Περί Υγείας 1 by Techpress

COVER_PY_01 06/10/2020 12:21 μ.μ. Page 1

_ADDS 05/10/2020 2:03 μ.μ. Page 1

_ADDS 05/10/2020 2:00 μ.μ. Page 1

EDITO PY 001_L 05/10/2020 3:11 μ.μ. Page 2

Edito

Περιεχόμενα

COVID-19, μέσα στο χειμώνα

Αφιέρωμα

κρυφή ελπίδα ότι ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 θα μπορούσε να σβήσει όπως έγινε με το ξαδερφάκι του, τον SARS-CoV-1 πριν 16 χρόνια, δεν υπάρχει πια. Ο κορωνοϊός αυτός φαίνεται πως ήρθε για να μείνει και τώρα ο χειμώνας αναμένεται πολύ δύσκολος. Είμαστε στο δεύτερο κύμα, που για την Ελλάδα, με τα χαμηλά επίπεδα ανοσίας του 1%, είναι αρκετά σοβαρότερο από το πρώτο, και ήδη τα κρεβάτια στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας έγιναν δυσεύρετα. Είναι γνωστό ότι οι κορωνοϊοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα μεταδίδονται πιο εύκολα τους χειμερινούς μήνες, όπως και οι ιοί της γρίπης. Δεν είναι σαφές το γιατί αλλά φαίνεται πως οι ιοί ταξιδεύουν διαφορετικά στον αέρα ανάλογα με τη θερμοκρασία και την υγρασία. Στον ξηρό χειμερινό αέρα, τα μικροσκοπικά υγρά σωματίδια εκτοξεύονται από τα στόματα των ανθρώπων πιο μακριά. Επιπλέον, το ανοσοποιητικό σύστημα μειώνεται όταν πέφτει η θερμοκρασία και οι άνθρωποι γίνονται πιο καθιστικοί. O κορωνοϊός δεν φαίνεται ότι μπορεί να αναχαιτιστεί χωρίς εμβόλιο το οποίο όμως; δεν θα είναι σε ευρεία χρήση πριν περάσουν τουλάχιστον εννιά μήνες. Το πιθανότερο είναι πως η πρώτη γενιά εμβολίων δεν θα παρέχει προστασία πάνω από 50% και είναι άγνωστο κατά πόσο θα προστατεύει από την επαναμόλυνση. Αν αυτός ο κορωνοϊός είναι σαν τα ξαδέρφια του, η επαναμόλυνση μπορεί να είναι ο κανόνας, παρά η εξαίρεση. Τι μέτρα προστασίας έχουμε αυτή τη στιγμή στη διάθεσή μας; Τις μάσκες, τη σωματική απόσταση και το εμβόλιο κατά της γρίπης ώστε να αποφύγουμε τη διπλή απειλή -COVID-19 και γρίπη μαζί- κάτι που αυξάνει τη θνησιμότητα κατά 50%. Ίσως και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος ακολουθώντας μια υγιεινή διατροφή και δίνοντας ειδική σημασία στη βιταμίνη D. Πρέπει να παραμείνουμε σωματικά δραστήριοι αλλά να αποφύγουμε την άσκηση σε περίπτωση που έχουμε βήχα, κόπωση και πυρετό. Κι ενώ ο κορωνοϊός είναι αυτή τη στιγμή το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, κάποιοι βρίσκονται στον ιδεολογικό τους κόσμο. Το αγαπημένο τους θέμα είναι να ρίξουν το φταίξιμο σε κάποιο αόρατο κέντρο εξουσίας. Ακόμα και ο ΟΗΕ μπήκε στο παιγνίδι, αναφερόμενος με ένα tweet, στην... πατριαρχία. «Η πανδημία #COVID-19 δείχνει αυτό που όλοι γνωρίζουμε: χιλιετίες πατριαρχίας έχουν καταλήξει σε έναν κόσμο κυριαρχούμενο από άντρες με έναν πολιτισμό κυριαρχούμενο από άντρες που βλάπτει όλους -γυναίκες, άνδρες, κορίτσια και αγόρια». Ηταν φράση από ομιλία του Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, και κάποιοι είπαν, όχι αδικαιολόγητα, ότι ο Γκουτέρες θα μπορούσε να αντικατασταθεί, έτσι ώστε να μειωθεί η πατριαρχία και κατ' επέκταση η πανδημία.

Ζήσης Ψάλλας

Ολα όσα πρέπει να ξέρετε για τον κορωνοϊό......................σελ. 4

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ TEYXOΣ 1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Συνέντευξη Θάνος Δημόπουλος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής & πρύτανης του ΕΚΠΑ......σελ. 8

Βιταμίνη D Πόσο απαραίτητη είναι στον οργανισμό σας; ....................σελ. 16

Βλαισός μέγας δάκτυλος (κότσι) Γιατί εμφανίζεται και πώς να τον αντιμετωπίσετε ..............σελ. 17

Πονοκέφαλος

IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS ΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Αφροδίτη Ντάικου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Ζήσης Ψάλλας ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΥΛΗΣ Μάρθα Φραγκάκη

Εξυπνοι τρόποι καταπολέμησης ........................................σελ. 21

Διαβήτης Βοηθάει η απώλεια κιλών; ................................................σελ. 22

Αλεξία Σβώλου ΜΕΘ χωρίς έμπειρους γιατρούς ........................................σελ. 24

Ερρίκος Ντυνάν Στη μάχη κατά του COVID-19 ............................................σελ. 26

Αποψη Ο Δημήτρης Κούβελας σχολιάζει την ανάγκη για επαγγελματίες ερευνητές ................................σελ. 27

Ελληνική φαρμακοβιομηχανία Ο Μάρκος Ολλανδέζος μιλά για τα φάρμακα προστιθέμενης αξίας ....................................σελ. 28

Παιδιά και social media Πότε τα κοινωνικά δίκτυα σταματούν να είναι ωφέλιμα ............................................σελ. 30

Ανοια Επικίνδυνα τα παιχνίδια του μυαλού..................................σελ. 32

Προστάτης 10 πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε..............................σελ. 34

Ψωρίαση Αιτίες και συνέπειες ..........................................................σελ. 38

Ξηρά ή λιπαρά μαλλιά Tips για τη σωστή φροντίδα τους ......................................σελ. 43

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Θάνος Ξυδόπουλος ART DIRECTOR Σωτήρης Ανδρίτσος ΣΥΝΤΑΚΤΕΣΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ Μάνος Αρβανιτάκης Μιχάλης Βικελής Λουκάς-Ιαν Ζαχαριάς Δημήτρης Κούβελας Αντωνία Λαζάρου Αντώνιος Λέπουρας Μάρκος Ολλανδέζος Βασιλική Πιτυρίγκα Αλεξία Σβώλου Αννα Σταυράκη Χριστόδουλος Στεφανάδης Ευάγγελος Φραγκούλης ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108 Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν. 100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

_ADDS 05/10/2020 2:03 μ.μ. Page 1

COVID-19_x2 05/10/2020 2:04 μ.μ. Page 4

Το πρόβλημα με τα εμβόλια που στοχεύουν στα αντισώματα Η έρευνα για την ανοσολογική απόκριση στον ιό επικεντρώθηκε στα αντισώματα, αλλά τα Τ κύτταρα ίσως προσφέρουν μια πιο σημαντική οδό ανοσίας. Της Μάρθας Φραγκάκη martha@allabouthealth.gr

H ανησυχία με τα αντισώματα Το χρονικό διάστημα για το οποίο τα αντισώματα παραμένουν στον οργανισμό διαφέρουν από το ένα παθογόνο στο άλλο. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι τα αντισώματα έναντι των άλλων κορωνοϊών μειώνονται με την πάροδο του χρόνου (12 έως 52 εβδομάδες από τη στιγμή της μόλυνσης). Τα αντισώματα στη νόσο COVID-19 μπορούν να ανιχνευθούν για επτά εβδομάδες σε ασθενείς που έχουν αναρρώσει,

όπως έδειξαν οι αρχικές μελέτες, ενώ όσοι είναι ασυμπτωματικοί έχουν πολύ χαμηλότερα επίπεδα αντισωμάτων. Μια σαρωτική έρευνα στην Ισλανδία έδειξε ότι τα αντισώματα μένουν στο σώμα περισσότερο, για περίπου τέσσερις μήνες μετά τη μόλυνση αλλά και πάλι, το διάστημα αυτό δεν είναι μεγάλο. Ο Χελερστάιν επισημαίνει ότι τα αντισώματα δεν είναι η κύρια προστατευτική απόκριση στη μόλυνση από κορωνοϊούς. Επίσης, λέει ότι τα υψηλά επίπεδα αντισωμάτων στους κορωνοϊούς σχετίζονται με χειρότερα συμπτώματα. Παρατηρήθηκε σε άτομα που είχαν μολυνθεί από τον πρώτο ιό SARS, τον SARS-CoV-1, το 2003, ότι οι ασθενείς που στη συνέχεια πέθαναν είχαν υψηλότερα επίπεδα αντισωμάτων κατά τη διάρκεια της οξείας λοίμωξης και χειρότερη βλάβη στους πνεύμονες σε σύγκριση με αυτούς που έγιναν καλά. Στην περίπτωση της νόσου MERS, που είναι επίσης λοίμωξη από κορωνοϊό, οι επιζώντες με υψηλότερα επίπεδα αντισωμάτων παρουσίασαν μακρύτερη διάρκεια παραμονής στις μονάδες εντατικής θεραπείας και απαιτούσαν περισσότερη υποστήριξη με αναπνευστήρα. Αντίθετα, τα ισχυρά επίπεδα Τ κυττάρων σε ασθενείς με SARS και MERS συσχετίστηκαν με καλύτερα αποτελέσματα. Το ίδιο ισχύει μέχρι τώρα και σε ασθενείς με COVID-19, λέει ο Χε-

λερστάιν. «Μια ισχυρή απόκριση αντισωμάτων συσχετίζεται με πιο σοβαρή κλινική νόσο COVID-19, ενώ μια ισχυρή απόκριση Τ κυττάρων σχετίζεται με πιο ήπια ασθένεια».

