Tayvan Rehberi / Taiwan Guide

Tayvan k 端 l t 端 r w w w . t a y v a n . o r g . t r

Tayvan

w w w . b i g 5 t o u r . c o m Tayvan: Asya’nın Kalbi Asya’nın kalbine, Çin kültürünün başkentine ve tropikal bir yolculuğa ne dersiniz?

Eşsiz doğal güzellikleriyle göz kamaştıran 2000 yıllık Çin tarihine ayna tutan, elektronik ve buluşlar adası Tayvan Türk turistleri bekliyor.

Yılda 11 milyondan fazla yabancı turist ağırlayan, 60’tan fazla uluslararası fuara ev sahipliği yapan, dünyanın en güvenli 2. ülkesi Tayvan’a turistik ya da ticari bir gezinin tam vakti.

Taiwan Big 5 Tours Tayvan’a olan yolculuğunuzdaki en güvenilir ortağınız olmaya talip.

20 yıllık deneyimimiz 5 farklı dilde verdiğimiz turizm hizmetimize Türkçeyi de dâhil ederek siz Türk turistlere Tayvan kalite güvencesiyle hizmet vermek en büyük arzumuz.

Verdiğimiz Hizmetler Kültür Turları Fuar Turları ve Ticari Geziler Resmi Organizasyonlar Kongre, Seminer ve Toplantı Organizasyonları Grup ve Kişilere Özel Butik Turlar Vize İşlemleri ve Seyahat Sigortası Araç Kiralama ve Transfer Hizmetleri Otel Rezervasyonları ve Uçak Biletleri Türkçe Çince İngilizce Rusça Arapça dillerinde Tercümanlık ve Tur Rehberliği Hizmetleri Hizmet sahamız: Tayvan, Çin, Hong Kong ve Macao İrtibat Faruk DÖNMEZ (Türkiye Bölümü Şefi) Cep: +886 984 107 717 (WhatsApp, Line, Viber, wechat) E-posta: faruktaiwan@gmail.com - Skype: faruktaiwan Telefon: +886 2 2368 7828 ext.160 - Fax: +886 2 2368 0850 Adres: Big 5 Tours Co., Ltd., 4F, No. 125, Sec.3, Roosevelt Road. Taipei, Taiwan, R.O.C.

Nanjing East Road Section 2, No. 60, Zhongshan District, Taipei, 台北市中山區南京東路二段60號, Telefon: +886 2 2522 2939 Geo-Konum: 25.05191, 121.52995

Merhaba Ü

lkemizi ziyaret eden Tayvanlı turist sayısı sürekli artış içerisinde. Nisan 2015’te Türkiye-Tayvan arasında doğrudan tarifeli uçuşların başlamasıyla, bu sayının kısa süre içerisinde 40 binden 150 bine çıkacağı beklentisi hakim.

Oysa Türkiye’den Tayvan’a giden turist sayısı yılda yaklaşık 3.500 civarında. Nüfusa oranladığımızda Tayvan’dan Türkiye’ye gelen turist sayısının, Türkiye’den gidenlerden 50 kat fazla olduğunu görüyoruz. Tayvan Turizm Bakanlığı 2014 yılı verilerine göre, Yunanistan’dan Tayvan’a ziyaret amaçlı gidenlerin sayısı bile Türkiye’den gidenlerden (nüfusa oranladığımızda) üç kat fazla. Bu durum büyük ölçüde Türk halkının Tayvan’ı yeterince tanımamasından kaynaklanıyor. Türkiye’de azımsanamayacak bir kesimin Tayvan ile Tayland’ı karıştırması bu kanıyı destekler nitelikte.

Tayvan Ulusal Göçmenlik Kurumunun (NIA) Mayıs 2015 tarihli verilerine göre Tayvan’da sadece 180 Türk vatandaşı yaşamaktadır. Geleceğin dilinin Çince ve geleceğin süper gücünün Çin olduğunu dikkate aldığımızda, dünyanın önde gelen Tayvan üniversitelerinde yıllık 2-4 bin dolar arasında ücret ödeyerek lisans ve lisans üstü çalışmalarını yapmak isteyecek çok sayıda Türk öğrenci olmalı. Ancak, Tayvan bu yönüyle keşfedilmemiş bir kıta olduğundan, onbinlerce öğrenci Tayvan’da ödeyecekleri paranın 3-4 katını lisans ve yüksek lisans eğitimlerini sürdürdükleri Batı üniversitelerine ödemektedirler. İngiliz HSBC Bankasının bile merkezini İngiltere’den Uzak Doğu’ya taşıdığı bugünlerde, Doğu’nun yeni bir cazibe merkezi haline geldiğini ne kadar süre daha görmezden geleceğiz?

Tayvan’ın Türk kamuoyunda bilinirliği arttıkça iki ülke arasındaki turistik etkinliklerin çoğalmasının yanında, eğitim ve iş olanakları açısından da ikili ilişkilerde bir patlama yaşanacağına inanıyoruz. İki ülke arasındaki köprülerin daha kalıcı ve sağlam bir şekilde atılması amacıyla 2014 sonlarında kurduğumuz Tayvan Kültür Derneği’nin internet sayfasını (www.tayvan.org.tr) aktif hale getirmeye çalışıyoruz. Ayrıca, Tayvan ve Çin toplum, kültür, tarih ve insanını tanıma adına 2015 yılının başında Tayvan Kültür Dergisini yayımlamaya başladık.

Tayvan’a 1 ay veya 1 yıllığına gideceklerin ellerinde Tayvan hakkında derli toplu bir Türkçe bir yaşam rehberinin olmamasının eksikliğini 2007 ve 2013 yıllarında Taipei’de bulunduğum haftalarda hissettim. Yabancı dili İngilizce olanların bu ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla internet üzerinden satın alabilecekleri onlarca rehber bulunmaktadır. Ne var ki, İngilizce yayınları takip edemeyecek durumda olanların ellerinin altında Türkçe hazırlanmış bir kısa bir tanıtım rehberinin olmaması beni bu çalışmayı yapmaya yöneltti.

Bu Rehberi, kapsamlı bir turist rehberi olarak hazırlamayı düşünmedim. Paket turlarla gidenlere gerekli bilgiler rehberler tarafından verilmektedir. Bu çalışma, Tayvan’a kongre turizmi, eğitim veya akademik etkinlikler için tek başına gidip Tayvan toplumu içinde 1 ay ve daha fazla kalacak Türklerin en kısa ve kolay yoldan Tayvan ve Taipei hakkında bilgi edinebilecekleri bir el kitapçığı niteliğinde. Kuşkusuz bu çabanın hatasız ve eksiksiz olduğunu iddia etmem söz konusu değil. Bu mütevazı çalışmanın mevcut haliyle Tayvan’ı ziyaret edeceklere yararlı olmasını diliyorum.

T. Kiya (cq-biker/8527137458) @Flickr

Prof. Dr. Kemal BAŞLAR Tayvan Kültür Derneği Başkanı Mayıs 2015, Ankara

Vize ve Gümrük Ulaşım

Rakamlarla Tayvan

Neden Tayvan?

20

İniş vizesi 20 Turist ve Oturum Vizeleri 20 Yabancı Oturum Belgesi (ARC) 30 Çalışma Vizesi 21 Konsolosluk İşlemleri 22 Gümrük Kuralları 22

Havaalanından Taipei’ye Geliş 24 Araç Kiralama 24 Sürücü Belgesi 26 Park Etme 26 İç Hat Uçuşları 27 Sarı Taksiler 27 Taipei Metrosu 29 Şehiriçi Otobüsler 32 Şehirlerarası Tren 33 Şehirlerarası Otobüsler ve Turist Otobüsü 35 Taipei Youbike Kiralık Bisiklet Sistemi 35 Deniz Yoluyla Seyahat 36

24 38

Alışveriş

4

6

Alışveriş Bölgeleri 38 Hyper/Süper/Ekspres Marketler 40 Gece Pazarları 42 Jianguo Yeşim Taşı Pazarı 44 Hayırsever Dükkanlar 44 FuHe Bit Pazarı 44 Ne Alsak? 46

Çalışma İzinleri 71 Uzmanlar İçin Çalışma İzni 72 Maaş Gelirleri ve Vergi Ödeme 72 Teknoloji ve Endüstri Parkları 72 Türkiye-Tayvan Arasındaki Ticari İlişkiler 73 TAITRA İstanbul 74

Fuar Turizmi 78 Kongre Turizmi 78 Ulusal Parklar 82 Tarım Turizmi 90 Turizm Kasabaları 92 Bayramlar 94 Takashi Nishimura (maipluie/17039810812) @Flickr

Yaşam Tayvan Mutfağı İstihdam ve Yatırım

Özgün Yemekler 60 Gece Pazarlarında Satılan Yiyecekler 62 Bitki Çayları ve Meyve Suları (Smoothie) 63 Helal Gıda 64 Özgün Meyveler 66

Gezi ve Turizm

Tayvan’da Yaşam Standardı 48 Sağlık Sistemi 49 İletişim 50 Para ve Bankacılık 51 Elektrik 51 Gaz 51 İçme Suyu 51 Atık Yönetimi Sistemi 52 Ev Kiralama 52 Eğitim 54

48 58 70 76

Neden Tayvan?

Tayvan toplum ve ekonomisinde son 40 yıl içerisinde meydana gelen değişim ve dönüşüme 2010’lı yıllarda gıptayla bakıyoruz. Türkiye’nin çok partili siyasi yaşama geçtiği 1950’li yıllarda Tayvan’daki Ada halkı çok zor günler geçiriyordu. 1940’lı yılların sonunda Kıta Çin’deki iç savaşın ardından gelenlerle nüfusu 7 milyona çıkan Ada’da halk yaşam mücadelesi veriyordu. Çin Cumhuriyeti’nin merkezinin Adaya taşınmasının ardından para biriminin Tayvan Yen’inden yeni Tayvan Yuan’ına dönüştürülmesi sırasında yaşanan hiper enflasyon, çoklu kur oranları, yüksek seviyede ticari koruma ve baskı altındaki finansal sistem nedeniyle yaşanan açlığın silinmez izlerini bugün bile Çin kültüründe görmek mümkün: Tayvan’da birisine bir karşılama ve selamlama ifadesi olarak “nasılsın” denmek istendiğinde Tayvancada (台語Tâi-gí) “yemek yedin mi?” veya “tok musun” anlamına gelen “你食飽未？ (lí chia̍ h pá bōe/bē) veya 你食飽無 (lí chia̍ h pá bô) kalıbı kullanılır. Karşıdaki kişi de iyiyim anlamına gelen “食飽啊 (chia̍h pá ah)” (tokum) kalıbı ile cevap verir. Görüldüğü üzere uzun yıllar bir Tayvanlının kendisini iyi hissedebilmesi için sadece karnının tok olması yeterli bir nedendi.

1960’ların başlarında, Güney Kore Afrika ülkelerinden daha fakirdi; Tayvan da Güney Kore’den biraz daha iyi durumdaydı. Petrolde tamamen dışa bağımlı Tayvan 1970’lerdeki petrol fiyatlarının anormal artışıyla darbe yedi.

1970’lerin başında Amerika’nın Taipei Hükümetini Kıta Çin’in temsilcisi olarak tanımaktan vazgeçerek Pekin Hükümeti ile temasa geçmesi Taipei Hükümetinin Birleşmiş Milletlerden uzaklaştırılması ve diplomatik yalnızlaştırılmasına neden oldu. Tayvan, gerek ekonomik, gerek siyasi, gerekse coğrafi engellerle mücadele etmesini öğrenerek 1970’lerin başından itibaren “Tayvan Mucizesi” olarak anılan bir kalkınma hamlesi gerçekleştirdi. Bu başarısı ile 4

diğer Asya Kaplanları gibi bütün dünyayı kendisine hayran bıraktı. Tayvan, ekonomik anlamda baş döndüren bir ivme yakalamış olsa da 1980’li yılların sonuna kadar sıkıyönetim ile idare ediliyordu. 1986 sonunda Demokratik Kalkınma Partisinin (DPP) kurulmasıyla başlayan çok partili siyasi hayat sonucu Tayvan’da baş döndürücü demokratik açılımlar yaşandı. Son 30 yıl içerisinde Tayvan sadece ekonomik açıdan değil, demokratik açıdan da bütün dünyaya örnek olacak bir olgunluğa ulaştı. Bugün Tayvan, gerek ekonomik gerekse demokratik kalkınmışlık düzeyinde dünya birinci liginde top koşturmaktadır.

Tayvan’ın onca zorluğa rağmen şahlandığı 1970 ve 1980’lerde Türkiye, Sağ-Sol, Türk-Kürt, Alevi-Sünni, dindar ve laik gibi suni ayrımlarla kamplara ayrılmış; ekonomik ve siyasi krizlerle enerji ve sinerjisini kaybetmiş, toplumsal dokusu kamplaşmalardan zarar görmüş, özgüveni zedelenmiş ve eğitim sistemi yap-boza dönmüş, 71 Muhtırası ve 80 Darbesinin izlerini sarmakla meşgul sorunlu bir Orta Doğu ülkesi olarak 2010’lara geldi. Günümüzde de enerjimizi benzeri kamplaşmalarla boşa harcarken, “Yeni Türkiye” dünyanın içinde bulunduğu ekonomik ve siyasi “perestroika”yı okuyamıyor ve yaklaşmakta olan finansal, askeri ve siyasal tsunamileri göremiyor.

Türkiye’yi 21. yüzyılda kalkındıracak projeler üzerinde kafa yorma yerine, enerjimizi kısır iç politik gelişmelerle boşa harcayarak tüketiyoruz.

Uluslararası ilişkiler ve uluslararası hukuk bağlamında yaptığım okumalar çok yakın bir gelecekte dünya ekonomisi ve

haritasının radikal ölçüde değişime gebe olduğuna işaret ediyor. Domino etkisini başlatacak etmenler arasında küresel finans krizi ile doların rezerv para birimi özelliğini kaybetmesi; bunun getireceği siyasi ve ekonomik krizler; dünyanın en büyük dolar rezervine sahip Çin Halk Cumhuriyeti’nin de bundan etkilenerek siyasi ve ekonomik krize girmesi geliyor. Çin Halk Cumhuriyeti’nin ekonomik ve siyasi açıdan çökeceği ile ilgili olarak 2001 yılında Gordon Guthrie Chang’ın ( 章家敦) kaleme aldığı The Coming Collapse of China kitabından sonra onlarca ciddi kitap ve analiz, böyle bir çöküşün kapı eşiğinde beklediğini haber veriyor.

Bütün sorun Çin ekonomisinin ve Pekin Hükümetinin çöküp çökmeyeceğinden ziyade bunun ne zaman olacağında yatmaktadır. Gözden uzak tutmamak gerekir ki, her “kaos” aynı zamanda kurulacak yeni bir düzeni haber vermektedir.

Görünen o ki, finansal bir krizin ardından yeniden sağlam temeller üzerinde yapılanacak olan Yeni Çin, gerek ekonomik gerekse siyasi açıdan bir yeniden yapılanmaya gitmek zorunda kalacak. Bu perestroika Çin Halk Cumhuriyeti (PRC) ve Çin Cumhuriyeti (ROC) arasındaki siyasi ayrımın ortadan kaldırılmasıyla sonuçlanacak gibi.

Yakın sayılabilecek bir gelecekte, ABD gibi federal bir model üzerine inşa edilecek Çin Birleşik Devletleri’nin (United States of China) küresel liderliği her bakımdan ABD’den alacağı bir sürecin yaşanacağı görülmekte.. Özetlemek gerekirse, “Death of China”, eski Çin’in ölümü, “Death by China” ise Amerika Birleşik Devletleri’nin yerini alacak yeni Çin’in doğumunu sembolize etmektedir.

Tayvan Rehberi

Bu süreçte yeni Federal Çin’in en önemli kurucu unsurlarından birinin Tayvan olacağına inanıyoruz. Diğer bir deyişle, Tayvan, Yeni Çin’in Silikon Vadilerine ev sahipliği yapacak potansiyelde bir eyalet olarak geleceğin süper gücünün sinerjisini arttıracaktır. Gerçekten, dünya döviz rezervi sayısı itibariyle 1. (Çin, 3,9 triyon dolar), 4. (Tayvan, 420 milyar dolar) ve 10. (Hong Kong, 332 milyar dolar) sırada olan üç küresel devin siyasi sorunları çözerek birleşmesiyle ortaya çıkacak süper gücün ayak seslerini 2020’li yıllardan itibaren görmeye başlayacağımıza inanıyoruz. Bu süreçte Tayvan’ın demokratik deneyimi

ve birikimi Yeni Çin’in inşasında önemli rol oynayacaktır.

Türk diplomasisinin büyük resmi görerek tedbir alması; geleceğin Çin’ine karşı şimdiden politikalar üretmesi gerekiyor. Tayvan bu açıdan Türkler için çok önemli fırsatlar sunuyor. Çin kültürü, dili, tarihi ve Tayvan Mucizesini anlayabilmek için Tayvan’a gitmek ve onu tanımak gerekiyor. Bu düşünce ışığında Çin ve Türk halkları arasında dostluk ve kültürel bağların derinleşmesi adına 2014 yılının Aralık ayında Tayvan Kültür Derneğini kurduk. Derneğimiz tayvan.org.tr adresi üzerinden ve Tayvan

Kültür Dergisi yoluyla geleceğin Çin’ini daha iyi anlamak isteyenlere yardımcı olacak bilgiler vermeyi hedeflemektedir. Özetle Tayvan’ı anlamak ve öğrenmek geleceğin tartışmasız süper gücünü anlamak ve bu süreçten siyasi ve ekonomik anlamda avantajlar elde etmek anlamına gelmektedir.

Tayvan Rehberi, 2015

Taiwan Guide, 2015

Hazırlayan: Kemal Başlar

Prepared by Kemal Baslar, the President of the Taiwan Culture Association.

Bu Rehberde kullanılan logolar marka sahiplerinden izin ve reklam alınmaksızın, Tayvan’ı tanıtma amaçlı kullanılmıştır. Marka üzerindeki haklar markayı tescil ettirmiş olan şirketlere ait olup Rehberin bu markalar ile ilişkisi bulunmamaktadır.

En son 5 Mayıs 2015 tarihinde güncelleştirilen bu Rehber’de yer alan bilgi ve rakamların doğruluğu konusunda çaba sarf edilmiş olmakla birlikte, en güncel bilgilerin internet üzerinden kontrol edilmesinde yarar vardır.

Rehber’in yeni baskılarında yer almasını istediğiniz veya gözden geçirilmesi gereken bilgi ve belgeler olursa katkı ve düşüncelerinizi kbaslar@yahoo.com adresine yazabilirsiniz.  Bu Rehber içerisinde yer alan derlenmiş bilgi ve veriler telif hakları çerçevesinde korunmaktadır. Bu Rehberin tamamı veya bir kısmının aynen veya değiştirilerek internet ortamına aktarılması veya kullanılması yasaktır.

Tasarım&Baskı: Karınca Creative Ajans

+90312 431 54 83

www.karincaajans.net

Taiwan Guide is a free publication of the Taiwan Culture Association, an independent non-governmental organisation established in December 2014 in Ankara/Turkey. The information presented in this Taiwan Guide was complied from various internet sources in May 2015. If you would like new informative subjects to be included into the second edition of this work, you may e-mail to kbaslar@yahoo.com All trademarks shown in this Guide have been utilised to introduce Taiwan The cover photo is a creative common taken by Sjekster (https://www.flickr.com/photos/sjekster/15641143985) We thank Jack SHANG and LIN Shyi-Ming for allowing us to use their photos in this publication Links to photographs downloaded from flicker.com have been abbreviated as “owner’s username (photo number” @Flicker (E.g. Sjekster (sjekster/15641143985) @Flickr. Full credit and attributions to Flicker photos should precede with (“https://www. flickr.com/photos/...). E.g. (https://www.flickr.com/photos/sjekster/15641143985).

Rakamlarla Tayvan Güney Doğu Asya’da bir ada devleti olan Tayvan Türkler için ibret alınacak özellikleri olan bir ülke. Tayvan, coğrafi ve siyasi açıdan tecrit edilmiş bir ülke ve önemli hiçbir doğal kaynağı yok. Dağlık yapısından dolayı arazisi tarıma elverişli değil. Yüzde 98 oranında enerji ve ham madde açısından dışa bağımlı. Sürekli deprem, tayfun ve kasırga tehdidi altında. İstanbul, Ankara ve İzmir’in toplam (23 milyon olan) nüfusunun Konya büyüklüğünde %70’i tropikal dağlık ormanlarla kaplı bir Adaya (kilometrekareye 635 kişiyle) sıkıştığını dikkate aldığımızda, Tayvan’ın kendi ayakları üzerinde durmasının ne kadar zor olduğu takdir edilecektir.

Bütün bu olumsuzluklara rağmen, Tayvan, siyasi açıdan uluslararası toplumdan dışlandığı 1970’li yılların başında başlattığı çıkışını 1980’li yıllarda devam ettirerek ders alınmayı gerektiren hukuksal, siyasal ve ekonomik başarılara imza atmıştır. Tayvan, 423,6 tonluk altın (dünya rezervinin %4’ü) ve 426,5 milyar dolarlık döviz rezerviyle (dünya 5’incisi) kişi başına 20.000 doları aşan milli hasılaya sahiptir. 2015 Küresel Girişimci Endeksine göre, Tayvan Asya’nın en iyi 2’nci, dünyanın en iyi 8’inci yatırım yapılabilir ülkesi (thegedi.org). Institute for Management and Development (IMD) 2015 Raporuna göre Tayvan dünya rekabet endeksinde iki basamak yükselerek 11. sıraya yerleşmiştir. 61 ülke arasında yapılan bu çalışmada Tayvan, Asya’da Hong Kong ve Singapur’un ardından 3. sıraya yükselmiştir.

Tayvan, satın alma gücü paritesinde (PPP) dünya 19’uncusu; GDP’de dünya 24’üncüsü. Global Firepower tarafından 2015 yılı için hazırlanan Dünya Askeri Gücü Endeksinde Türkiye’nin 10. sırada gösterildiği listede Tayvan, İtalya, Pakistan, Brezilya ve İran gibi devletlerin üzerinde dünyanın en büyük 15. askeri gücü olarak yer almıştır.

Tayvan bu başarısını toplumsal değişime de yansıtmış; böylece, ileri demokrasiyle yaşanabilir bir ada devleti ortaya çıkmıştır.

Aşağıda bu başarıların meyvesi olabilecek bazı rakamları sizlerle paylaşmak istiyoruz. Örneğin QS Best Student Index tarafından 25’incisi yapılan bir ankette Taipei dünyada öğrencilerin yaşayabileceği en ideal şe6

Tayvan, nüfusu 5 milyonun üzerinde olan ülkeler dikkate alındığında kilometrekareye düşen insan sayısı itibariyle Singapur, Hong Kong ve Bangladeş’ten sonra 4. sırada gelmektedir.

Büyük: Silent Rain (8488859@N07/2352286892), Orta: hey tifanny! (_tiffany/4030271281), Küçük: Silent Rain (8488859@N07/2351468393) @Flickr

Rakamlarla Tayvan

CNN Sun Moon Lake’deki bisiklet yolunu dünyanın en iyi 10 yolu arasında saymıştır.

Taiwan Tourism Board.

İzlanda’dan sonra ikinci gelmiştir.2 Suç oranlarının düşüklüğünün yanı sıra ekonomik özgürlük, sıcak kanlı insanlar, eğitim, sağlık ve insani kalkınma alanlarında elde edilen başarıların dikkate alındığı ankette, Tayvan’ın, Danimarka, Yeni Zelanda, Singapur ve Norveç gibi devletleri geride bırakması oldukça dikkat çekici. Bu nedenle olsa gerek, BuzzFeed tarafından 2014 yılında yapılan bir çalışmada Taipei tek başına seyahat etmeye uygun 26 şehir arasında fiyat, ulaşılabilirlik, kamu güvenliği ve turist canlısı insanlar açısından ilk sırada gösterilmiştir.

CNN 2014 yılında yaptığı bir haberde Tayvan’a turist olarak gitmek isteyenlere Tayvan’ın diğer ülkelerden daha iyi olduğu 10 şeyi sınıflandırarak yardımcı olmaya çalışmıştır. Bir başka çalışmada, The New York Times, Tayvan’ı 52 turizm merkezi arasında 11. sıraya yerleştirmiştir. Tayvan Milli Saray Müzesi dünyadaki en iyi 4 müzeden birisi olarak gösterilmektedir. Taipei Hayvanat Bahçesi dünyanın en iyi 5 hayvanat bahçesinden birisi olup; Asya bölgesinin en büyüğüdür.

Tayvan’ın dünya çapındaki derecesi

2015 Mart ayında dünyanın en ünlü 300 viskisi arasında Tayvan’ın Kavalan Malt Viskisi 1. seçilerek “2015 Dünya Viski Ödülü”nü almıştır.

bunlarla sınırlı değil. Brown Üniversitesi Kamu Siyaseti bölümü raporunda, Tayvan 2002 yılında 198 ülke içerisinde e-devletin kullanıldığı ilk ülke

theepochtimes.com

hir seçilmiştir. Bunda yaşam şartlarının uygunluğu kadar, üniversite öğrenim ücretinin düşüklüğü (devlet üniversiteleri yaklaşık 1.800; özel üniversiteler 3.800 USD) etkili olmuştur. 214 şehrin yarıştığı ankette kentin dünya çapında üniversiteleri ve canlı şehir ortamı bu unvanı almada belirleyici kriterler olmuştur.1 Lonely Planet tarafından Tayvan 2015 yılının en iyi turizm merkezlerinden birisi olarak gönderilmiştir. Kaohsiung şehrindeki Formosa Boulevard metro istasyonunu 2011 yılında BootsnAll tarafından en güzel ilk 15 metro istasyonu arasında gösterilmiş. 2014 yılında Policymic aynı istasyonu bir insanın hayal edebileceği en güzel 8 metro istasyonu arasında saymıştır. Bu açıdan bakıldığında Tayvan metrolarının tamamında sergilenen sanat eserleri açısından, Tayvan metroları uzun dönemde Moskova Metrosunu geride bırakacak bir üne kavuşabilir.

Amerikan yaşam dergisi PressCave tarafından Global Peace Index verileri ışığında yapılan sıralamada dünyanın en güvenilir şehirleri arasında Tayvan’ın

olarak gösterilmiş. AirlineRatings.com tarafından 2015 Ocak ayında açıklanan istatistiklere göre, Eva Havayolları dünyanın en güvenilir 10 havayolu arasında sayılmıştır. Skytrax’ın dünyanın en iyi 100 havaalanı 2015 yılı indeksinde Taouyan Havaalanı 17. sırada yer alırken; İstanbul Atatürk Havaalanı 40’ıncılıktan 71’inciliğe gerilemiştir. (worldairportawards.com) Tayvan IC Çipleri ve düz panel üretiminde dünyanın 1 ve 2 numaralı üreticilerine ev sahipliği yapmaktadır. Uzun yıllar boyunca Tayvan Amerikan Patent Ofisince verilen patentler içerisinde Tayvan ilk beşe girmiştir.

Thomson Reuters’ Science Citation Index’ine göre Tayvan’da üretilen bilimsel araştırma yayınlarında 16. ülke olarak sıralanmıştır.

Tayvan, Amerikan vizesinin dünyada en çok verildiği 3.; gece saatlerinde insanların kendisini güvende hissettiği dünyada en iyi 5., sağlık sisteminde en Tayvan pasaportu Tayvan vatandaşlarına seyahat özgürlüğü sağlama açısından uygulanan diplomatik engellere rağmen dünyada 28. sırada bulunmaktadır. Endeks, vizesiz veya iniş vizesi yoluyla seyahat edebilme açısından puanlama yapmaktadır. Arton Capital tarafından oluşturulan Passport Index’e göre Çin Halk Cumhuriyeti pasaportu, prestij açısından 45. sırada yer almaktadır.

(17.4.2015)

2015

iyi 5., ekilebilir toprakların kullanımında en iyi 2., Güneşin en güzel battığı yerler açısından 12. devlet olarak sınıflandırılmaktadır. Taipei 101’de kullanılan asansör dünyanın en şaşırtıcı 12 asansörü arasında gösterilmektedir.

Yine 2014 yılında Guardian Gazetesi, herkesin yapması gereken 40 şeyden birisi olarak Maokong Teleferiğinin tepesinde çay içmeyi ve midye omleti yemeğini saymıştır. Taipei’deki Le Moût Restaurant dünyada en iyi 10 Çin Restoranı arasında birinci sırada gösterilmektedir.3 Bunkycooks, dünya mutfakları arasında Taipei’yi ilk 10 arasında göstermiştir. 2012’de Agoda, Tayvan’ı en iyi gece yaşantısı olan 9. şehir olarak tanıtmıştır.

CNNGO 2013 yılında Fulong Sahilini, dünyanın en iyi surf yapılabilecek 50 noktası arasında göstermiştir. Yine 2013 yılında Flavorwire, Taipei’deki VVG Something’i dünyanın en güzel 20 kitapçısından birisi olarak tanıtmıştır.

Kitap ve okumaya düşkün Tayvan’da öğrenciler matematik yeteneğinde dünya birincisi unvanına sahiptir.

Tayvan Üniversitesi ile Asya-Pasifik Üniversitesi Çince konuşulan dünyada birinci sırada gösterilmektedir. National Taiwan Üniversitesi dünyanın en iyi 30.; Çince konuşulan ülkeler içerisinde de en iyi üniversitedir. Heritage Vakfı’nın 2015 yılında yaptığı ekonomik özgürlük istatistiğine göre, Tayvan 75,1 puanla en özgürler liginde 14. sırada gösterilmiştir. Japonya’nın 20., Güney Kore’nin 29. ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin 52,7 puanla 139. olduğu sıralamada Tayvan’ı gösterdiği başarıdan dolayı tebrik etmek gerekir.6 Freedom House tarafından 195 ülkeyi kapsayan ve 2015 Ocak ayında açıklanan araştırma sonucunda Tayvan dünyanın en özgür ülkelerinden birisi olarak nitelendirildi. Puanlamanın 1 ile 7 arasında olduğu derecelendirmede, Tayvan, siyasi haklardan tam puan (1) kişisel özgürlüklerden ise (2) puan aldı.

Dünya’da yalnızca 89 ülkenin özgür kabul edildiği araştırmada, Tayvan topladığı 1,5 puanla en özgür ülkeler arasında yer alırken, Çin Halk Cumhuriyeti siyasi haklardan en kötü puan olan (7); kişisel özgürlüklerden (6); ortalama olarak da 6,5 puan alarak Tayvan ile farklı liglerde top koşturduklarını göstermiştir.7 Sonuç olarak ortaya konan rakam ve istatistikler Türk hükümetinin ve Türk halkının bu ilginç Uzak Doğu ülkesiyle olan ilişkilerini daha farklı boyutla-

ra taşıması gerektiğini göstermektedir.

