
Hotline: 0975.515.383
VÙNG TRUNG HÒA NHIỆT VÀ STRESS NHIỆT Ở GIA CẦM
ÙNG TRUNG HÒA NHI T À STRESS NHI T
GIA C M
SƠ ĐỒ VÙNG NHIỆT Ở GIA CẦM Nhiệt độ giới hạn dưới
Nhiệt độ giới hạn trên
Vùng nhiệt bình thường Tập tính bình thường, thoát nhiệt bình thường
thở hổn hển chậm,
Mất nhiệt tối đa
Chết vì nóng
Mệt mỏi thở hổn hển nhanh,
Gia cầm không thể điều 2ết được thân nhiệt
Vấn đề phục lợi liên quan đến nhiệt có thể xảy ra,
Vấn đề phục lợi còn tồn tại chưa giải quyết được
Nhiệt độ môi trường tăng lên http://adlib.everysite.co.uk/adlib/defra/content.aspx?id=000HK277ZX.0B2E643LHDEOG
Hotline: 0975.515.383
VÙNG TRUNG HÒA NHIỆT VÀ STRESS NHIỆT Ở GIA CẦM
ÙNG TRUNG HÒA NHI T À STRESS NHI T
GIA C M
SƠ ĐỒ VÙNG NHIỆT Ở GIA CẦM Nhiệt độ giới hạn dưới
Nhiệt độ giới hạn trên
Vùng nhiệt bình thường Tập Tnh bình thường, thoát nhiệt bình thường
thở hổn hển chậm,
Mất nhiệt tối đa
Chết vì nóng
Mệt mỏi thở hổn hển nhanh,
Gia cầm không thể điều 2ết được thân nhiệt
Vấn đề phục lợi liên quan đến nhiệt có thể xảy ra,
Vấn đề phục lợi còn tồn tại chưa giải quyết được
Nhiệt độ môi trường tăng lên http://adlib.everysite.co.uk/adlib/defra/content.aspx?id=000HK277ZX.0B2E643LHDEOG
Hotline: 0975.515.383
VÙNG TRUNG HÒA NHIỆT VÀ STRESS NHIỆT Ở GIA CẦM
Hotline: 0975.515.383
ẢNH HƯỞNG CỦA STRESS NHIỆT ĐỐI VỚI CHĂN NUÔI GIA CẦM Tác động của nhiệt độ chuồng nuôi đối với gia cầm Nhiệt độ (độ C)
Biểu hiện lâm sàng
3 - 18
Gà lạnh, ít vận động, sản lượng trứng giảm
18 - 24
Gà sinh trưởng, phát triển tốt, để trứng tốt
24 – 30
Giảm săn, giảm tỷ lệ đẻ
> 30
Tăng tỷ lệ vỏ trứng xấu, gà giảm ăn à giảm tang trọng, sản lượng và chất lượng trứng giảm
Chuồng lạnh: nhiệt độ ổn định khoảng 24 – 28 độ C, các triệu chứng do ảnh hưởng của stress nhiệt rất ít: giảm ăn, giảm trọng lượng cơ thể, trọng lượng trứng và tăng tỷ lệ chết, tỷ lệ chết ở chuồng lạnh bằng tiêu chuẩn thực tế < chuồng hở (5 – 7%)
ẢNH HƯỞNG CỦA STRESS NHIỆT ĐỐI VỚI CHĂN NUÔI GIA CẦM Tác động của ẩm độ đối với gia cầm ü Thông thường, nhiệt độ môi trường và ẩm độ luôn đi đôi với nhau. ü Trong chăn nuôi gà đẻ, việc tạo điều kiện và môi tối ưu nhất cho gà là góp phần làm tăng năng suất và lợi nhuận. • Nếu %RH nhỏ hơn 50% thì gà phát triển bình thường. • Nếu %RH lớn hơn 70% thì gà bắt đầu yếu dần.