Εξαρτημένη ενίσχυση αντισωμάτων Το ανησυχητικό είναι ότι σε κάποιες ασθένειες τα αντισώματα μπορούν να κάνουν τις επόμενες λοιμώξεις χειρότερες, προκαλώντας την αποκαλούμενη εξαρτημένη ενίσχυση αντισωμάτων (Antibody-Dependent Enhancement, ADE). Εάν ένα αντίσωμα προσδένεται με αδύναμο τρόπο έναντι το ιού ή πέσει σε χαμηλά επίπεδα, μπορεί να αποτύχει να εξουδετερώσει τον ιό, και επιπλέον μπορεί να τον βοηθήσει να εισέλθει στα κύτταρα. Δύο εμβόλια -ένα κατά ενός κορωνοϊού σε γάτες και ένα άλλο κατά του δάγκειου πυρετού, αποσύρθηκαν στο παρελθόν, επειδή τα αντισώματα προκαλούσαν δυνητικά θανατηφόρες αντιδράσεις. Η εξαρτημένη ενίσχυση εντισωμάτων είναι γνωστή σε ασθένειες, όπως ο δάγκειος πυρετός και ο Ζίκα. Μια πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϋ, στη Νικαράγουα, έδειξε ότι τα αντισώματα που παράγονται μετά τη μόλυνση με Ζίκα μπορούν να προκαλέσουν σοβαρότερη ασθένεια, συμπεριλαμβανομένου του θανατηφόρου αιμορραγικού πυρετού, σε άτομα τα οποία μολύνονται αργότε-

“

Τα αντισώματα δεν είναι η μόνη προστατευτική απόκριση στη μόλυνση από κορωνοϊούς

“

άνω από 100 εταιρείες σε όλον τον κόσμο έχουν σπεύσει για την ανάπτυξη εμβολίου κατά της νόσου COVID19, καθώς οι κυβερνήσεις πιέζουν για τη γρήγορη διάθεσή του. Η μπάρα, όμως, που έχει τεθεί για ένα αποτελεσματικό εμβόλιο είναι χαμηλά και μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη, σύμφωνα με τον Μαρκ Χελερστάιν, καθηγητή διατροφικών επιστημών και τοξικολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, στο Μπέρκλεϋ. Η έρευνα γύρω από τα εμβόλια αναζητά κυρίως μια ισχυρή απόκριση αντισωμάτων για να εξουδετερώσουν τον ιό και επικεντρώνεται στο ανοσοποιητικό αντιγόνο, μια εξωτερική πρωτεΐνη του ιού, που ονομάζεται πρωτεϊνική ακίδα ή S1. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτή η προσέγγιση μπορεί να είναι προβληματική, σύμφωνα με τον Χελερστάιν. Ο λόγος είναι ότι η πρόκληση αντισωμάτων μπορεί να ενέχει κίνδυνο σοβαρότερης νόσου, με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν από άλλες ασθένειες.

COVID-19_x2 05/10/2020 2:05 μ.μ. Page 5

ρα από δάγκειο πυρετό, μια ιογενής νόσος. Αυτή η επικίνδυνη διασταυρούμενη αντίδραση μπορεί επίσης να συμβεί με αντισώματα που παράγονται από εμβόλιο.

Γιατί η έρευνα πρέπει να εστιάσει στα Τ κύτταρα; Το ανοσοποιητικό σύστημα προκαλεί διάφορους τύπους επιθέσεων εναντίον των ιών, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής αντισωμάτων για εξουδετέρωση του ιού, Β κυττάρων που αυξάνουν την παραγωγή αντισωμάτων, και CD4 + και CD8 + Τ κυττάρων. Τα Τ κύτταρα είναι ένα είδος βλαστικών κυττάρων ενηλίκων, που κάθονται σιωπηλά σε πολύ μικρούς αριθμούς για χρόνια ή δεκαετίες, μα όταν αντιλαμβάνονται ένα ιικό αντιγόνο «αγριεύουν», διαιρούνται σαν τρελά, βγάζουν κυτοκίνες και κάνουν άλλα πράγματα που βοηθούν να εξουδετερωθεί ο ιός. Τα Τ κύτταρα φαίνεται να παράγουν την πιο διαρκή προστασία έναντι των λοιμώξεων από κορωνοϊούς. Παράγονται μετά από φυσική λοίμωξη και είναι πολύ μακροχρόνια. Μια μελέτη έδειξε ότι οι ασθενείς που ανέκαμψαν από μόλυνση με SARS-CoV-1 το 2003 παρήγαγαν CD4 + και CD8 +Τ κύτταρα που εξακολουθούν να υπάρχουν 17 χρόνια αργότερα. Αυτά τα Τ κύτταρα αντιδρούν, επίσης, στις πρωτεΐνες του SARS-CoV-2, στις οποίες οι ασθενείς δεν είχαν εκτεθεί ποτέ, υποδεικνύοντας ότι τα Τ κύτταρα αντιδρούν διασταυρωμένα έναντι διαφορετικών κορωνοϊών -συμπεριλαμβανομένων των κορωνοϊών που προκαλούν κοινό κρυολόγημα. Ο Χελερστάιν παρουσίασε τα επιχειρήματά του σε άρθρο κριτικής που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Vaccine. «Δεν υπάρχει χώρος για μεγάλα λάθη. Το τελευταίο πράγμα που θέλουμε είναι τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί να αρρωσταίνουν σε λίγους μήνες ή να αρρωσταίνουν πιο σοβαρά αν έχουν κάνει το εμβόλιο», έγραψε. u

Πόσο διαρκούν τα αντισώματα;

ιός για να εισέλθει στα κύτταρα χρησιμοποιεί μια πρωτεΐνη που ονομάζεται πρωτεϊνική ακίδα (spike protein) και βρίσκεται στην επιφάνειά του. Δεν είναι όλοι οι κορωνοϊοί το ίδιο επικίνδυνοι. Η ιογενής παραλλαγή έχει οδηγήσει στη σημερινή πανδημία γιατί οι πρωτεϊνικές ακίδες μπορούν να προσκολληθούν σε κύτταρα της κατώτερης αναπνευστικής οδού -των πνευμόνων και των βρογχικών κυττάρων- καθώς επίσης και σε κύτταρα στην καρδιά, τους νεφρούς, το συκώτι, τον εγκέφαλο, το έντερο, το στομάχι και τα αιμοφόρα αγγεία. H μόλυνση από τον ιό προκαλεί την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο παράγει τα λεγόμενα εξουδετερωτικά αντισώματα. Τα αντισώματα αυτά είναι πρωτεΐνες που με κάποιο τρόπο μπλοκάρουν τον ιό. Η παραγωγή αντισωμάτων δεν γίνεται αυτόματα, χρειάζεται χρόνος κάποιων ημερών ή εβδομάδων. Τα αντισώματα μπορεί να είναι πολλά, αλλά δεν είναι όλα το ίδιο αποτελεσματικά. Κάποια μπορεί να προστατεύουν ολοκληρωτικά και κάποια άλλα μπορεί εν μέρει να εμποδίζουν τον ιό να προσκολληθεί στα κύτταρά μας. Αν υποθέσουμε ότι είστε ο ιός και κρατάτε το κλειδί στο χέρι σας για να εισέλθετε μέσα σε ένα κύτταρο, τότε ένα αντίσωμα μπορεί να δεσμεύσει το χέρι σας και να είναι πολύ αποτελε-

σματικό, ενώ ένα άλλο μπορεί να δεσμεύσει τον ώμο σας και να είναι λιγότερο αποτελεσματικό. Για τον κορωνοϊό SARS-CoV-2, τα καλύτερα αντισώματα είναι φυσικά αυτά που δεσμεύουν την πρωτεϊνική ακίδα. Πολλά υποψήφια εμβόλια έναντι της COVID19 περιέχουν μέρη της πρωτεϊνικής ακίδας του SARS-CoV-2, έτσι ώστε να δημιουργηθούν αντισώματα. Για παράδειγμα, το εμβόλιο της Οξφόρδης συνδυάζει την ακίδα με έναν άλλο ιό για να μιμείται τις δράσεις του SARS-CoV-2. Ενα άλλο υποψήφιο εμβόλιο που αναπτύσσεται από το Πανεπιστήμιο του Queensland περιέχει την ακίδα συσκευασμένη με μια άλλη ένωση (ένα ανοσοενισχυτικό) για την τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος. Το σημαντικό είναι ότι το εμβόλιο, για να είναι αποτελεσματικό πρέπει να παράγει αποτελεσματικά αντισώματα και επίσης να παραμένουν στον οργανισμό όσο γίνεται περισσότερο χρόνο. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι τα αντισώματα που παράγει ο ίδιος ο ανθρώπινος οργανισμός έναντι του ιού, διαρκούν περίπου τέσσερις μήνες, ένα διάστημα που δεν είναι μεγάλο. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι πώς μπορούν τα εμβόλια να είναι αποτελεσματικά στο χρόνο αν η πρόκληση αντισωμάτων διαρκεί τόσο λίγο; u

Τι είναι τα Τ κύτταρα και γιατί έχουν σημασία;

ο ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα δίκτυο πολύπλοκα συνδεδεμένων κυττάρων για την προστασία του σώματος από τα παθογόνα. Κατατάσσεται σε δύο τύπους: στο έμφυτο και στο προσαρμοστικό (που αποκτήθηκε στη διάρκεια της ζωής). Το έμφυτο είναι η πρώτη γραμμή άμυνας, ικανή να ανιχνεύει πολλούς κοινούς μολυσματικούς παράγοντες, όπως ιούς και βακτήρια, μόλις βρεθούν στο σώμα. Αν και μπορεί να ανταποκριθεί γρήγορα, δεν αναγνωρίζει όλα τα παθογόνα. Το προσαρμοστικό ανοσοποιητικό έχει εξελιχθεί για να παρέχει μια πιο ειδική άμυνα, έχοντας την ικανότητα να διακρίνει πολύ λεπτές διαφορές στη σύνθεση των μολυσματικών παραγόντων. Ομως, είναι αργό και μπορεί να διαρκέσει αρκετές ημέρες προτού τεθούν σε λειτουργία δύο βασικοί τύποι κυττάρων: τα Β κύτταρα και τα Τ κύτταρα. Τα Τ κύτταρα ομαδοποιούνται σε δύο υποτύπους, σε CD4 + και σε CD8 +. Τα CD4 + λέγονται βοηθητικά Τ κύτταρα, γιατί βοηθούν στη δραστηριότητα άλλων ανοσοκυττάρων, απελευθερώνοντας κυτοκίνες. Οι κυτοκίνες ωριμάζουν τα Β κύτταρα, τα οποία γίνονται κύτταρα του αίματος και παράγουν αντισώματα για την εξουδετέρωση ενός παθογόνου. Τα κύτταρα CD8 + λέγονται κυτταροτοξικά γιατί σκοτώνουν τα μολυσμένα κύτταρα. Μόλις το προσαρμοστικό ανοσοποιητικό νικήσει τον εισβολέα, δημιουργείται μια ομάδα μακράς διαρκείας μνήμης Τ και Β κυττάρων. Αυτά τα κύτταρα μνήμης παραμένουν αδρανή μέχρι την επόμενη φορά που θα συναντήσουν το ίδιο παθογόνο. Και αυτή τη φορά παράγουν μια ταχεία και ισχυρότερη ανοσολογική αντίδραση. Η μνήμη είναι το βασικό χαρακτηριστικό του προσαρμοστικού ανοσοποιητικού συστήματος που επιτρέπει τη μακροχρόνια προστασία.u

COVID-19_SYNEPEIES_L 05/10/2020 2:06 μ.μ. Page 6

Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες του κορωνοϊού Η COVID-19 είναι ασθένεια των αιμοφόρων αγγείων που χτυπά πνεύμονες, καρδιά, νευρικό σύστημα, δέρμα, νεφρούς και ήπαρ. Της Αφροδίτης Ντάικου περιφερικό νευρικό σύστημα, το δέρμα, τους νεφρούς, το συκώτι, τους ενδοκρινείς αδένες, τα μάτια και άλλα όργανα. Οταν ο SARS-CoV-2 άρχισε να χτυπά την ανθρωπότητα θεωρήθηκε ότι ήταν αναπνευστική νόσος και ότι πλήττει τους ηλικιωμένους πολύ περισσότερο από τους νέους. Η νέα έρευνα έχει ανατρέψει αυτές τις υποθέσεις. Ορισμένοι πιστεύουν ότι η COVID-19 είναι στην πραγματικότητα μια ασθένεια των αιμοφόρων αγγείων. Οι πνεύμονες είναι απλώς ο τρόπος με τον οποίο ο ιός εισέρχεται στο σώμα. Από εκεί μπαίνει στην κυκλοφορία του αίματος και κατοικεί σε μεγάλα όργανα, αφήνοντας τους ασθενείς με πολύπλοκα, μακροχρόνια προβλήματα.