Ancak, üzülerek ifade etmek gerekir ki, Türk hükümeti Tek Çin politikasından dolayı Tayvan’a her zaman mesafeli durmuş; iki ülke arasındaki ticari ve kültürel engellerin kaldırılması açısından yeterli özveriyi göstermemiştir. Örneğin, Tayvan’da astronomik emlak fiyatları yüzünden Türkiye’den ev veya arsa almak isteyecek bir Çin Cumhuriyeti (Tayvan), vatandaşı Türkiye ile Tayvan arasında yaşanan mütekabiliyet ve diplomatik sorunlardan dolayı ev alamamaktadır. Bu tür engellerin yansıması olarak iki ülke arasında ticaret hacmi geçmiş son 10 yılda sadece 800 milyon dolar artmıştır. Bu artışa Türklerin tek katkısı Asus, HTC ve Acer vb gibi ileri teknoloji ürünleri ihraç eden Tayvanlı üreticilerin ürünlerini satın almalarıyla olmuştur. Ümit ediyoruz, THY’nin doğrudan uçuşları sonucu artan yolcu trafiğinin getireceği yakınlaşma sonucu vizesiz seyahatin yolu açılır; Taipei Kültür Ofisi’nin İstanbul’da faaliyet göstereceği bir birimi oluşturulur; yurtdışında üniversite eğitimi düşünen öğrenciler geleceğin süper gücüne ev sahipliği yapacak coğrafyada üniversite eğitimini Türkiye’de özel üniversitelere ödedikleri üniversite öğrenim ücretinin yaklaşık üçte biri fiyatına Tayvan üniversitelerinde İngilizce ve Çinceyi öğrenerek tamamlarlar. Bunların gerçekleşmesi halinde önümüzdeki on yıl içerisinde Tayvan’dan alınabilecek şeylerin ileri teknoloji ürünleriyle sınırlı olmadığı görülecektir. Her “alış”, bir “verişi” gerektirdiğinden Türk halkının da Tayvan halkına verebileceği/sunabileceği zengin bir coğrafya, tarih ve kültür olduğu ve iki kültürün birbirini daha iyi tanıması sonucu Tayvan halkının bizim değerlerimize ve ülkemize yoğun ilgi göstereceğini umuyoruz. Bu sayede yatırım ve seyahat için yer arayan Tayvanlılara Türk toprakları ve Türk insanı ciddi bir alternatif olacak.

1 2 3 5

6 7

http://www.topuniversities.com/universityrankings-articles/qs-best-student-cities/mostaffordable-cities-students-2015 http://www.presscave.com/top-safest-countries-inthe-world/ http://www.swide.com/food-travel/top-10-bestchinese-restaurants-2014-in-the-world-includingnew-york-los-angeles-and-london/2014/01/30 Ralph Jennings, “Taiwan Birth Rate Falls to World’s Lowest”, Voice of America, August 16, 2011, http://www.voanews.com/content/taiwanbirth-rate-falls-to-worlds-lowest-challengingproductivity-127933153/167887.html http://www.vrworld.com/2015/01/28/taiwan-14theconomic-freedom-rankings-among-186-countriesworld/ William Lowther, “Nation Ranked Among World’s

9

Rakamlarla Tayvan

Dünyanın

en büyük yeni yıl g eri sayım saati Taip ei’de

dir.

iyi yılbaşı i dünyanın en ’y ei ip Ta da ıştır. lın CNN 2012 yı pıldığı 9. şehir olarak tanıtm ya ın ın ar al kutlam

Çin Yeni Yılı Tayvan, Güneş ve Ay takvimlerine göre yeni yılı iki kere kutlamaktadır. İlki bütün dünyada kutlanan “1 Ocak”. 1 Ocak tarihi aynı zamanda Çin Cumhuriyetinin kuruluş günü olarak da kutlanmaktadır. Yılın ilk günü sabah Başkanlık Sarayına Güneşin doğumu ile birlikte bayrak asılır. Devlet erkânının katıldığı törenler çeşitli etkinliklerle kutlanır.

Tayvan halkı yeni yılı pek çok ülkeden daha canlı kutlamanın yanında geleneksel Çin Yeni Yılını da geleneksel bir bayram olarak coşkulu bir şekilde kutlamaktadırlar. Tayvan halkı Batılı değerleri kadim Doğu kültürü içerisine başarılı bir şekilde içselleştirmiş özgün bir halk. Çin kültüründe Ay-Güneş Takvimlerinin karışımından oluşan “Çin Takvimi”ne göre kullanan ikinci bir yeni yıl bulunmaktadır. Bu rehberin sonunda yer verilen bayram ve tatillerin neredeyse tamamının günlerinin hesaplanmasına Çin takvimi esas alınır. Bu takvim, aynı zamanda kişilik analizleri, evlilik veya cenaze törenleri ile kişilerin yeni bir işe başlaması veya şehre taşınması gibi noktalarda şanslı oldukları günü tespit edebilme amacıyla kullanılmaktadır.

Bu takvimde gün gece yarısı başlar ve biter. Ayın tam olarak kaybolduğu tarih, ayların başlangıç ve bitişlerinde esas alınır. Ayların toplam sayısı 12’dir. Her ay bir hayvan ile sembolize edilmiştir. Buna göre önümüzdeki 12 yıl içerisinde yıllara karşılık gelen hayvanlar şunlardır: 2015 (Şubat 19, Oğlak); 2016 (Şubat 8, Maymun), 2017 (Ocak 28, Horoz); 2018 (Şubat 16, Köpek); 2019 (Şubat 5, Domuz); 2020 (Ocak 25, Fare); 2021 (Şubat 12, Boğa); 2022 (Şubat 1, Kaplan); 2023 (Ocak 22, Tavşan); 2024 (Şubat 10, Ejderha), 2025 (Ocak 29, Yılan), 2026 ( Şubat 17, At). Çin yeni yılı her sene ‘Ay takvimi’ne göre hesaplanır.

Bu yüzden Güneş yılı takviminden yıldan yıla sapmalar gösterir. Hicri takvimden farkı döngünün bütün ayları kapsayacak şekilde olmamasında yatıyor. Bu nedenle Çinliler “kameri” yılbaşını 21 Ocak ile 20 Şubat arasında bir tarihte kutlarlar. Çin yeni yılı yılın ilk günü ve bir önceki yılın son gününde coşku ile kutlanır. Aslında geleneksel olarak yeni yıl heyecanı ve kutlamalar çok daha önceden başlar. Hatta haftalar öncesinden başlayanlar da vardır. Bu hareketliliği Çin kaligrafisi ile yazılmış güzel söz ve şiirlerin duvarlara asılmaya başlamasıyla hissedebilirsiniz.

Tayvan’a yerleşme amacıyla güdenlerin resmi belgeleri doldururken dikkatlerini çekecek ve şaşırmalarına neden olacak bir takvim daha bulunmaktadır. Minguo Takvimi olarak adlandırılan uygulamanın Çin Takvimi ile karıştırılmaması gerekir. Çin Cumhuriyeti adı Sun Yat Sen tarafından 1905 yılında önerilmiş; 1912 yılında Cumhuriyetin kurulmasıyla resmi olarak kullanılmaya başlanmıştır. 19121949 yılları arasında Kıta Çin’de kullanılan; 1949 yılından sonra ise yalnızca Tayvan’da kullanılan bir takvimdir. 2011 yılı, 100. yıla karşılık gelmektedir. Bu sistemde aylar Gregoryen takvimi uyarınca kullanılır. Bu nedenle Tayvan’da resmi yazışmalarda 2015 yerine (2015-1911=104) kullanılmaktadır Örneğin, 22 Eylül 2015 tarihi Tayvan’da 104/9/22 şeklinde yazılıp kullanılmaktadır. Bu tür kullanımla temelleri 1912 yılında atılan Çin Cumhuriyetinin halen yaşamakta olduğu mesajı verilmektedir.

Lin Shyi-Ming

2015

11

Rakamlarla Tayvan

Bir apartman dairesinin metrekaresi 20 bin TL olup, Türkiye’den 8 kat fazladır. Taipei, 2002 yılında Hong Kong ve Singapur’u geçerek dünyada emlak fiyatlarının en pahalı olduğu şehir unvanına sahip olmuş ve bunu son 13 yıldır korumaktadır.* Tayvan’ın kişi başına toprak büyüklüğü açısından dünyanın en sıkışık 15. devleti olduğunu ve bu nedenle nüfus yoğunluğu açısından dünyanın en yoğun 6. ülkesi konumunda bulunduğunu göz önüne aldığımızda emlak fiyatlarının astronomik rakamlara çıkmasını normal karşılamak gerekir.

Taipei’de evlerin ortalama ping kare değeri 22,650; metrekaresi 7500 dolardır. Taoyuan and Taichung’de bu oran metrekaresi 2200 dolara kadar düşmektedir.

Bank of Amerikanın verilerine göre 2008 sonu ile 2014 başı arasında Taipei’de emlak fiyatları %91,6 artmıştır.**

* Gwynn Guilford, “Taipei now has the most expensive housing in the world—and there’s not much it can do to fix that” http://qz.com/212347/taipei-now-hasthe-most-expensive-housing-in-the-world-andtheres-not-much-it-can-do-to-fix-that/ ** globalpropertyguide.com

Endeks Karşılaştırma Gelir/Fiyat Oranı Gelir Yüzdesi/Mortgage Oranı Krediyi Ödeyebilme Oranı Fiyat/Kira Oranı (Şehir Merkezi) Fiyat/Kira Oranı (Şehir Dışı) Brüt Kira Geliri (Şehir İçi) Brüt Kira Geliri (Şehir Dışı)

Tayvan 29.72 182.29% 0.55 88.44 77.73 1.13% 1.29%

Türkiye 6.10 79.42% 1.26 17.22 14.53 5.81% 6.88%

Kaynak: Numbeo.com

Tayvan’da aylık ortalama gelir 750-1650 USD; ev Kredisi faiz oranı ise %2.11’dir Endeks Karşılaştırma Aylık Kira Tek Odalı Daire (Şehir Merkezi) Tek Odalı Daire (Şehir Dışı) 3 Odalı Daire (Şehir Merkezi) 3 Odalı Daire (Şehir Dışı) Satılık Daire Fiyatları Şehir Merkezi Daire m2 Fiyatı Şehir Dışı Daire m2 Fiyatı

Tayvan USD 412.89 $ 243.25 $ 897.37 $ 552.81 $ USD 8,711.10 $ 4,612.89 $

Türkiye Alt-Üst Limit 260-650$ 160- 325 $ 490-1.500 $ 325-716 $ Alt-Üst Limit 3,260-14,660 1,790-8,145

Kaynak: Numbeo.com

7-themes.com

Rakamlarla Tayvan Nüfus Artışı ve Burçlar Tayvan nüfus artış hızı itibariyle de oldukça kötü bir performans sergilemektedir. Kadınların iş yaşamında giderek artan oranda yer alması, çocuk büyütmeyi zorlaştırmakta ve bu nedenle doğurganlık oranı açısından dünyanın en kötü durumda olan devletidir. Yüzde 0,9’luk doğum oranıyla her Tayvanlı

Büyük: Fu Ming Yang (eugene_yang) @FLicker: Küçük: CABloem (cbloem/sets/72157631303459946) @Flickr

kadına bir çocuk bile düşmemektedir.

2014 yılı istatistiklerinde doğum oranı %0,25 olarak gösterilmiştir. Tayvan hükümeti alarm verici bu tabloyu değiştirebilmek için çocuk sahibi olan kadınlara yönelik cazip teşvik yöntemleri geliştirmiştir. Tayvan, bu nedenle 0-14 yaş çocuk nüfusu açısından dünya istatistiklerinde sondan 17. sırada gelmektedir.

12 yılda bir tekrar eden ve her yılın bir başka hayvan ismi ile adlandırıldığı Geleneksel Çin Burçlarının Tayvan’da bebek doğumlarının artmasına ve düşmesine önemli etkisi vardır. Bunun sebebi yeni doğan bebeğin karakterini doğduğu yılın etkilediği inancıdır.

Tayvanlılar çoğunlukla çocuklarını en talihli yıl olduğunu düşündükleri Ejderha yılına (örn. 1988, 2000 2012,

2024) rast gelecek şekilde doğurmak istemektedirler. Eski Çin’de hanedan ailelerinin amblemi olan Ejderhanın (Çince okunuşu: Lóng) “şans, güç, zeka ve zindelik” kavramlarını simgelediği düşünülür. Birçok Çinli, Ejder Yılında doğanların fikirleri ve kararlılıkları ile parlayacaklarına ve daha sorunsuz bir hayata sahip olacaklarına inanırlar.

“Ejder Yılı Etkisi”nden destek alan

hükümetler evliliği ve çocuk sahibi olmayı teşvik eden politikalarını bu yılda artırırlar. Bunun sonucu olarak, Tayvan’da 2012 yılında 229.481 çocuk doğmuş; 0,986’lık doğum oranı ile 2003’den beri en yüksek seviyelere ulaşılmıştır.

Kaplan yılının (1986, 1998, 2010, 2022) doğum yapmak için en ters yıl olduğuna yönelik yaygın bir inanç

vardır. Nedeni, kaplan cesur farz edilmesine rağmen, dik kafalı ve birlikte çalışılması güç olan bir karakteri temsil eder. Bu yüzden birçok evli çift kaplan yılını çocuk sahibi olmak için uygun görmez. “Kaplan Yılı Etkisi” nedeniyle 2010 yılında Tayvan’da 166,896 çocuk doğmuştur.

Rakamlarla Tayvan

news.tw

eople www.p .org.tw

oolloud

www.c

www.peoplenews.tw

Türkiye’de Gezi Parkı ve Çarşı Grubu eylemlerine Devletin gösterdiği tepkiyi ve olayları bastırmak için kullanılan aşırı gücü Tayvan’daki Ayçiçeği Hareketi eylemleri ile karşılaştırdığımızda, Tayvan’ın demokratik hakların kullanımı noktasında Türkiye’den ne kadar ileride olduğunu ortaya çıkacaktır. Tayvan tarihinde ilk ve belki de dünya tarihinde bir benzerinin yaşanmadığını sandığımız Ayçiçeği Öğrenci Hareketi’nin egemenliğin kayıtsız şartsız temsil edildiği bir Parlamentoyu bir antlaşmanın onaylanmasına engel olmak için işgal etmesi ve Polisin güç kullanmaması Tayvan’a farklı bir gözle bakmamız ve Tayvan toplumunu yakından tanımaya çalışma açısından yeterince ikna edici bir vaka-çalışmasıdır. Somutlaştırmak gerekirse; Ayçiçeği Öğrenci Hareketi 18 Mart ve 10 Nisan 2014 tarihleri arasında gündemde olan bir öğrenci hareketiydi. Öğrenciler Çin Halk Cumhuriyeti ile imzalanacak serbest hizmet anlaşmasının Tayvan ekonomisine zarar vereceğini ve Tayvan’ı Pekin’in güdümüne alacağını ileri sürerek, Hükümetin antlaşmayı imzalamamasını istediler. Parlamento işgalinin ardından 20 Mart’ta Meclis Başkanı öğrencilere karşı güç kullanılmayacağı sözü verdi. Öğrenciler, 23 Mart’ta Yürütme Organı binasını işgal ettiler. 25 Mart’ta Devlet Başkanı Ma, öğrenci temsilcilerini Saray’a çağırarak anlaşma maddeleri üzerinde görüşlerini açıkladı. 30 Mart’ta 500 bin kişi Tayvan sokaklarını işgal etti. 6 Nisan’da Meclis Başkanı Wang Jin-pyng Parlamentoyu işgal eden öğrencileri Mecliste ziyaret ederek antlaşmanın gözden geçirileceği sözü verdi. Öğrenciler 7 Nisan’da yaptıkları açıklamada 10 Nisan günü saat 18.00’de Parlamentoyu boşaltacaklarını açıkladılar. Öğrenciler kampa çevirdikleri Parlamento binasını temizleyerek söz verdikleri tarihte binayı boşalttılar. Gösteriler sırasında tahrik edici tweet atan bir polis memuru cezalandırıldı. Polisin olayın bastırılması konusunda orantısız güç kullanmaması, Parlamento işgalinin barışçıl sonuçlanmasında önemli bir faktördü. Yaşanan bu olay istatistikler tarafından da desteklenmektedir. 2012 Economist Intelligence Unit (eui. com)’un Demokrasi İndeksine göre Tayvan Asya’nın en demokratik 3. ülkesi konumundadır.

news.takungpao.com

16

taiwanartist.tw/other/ma/ma.htm

Tayvan Rehberi

Rakamlarla Tayvan ve Türkiye Dünya Bankası, World Concern Institute ve World Economic Forum tarafından hazırlanan üç ayrı çalışma incelendiğinde Tayvan’ın Türkiye’den pek çok açıdan ileride olduğu görülmektedir. Bunların ilki, Dünya Bankası tarafından hazırlanan ve 1996-2013 yılları arasını kapsayan Dünya Yönetişim Endeksi. Endekste yer alan 6 göstergenin tamamında Tayvan’ın Türkiye’den çok ileride olması dikkat çekici. İkincisi, dünya çapında demokrasinin yerleşmesi amacıyla faaliyet gösteren World Concern Institute tarafından hazırlanan demokrasi ve insan hakları endeksi. 150 devleti kapsayan çalışmada Tayvan’ın Türkiye’nin açık ara önünde olması üzerinde düşünmek gerek.

Tayvan’ın siyasi haklar ve kişi özgürlüklerinden de en yüksek notları alması (1=en iyi, 7=en kötü) yukarıdaki veriler ışığında tesadüflerle açıklanamaz.

Karşılaştırma yaptığımız üçüncü endeks World Economic Forum tarafından hazırlanan seyahat ve turizm rekabetine ilişkin göstergeleri içeriyor. 2015 yılına ait verilere göre, Tayvan 4.4 puanla 141 devlet içerisinde 32. sırada yer alırken, Türkiye 4.1 puanla 41. sırada kendisine yer bulabilmiş. Verilere göre, Türkiye’nin Tayvan’ın önünde olduğu en önemli iki gösterge hava ulaşım altyapısı ile kültürel kaynakların zenginliğidir. Bunun dışında diğer göstergelerde Tayvan’ın büyük ölçüde tartışmasız üstünlüğü bulunmaktadır (1=en kötü, 7=en iyi).

Nationmaster.com adlı site dünya devletlerini birbirleriyle karşılaştırıyor. Yüzlerce kaynaktan elde ettiği binlerce veriyi ülke bazında yüzdelerle karşılaştıran sitenin verileri ışığında Tayvan bir kez daha tartışmasız istastiklerin galibi olduğunu ilan ediyor. Yanda sizin için seçtiğimiz 14 karşılaştırma bulunmakta.

2015

1 2 3 4 5 6

Karşılaştırılan Göstergeler Hesap Verebilirlik Siyasi İstikrar ve Toplumsal Barış Hükümetin Etkinliği Düzenleme Kalitesi Hukuk Devleti Yolsuzlukla Mücadele

Yüzde 0-100 0-100 0-100 0-100 0-100 0-100

Tayvan 73.5 72.0 83.7 84.7 83.9 72.7

Türkiye 40.8 11.8 65.6 65.1 55.9 61.7

Kaynak: Worldwide Governance Indicators, World Bank, 1996-2013

1 2 3 4 5

Karşılaştırılan Göstergeler Dünya Demokrasi Siyasi Haklar Kişisel Özgürlükler Basın Özgürlüğü Yolsuzluk

Aralık 1-150 1-7 1-7 0-150 0-149

Tayvan 30 1 2 27 26

Türkiye 81 3 4 95 49

Kaynak: worldaudit.org

Göstergeler İş kurma ortamı (Alt Dizin) İş ortamı Huzur ve kamu düzeni Sağlık ve Hijyen İnsan kaynakları ve iş piyasası Bilgi teknolojilerine yatkınlık Seyahat ve Turizm Politikaları (Alt Dizin) Seyahat ve Turizmin önceliği Uluslararası açıklık Fiyat rekabeti Çevresel sürdürülebilirlik Altyapı (Alt Dizin) Hava ulaşımı altyapısı Yer ve liman altyapısı Turist hizmet altyapısı Doğal ve kültürel kaynaklar (Alt Dizin) Doğal kaynaklar Kültürel kaynaklar ve iş seyahati

Tayvan Sıralama 19 21 24 30 25 26 29 82 28 38 69 45 47 16 77 37 62 23

Puan 5.6 5.3 6.0 6.1 5.1 5.4 4.4 4.4 4.1 5.0 4.1 4.3 3.4 5.4 4.1 3.1 3.0 3.2

Türkiye Sıralama 78 59 121 63 88 68 85 83 61 94 95 39 16 54 38 29 73 16

Puan 4.5 4.5 4.2 5.4 4.3 4.2 4.0 4.4 3.3 4.4 3.8 4.5 4.7 3.9 5.0 3.3 2.8 3.8

Kaynak: http://reports.weforum.org/

Karşılaştırma Suç İşleme oranı Suça maruz kalma korkusu İhracat (milyar $) İhracat (kişi başına/$) GSMH (kişi başı/$) GSMH (satın alma gücü/$) Tüketici fiyat enflasyonu % İşsizlik % Elektrik tüketimi (kişi başına/kw) Petrol tüketimi (kişi başına/günlük) Aylık ortalama ücret ($) Saatlik asgari ücret ($) Çocuk ölümü (/1000) Sağlık Sisteminin kalitesi

Tayvan 13.57 13.89 300 12,902 30561 38400 1.9 4.2 9.593 41.26 1307 7.40 5.18 81.29

Türkiye 35.81 38.86 163 2206 12988 14800 8.9 10,6 2755 9.51 756 2.55 23.94 59.66

Sonuç Türkiye’de 3 kat yüksek Türkiye’de 3 kat yüksek Türkiye’den %84 fazla Türkiye’den 6 kat fazla Türkiye’den 2 kat fazla Türkiye’den 3 kat fazla Türkiye’de 5 kat fazla Türkiye’de 2 kat fazla Türkiye’den 3 kat fazla Türkiye’den 4 kat fazla Türkiye’den %73 fazla Türkiye’den 3 kat fazla Türkiye’de 5 kat fazla Türkiye’den %36 fazla 17

Nationmaster tarafından hazırlanan verilerin karşılaştırıldığı yandaki tabloda Türkiye’nin rakamsal olarak üstün olduğu bazı göstergelerde Türkiye’nin coğrafi büyüklüğü ve nüfusu da dikkate alınmalıdır. Bu tür bir karşılaştırma yapıldığında Tayvan’ın Türkiye’den çok daha iyi durumda olduğu görülecektir. Örneğin, Konya büyüklüğünde bir Adada 1335 kilometre otoyol varken, Tayvan’dan 22 kat daha büyük bir toprağı olan Türkiye’de 2100 kilometre otoyol olmasını bu bağlamda okumak gerekmektedir.

Heritage Foundation tarafından hazırlanan 2015 yılı Ekonomik Özgürlük Anketi verilerine göre Türkiye ve Tayvan ekonomilerin genel durumu rakamlara döküldüğünde Türkiye’nin Tayvan’dan iyi durumda olduğu tek rakam doğrudan yabancı yatırımlar noktasındadır. Geri kalan tüm endekslerde Tayvan’ın belirgin üstünlüğü görülmektedir. [(http:// www.heritage.org/index/country/turkey) (&taiwan)] Freedom House adlı düşünce kuruluşunun özgürlükler konusunda hazırladığı raporlarda Türkiye ve Tayvan’ın karşılaştırması yapıldığında diğer istatistiklerde olduğu gibi Tayvan’ın bu karşılaştırmada da gıpta edilebilecek durumda olduğu görülecektir. Özellikle, son beş yıl içerisinde basın özgürlüğü konusunda Türkiye’nin 11 basamak aşağıya düşmesi ile Tayvan ile aramızdaki fark belirgin olarak artmıştır. Özellikle, Tayvan’ın 1987 yılına kadar çok partili siyasi yaşam deneyimi olmayan ve askeri rejim altında yönetilen bir ülke olduğunu dikkate aldığımızda son 30 yıl içerisinde aldığı mesafe, bu alanda da bir Asya Kaplanı olduğunu göstermektedir. İnternet özgürlüğü konusunda Tayvan için bir veri olmasa da, Güney Kore gibi 30. sıralarda yer aldığı tahmin edilmektedir.

Tayvan’ın istatistiksel üstünlüğü farklı kuruluşlar tarafından da tasdik edilmektedir. Örneğin, Economist Dergisine bağlı Intelligence Unit tarafından hazırlanan 2014 yılı Demokrasi Endeksinden Tayvan 7.65 puanla 35. Sırada gelirken, Türkiye 5.8 puanla 98. sırada yer almıştır. (en.wikipedia.org/wiki/Democracy_Index). Fraser Enstitüsü tarafından dünya ekonomik özgürlük endeksinde Tayvan 2011-2013 yılları arasında ortalama 7.77 puanla 15. Sırada yer alırken, 18

Karşılaştırma Kömür (Üretimi) (Milyon ton) Petrol üretimi (varil/gün)

Tayvan 83,000 21,680

Petrol rezervi (milyon varil) Havaalanı Otoyollar (km) İnternet kullanıcısı (1/1000 kişi) Cep telefonu abonesi (milyon) Sağlık harcamaları Yaşam kalitesi indeksi

2.38 37 1335 757.8 28.86 84.21 110.66

Türkiye Sonuç 2.17 Türkiye’de 26 kat fazla 56,650 Türkiye’de 3 kat fazla 270.4 98 2100 446.01 65.32 56.4 68.81

Türkiye’de 114 kat fazla Türkiye’de 3 kat fazla Türkiye’de %57 daha fazla Türkiye’den %70 fazla Türkiye’de 2 kat fazla Türkiye’den %50 fazla Türkiye’den %61 fazla

Kaynak: Nationmaster.com

Karşılaştırılan Konu Basın Özgürlüğü (0-100) (0 en iyi-100 en kötü) İnternet Özgürlüğü (0-100) (100 en kötü) Hukuk Ortamı (0-30) (0 en iyi-30 en kötü) Siyasi ortam (0-40) (0 en iyi-40 en kötü) Ekonomik Ortam (0-30) (0 en iyi-30 en kötü) Özgürlük (1-7) (1 en iyi-7 en kötü) Kişisel Özgürlükler(1 en iyi-7 en kötü) Siyasi Haklar (1 en iyi-7 en kötü)

Tayvan 27 9 10 8 1.5 2 1

Türkiye 65 55 24 27 14 3.5 4 3

Kaynak: Freedom House

Endeksler Tüketici Fiyatları Kiralar Tüketici Fiyatları + Kira Manav Endeksi Restoran Endeksi Satın Alma Gücü

Tayvan 57.06 17.23 37.60 66.73 27.88 69.90

Türkiye 49.55 11.50 30.96 39.94 38.74 53.63

Kaynak: Numbeo

Gösterge Ekonomik Özgürlük (Puan/Sıralama) Hukuk Devleti (Mülkiyet Hakkı) Hukuk Devleti (Yolsuzlukla Mücadele) Hükümet Harcamaları Mali Özgürlük İş Dünyasının Serbestliği Para Politikaları Özgürlüğü Çalışma serbestisi Ticaret serbestisi Yatırım serbestisi Mali özgürlük Doğrudan Yabancı Yatırım (milyar dolar) İşsizlik (yüzde)

Tayvan 75.1/14 70.0 61.0 87.1 80.4 92.4 83.3 55.2 86.4 75.0 60.0 3.7 4.1

Türkiye 63.2/70 45.0 50.0 57.6 76.1 61.0 72.4 50.2 84.6 75.0 60.0 12.9 9.9

Kaynak: Heritage Foundation

Türkiye 45 devletin yer aldığı listeye girememiştir.

Numbeo tarafından hazırlanan 2015 Yaşam Endeksinde, restoran fiyatları dışında Tayvan’ın Türkiye’den pahalı bir ülke olduğu görülmektedir. Özellik-

le dikkat çeken husus meyve ve sebze fiyatlarının Tayvan’da Türkiye’den yaklaşık %60 daha pahalı olduğu. Ancak, satın alma gücünün Tayvan’da %25 daha fazla olduğu dikkate alındığında fiyatlar göreceli olarak biraz aşağı düşmektedir.

Tayvan Rehberi

Resmi Adı

Çin Cumhuriyeti (Republic of China) (ROC)

Yüzölçümü

36,193 km2 (Adalar Dahil)

Coğrafi konum

Doğu Asya, Kıta Çin’in Güney Doğusu, Filipinler’in Kuzeyi

İklimi

Dönence altı, Tropikal iklime yakın iklim özellileri gösterir (kışları 18, yazları 28 C° civarında)

Nüfusu

23.5 milyon (Haziran 2014)

Etnik Gruplar

Yüzde 97 Han Çinlileri (Holo, Hakka diğer aslen Kıta Çin’den gelen gruplar dahil) yüzde 2 Avustronesya halkı

Resmi Dili

Mandarin Çince, Geleneksel Çince Karakter Sistemi

Diğer Önemli Diller

Holo, Hakka, Avustronesya dilleri, İngilizce, Japonca

Başlıca Dinler

Budism, Taoism, I-Kuan Tao, Yerel halk dini, Katalolik, Protestanlık ve İslam

Okur yazar oranı

Yüzde 97.15

Hükümet

Çok Partili Demokrasi, Yarı Başkanlık, Cumhuriyet

Başlıca Politik Partiler

Kuomingtan (Milliyetçi Parti), Demokratik İlerleme Partisi (DPP), Tayvan Birlik Partisi , Önce Halk Partisi

Başkan

Ma Ying-Jeou

Büyük Şehirler

Taipei, Yeni Taipei, Kaohsiung, Taicong, Tainan, Taoyuan

Başlıca Endüstri

Bilişim ve İletişim Teknolojisi, Elektronik Parçalar, Kimyasallar, Metaller, Toptan ve Parakende Satış, Petrol Arıtma, Bilgisayar ve Optoelektronik

Ekonomik Büyüme hızı

%2.09 (2013)

GDP nominal (2014)

529.7 milyar dolar (eui.com)

GDP kişi başına (2014)

22.602 dolar (enflasyon); 43,544 dolar (satın alma gücü paritesi)

Kredi Notu

S&P AA-: Moody’s Aa3: Fitch A+ Görünüm: Durağan

Altın Rezervi

423,6 ton (Dünya Rezervinin %4’ü)

Döviz Rezervi

426,5 milyar dolar ((Çin, Japonya, Suudi Arabistan ve İsviçre’nin ardından) en fazla dolar rezervi olan 5. ülke (Türkiye’nin 3,2 Katı)

İhracat Değeri

305.44 Milyar Dolar

İthalat Değerleri

269.90 Milyar Dolar

DYY (FDI)

64.2 Milyar Dolar: Dış Borcu: 150 milyar dolar ca.

Başlıca İhracat

Elektronik ürünler, Temel Metaller ve yan ürünleri, Plastik/Kaoçuk ve yan ürünleri, Mineral Ürünler, Optik araç gereçler, Kimyasallar, Makineler, Bilişim ve Haberleşme Ürünleri,Tekstil, Taşıtlar, Ulaşım ve alakalı ürünler, Elektrik Ürünleri

Önemli Şirketleri

Asus, HTC, Acer, Gigabyte, BenQ, msi, AverMedia, Trident, Ritek, D-Link, TECO etc.

Başlıca İthalat

Mineral Ürünler (Ham Petrol dahil), Elektronikler, Kimyasallar, Temel Metaller ve yan ürünleri, Makineler, Hassas ürünler, Plastik ve yan ürünleri, Taşıtlar, Ulaşım ve alakalı ürünler, Elektrik Ürünleri

Başlıca ihraç pazarı

Kıta Çin ve Hong Kong, Japonya, ASEAN Ülkeleri, Avrupa ve ABD

Para Birimi

Yeni Tayvan Doları, NTD veya TWD (1 TL= 9 NTD)

Saat Dilimi

+ 8 saat

Ülke Telefon Kodu

+ 886

Elektirik

AC 110 V / 60 Hz

2015

19

Vize ve Gümrük İniş Vizesi (Landing Visa) 2013 yılı Mayıs ayından önce vize almak isteyenlerin Ankara’da bulunan Taipei Ekonomi ve Kültür Ofisine başvurması gerekiyordu. Ödenmesi gereken vize ücreti 50 dolardan (yaklaşık 140 TL) fazlaydı. 2013 yılında karşılıklı olarak varılan anlaşma gereği Türk vatandaşları iniş vizesi, Tayvan vatandaşları ise e-vize sistemiyle vize alma imkanına kavuştular. Böylece Türkiye, Makedonya ve Brunei’den sonra iniş vizesi hakkı elde eden 3. ülke oldu. Türk pasaportu sahipleri Tayvan’a indiklerinde havaalanında sadece 800 NT (yaklaşık 70 TL)

servis ücreti verirken; diğer iki ülke vatandaşları ayrıca 1600 NT vize ücreti de ödemek zorundadırlar.