ẢNH HƯỞNG CỦA
STRESS NHIỆT ĐV GÀ THỊT, ĐẺ
TĂNG TỶ LỆ CHẾT
• Hội chứng chết đột tử
GIẢM NĂNG XUẤT
• Chán ăn • Giảm tiêu thụ thức ăn từ 10 – 12% • Sinh trưởng chậm lên tới 25% (ít cơ và mỡ) • Giảm sản lượng trứng ( 8 – 10%), trứng nhẹ hơn 4g ở nhiệt độ 30 độ c • Suy giảm chat lượng vỏ trứng • Thân thịt kém – ức lưỡi hái • Khó tiêu TĂNG CHI PHÍ ĐÂÙ TƯ • Mất cân bằng acid/base • Tạo bóng mát • Quạt • Dàn mát • Hệ thống phun sương
GIẢM KHẢ NĂNG SINH SẢN • Ở gà trống (đến 30%) và gà mái sinh sản
TĂNG RỐI LOẠN CHUYỂN HOÁ
• Tăng tỷ lệ mắc bệnh cổ chướng • Rối loan chuyển hoá xương, vd: gây rối loạn chuyển hoá đầu xương chày. • Thải lượng nước Vểu lớn, phân ướt • Ướt đệm lót
GIẢM SỨC ĐỀ KHÁNG
• Gây ra bởi sự ức chế hệ thống miễn dịch (Kháng thể trong huyết thanh giảm thấp) • Kế phát xen ke các bệnh tiêu hoá và hô hấp • Hội chứng kém hấp thu
THE COST OF HEAT STRESS IN BROILERS AND LAYERS
THE COST OF HEAT STRESS IN BROILERS AND LAYERS
ẢNH HƯỞNG CỦA STRESS NHIỆT ĐỐI VỚI CHĂN NUÔI GIA CẦM
Hotline: 0975.515.383
ẢNH HƯỞNG CỦA STRESS NHIỆT ĐỐI VỚI CHĂN NUÔI GIA CẦM Ảnh hưởng tới lượng thức ăn thu nhận ü Một trong những tác động chính của Stress nhiệt với gà là giảm ăn. ü Sự suy giảm cảm giác ngon miệng, gà sẽ dẫn đến không đảm bảo đủ năng lượng cần thiết cho các hoạt động chuyển hóa trong cơ thể như chuyển hóa protein và carbohydrate. ü Giảm lượng thức ăn cũng dẫn đến thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết • •
Ả/h đến sức đề kháng và tăng trưởng của gà thịt, Ảnhnh hưởng đến sức đề kháng, năng xuất, kích thước và chất lượng trứng và tỷ lệ nở của gà đẻ.
ẢNH HƯỞNG CỦA STRESS NHIỆT ĐỐI VỚI CHĂN NUÔI GIA CẦM Gia tăng nguy cơ nhiễm trùng kế phát ü Thông thường gà hít thở qua mũi, xoang mũi, có khả năng lọc vi khuẩn và bụi bẩn từ không khí vào hệ thống hô hấp à hạn chế nhiễm khuẩn kế phát ü Khi thời tiết nóng, ngột ngạt: gà thường hít thở bằng cách mở miệng do nóng, như vậy khi thở gà đã bỏ qua hệ thống lọc vi khuẩn này và có thể dễ dẫn đến tăng nguy cơ nhiễm trùng thứ cấp: CCRD, CRD – E.coli
ẢNH HƯỞNG CỦA STRESS NHIỆT ĐỐI VỚI CHĂN NUÔI GIA CẦM Ảnh hưởng của stress nhiệt trên vỏ trứng ü Khi nhiệt độ cơ thể của gà tăng cao, phổi sẽ tăng cường hô hấp, biểu hiện gà ngẩng đầu thở hổn hển để giảm nhiệt cơ thể. ü Tuy nhiên, quá trình tăng hô hấp này, sẽ làm giải phóng carbon dioxide a trong máu qua phổi, đẫn đến bị mắt cân bằng lượng axit trong máu, máu nghiêng kiềm. ü Điều này sẽ gây ra hiện tượng thay đổi nồng độ bicarbonate và canxi trong máu. ü Kết quả là, làm giảm canxi cacbonat dưới mức cần thiết cho việc hình thành vỏ trứng.
NHỮNG GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG STRESS NHIỆT TRONG CN GIA CẦM
Hư g ớn c bắ
H
tây g n ướ
Hư g ớn m Na
1. Giải pháp về chuổng trại Khi các tia bức xạ năng lượng mặt trời đó đập vào tường mái, chúng sẽ chuyển hóa thành nhiệt năng làm tăng nhiệt độ trong chuồng và gây ra stress nhiệt, chuồng nuôi phải được: Ø Chuồng thiết kế cao ráo, thông thoáng, mát mẻ vào mùa hè, tránh được mưa tạt, gió lùa thông thoáng Ø Hướng chuồng tốt nhất là hướng đông nam hoặc đông tây - tránh bức xạ mặt trời. Ø Xung quanh chuồng trồng cây xanh tạo bóng mát.
ớn ư H
ôn đ g
g
NHỮNG GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG STRESS NHIỆT TRONG CN GIA CẦM 1. Giải pháp về chuổng trại (tt) ü Dàn mát cần bố trí mái che có thể kéo bạt xuống vào ban ngày, kéo bạt lên vào ban đêm cho gió mát vào. ü Những ngày trời nắng to: bật nước phía đầu dàn mát và phun sương trên mái để làm mát cho cả trong và ngoài dãy chuồng. ü Khi phun sương cần lưu ý đến việc tăng cường thông gió và thoát nước xung quanh chuồng → tránh nâng cao độ ẩm hay làm ướt chất độn chuồng.