χαν κάποια δομική αλλοίωση στην καρδιά τους, οι 76 είχαν αύξηση ειδικών καρδιακών ενζύμων στο αίμα, τα οποία συνήθως ανευρίσκονται στο έμφραγμα και 60 άτομα είχαν σημάδια φλεγμονής. Να σημειωθεί ότι τα άτομα αυτά ήταν υγιή και κανένα δεν είχε προηγουμένως προβλήματα με την καρδιά του, ενώ αρκετά από αυτά μόλις είχαν γυρίσει από χειμερινές διακοπές. Αλλες μελέτες δείχνουν ότι ο ιός μπορεί να προκαλεί καρδιακή ανεπάρκεια και μυοκαρδίτιδα. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα μιας μελέτης αποκάλυψαν ότι σχεδόν το 15% των αθλητών κολεγίου που ανέκαμψαν από τη νόσο είχε μυοκαρδίτιδα, παρότι σχεδόν όλοι είχαν είτε ήπια είτε καθόλου συμπτώματα. Ενώ, η μυοκαρδίτιδα εξαφανίζεται σε μερικούς ανθρώπους, σε άλλους μπορεί να αφήσει μόνιμη βλάβη και να οδηγήσει σε αρρυθμίες, θρόμβωση, καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια. Ο ιός μπορεί να μολύνει και τα νεφρικά κύτταρα. Ετσι, η νόσος ενδέχεται να προκαλέσει μακροχρόνια νεφρική βλάβη, συμπεριλαμβανομένης της νεφρικής ανεπάρκειας. Η Αμερικανική Εταιρεία ανέφερε ότι το 20-30% των ασθενών που νοσηλεύτηκαν με λοίμωξη από τον κορωνοϊό εμφάνισε νεφρική ανεπάρκεια που απαιτεί αιμοκάθαρση. Η νεφρική βλάβη μπορεί να οφείλεται σε μικροσκοπικούς θρόμβους που σχηματίζονται στην κυκλοφορία του αίματος. Τέλος, μερικοί ασθενείς που έχουν αναρρώσει λένε ότι δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν και μερικές φορές βρίσκονται σε σύγχυση. Αυτό έδειξε μια μελέτη που περιέλαβε 60 ασθενείς και βασίστηκε σε μαγνητικές τομογραφίες. Διαπιστώθηκε ότι οι πρώην ασθενείς είχαν δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο που συσχετίστηκαν με απώλεια μνήμης τρεις μήνες αργότερα. Ακόμη και αν οι ασθενείς αναρρώσουν από την πνευμονία τους, οι νευρολογικές αλλαγές μπορεί να προκαλέσουν μεγάλο βάρος, είπαν οι ερευνητές. u

“

Ο ιός μπορεί να προκαλεί καρδιακή ανεπάρκεια και μυοκαρδίτιδα

“

ι ελπίδες που είχαν εκφραστεί πριν από το καλοκαίρι δεν επαληθεύτηκαν. Ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 δεν είναι εποχικός ούτε έχει διάθεση να υποχωρήσει. Το αποτέλεσμα ήταν να υπάρξουν πολλά κρούσματα σε όλες τις χώρες του βορείου ημισφαιρίου. Παρατηρήθηκε, πάντως, μείωση του ποσοστού της θνησιμότητας κι αυτό είναι ευχάριστο νέο, εάν οφείλεται στο γεγονός ότι ο ιός έγινε λιγότερο φονικός. Αλλά, μια πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι το ποσοστό θνησιμότητας μειώθηκε, επειδή μολύνθηκαν περισσότερα νέα άτομα και οι γιατροί έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν καλύτερα τους ασθενείς. Το δυσάρεστο με τον νέο κορωνοϊό είναι πως ακόμα κι αν κάποιος δεν κινδυνεύσει σοβαρά, μπορεί να είναι πιο ευάλωτος μετά από μια λοίμωξη κι αυτό διότι η νόσος COVID-19 είναι πολυσυστημική. Ο ιός πολλαπλασιάζεται όχι μόνο στους πνεύμονες, αλλά και σε άλλα όργανα. Εκτός από τους πνεύμονες, επηρεάζει την καρδιά, το κεντρικό και

Πνεύμονες, καρδιά, νεφροί και εγκέφαλος Εχει επισημανθεί εδώ και καιρό ότι η COVID19 βλάπτει τους πνεύμονες ακόμα και μετά την ανάρρωση. Τον περασμένο Ιούνιο, μια ομάδα γιατρών σε νοσοκομείο της Κίνας, δημοσίευσε τα ευρήματά της σχετικά με τη λειτουργία των πνευμόνων σε 110 ασθενών που ανέρρωσαν. Το 47% είχε ανωμαλίες στη λειτουργία των πνευμόνων και το 25% μπορούσε να λάβει μικρή ποσότητα αέρα στους πνεύμονες, παρά το γεγονός ότι τα άτομα αυτά είχαν φυσιολογικά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα τους, όταν έφυγαν από το νοσοκομείο. Αιτία της διαταραγμένης λειτουργίας των πνευμόνων θεωρήθηκε η ίνωση. Μια γερμανική μελέτη χρησιμοποίησε μαγνητική τομογραφία για να εξετάσει την καρδιά 100 ατόμων, μέσης ηλικίας 49 ετών, που ανέρρωσαν από τον ιό και εκ των οποίων, το 65% είχε παραμείνει στο σπίτι του. Οι 78 από τους 100 εί-

_ADDS 05/10/2020 2:06 μ.μ. Page 1

SYN_DIMOPOYLOS EKPA_L 05/10/2020 2:07 μ.μ. Page 8

Θάνος Δημόπουλος: «Δυσχερής η πρόβλεψη για το πότε θα είναι διαθέσιμο το εμβόλιο» Είναι πιθανό να απαιτούνται αναμνηστικές δόσεις σε ετήσια βάση. Συνέντευξη στον Θάνο Ξυδόπουλο

καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και πρύτανης του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος, μιλώντας στο «Περί υγείας» δίνει τη δική του επιστημονική προσέγγιση για το πολυπόθητο εμβόλιο, την εποχικότητα του ιού και τη συνύπαρξη της γρίπης με τη νόσο COVID-19. - Κύριε καθηγητά, ποια είναι η άποψή σας για την πορεία της εξάπλωσης του κορωνοϊού στη χώρα μας; Είναι πλέον σαφές, ότι το καλοκαίρι δεν επιβραδύνει ομοιόμορφα την εξάπλωση του ιού. Στις περιοχές που θα γίνουν πιο ψυχρές το δεύτερο εξάμηνο του 2020, είναι πιθανό να αυξηθεί η μετάδοση. Πολλοί ανθρώπινοι αναπνευστικοί ιοί, όπως της γρίπης, άλλοι ανθρώπινοι κορωνοϊοί και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) ακολουθούν εποχικές μεταβολές που οδηγούν σε χειμερινές εξάρσεις. Είναι πιθανό, λοιπόν, ο SARSCoV-2 να ακολουθήσει το ίδιο μοτίβο. Ο ξηρός, χειμερινός αέρας αυξάνει τη σταθερότητα και τη μετάδοση των αναπνευστικών ιών και η άμυνα του αναπνευστικού συστήματος μπορεί να επηρεαστεί με την εισπνοή ξηρού αέρα. Επιπλέον, σε ψυχρότερες καιρικές συνθήκες, οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να μείνουν σε κλειστούς χώρους, όπου η μετάδοση των ιών μέσω σταγονιδίων είναι μεγαλύτερη. Οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι η εποχιακή διακύμανση είναι πιθανό να επηρεάσει την εξάπλωση του ιού και να καταστήσει δυσκολότερο τον έλεγχό του στο βόρειο ημισφαίριο το χειμώνα. Ο έλεγχος της λοίμωξης και η διατήρηση των καθημερινών νέων κρουσμάτων σε σταθερά χαμηλά επίπεδα σίγουρα θα προσφέρει αίσθημα ασφάλειας. Αυτό, βέβαια, για να επιτευχθεί είναι απαραίτητη η τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής και

“

σωματικής απομάκρυνσης, ώστε να αποτραπεί η ευρεία μετάδοση της λοίμωξης COVID-19. - Πόσο κοντά βρισκόμαστε στο πολυαναμενόμενο εμβόλιο; Συγκεκριμένες πτυχές της διαδικασίας ανεύρεσης ενός νέου εμβολίου έναντι του SARS-CoV-2 καθιστούν δυσχερή την ακριβή πρόβλεψη για το πότε το εμβόλιο θα είναι διαθέσιμο. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται: Πρώτον, η δυνατότητα του εμβολίου να παράγει αντισωματική απάντηση για επαρκές χρονικό διάστημα (το χρονικό διάστημα των τριών μηνών δεν κρίνεται επαρκές). Δεύτερον, η ολοκλήρωση των απαραίτητων ελέγχων, ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου. Και τρίτον, η δυνατότητα μαζικής παραγωγής σε ευρεία κλίμακα, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες σε παγκόσμια κλίμακα. Με την ανακοίνωση των αρχικών αποτελεσμάτων των κλινικών δοκιμών φάσης 3, θα μπορέσουμε να έχουμε ακριβέστερη πρόβλεψη για το χρονικό ορίζοντα διάθεσης των εμβολίων στην αγορά, καθώς και σημαντικά στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους και τη διάρκεια της ανοσιακής απάντησης. Είναι πολύ πιθανό ο ιός SARS-CoV-2 να παρουσιάζει εποχική διακύμανση και να απαιτούνται αναμνηστικές δόσεις του εμβολίου σε ετήσια βάση.