Türk vatandaşları için iniş vizesi Tayvan’da 30 günden az kalacakların tercih etmesi gereken vize türü. 30 günden fazla kalacaklar Ulusal Göç Bürosuna (NIA) başvurarak yeni bir vize almak durumundadırlar. Avrupa Birliği ülkelerinden birinin vatandaşı olan Türklerin 90 güne kadar olan kalışlarında AB üyesi ülkelerden aldıkları pasaportlar ile doğrudan gümrükten geçmeleri mümkündür. Bunun için kontrol esnasında gidiş dönüş biletlerini ibraz etmeleri gerekmektedir.

Tayvan’da iken giriş vizeniz sona ererse başvuracağınız yer Ulusal Göç Kurumudur (National Immigration Agency) [15, Guangjhou St., Jhongjheng District, Taipei, Tel: (02) 23889393;08:00-17:30 (Pazartesi – Cuma) Xiaonanmen Metro İstasyonu 2 nolu

çıkış kapısından 350 metre uzaklıkta. http://www.immigration.gov.tw/] İniş vizesi ile ilgili ayrıntılı bilgiler Tayvan (ROC) Dışişleri Bakanlığına bağlı Konsolosluk İşleri Bürosunun (BOCA) internet sitesinden elde edilebilir: İniş vizesini oturma vizesine değiştirmek için BOCA’ya gitmeniz gerekmektedir. Adres: 3~5 Fl., 2-2 Jinan Rd., Sec. 1, Central Union Building North, Milli Eğitim Bakanlığı Arkası. Yakından geçen otobüsler: 15, 22, 208, 227, 261, 615. Shandao Temple (Bannan Line) MRT Durağında indikten sonra aşağıya doğru 550 metre yürümeniz gerekiyor. NTU Hospital Durağında inerseniz 650 metre yürünmesi gerekiyor.Google Maps Koordinatları: 25.0429, 121.5200 Turist ve Oturum (Resident) Vizeleri Tayvan’da bir aydan fazla ancak 3 aydan az kalmayı düşünenler turist vizesi

albedo20 (albedo20/11932741576)@Flickr

20

Tayvan Rehberi

almak zorundadırlar. Tayvan’da 6 aydan fazla kalacakların ise oturum vizesi almaları gerekmektedir. Aile ziyareti, öğrenim görme, yatırım yapma, çalışma, misyonerlik çalışmaları resmi görev ve devlet kurumlarının onayladığı diğer faaliyetlerde vazifesi olanlar oturum vizesine başvurmalıdırlar.

Tayvan’a öğrenci olarak gitmek isteyenler Ankara Taipei Ekonomi ve Kültür Misyonuna başvurarak resmi kabul belgelerini göstererek oturum vizesini Tayvan’a gitmeden önce almak durumundadırlar. İlk aşamada turist vizesi ile Tayvan’a giren öğrencilerin 3 aydan fazla kalacakları kesinse, eğitim kurumlarına başvurduktan sonra vizelerini oturum vizesiyle değiştirmeleri gerekmektedir. İkamet vizesi alındıktan sonra ARC olarak adlandırılan bir tür yabancı kimlik belgesi almaları gerekmektedir.

Yabancı Oturum Belgesi Alien Resident Certificate (ARC) Tayvan’da 6 aydan fazla kalacakların ARC kartı alınması zorunludur. Bunun için Tayvan’a girdikten sonra 15 gün içerisinde Ulusal Göç Bürosuna (NIA) başvuru yapılması gerekiyor. ARC kartı yaklaşık 2 hafta içerisinde teslim edilmekte. Havaalanlarında ARC kartı sahipleri için normal turistlerden farklı bir kontrol noktası vardır. Karta başvu-

rurken e-gate imkanından yararlanmak istediğinizi belirtirseniz, bu durumda gümrük kontrollerini sıra beklemeden havaalanlarındaki elektronik kart okuma sistemini kullanarak yaptırabilirsiniz.

ARC kartı sahipleri kartın geçerlilik süresi içerisinde Tayvan’a giriş ve çıkışlarda vize almak zorunda değildirler. Ayrıca, bankalarda veya Chunghwa Postanesinde hesap açtırabilmek için ARC kartının olması zorunludur. ARC kartı sahipleri çalışma sigortası ve sağlık sigortası programlarına da dahil olabilir. ARC kartı için gerekli belge2015

ler: başvuru formu (2 tane) (internetten indirilebilir), ikamet vizesi olan geçerli bir pasaport ve 2 fotoğraf. Başvuru ücreti her yıl için 1000 NT (90 TL)’dir.

ARC kartı sahipleri başvuru sırasında bildirdikleri adresi değiştirmeleri halinde durumu yabancılar polisine 15 gün içerisinde bildirmek durumundadırlar.

Aksi takdirde 5000 NT ceza vermek durumunda kalabilirler. Çalışma Vizesi Çalışmak için Tayvan’a gelenlerin çalışma izni için İş Kurumu Konseyine (CLA) başvurmaları gerekmektedir. Çalışma iznini elde edenler daha sonra oturum vizesine başvurmalılar. Ülkeye iniş vizesi ile giriş yapanların bu vizelerini Konsolosluk İşleri Bürosundan (BOCA) oturum vizesiyle değiştirmeleri gerekmektedir. Kural olarak Tayvan’da çalışmak isteyen Türk vatandaşları ilk önce Ankara Gaziosmanpaşa, Rabat Sokak no. 16’da bulunan Taipei Ekonomi ve Kültür Misyonuna başvurarak oturum vizesi aldıktan sonra Tayvan’a giriş yapabilirler. Şayet Tayvan’a iniş vizesi ile giriş yapılmışsa, bu durumda oturum vizesi almak için Tayvan’dan çıkış yapılması; örneğin Ankara veya Hong Kong’dan oturum izni almak için tekrar başvurulması gerekmektedir. İş Kurumu Konseyi yabancıları çalıştıracak işve-

Ulusal Göç Bürosu (NIA) tarafından hazırlanan ve Google Play Store’dan indirilecek NIA APP adlı Android uygulamasında yabancıların ihtiyaç duyduğu bilgiler İngilizce olarak sunulmaktadır.

renler için bir seferde bütün işlemleri yapacak gişe hazırlamıştır. Kurumun web sayfasında (http://iff.immigration. gov.tw) Tayvan’da yaşamak için gerekli turizm, iş seyahati, öğrencilik, uzun süreli oturum hakkı ve eş durumu, vize, vergilendirme, ulaşım, sağlık hizmetleri ve bankacılık vs. konularda İngilizce olarak hazırlanmış bilgiler mevcuttur.

Robert Lee (roboppy/15972355955) @Flickr

21

Vize ve Gümrük

Konsolosluk İşlemleri Tayvan Türkiye tarafından resmi olarak tanınmadığı için Taipei’de bir büyükelçilik veya konsolosluğumuz bulunmamaktadır. Bununla birlikte konsolosluk görevlerinde yardımcı olacak Türk Dışişleri Bakanlığına bağlı bir temsilciliğimiz bulunmaktadır. Tayvan’da pasaportunuzu kaybederseniz, süresi dolarsa veya vatandaşlıkla ilgili işlemler olduğunda başvuracağınız Taipei’deki Türk Temsilciliğinin adresi aşağıdaki gibidir.

Room 1905, 19F, 333 Keelung Road., Sec.1, 110 Tel: (+886) 2 2757-7318 Faks: (+886) 2 2757-9432 http://www.taipei.to.mfa.gov.tr/ Facebook: Taipei Türk Ticaret Ofisi Geo-konum: 25.0346, 121.5610 Yanda gördüğünüz binada bulunan Türk Temsilciliğine gitmenin en kolay ve kısa yolu kırmızı hat üzerindeki Taipei 101/ World Trade Center İstasyonunda inip Keelung Caddesine doğru 350 metre yürümektir.

Gümrük Kuralları Tayvan’a girişte gümrük serbestisi olan ürünler 20 yaşın üzerindeki bir kişi aşağıdaki ürünleri gümrüksüz Tayvan’a sokabilir: 1. 200 sigara (veya 10 paket/1 koli) ve 25 puro 2. Bir litreden az alkollü içecek; 3. Makul miktarda parfüm; 4. Ticari amaçlı olmayan en fazla 20,000 Tayvan Doları (yaklaşık 650$) değerindeki ürün. 20 yaşından küçükler için bu 10,000 Tayvan Dolarıdır.

Gümrük Yasağı Olan Eşyalar Uyuşturucu gibi evrensel nitelikte yasak olan şeylerin dışında, aşağıdaki ürünlerin de Tayvan’a girişi yasaktır 1. Kumar Aletleri ve oyuncak tabanca; 2. Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Belarus, Bulgaristan, Kamboçya, Çin, Kazakistan, Romanya, Rusya, Türkmenistan, Ukrayna veya Vietnam’dan gelen her türlü ürün; 3. Canlı hayvan; 4. Kurutulmuş Hayvansal ürün (Sucuk dahil, işlemden geçmiş deniz ürünleri hariç); 5. Canlı bitki veya taze meyveler (Taze incir ve zeytin yasak kapsamında 22

Tayvan Rehberi

かがみ～ (sonotoki/8489292328) @Flickr

olmakla birlikte, kurutulmuş incir, kayısı ve salamura zeytin ambalajlı olmak kaydıyla yasak kapsamında değildir) Altın, gümüş, ateşli silahlar ve askeri malzemeleri Tayvan’a sokmak istiyorsanız, konuyla ilgili özel Yönetmeliğin içeriğine bakmalısınız. Yolcuların girişte bildirimde bulunması gerekmektedir.

Tayvan’dan Çıkarılması Yasak Olanlar Girerken Adanın ekosistemini koruma adına getirilen taze meyve ve hayvansal ürünler çıkışta yasak kapsamında değildir. Ülkeye bildirimde bulunmak kaydıyla altın ve gümüş sokabilirsiniz; ancak Tayvan dışına çıkarabileceğiniz kıymetli maden tutarına sınır getirilmiştir. Bu sınır da 62,5 grama kadar altın ve 625 grama kadar gümüştür. Bunların süs eşyası şeklinde olması gerekir. Oysa, külçe haline getirilmiş altın ve gümüş miktarla bağlı olmaksızın yasak kapsamındadır. Söz gelimi, 625 gramlık bir gümüş tepsiyi ülke dışına çıkarma izni 2015

olmakla birlikte, 500 gramlık (750 TL) bir külçe gümüşü ülke dışına çıkarmanız durumunda hem gümüşe el konulmakta hem de hakkınızda kanuna aykırılıktan dolayı ceza davası açılmaktadır. Bu nedenle, tereddüt halinde araştırılması gereken maddeler olabilir. Örneğin, bit pazarından alacağınız Hint kaplanı kemiği veya derisi; gergedan boynuzu veya nesli tehlikede olan devasa bir istiridyenin kabuğu havaalanı çıkışında başınıza iş açabilir. Bu neden-

le hangi hayvan ve bitki türünün Nesli Tehlikede olan Türlerin Korunmasına ilişkin Uluslararası Sözleşmeye (CITES) aykırı olup olmadığını araştırmanız gerekmektedir.

Nakit Para Girişi ile ilgili Yönetmelik: Yolsuzluk ve kara para ile mücadele kapsamında Tayvan’a bildirimsiz sokulmasına izin verilen miktarlar şu şekildedir: 60,000 Tayvan Dolarına eş değer döviz; 20,000 Çin Yuan’ına eşdeğer döviz; 10,000 Amerikan Doları ve buna eşdeğer döviz. Bu miktarın üzerindeki nakit para havaalanında deklare edilmelidir.

23

Ulaşım Havaalanından Taipei’ye Geliş Tayvan’a doğrudan uçan Türk Hava Yolları Taipei’den 40 km uzakta olan Taoyuan Havaalanına inmektedir. Havaalanından şehir merkezine taksiyle gelmek yaklaşık 1000-1200 NT’dir (90110 TL). Taksi şoförlerinin çok büyük kısmının İngilizce bilmediğini göz ardı etmemek gerekiyor. Bu nedenle gideceğiniz yerin adının Çince yazılı olduğu bir metni taksi şoförüne vermekte yarar var. Aksi takdirde, şoförle anlaşmak neredeyse imkansız olacaktır. Bu zorluğa bir de kimi kavram ve isimlerin İngilizceye çevrilirken özgün şeklinden farklı ifade edildiği dikkate alındığında adresin veya otel adının Çincesinin elinizin altında olmasında yarar var. Örneğin, Havaalanından Cheng-Chi Üniversitesine gitmek isterseniz: 你好,我要到木 柵政治大學,這是地址:台北市文山區 指南路二段64號) yazılı bir bilgisayar çıktısını taksi şoförüne ve Üniversite girişindeki görevliye göstermeniz gereklidir. Bu şekilde gideceği yeri söyleyemeyecek kişilerin İngilizce bilen taksi firmaları ile temasa geçmesinde veya Havaalanı personelinden yardım almasında yarar var.

Google Maps’i iyi kullanıyorsanız, Türkiye’de iken harita üzerinde biraz çalışarak ve sokak görüntülerinden yararlanarak gideceğiniz yere otobüsle de ucuza ulaşabilirsiniz. Havaalanının çıkışında otobüs duraklarının olduğu bir bölüm bulunmaktadır. Toplam 4 farklı şirket faaliyet göstermektedir. Havaalanından şehir merkezindeki Taipei Main Station’a tek gidiş 125 NT’dir. KouKuang Firmasına ait 1819 nolu otobüsler her 15-20 dakikada bir Taipei City Hall’e kalkmaktadır. Metro İstasyonu ile bağlantısı olan Otobüs Garajına geldiğinizde gitmek istediğiniz adrese en yakın Metro (MRT) istasyonunun olduğu hatta geçebilirsiniz. Havaalanından Nangang gibi şehrin birkaç farklı noktasına hareket eden 1841 ve 1843 nolu otobüsler de bulunmaktadır. (http://www.taoyuanairport.com/english/Buses/) 24

Metro girişlerinde otomatik metro ve otobüs kartı alma imkanı bulunmaktadır. Karta dolum da her metro istasyonunda makineler aracılığı ile yapılmaktadır. Saatleri uygun olduğunda Metro İstasyonundaki görevliler aracılığı ile de kartınıza kontör yükletebilirsiniz. Şayet Hızlı Tren ile Adanın güneyindeki bir başka ile gideceksiniz, bu durumda 30 NT’ye sizi Taoyuan Tren İstayonuna götürecek ring hattı yapan otobüsler bulunmaktadır.

2015 yılının Aralık ayında açılacak Taoyuan Havaalanı-Taipei Şehir Merkezi metrosu ile şehrin metro ağına çok kısa bir süre içerisinde ulaşabileceksiniz. Nisan 2015 itibariyle denemelerin başladığı yeni hat açıldığında 35 km’lik toplam mesafe 35 dakikada kat edilebilecektir. İşin güzel yanı Havaalanına gitmek için Taipei Terminus İstasyonuna gelen yolcular check-in işlemlerini metroya binmeden yaptırıp biniş kartlarını metro istasyonundan alabileceklerdir.

Havaalanından çıkmadan önce unutmamanız gereken en önemli şey dövizi havaalanında bozdurmanız. Şehir içerisinde büyük oteller ve bankalar dışında döviz bozdurabileceğiniz döviz büroları bulunmuyor.

Araç Kiralama Tayvan’da kısa süre kalacaklar için araç kiralama iyi bir alternatif sayılmaz. Park sorunu ve kalabalık sokaklar yabancı bir sürücüyü zorlayacak nitelikte. Üstelik Türkiye’de hiç alışık olmadığınız sayıda motosikletli sürücünün çevrenizde varlığı sizi rahatsız edebilir. Sürekli zikzaklar çizerek geçen motosikletli sürücüler Türk sürücüleri zorlayabilir. Bu nedenle toplu taşıma ucuz, hızlı ve etkin olduğu için tercih edilmeli. Bütün bunlara rağmen araba kiralamak isterseniz uluslararası sürücü belgesi ile 30 gün boyunca kullanmak araç kullanmak mümkün.

Ortalama günlük kiralama ücreti 3000 NT civarında. Talep edildiğinde bazı firmalar arabaları adrese de getiriyorlar.

Depozito karşılığı kiralanan aracın kiralama bedeli aracın kullanım süresine (saate) göre hesaplanmaktadır.

Tayvan’da numaralı otoyollar oldukça kaliteli. Trafik işaretlerinin çoğu uluslararası standartlarda. Bununla bir-

Kuo Kuang Express #1819, by cal6060,

John B. Northup, Freeway 3 at Cyonglin

Tayvan Rehberi

Büyük: Jack Shang: Küçükler: virtualtourist.com ve Jnorthup (en.wikipedia.org)

Ulaşım

likte, sadece Çince yazılı işaretlerle de karşılaşmak mümkün. Tayvan’da dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi şehir ve yer isimlerinin Çince’den Latin alfabesine farklı şekillerde çevrilmesi. Örneğin, Chi-Nan (Jinan), Keelung (Jilong) veya Gaoxiong (Koahsiung) gibi özel isimler iki ve hatta üç farklı şekilde yazılabilmektedir. Bu nedenle, gidilecek yerin Latin alfabesine nasıl çevrildiğine bakmak gerekiyor. Şubat 2014’den önce otoyollarda 30-40 kilometrede bir var olan ödeme noktalarına gelindiğinde araçlar yavaşlamak zorunda olduklarından uzun kuyruklar oluşabiliyordu. Oysa anılan tarihte Tayvan’ın 900 km’lik paralı otoyolların tamamında elektronik ödeme sistemine (ETC/OGS) geçildi. Toplamda üç otobanda 22 ödeme noktası bulunmaktadır. Otoyolların her gün için ilk kullandığı 20 kilometresi ücrete dahil değildir. Eskiden her bir nokta için 40 NT ücret ödemek gerekirken, yeni sistemde 200 kilometreye kadar her bir kilometrede 1,2 NT ücret ödenmesi gerekiyor. 200 km sonrası ücret 0,9 NT’ye düşüyor. Arabayı kullanmadan önce yükleme merkezlerinden veya süpermarketler zincirlerinden önyükleme yapmak gerekiyor.

Otoyollarda araba kullananların dikkat etmesi gereken kurallardan birisi MOBESE kameralarından başınızı eğerek yüzünüzü gizlemeye çalışmamanız.

Aksi davranış ceza kesilmesine neden olabilir.

hacimde olanların otobanlarda kullanılması yasaktır. Sürücü ehliyeti olmayanların 50cc’lik motosikletleri kullanması mümkün değildir. İngilizce yazılı sınavdan başarılı olanlar 50cc motosiklet kullanabilirler. 100 cc ve üzeri motor hacmi olan motosikletleri kullanmak için ayrıca sürüş testinden de başarılı olmak gerekmektedir. Sürüş testleri sanal ortamda yapılmaktadır.

Ehliyet için istenen ücretler; 50cc motosiklet için (475 NT): 80 cc üzeri için (700 NT), araba için (900 NT)’dir.

Lisans değiştirme için 250 NT ödemek gerekmektedir.

Başvuru Adresi: Taipei City Motor Vehicle Branch, No. 21, Sec. 4, Bade Rd (Pa-Te Rd)., Sungshan Chiu, Taipei, Taiwan 105. En Yakın Metro İstasyonu: Sun Yet-Sun Memorial Hall İstasyonundan 10 dakika uzakta. http://www.thb. gov.tw/tm/Menus/new_english Park Etme Dünyanın en yoğun yerleşim yerlerinden birisi olan Taipei’de özel arabası olanların %65’i kendi garajlarına arabalarını park etmektedirler. Okulların inşasında okulun altına park yeri yapılmasına dikkat edilmektedir. Bu park yerleri aynı zamanda okullar ve belediye için bir gelir kazanma aracıdır. Altta bir ilköğretim okulunun altındaki öde-

me noktası görülmektedir. Bu parkların saatlik ücretin konumlarına göre 20-50 NT arası değişmekte. 21.30’dan sonra ücret 10 NT’ye kadar düşmektedir. Aylık abonman ücretleri yaklaşık 5000 NT civarındadır. (http://www.tpml.edu.tw/) Araç sahiplerinin %11’i park yeri kiralama yoluna gitmektedir. İstatistikler, ücretsiz park edecek boş bir yer bulmak isteyenlerin mahallelerinde yaklaşık 14 dakika dolaşma zorunda kaldığını göstermektedir. Tayvan’da park etme sorun olduğu için kuralları ihlal edenler sıkı takip edilmekte ve yüksek para cezası kesilmektedir. Sarı yol kenar çizgilerine sabah 7 akşam 8 saatleri arası park etmek yasaktır. Kırmızı yol kenarı çizgeleri kesin park yasağı anlamına gelmektedir. İhlal cezası 600 ila 1200 NT arasındadır. Arabanızın çekilmesi halinde polis pastel kalem ile arabanızın olduğu yere arabanın nereye çekildiği ile ilgili not bırakmaktadır.

Araçlarını sokak ve caddelere park edenlerin araç sileceklerine park görevlileri ödeme makbuzu iliştirmektedirler.

Makbuzda park anından başlayarak park etme için tanınan süre, bu süre içinde saatlik ödeme ücreti gibi bilgiler yer almaktadır. Denetimlerde her saat için ayrı bir kaşe basılmakta ve ücret veri bankasına yüklenmektedir. Aracına binmek için gelen sürücü aldığı bu makbu-

Sürücü Belgesi 30 günden fazla uzun süre Tayvan’da kalacakların ehliyetlerini Motorlu Taşıtlar Ofisine giderek onaylattırmaları gerekmektedir. Bu yapıldığında ikinci bir 30 günlük süre başlamaktadır. Tayvan dışına kısa süreli çıkıp tekrar girmek sürenin yeniden başlaması anlamına gelmemektedir. Araba satın alabilmek ve sigorta yaptırabilmek için Tayvan ehliyetinin olması zorunludur. Ehliyet almak için ise ARC oturum kartının olması gerekiyor. Bu durum motosiklet kullanmak isteyenler için de geçerlidir.

Motosikletler Tayvan’da hafif, ağır ve çok ağır olarak üç kategoriye ayrılmaktadırlar. 550cc ve daha ağır motor hacmine sahip olan olanlar ekspres yollarda seyahat edebilirlerse de, bu 26

Tayvan Rehberi

zu 7-11, Family, Niko Mart, OK ve Hi-Life gibi express marketlerde ödeyebilmektedirler. Park cezaları son ödeme tarihinden önce her köşe başında görülebilecek ekspres marketler veya China Post’da ödenebilmektedir.

İç Hat Uçuşları Ülkenin iki ucunu hızlı trenle 90 dakikada almak mümkün olduğu için iç hat uçuşları giderek önemi yitirmektedir. Konya büyüklüğünde bir ada ülkesinde uçağa ihtiyaç var mı diye düşünebilirsiniz, ancak unutulmaması gereken

Mariofan13, de.wikipedia.org

nokta Tayvan’ın Konya ovası gibi düz bir coğrafyasının olmadığıdır. Oldukça dağlık bir araziye sahip olan Tayvan’da iç hat uçuşları kimi zaman cazip bir seçenek olmaktadır. Zamanın önemli olduğu durumlarda iç hat uçuşları bir alternatif olarak gündeme gelebilir. Örneğin, Taipei ile Tayvan’ın doğusundaki Hualien arası uçakla 30 dakikadır. Aynı yolu tren ile gidecek olursanız 2 saat, otobüsle gidecek olursanız 5-6 saattir.

Bu nedenle, Tayvan’ın 17 faklı bölgesine insanlar uçakla gitmeyi tercih etmektedirler. Tayvan’a bağlı adalara uçmak isteyenler için uçak, tartışmasız en hızlı ve ekonomik ulaşım şekli olarak karşımıza çıkmaktadır. Taipei’de iç hat uçuşlar Wenhu metro hattı üzerinde ve şehrin merkezinde bulunan Songshan Havaalanından yapılmaktadır. Uçak biletleri ile ilgili detaylar http://ticket.ezfly.com/domestic/ adresinden edinilebilir.

Tayvan’daki havayolu şirketlerinin başında China Air, Mandarin Air, Uni Air, TransAsia gelmektedir. Sefer sayısının sıklığından dolayı uçak biletini önceden almaya gerek bulunmamaktadır.

Havaalanları arasında tam bir bağlantı bulunmadığından iç hatları kullanmak isteyenler Taipei veya Koahsiung havaalanlarından aktarma yapmak durumundadırlar.

Sarı Taksiler Şehir içerisinde taksi toplu taşımaya iyi bir alternatif olarak göz önünde bulundurulmalı. Taksimetre ile çalışan taksilerde ödemeyi Easy Card ile de 2015

Taksi ücretini Easy Card (Metro Kart) ile de ödeyebilirsiniz.

Flickr: mossman/3292098550

27

Ulaşım

=three (“othree/8320777675) @Flickr

yapılabilirsiniz. Taksi ücretleri Türkiye ile kıyaslandığında eskiden yarı yarıya ucuzdu. Ancak Türk Lirasının Tayvan Doları karşısında sürekli değer kaybetmesi sonucu fiyatlar uzun mesafelerde hemen hemen eşitlendi. Örneğin 10 kilometre için ödeyeceğiniz ücret İstanbul’da 23,10, Ankara’da 26,77 Lira iken Taipei’de 21,31 Liradır. Kısa mesafe ücreti açısından Taipei’de taksi daha pahalı olmaktadır. Örneğin, 2 kilometre için İstanbul’da 7,15, Ankara’da 7,50 TL ödemeniz gerekirken, Taipei’de bu ücret 8,05 TL dir. Bunun nedeni Taipei’de taksimetreler 70 NT ile açıl28

makta ve ilk 1,25 kilometre boyunca sabit kalmaktadır. Daha sonra her 250 metre için 5 NT artmaktadır. Taipei’de kırmızı ışıklar yaklaşık 2 dakikada bir değişmektedir. Bu nedenle arabaların 5 km’nin altında seyahat ettikleri her 100 saniye için ücret 5 NT (45 kuruş) artmaktadır. Ancak trafik sıkışıklığı açısından bakacak olursak, bu sorun Taipei’de büyük ölçüde olmadığından ödeyeceğiniz ücret yoğun saatlerde İstanbul’dakinin çok altında olacaktır. Tayvan’da taksi ücretleri şehirlere göre farklılık göstermemektedir. Sadece Tamsui, Ruifang ve Wulai bölgeleri için ayrı tarife

uygulanmaktadır. Kimi hatlarda ücretler sabit olarak belirlenmiştir. Yükün fazla olması ve telefonla çağrılması hallerinde 10 NT ek ücret alınmaktadır. Gece tarifesinde (23/06) veya tatillerde %20 ek ücret talep edilmektedir. Sürücülerin çok az bir kısmı sokak ve kurumların İngilizce adlarını bilmektedir. Bu nedenle harita üzerinde veya yazılı bir not şeklinde gidilecek yeri göstermek doğru olur. İngilizce konuşan taksi şoförü istemek için Tel: 0800-055850,

0800-024-111,

2-7997997.

Tayvan Rehberi

Daan Park Metro İstasyonu

Dal Lu (dal_lu/17131461878) @Flickr

Taipei Metro (MRT) Taipei Rapid Transit Corporation (TRTC) adlı şirket tarafından işletilen metro sistemi Mart 1996’da faaliyete geçti. Metro sisteminde 115’den fazla istasyon olup toplam uzunluğu 129 kilometreyi geçmektedir. Tayvan metrosunda tek seferlik plastik yuvarlak bilet alma imkanı olduğu gibi, farklı tercihlere göre günlük kartlar da bulunmaktadır.

Günlük metro kartları (One Day Pass) 150 NT’ye satılmakta olup, otobüslerde de kullanılmaktadır. Kullanıldığı andan itibaren işlemeye başlayan 24 saatlik biletler de 180 NT’ye satılmaktadır. Grup alımları için %20 indirim yapılmaktadır.

Tayvan’da bir haftaya kadar kalacaklar için düşünülmüş farklı bilet alternatifleri bulunmaktadır. Buna göre, 2 günlük kart (310 NT), 3 günlük kart (440 NT) ve 5 Günlük kart (700 NT’ye) satılmaktadır. Şayet şehrin güneyinde bulunan teleferiği kullanarak dağa çıkmak isterseniz (Maokong Gondola) bu durumda bir günlük bilet fiyatına 70 NT daha ilave ederek 250 NT vermeniz gerekmektedir.

2015

Metro kartları şehrin değişik yerlerin konuşlanmış U-Bike (şehir bisikletlerinde) de kullanılmaktadır. Bunun için kartınızın Tayvan’daki cep telefonu ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir.

Taipei metrolarında hemen her yerde İngilizce yönlendirme levhaları bulunmakta ve anonslar Çince, İngilizce ve Tayvanca yapılmaktadır. Tayvan’da oluşturulan Metro Kültürü ve insanların birbirine saygısı özel bir yazı konusu olacak kadar önemli bir konu.

Tayvan’da 1996 yılında ilk metro hattının açılmasıyla birlikte yapılan eğitici faaliyetler 20 yıl içerisinde sonuçlarını vermiştir. Öyle ki, yaşlı, özürlü ve hamile bayanların öncelikli oturması için ayrılan koyu renkli koltuklar, metronun en kalabalık olduğu saatlerde bile Taipei halkı tarafından kullanılmıyor. Taipei Metrosu, Türk metrosunda gördüğünüz kaba insan davanışlarının hiç birisini görmeyeceğiniz bir yer. Türk yöneticilerin bu sistemin Türkiye’ye nasıl aktarılacağını gözlemlemesi için Taipei’de birkaç gün kalması yeterli.

Taipei Metrosu dikkatli gözlemlendiğinde Tayvan toplumunun ahlak ve toplumsal saygı anlamında ne derecede ileri seviyede olduğunu göstermektedir. Örneğin, metro çıkışlarında merdivenin sol tarafı sürekli hızlı çıkmak isteyenler için boş bırakılmakta; sağ tarafını kullanmak için kuyruğa girilmektedir. Taipei Metrosunda halkı bilgilendirici ve eğitici uyarı levhalarını her istasyonda görmek mümkündür.

Sabahın 6’sından gece yarısına kadar faaliyet gösteren trenler en uzun 15 dakida bir işlemektedir. Gün içerisinde ortalama sefer sıklığı 1,5 ile 5 dakika arasındadır. EasyCard aslında sadece toplu ulaşım için kullanılan sıradan bir kart değil. Taksilerde de EasyCard’ınızı okutarak önyüklemeli sistemin avantajından yararlanabilirsiniz. Aynı şekilde belirli süpermarketlerde (7-Eleven, Family Mart, Hi-Life and OK mart), şehirlerarası otobüs ve uçak seferlerinde, park parası ödemede EasyCard aynı zamanda bir ödeme aracı olarak kullanılmaktadır. Günlük harcama limiti tek seferde 1000, toplamda 3000 NT’dir.

Maksimum 10.000 NT (800 TL)ye ka29

Ulaşım

Mark Hsu (energystar/12339247144) @Flickr

dar dolum yapılarak kullanılabilmektedir.

EasyCard aynı zamanda hastane, devlet daireleri ve kütüphanelerde de kullanılmaktadır.

Tayvan’da bir yabancının kredi kartı sahibi olması oldukça zor.

Türkiye’deki kredi kartlarından da yüksek komisyon alındığı dikkate alındığında bu durumda yanında yüklü miktarda para taşımak istemeyenler için EasyCard oldukça kullanışlı bir alternatif. Kaohsiung’da EasyCard’ın muadili “I Pass” olarak adlandırılmakta; Taiwan Money Cardlar ile de seyahat etmek mümkün.

Tayvan metrosunun en güzel özelliklerinden birisi metro ve otobüslerin birbirine entegre bir şekilde faaliyet göstermesidir. Aktarmalarda 15 NT olan otobüs ücretinin yarısı olan 7 NT kadar indirim yapılmaktadır.