NHỮNG GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG STRESS NHIỆT TRONG CN GIA CẦM 1. Giải pháp về chuổng trại (tt) ü Nền chuồng sạch sẽ, chất độn chuồng trải vừa phải, định kỳ thay chất độn chuồng sao cho luôn khô ráo, sạch mầm bệnh. ü Mái nhà thiết kế đạt tiêu chuẩn chuồng trại: sử dụng tấm cách nhiệt có thể phản xạ 98% nhiệt bức xạ, khi lắp tấm cách nhiệt chống nóng dưới mái sẽ tạo thành hàng rào cản nhiệt giúp cải thiện môi trường trong chuồng nuôi gà.
NHỮNG GIẢI PHÁP a. N cPHÒNG u ng CHỐNG STRESS NHIỆT TRONG CN GIA CẦM 2. Giải pháp về nước uống
350
ü Cung cấp thoải mái nước mát vàNsạch. C UTránh NG bơm và 300 phơi bể nước vào những thời điểm năng nóng ü Tăng lượng nước cũng nhưC bổth sung gà chimáng m 70%uống là n để c gà tiếp cận được nguồn nước nhanh và đầy đủ nhất.
250 200
290 300 Nước(L)/100…
220
250
180
145 Nư c phải đạt tiêu chuẩn dung cho 150 ü Đường ống dẫn nước và bể nước có thể xây ngầm chăn nuôi gà: 85 hoặc có mái cách nhiệt ü đểTiêu giữchuẩn chohoá nước h c: càng mát 100 • Phân nămthấp 2 lần được 50 35 càng tốt vì nước mát sẽ giúp cho tích gà 1hạ ü Tiêu chuản vi sinh vật cho phép nhiệt độ trong cơ thể. 0 • Kiểm tra 2 lần / năm ü Bổ sung vitamin C, điện giải, đường vào trong nước 1w 2w 3w 4w 5w 6w 7w 8w • Lấy mẫu đầu ngu n nư c uống để giúp gà giải nhiệt và tăng Nhu cầu nước trong điều kiện bình thường và tạisức cácđề chukháng. ng
NHỮNG GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG STRESS NHIỆT TRONG CN GIA CẦM 3. Giải pháp về dinh dưỡng ü Sử dụng dinh dưỡng hợp lý để giúp gà ăn và hấp thu tốt hơn trong mùa nóng, tăng số bữa ăn trong ngày vào nhữn thời điểm mát trong ngày (thời gian: 6h sáng, 6h chiều và 22h tối) ü Bổ sung canxi: giúp tăng đáng kể lượng thức ăn vào cũng như mức canxi tiêu thụ, đồng thời giúp cải thiện đáng kể sản lượng trứng và chất lượng vỏ trứng trong chăn nuôi gà đẻ.
NHỮNG GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG STRESS NHIỆT TRONG CN GIA CẦM 3. GIẢI PHÁP VỀ DINH DƯỠNG (tt) ü Thay thế năng lượng trong thức ăn bằng năng lượng của chất béo là một cách để hạn chế sản sinh nhiệt vì sự giải phóng nhiệt từ tiêu hóa và trao đổi chất của tinh bột cao hơn, xấp xỉ 30% so với chất béo. ü Tăng số máng ăn (đặc biệt đối với gà thả vườn) sao cho gà không phải mất quá nhiều công sức hay chen chúc để ăn. ü Bổ sung thêm axit amin D,L- methionine làm tăng khả năng tiêu hóa và hấp thu thức ăn trong điều kiện nóng.