Ο ξηρός χειμερινός αέρας αυξάνει τη σταθερότητα και τη μετάδοση των αναπνευστικών ιών

- Σας ανησυχεί η συνύπαρξη της γρίπης και της νόσου COVID-19; Θεωρείτε πως το εμβόλιο της γρίπης φέτος πρέπει να γίνει σε όλους; Η πιθανή συνύπαρξη μιας επιδημίας γρίπης με την πανδημία COVID-19 σαφώς προκαλεί παγκόσμιο προβληματισμό ως προς τις εφεδρείες του συστήματος υγείας κάθε χώρας να ανταποκριθεί

στις αυξημένες ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης. Και σε αυτό τον τομέα σημαντικό ρόλο έχουν τα μέτρα πρόληψης. Η προσωπική υγιεινή, η χρήση μάσκας και η σωματική απομάκρυνση θα αποτρέψουν όχι μόνο την εκτεταμένη μετάδοση του SARS-CoV-2, αλλά και του ιού της εποχικής γρίπης. Επιπλέον, ο καθιερωμένος ετήσιος εμβολιασμός για τη γρίπη είναι ακόμα πιο σημαντικός τη φετινή περίοδο και θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε όλες τις ευπαθείς ομάδες, καθώς και στους υγειονομικούς υπαλλήλους, αλλά και σε όσους διαμένουν ή φροντίζουν άτομα που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. - Η νόσος COVID-19, μπορεί να χειροτερέψει την υγεία μας τα επόμενα χρόνια; Οπως όλες οι λοιμώξεις, έτσι και η νόσος COVID19 μπορεί να έχει τόσο άμεσες όσο και απώτερες επιπλοκές στον ανθρώπινο οργανισμό. Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που εμφανίζουν κλινικά ή και υποκλινικά σημεία εμμένουσας βλάβης οργάνων, όπως στην καρδιά και τους πνεύμονες, αρκετό καιρό μετά την ύφεση των συμπτωμάτων της λοίμωξης COVID-19 και της αρνητικοποίησης της δοκιμασίας PCR για SARS-CoV-2. Σημαντική επιβάρυνση εμφανίζουν βεβαίως οι ασθενείς με συμπαρομαρτούντα νοσήματα, όπως καρδιακή και αναπνευστική ανεπάρκεια. - Εκτός από το εμβόλιο, με ποιους άλλους τρόπους μπορούμε να ενισχύσουμε την άμυνα του ανοσοποιητικού μας; Η αποτελεσματική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος έγκειται σε πολλούς διαφορετικούς παράγοντες. Η ισορροπημένη διατροφή και η τακτική σωματική άσκηση συνεισφέρουν ουσιαστικά στην αρμονική λειτουργία του ανοσοποιητικού. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η βιταμίνη D μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα και να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της λοίμωξης COVID-19.u

“

COVID PAIDIA_KTC roche 05/10/2020 2:07 μ.μ. Page 9

Η λοίμωξη COVID-19 στα παιδιά Πώς ο κορωνοϊός επηρεάζει την υγεία των μικρών μας φίλων;

ολονότι η λοίμωξη COVID-19 προσβάλλει συχνότερα ενήλικες σε σχέση με παιδιά, αυτά μπορούν να προσβληθούν και να διαδώσουν τον ιό SARS-CoV-2. Αν και τα περισσότερα παιδιά θα εμφανίσουν μόνο ήπια συμπτώματα ή θα είναι πλήρως ασυμπτωματικά, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν νοσοκομειακή φροντίδα, αναπνευστική υποστήριξη και εξαιρετικά σπάνια μπορεί να καταλήξουν εκ της νόσου. Μία σπάνια και δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση που μπορούν να εμφανίσουν τα παιδιά με COVID-19 έχει περιγραφεί ως Πολυσυστηματικό Φλεγμονώδες Σύνδρομο. Τα παιδιά κάτω του ενός έτους και τα παιδιά με υποκείμενα νοσήματα, όπως το βρογχικό άσθμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα κληρονομούμενα γενετικά, νευρολογικά και μεταβολικά νοσήματα, οι

καρδιακές παθήσεις, τα νοσήματα που προδιαθέτουν σε ανοσοκαταστολή, και η παχυσαρκία εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες για σοβαρή νόσηση. Τα συχνότερα εμφανιζόμενα συμπτώματα της λοίμωξης COVID-19 στα παιδιά είναι ο πυρετός και ο βήχας, ωστόσο σπανιότερα μπορεί να εμφανίσουν ρινική συμφόρηση ή καταρροή, απώλεια γεύσης ή όσφρησης, πονόλαιμο, δύσπνοια, διάρροιες, ναυτία, κοιλιακό άλγος, κόπωση, κεφαλαλγία, μυαλγίες ή διατα-

ραχές στην πρόσληψη της τροφής κυρίως σε παιδιά κάτω του ενός έτους. Αν ένα παιδί εμφανίσει συμπτώματα και μπορεί να έχει εκτεθεί στον ιό ή έχει εκτεθεί σε μία περιοχή όπου εμφανίζεται μεγάλος αριθμός κρουσμάτων, τότε πρέπει να παραμείνει στο σπίτι. Είναι απαραίτητη η επικοινωνία με τον παιδίατρο ώστε να εκτιμήσει αν χρειάζεται να εξεταστεί ή να ελεγχθεί για COVID-19. Το παιδί μπορεί να επιστρέψει στο σχολείο μόνο αν έχουν περάσει 10 ημέρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, να είναι ένα 24ωρο τουλάχιστον απύρετο με σύγχρονη υποχώρηση των υπόλοιπων συμπτωμάτων (εκτός από τις διαταραχές γεύσης και όσφρησης που μπορούν να επιμείνουν για μήνες). u

OIKOGENEIAKOS IATROS FRAGOULIS_L 05/10/2020 2:50 μ.μ. Page 10

Οικογενειακός γιατρός και COVID-19: Ανάγκη για δράση Ποιος είναι ο ρόλος του οικογενειακού γιατρού σε σχέση με τη COVID-19;

πληθυσμού καθώς και τη διακοπή της αλυσίέγκαιρη εφαρμογή του lockdown δας μετάδοσης του ιού με εξασφάλιση έγκαιστην πρώτη φάση της πανδημίας ρης διάγνωσης και απομόνωσης των κρουαπέτρεψε την πίεση του ελληνικού σμάτων και ιχνηλάτησης των επαφών τους. συστήματος υγείας και ανέδειξε μόνο μερικώς, Ο οικογενειακός γιατρός παράλληλα καλείται την αχίλλειο πτέρνα του, την απουσία οργανωνα συνεχίσει να προσφέρει την απαραίτητη βαμένης, συντονισμένης και ολοκληρωμένης σική φροντίδα υγείας, ώστε να μην υπάρξουν Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) με καπαράπλευρες απώλειες από θολική πρόσβαση των πολινοσήματα και επιπλοκές τους, τών σε οικογενειακό γιατρό. που θα μπορούσαν να προληΦόβοι εκφράζονται για το φθούν και να θεραπευτούν και πώς θα αποκριθεί το σύστημα να ανταποκριθεί στην αυξημέσε ενδεχόμενη ισχυρότερη νη ανάγκη για υπηρεσίες ψυχιεπιδημική έξαρση το χειμώνα. κής υγείας, μίας συνεπείας της Ο οικογενειακός γιατρός αποπανδημίας… τελεί το σημείο εισόδου και «Επικοινωνήστε με τον οικογεπρώτης επαφής με το σύστηνειακό σας γιατρό, αν εμφανίμα υγείας για τους πολίτες σετε ύποπτα συμπτώματα που αποτελούν τον πληθυΓράφει o Ευάγγελος Φραγκούλης, COVID-19 ή αν είχατε ύποπτη σμό ευθύνης του, γνωρίζει Γενικός Ιατρός, Αναπληρωτής Αρχίατρος επαφή». Απόλυτα λογικό και καλά το ιστορικό και τα ιδιαίτου ΕΔΟΕΑΠ αιτιολογημένο το μήνυμα του τερα χαρακτηριστικά τους, ΕΟΔΥ. Σκληρή, όμως, είναι η πραγματικότητα έχει αναπτύξει μακρόχρονη σχέση εμπιστοσύμε λιγότερους από δύο στους 10 να έχουν δηνης μαζί τους, ικανοποιεί τη μεγάλη πλειοψηλώσει οικογενειακό γιατρό και τους πολίτες να φία αναγκών υγείας τους και συντονίζει τη ψάχνουν και πολλές φορές να μην βρίσκουν φροντίδα τους, όταν αυτή πρέπει να αναζητηπου πρέπει να απευθυνθούν. θεί σε άλλο επίπεδο του συστήματος υγείας. Μεγάλο το στοίχημα για το Υπουργείο Υγείας, ενόψει του δύσκολου, όπως αναμένεται χειμώΟ ρόλος του οικογενειακού γιατρού να, για το πώς θα αυξήσει την εμπλοκή των Ο οικογενειακός γιατρός βρίσκεται εξ ορισμού γιατρών της ΠΦΥ -γενικών οικογενειακών, πακαι σε σχέση με την πανδημία σε πλεονεκτική θολόγων και παιδιάτρων- στον αγώνα κατά της θέση να: n Διαχειριστεί τους ασθενείς με ήπια ή μέτρια νόσου COVID-19. Στην πρώτη φάση η συμμετοχή ειδικά των ιδιωσυμπτώματα COVID-19 στο σπίτι τους, προτών γιατρών, που αποτελούν και την πλειοψηστατεύοντας τα νοσοκομεία από κατάρρευφία των γιατρών της ΠΦΥ, ήταν περιορισμένη, ση, παραπέμποντας σε αυτά μόνο αυτούς καθώς δεν εντάσσονταν στον στρατηγικό σχεπου χρήζουν περαιτέρω διερεύνηση και εξειδιασμό του Υπουργείου Υγείας. Πολλοί, βέβαια, δικευμένη φροντίδα. n Επιβραδύνει την εξάπλωση του ιού, ενιείχαν μια σημαντικότατη, που δεν είναι εύκολο να καταγραφεί, συμμετοχή, αξιολογώντας και σχύοντας τον αντίκτυπο πολλών μέτρων δησυμβουλεύοντας δια μέσω τηλεφωνικής επικοιμόσιας υγείας, την ενημέρωση των ασθενών νωνίας ασθενείς αναφορικά με ανησυχίες και και της κοινότητας, τον προσδιορισμό και την εκδηλώσεις τους. προστασία ευάλωτων ατόμων και ομάδων

Τι πρέπει να γίνει; Πρέπει να υιοθετηθούν πολιτικές που θα βάζουν δημόσιο και ιδιωτικό τομέα να λειτουργούν ως μία οντότητα, δημιουργώντας μια ενιαία δεξαμενή πόρων, που μάχεται την επιδημία με συντονισμένο τρόπο και θα διασφαλίζουν επάρκεια σε ανθρώπινο δυναμικό και σε παροχή υπηρεσιών ΠΦΥ κατά τις περιόδους αιχμής της επιδημίας. Απαραίτητες είναι η διασύνδεση δομών ΠΦΥ ιδιωτικών ιατρείων, ΚΥ, ΤΟΜΥ και η συνεργασία σε επίπεδο γειτονιάς, ώστε να παρέχουν υπηρεσίες από κοινού (π.χ. ιδιώτες γιατροί δυνατόν να εφημερεύουν στα τοπικά KY), η εξασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης της ΠΦΥ, τόσο για υπηρεσίες σχετικές με την COVID-19 όσο και για τη βασική φροντίδα, η κατάργηση των εμποδίων στην πρόσβαση στην ΠΦΥ λόγω κόστους υπηρεσιών, κάνοντας όλες τις υπηρεσίες ΠΦΥ δωρεάν για τους πολίτες, η αναδιαμόρφωση των μοντέλων αγοράς υπηρεσιών ΠΦΥ, η παροχή κινήτρων στους γιατρούς για να ενταχθούν στο δημόσιο σύστημα υγείας (και ως συμβεβλημένοι με τον ΕΟΠΥΥ) και η επέκταση-ενίσχυση της εγγραφής του πληθυσμού σε οικογενειακό γιατρό για να διασφαλιστεί η καθολική πρόσβαση στην ΠΦΥ, ιδιαίτερα για άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες. Κρίσιμος επίσης είναι ο σχεδιασμός και εφαρμογή ξεκάθαρων αλγορίθμων διαχείρισης ασθενών με ύποπτα συμπτώματα ή επαφές στην κοινότητα, ο σαφής διαχωρισμός της φροντίδας ασθενών με υποψία COVID-19 από τη φροντίδα άλλων ασθενών, η αξιοποίηση καινοτόμων τρόπων προσέγγισης του πληθυσμού και παροχής φροντίδας (ειδικά της τηλεϊατρικής), η έγκαιρη και επαρκής προμήθεια μέσων ατομικής προστασίας για τους επαγγελματίες υγείας της ΠΦΥ. Η πανδημία δημιουργεί μια χρυσή ευκαιρία για την ανάπτυξη οργανωμένης ΠΦΥ στη χώρα μας και δεν πρέπει να την αφήσουμε να χαθεί.u

_ADDS 05/10/2020 2:08 μ.μ. Page 1

EMBOLIA_L 05/10/2020 2:09 μ.μ. Page 12

Γιατί φέτος είναι σημαντικό το αντιγριπικό εμβόλιο Μελέτη στις ΗΠΑ έδειξε ότι η εμβολιαστική κάλυψη μαθητών επέφερε μείωση των νοσηλειών στους ηλικιωμένους.

ύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αυτή τη στιγμή βρίσκονται υπό αξιολόγηση περισσότερα από 170 υποψήφια εμβόλια έναντι του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2. Αλλά μέχρι να εγκριθεί κάποιο εμβόλιο, οι ειδικοί σε παγκόσμιο επίπεδο δηλώνουν ότι το αντιγριπικό εμβόλιο είναι φέτος πιο σημαντικό από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Καθώς υπάρχει κίνδυνος η εποχική γρίπη να συμπέσει με μια επιδημική έξαρση της νόσου COVID19, το αντιγριπικό εμβόλιο είναι απόλυτα απαραίτητο για την προστασία των ευπαθών ομάδων. Είναι σημαντικό να επιτευχθεί όσο το δυνατόν υψηλότερη εμβολιαστική κάλυψη, υπεβαίνοντας το 75%, στις ομάδες υψηλού κινδύνου, αυτών δηλαδή που εμφανίζουν ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης επιπλοκών, αν νοσήσουν από τη γρίπη. Η επίτευξη της υψηλής εμβολιαστικής κάλυψης παραμένει μια σημαντική πρόκληση για τη δημόσια υγεία. Ενδεικτικά, την περίοδο 2018-2019 μόνο τα 56 από τα 374 (15%) σοβαρά κρούσματα γρίπης με νοσηλεία σε ΜΕΘ είχαν εμβολιαστεί έναντι της γρίπης, ενώ 287 (76,7%) ανήκαν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, για τις οποίες συνιστάται κατά προτεραιότητα ο αντιγριπικός εμβολιασμός. Το αντιγριπικό εμβόλιο, αν υπάρχει διαθέσιμο και μετά τον εμβολιασμό των ομάδων προ-

τεραιότητας, μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε είναι άνω των 6 μηνών και δεν έχει κάποια αντένδειξη. Χρειάζονται περίπου δύο εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό για την ανάπτυξη αντισωμάτων και την παροχή προστασίας από τη γρίπη και ο εμβολιασμός θα πρέπει να γίνεται πριν ξεκινήσουν να εξαπλώνονται οι ιοί της γρίπης στην κοινότητα. Ο εμβολιασμός συστήνεται να γίνεται κατά προτίμηση από τα μέσα Οκτωβρίου μέχρι και τα μέσα ή τέλη Νοεμβρίου, αλλά και αργότερα μπορεί να είναι επωφελής. Περί τις 4,2 εκατ. δόσεις αντιγριπικού εμβολίου έχει εξασφαλίσει το Υπουργείο Υγείας, ποσότητα μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά, που δύναται να καλύψει την αυξημένη ζήτηση, ειδικά τις ομάδες υψηλού κινδύνου. Το 2018-2019 είχαν γίνει 2.300.000 αντιγριπικοί εμβολιασμοί και την περίοδο 2019-2020, μετά από συντονισμένες προσπάθειες του Υπουργείου Υγείας και εμπλεκόμενων φορέων, πραγματοποιήθηκαν 3.100.000 που αποτελεί επίδοση ρεκόρ.

“

Τα παιδιά είναι «υπερμεταδότες» των ιογενών νοσημάτων

Ειδικά τη φετινή περίοδο, ιδανικό θα ήταν να εξετασθεί από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, η επέκταση του εμβολιασμού της γρίπης στα παιδιά και ιδιαίτερα σε αυτά μέχρι 12 ετών, καθώς πέρα από την ατομική προστασία που προσφέρει στα ίδια, είναι δυνατόν να μειώσει τη μετάδοση σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Η πρακτική αυτή ακολουθείται ήδη από αρκετές χώρες. Αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, έδειξαν ότι η αυξημένη εμβολιαστική κάλυψη σε μαθητές νηπιαγωγείου και δημοτικού επέφερε μείωση των νοσηλειών από γρίπη τόσο στα παιδιά, αλλά και σε άτομα κάθε άλλης ηλικιακής ομάδας. Τα αποτελέσματα αυτά δεν προκαλούν έκπληξη δεδομένου ότι τα παιδιά είναι «υπερμεταδότες» των ιογενών νοσημάτων. Σχετικά με το εμβόλιο έναντι του κορωνοϊού, εξαιτίας της επιστημονικής προόδου, αλλά και του γεγονότος πως η παγκόσμια κοινότητα έχει δείξει πρωτοφανή κινητοποίηση, αναμένονται αποτελέσματα σε σύντομο χρονικό διάστημα, συγκριτικά πάντα με την ανάπτυξη εμβολίων έναντι άλλων ιών κατά το παρελθόν. u

H γρίπη μπορεί να γίνει αιτία καρδιακής προσβολής Μια μελέτη εξέτασε πάνω από 80.000 ενήλικες ασθενείς, οι οποίοι νοσηλεύτηκαν με γρίπη, και διαπίστωσε ότι οι ξαφνικές, σοβαρές καρδιακές επιπλοκές ήταν συχνές, καθώς εμφανίστηκαν στο 12% των ασθενών. Αυτή η μελέτη που έγινε από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ υπογραμμίζει τη σημασία του πρώιμου εμβολιασμού της γρίπης και τον αντίκτυπο των αναπνευστικών λοιμώξεων στην καρδιά. Διαπίστωσε ότι το 5% των ασθενών που νοσηλεύτηκαν με γρίπη είχαν καρδιακή επιπλοκή παρά το γεγονός ότι δεν είχαν τεκμηριωμένες υποκείμενες παθήσεις. Στην παρούσα μελέτη το 12% είχε οξείες επιπλοκές με την καρδιά. Από αυτά τα περιστατικά, το 30% εισήχθη στη ΜΕΘ και το 7% πέθανε ενώ ήταν στο νοσοκομείο. Τα CDC συνιστούν όλα τα άτομα άνω των 6 μηνών να κάνουν εμβόλιο γρίπης κάθε σεζόν. Ο εμβολιασμός κατά της γρίπης θεωρείται πάντα σημαντικός για άτομα με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών επιπλοκών της γρίπης. Τα εμβόλια της γρίπης έχουν εγκριθεί για άτομα με καρδιακές παθήσεις. Αλλά τα άτομα με καρδιακές παθήσεις δεν θα πρέπει να λαμβάνουν το ζωντανό εξασθενημένο εμβόλιο της γρίπης LAIV (Live Attenuated Inﬂuenza Vaccine). Ωστόσο, κάθε ενδομυϊκό εμβόλιο γρίπης, όπως το απενεργοποιημένο ή ανασυνδυασμένο εμβόλιο, είναι κατάλληλο.

“

_ADDS 05/10/2020 2:10 μ.μ. Page 1

COVID-19_XEIMWNAS_x2 05/10/2020 2:11 μ.μ. Page 14

7 πράγματα που πρέπει να ξέρετε για τον κορωνοϊό εν όψει χειμώνα Οι περισσότερες λοιμώξεις μεταδίδονται από το ένα άτομο στο άλλο στο πλαίσιο των κοινωνικών επαφών παρά μέσω της οικογενειακής επαφής. Του Ζήση Ψάλλα από το 60% που απαιτείται για να επιτευχθεί η λεγόμενη ανοσία της αγέλης.

Προβληματίζουν τα κρούσματα επαναμόλυνσης Η τελευταία ανησυχία είναι ότι ο κορωνοϊός μπορεί να προκαλέσει επαναμόλυνση, αν και κανείς δεν ξέρει πόσο συχνό μπορεί να είναι αυτό το φαινόμενο. Δύο περιπτώσεις που δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική βιβλιογραφία επιβεβαίωσαν ότι άτομα που είχαν προηγουμένως μολυνθεί με τον SARS-CoV-2, ξαναμολύνθηκαν. Το ενδιαφέρον με αυτές τις δύο περιπτώσεις είναι ότι καταγράφηκαν διαφορετικά αποτελέσματα. Η περίπτωση του Χονγκ Κονγκ δεν παρουσίασε συμπτώματα, ενώ η περίπτωση της Νεβάδας έδειξε σοβαρότερη νόσο τη δεύτερη φορά και αυτό είναι το ανησυχητικό. Δεν είναι, λοιπόν, σίγουρο ότι μια ανοσολογική απόκριση απέναντι στον SARSCoV-2 προστατεύει από επακόλουθη επαναμόλυνση και δεν είναι σαφές τι μπορεί να σημαίνει αυτό για ένα εμβόλιο.