30

Tayvan Rehberi

Robyn Lee (roboppy/15137668362) @Flicker

Taichung Metrosu 2018 yılında devreye girinceye kadar Taichung Belediyesi Tayvan’ın ilk Mavi Hat Metrobüs sistemini 2014 Temmuzunda BRT (Bus Rapid Transit) adıyla devreye soktu.

Metro hattı açıldıktan sonra iki sistem birbiri ile entegreli olarak çalışacak. Tayvan’da otobüs ve metro hatlarının mükemmel uyumu nedeniyle özel dolmuş ve halk otobüslerini şehir içerisinde yolcu kapmaya çalışırken göremezsiniz.

Otobüslere EasyCard, Taiwan Easy Go, iPASS veya ETC card ile binebilmektedirler. İşin güzel tarafı Taipei’den Taichung’a günübirlik gelenlerin Kentkart, Akbil, AnkaraKart gibi ayrı bir şehiriçi kart almaksızın EasyCard’ları ile seyahat edebilmesi. Türkiye’de de Easy Card gibi ülke çapında kullanılacak bir ödeme aracına geçilmesi noktasında Tayvan güzel bir örnek oluşturuyor.

Tayvan’ın en büyük başarılarından birisi olan toplu taşıma sisteminin ayrıntılarını Tayvan Kültür Dergisinde anlatmaya çalışacağız. Derginin 2. Sayısında “Taipei Metrosu: Ulaşımdan Öte Bir Konsept” adlı yazıda metro sisteminin Tayvanlılar için ne anlama geldiğini bulacak, metro istasyonlarının sanat galerisi gibi donatıldığını göreceksiniz.

2015

Robyn Lee (roboppy/15137668362)

31

Ulaşım

捷利, zh.wikipedia.org

Taipei Şehiriçi Otobüsleri Taipei şehir içi otobüslerinin sefer sıklığı ve hat çeşitliliği Türk belediyeciliği açısından ibret alınacak bir örnektir.

Türkiye’de seyrek olduğu ve şehrin farklı yerlerine gidecek alternatifler olmadığı için Türk halkı dolmuşları tercih etmektedir. Böylece kamuya aktarılması gereken gelir büyük ölçüde dolmuş mafyasına verilmektedir. Türk belediyeleri kâr getiren hatları özel sektöre bırakırken zarar eden hatlarda sözde kamu hizmeti yapmaktadır. Kimi zamanda insanın aklına benzinden alınan yüksek vergiler nedeniyle, bu kolay vergi toplama yolundan vazgeçmek istemeyen devletin Türkiye’de toplu ulaşımdan vatandaşı kasıtlı caydırmak isteyip istemediği geliyor. Oysa Taipei şehir merkezinde bizdeki gibi müşteri kapmak için olmadık şeyler yapan dolmuşlar; para alırken aynı zamanda telefonla konuşan dolmuş şoförleri göremezsiniz. Petrol fiyatlarının Türkiye’nin yarısı olduğu Tayvan’da Taipei Belediyesi halkı toplu taşımaya yöneltmek için, özel araç park yerlerini paralı hale getirerek hem gelir elde etmekte hem de araç kullanımının petrol fiyatının ucuzluğundan kaynaklanan ekonomik cazibesini ortadan kaldırmaktadır. Taipei Belediyesi otobüs ve metro hatlarını birbirine mükemmel 32

şekilde entegre etmiş ve otobüslerin sayısını ve sefer sıklığını arttırarak insanların şehir merkezine özel araçlarıyla gitmesini büyük ölçüde gereksiz kılmıştır. Taipei’de toplu ulaşım bir kamu hizmeti olduğu kadar bir devlet politikası. Petrole %100 bağımlı olan bir Ada Devletinin gerek karbon emisyonu azaltmak gerekse döviz kaybına engel olabilmek için onyıllar boyunca izlediği doğru politikalar 2000’lerde meyvesini vermiş. Otobüslerin büyük bir kısmında ücretsiz wifi hizmeti sunulmaktadır. Doğru bir strateji ile elde edilen bu başarıyı göstermek için Türk belediye başkanlarına özel bir Taipei gezisi ayarlamak gerek! İnsana hizmeti önplana çıkaran Yeni Taipei Belediyesi toplam 21 hatta ücretsiz bölgesel otobüs servisi uygulaması başlatmıştır. Tucheng Haftasonu hattı gibi az bir kısmı hariç çoğu haftanın her günü çalışmaktadır. (Bknz. Free Regional Bus, http://tour.ntpc.gov.tw) Easy Card olmadan otobüslerde seyahat etmeniz de mümkün. 15 NT bozuk parayı otobüs girişindeki kumbaraya atarak seyahat edebilirsiniz. Ancak metro ve otobüs aktarmalarında

indirimlerden yararlanmanız için EasyCard’ınızın olması gerek.

Taipei’de otobüslerde ücret bölge sistemine göre hesaplanmaktadır. Örneğin, otobüse binerken ücretin binerken mi yoksa inerken mi ödeneceğini anlayabilmek için otobüs kapılarının yanında veya şoför mahallinin üstündeki işaretlere bakmak gerekiyor. 上(yukarı) işaretini gördüğünüzde, Easy Card’ınızı binerken şoförün gözetiminde okutmanız gerekiyor. 下 (aşağı) işaretini gördüğünüzde otobüsün orta kapısından da binmeniz mümkün. Bu durumda ödemeyi inerken yapmanız gerekiyor.

Ancak şehrin uzak hatları arasında seyahat ediyorsanız bu durumda binerken ödediğiniz gibi, yönlendirme işareti bölge değişiminin ardından size inerken de ödeme yapmanız gerektiğini hatırlatacaktır. Bu nedenle, Tayvan’da uzun süre kalacakların bölge değişim noktalarını bilmeleri gerekiyor.

Daha az yolcunun olduğu hatlarda merkezi sisteme dahil ve Easy Card ile Tayvan Rehberi

ödeme yapacağınız küçük otobüsler çalışmaktadır.

Merkezi duraklarda otobüslerin kaç dakika sonra geleceği ve yol güzergahları konusunda açıklayıcı bilgiler bulunmaktadır. Ancak, durak isimleri Çince olduğu için otobüslerin hangi hat üzerinden gittiğini internet üzerinden önceden çalışmadan bilemezsiniz. Iphone ve Android uygulamaları da Çince olduğu için Tayvan halkına sunulan kolaylaştırıcı imkanlardan yararlanmanız mümkün olmayacaktır. Kısa süre seyahat edecek bir Türk için tavsiye edilebilecek en kolay yöntem, Google Maps’e girerek gitmek istediğinizi yerdeki bir otobüs durağının üzerini tıklamanız.

Böylece metro ve metro ile bağlantılı otobüs seferlerini öğrenerek hangi otobüse bineceğinizi öğrenebilirsiniz.

Hatlar ile ilgili ayrıntıları öğrenebileceğiniz İngilizce bir site de bulunmaktadır. http://www.e-bus.taipei.gov.tw/new/ english/en_index_6_1.aspx Şehirlerarası Tren Tayvan’da iki türlü tren faaliyet göstermektedir. İlki devletin işlettiği ekspres trenler ve banliyö trenlerinden oluşmaktadır. Aylık abonman kartı ile seyahat mümkündür. İkincisi Taipei ile Koahsiung arasındaki 345 km’lik mesafeyi yaklaşık 1,5 saatte alan hızlı tren (HSR). Hızlı Tren, toplam 14 yerde durmaktadır: Bunlar, Taipei, Nangang, Banciao, Taoyuan, Hsinchu, Taichung, Chiayi, Tainan, and Kaohsiung (Zuoying). Miaoli, Changhua ve Yunlin. En uzak mesafe ücreti yetişkin bir kişi için 1630 NT’dir (yaklaşık 140 TL). 8-28 gün öncesinden alınan biletlerde %15 ve %35 oranlarında erken alım indirimi uygulanmaktadır. Hızlı trenin güneydeki son durağı Kaohsiung şehrinden 10 dk uzakta olan Zuoying durağıdır. Buradan şehir merkezine gitmek için şehir içi metro servisini kullanmak gerekmektedir. (http://www5.thsrc.com.tw/en/ticket/tic_time_result.asp) Tayvan’ı trenle dolaşarak gezmek isterseniz Batı ve Doğu Sahil Yolu Hattı olmak üzere karşınıza iki karşınıza iki alternatih güzergah çıkmaktadır. Doğu Hattında, Keelung, Taipei, Taoyuan, Hsinchu, Miaoli, Taichung, Changhua, Yunlin, Chiayi, Tainan, Kaohsiung, and Pingtung şehirleri bulunmaktadır. Batı 2015

33

Ulaşım

LBY (bingyanlin/10345430293) @Flickr

Hattında ise Yilan, Hualien, and Taitung şehirleri bulunmaktadır. Yüksek Dağlar ve yeşilliklerin arasında göz alıcı bir yolculuk için bu hat tercih edilmelidir. Bu iki ana hattın dışında Alişan Dağları gibi güzellikleri görmek için kısa tek taraflı hatlar da bulunmaktadır. Bunlar Alishan Forest Line, Jiji Line, Pingxi Line, and Neiwan Line hatlarıdır Biletler 14 gün öncesinden telefonla veya web sayfasından rezerve edilebilir.

Rezervasyon süresi 2 gün içinde dolmadan tren garlarından veya postanelerden biletler satın alınmalıdır. Yabancı öğrenciler pasaport, öğrenci kimliği veya National Youth Commision tarafından verilen seyahat kartları ile ucuz fiyata 5, 7 veya 10 gün geçerli Tayvan Rail Pass alabilirler. Bu imkan sadece öğrenciler için geçerlidir.

Luodong, Yilan, Toucheng, Fulong, Gongliao, Shuangxi, Houtong, Ruifang, Keelung, Badu, Songshan, Taipei, 34

By Jack Shang

Tayvan Rehberi

Banqiao, Shulin, Taoyuan, and Zhongli şehirlerini kapsayan Kuzeydoğu hattında bir günlük sınırsız seyahat etmek isterseniz günlük kart yetişkinler için 130 NT, çocuklar için 66 NT’dir. Pingxi hattı için günlük kart yetişkinler için 54 NT, çocukları için 27 NT’dir. Tayvan Demiryolları çevrenin korunması amacıyla trenlerde bisikletle seyahati teşvik etmektedir. (Bknz. http://tour.ntpc.gov. tw/ ve http://eng.taiwan.net.tw/ Şehirlerarası Otobüsler ve Turist Otobüsü Taipei’de otobüs terminali Taipei City Hall Station metro istasyonu ile entegre yapılmıştır. Ülke içerisinde toplam 4 firma faaliyette olup internet siteleri aşağıda gösterilmiştir.

Kuo-Kuang Motor Transport Company, Ltd. (http://www.kingbus.com.tw/) Ubus (http://www.ubus.com.tw/) Dragon Bus Corporation (http://www.dragonbus.com.tw) Aloha Bus Company (http://www.aloha168.com.tw/) Freego Bus Company (http://freego.southeastbus.com/) Tayvan Turizm Bakanlığı turistlerin Adayı iyi bir şekilde rehber eşliğinde gezebilmeleri için ucuz ve planlı bir uygulama yürütmektedir. Turist Otobüsleri ile Ada içerisinde ulaşımı zor Nanzhuang, Sun Moon Lake, Alishan veya Kenting gibi yerlere ulaşmanız mümkün. Toplamda 11 farklı hat belirlenmiş. Bilet ücretleri gidilen mesafeye göre 20 ile 340 NT arasında değişmektedir. Örneğin, Chiayi Şehir Merkezinden Alişan Dağlarına gidiş 250 NT’dir.

Taichung’da Xitou Hattı boyunca geçmek isterseniz, tek gidiş 175 NT’dir.

Ayrıntılar Turist Mekik Hatlarının internet sitesinden öğrenilebilir. http://www. taiwantrip.com.tw/Besttour/ Taipei YouBike Kiralık Bisiklet Sistemi Tayvan Hükümeti bisiklet kullanımını izlediği politikalarla teşvik etmektedir.

Güçlü dünya markalarının destekleri ile Tayvan’ı bisiklet kullanan bir adaya çevirmek için gayret gösteriliyor. Tamamen petrole bağımlı bir ülke için bu politikanın anlaşılabilir bir yönü bulunmakta.

2015

Tony Lin (tony926/4429499290) @Flickr

Tony Lin (tony926/4428748435) @Flickr

35

Ulaşım

Belediyelere ait olan bisikletleri bir adresten alıp başka bir adrese teslim etme şeklinde hizmet sunan otomatik kiralama usulü Taipei’de UBike olarak adlandırılmıştır. Taipei’de 2012 yılından itibaren tam olarak uygulamaya konulan çevre dostu UBike kiralama sistemi, pek çok Avrupa ülkesinde olduğu gibi başarılı bir şekilde uygulanmaktadır. Toplam 173 bisiklet durağında 5850 bisiklet Taipei halkının hizmetine sunulmuştur. 2012-2015 arası yaklaşık 42,5 milyon kere kullanılmıştır. Sabah 6 ile öğle 12 arasında yaklaşık 15-17 bin kişi bisiklet kiralamaktadır. 1 Nisan 2015’te başlayan uygulamaya göre, eskiden ilk 30 dakikası ücretsiz olan kullanım hakkı anılan tarihten sonra 5 NT olarak ücretlendirilmeye başlanmıştır. Daha sonraki 3,5 saat boyunca yarım saati 10 NT olan kullanım ücreti, 4 saatten sonra yarım saati 20 NT üzerinden; daha sonraki kullanımlarda yarım saati 40 NT üzerinden hesaplanmaktadır.

Bisiklet ücreti üç farklı şekilde ödenebilmektedir. Bunlardan ilki ve en yaygını EasyCard; ikincisi kredi kartı; üçüncüsü ise Chunghwa adlı GSM Operatörünün telefon kartını sisteme tanımlayarak. Ayrıntılar: http://taipei.youbike. com.tw/en/f31.html Deniz Yoluyla Seyahat Tayvan ile Çin arasında 2008 yılında başlayan deniz seferleri iki ülke halkını yakınlaştırma adına yeni bir köprü olmuştur. İki ülke arasında gemiyle üç farklı şekilde seyahat edilebilir. Bunlardan ilki, Xianmen (Kıta Çin) ile Keelung (Tayvan) arasında olup 2010 yılında başlamıştır. Haftada iki gün hizmet veren gemilerde akşam 6-7 gibi kalkan gemiler ertesi sabah 8-9 gibi karşı tarafa varmaktadır. Seyahat ücreti yaklaşık 3.500 NT’dir. İkincisi, Fuzhou (Kıta Çin) ile Matsu (Tayvan) arasındaki hat 36

olup seferler günlük düzenlenmektedir.

Seyahat ücreti yaklaşık 1.300 NT’dir. Üçüncüsü, hızlı deniz feribotları ile yapılmaktadır. Kıta Çin ile Tayvan arasında hızlı feribot seferleri oldukça yeni bir deniz köprüsü oldu. Bu konuda Çinli CSF ve Tayvanlı Natchan RERA adlı iki firma hizmet veriyor. CSF Haixia 2011 Kasım; Incat tarafından inşa edilen Natchan RERA ise 2014 Mayısından beri hizmet vermektedir. Taipei’nin Bali Limanından kalkan Hızlı Feribotlar, Çin’in Pingtan eyaletine sefer yapmaktadır. Rera Feribotu saatte 45 deniz mili (veya 74 km) hızla seyahat etmektedir.

CSF ondan biraz daha hızlı. Yazın haftada 3 gün düzenlenen seferlerle iki ülke arasındaki sürenin 2,5-3 saate inmesi Kıta Çin ile turistlik seferlerin sayısında büyük artış yaşanacağı anlamına gelmektedir. Sabah 9’da Pingtan’tan kalkan hızlı feribotlar, öğleden sonra 14.30’ta Taipei’den Pingtan’a geri dönmektedir. Taipei’den kalkan Hızlı

Feribotlar Kinmen ve Matsu adalarına uğradıktan sonra Fujian’a varmaktadır.

CSF Şirketi ayrıca Pingtan-Taichung seferleri de yapmaktadır. Natchan RERA 800 yolcu ve 300 binek araba ve 24 turist otobüsü alma kapasitesine sahiptir.

Seyahat süresinin kısalığı Kıta Çin’e seyahat eden Türklere uçağa binmeksizin Taipei’e bir kaç günlüğüne gelip şehri görme fırsatı vermektedir. Biletler birinci sınıf için 171 USD, ikinci sınıf için 129 USD’ye satılmaktadır. Türklerin 10 dakika içinde yaklaşık 70 TL vererek Bali Limanında vize alma kolaylığı; yolu Çin Halk Cumhuriyetine (Pingtan yakınlarına) düşen turist ve iş adamlarımıza farklı deneyimler kazanma noktasında fırsatlar sunmaktadır. (Bilet için: http://www.amoytrip.com/bookpingtan-taiwan-ferry.html) Taipei ve Kaohsiung şehirlerinde turistik gemi seyahatleri için bknz. (Boat Trip Services, www.travel.taipei/ Tayvan Rehberi

Richard Bennett, www.incat.com.au

Turistler için Akıllı Telefon Uygulamaları Akıllı telefonu olanlar için Iphone ve Android uygulamaları ile Tayvan’da yaşam ve seyahat yabancılariçin kolaylaştırılmış. Pek çoğu ücretsiz olan İngilizce uygulamalardan en iyisi Taiwanease, kategoriler halinde binlerce yeri hem Çince hem de Pinyin olarak göstermekte. İkinci güzel uygulama olan Taiwan: The Beautiful Isle Turizm Bakanlığı tarafında Lonely Planet firmasınayaptırılmış olup, Tayvan’da ihtiyacınız olabilecek pekçok şeyi içermekte. İçeriğinde en çok kullanılan Çince kalıplar da bulunmakta.

2015

Üçüncü güzel uygulama,seyahat yazarı Steven Crook tarafından hazırlanmışolan Taiwan for Culture Vultures.

Uygulama, bir yabancının gerçekten ihtiyaç duyduğu şeyleri önplana çıkarmasıyla dikkat çekiyor. Seyahat edilecek yerler ve nasıl gidileceği ile ilgili detaylar var (6,5 TL).

TaiwanTravel Guide by Triposo Taipei dışında Taichung veKoahsiung şehirleri içinde bilgiler içermekte. Diğer genel seyahat rehberi şeklindeki uygulamalar şu şekilde:Taiwan Tourism Events, Taiwan Travel Guide by Triposo, Taiwan Information, Taiwan Travel

Guide With Me Offline, Taipei CityTravel Guide – GuidePal ve Taiwan Travel Log. Diğer kullanışlı uygulamalardan önplana çıkanlar: HızlıTren için T Express, normal trenler için Taiwan Railway, kiralık bisikletler için uBike, Tayvan Metrosu için Explore Taipei metro map ve Taipei Metro. Çince karakterli OCRolarak okumak için Pleco. Program, telefon kamerasını Çince bir metin üzerinde dolaştırdığınızda karakterlerin sözlük karşılıklarını vererek Çince bilme eksikliğini bir nebze gidermekte.

37

Alışveriş Alışveriş Bölgeleri Taipei doğu ve batı olarak ikiye bölünmekte. Şehrin batı tarafına (Batı veya Eski Taipei) dar sokaklar ve sıkıştırılmış dükkanlar hakimdir. Bu bölge İzmir’in Basmane’si veya Ankara’nın Ulus’una benzemektedir. Hükümet binaları ve Taipei Main Station (Tren Garı) eski şehir merkezinde bulunmaktadır. Kentsel dönüşüm yoluyla 2000’lerin başında inşa edilen Doğu Taipei ise Avrupa’da bile benzerine zor rastlayacağınız göz kamaştırıcı bir kimlikle insanı şaşkına çevirmektedir. Ağaçlarla donatılmış bulvarlar ve modern mimarisiyle Doğu Taipei turistlerin ilgi gösterdiği bir bölge. Bundan dolayı şehrin en popüler alışveriş mekanları, dünyanın en ünlü markaları Doğu Taipei’de toplanmıştır..

Bu bölge Zhongxiao Dunhua ve Taipei 101’in bulunduğu bölgedir. a) Xinyi Bölgesi: 1990’larda sıfırdan inşa edilen bu bölge, günümüzde Belediye, Sun Yat-sen Anıt-Mezarı, Kongre ve Fuar Merkezi ve çeşitli alışveriş bölgelerine ev sahipliği yapmaktadır. Yapılışında modern şehirciliğin pek çok unsuru dikkate alındığından Xinyi bölgesini şehrin en modern ve kozmopolit bölgesidir. Şehrin finans merkezinin de burada konuşlanması şaşırtıcı değil. Taipei Xinyi alışveriş bölgesi gündüz finans merkezi, gece ise mağazaları ile Taipei’nin Manhattan’ı olarak adlandırılmaktadır. b) Miramar Eğlence Parkı: Taipei’nin kuzeyinde bir başka kentsel dönüşüm projesinin merkezinde bulunmaktadır. Büyük bir dönme dolabın bulunduğu yer şehri farklı açıdan görmek isteyenler için iyi bir fırsat sunmaktadır. c) Eslite Alışveriş Merkezi: Xinyi Bölgesinde 24 saat açık bir kitapçının bulunduğu Merkez’de Eslite’in bir kütüphane mi yoksa kitapçı mı olduğunu anlayamazsınız. Kitap ve dergilere zarar vermediğiniz sürece boş bulduğunuz bir duvar köşesine oturup saatlerce kitap okuyabilirsiniz.

38

Tayvan Rehberi

d) Core Pacific Living Mall: Tek bir çatı altında toplanmış Asya’nın en büyük AVMsi olduğu söylenmektedir. İçinde düğün salonlarından, gece kulübüne kadar çok farklı birimleri barındırmaktadır. Metro istasyonundan biraz uzak olsa da AVM ile Şehrin merkezi arasında sürekli ücretsiz çalışan otobüsler mekik dokumaktadır. Türkiye’de görmeye alışık olmadığınız pek çok

marka ve modeli bulabileceğiniz güzel bir alışveriş merkezi. e) Metro Mall’lar: Tayvan’ın sıcak, yağmurlu ve nemli havası alışveriş yapmak isteyenler için serin, kuru ve kapalı ortamları cazip kılıyor. Bu nedenle Tayvan metroları aynı zamanda entegre bir anlayışla inşa edilmiştir. Metro’nun klimalı ortamından çıkmadan alışveriş yapma düşüncesi yerin altında devasa

Kramchang (kramchang/799681515) @Flickr

2015

39

Alışveriş

ticari alanın oluşmasına neden olmuş.

Bu nedenle Taipei Metrosu bir ulaşım ağından çok öte bir misyon üstlenmiş.

Bu alışveriş merkezlerinin en büyüklerinden birisi olan Taipei Metro Mall (East Metro Mall ve Zhongshan Metro Mall) Zhongxiao Fuxing Metro İstasyonu ile Zhongxiao Dunhua arasında yer almaktadır. Zhongshan Metro Mall ise Taipei Main Station ile Shuanglian Station arasında yer almaktadır. Easy Mall veya Zhongshan Metro Shopping Mall Merkezi Tren Garı çevresinin tamamını kapsayacak kadar büyük bir yeraltı şehri. Taipei Zhongxiao Dunhua Metrosu çevresindeki alışveriş bölgesi de bu konsepte verilebilecek bir başka örnek. f) Zhongshan North Road: Yol boyunca ağaçların uzandığı ve dünya çapında büyük markaların boy gösterdiği bir merkezdir. Özellikle evlenmek isteyenlerin fotograf çektirecekleri stüdyolar ve gelinliklerin satıldığı bir bölgedir. g) Guanghua Elektronik Pazarı: Her türlü elektronik ürün için 5 katlı pasaj ve çevresi Tayvan’dan cep telefonu, fotoğraf makinası ve bilgisayar almak isteyen Türkler için uğranılması gereken başlıca merkezdir. Özellikle ikinci el cep telefonları Türkiye’den çok ucuz.

Fotoğraf makinalarını da cazip fiyatlarla almak mümkün. Ancak, bilgisayarlar ve OEM ürünlerin fiyatları Türkiye’ye getirmeye değmeyecek kadar pahalı. Türk teknoloji mağazalarından 9 taksitle alabileceğiniz bir bilgisayar ve bileşenini Türkçe yazılım ve garantisi olmaksızın peşin almanın pek mantıklı olmadığını insan zamanla anlıyor. Özellikle Tayvan Dolarının Türk Lirası karşısında son 7 yılda 2 kattan fazla değer kazanması, 7 yıl önce Türkiye’nin yarı fiyatına aldığınız bir ürünün fiyatının bugün Türkiye ile aynı olduğunu gözlemliyorsunuz. h) Tunghai Uluslararası Sanat Caddesi (Taichung): Tunghai Üniversitesinin yakınında bulunan bu cadde “ütopya topluluğu” diğer bir deyişle sanat, kültür, çevre duyarlılığı olan insanların bir araya geldiği bir bölgedir.

Dükkanlarda satılan ürünler özgün ve orijinaldir. Özellikle geceleri oldukça canlı bir havaya bürünmektedir.

Taichung’da Jiming 1. Caddede kafeler, egzotik restoranlar, sanat galerileri bulvar boyunca dizilmiştir. Yol boyunca yemek masa ve sandalyeleri ve açık hava konserleri, sergiler ve diğer toplumsal 40

aktiviteler ile eğlence, alışveriş ve sanat etkinliklerini bir arada görmek isteyenler için ideal bir bölge.

Hyper/Süper/Express Marketler Costco: Konsept olarak Türkiye’deki metro mağazalarına benzemektedir.

Alışveriş yapabilmek için özel kart çıkartmak gerekmektedir. Özellikle toplu alımlar ve ithal ürünler açısından

çok zengin bir ürün ağı bulunmaktadır. Ürünler dünyanın dört bir tarafından gelmekte. Özellikle Amerika’dan gelen çok farklı marka ve çeşidi Costco’da görmeniz mümkün. Yeni Zelanda ve Avusturalya’dan gelen etler ve çeşitli peynirler helal sertifikası taşıdığı için bu konuda hassasiyeti olanlar için Costco büyük bir kolaylık sağlamaktadır.

Tayvan Rehberi

Carrefour: Türkiye’de beklediği başarıyı yakalayamayan Carrefour, Tayvan’ın en büyük süpermarketler zincirinden birisidir. Ürün yelpazesi soyulmuş kurbağayı içine alacak kadar şaşırtıcı ve geniş. Carrefour’da Dünya’nın hemen her bölgesinden bir ürün görmek mümkündür.

Ekspress Marketler (Convenience Stores): Ülke genelinde 40 bine yakın

Büyük: Peellden, wikipedia: Küçük: davidcmc58, Panarimo

express market bulunmaktadır. Bu özelliği ile Tayvan belki de dünyanın kişi başına en fazla express marketler zinciri düşen ülkesi. Türkiye’de ŞOK, Diasa, CarrefourSa Express gibi görmeye alıştığımız bu marketler zincirinin Tayvan’da faaliyet gösterenlerin başında 7-Eleven gelmektedir. 5000’ine yaklaşan mağaza sayısı ile ülkenin en yoğun market zincirlerinin başında gelmektedir. Görmeye

aşina olacağınız diğer markalar OK, Family-Life, Wellcome ve Hi-Life’dır. Bu marketlerde dikkatinizi çekecek şeylerden birisi marketin caddeye bakan kısmına konulan masa ve sandalyelerdir.

Bu marketler evde yemek yapmaya vakti olmayanlar için basit, hızlı ve ucuza karın doyurabilecekleri bir mekandır.

Alışveriş

iving in

du.tw, L

fju.e www.se.

Taiwan

Gece Pazarları Gündüzleri çok sıcak ve nemli olan Tayvan’da geceler halkın serbestçe dolaşabildikleri zaman dilimi olduğundan zamanla bu coğrafi özellik halkın kültürünü de etkilemiş. Bundan dolayı Tayvan’da gece pazarları alışveriş yapmanın çok ötesinde kültürel bir zenginliği ve sosyalleşmeyi yansıtmaktadır. Çoğunlukla eşlerin birlikte çalışmasından dolayı yemek yapmaya vakit bulamayanların akşam eve dönerken ucuza karınlarını doyurabilecekleri bir mekan olarak ön plana çıkan gece pazarları; aynı zamanda Türkiye’de Kemeraltı, Samanpazarı ve Florya Pazarı gibi alışveriş mekanlarının temel karakteristiğini yansıtmaktadır. Diğer bir deyişle, gece pazarları dar gelirli halkın gıda ve giyim gibi temel ihtiyaçlarını ucuza karşılayabilecekleri mekanlardır.

Taipei’de en meşhur gece pazarları (夜市) şunlardır: Dalong, Datong (大龍街), Gongguan, Zhongzheng (公館), Huaxi Street Tourist Night Market, Wanhua (華 西街觀光), Jingmei (景美), Liaoning Street (遼寧街), Tonghua ( 通化街), Ningxia, Datong (寧夏), Raohe Street, Songshan (饒河街 觀光), Shida, Da’an (師大路), Shilin (士林) ve Ximending.

42

Tayvan Rehberi

Alexander Synaptic (synapticism/16499830812/) @Flickr

2015

43

Alışveriş

Jianguo Yeşim Taşı Pazarı Yeşim taşı Çin kültüründe çok önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle yeşim taşından yapılmış çeşitli süs eşyaları ve takılar Tayvan’da turistlerin ilgi gösterdiği şeylerin başında gelmektedir. Pek çok gece pazarında ve mağazalarda bulabileceğiniz taşların fiyatları arasında büyük farklar bulunmaktadır. Bu nedenle taşlar hakkında yeterince bilgi sahibi değilseniz veya yanınızda size yardımcı olacak birisi yoksa, çok dikkatli olmalısınız.

Hayırsever Dükkanlar Tayvan’da 3 aydan fazla kalacakların kısa süreliğine ihtiyaç duyduğu kimi eşyaları ve malzemeyi çok ucuza bulabilecekleri yerlerden birisi Hristiyan ve Budistler tarafından işletilen “Charity Shop” (Hayırseverlik Dükkan)lardır.

Bunlardan bir tanesi Katolikler tarafından işletilen Kuan Jen Social Welfare Vakfıdır (http://www.kjswf.org.tw/secondhand.html) Vakfın sitesinde Çince olarak işletilen 4 dükkan ile ilgili bilgiler mevcuttur. En kolay ulaşılabilecek iki şubesi Guting ve Dazhi Metro İstasyonlarının içinde bulunmaktadır. GengShen Şubesi bir Katolik hastanesinin alt katında bulunmaktadır. The BanQiao, GuoXing ve ZhongXiao mağazaları arka sokaklarda olduğu için gitmeden gönce Google Earth üzerinden çalışılması gerekir. (Bknz. http://mikeintaipei. blogspot.com.tr/2012/02/second-handstores.html) Hayır ve sadaka amaçlı faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarına ikinci örnek Budistler tarafından işletilen yardım dükkanlarıdır. En büyük depo ise “Andong St Lane 16 Alley 17 #2” adresindedir.