ch t i Tăng cư ng đ chiếu sáng đạt m c t i đa khi NHỮNG GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG STRESS NHIỆT tất cả gà con đã đư c đưa vào quâyTRONG úm m t CN GIA CẦM cách cẩn thận 4. Một số giải pháp về nuôi dưỡng Kiểm tra tất cả các ch p sư i đang vận hành 2 và 2 điềugà ch nhgiống chiều cao h p ü Mật độ vừa phải, đối với gà thịt 8 - 10con/mvà làcho 4 phù - 5con/m nh m quanh t lần n a chuồng chiều cao c hoặc a ch p sân chơi có mái che mát. ü Nếu thời tiết quá nóng có thể thả gà ra vườn,Điều gốcch cây vì nó đã nuôi b thay đ- idùng khi có đnhiệt m lót đưa ü Hạn chế tối thiểu sự dao động nhiệt độ trongu ng, chuồng kế và ẩm kế để trong chuồng vào để theo dõi và điều tiết nhiệt độ Kiểm tra m c nư c trong máng , nếu quá ít Bắt gà nhẹ nhàng, cho tiếp xúc v i ü Nếu nhiệt độ tăng cao hơn 250C thì có thể phun phun phải chnước p lại, blên sungmái, nư c cho đ ở dàn mát… nư c trong khay ăn r i m i thả ra
ü Với chuồng hở: tốt nhất nên có khu vực “sân chơi” mát mẻ hoặc vườn nhiều cây để gà tránh nóng M t đ nuôi nh t trong những ngày nhiệt độ lên quá cao. 2. Các i con/m2 mb oà trong quá trình ch m sóc ü Ngày 1 -y 3:u t35ph - 40 Quây ü Tránh vận chuyển gia cầm trong thời điểm nắng nhất trong ngày đư ng kính 4,5m, ngu n nhi t 2500 kcaltừ 10h-15h. Khi vận chuyển gia C PH N CH N NU I MA IN . 4 -thông ü Ngày 6: 35 thoáng con/m2 3 ngu cầmCÔNG mùaTYnóng nên chú ý bổ sung VTMC vào nước uốngàcho gà.n nhi t b. Nhi NG
c.
TU I
NHI T 1–2
34 – 35
2–4
33 – 34
4–5
32 – 33
5–6
31 – 32
6–7
30 – 31
8 – 10
29 – 30
10 – 21
26 – 28
> 35 days
24 – 25
m không khí
( oC)
ü ü ü L ü ü
cho m i quây NGÀY I chu ng Ngày 7 – 10: ¼ diTUn tích Ngày 10 – 12: 1½- di 7 n tích chu ng Ngày 21 tr đi:8 -toàn 14 b di n tích chu ng nuôi 15 - 21 u ý: - 50 b trí lại máng ăn, Sau m i giai22đoạn máng u ng > 51 days Điều ch nh lại đ cao nu n nhi t cho phù h p v i giai đoạn phát triển c a gà
T C
GI
0,1 - 0,2 m/s 0,3 - 0,5 m/s 0,6 - 0,8 m/s 0,9 - 1,2 m/s 2,2 m/s Di n tích ô úm tuỳ thu c vào quy mô chăn nuôi
NHỮNG GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG STRESS NHIỆT TRONG CN GIA CẦM 5. Giải pháp về thuốc - vaccine ü Tiêm phòng đầy đủ các bệnh nguy hiểm: Newcastle, Gumboro, Marek, IB, ILT, Cúm gia cầm, … ü Phun sát trùng định kỳ: 2 - 3 lần/tuần. ü Tẩy giun sán định kỳ, tăng cường diệt chuột bọ xung quanh trang trại. ü Sau đợt nắng nóng: bổ sung vitamin và chất dinh dưỡng → tránh để gà thiếu chất, giảm cân, mệt mỏi. ü Bổ sung điện giải Ulitevit C, Gluco KC, Vitamin C vào trong thức ăn, nước uống để giải nhiệt. ü Theo dõi hằng ngày để phát hiện sớm, tiến hành cách ly điều trị xử lý kịp thời gia cầm ốm tránh lây lan ra toàn đàn → đây là một việc làm vô cùng quan trọng cần lưu ý trong chăn nuôi gà để hạn chế thiệt hại không chỉ trong mùa nóng.
NHỮNG GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG STRESS NHIỆT TRONG CN GIA CẦM 6. Một số thuốc chống nóng hiệu quả ü Bổ sung điện giải: Stress nhiệt gây thất thoát các khoáng chất: Kali, Natri, Phospho, Magie và Kẽm. Bổ sung Kali chloride 0.6% trong nước uống sẽ giúp tăng lượng nước uống. Sử dụng Kali và Natri ở dạng muối sẽ hiệu quả hơn. Nên bắt đầu bổ sung điện giải trước khi giai đoạn nhiệt độ cao bắt đầu, nên bổ sung điện giải trong nước uống trong vòng 3 ngày. ü Bổ sung sodium bicarbonate: Sodium bicarbonate bổ sung trong thức ăn hoặc nước uống đặc biệt hiệu quả trên gà đẻ. Thở hổn hển tăng lượng thải carbon dioxide sẽ thay đổi cân bằng acid-baso trên gà, nhưng gà cần bicarbonate để tạo vỏ trứng. Do vật sodium bicarbonate sẽ giúp giảm tác động có hại lên năng suất đẻ khi bị stress nhiệt. ü Bổ sung vitamin: Bổ sung các loại VTM trong nước uống (A, C, D, E, và B complex) sẽ rất hiệu quả trong giảm tỷ lệ chết do stress nhiệt.