“

Στην Ελλάδα υπάρχει χαμηλή ανοσία έναντι του SARS-CoV-2

“

κρυφή ελπίδα ότι ο ιός SARS-CoV-2 θα υποχωρούσε το καλοκαίρι λόγω της ζέστης διαψεύστηκε και τώρα προβλέπεται ένας δύσκολος ο χειμώνας. Οι υπόλοιποι κορωνοϊοί, οι οποίοι προκαλούν κρυολόγημα, είναι γνωστό ότι έχουν εποχικότητα και αρχίζουν να «δείχνουν τα δόντια τους» από τον Οκτώβριο. Ενα μήνα μετά αρχίζει η γρίπη και η απειλή θα γίνει διπλή. Οι νοσοκομειακοί ασθενείς που μολύνονται και με τους δύο ιούς διατρέχουν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν σε σχέση με όσους μολύνονται μόνο από τον κορωνοϊό. Μια βρετανική μελέτη έδειξε ότι το 43% των ασθενών που νοσηλεύτηκαν και με τις δύο λοιμώξεις έχασε τη ζωή του, σε σύγκριση με το 27% όσων νοσηλεύτηκαν μόνο λόγω κορωνοϊού. Θεωρείται πλέον δεδομένο ότι μια ευρεία χρήση εμβολίου δεν θα γίνει πολύ γρήγορα. Καθώς η νόσος COVID-19, υπολογίζεται ότι έχει θνητότητα μεταξύ 0,3% και 1,3% επί των συνολικών κρουσμάτων, αν μολυνθούν 1 εκατομμύριο άτομα θα πεθάνουν από 3.000 μέχρι 13.000 άτομα. Στις ευάλωτες ομάδες το ποσοστό θνητότητας είναι 3,3%. Ενα πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι υπάρχει χαμηλή ανοσία έναντι του SARS-CoV-2. Τα αποτελέσματα μιας μελέτης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) που βασίστηκε σε 2.500 δείγματα ήταν απογοητευτικά για όσους περίμεναν ότι μπορεί να υπήρχε μια άξια λόγου ανοσία στον πληθυσμό. Η ανοσία ήταν μόνο 1% για το διάστημα Ιουνίου-Ιουλίου. Το ποσοστό αυτό είναι φυσικά ανάλογο με το χαμηλό αριθμό κρουσμάτων και θανάτων στη χώρα και, βέβαια, απέχει πολύ

Μην ασκείστε, αν υποπτεύεστε ότι έχετε συμπτώματα Αποφύγετε την άσκηση εάν έχετε πυρετό, βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή. Μείνετε σπίτι, ξεκουραστείτε και ζητήστε ιατρική βοήθεια. Η άσκηση, και ειδικά η έντονη, μπορεί να θέσει τη ζωή σας σε κίνδυνο, αν έχετε ίωση. Κινδυνεύετε ακόμα και αν είστε αθλητής, όπως έδειξε η περίπτωση του άτυχου διεθνούς μπασκετμπολίστα Μάικλ Οτζο, που έφυγε από τη ζωή στις 6 Αυγούστου από ανακοπή καρδιάς την ώρα που έκανε ατομική προπόνηση στο Βελιγράδι. Ο Νιγηριανός ήταν θετικός στον κορωνοϊό στα τέλη Ιουνίου-Ιουλίου, έχοντας βήχα, πυρετό και πνευμονία, αλλά είχε ανακάμψει και ήταν αρνητικός σε επόμενα τεστ. Αυτό δείχνει ότι ο κορωνοϊός, είτε έχει αρνητική επίδραση στο σώμα και μετά την πάροδο των συμπτωμάτων είτε το χειρότερο- μπορεί να αφήσει μόνιμες συνέπειες στην καρδιά. Υπήρχαν πάντως ενδείξεις ότι ο Οτζο δεν είχε αναρρώσει πλήρως.

Προστατέψτε τα μάτια σας Η μάσκα αυτή τη στιγμή είναι το μοναδικό όπλο κατά της μετάδοσης του ιού, μαζί βέβαια με τη διατήρηση των αποστάσεων. Σαφώς και έχουν δημιουργηθεί πολλά ερωτήματα για τη μάσκα, διότι οι ειδικοί και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έλεγαν στην αρχή ότι δεν χρησιμεύει ιδιαίτερα και ότι μπορεί να κάνει ακόμα και κακό, αν κάποιος δεν τη φοράει σωστά. Η στάση των ειδικών άλλαξε, αλλά οι αρνητές της μάσκας έχουν κολλήσει στην παλιά άποψη. Τώρα πιστεύεται πως προστατεύει οτιδήποτε στέκεται εμπόδιο ανάμεσα στο πρόσωπό μας και στους άλλους, ακόμα και τα γυαλιά που φοράμε. Μια κινεζική μελέ-

COVID-19_XEIMWNAS_x2 05/10/2020 2:11 μ.μ. Page 15

τη βρήκε ότι όσοι φοράνε κάθε μέρα τα γυαλιά τους -εγκαταλείποντας τους φακούς επαφής- έχουν μικρότερη πιθανότητα να μολυνθούν από τον κορωνοϊό, ίσως γιατί τα μάτια είναι μία από τις πύλες εισόδου που χρησιμοποιεί ο ιός.

Προσοχή στις κοινωνικές εκδηλώσεις Οι περισσότερες λοιμώξεις με SARS-CoV-2 μεταδίδονται από το ένα άτομο στο άλλο στο πλαίσιο των κοινωνικών επαφών παρά μέσω της οικογενειακής επαφής. Σε μια μελέτη περισσότερων από 1.000 λοιμώξεων στο Χονγκ Κονγκ, από τα τέλη Ιανουαρίου έως τα τέλη Απριλίου, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της πόλης συνέλεξαν στοιχεία για πολλαπλά συμβάντα υπερμετάδοσης, στα οποία ένα μολυσμένο άτομο μεταβίβασε τον ιό σε τουλάχιστον έξι άλλους. Μουσικοί που έπαιζαν σε τέσσερα μπαρ του Χονγκ Κονγκ πυροδότησαν τη μεγαλύτερη μετάδοση, που οδήγησε σε 106 λοιμώξεις. Αλλες 19 περιπτώσεις συνδέθηκαν με μοναχό που δεν είχε συμπτώματα αλλά βρέθηκε ότι έχει μολύνει άλλους σε έναν ναό. Σχεδόν το 70% των περιπτώσεων δεν μετέδωσε σε κανέναν άλλον την ασθένεια, βρήκε η ερευνητική ομάδα. Σε μια άλλη μελέτη, που δημοσιεύθηκε από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων στις ΗΠΑ, διαπιστώθηκε ότι οι μισοί από αυτούς που κόλλησαν τον ιό είχαν βγει προηγουμένως έξω να φάνε σε κάποιο εστιατόριο. Η μελέτη αυτή δεν έκανε διάκριση μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών χώρων των εστιατορίων, κάτι που ασφαλώς ενέχει διαφορετικό κίνδυνο. u

Προστατεύουν οι απλές πλαστικές ασπίδες προσώπου; Οι ασπίδες προσώπου ασφαλώς και προστατεύουν, αλλά είναι άγνωστο σε ποιο βαθμό. Οι προσωπίδες έχουν κάποια πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τις χειρουργικές ή υφασμάτινες μάσκες. Είναι πιο άνετες στη χρήση και εμποδίζουν κάποιον να βάζει το χέρι του στο πρόσωπο. Αλλά η μέχρι τώρα έρευνα έχει δείξει αντιφατικά πράγματα και οι ειδικοί δεν τις προτείνουν ως αντικατάσταση της μάσκας. Μια μελέτη βρήκε ότι οι προσωπίδες μπλοκά-

ρουν 10 φορές περισσότερο τα λεπτά σωματίδια σε σχέση με τη χειρουργική μάσκα. Από την άλλη μεριά, μελέτη βρήκε ότι ενώ η προσωπίδα μπλοκάρει τα σταγονίδια, στη συνέχεια αυτά με ευκολία ξεφεύγουν και διασπείρονται ανάλογα και με το πόσο φυσάει ο αέρας. Αν ανήκετε στις ευάλωτες ομάδες και θέλετε να πάτε στη λαϊκή, η καλύτερη προστασία είναι η μάσκα και από πάνω της η προσωπίδα, σε αυτό κανένας ειδικός δεν θα διαφωνήσει.

Σημαντική η μετάδοση πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα Το 40% της μετάδοσης του κορωνοϊού προέρχεται από άτομα που δεν είναι ακόμη άρρωστα. Η μετάδοση συμβαίνει λίγες ημέρες πριν ή αμέσως με την έναρξη των συμπτωμάτων στο άτομο που έχει μολυνθεί. Αυτό βρήκαν ερευνητές από το Πανεπιστή-

μιο της Οξφόρδης, οι οποίοι μελέτησαν 191 περιπτώσεις. Οι ερευνητές ανέλυσαν το χρονοδιάγραμμα της αρχικής μόλυνσης των μεταδοτικών ατόμων και το πότε εμφανίστηκαν τα συμπτώματα στα άτομα αυτά. Το 40% των συμβάντων μετάδοσης σημει-

ώθηκε πριν την έναρξη των συμπτωμάτων και το 35% την ημέρα που εμφανίστηκαν τα συμπτώματα ή μια μέρα μετά. Εξαιτίας αυτού, κρίνεται ότι η δυνατότητα γρήγορης διάγνωσης, δηλαδή η χρήση των rapid test, είναι το κλειδί για τον έλεγχο της πανδημίας.

Η σχετική ακρίβεια των rapid test Υπάρχουν δύο ειδών τεστ, τα μοριακά που ανιχνεύουν τον κορωνοϊό και δίνουν αποτέλεσμα μέσα σε 4-6 ώρες και τα ορολογικά που ανιχνεύουν αντισώματα έναντι του ιού. Για να αναπτυχθούν τα αντισώματα χρειάζεται να περάσουν μέρες, συνεπώς τα ορολογικά τεστ δεν είναι κατάλληλα για τη διάγνωση της μόλυνσης. Τα μοριακού τύπου rapid test ανιχνεύουν συγκεκριμένες πρωτεΐνες του ιού -γνωστές ως αντιγόνα- και μπορούν να δώσουν απάντηση σε 15 λεπτά, κοστίζοντας περίπου 5 δολάρια.

Λειτουργούν σαν τα οικιακά τεστ εγκυμοσύνης χωρίς να απαιτούν εργαστήριο. Ενα από αυτά δημιουργήθηκε από την Abbott Laboratories, το οποίο έχει παραγγείλει η αμερικανική κυβέρνηση. Αλλά τι αξιοπιστία έχουν τα γρήγορα τεστ; Ενώ ένα μοριακό τεστ που χρησιμοποιεί την τεχνική της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR) μπορεί να ανιχνεύσει ένα μόριο RNA του ιού σε ένα μικρολίτρο διαλύματος, τα γρήγορα τεστ χρειάζονται δείγμα που περιέχει χιλιάδες -πιθανώς δεκάδες χιλιάδες- σωματίδια του ιού ανά μικρολίτρο για να δείξουν θετικό αποτέλεσμα. Εάν, λοιπόν, ένα άτομο έχει χαμηλές ποσότητες του ιού στο σώμα του, το γρήγορο τεστ μπορεί να δώσει ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα. Το τεστ της Abbott εντοπίζει σωστά τον ιό στο 95-100% των περιπτώσεων, εάν τα δείγματα συλλέχθηκαν εντός μιας εβδομάδας από την έναρξη των συμπτωμάτων, αλλά το ποσοστό πέφτει στο 75%, εάν τα δείγματα ελήφθησαν μία εβδομάδα μετά.

COVID VITAMIN D_L 05/10/2020 2:12 μ.μ. Page 16

Η βιταμίνη D προστατεύει από ιώσεις και τη COVID-19 Τα άτομα που έχουν έλλειψη βιταμίνης D διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν σοβαρή νόσο.