Budistler tarafından işletilen bir başka dükkan Jiangguo and Nongan caddelerinin köşesinde (Mingzu’dan önceki son cadde) garajın yanındadır. Az sayıda insanın bildiği bu yerde kıymetli eşyalara rastlamak mümkün.

blog.rti.org.tw, a-parking-lot-turned-market

FuHe Bridge Bit Pazarı Taipei’de 3-4 tane bit pazarı bulunmaktadır. Bunların içerisinde en büyüğü ve şehir merkezine yakın olan FuHe Köprüsü Bit Pazarıdır. Fuhe Bridge Bit Pazarında bir Türk için fazlasıyla şaşırtıcı ve ilginç yöresel ve bölgesel ürünler bulmanız mümkündür. Malezya ve Avustralya’ya gitmeden o ülkelerden alınmış ve bir 44

Tayvan Rehberi

26995522@N04/8236827771/ @Flickr

Tayvanlı için ihtiyaç fazlası olan hediyelik eşyaları çok ucuza alabilirsiniz. Ya da Endonezya sahillerinden toplanmış çok büyük midye ve istiridye kabukları ile kiloyla satılan amberleri (kehribar) çok hesaplı fiyata alabilirsiniz. Ticareti yasak olmasa fildişi ve nesli tehlikede olan hayvanların derilerini bile bulabileceğiniz bir yer FuHe Bridge. Çok eski plaklar, eski paralar, bavul ve kullanım süresi yaklaşmış bisküvi ve kutu içecek vb. pek çok eşyayı çok hesaplı bir şekilde alabilirsiniz. FuHe Bridge Bit Pazarı, 2015

cumartesi ve pazar günleri sabahın ilk ışıkları ile açılmakta ve öğle saatlerine kadar açık kalmaktadır. Pazarın yan tarafında Tayvan’ın en ucuz meyve, sebze ve balıklarının satıldığı bir başka pazar bulunmaktadır.

Pazara gitmenin en kolay yolu National Taiwan Universitesinin önündeki Gongguan Metro İstasyonunda inerek ilerideki nehrin diğer tarafına giden 208, 254 veya 311 numaralı otobüslere binmektir. Ancak, Bit Pazarı Gongguan’dan sadece 2 kilometre uzakta olduğu için

en uygun yol otobüsü beklemeden bir taksiye binmektir. 3 dakika sürecek yolculuğun bedeli yaklaşık 8-9 TL’dir. Taksi şoförüne “FuHe Bridge” dediğinizde tonlamayı tam yapamayacağınızdan bunun ne anlama geldiğini anlamayacaktır. En güzeli “跳蚤市場永和福和橋 下”yazısını kendisine okutturmak olacaktır. Koyu yazılan ilk dört karakter bit pazarı anlamına gelmektedir (Tiàozǎo shìchǎng), İkinci kısım ise pazarın adıdır (Yǒnghé fú hé qiáoxià) 45

Alışveriş

Ne Alsak?

Pek çoğumuz Tayvan’ın bir elektronik cenneti olduğunu; HTC, Acer, Asus gibi ülke markalarının ürünlerini Tayvan’dan yarı fiyatına alacağımızı düşünebiliriz.

Aslında 7-8 yıl önce bunu söylemek mümkündü. Ancak arada geçen zaman dilimi içerisinde 1 TL, 27 NT’den 11 NT’ye düşerek %60 oranında devalüe olunca bugün cep telefonları ve fotoğraf makinaları dışında elektronik ürünleri Tayvan’dan almanın cazip bir tarafı kalmadı. Yeni telefon ve kameralardaki fark bile her zaman almayı gerektirecek kadar fazla değil. Gitmeden önce fiyatları karşılamak isterseniz Tayvan’ın Teknosası olan TKEC’in sitesini ziyaret etmeniz yararlı olacaktır (http://www. tkec.com.tw/). Şayet bu sitedeki fiyatlar pahalı geldiyse, (https://tw.bid.yahoo. com/tw/) gibi Tayvan’ın sahibinden. com sitelerini ziyaret ederek daha ucuza alıp alamayacağınızı öğrenebilirsiniz

46

Tayvan Rehberi

Taipei’de bulunduğunuz kısa süre içerisinde hediyelik bir şeyler almak veya Tayvan kültürüne ait el yapımı eşyaları ve Çin sanatını gözlemlemek isterseniz uğrayacağınız yer 40 binden fazla el sanatının sergilendiği El Sanatları Destekleme Merkezi (The Handicraft Promotion Center)’dir. El sanatlarının teşhir edilip satıldığı bu Merkez, kısa süre içerisinde Çin ve Tayvan kültür ve sanatı hakkında fikir edinebileceğiniz sayı ve kalitede ürün barındırmaktadır. MRT Tamsui Line üzerindeki NTU Hospital

Station, Exit No 2’den bir kaç yüz metre uzakta Hsu Chow Caddesinin köşesinde bulunan 3 katlı El Sanatları Merkezinde yeşim taşlarından Çin porselenlerine, Çin kaligrafisinden geleneksel Çin kıyafetlerine kadar pek çok şeyi bir arada bulabilirsiniz (www.handicraft.org.tw/).

Geo-konum: 25.041987, 121.519037. Şayet daha ucuz şeyler arıyorsanız bu durumda Longshan Temple Metro İstasyonunun altındaki yeraltı çarşısına uğramanız uygun olur. Pazarda yaş amberden, yeşim taşından yapılmış takılara;

geleneksel kostümlerden Himalaya tuzlarına kadar pek çok çeşit bulabilirsiniz.

Tayvan’a gitmeden bu Rehberde gördüğünüz veya Tayvan sokaklarında görebileceğiz neredeyse bütün ürünleri internet üzerinden de sipariş etmeniz mümkün. Örneğin, Alibaba Express şirketi (tr.aliexpress.com) üzerinden 180 gramlık poşette mochiyi 5-15 dolara, 240 gramlık ananans kekini 10-15 dolara, tuval üzerine yağlıboya Çince kaligrafinin olduğu tabloları (wall scroll) 14-33 dolar arasında alabilirsiniz...

Yaşam Tayvan’da Yaşam Standartı Tayvan’a bir yıllığına ailenizle birlikte gitmek istiyorsanız ortalama ne kadarlık bir bütçe ayırmanız gerektiğinizi merak ediyor musunuz? Numbeo.com sitesi bu hesaplamaları bizler adına güncelleştirerek yapıyor. 2015 Mayıs ayı verileri ve NT/TL paritesi (10 TWD/NTD= 87 kuruş) dikkate alındığında satın aldığınız mal ve hizmetlere ödeyeceğiniz ortalama ücretler aşağıda listelenmiştir.

Tabloda dikkate alınması gereken iki husus var: İlki, rakamların ortalama fiyatlar olduğu ve alış veriş yapılan marketlere göre farklılık gösterilebileceği; ikincisi, fiyatların şehirlere göre farklılıklar gösterebildiği. Özellikle ev kiralama fiyatlarının Taichung’da yarı yarıya, Kaohsiung’da ise %80 oranında daha ucuz olduğu gözden uzak tutulmamalıdır.

Tablo’da karşılaştırmada yardımcı olabilmek için Türkiye fiyatları da dahil edilmiştir. Ancak, karşılaştırmalardan da görülebileceği gibi Tayvan’da ortalama ücret 3 bin TL iken, Türkiye’de 1 bin 700 TL’dir. Bu nedenle fiyatların bazı kalemlerde Türkiye’den daha pahalı olmasına karşılık; Tayvan’da Ulusal Satın Alma Gücü 100 üzerinden 100 iken, Türkiye’de 77’dir.

Tayvan’da benzin ucuz olmakla birlikte gözükmeyen kalemler de bulunmakta. Örneğin, devletin tahsil ettiği yıllık benzin vergisi (arabanın değerine göre) ortalama 6000-7000 NT, yıllık plaka vergisi 11000 NT, taşıt sigortası 12000-60000 NT, yıllık bakım masrafı ortalama 600-1000 NT. Araba sahibi olmak park sorununu çözmeyi de beraberinde getiriyor. Ortalama park yeri kiraları 1500-4000 NT arasında değişiyor. Rakamlardan görüleceği üzere araba sahibi olmanın aylık maliyeti özel park yeriniz yoksa 800 TL ile 1800 TL arasında değişmektedir. Bu da Tayvan’a motosiklet kullanımının neden bu kadar yaygın olduğunu çok güzel ortaya koyuyor. Bu rakamların içerisinde yakıt giderinin dahil olmadığını hatırlatmakta yarar var.

48

MAL VE HİZMETLER

TAYVAN

TÜRKİYE

8.74 TL 43.68 TL 10.48 TL 4.37 TL 6.11 TL 6.20 TL 2.33 TL 1.64 TL

12.00 TL 50.00 TL 13.00 TL 8.00 TL 9.00 TL 5.97 TL 2.34 TL 0.75 TL

7.39 TL 4.04 TL 6.01 TL 5.29 TL 38.97 TL 18.09 TL 7.96 TL 5.00 TL 6.97 TL 4.61 TL 3.04 TL 2.64 TL 28.83 TL 3.73 TL 4.80 TL 7.43 TL

2.26 TL 1.24 TL 4.25 TL 4.72 TL 14.49 TL 10.80 TL 2.91 TL 2.41 TL 2.52 TL 2.02 TL 1.71 TL 1.11 TL 25.00 TL 5.25 TL 6.17 TL 10.00 TL

1.75 TL 1,25 TL 86.48 TL 6.99 TL 1,75 20.97 TL 2.68 TL 69,884.37 TL

2.00 TL 2.00 TL 120.00 TL 3.00 TL 2.10 TL 24.00 TL 4.85 TL 62,200.00 TL

222.18 TL 0.63 TL 52.23 TL

219.91 TL 0.45 TL 55.79 TL

117.70 TL 20.22 TL 24.46 TL

101.42 TL 30.77 TL 13.00 TL

221.84 TL 115.76 TL 211.49 TL 235.19 TL

121.62 TL 79.90 TL 146.88 TL 133.42 TL

1,038.95 TL 626.91 TL 2,303.98 TL 1,427.00 TL

739.97 TL 439.52 TL 1,306.16 TL 741.00 TL

20,750.01 TL 11,023.68 TL

2,629.37 TL 1,296.93 TL

3,069.76 TL 2.18

1,715.33 TL 11.77

Lokantalar Pahalı olmayan Lokantada yemek Üç çeşit yemek (iki kişi) (orta seviye lokanta) McMeal (McDonalds) Tayvan Birası (0,5 litre) İthal kutu bira Cappuccino (sadece) Kutu Kola Pet şişe su (küçük) Market Alışverişi Süt (1 Litre) Dilimlenmiş Poşet Ekmek (500g) Beyaz Pirinç (1kg) Yumurta (12) Yöresel Peynir (1kg) Tavuk Gögüs (1kg) Elma (1kg) Portakal (1kg) Domates (1kg) Patates (1kg) Marul Su (1.5 litre pet şişe) Şarap (orta boy) Bira (0,5 litre) İthal kutu bira İthal sigara Ulaşım Metro (tek biniş) Otobüs (Tek biniş) (Aktarma 60 kuruş) Aylık Abonman (tam) Taksi açılış (ilk 1,25 km için (Tayvan) Taksinin kilometresi (normal tarife) Taksi bekleme konumunda (1 saati) Mazot (1 Litre) Volkswagen Golf 1.4 122 PS Faturalar 85m2’lik bir daire için Elektrik, ısıtma/soğutma/su/çöp Hazır kart (konuşma/dakikası) Internet aboneliği (6 Mbps, Sınırsız, Cable/ADSL) Spor Fitness Club, (aylık abonman) Tenis kortu (hafta sonu 1 saat) Yabancı Film - Sinema Bileti Giyim Levis 501 kot pantolon Yazlık kıyafet (Zara, H&M, gibi markalar) Nike spor ayakkabı Erkek deri ayakkabı Kira Daire (1 yatak odası) (Şehir merkezi) Daire (1 yatak odası) (Şehir dışı) Daire (3 yatak odası) (Şehir merkezi) Daire (1 yatak odası) (Şehir dışı) Apartman Dairesi Şehir merkezinde bir dairenin metrekaresi Şehir dışında bir dairenin metrekaresi Ücret/Maaş Ortalama Aylık Ücret Konut Kredisi (yıllık)

Tayvan Rehberi

Endeks (Genel) Tüketici Fiyat Endeksi (kira hariç) Kira İndeksi Manav İndeksi Lokanta İndeksi Tüketici Fiyat Endeksi (kira dahil) Ulusal Satın Alma Gücü

Tayvan 54.35 14.67 60.80 28.29 35.00 100.76

Yararlı Bilgiler 1 Tayvan’da adres yazımında önce kat (F 樓), sonra daire numarası (# 號), sonra yol (Lane 巷) veya çıkmaz (alley 弄)adı daha sonra bölge adı (section 段), sonra sokak (street 街) veya cadde adı (road 路), sonra ilçe (district 區) ve ardından köy/ilçe/şehir (村鄉市) ve 3 rakamlı posta kodu gelmektedir. Aralarda virgül olmasına dikkat edin. Örnek 1: 2F, No.15, Alley 1, Lane 75, Section 2, Zhong-hua Rd, Taipei City 110. Örnek 2: 5F, #24-4, Lane 4, Keelung Road, Nangang District, Taipei City 102. Şayet adresi Çince yazmanız gerekiyorsa, bu durumda adresi tersten (posta kodundan) başlayarak yazmalısınız. Örnek: 102, 高雄市苓雅區, 青年一路4巷24-4號五樓, Alıcının Adı ve Soyadı (Not: Bir adresin nerede olduğunu haritadan görmek isterseniz http:// www.taiwan-map.com/ sitesinde bununla ilgili bir bölüm var) 2- Tayvan’da zemin kat kavramı olmadığı için giriş katı 1. Kat olarak kabul edilmektedir. Örneğin, bir apartmanın 3. katına çıkacaksanız 4.

Katın düğmesine basmanız gerekir.

Kimi yerlerde 4 rakamının telaffuzu ölüm kelimesi ile benzer olduğu için 4. katın atlandığı; görülmektedir. Bu durumda 3. kata çıkmak istiyorsanız,

nth_floor#

lanmış.

tee .org/wiki/Thir

llanılma

birimi ku ktadır.

pedia Bknz. en.wiki

nde ping

ri yüklükle

üncü katlar at

5. Katın düğmesine basmanız gerekecek. Dört rakamının uğursuzluğu Uzak Doğu kültüründe yaygın olup tetraphobia hastalığı olarak adlandırılmaktadır. Öyle ki, Tayvan’da taşıt plakalarında 4 rakamı hiç kullanılmamaktadır. Vatandaşlık numarasında ise bir kez kullanılmasına izin verilmiştir. Bunun yanında 8 rakamının telaffuzu refah anlamına geldiği için, sekiz şanslı sayı olarak kabul edilir.

3- Tayvan’da açıkta satılan şeyler veya süpermarketteki meyve ve sebzeler 1 catty (kin) = 600 gramı esas alacak şekilde satılmaktadır. Bu nedenle, 1 斤 işaretini gördüğünüzde aldığınızın 1000 gram değil 600 gram olduğunu dikkate almanız gerekmektedir.

4- Tayvan’da karıştırılabilecek şeylerden birisi; alışveriş mağazalarındaki indirim etiketleridir. Örneğin, %80 indirim şeklinde gördüğünüz etiket aslında %20 indirim olduğunu göstermektedir. Tayvan’da Kıta Avrupasından farklı olarak indirim düşüldükten sonraki rakam yazılmaktadır.

5- Tayvan’da alan ölçümlerinde kullanılan birim de farklılık göstermektedir.. 1 Ping 3,30 metrekareye karşılık gelmektedir. Bu nedenle, emlakçı ilanlarında gördüğünüz rakamları 3 ile çarpmanız gerekmekte.

Daire bü

4, 13 ve 14.

Türkiye 41.58 8.77 32.65 34.40 25.58 77.04

Sağlık Sistemi Tayvan’da gelişmiş bir ulusal sağlık sistemi bulunmakta. 2014 yılı başı itibariyle, Tayvan’da 266 bin doktor bulunmaktadır. Her 10 bin kişiye 20 fizik tedavi uzmanı ve 5 diş hekimi düşmektedir.

Devlet, az gelişmiş bölgelerde çalışacak doktor ve hemşirelere mahrumiyet zammı ödemektedir. Tayvan’da 2014 yılı itibariyle 495 hastane ce 21,218 klinik bulunmaktadır. Toplam yatak kapasitesi 159,422 olup, her 10 bin kişiye 68 yatak düşmektedir.

NHI programına göre hastaneler dört kısma ayrılmakta ve başvuran hastalardan küçük bir başvuru ücreti alınmaktadır. Tayvan sağlık hizmetleri ve kalitesi ekonomik fiyatları ile dünyada önde gelen sektörlerdendir. Resmi makamlar sağlık endüstrisinin kozmetik cerrahi gibi alanlarla uluslararası tanınırlığını artırma gayreti içerisindedirler. ISO ve JCI uluslararası standardı olan hastaneler şunlardır. Wan Fang Hospital, Taipei Medical University Hospital, National Taiwan University Hospital (http:// www.tmtda.org/en).

1 Ocak 2013’ten itibaren Yabancı Oturum Belgesi (Alien Resident Certificate (ARC)) sahibi olanlar, diğer bir deyişle 6 aydan fazla süre Tayvan’da kalacak olanların Ulusal Sağlık Sistemine kayıt yaptırması ve sigorta primlerini yatırması gerekmektedir. Öğrencilerin dönem başına ödeyecekleri prim miktarı yaklaşık 4,500 NTD’dir (400 TL).

Sigorta yaptırmayan öğrenciler 3-15 bin NTD ceza ödemek zorunda kalabilirler.

ARC süresi dolanların sigortalı oldukları süre de sona erer. Yabancılara hizmet eden ve İngilizce bilen personelin olduğu özel hastaneler tercih edilmelidir.

(Ayrıntılı bilgi için: http:// www.nhi. gov.tw/english) Geleneksel Çin tıbbı sağlık tedavisinde ciddi bir alternatif olarak kullanılmaktadır. Uzun tarihi tecrübelerle gelişmiş geleneksel Çin Tıbbı 1995’ten itibaren Sağlık Bakanlığı tarafından desteklenmektedir. NHI geleneksel tedavi usullerinin masraflarını karşılamaktadır.

Birçok hastanenin geleneksel Çin Tıbbı servisi bulunmakta olup bazılarında İngilizce bilen personel görevlendirilmiştir. 2014 yılı başı itibariyle Tayvan’da 5,97 lisanslı pratisyen, 3,274 eczacı ve 3561 geleneksel usulde çalışan klinik ve hastane bulunmaktadır. Sağlık Bakan-

Yaşam

Tesislerin Sınıflandırılması

Ayakta Tedavi Sevkli/ Sevksiz

Acil Durum

Diş Bakımı

Çin Tıbbı

Tıp Merkezi

210/ 360

450

450

50

Bölge Hastanesi

140/240

300

50

50

Semt Hastanesi

50/ 80

150

50

50

Doktor Klinikleri

50/50

150

50

50

lığı bünyesinde konuyla ilgili gözetim ve denetim yapan özel bir birim bulunmaktadır. Geleneksel ilaçların üretim ve dağıtımında lisans sürecine ilişkin katı kurallar bulunmaktadır. Çin tıbbı ve eczanesi hakkına bilgi için bknz. (ccmp. gov.tw/en/) Tayvan halkı şekeri ve tuzu çok kullanmasa ve bu nedenle çok kilolu olmasalar da yağlı ve sıcak yemeyi çok seviyorlar.

Bu nedenle yeme alışkanlıklarından kaynaklanan hastalıklar sık görülmek-

tedir. Tayvan’da 2013 yılında en çok ölüme neden olan 10 hastalık şunlardır: Habis tömör %29 Kalp hastalıkları /11,5 Beyin hastalıkları (yüksek tansiyon dahil) %7,3 Şeker Hastalığı %6,1 Verem %5,9 Kazalar %4,3 Zatürre %3,9 Aşırıduyarlılıktan kaynaklanan hastalıklar %3,3 Kronik karaciğer hastalıkları ve siroz %3,1 Böbrek hastalıkları %2,9 (ROC Yearbook 2014).

Sağlık Sigortası (NHI) Tayvan Sağlık Sigortası (NHI) halkın %99’unun dahil

“Michael Kwan (beyondtherhetoric/14159125107) ve MiNe (sfmine79/6937476934) @Flickr”

50

olduğu zorunlu sigorta sistemidir. NHI programı ile bir işi olmayan ama sürekli oturma izni olanlar dört ayın sonunda belgelerini ibraz ederek sigorta sistemine dahil olmak durumundadırlar. Ortalama 36 bin NT maaş alan birisi 500 NT prim ödemek durumundadır. Bir işte çalışmaya başlayanların sigorta işlemleri işverenleri aracılığıyla yapılır.

Eğer yanlarında bakmakla yükümlü oldukları kişiler varsa, bunlar Tayvan’da oturum hakkı elde etmeli ve Tayvan’da en az dört ay kalmalılar. Sigorta sahibinin NHI IC kartı olup aylık ödemelerini bu kartla yapar. Bir yaralanma, hastalık veya çocuk sahibi olma durumunda sağlık kartı gösterilerek sadece kayıt ücreti ve hastane tedavisinin bir kısmı ödenir. İletişim Tayvan Telekom’un (IC) işlettiği ankesörlü sabit telefonlardan aramanın ücreti şehir içerisinde dakikası 1 NT, şehirlerarası için 20 saniyesi 1 NT’dir. Ülkede toplam 14 farklı bölge bulunmaktadır.

Cep telefonlarına gelince, Tayvan’da üç farklı cep telefonu operatörü bulunmaktadır. Bunlar: Fareastone, Taiwan Mobile ve Chunghwa (Zhanghua şeklinde de yazılmaktadır). Bunlardan birisinden hat alınmak istendiğinde ön ödemeli tarife üzerinden hizmet almak en makul olanı. Hazır kartlara 300-500 ve 1000 NT’lik yüklemeler yapılmaktadır. Konuşma ücreti yoğun zamanlarda 0,1 NT, diğer zamanlarda 0,05 NT’dir.

Hazır kartta 3G özelliklerini kullanmak isterseniz 1GB erişim için 180 NT ödemek gerekmekte ve süre her 30 günde bir yeniden başlamaktadır. 5 gün sınırsız kullanmak isteyenlerin ödeyecekleri ücret 350 NT’dir. Karta her 180 günde bir kredisi olsa bile yükleme yapılması gerekmektedir.

Türkiye’yi aramanın en güzel yolu akıllı telefonlara yüklenen Viber ve Whatsup gibi uygulamalar üzerinden konuşmaktır. Bunun için yapmanız gereken hattınızı Taipei Free denilen ücretsiz şehiriçi internet ağına tanıtmaktır.

Bunun için Tayvan’dan sim kartı almanıza gerek yok. Numaranızı bir kez tanımladıktan ve cep telefonunuza gelen şifreyi girdikten sonra Taipei Free wi-fi hattını kamu binalarında, kütüphanelerde, metro istasyonlarında, otobüslerde, marketlerde, sokaklarda veya yoğun yerleşim alanlarında kullanarak ücretsiz Tayvan Rehberi

ve sınırsız olarak görüşebilirsiniz. 10 Mbps’lık bağlantı hızı ile telefon görüşmeleri ve fotoğraf gönderimi sorunsuz bir şekilde yapılmaktadır. Halihazırda Taipei’de, sadece sokaklarda ve metro istasyonlarında 800’e yakın bağlantı noktası bulunmaktadır.

Para ve Bankacılık Tayvan’nın para birimi New Taiwan Dolar (NT$, NTD, TWD) olup Nisan 2015 itibariyle yaklaşık 1 Amerikan Doları yaklaşık 32 Tayvan Dolarına karşılık gelmektedir. USD/NTD arasındaki parite ortalaması 30-32 Tayvan dolarına denk gelmektedir. Oysa, aynı parite ilişkisini Türk Lirası ve Tayvan Doları arasında yaptığımızda son 10 yılda Türk Lirasının Tayvan Doları karşısında %60’den fazla değer kaybettiği görülecektir. Daha açık bir ifade ile 2007 yılında 100 Türk Lirası ile 27 NTD alma imkanı varken Nisan 2015’de 100 TL’yi bozdurmak istediğinizde banka memurunun elinize 11 NTD verdiğini göreceksiniz (Kaynak: xe.com). Tayvan Doları’nın TL karşısında son 8 yılda %250 civarında değer kazanması Tayvan’dan ithal edilen veya getirilecek elektronik ürünlerin fiyatının artmasına neden olurken; Tayvan’da yaşayan Türk vatandaşlarının satın alma gücünü ciddi oranda düşmesine neden olmuştur.

Tayvan Doları, 2,000 1,000 500 ve 200 NT’lik banknotlar halinde piyasa bulunsa da 2000 NT’yi piyasada çok tedavülde değildir. Ada ülkesi olan Tayvan döviz girişlerini kayıt altına alabil-

pinterest.com

2015

mek için ülke içerisine sokulacak döviz miktarı 10.000 ABD doları veya 60,000 NTD (2000 USD)nin üzerindeyse bunu gümrükte beyana tabi kılmıştır. Aynı şekilde döviz bozdurmak Türkiye’de olduğu kadar kolay değil. Dövizinizi sadece bankalarda veya otellerin lobilerinde pasaportunuzu ibraz ederek bozdurabilirsiniz. Aynı şekilde, elinizde artan Tayvan Dolarını dövize çevirmek istediğinizde ilk bozdurma aşamasında size verilen makbuzu ibraz etmeniz istenebilir.

Bankada hesap açtırma yalnızca oturum belgesine (ARC) sahip olanlar için geçerlidir. Oturum belgesi olmayanlar Ulusal Göç Bürosundan aldıkları Tayvan İkamet Numarası ile de işlem yaptırabilirler. Banka kartı bir günde en fazla 30,000 NT para çekilebilir. Bir başka hesaba para transferi günlük en fazla 30,000 NT ile sınırlandırılmıştır. Bankaya önceden haber verilerek maksimum 2 milyon NT transfer edilebilir.

Tayvan’da bir yabancının en rahat çalışabileceği banka Cathay United Bank’tır. Bunda en önemli neden metro ağlarının her yerinde görebileceğiniz ATM cihazlarıdır.

Elektrik ve Gaz Tayvan’da elektrikli aletler 110 volt ile çalışmaktadır. Ancak, bilgisayar gibi elektronik aletlerin şarjları 220 volta da uyumludur. Dikkat edilmesi gereken tek şey, kullanılan prizin Türkiye’den farklı olduğu. Türkiye’de götürülecek 220 voltluk eşyalar çalışmadığı gibi; bilgisayar ve cep telefonu kabloları alınacak bir adaptörün ardından işlevsel hale gelmektedir.

Tayvan’da 3 nükleer elektrik santrali ve 6 nükleer reaktör bulunmakta ve elektrik tüketiminin yaklaşık %20’si bu santrallerden karşılanmaktadır. Taipower adlı şirket tarafından üretilen elektrik ülke ihtiyacını karşıladığı ve üretim maliyeti düşük olduğu için Tayvan’da elektrik ucuzdur. Bu nedenle gerek soğutma gerekse ısınma büyük ölçüde elektrikle sağlanmaktadır. Evlerde ocaklardan bir kısmı tamamen elektriklidir.

Bununla birlikte evlerde banyo ve yemek için doğal gaz da kullanılmaktadır.

Tayvan’da abonelik faturaları iki ayda bir ücretlendirilip evlere gönderilmektedir.

İçme Suyu Tayvan’da musluk suyu kalitesi dünya standartlarındadır. Bununla birlikte, Tayvan halkı genellikle suyu kaynatarak içme eğilimindedir. Bu nedenle, Tayvan’da suyu kaynatan ve kaynatılmış suyu muhafaza eden elektrikli ısıtıcılar çok yaygın.

Tayvan’da suyun bir metreküpü atık su bedeli hariç 10 NT (90 kuruş) olup dünya ortalamasının beşte biri kadar ucuzdur. 130 metrekarelik asansörün olmadığı bir dairede oturan bir ailenin aylık su faturası yaklaşık 200-250 NT;

elektik parası (klimalar sürekli çalıştığında) 2300-3000 NT, klimalar çalışmadığında 600-900 NT, gaz faturası aylık 300-350 NT civarındadır. Şayet lüks sitelerde oturuyorsanız havuz, cimlastik salonu gibi ortak alanların elektrik giderlerinin faturaya yansımasıyla elektrik faturasının 4500 NT’ye kadar çıkacaktır.

Taipei’de su aboneliği Taipei Su İdaresinin ofislerinde yapılmaktadır ((02) 8733-5678) (http://www.twd.gov.tw/ ) 51

Yaşam

Apart Hotel ve Hosteller (1) NTNU Extension Center (www.sce.ntnu.edu. tw), (2) Hsui-chi House (hsiuchi.prince.com.tw/), (3) Eight Elephant Hostel (www.eehostel.com/), (4) CU Hotel (www.toongmao.com.tw/cute_en/ cute_yh.html), (5) World Scholar House (www.worldscholarhouse.com/), (6) Taipei OK Rent (www.taipeiokrent.com/), (7) Mipple House (www.mipple.com/), (8) Taipei Rent (www.taipei-rent.com/), (9) Taipei Backpacker Hostel (www.taipeibackpaclers.com/),

(10) City Inn (www.cityinn.com.tw/), (11) Li-xiang Hostel (www.rental-taipei.com/), (12) International House of Taipei (emmm.tw/L3_ content.php?L3_id=1962 ), (13) Y Hotel Taipei (E-mail:rv.ymca@msa.hinet.net), (14) Howard Civil Service International Hotel (intlhouse.howard-hotels.com/), (15) Friends Hotel (yoxing.ffh.com.tw/), (16) Homey Hostel (www.homeyhostel.com/), (17) Beimen Hostel (www.beimenhostel.com.tw/), (18) Friends Hotel (yoxing.ffh.com.tw/), (19) International House of Taipei (emmm.tw/L3_ content.php?L3_id=1962)

konuşmada hem de altına imza atacağınız metinlerde sorun olabilecekken, turistlik otellerde İngilizce bilen personel ve İngilizce belgeler sizi Çince bilmeme engelinden kurtarmakta.

Aylık olarak kiralanan apart hotellerin aylık kira ücretleri kalınan süre uzadıkça göreceli olarak düşmektedir.

Birkaç aylık kısa süreli kalışlarda sadece elektrik parası ayrı hesaplanırken, bir yıla varan kira sözleşmelerinde elektrik, apartman aidatı, su, internet ve doğal gazın da ayrıca ödenmesi gerekmektedir. Kimi apart hotellerin kiracılarını havaalanında karşılama seçenekleri de bulunmaktadır. Ödenecek ücret 4 kişilik

araçlar için 1100 NT, 7 kişilik araçlar için 1500 NT’dir.

Apart hotellerin internet siteleri üzerinden kira formunu doldurarak depozitolarını yatırmaları ile rezerve edilen dairelerin kira süresinden 44 gün ve öncesinde iptal edilmesi halinde bir aylık depozitoları yanmaktadır. 45 gün kalaya kadar iptallerde sadece 3000 NT ceza alınarak yatırılan para iade edilmektedir.

Kira ücretleri apart hotelin bulunduğu konum ve oda sayısına göre değişmektedir. Örneğin, çift kişilik 4 yataklı aşağıdaki evin aylık kirası 11.000 (1000 TL) dir.

Tek yataklı çok lüks daire 32.000 NT’den (1000 USD) kiraya verilmekte-

Yukarıdaki fotoğrafta görülen mavi çöp torbaları New Taipei City'de geri dönüşüme uygun olmayan atıklar için kullanılmaktadır. Apartman altlarında geri dönüşüm için özel atık toplama üniteleri bulunmaktadır. 3 litrelik çöp poşetinin tanesi 1 NT iken 120 litrelik poşetlerin fiyatı 44 NT'ye kadar çıkmaktadır.

Atık Yönetim Sistemi Tayvan’da bazı yerlerden evsel çöplerin çöplere konulması bizde olduğu gibi market poşetleri ile olmuyor. Parayla satılan çöp poşetlerinin üzerinde poşetin kaç kilo için olduğu yer alıyor. Böylece, atık giderlerini azaltmak isteyen aileler geri dönüşüme gidecek olanları ayırmak zorunda kalıyorlar. Çöpler belirli saatlerde özel melodi çalan çöp arabaları tarafından toplanıyor. Burada normal poşetler içinde de Tayvan halkı çöpleri gidip kendileri boşaltıyorlar Tayvan’da Sıfır Atık Projesiyle uygulamaya konulan akıllı atık toplama yöntemi sayesinde şehirlerde katı atıkların %99,99’u ve geri dönüşüme uygun atıkların %40’ı, sanayi atıklarının %84’ü yeniden değerlendirilmektedir. Özellikle Ankara sokaklarında gece yarısı sağlam çöp poşetlerini parçalayarak geri dönüşüme uygun materyalleri toplayarak çevre sağlığını ciddi tehdit eden insanlara belediyelerin seyirci kaldığımızı gördüğümüzde Tayvan’ı bir kez daha takdir ediyoruz.

Ev Kiralama Tayvan’da en az 1-6 ay arasında kalacaksanız yabancılar için en cazip alternatiflerden birisi apart hoteller. Apart hotellerde yatak yorgan, havlu, mutfak araçları, internet bağlantısı ve wifi hizmetleri sunulmaktadır. Özellikle ailece gitmeniz gereken durumlarda hiçbir şey düşünmeden otel konforunu ev rahatlığı içerisinde yaşayabilmeniz açısından Tayvan’ın merkezi ve turistlik yerlerinde bu amaçla hizmet veren çok sayıda son derece modern ve yeni apart hoteller bulunmaktadır. İşin güzel tarafı sıradan bir emlakçıya gittiğinizde Çince hem 52

Tayvan Rehberi

dir. Apartmanın en üst katındaki yüzme havuzunu kullanmak da fiyatın içindedir. Şayet yine şehrin tam merkezinde 120 metrekarelik güzel bir daire kiralamak isterseniz 70000 NT (yaklaşık 2000 USD) ödemeniz gerekmektedir.

Ev kiralarken iki aylık depozito ve bir aylık kiranın önceden ödenmesi gerekiyor. Ayrıca, apartman güvenliği için personel istihdam ediliyorsa 500-1500 NT, su Faturası: 200-500 NT, elektrik: 800-3000 NT (klima kullanımına göre), gaz faturası: 300-600, cep telefonu (paketine göre) 200-600 NT. Bu konuda internet üzerinde çok sayıda sitede yüzlerce apart hotel ve daire bütçe ve beğeninize göre farklı seçenekler sunmakta.

Ayrıntılı bilgiler için bknz.

Emlak Sitesi: (http://taipei.craigslist. com.tw/search/apa) ve Rental Master (http://www.taipeirental.com.tw/) Apart hotellerde gecelik ücret üzerinden oda kiralayan servisler de bulunmaktadır. Tayvan’da uzun süreli kalmak istiyorsanız ev fiyatları büyüklük, yenilik ve mekanına göre 20.000-40.000 NT arasında değişmektedir. Biraz lükse kaçmak isterseniz fiyatlar 50-80.000 NT arasındadır (1.600-2600 USD).

Bknz. http://www.mipple.com/ ve http://foreigner.esldewey.com.tw/taiwan-classifieds/day-to-day-taiwan/house-rental/ Kiralayacağınız yeri bizzat girip gördükten sonra kira kontratına imza atmak isterseniz bu durumda yapacağınız en güzel şey Taipei Öğretmen Evinde 3-5 gün kaldıktan sonra yukarıdaki adres ve siteler üzerinden ayrıntılı araştırma yapmaktır. Öğretmen evinde 4 kişilik bir odanın gecesi 2400 NT (yaklaşık 215 TL) olup kişi başı 55 liraya gelmektedir. Bknz. http://www.tth.url.tw (No. 15 Nanhai Rd. Zhongzheng Dist., Taipei, ) Ev kiralamak istediğinizde dikkat etmeniz gereken konu ölçü birimi olarak ping’i esas almalarıdır. 1 ping=3,3 metrekareye denk gelmektedir. Bu nedenle Emlakçının 30 ping olarak ifade ettiği yer 100 metrekareye karşılık gelmektedir. Taipei’ halkı kiraları ping üzerinden hesaplamaktadır. Taipei’de bir ping için istenen kira yaklaşık 1000 NT’dir (87 TL) bu durumda 100 metrekare bir dairenin kirası da 2610 TL veya 1000 USD’ye karşılık gelmektedir.

2015

Taipei’nin kalbi Xinyi bölgesinde kiralanan apart otellerden fotoğraf kesitleri

Eğitim Tayvan’da 2 yıllık okul öncesi eğitim zorunlu olmasa da pek çok Tayvanlı aile çocuklarını en az bir yıl okul öncesi eğitime göndermektedir.

Taipei’de Mandarin dilinde eğitim veren anaokulları yanında Montessori ve Steiner yöntemlerine göre eğitim veren okullar da bulunmaktadır. Okul öncesi eğitimde İngilizcenin rolü giderek artmaktadır. İlkokul 7 yaşında başlamakta ve 6 yıl devam etmektedir. Okula kayıt yaptırabilmek için ARC belgesinin alınması gerekmektedir. Ortaokul 7-9. sınıflar arasında 3 yıl sürmektedir. Öğrenciler bu aşamada sosyal ve fen bilimleri olarak iki gruba ayrılmaktadır. Öğrenciler ortaokuldan sonra ülke çapında yapılan bir sınava girmektedirler. Sınavda öğrenciler başarılarına göre 3 yıllık normal liseKaj17 (kajisagook/3325909446) @Flickr

lere veya 5 yıllık yüksekokullara devam etmektedirler.

10- 12. sınıflar arasını kapsayan Lise eğitimi 2015 başına kadar zorunlu değildi.

Normal liselerde sanat, bilim matematik üzerinde yoğunlaşırken, 2 yıllık meslek yüksekokullarında mühendislik ve bilgisayar bilimleri gibi kurslar bulunmaktadır. Üniversiteye gitmek isteyen öğrenciler akademik sınavlar ve seçilen derslerdeki Tavsiye Sistemi yoluyla üniversiteye girebilecekleri gibi, YGS gibi merkezi bir sınavla da girebilirler.

Tayvan›da yükseköğrenim sistemi 2 ve 5 yıllık kolej, teknik okullar ve sanat okulları ile 4 yıllık üniversite ve yüksek lisans programlarından oluşur. Toplam 170 kadar yükseköğretim programından 120’si üniversite; 50’ye yakını mesleki okulları (kolejler)dir. Üniversiteler Türkiye’de olduğu gibi devlet ve vakıf üniversiteleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Üniversite süreleri de Türkiye’deki sürelerle aynıdır. Üniversitelerdeki bölümlerin dörtte biri mühendislik alanlarında eğitim vermektedir. Tayvan’da yüksek

lisans eğitimi 1-4 yıl, doktora eğitimi 2-7 yıl sürmektedir (http://english.moe. gov.tw) Devlet üniversitelerinde eğitimin bir yarıyılı (tıp hariç) 800-950$; özel üniversitelerde ise 1500-1700$ arasındadır. Öğrenci yurtlarının bir aylığı yaklaşık 5000 NT (450 TL)dir.

Tayvan son 10 yıl içerisinde turizm ve eğitim alanlarında devlet desteği ile büyük başarılara imza atıyor. 2004 yılından sonra ülkenin kaliteli üniversitelerine yabancı öğrencileri çekebilmek önemli bir devlet politikası haline gelmiştir. 41 üniversitede 121 programda eğitim dilinin İngilizce olması Tayvan’ı Batıya alternatif bir konuma getirmiş.

Bunun sonucu olarak, 10 yıl içerisinde yabancı öğrenci sayısının neredeyse iki katına çıktığını görüyoruz. Tayvan Hükümeti halihazırda 30 bin civarında olan bu sayıyı çok kısa bir süre içerisinde 100 bine çıkarmak istemektedir. Bu bağlamda Amerikan üniversitelerinde tanıtım programları düzenleyerek öğrencilerin en azından bir yarıyıllarını Tayvan’da geçirmesi teşvik edilmektedir. Öğrencilerin en çok tercih ettikleri bölümler arasında finans, iş idaresi, işletme ve mühendislik gelmektedir.

Tayvan’ın en iyi 20 üniversitesi QS Dünya Üniversite Derecelendirme endeksine göre dünyada en iyi 500 üniversite içerisine giren 15 Tayvan üniversitesi bulunmaktadır. Bunlardan ilki Tayvan’ın en prestijli üniversitesi olan dünya 76’ıncısı National Taiwan University’dir. (http://www.topuniversities.com) 1 National Taiwan University, Taipei 2 National Chengchi University, Taipei 3 National Chiao Tung University, Hsinchu City 4 National Cheng Kung University, Tainan 5 National Tsing Hua University, Hsinchu City 6 National Taiwan Normal University, Taipei 7 National Central University, Jhongli City 8 National Sun Yat-Sen University, Kaohsiung 9 Tamkang University, Tamsui Township

10 National Taiwan University of Science and Technology, Taipei 11 Fu Jen Catholic University, Sinjhuang City 12 National Taiwan Ocean University, Keelung City 13 National Chung Cheng University, Chiayi City 14 Tunghai University, Taichung 15 Chinese Culture University, Taipei 16 National Chi Nan University, Nantou City 17 Ming Chuan University, Taipei 18 Soochow University, Taipei 19 National Yang Ming University, Taipei 20 National Chung Hsing University, Taichung

İlk 500’deki 8 üniversite

Kaynak: http://www.4icu.org/tw/

National Taiwan University

Çince Dil Merkezleri Türk basınında yer alan haberlere göre, Çin ile ticari faaliyette bulunan firmaların en büyük sıkıntısı Çince bilen eleman bulamamaları. Çince eğitim alan gençlere olan talep Çin Dili ve Edebiyatı, Çince mütercim-tercümanlık ve sinolojiyi popüler bölümler haline getirmiş. Diğer dillerle karşılaştırıldığında, en yüksek puanla öğrenci alan bölüm olması bu iddiayı destekler nitelikte. Özellikle 5-10 yıl önceki tavan puanlarla, son yılların tavan puanları karşılaştırıldığında durumu daha net görebiliyoruz. Türkiye’de Çince ile ilgili bölüm sayısındaki artış artan talebi karşılamıyor. Şu anda sadece Ankara, İstanbul, Fatih, Okan ve Erciyes üniversitelerinde olan bölümler kadrolarını tecrübeli öğretim görevlileri ile doldurmakta zorlanıyor. Bu durumda Çinceyi anavatanında öğrenmek Türk öğrenciler için en iyi alternatif oluyor.

Jeffery Wong (jaydubproductions/401122049) @Flickr National Taiwan University

Bugün Tayvan’ın Mandarin Çincesi öğrenmek isteyenler için popüler bir ülke konumuna geldiği söylenebilir.

Tayvan’da üniversiteler bünyesinde 40 kadar akredite olmuş Çince eğitim merkezi bulunmakta. Eğitim merkezleri TCSL sertifikasına sahip tecrübeli öğretmen ve teknolojik imkânlarıyla farklı seviyedeki öğrencilere hizmet vermektedir. 2013-2014 yılında toplam 31,270 öğrenci Tayvan’da eğitim alırken; bunlardan yaklaşık yarısı olan 15,510’u Çince öğrenmek için gelmiştir.

Yabancı ülkelerden Tayvan’a eğitim için gelmek isteyenleri cesaretlendirecek Tayvan hükümetinin ve üniversitelerin cazip burs imkânları bulunmakta.

Dışişleri Bakanlığı, Milli Bilim Konseyi ve Milli Eğitim Bakanlığı başarılı öğrencileri çekebilmek için ortak burs programı başlatmışlardır. Öğrencilere ortalama olarak ayda 1000 Amerikan doları verilmektedir. Ayrıca Tayvan kültürü, sosyal bilimler, sanat ve karşılaştırmalı alanlarda kısa dönem çalışacaklar için aylık 1000 dolarlık burslar bulunmaktadır. Tayvan aynı zamanda Tayvan, Çin-Tayvan ilişkileri, Asya pasifik bölgesi ve Sinoloji konusunda çalışacak akademisyenlere de ayda 2000 dolar vererek 1 yıla kadar olan araştırmaları desteklemektedir. Öğrenciler okudukları süre boyunca izinsiz bir işte çalışmaları halinde 150 bin NT ceza ödemek zorunda kalmaktadırlar.

56

Shinya ICHINOHE (shinyai/419440937) @Flickr Chi Nan Univesity National Taiwan University

Huang Chen-Wei (dreamweaver0314/4684636403) @Flickr

希泉公司 TAIWAN Uzak Doğu Eğitim, Ticaret ve Yatırım Danışmanlığı w w w . h o p e t a i w a n . c o m Hope Taiwan eğitim, ticaret ve yatırım danışmanlığı alanlarında hizmet veren ve 25 yıla varan Uzak Doğu birikimi olan Tayvan’da kurulmuş bir şirkettir.

Eğitim Danışmanlığı Hizmetlerimiz Çince dil kurslarına ön kayıt ve kayıt başvuruları; lisans, yüksek lisans ve doktora programları kayıtları; öğrenci vizesi ve burs başvuruları ile ulaşım ve konaklama hizmetlerindeki birikimimizi sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Tayvan’da dil, lisans ve lisansüstü programlarına kayıt yaptıracaklara kurs ve okullar hakkında bilgi verilmesi, kayıt yaptırılacak program ile Türk öğrenciler arasındaki tüm yazışmaların yapılması ile vize başvuru sürecinde öğrencilerin karşılaşacakları sorunlar hakkında Türkiye’den başvuranlara danışmanlık hizmeti verilmektedir.

Yatırım Danışmanlığı Hizmetlerimiz Tayvanlı ve Türk uzmanların da aralarında olduğu toplam 6 farklı ülkeye yayılmış profesyonel bir ekiple Tayvan ve Uzak Doğu’da yatırım yapmak isteyen Türk şirket ve işadamlarına yatırım ve ticari danışmanlık hizmetleri veriyoruz. Uzak Doğu’ya açılmanızda, etkinlik ve verimliliğinizi artırmanızda ve kurumsal stratejinizi belirlemenizde sizlere yardımcı olmaya hazırız.

Verdiğimiz Hizmetler: İhracat ve ithalat danışmanlığı; pazar araştırması & pazara giriş stratejisi danışmanlığı; ürün araştırması ve satın alma işlemleri; etkili satış ve pazarlama hizmetleri; maliyet optimizasyonu; genel kurumsal ve ticari hizmetler, 7 farklı dilde tercümanlık; fuar turları ve organizasyonları & iş gezileri; gümrük ve lojistik hizmetleri, şirket birleşme ve satın almaları; şirket kurulumu ve ticari vize işlemleri; insan kaynakları hizmetleri ve ticari anlaşmazlıkların arabuluculuk ve tahkim yoluyla çözümü.

2015

Ticaret ve Yatırım Bölümü trade@hopetaiwan.com Telefon: +886 2 2739 0173

Eğitim Bölümü education@hopetaiwan.com Telefon: +886 2 2739 0173

Türkiye Temsilcisi Harun Yaşar GSM: +0545 967 30 71 hopeturkey@hopetaiwan.com 57

Tayvan Mutfağı

Tomás Fano (tomasfano/5179601799) @Flickr

Tayvan Mutfağı

Özgün Yemekler Çin Mantısı (Dumpling) Farklı coğrafyalarda değişik görüntülerle ortaya çıkan içli köfte veya Çin mantısı (jiaozı), Çinlilerin milli yemeğidir. Yarım ay, üçgen, yüzük ve bohça gibi şekiller verilerek özellikle kışın ve yılbaşı gecelerinde yenilir. Tayvan’da ince ince kıyılmış bol etli veya irice havuçlu ve taze soğanlı hazırlanan; soya sosu ve susama banarak yenen mantı özgün Çin mutfağının en güzel örneklerinden birisidir.

Türkçe’de kullanılan mantı kelimesinin kaynağının Çin olabileceğine en büyük delil Çince de mantou kelimesini börek büyüklüğünde içi etli hamur için kullanılmasıdır. Çin Mantısı Tayvan’da irice yapılmakta; sirke ilave edilse de ve yoğurtsuz olarak servis edilir. Çin mantısı üç farklı şekilde pişiriliyor: Kimi zaman bizde olduğu gibi sıcak suda haşlama; kimi zaman kızartma; en sağlıklı olanı ise buharda pişirilen şekli . Çin Mantısı soya sirkesi ve acı biber sosundan oluşan bir karışıma batırılarak yenilmekte.

Türkiye’de Uygur Türklerinin işlettiği restoranlarda tadına bakabilirsiniz.

Douhua (Tofu Pudingi) ve Chou Tofu Doğu Asya’da onlarca farklı şekilde yemeği ve tatlısı yapılan tofu (aslen Çincede doufu diye okunur) bölgenin en çok tüketilen protein deposudur.

Soya sütünün yoğurtta olduğu gibi değişime uğratılması ile üretilen tofu Çinlilerin her öğün tükettiği bir yiyecektir. Tayvan’da marketlerde her türlü kombinasyonu ile satılan tofular puding gibi tatlı olarak de tüketilmektedir. Puding şeklinde olan şekline “Douhua” denmektedir. Douhua veya tofu pudingi farklı bölgelerde değişik şekillerde hazırlansa da Tayvanlılar zencefil ile hazırladıkları şerbete tofuyu özenle korlar ve üzerine ezdikleri fıstıklarla süsleyerek yerler.

Bir diğer çok meşhur tofu tüketim şekli ise Chou Tofu’dur. Genellikle öğle saatlerinde yol üzerindeki satıcılarda veya gece pazarlarında çok sık görülen tofu çeşidi çok ağır kokusu ile turistlerin uzak durduğu ama Tayvanlıların beğendiği bir atıştırmalıktır. Hatta kokusu ne kadar ağır ise lezzeti o kadar iyi olduğu halk arasında yaygın bir sözdür..

60

Su-lin (su-lin/256329720), Kevin (faikevin/3375076282)

(faikevin/3375076282), Ron Dollete

(saucesupreme-4429897805), Joy

(joyosity/3566166751)

Taman Renyah (Wikipedia)

Sltan (Wikipedia), Phil King

(pkingdesign/4577148325) @Flickr

Tayvan Rehberi

Ananas Keki Tayvanlılar ananasın kekini yaparak bu alanda Türk lokumu gibi bir marka oluşturmuşlar. Ananasın lezzeti ve hafif ekşiliği kekin hamuru ile öylesine uyumludur ki ağıza alındığında kolayca yumuşamaktadır. Türk halkının damak tadına uyumlu hediyelerden birisidir.

Helal veya vejetaryen sertifikalı ürünler bulunmaktadır. Bisküvi üretiminde lider Türk firmalarının Türk halkına bu lezzeti bugüne kadar tattırmamış olmaları bir eksiklik. Geleneksel olarak da hazırlanan bu ananas keki, hediyelik olarak çok şık paketlerde ve yüksek fiyatlarla satılmaktadır.

Turp keki (turnip cake) Doğu Asya kültürüne ait olan bu kekin Çince adı “luobuo gao”dır. Çin turpu bizdeki turptan biraz farklı. Çin turpu ile yapılan kek Tayvan’ da insanların kahvaltılarda da yedikleri farklı bir lezzet. Bazı aileler turp kekini yılbaşında da severek yerler.

Mochi (Pirinç Keki) Aslen doshu yani pirinç keki olarak bilinse de Japon işgali sırasında kekin adı Mochi (yapışkan pirinç keki) olarak değişmiştir. Japonya’da da çok sevilen mochi pirincin şekerle karıştırılarak ezilmesi ve pişirilmesinin ardından mısır nişastası ile karıştırılması yoluyla üretilir. Sade yendiği gibi, içerisine değişik karışımlarla konularak tatlandırılmaktadır. İçine dondurma konularak da servis edilmektedir. Ağızda sakız gibi bir müddet çiğnenen Mochi Tayvanlıların çok sevdiği bir tatlıdır. Hatta Nantou şehrinde bir fabrika tıpkı İngiltere’de Cadburys’ fabrikasının yaptığı gibi Mochi’nin üretim ve kültürü sergilemektedir. apricot13/5405990686: honou/10440073305: lwy/12555667804 and lwy/12555667804 @Flicker

lostseouls/578906878 @Flickr

2015

Zongzı Yaprak Sarma Pirinç sarması veya yapışkanlı pirinç sarması olarak da bilinir. Pirincin içerisine konulan et ve sebze vb. şeylerin bambu, şeker kamışı veya herhangi büyükçe bir yaprağa sarılmasıyla yapılan geleneksel Çin yemeklerindendir.

Zongzı, buharda pişirildiği gibi suda haşlanarak da yenilmektedir.

61

Tayvan Mutfağı

Cha Bing (Çay Keki) Cha Bing metinsel olarak çay keki olarak yabancı dillere çevrilmekte. Bu ad normal kekleri çağrıştırdığı için preslenmiş çay denmesi daha doğru olur. 6-14. yüzyıllar arasında genellikle disk şeklinde preslenen bu çaylar bugün eski bir geleneğin yaşatılmasından ibarettir. Günümüzde mantar şeklinde veya bambu kamışı şeklinde olan türleri de mevcuttur. Günümüzde paketlerin büyüklüğü 100 gramdan 100 kiloya kadar çıkmaktadır.

Robyn Lee (roboppy/8572956743) @Flickr

Gece Pazarlarında Satılan Yiyecekler Bu çalışmayı bir yemek tarifleri kitabına çevirmeden Tayvan kültürünün bir aynası olan gece pazarlarından bir kesit sunmak istiyoruz. Gece pazarlarında bir şeyler atıştırıp evde yemek telaşı ile uğraşmamak o kadar yaygın ki, bazı aileler yıl içerisinde sadece birkaç kez bir arada akşam yemeklerini yemektedirler.

62

Tayvan Rehberi

Bitki Çayları ve Meyve Suları (Smoothie) Sıcak ve nemli ikliminden dolayı bütün Güney Asya ülkelerinde geleneksel olarak tüketilen bitki çayları, Tayvan’da son on yıl içinde her köşe başında açılan modern dükkanlar ile yeniden popüler oldu. Geleneksel olarak bizdeki aktarların bitki karışımlarını anımsatan ve Çin tıbbının bütün özelliklerini gösteren bitki çayları, şimdi albenili ambalajları ile gündemde. Baş ağrısından mide bulantısına ve hararete kadar her sıkıntınıza doğal çözümler sunan bitki çayları içinde taze sıkılmış portakal suyu gibi lezzetli olanlarının yanında acı ve sert olanları da var. Tavsiye edebileceğimiz tatlı çaylar: Erik Çayı (Meizi), Hindistan Cevizi Çayı (Yezızhı), Jinyin Hua (bir tür çiçek), Çayı, Juhua xueli (papatya ve bir tür armut karışımı), Çayı. Acı ve sert çaylara gelince, bunlardan ikisi denenebilir: Öksürük ve boğaz ağrısı için Luohan Guo Çayı ve 24 farklı bitki karışımından yapılan Ershisi Wei Çayı.

1980’li yıllarda Taichung’da ortaya çıkarak bütün Uzak Doğu’ya yayılan bubble tea (inci sütü çayı veya yungmarc olarak da biliniyor) ve diğer meyve sularını yavaş yavaş Türkiye’deki büyük AVM’lerde meyve suyu barlarında görmeye başladık.

Tayvan’da tropikal meyve suları geleneksel olarak gece pazarlarında yapıldığı gibi giderek franchasing sistemi ile markalaşma yoluna da gitmektedir. Tayvan’da her köşe başında görmeye alışık olduğumuz meyve sularının onlarca farklı çeşidi bulunmaktadır.

Fiyatları içeriğine göre 40-100 NT arasında değişmektedir.

1997 yılında Taipei’de ortaya çıkan CoCo bugün dünyada 1500’den fazla Coco Shop ile soğuk çay ve meyve suyu sektöründe önemli bir Pazar payına sahiptir.

2015

Robyn Lee (roboppy/6307968523) @Flickr

Kaj17 (kajisagook/3447113787) @Flickr

63

Tayvan Mutfağı

Helal Gıda Aralarında Endonezya, Malezya, Filipinler gibi ülkelerde yaşayan Müslümanların helal gıda noktasındaki hassasiyetleri Uzak Doğulu şirketlerin bu pazardan pay alma çabalarını beraberinde getirmiştir.

Pazarın büyüklüğünün farkında olan Tayvanlı gıda üreticileri ürünlerinin helal olması için gerekli özeni göstermektedirler. Aslında, Tayvan’da yaşayan ve et tüketmeyen Budistlerin sayısının ülke genelinin %10’unundan az olmadığı dikkate alındığında içerisinde hayvansal katkı malzemesi olmayan gıda üretimi Tayvanlıların yabancı olduğu bir konu değil. Vejetaryenler ve Müslümanlar için Tayvan’da bulunan restoran, etiketleme ve yiyecekleri anlatan sitelerden konu hakkında ayrıntılı bilgi edilinebilir: Bknz. Islam and Culture Association (ICA) [ica-chu.blogspot.tw/] ve Tayvanlı veganlar [www.vegantaiwan.blogspot.com.tr/] Cuma namazı için gelen Müslümanlara yönelik olarak Merkez Caminin yanındaki büyükçe salonda Çinli Müslümanlar kendi hazırladıkları helal yiyecekleri ve helal etleri satmaktadırlar. Örneğin, cami pazarında Kıymanın 600 gramı (1 Tayvan kilosuna karşılık gelmektedir) 250 NT’dir.

trademag.org.tw

Helal Restoranlar Alibaba Indian Kitchen: Hint Yemekleri, Tel:+886-2-2567-7163 Address: 臺北市中山區南京東路2段56號2樓 (2F., No. 56, Sec. 2, Nanjing E. Rd., Zhongshan Dist., Anatolia Turkish Restaurant: No.150, Jingcheng Rd., West Dist., Taichung City 403, +886-4-2320-2186, http://www.anatoliaonly.com/ Private Chef Kitchen (烏司答Usta): No.240, Wenya St., East Dist., Chiayi City 600, +886-5-276-5985, http://ppt.cc/Thbb Taksim Turkish Cuisine: No.53, Linquan St., Lingya Dist., Kaohsiung City 802, +886-905-126-075, http:// ppt.cc/iPAh The Best Pakistani and Indian Halal Restaurant : Hint Mutfağı, Tel:+886-2-2773-3227 Address: 臺北市大安區延吉街70巷5弄6號1樓(近捷運忠孝敦化站) (1F., No. 6, Aly. 5, Ln. 70, Yanji St., Da’an Dist., Kunming Islamic Food: Egzotik Mutfak, Tel:+886-2-2751-6776 Address: 臺北市中山區復興北路81巷26號 ( No. 26, Ln. 81, Fuxing N. Rd., Zhongshan Dist., Tajin Moroccan Cuisine: Fas Mutfağı, Tel:+886-2-2732-7296 Address：臺北市大安區基隆路二段144巷3號1樓 (1F., No. 3, Ln. 144, Sec. 2, Keelung Rd., Da’an Dist., Muslim Beef Noodles Restaurant, Çin Mutfağı, Tel:+886-2-2331-8203

RT-Mart’ta helal kesim angus eti satılmaktadır. Address：臺北市中正區延平南路23號 (No. 23, Yanping S. Rd., Zhongzheng Dist., T

64

Tayvan Rehberi

2010 yılından itibaren Tayvan hükümeti geçmişte yaşanan suiistimalleri önleme adına vejeteryan ve veganlara uygun olan gıdaların ambalajlarına uyarıcı işaret konulmasını şart koştu. Buna göre (su) 素 işareti yiyeceğin vejertanyenlar için uygun olduğunu göstermektedir.

Ancak 5 farklı vejetaryen çeşidi bulunmaktadır. Bunlar;

奶素 - lacto-vejetaryen (içerisinde 奶 (süt) kullanıldığını göstermektedir); 蛋素 - ovo-vejetaryen (içerisinde蛋 (yumurta) kullanıldığını göstermektedir); 奶蛋素 - lacto-ovo-vejetaryen (içerisinde hem yumurta hem de süt kullanıldığını göstermektedir.

ica-chu.blogspot.tw

全素 – Budist- vejetaryen (全 (tam) vejetaryan içerisinde soğan, sarımsak ve diğer yasak sebzelerin kullanılmadığını göstermektedir. 純素 - vegan (純 (saf) anlamına gelmekte olup içerisinde hayvandan elde edilen hiçbir şey (süt-yumurta vb) kullanılmadığını ifade etmektedir).

vegantaiwan.blogspot.com.tr

A-Mart’ta helal kesim tavuk satılmaktadır.

veganwiki.info

2015

Tayvan'da helal sertifikası veren iki Dernek (Association) bulunmaktadır. Bunlardan birisi Halal Integrity Development Association (THID), diğer ise Chinese Muslim Association'dır. Çinli Müslümanlar Derneğinin internet sitesinde sertifika verdiği restoranların bir listesi bulunmaktadır. Çarşıda dolaşırken bir yiyeceğin içerisinde domuz olup olmadığını sormak isterseniz “这有没有猪肉或 猪油?” (zhe you mei you zhu rou huo zhu you); veya bir şeyin helal olup olmadığını öğrenmek isterseniz “这个食 物是不是清真的吗?” (Zhe ge shi wu shi bu shi qing zhen de ma) kalıplarını kullanmanız yararlı olacaktır.

65

Tayvan Mutfağı Özgün Meyveler

(2) (3)

(1)

Yengeç Dönencesi üzerinde, subtropik iklime sahip bir Asya ülkesi olan Tayvan yüksek dağları nedeniyle oluşan farklı iklim kuşakları ve farklı rakımlarda yetişen çok farklı meyve türü için ideal ortamı sunmaktadır. Tayvan’daki papaya, ananas ve guavalar diğer bölge ülkelerinden çok daha lezzetli.

(4)

(5)

(9)

(7) (6) (8)

66

Yukarıdan Aşağıya: (1) Ejderha meyvesi [pitahaya (pitaya)], (2) Buda Kafası veya Şeker Elması (Sugar Apple), (3) Mangosten, (4) Duryan, (5) Papaya, (6) Hindistan Cevizi, (7) Guava, (8) Karambola (Star Tayvan Rehberi Fruit) ve (9) Ejderha Gözü.

LWYang ( lwy/4165066077) @Flickr

İngilizc e devil p si water caltro od, wat p, bat n er layı yar u asa, bu chestnut olan t, buffalo nut falo ve len, kim , , şeklind ş rılan bu i yerlerde su k eytan kafasına en doe sulak a meyve, derinl stanesi olarak benzetilanlard i ğ adlandı i 5 me a çok Gu antian’ yetişmektedir treyi geçmeye da yetiş . Tayva n rekolte n s e yenilen i yaklaşık 4 bi n bu meyveni ’da en n n Temmu bu garip görün tondur. Haşla yıllık z-Eylül narak ümlü k pazarla a rında d ayları arasınd buklu meyve y olaşırke a n göreb Tayvan gece i ilirsiniz fanpop.com (images) .

Beyaz a kabak ( cı kavun (bitte b r Tayvan itter gourd) a melon) veya dı veril ’da me acı y e tezgahl arında ve suyu satan n bu meyveyi görebil dükkan ebuceh ir i l geldiği l kavunu gibi siniz. Kudret n arın mide h için me arı vey as yemekl a y erde pi ve suyu olara talıklarına iyi şirilere k i k de tük çildiği gibi etilmek tedir.

2015

Tayvan’da bizdeki Trabzon hurmasına benzeyen persimmonlar (Japon inciri) tam olgunlaşmadan toplandıktan sonra kabukları soyularak kurutulmaya bırakılmaktadır. Kuruyanlar incir olarak tüketildiği gibi dondurma gibi yiyeceklerin içerisine tat vermek için de konulmaktadır. Güneşte kuruyan persimmonları görüntüleyebilmek için en uygun zaman dilimi Ekimin ilk iki haftası. O günlerde onlarca fotoğrafçının Hsinchu’daki Xinpu kasabasına gelerek en güzel kareyi yakalamaya çalıştıkları görülmektedir.