α μικροθρεπτικά συστατικά, και ιδιαίτερα οι βιταμίνες Α και D, έχουν λάβει ιδιαίτερη προσοχή τα τελευταία χρόνια για τον ρόλο που μπορει να παίζουν στο ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτές οι βιταμίνες έχουν κρίσιμη επίδραση στην ανοσοαπόκριση. Αν και άλλες βιταμίνες, όπως οι C και E καθώς και τα μέλη του συμπλέγματος Β, μπορούν να δράσουν με μη ειδικό τρόπο στο ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. ως αντιοξειδωτικά), οι βιταμίνες Α και D επηρεάζουν την ανοσοαπόκριση με συγκεκριμένους τρόπους. Η βιταμίνη D είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι βοηθά στην προστασία των οστών μας, αλλά δεν κάνει μόνο αυτό. Ρυθμίζει την έκφραση εκατοντάδων γονιδίων μέσω της δραστικής της μορφής, της 1,25-διυδροξυβιταμίνης D3. Εκτός από τις επιδράσεις στο μεταβολισμό των οστών, η βιταμίνη D θεωρείται σήμερα ως ένας ισχυρός διαμορφωτής του ανοσοποιητικού συστήματος. Μεταξύ άλλων, επιδρά στα αντιμικροβιακά πεπτίδια που είναι κρίσιμα συστατικά του έμφυτου ανοσοποιητικού συστήματος και σκοτώνουν τα παθογόνα (τα αντιμικροβιακά πεπτίδια ρυθμίζουν τις ανοσολογικές λειτουργίες μέσω κυτταρικών ση-

γανισμού από τον ιό, αλλά και για τη σωστή μάτων). Σε μια μελέτη, τα συμπληρώματα βιανοσολογική απόκριση απέναντι στον ιό. ταμίνης D φάνηκε να μειώνουν τον κίνδυνο μόλυνσης από τις ιώσεις, κατά μέσο όρο 10Αν και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει απόδειξη 12%, μια επίδραση που αξιολογείται ότι η βιταμίνη D προλαμβάνει ή θεως μέτρια. Ωστόσο για τα άτοραπεύει τη νόσο COVID-19, μα που είχαν ανεπάρκεια η έρευνα υποδεικνύει Οι φυσιολογικές τιμές βιταμίνης D, ο κίνδυνος ότι τα άτομα που της βιταμίνης D στο αίμα μόλυνσης μειώθηκε έχουν έλλειψη βικατά 50%. ταμίνης D διαΟι τιμές της βιταμίνης D στο αίμα θεωρούνται φυσιοτρέχουν μεγαYπάρχουν ενδείλογικές, όταν κυμαίνονται από 30 έως 100ng/ml. Τιμές λύτερο κίνδυξεις ότι η βιταμίμεταξύ 10 και 30ng/ml σημαίνει ότι υπάρχει ανεπάρκεια και νο να υπονη D μπορεί να τιμές κάτω από 10ng/ml δείχνουν ότι υπάρχει έλλειψη. Στην στούν σοβαρή βοηθήσει στη Ελλάδα, τουλάχιστον έξι στα 10 άτομα έχουν χαμηλά επίπεδα νόσο και να μείωση της βιταμίνης D, παρά την ηλιοφάνεια της χώρας, κάτι που οι ειδικοί πεθάνουν. φλεγμονώδους δυσκολεύονται να εξηγήσουν. Μια ιταλική μεαπόκρισης σε Ελλειψη: Τιμές κάτω από 10ng/ml λέτη 42 ασθελοίμωξη με SARSΑνεπάρκεια: Τιμές μεταξύ 10 και 30ng/ml νών που δημοσιCoV-2. Φυσιολογικές τιμές: Από 30 έως 100ng/ml εύθηκε στο «JourΗ σοβαρή νόσος Πιθανές παρενέργειες: Πάνω από nal of EndocrinologiCOVID-19 οφείλεται σε 100ng/ml. cal Investigation» διαπίανεξέλεγκτη υπεραντίδραστωσε ότι μετά από 10 ημέρες ση του ανοσοποιητικού συστήνοσηλείας, το 50% των ασθενών με έλματος και η ανεπάρκεια βιταμίνης D μπολειψη βιταμίνης D πέθανε, σε σύγκριση με ρεί να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για μόλις το 5% των ασθενών που δεν είχε έλαυτό το φαινόμενο. Αρα ο ρόλος της βιταμίλειψη της βιταμίνης. u νης δεν είναι μόνο για τη θωράκιση του ορ-

Πόση έκθεση στον ήλιο χρειάζεται; Mέχρι σήμερα δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο ποια είναι η άριστη «δοσολογία ήλιου», αν και αυτό φαίνεται να διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο ανάλογα με το δέρμα του και τις ανάγκες του. Μια ενδιαφέρουσα μελέτη που έγινε το 2017 από Ισπανούς ερευνητές έδειξε ότι την άνοιξη και το καλοκαίρι χρειάζονται 7-20 λεπτά στον ήλιο το μεσημέρι (12:30-13:30) για να συνθέσει το δέρμα τη συνιστώμενη ημερήσια δόση βιταμίνης D (1.000 διεθνείς μονάδες). Αυτό ισχύει για μια περιοχή, όπως αυτή της Βαλένθια που βρίσκεται στην Ανατολική Ισπανία και έχει υψηλά επίπεδα ηλιοφάνειας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Σε γενικές γραμμές, με το 25% του σώματος εκτεθειμένο, χρειάζονται περίπου 10 λεπτά στον ήλιο στις 13:00 και 20 λεπτά από τις 15:00 έως τις 17:00 για την κάλυψη των ημερήσιων αναγκών σε βιταμίνη D. Αλλά ο ακριβής χρόνος εξαρτάται από την εποχή. Τον Απρίλιο χρειάζονται 11 λεπτά, τον Ιούλιο 7 λεπτά και τον Οκτώβριο 31 λεπτά. Αυτή η διάρκεια αποσκοπεί στην επάρκεια της βιταμίνης D στο αίμα, δηλαδή να είναι πάνω από τα 30ng/ml, και αφορά στην καθημερινή έκθεση. Αλλες μελέτες έχουν δείξει ότι για μερικούς ανθρώπους η ημερήσια παραγωγή 1.000 διεθνών μονάδων δεν καταλήγει πάντα σε επάρκεια. Για να έχετε μια ιδέα για το ποια είναι η επιφάνεια του δέρματος στα διάφορα μέρη του σώματος, το πρόσωπο καλύπτει το 9%, το στήθος και η κοιλιά το 18%, η πλάτη το 18% και τα χέρια το 11%.

Ποιες τροφές έχουν βιταμίνη D; Η βιταμίνη D βρίσκεται σε μικρό αριθμό τροφίμων και δεν είναι εύκολο να έχει ο οργανισμός την απαραίτητη ποσότητα τον χειμώνα. Οι τροφές που περιέχουν βιταμίνη D είναι τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, οι σαρδέλες, η ρέγκα, το σκουμπρί, το κόκκινο κρέας, το συκώτι, οι κρόκοι των αυγών και τα εμπλουτισμένα τρόφιμα, π.χ. τα δημητριακά. Μια άλλη πηγή είναι τα συμπληρώματα διατροφής, μεταξύ των οποίων και το μουρουνέλαιο.

PODIATRIKO_KTX_R 05/10/2020 2:12 μ.μ. Page 17

Τι είναι ο βλαισός μέγας δάκτυλος; Γιατί εμφανίζεται το κότσι και πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε;

λαισός μέγας δάβάδιση (πλατυποδία) l Επίκτυλος είναι η πακτητη l Ψηλοτάκουνα και ραμόρφωση του στενά υποδήματα μεγάλου δακτύλου του ποΣτάδια εξέλιξης βλαισού διού, κατά την οποία αυτό μεγάλου δακτύλου l Πρώιμο-ελαφρύ στράβωμα περιστρέφεται προς τα έσω, με αποτέλεσμα το του μεγάλου δακτύλου l Εντοδεύτερο δάχτυλο να εφιπνη στροφή του μεγάλου δαπεύει το πρώτο. Στη γωνία κτύλου l Παραμόρφωση, αρΜάνος Αρβανιτάκης που δημιουργείται υπάρχει θρίτιδα l Χειρουργείο Ποδολόγος - Ποδίατρος, φλεγμονή, η οποία είναι Τρόποι αντιμετώπισης Πρ. Ελληνικού Συλλόγου Ποδιάτρων - Ποδολόγων Msc. Bsc (Hons) Podiatry MPS επώδυνη και συνοδεύεται Στις μέρες μας μία έγκαιρη από δυσχέρεια στη βάδιεπίσκεψη στον ειδικό ποδολόση, καθώς και από προβλήματα στην υπόδηση. γο - ποδίατρο, απόφοιτο πανεπιστημιακής σχοΤαυτόχρονα, το δεύτερο και τρίτο δάκτυλο παλής, θα μας δώσει τη δυνατότητα έγκυρης και επιραμορφώνονται (γίνονται γαμψά) και ως εκ τούστημονικής προσέγγισης του προβλήματος. του δημιουργούνται οι τύλοι (κάλοι). Υπάρχουν ειδικές κατασκευές - από διάφορα υλικά - που μπορούν να αναστείλουν την εξέλιξη ή Αιτίες της νόσου l Κληρονομικότητα l Αυτοάνοσες παθήσεις να βοηθήσουν στην ταχύτερη αποκατάσταση l Λανθασμένη λειτουργία του ποδιού κατά τη μετεγχειρητικά. Περισσότερες πληροφορίες βρείτε στο: www.podiatrikokentro.gr

Ναρθηκάκια σιλικόνης: Κατασκευάζονται από τον ποδολόγο πάνω στο πόδι του ασθενούς και βοηθούν στο διαχωρισμό των δακτύλων. l «Διορθωτικό καλτσάκι» του βλαισού μεγάλου δακτύλου: Καινούριο, καινοτόμο και πρωτοποριακό προϊόν, το οποίο μπορεί να φορεθεί μέσα από το υπόδημα και να φέρει το μεγάλο δάκτυλο σε σωστή θέση κατά τη διάρκεια της κίνησης. l Θήκη σιλικόνης: Κατασκευάζεται, από τον ποδολόγο, πάνω στο πόδι του ασθενούς και μπορεί να τον ανακουφίσει από τα συμπτώματα. u l

SIDHROS_L 05/10/2020 2:59 μ.μ. Page 18

H σκοτεινή πλευρά του σιδήρου O σίδηρος είναι σαν τη φωτιά. Μια μικρή ποσότητα μπορεί να είναι χρήσιμη, ενώ μια μεγαλύτερη μπορεί να είναι καταστροφική. Της Μάρθας Φραγκάκη

λες οι μορφές ζωής απαιτούν θρεπτικά συστατικά από την τροφή τους και ένα από αυτά είναι ο σίδηρος. Oταν ο σίδηρος υπερβαίνει τις απαιτήσεις του οργανισμού, παράγονται πολλές τοξικές ρίζες υδροξυλίου που συμβάλλουν στη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες. Eπιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει αυξημένη μακροζωία που σχετίζεται με τη φερριτίνη κάτω από ένα ανώτερο όριο που είναι περίπου τα 80 έως 90 ng/ml. Οι ζωντανοί οργανισμοί χρησιμοποιούν το σίδηρο για τη μεταφορά οξυγόνου στο αίμα και στην παραγωγή ενέργειας. Οταν οι άνθρωποι δεν λαμβάνουν αρκετό σίδηρο από τη διατροφή τους, αναπτύσσουν αναιμία και αυτό είναι πιο συχνό μεταξύ των παιδιών και των ηλικιωμένων. Οταν λείπει ο