67

By Lin, Shyi Ming

Tayvan Mutfağı 2200 metre rakımda yetişen Lishan oolong çayının 1 Tayvan kilosu (600 gr) 200 doların üzerindedir.

2500 metre rakımda yetişen Dayuling oolong çayının kilosu 400 dolardan başlayıp 1000 dolara kadar çıkmaktadır. Rakamın yüksekliği nedeniyle piyasada sahteleri de bulunmaktadır.

白士 李 (pslee999/17115865547) @Flickr

Tayvan’ın nemli ve güneşli iklimi ve yüksek dağları dünyanın en kaliteli çaylarının üretildiği doğal bir ortam sunmaktadır. Çay tutkunu olan Tayvanlılar kaliteli çaylara çok yüksek ücret ödemektedirler. Adada yetişen çaylar “Formosa Çayı” olarak bilinmektedir.

Tayvan’da beş farklı Formosa çayı bulunmaktadır. İlki, Oolongs Çayıdır.

Tayvan’ın yüksek dağlarında yetişen bu çay yarı fermente olmuş gibidir.

Dünya’da oolongs çayı üretiminin %20

’sini Tayvan tek başına yapmaktadır.

Bu çaylar kendi içerisinde farklı kalitelere göre adlandırılmaktadır: “Formosa Dongding oolong”, “Formosa Alishan Oolong”, “Formosa Wenshan Pouchong”,”Formosa Oriental Beauty”, “Formosa Shanlinxi Oolong” ve “Formosa Jade Oolong”. Adada yetişen diğer çay çeşitleri: (1) çiçek çayına benzeyen Bao Chung, (2) kırmızı renkli ve tatlı Oriental Beauty, (3) içerisine fındık tozu ve pirinç tozu gibi şeyler

karıştırılmış Lei Cha ve (4) siyah çaydır. Çay, Çin kültüründe içeceğin çok ötesinde anlamlar taşıyan kültürel bir değer ve zenginliktir. Tayvan Kültür dergisinin gelecek sayılarında çay ve çay kültürünü anlatan detaylı yazılara yer verilecektir. Bu rehberde sadece çay bahçelerinin eşsiz güzelliklerinin Tayvan’da gezilebilecek yerlerden birisi olduğunu hatırlatmakla yetinelim.

Tayvan Hükümeti çay kaliteleri arasındaki farkları belirlemek için çayların toplandığı yerleri belirten özel etiketler geliştirmiştir.

İstihdam ve Yatırım

http://www.flytiger.com.tw/photoall/build/3.jpeg

70

Tayvan Hükümeti işadamı ve yatırımcıları ülkeye çekmek için kolay vize, çalışma izni ve yerleşim hakkı gibi tercihli teşvik usullerini başarıyla uygulamaktadır. Çalışma sigortası sistemi ile yabancı meslek sahipleri için güvenli ve rahat çalışma şartları teşvik edilmekte. Bununla birlikte Tayvan’da çalışmak isteyen beyazyakalıların (örn. Mühendislerin) alacakları aylık ücret – çok uzun çalışma saatleri dikkate alındığında – çok yüksek değildir. Tayvan’da asgari ücret yaklaşık 20.000 NT’dir (1.800 TL). Bir mühendis başlangıçta ortalama 2.000-3.000 USD civarında

ce modern Pintung Zırai Biyoteknolojik Parkı son dere sidir. bölge et ticar sahip bir serbest

tasarıma

Tayvan Rehberi

bir aylık ücret alsa da kira fiyatlarının yüksekliği nedeniyle elde edilen gelirle yüksek bir yaşam standardı tutturmak zor. Bununla birlikte, özellikle ileri teknoloji alanlarında bilgi ve deneyimini arttırmak isteyenler için Tayvan özellikle mühendislik okuyan Türk gençlerine çok farklı bir deneyim sunmaktadır. Çalışma İzinleri Çalışma İzni Kartı Ulusal Göç Bürosu tarafından yabancı çalışanlar için verilir. Çalışma

izni, Yabancı Oturum Belgesi (ARC) ve ülkeye yeniden giriş belgesinin fonksiyonlarını icra eder. Türkiye’den başvuracaklar Ankara’daki Taipei Ekonomi ve Kültür Ofisine, Tayvan’dan başvuracaklar ise gerekli belgeleri ve ücret ile işverenleri veya bir kurum aracılığıyla Ulusal Göç Bürosuna vermelidirler.

Tayvan’da işçi statüsünde çalışmayacak uluslararası uzmanlar Akademik ve İş Seyahat Kartına başvurabilir. Kartlar 3 yıllığına verilmektedir; gerektiğinde ye-

Yatırım Endeksi İş Yapma Kolaylığı Refah Endeksi Ekonomik Özgürlük Yatırım Ortamı Ağ Ortamına Hazırlık Rekabet Ortamı Küresel Rekabet

Derece 16/189 22/142 17/17 3/50 14/148 13/60 14/144

Kaynak Dünya Bankası Legatum Institute Heritage Foundation Business Environment Risk Intelligence World Economic Forum Int’l Inst. For Manegement Development World Economic Forum

ROC Yearbook 2014, 285

nilenebilir. Kart sahipljeri her girişinde en fazla 30 gün kalmak koşuluyla ülkeye biden çok girip çıkabilirler. İleri teknolojide bilimsel

araştırmalarda iş yönetiminde çok yetenekli olan yabancılar ve bilim adamları uluslararası akademik ödülü olanlar, kültür, sanat, teknoloji ve

Central Taiwan Bilim Parkı 2015

71

İstihdam ve Yatırım

spor alanlarında onur dereceleri olanlar Daimi Yerleşim Hakkı olan Yabancılara İzin Kartı (APRC) için başvurabilirler.

15 milyon NTD yatırımda bulunan ve en az 5 kişiye 3 yıl boyunca iş imkanı sağlayan yabancılar veya bir iş alanında 5 yıl süreyle 30 milyon NTD yatırımda bulunanlar da APRC için başvurabilirler(Bknz. http://www.immigration.gov.tw) Uzmanlar İçin Çalışma İzni Tayvan’da çalışmak için gelen yabancıların çalışma izni en fazla 3 yıl için geçerlidir. İşverenin ihtiyaç duyması halinde 4 aylık bir uzatma için başvuruda bulunulabilir. Uzmanlık sertifikaları gerektiren bazı belirli meslek haricinde (Doktorlar, avukatlar, pilotlar gibi) Türk vatandaşları işverenleri aracılığı ile Merkezi İş Bulma Kurumuna (CLA); Türk denizciler de aynı şekilde işverenleri aracılığı ile Ulaştırma Bakanlığına (MOTC) çalışma izni için başvurabilir. Bilim Parkları ve İhracat İşlemleri Bölgelerinde çalışacak yabancı uzmanlar ve teknik personel, işverenleri aracılığıyla başvurmak zorundadırlar.

Aşağıdaki kategoride yer alan Türklerin çalışma izni için başvurması zorunlu değil: 1. Tayvan’da yerleşim hakkı olan bir Tayvan vatandaşı ile evli olanlar 2. Hükümet veya akademik araştırma enstitüleri tarafından işe alınan uzman danışman veya araştırma uzmanları, 3. Devlet veya özel üniversitelerde ders vermek veya araştırma yapmak için gelenler 4. Eğitim Bakanlığının onayladığı proje ve dersler için en fazla 6 ay ve daha az süre için gelenler.

Tayvan’da çalışma izni hakkı kazanan Türkler Tayvan’a gitmeden önce Ankara’daki Taipei Kültür Ofisine oturum vizesi için başvurmalıdırlar. Tayvan’da iken bu hakkı kazananlar ilk önce çalışma vizesi için Konsolosluk İşleri Bürosuna (BOCA) başvurduktan sonra Yabancı Oturum Kartı (ARC) için Ulusal Göç Bürosuna başvurmak durumundadırlar. Çalışma izni süresini uzatmak için işveren henüz izin süresi dolmadan başvurduğunda yabancı ülkeden çıkmak zorunda kalmaksızın çalışmasına devam edebilir.

72

Yabancılar için Çalışma İzni Kategorileri ve Vizeyi Veren Kurum Yabancı Uzman veya Çalışan

Vizeyi veren Kurum

1. Uzman veya Teknik çalışanlar 2. Hükümetin onayıyla Tayvan’da yatırım yapan kuruluşların kıdemli idarecileri 3. Okul öğretmenleri 4. Dil kursları kanununa uygun olarak işletilen dil kurslarında yabancı dil eğitimi verecek full time öğretmenler 5. Spor Antrenörleri ve atletler 6. Din, sanat, ve tiyatro çalışanları 7. Sözleşme gereği çalışanlar

İş Bulma Kurumu (Council for Labour Affairs), Yürütme Organı

Yabancı Denizciler

Ulaştırma ve Haberleşme (MOTC) Bakanlığı

Bilim Parkı ve İhracat İşleme Bölgesinde çalışacak yabancı uzmanlar ve teknik personel

Bilim Parkı Yönetimi

İhracat İşleme Bölgelerinde çalışacak yabancı uzmanlar ve teknik personel

Ekonomi Bakanlığına bağlı İhracat İşleme Bölgeleri İdaresi

Öğrencilerin Çalışma İzni Başvuru formu, gerekli belgeler ve okullarından izin ile yabancılar İş Kurumuna çalışma izni için başvurabilirler. Çalışma izni olanlar yasal iş yerlerinde 6 ay süreyle çalışabilirler. (Birinci dönemde çalışma izni alanlar diğer yıl 31 Marta kadar, ikinci dönem başvurunlar aynı yılın Eylül sonuna kadar çalışma iznine sahiptirler.) Yaz tatilleri hariç haftada en fazla 16 saat çalışabilirler (http://iff.immigration.gov.tw).

Maaş gelirleri ve vergi ödeme Vergi yükümlüleri 31 Mayısa kadar vergi iadelerini yapmalılar. Bir yıl içerisinde 183 günden az çalışanlar oturma hakkı sahibi olmayan statüsünde değerlendirilir. Asgari ücretin (ayda 25,920 NT) 1,5 katından az kazanan yabancıların maaş gelirlerinin %6’sıyla; daha fazla kazananlar gelirlerinin %18’i ile vergilendirilir. Yasal yabancı çalışanlar eğer bir yılda 183 günden fazla çalışırlarsa ülke sakini vergi mükellefi sayılırlar ve gelirlerinin %6’sı veya yasal mevzuata göre vergilendirilirler.

Teknoloji ve Endüstri Parkları Tayvan Avrupa, Amerika, Japonya ile Asya Pasifik’in yükselen pazarları arasında çok önemli bir konumdadır. Yüksek teknoloji gerektiren OEM ODM ürünlerinin ve Çin pazarına girmeyi hedefleyen Küresel firmaların Ar-Ge ve test yaptırdığı merkez konumundadır (“Invest in Taiwan” http://investintaiwan.nat.gov.tw)

Tayvan’da toplam 6 bölgede kurulan teknoloji parklarında ileri teknoloji gerektiren alanlarda buluşlar yapılmakta ve patentler alınmaktadır. Sadece Taichung’da kurulan Hassas Makinalar Vadisi dünyanın 3 numaralı makine ekipmanları ihracatçısı konumuna gelmiştir. Tayvan, Iphone, Hyundai, Siemens gibi dünya devlerinin ihtiyaç duyduğu malzeme ve parçaları üretmektedir. Adanın tamamında kurulan 135 ulusal ve 49 uluslararası Ar-Ge merkezinde dünya markalarının ihtiyaç duyduğu teknolojiler üzerinde çalışılmaktadır. Customs Today’in haberine göre 2014 yılında Tayvan’da 3 bilim parkı (Hsinchu, Southern Taiwan ve Central Taiwan Science Park) 73,6 milyar dolarlık bir gelir elde etmişlerdir.

Amerikan Kongre Raporlarına göre Tayvan’ın Çin’e yaptığı yatırımların 2014 Temmuz ayı itibariyle hacmi 300 milyar dolara ulaşmış olup; Kıta Çin’de toplam sekiz bölgede Tayvan ticaret bölgesi bulunmaktadır.. Ekonomist Dergisinin 8 Kasım 2014 sayısında, Tayvan’ın bu rakamlarla Çin’de 15,6 milyonluk bir istihdam alanı oluşturduğuna değinilmektedir. İki ülke arasında ticaretin artması ile karşılıklı ticari uçaklar haftada 670’e çıkmış; Tayvan’dan 9; Çin’den 54 havaalanından karşılıklı seferler yapılmaya başlamıştır. Aynı şekilde, Çin’de 68; Tayvan’da ise 11 liman ihraç ve ithal malları temini için birbirine bağlanmıştır.

Tayvan Rehberi

Taichung’da Bir Bilim Parkı

istm.fcu.edu.tw

Türkiye-Tayvan Arasındaki Ticari İlişkiler Dış ticaret açısından baktığımızda 23 milyonluk Tayvan’ın 77 milyonluk Türkiye’den daha büyük bir güç olduğunu görüyoruz. Rakamlarla ifade etmek gerekirse, Türkiye’nin 400 milyar dolar olan ticaretinin (158 milyar $ ihracat; 242 milyar $ ithalat) karşısına Tayvan 588 milyar dolar (314 milyar dolar ihracat; 274 milyar dolar ithalat) ile çıkmaktadır. Tayvan’da işsizlik Türkiye’den yaklaşık 2,5 kat (%3,96) ve enflasyon ise yaklaşık 4 kat (%2,5)

2015

daha düşüktür. Tayvan’da kişi başına düşen milli gelir (yaklaşık 22 bin dolar) Türkiye’ninkinden iki kat fazladır.

Türkiye’nin 23’de biri oranında bir toprak parçası üzerinde, Türkiye nüfusunun 3,5’da birine karşılık gelen Tayvan halkı 1970’li yıllardan itibaren yüksek teknolojiye ve eğitime yaptığı katkı ile “Tayvan Mucizesi” olarak adlandırılan bir başarıya imza atmıştır.

Maalesef Türkiye izlediği yanlış politikalar ve yabancı yatırımcıyı canından bezdiren engeller ile bugüne kadar Tayvanlı yatırımcıları cezbedecek ba-

şarılara imza atamamıştır. 2004 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 1,19 milyar dolar iken, 10 sene sonra, yani 2014’te bu rakam sadece 1,87 milyar dolara çıkmıştır. Türkiye’nin Tayvan’a ihracatı mermer, yapı ürünleri ve tekstil gibi kalemlerle sadece 173 milyon dolar iken, Türkiye’nin Tayvan’dan yaptığı ithalat 1,7 milyar dolardır. İthal kalemleri içerisinde makine ekipmanları önemli bir yer tutmaktadır. Bundan dolayı Taitra CEO’su Peter Huang (黃文榮) Takım Tezgahları Sanayici ve İşadamları Derneği Başkanı Erdal Gamsız ile Mart 2013’de bir mutabakat zaptı imzalamıştır. 2014 yılında ise Türkiye’nin Tayvan’dan ithal ettiği makine miktarı Almanya’dan yapılan ithalatı ilk defa geçmiştir.

73

İstihdam ve Yatırım

Tayvan Ekonomi ve Kültür Kurulu Ekonomi Direktörü Juan-Pai Fan ve İstanbul Tayvan Dış Ticareti Geliştirme Merkezi Direktör Yardımcısı Michael Y.W Hsiao AUTOMECHANIKA İstanbul 2015 Fuarında (http://www.autoturkiye.com)

Görüldüğü üzere arada kapatılması çok zor olan 1,52 milyar dolarlık bir ticaret açığı bulunmaktadır. Dünya ekonomisinin 19. büyük devleti olan Türkiye ile 26. büyük devleti Tayvan arasındaki bu rakamlar hiç kimseyi tatmin etmemektedir. Türk diplomasinin Tayvan’ı neredeyse tamamen göz ardı etmesi ve bugüne kadar ekonomik işbirliği anlaşması imzalamaktan kaçınması iki ülke arasındaki en büyük diplo-ekonomik sorundur. Yabancı doğrudan yatırım açısından 2014 yılına kadar Türkiye’nin Tayvan’a yaptığı yatırım 14 milyon dolar iken, Tayvan’ın Türkiye’ye yaptığı yatırım 10 milyon dolarla sınırlı kalmıştır. Türkiye’de en büyük yatırım yapan firma 150 çalışanıyla Asus’tur. Bunun dışında Elektrik ve makine ürünleri alanında faaliyet gösteren TECO, bir kompresör üreticisi olan Dalgakıran ile işbirliği anlaşması imzalamıştır. Türkiye’de temsilciliği olan diğer Tayvanlı firmalar şunlardır: Foxconn, Asus, HTC, Acer ve D-Link Tayvan’da Türkiye’den gelip temsilcilik açan bir elin sayısı kadar firma bulunmamaktadır. Tayvan’da temsilcilik 74

açan firmaların arasında Arçelik, Vendeka ve Simet ilk akla gelenlerdir. Vendeka, bilgisayar yazılımı ve otomasyon konusunda faaliyet gösterirken, Ağ ve iletişim ürünleri alanında faaliyet gösteren Simet Teknoloji A.Ş., geliştirmeye çalıştığı Xentino markasını Taipei’de bir şirket haline getirerek 2013 yılında Xentino Technologies Corp. adlı bir şirket kurdu.

Bu arada Taipei’de Türklerin kurduğu iki STK bulunmaktadır: İlki, Tayvan’da uzun yıllardır faaliyet gösteren Türk Tayvan İş Konseyi. İkincisi ise 2015 yılında kurulan Türk-Tayvan Ticaret Odası.

TAITRA İstanbul Tayvan Ekonomi Bakanlığına bağlı Tayvan Dış Ticaret Girişimi (BOFT), sendikalar ve ticari şirketler tarafından desteklenen Tayvan Dış Ticaret ve Kalkınma Konseyi (The Taiwan External Trade Development Council) (TAITRA) kritik uzun dönemli yatırımlar açısından 2013-2015 yılları arasında Türkiye’yi stratejik ortak olarak seçtiğini açıklamıştır. Bu ilginin somut

bir göstergesi olan 19-23 Eylül 2014 tarihleri arasında İstanbul İstinye Park AVM’de Taiwan Excellence günleri düzenlenerek teknoloji ürünleri, ev aletleri ve spor ile eğlence ürünleri konusunda ilgi duyan Türk yatırımcısı ve tüketicisi ile Tayvanlı markaların buluşması sağlanmıştır. Etkinliğe Tayvan Ankara Temsilcisi Büyükelçi Yaser Cheng ile Tayvan Ticaret Merkezi Türkiye Direktörü Patty Yen ev sahipliği yapmışlardır. Etkinlikte Delta, HTC, Asus, Acer, Dlink, MSI, PGO, Tysso, SportTayvan Rehberi

derdata.com.tr

sart, Strida, Thermaltake ve Zyxel’in de aralarında bulunduğu toplam 43 Tayvan markası yenilik ve katma değer açısından en kaliteli ürünlerini sergilemişlerdir. TAITRA’nın İstanbul’da bir temsilciliği bulunmaktadır. Tayvan’da yatırım yapmak veya Tayvanlı firmalarla işbirliği içerisinde olmak isteyen Türk firmalarının TAITRA ile temasa

geçmesi uygun olur. Adresi: Eski Büyükkdere Caddesi, Meydan Sok No: 3, Veko Giz Plaza, Kat.:13,Maslak 34396, Istanbul, Tel.: +90 (212) 2904000; Fax: +90 (212) 2904005; E-mail: istanbul@ taitra.org.tw. Tayvan ile kişisel iletişim için Charlotte Kuo, 00886-2-272552001368, ckuo@taitra.org.tw TAITRA’nın internet adresi üzerinden

Türkiye ve Tayvan’ın birbirlerine karşılıklı ihtiyacı bulunmaktadır. Tayvan’ın doğrudan yabancı yatırımlarından çok küçük bir yüzdesini Türkiye’ye kaydırması Türkiye’nin kalkınmasına ve işsizlik sorununun kısmi çözümüne katkı sağlayacaktır. Bunun yanında, Tayvan için de yumurtaları aynı kefeye koymama açısından pazar çeşitlendirmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Kıta Çin ile imzalanmak isteyen serbest ticaret anlaşmaları halkta ciddi rahatsızlıklar oluşturmaktadır.

Tayvan’ın tüm Avrupa ülkelerine yaptığı ihracat %10’un altındadır. Türkiye’nin gümrük birliği ile Avrupa’ya bağlı olması ve coğrafi olarak üç kıtanın tam ortasında bulunması, yeni pazarlar arayan yatırım yapmak isteyen Tayvan firmaları açısından oldukça önemli kriterdir. Tayvanlı firmaların Türkiye’ye gelmelerinin teşviki açısında yatırımların korunması, çifte vergilendirmenin önlenmesi, serbest ticaretin teşvik edilmesi konularında iki ülke arasında mutabakat zaptlarının imzalanması gerekmektedir.

The Global Competitiveness Report 2014-2015’in üretim seviyesini belirleyen kurumlar, politikalar ve diğer faktörler dikkate alındığında 44,6 puanla 45. sırada olan Türkiye, 5,25 puanla 14. sırada olan Tayvan’ın çok gerisinde. Tayvan’da yatırım yapmanın düşük riskli oluşu ve rekabet avantajları nedeniyle Türk şirketlerinin Tayvan’a yatırım yaparak avantaj elde etmesi mümkündür. Tayvan Hükümeti 6 değişik sektörde şartları sağlayan yabancı firmalara destek vermektedir.

2015 yılı başlarında Türkiye-Tayvan Ticaret Odası kurulması konusunda altyapı oluşturulmaktadır.

2015

firma ve ürünler hakkında bilgi almak isteyenlerin ilgilendikleri konu hakkında form doldurarak bir bölüm (Trade Inquiry) bulunmaktadır (http://istanbul. taiwantrade.com.tw/business/update. jsp). Tayvan ürünleri ile ilgili hazırlanmış bir sitede (http://www.taiwantrade. com.tw) ithal edilmek istenen ürün ve markalar hakkında ayrıntılı bilgiler bulunmaktadır.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve Çin Sanayi ve Ticaret Birliği (Chinese Association of Industry and Commerce –CNAIC) arasında 1993 yılında Türkiye -Tayvan İş Konseyi’ni kuran bir mutabakat zaptı imzalanmıştır. Türkiye’nin Tayvan’ı diplomatik olarak tanımaması nedeni ile bugüne kadar kayda değer bir gelişme katedilememiştir. Türkiye - Tayvan İş Konseyi geçmişten bugüne kadar 5 defa toplanmış; son toplantısını 2014 Mayıs ayında Taipei’de gerçekleştirmiş. 2015 yılı toplantısını ise İstanbul’da Haziran Eylül arasında yapması bekleniyor.

Türkiye - Tayvan İş Konseyi’nin dolduramadığı boşluğu Ankara ve İstanbul’da Tayvan Ticaret Merkezi, Taipei’de Türk Ticaret Ofisi kapatmaya çalışmaktadır. Halihazırda Konseyin Tayvan tarafında muhatap kuruluş Çin Uluslararası Ekonomi İşbirliği Kurumu (“http://www.cieca.org.tw) olup Tayvan tarafını Tong Lung Metal Ind. Co. Yönetim Kurulu Başkanı Chung Yu Wang temsil etmektedir.

75

Gezi ve Turizm Şayet İngilizce yayınları takip edebiliyorsanız, Tayvan hakkında bilgi edinebileceğiniz dört süreli yayın önerebiliriz.

(1) Taiwan Review (Tayvan Dışişleri Bakanlığı tarafından çıkarılmaktadır. 2003 yılından itibaren mevcut adıyla aylık olarak 5 farklı dilde çıkan derginin 65 yılda çıkan 764 sayısına internet üzerinden ulaşmak mümkündür) (taiwanreview.nat.gov.tw/

(2) Travel In Taiwan: Ulaştırma ve İletişim Bakanlığına bağlı Turizm Bürosu tarafından 2004 yılından itibaren sadece 2 ayda bir İngilizce olarak çıkarılmaktadır. Internet üzerinden geçmiş 69 sayıya ulaşabilirsiniz. (tit. com.tw) veya issuu.com/ travelintaiwan)

(3) This Month in Taiwan: 1974 yılından itibaren basılarak ücretsiz olarak turizm bürolarına dağıtılan ve 200 bini aşan tirajıyla geniş kesimlere ulaşan bir dergidir (thismonthintaiwan.com/)

(4) Discover Taipei: 1997 yılından itibaren Taipei Belediyesi Turizm bürosu tarafından iki ayda bir İngilizce ve Japonca olarak çıkarılmaktadır. Mayıs 2015 tarihine kadar yayımlanan 106 sayıda Taipei’yi bütün yönleri ile tanıma fırsatı bulabilirsiniz. (http://english. tpedoit.gov.taipei).

İnternetin sağladığı imkanlar arttıkça evimizden dünyanın dört bir tarafını en ince ayrıntısına kadar görme şansımız var. Bu bağlamda Tayvan’a ilgili duyanlar için başvurulacak güzel referanslardan birisi 360cities.net (http://www.360cities.net/area/taiwan) size Tayvan’da 50’ye yakın yeri 360 derece görme ve inceleme fırsatı sunmaktadır. Şayet sanal ortam yerine Tayvan’a gitmeyi ve gitmeden önce bir gezi planı yapmayı düşünüyorsanız, internette Tayvan’ı tanıtan çok güzel siteler bulmanız mümkün. Özellikle kişisel bloglar, Facebook ve Twitter gibi hesaplarında ve en önemlisi Panorimo ve Flickr gibi fotoğraf paylaşım sitelerinde Tayvan’la ilgili birbirinden güzel kesitleri bulmanız mümkün. Bunları derli toplu bir şekilde listeleyen sitelerin başında travel. taipei gelmektedir. Sitesinin ilgi çekici yerler (attractions) bölümünü tıkladığınızda ilk alt başlıkta gezilmesi zorunlu olan yerler (must go) karşınıza çıkmaktadır.

Bu bölümde Taipei’de turistlerin ilgi gösterdiği mekanlarla ilgili İngilizce bilgiler mevcuttur. Elinizdeki Rehbere bu sitede yer alan onlarca turistlik mekanlardan sadece 15 tanesini seçerek aldık. Bu yerlerden bazıları kamuya sürekli açıkken, bazı yerlerin faaliyette olduğu gün ve saatleri öğrenmek ve harita üzerinde yerini görüp nasıl gidileceğini öğrenmek için travel.taipei’yi ziyaret etmelisiniz.

Bu Rehberde, havaalanları, tren istasyonları, metro durakları ve popüler turistik yerlerden alacağınız broşürlerde görüp ayrıntılı bilgi elde edebileceğiniz mekanları sizlere sadece fotoğraflarıyla tanıtmak istedik.

weheartit.com/entry/group/13328386 (#2335134)

Gezi ve Turizm

Fuar Turizmi Tayvan’ın gerek ürettiği ürünleri dünya pazarlarına tanıtması gerekse, uluslararası alanda Tayvan’ın tanıtımına katkıda bulunulması amacıyla uluslararası fuarcılık ve kongre turizmi Tayvan’da bir devlet politikası olarak benimsenmiş ve desteklenmektedir. Bu bağlamda, Taipei’nin Xinyi Bölgesinde son derece güzel bir Dünya Ticaret Merkezi yaptırılmış; Nangang’da ise iki tane devasa fuar merkezi inşa ettirilmiştir. Tayvan Hükümeti, uluslararası fuar ve kongre turizmine katkı sağlayacak her türlü desteği vermektedir.

Bunun bir yansıması olarak kimi zaman Tayvan’daki fuarlara katılacak önemli Türk işadamları için Ankara’daki Tayvan Ekonomi ve Kültür Misyonu ve İstanbul’da şubesi bulunan Tayvan Dış Ticaret Kalkınma Konseyi (TAITRA) kısmi destek sağlamaktadır. Taipei’e fuar turizmi amacıyla gelenlerin konaklama ve ulaşımlarını kolaylaştıracak özel otobüs seferleri ve otel tarifleri belirlenmiştir. Türk Havayollarının doğrudan uçuşlarının başlaması ile önümüzdeki yıllarda fuar turizminin daha da gelişeceği tahmin edilmektedir.

Kongre Turizmi Uluslararası Kongre ve Toplantılar Derneği (ICCA) verilerine göre Tayvan 2014 yılında 145 toplantı ile Asya’nın en çok toplantı yapılan 4., dünyanın ise 28. ülkesi konumuna çıkmıştır. Mayıs 2015’te açıklanan veriler Tayvan’ı bu bağlamda 6 basamak birden yükseldiğini ortaya koyuyor (www.meettaiwan. com). Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından kongre ve fuar turizmini teşvik amacıyla gelen turist ve işadamlarına kayıt olmaları halinde verilen Meet Taiwan kartı Tayvan’da restoran, otel ve alışverişte indirim ve ücretsiz internet hizmeti gibi bazı ayrıcalıklar sunmaktadır. Ticari fuar ve etkinlikler ile ilgili en güncel bilgiler için bknz. www.taiwantradeshows.com.tw)

2015’in İkinci Yarısında düzenlenecek Akademik Kongre ve Konferanslar Temmuz 2015 COMPSAC UCDAS 2015 : The 2nd IEEE International Workshop on User Centered Design and 1st Adaptive Systems Taichung, Ağustos 2015 5th International Conference on Education, Psychology, and Social Sciences 2015 Taipei, 5th International Conference on Business, Information, and Service Science 2015 Taipei, 19th QSHINE 2015 Taipei, 22nd 2015 International Conference on Signal Processing (ICOSP 2015) Taipei, 22nd 2015 5th International Conference on Robotics and Automation Sciences (ICRAS 2015) Taipei, 2015 the 5th International Conference on Computer and Communication Devices (ICCCD 2015) 22nd Taipei, 26th CPRsouth 2015 Taipei, 31st 25th CIPA Symposium on Heritage Documentation Taipei, Eylül 2015 19th 2015 IIER 10th International Conference on Social Science and Economics(ICSSE-2015) Taipei, 2015 IIER The 9th International Conference on Recent Advances in Medical Science 19th (ICRAMS-2015) Taipei, 2015 IIER 14th International Conference on Natural Science and Environment(ICNSE-2015) 19th Taipei, 20th 2015 IIER 7th International Conference on Agriculture and Biotechnology (ICABT) Taipei, 2015 IIER 12th International Conference on Science, Technology and Management(ICSTM-2015) 20th Taipei, 2015 IIER 19th International Conference on Advances in Business Management and Information 20th Technology(ICABMIT-2015) Taipei, 2015 IIER 14th International Conference on Recent Innovations in Engineering and 20th Technology(ICRIET-2015) Taipei, Ekim 2015 7th 2015 The Fourth ASE International Conference on Social Informatics Kaohsiung, 7th 2015 The Fifth ASE International Conference on Big Data Kaohsiung, 23rd 2015 International Conference on English for Specific Purposes - Taichung, Taichung, 30th The International Multi-Conference on Engineering and Technology Innovation 2015 Kaohsiung, 30th The International Conference on Biomedical Engineering Innovation 2015 Kaohsiung, The International Conference on Environmental and Civil Engineering Innovation 2015 30th (ICECEI2015) Kaohsiung, Kasım 2015 BIT’s 5th Annual World Congress of Endobolism / BIT’s 4th Annual World Congress of Diabetes 26th (WCE&WCD-2015) Kaohsiung, Aralık 2015 17th 2015 The 1st Conference on Engineering Science and Disaster Prevention(ESDP) Tainan,

Tayvan’daki akademik kongre ve konferanslar hakkında ayrıntılı bilgi için. bknz.

(1) http://10times.com/taiwan/conferences (2) http://www.conferencealerts.com/ (3) http://www.allconferencealerts.com/ 78

Tayvan Rehberi

2015

79

Gezi ve Turizm

Taipei World Trade Center (TWTC)’da Düzenlenen Fuarlar Adres: 5, Hsin-yi Rd., Section 5, Taipei Tel: +886 (2) 2725 1111, - Faks: +886 (2) 2725 1314

80

Düzenlenen Fuarlar ve Konuları

En Yakın Tarihi

TIMTOS: Makina Aksamı x2 AUTOTRONICS TAIPEI: Otomotiv Elektroniği EV TAIWAN: Elektrikli Araçlar MOTORCYCLE TAIWAN: Motosiklet GIFTIONERY TAIPEI: Hediyelik Eşya ve Kırtasiye TAIWAN SOUVENIR & HANDICRAFT : Hatıra Eşya COMPUTEX TAIPEI: Bilgisayar ve Donanım DISPLAY TAIWAN: Düz Ekran Paneller MEDICARE TAIWAN: Sağlık ve Tıp Araçları SENCARE: Yaşlıların Sağlığı ve Yaşam Tarzı TAI HERBS: Bitkisel Otlar ve Gıdalar P&B TAIWAN: Anne ve Bebek Endüstrisü FOOD TAIPEI: Gıda Fuarı TAIPEI PACK: Ambalajlama Teknolojileri TAIWAN HORECA: Otel, Restoran ve Yemek Hizmeti HALAL TAIWAN: Helal Gıda Ürünleri WINE & GOURMET TAIPEI: Şarap ve Gurme FOODTECH TAIPEI: Gıda Makinaları ve Teknolojisi AQUA PETS TAIPEI: Akvaryum ve Evcil Hayvan Fuarı Aqua & Pets Expo BIO TAIWAN: Bioteknoloji TICA COMPUTER APPLICATIONS: Bilgisayar Uygulamaları LOGISTICS & TRANSPORT TAIWAN TADTE AEROSPACE & DEFENSE TECHNOLOGY x2 TAIMOLD MOLD & DIE INDUSTRY : Kalıpçılık ve Boyama TOUCH TAIWAN: Dokunmatik Panel ve Optik Film TAPEI INTERNATIONAL LOGISTICS EXHIBITION SEMICON TAIWAN: Yarıiletkenlik Teknolojisi TIGAX:Grafik Sanatları ve Baskı Teknolojileri, CAD, CAM TITAS INNOVATIVE TEXTILE APPLICATION: Yaratıcı Tekstil INST NTERNATIONAL INVENTION SHOW & TECHNOMART: Buluşlar ve Teknoloji Pazarı TAITRONICS - ELECTRONICS SHOW: Elektronik Gösteri Malzeme ve Araçları TAIWAN INTERNATIONAL PHOTOVOLTAIC FORUM & EXHIBITION: Fotovoltaj Forumu TIGIS - GREEN INDUSTRY: Çevre Dostu Endüstri TAIPEI INTERNATIONAL TEA & COFFEE EXPO TAIPEI INTERNATIONAL WINE EXPO: Şarap ve İçki TAIWAN INTERNATIONAL BEST FOOD PRODUCTS & EQUIPMENT FAIR: En İyi Gıda CHAIN STORE FAIR: Mağaza Zincirleri TAIPEI BUILDING SHOW: Yapı Fuarı TIBE: Kitap Fuarı TWTC NEW YEAR SHOPPING FAIR: Çin Yılbaşı INTERNATIONAL CYCLE SHOW: Bisiklet TAISPO: Spor Malzemeleri Fuarı TIFS - FURNITURE SHOW: Mobilya TIBS: Fırıncılık ve Unlu Mamüller DIWAS -INTERNATIONAL DIVING AND WATER SPORTS: Su ve Sualtı Sporları SPOMODE: Spor Ürün ve Aksesuarları TAIPEI BOAT SHOW: Yatçılık x2 TAIPEI PLAS: Plastik ve Kauçuk Sanayi x2 LASER TAIWAN: Lazer Teknolojileri x2 INTERWOOD TAIPEI: Ahşap Makinaları ve Araçları x2

03.03 - 08.03 2015 09.04 - 12.04 2015 09.04 - 12.04 2015 09.04 - 12.04 2015 23.04 - 26.04 2015 23.04 - 26.04 2015 02.06 - 06.06 2015 16.06 - 18.06 2015 18.06 - 21.06 2015 18.06 - 21.06 2015 18.06 - 21.06 2015 18.06 - 21.06 2015 24.06 - 27.06 2015 24.06 - 27.06 2015 24.06 - 27.06 2015 24.06 - 27.06 2015 26.06 - 28.06 2015 27.06 - 27.06 2015 10.07 - 13.07 2015 23.07 - 26.07 2015 30.07 - 03.08 2015 Aug. 2015 (?)

13.08 - 16.08 2015 26.08 - 29.08 2015 26.08 - 28.08 2015 26.08 - 29.08 2015 02.09 - 04.09 2015 22.09 - 25.09 2015 29.09 - 01.10 2015 01.10 - 04.10 2015 06.10 - 09.10 2015 14.10 - 16.10 2015 21.10 - 23.10 2015 13.11 - 16.11 2015 13.11 - 16.11 2015 13.11 - 16.11 2015 13.11 - 16.11 2015 01.12 - 30.12 2015 Feb. 2016 (?)

Feb. 2016 (?)

March 2016 (?)

March 2016 (?)

March 2016 (?)

March 2016 (?)

March 2016 (?)

March 2016 (?)

10.03 - 13.03 2016 Sept. 2016 (?)

14.10 - 16.10 2016 May 2 Tayvan Rehberi

World Trade Center Nangang Gösteri Merkezi No.1, Jingmao 2nd Rd, Nangang, Taipei 11568, Tel: +886 (2) 2725-5200 - Faks: +886 (2) 2788-8353 Düzenlenen Fuarlar ve Konuları

En Yakın Tarihi

TAIPEI AMPA: Otomotiv ve Motosiklet Parçaları

09.04 - 12.04 2015

PHOTONICS FESTIVAL IN TAIWAN: Düz panel, Led, hassas ölçüm cihazları gibi 6 alanda

16.06 - 18.06 2015

PETS SHOW TAIPEI: Ev Hayvanları

10.07 - 13.07 2015

TAIROS - TAIPEI AUTOMATION INTELLIGENCE & ROBOT SHOW: Akıllı Otomotive ve Robot Teknolojisi

16.07 - 19.07 2015

TAIPEI INTERNATIONAL INDUSTRIAL AUTOMATION EXHIBITION: Otomotiv

12.08 - 29.08 2015

OUTDOOR SHOW: Spor ve Eğlence malzemeleri

22.10 - 25.10 2015

2015

81

Gezi ve Turizm

Ulusal Parklar Tayvan etrafı denizle çevrili subtropikal iklimin yaşandığı bir coğrafyadadır.

Alfin ormanları, sıcak iklimi, şelaleleri, farklı hayvan türleri sahip adanın doğal güzelliğini koruyabilmek için 9 milli park her biri kendine has karakteristiği ile ziyaretçilerini beklemektedir. Bunlardan en önemli üç tanesi şunlardır: (1) Yangmingshan Milli Parkı: Taipei’nin kuzeyinde volkanik dağları, krater gölü, nefes kesen şehir ve deniz manzarası ile Yanmingshan ayrıca çok çeşitli çiçek türleri ile harika bir parktır. www.ymsnp.gov.tw/html/eng/.

(2) Shei Pa Milli Parkı: Taichung şehrinin kuzey doğusunda ülkenin merkezinde yüksek dağı ve ırmak yatağı ile göz alıcıdır. Formosa alabalığı, kelebek türleri, Formosa karı ayısı, ve diğer bazı endemik canlılar ile yabani hayat muhafaza edilmiştir. http://www.spnp. gov.tw.

(3) Taroko Milli Parkı: Ülkenin merkzinde Yushan veya Yeşim Taşı Dağı ile 3 952 metre yüksekliğiyle Kuzey Doğu Asya’nın en yüksek dağıdır. Dünyanın 7 doğal harikası listesinde yerini almıştır. Zengin doğal yaşamı ile dağ yürüşü yapacaklar için harika bir mekandır.

Botang tarihi orman yolu Qing hanedanından beri meşhurdur. http://www. ysnp.gov.tw/en.

Tayvan’da gezilebilecek diğer parklar Kinmen Milli Parkı, Taijiang Milli Parkı, Kenting Milli Parkı ve Dongsha Atoll Milli Parkı olup, detaylı bilgiler internet üzerinden elde edilebilir. (http://eng.taiwan.net.tw/)

82

Tayvan Rehberi

yonkını mil klar a p li il bu par ük 8 m en büy etmekte olup ni Kenting ın ’ n a aret Tayv göre rist ziy la ilgi larında larca tu isinde en faz Taipei yakın rdüğürın içer unu sırasıyla fotoğrafta gö takip rkı .B ve Parkdır ngmingshan roko Milli Pa ektedir. a a T tm Y i e ki ek alien’d nüz Hu Miquitos (12333120@N00/3679159621) @Flickr

2015

83

Gezi ve Turizm

jerrylai0208/6931188373 @Flickr

Lanyang M端zesi, Yilan Photos by Hsuanya Tsai (aya80904/15419768513) @Flicker

Gezi ve Turizm

Ulusal Konser Salonu

Luke Ma (lukema/13104729193) @Flickr

CEphoto, wikimedia

Cumhurbaşkanlığı Sarayı 86

Tayvan Rehberi

Taipei Büyük Camii

Vintagejhan, zh.wikipedia

Devrim Şehitleri M

abedi Bernard Gagnon, wikime

dia

2015

87

Gezi ve Turizm

Çin operası Yunan komedyası, Hind Sanskriti ile birlikte dünyanın en eski drama sanatı formlarındandır. Tang Hanedanlığı (618-907) zamanında İmparator Taizong Armut Bahçesi adlı bir opera okulu açmıştı. Qing Hanedanlığı (1644-1911) döneminde eskiden sadece entelektüel tabakaya mal olan bu sanat, halkın da ilgisini çekti. Zamanla bir tür ortaoyununa dönüştü. Okuma yazması olmayan veya cahil halk Çin operasına zamanla yoğun ilgi gösterdi. Toplumu, Sarayı ve kültürlerini öğrenme imkânı buldukları bu kültürel etkinliklerle halk kadim Çin kültürüne yaşama şansı vermiştir. Geleneksel Çin Tiyatrosu Tayvan’da halen yaşatılmaktadır.

Prenses’in Çiçekleri adlı popüler oyun geleneksel olarak tahta parke üzerinde oynanır.

Oyunculara çan ve davul sesi ile eşlik edilir. Yabancılar için Operada en ilginç olan husus yüz boyamaları ve kostümlerdir.

Kırmızı renk sadakat ve cesareti, siyah yüz değeri, sarı ve beyaz yüzler ikiliği ve altın veya gümüş yüzler gizemi sembolize etmektedir. Turistler için ilginç olan bir başka nokta sahnede kimi zaman sergilenen akrobatik hareketlerdir. Ağızdan ateş çıkartanlar, çömelerek koşmalar, balerin gibi ayak hareketleri çok uzun yıllar sonucu kazanılan yeteneklerdir. Bknz: Youtube “Cantonese Chinese Opera” “Anadolu Ateşi” gibi özel bir gösteri topluluğunun adı olan “Taipei Eye” geleneksel Çin gösteri sanatlarını icra etmektedir. Japonya, Çin ve Amerika ile olan ilişkileri ve Çin Hanedanlığının arka planını hayata aktaran gösteriler her hafta Çince, İngilizce ve Japonca olarak sahneye konmaktadır. 60 dakika süren etkinliklerde biletler hafta içi 550, hafta sonu 880 NTD’ye satılmaktadır. taipeieye.com

Gezi ve Turizm

mohist.com.tw

Tarım-Turizmi Tayvan tarımda son zamanlarda kaydedilen ilerlemeler ile tarım turizmi ve kırsal yaşamda ilerlemiştir. Avrupai villalar, kırsal yaşamın doğallığı, geleneksel köy evleri, vadiler, orman yaşamı ile turistlerin ilgisini çekmektedir. (http://www.farmtour.com. tw/en/, Ayrıntılı bilgi için bknz. “Rereational Farms” http://eng.taiwan.net.tw)

90

Tayvan Rehberi

Çiftlik turizminin en bilinen üç örneği (1) Cingjing Farm (Nantou County, 25 Dingyuan Lane, Datong Village, Ren-ai Township, Nantou County; tel: (049) 280-2748, 2802749); http://chingjing.tw.trip.net. (2) Flying Cow Ranch [166 Nanhe Li, Tongsiao Town, Miaoli County; tel: (037) 782-999; www.flyingcowranch.com.tw]. (3) Tsoumalai Farm (61 Ciliwa, Ersi Village, Danei Township, Tainan County; Tel: (06) 5760121~3 or (06) 576-0280~4; www.farm.com.tw) Adanın ortasındaki Merkez Dağları boyunca kuzeyden güneye uzanan hat boyunca toplam 8 turistik eko-çiftlik bulunmaktadır. Bu kamplara Türk gençlerinin gruplar halinde katılması Asya kültürü ve coğrafyasını tanımak adına önemli bir deneyim kazandıracaktır.

video.udn.com/news/295653 2015

91

Gezi ve Turizm

Turizm Kasabaları Tayvan’ın dünya çapında marka haline gelmiş Sun Moon Lake, Alishan, Kenting ve dünyanın en zengin Çin sanat eserlerinin sergilendiği National Palace Museum gibi turistlik mekanlarının yanında Turizm Bakanlığı desteği ile Adada ön plana çıkartılmaya çalışılan toplam 10 tane turizm kasabası bulunmaktadır. Seçilen her kasaba ayrı bir kültürü yansıtmaktadır: (1) “Zerafet Kasabası” (Beitou/Taipei), (2) “Matsu Kültürü” (Dajia/Taichung), (3) “Bir Başkanlık Kasabası” (Daxi/Taoyuan), (4) “Moda Merkezi” (Xinyi/Taipei), (5) “Eski Dünyanın Cazibesi” (Jincheng/ Kinmen), (6) “Hakka Kültürü” (Meinong/ Kaohsiung), (7) “Demiryolu ve Bisiklet Turları” (Jiji/ Nantou), (8) “Altın Madenleri” (Ruifang/ New Taipei City), (9) “Tahta İşlemeciliği” (Sanyi/ Miaoli) ve (10) “Çay lezzeti ve süt ürünleri» (Ruisui/ Hualien).

Bu yerler içerisinde modernliği arayanların Xinyi’yi, temiz bir kasaba görmek isteyenleri Ruisui’yi ve özgünlüğü arayanların Sanyi’yi tercih etmesi önerilir.

92

r

5769034) @Flick

25258@N00/864

S. Barringer (645

Daxi

4334) @Flickr

utter/1717679

Calvin (calsh

Tayvan Rehberi

Tayvan’da evlerini pansiyon olarak kiraya verenler 2000’li yıllardan sonra ortaya çıktı. 2006’da 1426 evde 5733 oda pansiyon olarak kiraya verilmekteydi. Adada gezeceğiniz yerlerde ucuza

kalabileceğiniz pansiyonlar olabilir. Çoğu evsahibi reklam yapmadığı için bunları internet üzerinden bulmak kolay olmayabilir. Özellikle, Tayvan’ı ucuza gezmek isteyen genç turistlerin gittikleri

Guguan

yerlerdeki turizm bürolarından veya danışma merkezlerinden bu tür yerleri öğrenmelerinde yarar var. Bknz. http:// info.taiwan.net.tw/homestay/english/ index.html.

Hualien

eng.taiwan.net.tw

lickr

5274 @F roy/37746

prince

Jiji

Ruisui eng.taiwa

.net.tw

eng.taiwan

n.net.tw

wikipedia.o

Sanyi

rg

Jioufen S

huchi

sheldon053

1/16269481

647 @Flickr

Gezi ve Turizm Bayramlar Tayvan aslen bir tarım ülkesi olduğu için çiftçiler dini ve kültürel festivallerle Tayvana renk katmışlardır.

1- Gregoryen Yılbaşı: 30 Aralık’ta başlayıp 4 Ocak’ta sona erer. Yılbaşı akşamı aileler akşam yemeğinde buluşur; yılın ilk günü yeni yıl duası yapılır. Yeni yılın ikinci günü evli kadınların anne babalarını ziyaret, Dördüncü gün Zenginlik Tanrısını karşılama, Beşinci gün iş başı yaparlar. 1995 yılından itibaren Taipei’de yılbaşı kutlamaları görsel bir şölene dönüştürülmüştür.

2- Çin Yeni Yılı: Rehberin 12. sayfasında anlatıldığı üzere, Ay-Güneş takviminin karışımından oluşan Çin takvimine göre Ocak sonu ile Şubatın 20’si tarihleri arasında yıllara göre farklı tarihlerde kutlanan Ay Yeni Yılı Bahar Festivali olarak da bilinmektedir. Tatil süresi normal olarak bir haftadır. Ancak kutlamalar haftalar öncesinden başlar. Tapınaklara gidilir. Evler kırmızı kağıtlara yazılmış güzel sözler ve şiirlerle süslenir. Çocuklara kırmızı zarflar içerisinde paralar verilir. Bu tatil pek çok Tayvanlı için yurtdışına çıkmak için bir fırsattır. Bu bayramın ardından Fener Bayramı kutlanır.

3- Sonbahar Ortası Bayramı: Çin takvimine göre 8. Ayın 15. Günü kutlanır. Çin Yeni Yılı ve Ejderha Kayığı Festivalinden sonra ülkede büyük çapta kutlanan üçüncü bayramdır. Bu günlerde aile bireyleri akşam toplanıp “ay keki- moon cake” yerler. Akşamları barbekü yapılır. Geleneksel olarak, halk yeryüzü tanrısına kurbanlar sunarak yıl boyunca elde ettikleri hasadın şükrünü eda ederler. Halk aynı zamanda ölümsüzlük iksirini içerek Ay’a uçan güzel kadın mitolojik Chang-e’yı anarlar.

4- Fener Bayramı: Bu bayram 19. sayfadaki resme eşlik eden metinde anlatıldı.

5- Matsu Haccı: Ülkenin en büyük dini etkinliğinde Deniz Tanrıçası Daiha Ma Zu (Matsu)’ya saygı duyulacak etkinlikler düzenlenir. Binlerce Matsu müntesibi her Mart veya Nisan ayında 350 kilometre kat ederek Matsu Heykeli önünde toplanarak geri dönerler. (Bknz.

Sf. 98) 6- Mezar Temizleme Günü/Temiz Berraklık Bayramı: Ay takvimine göre Nisan ayının başlarında kutlanır. Yüzlerce yıllık geçmişi olan bu gelenekte kişiler akrabalarının mezarlarını düzeltip temizler; çevredeki ağaçları budarlar. Günümüzde ölüler yakıldığı için küllerin olduğu yere ziyaret yapılır. Bahar ayında kutlandığı için parlak bir gelecek bayramı olarak da adlandırılmaktadır.

7- Sun Moon Lake Yüzme Festivali: Bu yarışmaya İstanbul Maratonun da olduğu gibi on binler katılmaktadır. Bu bayram 101. sayfadaki resme eşlik eden metinde anlatıldı.

8- Kayık Yakma Bayramı: Üç yılda bir hafta boyunca kutlanır. Etkinlikte 14 metrelik kayık sahilde yakılır. Bayramın dinsel geçmişi bulunmaktadır.

9- Bao’an Tapınağı Yerel Halk Sanatları Bayramı: Nisan-Haziran başları arasında kutlanır. Geleneksel tapınak bayramı, aslan dansı, tanrı alayları, yerel opera, ateş yürüyüşü ve tanrı günü kutlamaları olmaktadır.

10- Konfüçyüs Bayramı: Bahar ve sonbahar mevsimlerinde Konfüçyüs anısına tapınaklarda sabahın erken saatlerinde etkinlikler düzenlenir. Kutlamaların merkezi 1666 yılında Tainan’da yapılan ve zamanın en prestijli dini okulu olan tapınaktır.

11- Hayalet Bayramı: Tayvan’ın en önemli geleneksel bayramlarındandır. İnanışa göre yeraltı dünyasının kapıları ay takviminin 7. ayında açılarak hayaletler dünyamızda serbestçe dolaşır. Güneş takvimine göre Ağustos ortası veya sonlarına denk gelmektedir. Etkinlikler arasında serbest dolaşan ruhlara tapınaklar, evler önünde sunulan pahalı yiyecek ikramları ve su-fenerleri yakılması gelmektedir. Kutlamaların en büyüğü Keelung şehrinde yapılmaktadır.

12- Yilan Uluslararası Çocuk Folkloru ve Yerel Oyunlar Festivali: Temmuz-Ağustos İlk olarak 1996 yılında başlatılan etkinlikte folk müzik ve dans etkinlikleri düzenlenmektedir. UNESCO’nun resmi ortağı olan CIOFF (Uluslararası Folklor Bayramları ve Sanatları Konseyi) tarafından akredite olarak uluslararası bir etkinlik kazanmıştır.

13- Yerel Halklar Bayramı: Temmuz-Ağustos aylarında savaş sanatları, atalara tapınma ve avlama becerileri gibi etkinlikler düzenlenmektedir. Tsou Yerel Halk Bayramı, Alishan bölgesindeki Tsou köyünde etkinlikler gerçekleştirilmektedir 14- Taipei Film Festivali: Haziran-Temmuz aylarında 40 ülkeden 160 filmin gösterildiği etkinlikler uluslararası çapta ilgi görmektedir. Film salonları arasında Huashan 1914 Yaratıcı Parkı ve Zhongshan Hall gelmektedir 15- Uluslararası Balon Festivali: Taichung Şehri’nin Gaotai Platosunda kutlanmaktadır.

(Bknz. sf. 104) 16- Çocuk Bayramı: İlk olarak 2011 yılında resmi olarak kutlanmaya başlamıştır. Bugün devlet destekli etkinlikler düzenlenmekte; çocuğun toplumdaki önemine dikkat çekilmektedir.

94

Tayvan Rehberi

Ejderha Kayığı (Dragon Boat) Bayramı diğer adıyla Şair’in Günü ay takviminde 5. Ayın 5. Günü kutlanır.

2015 yılında Haziran’ın 20’sinde kutlanacak olan bu bayramın nehirlerde ejderha kayıkları ile yarışlar yapılır. Bu bayramda zongzi (Çin sarması) yapılması adet halini almıştır.

2015

95 Lin, Shyi-Ming

Gezi ve Turizm

Bernard Gagnon, wikimedia

Stanislav Kozlovskiy , wikimedia

Borshop (borshop/14687593150 @Flickr

İlk olarak 1999 yılında yapılmaya başlanan ve iki yılda bir düzenlenen Avustronezya Kültür Sanat Bayramı Taitung şehrindeki sinemalarda kutlanmaktadır. Etkinliklerde aborijin müzikleri, sanat etkinlikleri ve yiyecekleri yaşatılmaya çalışılmaktadır. Aborijinlerin yaşamlarını turistlere ve Tayvan gençlerine gösterebilmek ve özgün kültürel mirası koruma adına Pingtung’da inşa edilen 82 hektarlık bir alana kurulu Yerli Halklar Kültür Parkı Tayvan’a gidecekler için gezilmesi gerekli olan yerlerden birisidir (http://www.tacp.gov.tw/).

Gezi ve Turizm

www.motc.gov.tw

Steve (64525258@N00/11478602965) @Flickr

www.culture.tw

https://templesoftaiwan.files.wordpress.com/2014/05/img_4409.jpg

Ma Zu 媽祖 Song 宋 hanedanlığı zamanında (960-1279) Fujian bölgesinde Meizhou Adasında yaşamış olan Lin Mo-niang 林默娘 adlı bir kadının tanrısallaştırılmış ruhudur.Doğa üstü güçleri olduğu ve denizcileri iyileştirdiği için denizciler tarafından Denizlerin Tanrıçası olarak kabul edilir. Tayvan’da popularitesini anlayabilmek için adına vakfedilmiş 700 tapınağa ve Taoist tapınaklarda Ma Zu’ya ayrılmış yerlere bakmak gerekir. Ma Zu Bayramında ikonası sokaklarda mutluluk dağıtması ve günahlardan tevbe edilmesi için dolaştırılır. Ülkedeki en büyük dini etkinlik Ma Zu Haccıdır. Mart ve Nisan aylarında 200 bin civarında insan günde 12 saat yürüyerek toplam 300 kilometreyi 8-9 günde alırlar. Taichung’daki Jenn Lann Temple’dan başlayan yürüyüş Changhua, Yunlin ve Chiayi şehirlerini ziyaretten sonra biter. Aynı yol tekrar kat edilerek Taichung’a geri dönülür. Yürüyüş sırasında 100’den fazla tapınak ziyaret edilir.

Mazu Haccı, yolcuğun uzunluğu ve yoruculuğu nedeniyle farklı halkların ilgisini çeken bir dini etkinliktir.

Nangang Adasındaki Magang Matsu Temple’da 2009 yılında açılan 29 metrelik heykelden sonra, Dünyadaki en büyük 2. Matsu (Ma Zu) heykeli, Xinwu, Taoyuan City, Taiwan

By Quemoy, wikipedia

Gezi ve Turizm

Allen Hsu (allenhsu/151219655) @Flickr

Jennifer (jennifer-kecl4944626100) @Flickr

Ee Shawn (ee_shawn/6552130073) @Flickr

Bernard Gagnon, Sun Moon Lake Ropeway, wikimedia

Her eylül ayında onbinlerce yüzücü Nantou’ya gelerek sabırlarını test edecek yüzme etkinliğine katılırlar.

Etkinliğin düzenlendiği Sun Moon Lake ülkenin en büyük doğal gölü olup, buradaki 3,3 kilometrelik parkurda yüzme yarışması yapılır. 1995 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi bu yüzme bayramını dünyanın en büyük yüzme etkinliği olarak kabul etti. 2013 yılındaki etkinliğe 29 ülkeden toplam 25 bin kişi katılmıştır. taiwantour.com.tr

Gezi ve Turizm

İlk olarak 2011 yılında kutlanmaya başlayan Uluslararası Balon Festivali Taitung şehrinde düzenlenmektedir.

East Rift Vadisini görmek isteyen turistlerin ilgi gösterdiği etkinlikte müzik dinletileri de vardır.

sflow00.wordpress.com/category/taitung/ (2013)

Fener Bayramı, Çin takviminde Ay Yılının birinci ayının 15. günü kutlanır.

Bu bayram Çin Yeni Yılı kutlamalarının sonuna gelindiğini göstermektedir. Ülkenin değişik şehirlerinde fenerler, havai fişekler, ejderhanın bombalanması gibi görsel açıdan şölen olarak kabul edilebilecek kutlamalar yapılır. Özellikle Pingxi Kutsal Fenerleri görülmeye değerdir. O yıl hangi hayvanın yılıysa o hayvanın figüründe yapılmış devasa fenerler arabalarla sokaklarda dolaştırılır. Kutlamalar boyunca Çin sarması (zongzı) yenilir. New Taipei City’de yapılan Pingxi Gökyüzü Fener Bayramının yanında Miaoli, Taitung ve Tainan’da değişik etkinlikler düzenlenir.

Julio Martínez (liopic/8547710183) @Flickr Büyük Resim: Lin, Shyi Ming

Discovery Channel, 2015 Şubat ayında Pingxi Fener Bayramını dünyanın en büyük ikinci gece festivali olarak ilan etmiştir.

Fodors, Pingxi Fener Bayramını bir insanın ölmeden önce katılması gereken 15 Festivalden birisi olarak nitelendirmiştir.

Tayvan 9 Günlük Ada Turu Farklı kültürleri öğrenmek, farklı inanışları gözlemlemek, farklı lezzetleri tatmak ve farklı bir coğrafyayı tanımak için sizleri Uzak Doğu’nun kalbi Tayvan’a bekliyoruz. Toplam 9 günlük paket turumuzun ilk günü siz konuklarımızı havaalanından alıp otellere yerleştireceğiz. Geri kalan 8 gün boyunca sizleri yoğun bir Ada turu bekliyor.

2-Taoyuan/Taichung/Sun Moon Lake Lukang Tarihi Yolu Chung-Tai Chan Manastırı Sun Moon Lake (Yat ve Araba Turu) Wen Wu Tapınağı 3-Tainan/Kaohsiung Anping Kalesi Tainan Chikanlou Fo Guang Shan Manastırı Aşk Nehri Gece Pazarı Gezisi 4-Kaohsiung/Kenting/Taitung Kenting Ulusal Parkı Garampi burnu 5-Taitung/San Xien/Tai/Hualien Taroko Vadisi Mermer fabrikası 6-Hualian/Taipei City Yehliu Jeolojik Parkı Jiou Fen Tarihi Yolu Jin Gua Shi Altın Alanı 7-Taipei Şehir Turu Chiang Kai-shek Anıt Mezarı Başkanlık Konutu Sun Yat Sen Anıt Mezarı Nehirkenarı Yürüyüşü Taipei 101 Gökdeleni 8-Taipei Şehir Turu Sanhsia Tsushih Tapınağı Sanhsia Tarihi Caddesi Yingko’nun Seramik Atölyesi Yingko Tarihi Seramikçiler Yolu 9-Ulusal Saray Müzesi Ulusal Saray Müzesinin ardından Havaalanına intikal İrtibat Faruk DÖNMEZ (Türkiye Bölümü Şefi) Cep: +886 984 107 717 (WhatsApp, Line, Viber, wechat) E-posta: faruktaiwan@gmail.com Skype: faruktaiwan Telefon: +886 2 2368 7828 ext.160 Fax: +886 2 2368 0850 Adres: Big 5 Tours Co., Ltd., 4F, No. 125, Sec.3, Roosevelt Road. Taipei, Taiwan, R.O.C.

w w w . b i g 5 t o u r . c o m Tayvan: Asya’nın Kalbi Asya’nın kalbine, Çin kültürünün başkentine ve tropikal bir yolculuğa ne dersiniz?

Eşsiz doğal güzellikleriyle göz kamaştıran 2000 yıllık Çin tarihine ayna tutan, elektronik ve buluşlar adası Tayvan Türk turistleri bekliyor.

Yılda 11 milyondan fazla yabancı turist ağırlayan, 60’tan fazla uluslararası fuara ev sahipliği yapan, dünyanın en güvenli 2. ülkesi Tayvan’a turistik ya da ticari bir gezinin tam vakti.

Taiwan Big 5 Tours Tayvan’a olan yolculuğunuzdaki en güvenilir ortağınız olmaya talip.

20 yıllık deneyimimiz 5 farklı dilde verdiğimiz turizm hizmetimize Türkçeyi de dâhil ederek siz Türk turistlere Tayvan kalite güvencesiyle hizmet vermek en büyük arzumuz.

Verdiğimiz Hizmetler Kültür Turları Fuar Turları ve Ticari Geziler Resmi Organizasyonlar Kongre, Seminer ve Toplantı Organizasyonları Grup ve Kişilere Özel Butik Turlar Vize İşlemleri ve Seyahat Sigortası Araç Kiralama ve Transfer Hizmetleri Otel Rezervasyonları ve Uçak Biletleri Türkçe Çince İngilizce Rusça Arapça dillerinde Tercümanlık ve Tur Rehberliği Hizmetleri Hizmet sahamız: Tayvan, Çin, Hong Kong ve Macao İrtibat Faruk DÖNMEZ (Türkiye Bölümü Şefi) Cep: +886 984 107 717 (WhatsApp, Line, Viber, wechat) E-posta: faruktaiwan@gmail.com - Skype: faruktaiwan Telefon: +886 2 2368 7828 ext.160 - Fax: +886 2 2368 0850 Adres: Big 5 Tours Co., Ltd., 4F, No. 125, Sec.3, Roosevelt Road. Taipei, Taiwan, R.O.C.

Nanjing East Road Section 2, No. 60, Zhongshan District, Taipei, 台北市中山區南京東路二段60號, Telefon: +886 2 2522 2939 Geo-Konum: 25.05191, 121.52995

Tayvan k 端 l t 端 r w w w . t a y v a n . o r g . t r

Tayvan