“

σίδηρος, το σώμα δεν μπορεί να παράγει αρκετή αιμοσφαιρίνη, το κρίσιμο συστατικό των ερυθρών αιμοσφαιρίων που μεταφέρει οξυγόνο. Η αιμοσφαιρίνη είναι μια πρωτεΐνη πλούσια σε σίδηρο που βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και μεταφέρει το οξυγόνο σε όλα τα μέρη του σώματός. Ο σίδηρος αποτελεί μέρος της αιμοσφαιρίνης και είναι αυτός που κρατάει το οξυγόνο σε αυτή. Η σιδηροπενική αναιμία προκαλεί κόπωση, δύσπνοια και στα παιδιά, μπορεί να ανακόψει την ανάπτυξή τους. Ο υπερβολικός σίδηρος μπορεί να είναι μια κύρια αιτία ασθενειών, μα αυτό δεν ακούγεται συχνά, διότι η ανεπάρκεια σιδήρου είναι επίσης ένα συχνό πρόβλημα. Τα στοιχεία όμως υπάρχουν και είναι πολλά. Οι γόνιμες γυναίκες έχουν μέσο επίπεδο φερριτίνης περίπου 35ng/ml, ενώ οι άνδρες στην ίδια ηλικιακή ομάδα έχουν 150

Αν έχετε υψηλό σίδηρο, έχετε μειωμένη ικανότητα να καταπολεμήσετε τις λοιμώξεις

ng/ml. Οι γυναίκες χάνουν αίμα -άρα σίδηρο- ζώντας, κατά μέσο όρο, τέσσερα χρόνια περισσότερο από τους άνδρες. Ο ελεύθερος σίδηρος, δηλαδή αυτός που δεν κλειδώνεται στη φερριτίνη ή στα άλλα μόρια αποθήκευσης, είναι που μπορεί να προκαλέσει τη ζημιά. Επίσης, οι αιμοδότες που έχουν, κατά μέσο όρο, χαμηλότερα επίπεδα σιδήρου, φαίνεται να είναι πιο υγιείς. Μεταξύ μιας ομάδας σχεδόν 3.000 Φινλανδών ανδρών, 153 από αυτούς είχαν δωρίσει αίμα τουλάχιστον μία φορά τους 24 μήνες πριν από την έναρξη της μελέτης. Μετά από εννέα χρόνια παρακολούθησης μεταξύ των δοτών αίματος καταγράφηκε μια καρδιακή προσβολή (0,7%), ενώ μεταξύ των μη δοτών καταγράφηκαν 316 (12,5%) καρδιακές προσβολές. Στον γενικό πληθυσμό, τα επίπεδα φερριτίνης που έχει καθιερωθεί να θεωρούνται φυσιολογικά είναι: στους άνδρες, από 24 έως 336ng/ml και στις γυναίκες, από 11 έως 307 ng/ml. Συμπερασματικά, ένα αρκετά μεγάλο εύρος τιμών θεωρείται φυσιολογικό.

“

Σίδηρος αίμης και μακροζωία Υπάρχουν διάφοροι προτεινόμενοι μηχανισμοί για να εξηγηθεί η αρνητική επίδραση του υπερβολικού σιδήρου στην υγεία: αυξημένο οξειδωτικό στρες εξαιτίας του ρόλου του ως καταλύτης στο σχηματισμό ριζών υδροξυλίου, μεταβολές στην ενδοθηλιακή λειτουργία, μειωμένη αγγειακή αντιδραστικότητα και μυοκαρδιακή βλάβη επαναιμάτωσης. Ωστόσο υπάρχουν δύο «τύποι» σιδήρου στη διατροφή, αυτός που απαντάται μόνο στο κρέας και αυτός που υπάρχει στα φυτά και άλλες τροφές. Ο σίδηρος αίμης απορροφάται σε ποσοστό 35-40%, ενώ ο μη αιμικός σίδηρος σε ποσοστά 3-7%. Το ερώτημα είναι αν ο «τύπος» του σιδήρου έχει διαφορετική επίπτωση στην υγεία. Μια ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2014 βρήκε ότι η συνολική πρόσληψη σιδήρου δεν φάνηκε να επιδρά στις καρδιακές παθήσεις, όμως, η κατανάλωση σιδήρου αίμης συσχετίστηκε με αύξηση

του κινδύνου στεφανιαίας νόσου κατά 57%. Δεν διαπιστώθηκε συσχέτιση μεταξύ του μη αιμικού σιδήρου, ο οποίος βρίσκεται σε φυτικές και άλλες ζωικές πηγές εκτός του κρέατος (π.χ. αυγά και γάλα). Αυτά τα στοιχεία είναι δύσκολα τα κατανοηθούν και μπορεί το εύρημα να ήταν τυχαίο, ωστόσο διαπιστώθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ των αποθεμάτων σιδήρου (φερριτίνης ορού) και της στεφανιαίας νόσου.

Τα γενετικά δεδομένα Η σύνδεση μεταξύ της πρόσληψης σιδήρου, των αποθεμάτων σιδήρου στο σώμα και της στεφανιαίας νόσου συζητείται εδώ και τρεις δεκαετίες από τους ερευνητές, με τις επιδημιολογικές μελέτες να παρέχουν ασυνεπή ευρήματα. Πιο πρόσφατα, μια διεθνής μελέτη που χρησιμοποίησε γενετικά δεδομένα για πάνω από 1 εκατομμύριο άτομα υποδηλώνει ότι η διατήρηση υγιών επιπέδων σιδή-

ρου στο αίμα θα μπορούσε να είναι το κλειδί για τη γήρανση και τη μακροζωία. Η ερευνητική ομάδα επισήμανε 10 περιοχές του γονιδιώματος που συνδέονται με τη διάρκεια ζωής, την υγεία και τη μακροζωία. Διαπιστώθηκε ότι τα σύνολα γονιδίων που συνδέονται με το σίδηρο υπερεκπροσωπήθηκαν στην ανάλυσή τους. Η μετα-ανάλυση, που έγινε από ερευνητές του University School of Public Health-Bloomington, στην Ιντιάνα και δημοσιεύθηκε στο «Journal of Nutrition», ενισχύει τη σύνδεση μεταξύ κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και καρδιακών παθήσεων. Η ενίσχυση προέρχεται από τη διαπίστωση ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του σιδήρου αίμης, που απαντάται μόνο στο κρέας, και της στεφανιαία νόσου. u

PONIKEFALOS_KTX_R 05/10/2020 2:14 μ.μ. Page 19

Πώς να ανακουφιστείτε από τα συμπτώματα του πονοκεφάλου Διαλογισμός, μασάζ και αναλγητικά σίγουρα θα σας βοηθήσουν!

πάρχουν πολλές αιτίες με τις οποίες μπορείτε να δικαιολογήσετε την εμφάνισή του πονοκέφαλου π.χ. η πολύωρη εργασία μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, η έλλειψη ύπνου, η κακή στάση του σώματος κ.ά. Ευτυχώς, όμως, υπάρχουν και αρκετοί τρόποι για να τον αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά. u Ανακούφιση από το στρες: Τεχνικές χαλάρωσης, όπως ο διαλογισμός ή απλές ασκήσεις αναπνοής, μπορεί να σας βοηθήσουν να μειώσετε το στρες. u Μασάζ: Δοκιμάστε ένα απαλό μασάζ στον αυχένα και τους ώμους. u Αναλγητικά: Εάν αντιμετωπίζετε συχνά προβλήματα πονοκεφάλου, τα αναλγητικά που διατίθενται από το φαρμακείο, χωρίς συνταγή ιατρού, μπορεί να σας βοηθήσουν στην

σημείο του πόνου, βοηθώντας με αυτό τον αποτελεσματική αντιμετώπισή του. τρόπο σημαντικά στην αποτελεσματική Σύμφωνα με τους ειδικούς, το κατάλληλο αντιμετώπιση επεισοδίων του σκεύασμα θα πρέπει να απλού πονοκέφαλου ενώ δρα τόσο κεντρικά όσο διαρκεί έως και 8 ώρες. και περιφερικά, να έχει Επιπρόσθετα, τελευταίες έρευγρήγορη δράση και να νες αποδεικνύουν ότι για να προσφέρει αποτελεσμαέχουμε το καλύτερο δυνατό τική αντιμετώπιση της αποτέλεσμα στην αντιμετώπικεφαλαλγίας καθώς και ση του πόνου, τα αναλγητικά να είναι καλά ανεκτό. πρέπει να λαμβάνονται με τα Το Nurofen Express μαπρώτα συμπτώματα και στη λακές κάψουλες που πεχαμηλότερη, αλλά συνάμα ριέχει ιβουπροφαίνη Δρ. Μιχάλης Βικελής Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD αποτελεσματική δόση. 400 mg, χάρη στη μοναwww.headaches.gr Αν ο πονοκέφαλος είναι αρκεδική καινοτομία της ματά συχνός ή δεν ανταποκρίνελακής κάψουλας, απορται στα συνήθη αναλγητικά, θα πρέπει να συμροφάται δύο φορές ταχύτερα από τα απλά διβουλευθείτε τον ιατρό σας. u σκία ιβουπροφαίνης, φτάνοντας γρήγορα στο

EGGS_L 05/10/2020 3:04 μ.μ. Page 20

H αλήθεια για τα αυγά Κάνουν καλό τα αυγά στην υγεία ή όχι; Tα μηνύματα είναι μπερδεμένα ακόμα και για τους διατροφολόγους. Του Ζήση Ψάλλα

ριν από το 1960, δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα με τα αυγά, αντίθετα αποτελούσαν μέρος της αποδεκτής διατροφής. Στη συνέχεια, όταν άρχισε να εδραιώνεται η αντίληψη ότι η χοληστερόλη της διατροφής κάνει κακό στην υγεία και βρέθηκε ότι ο κρόκος των αυγών περιέχει πάνω από 200mg χοληστερόλη, οι ειδικοί συμβούλεψαν το κοινό να αποφύγει τα αυγά. Οι διατροφολόγοι της εποχής είπαν ότι δεν έχουν τίποτα με τα ασπράδια, αλλά οι κρόκοι ήταν πολύ ανθυγιεινοί. Eτσι, η κατά κεφαλή κατανάλωση των αυγών μειώθηκε στις δυτικές χώρες τις επόμενες δεκαετίες ενώ ο αρνητικός αντίκτυπος συνεχίστηκε, καθώς τα ωμά αυγά συνδέθηκαν με τη σαλμονέλα.

μια μετα-ανάλυση 17 προηγούμενων δημοσιευμένων μελετών, στις οποίες συμμετείχαν περισσότερα από 3 εκατομμύρια άτομα. Η δημοσίευση αυτή αποκατέστησε, εν μέρει, τα αυγά ως μέρος μιας υγιεινής διατροφής, ωστόσο το θέμα με τη χοληστερόλη παρέμεινε. Τα αυγά ήρθαν και πάλι στο προσκήνιο το 2018 όταν μια έκθεση από την Κίνα, για μισό εκατομμύριο άτομα, κατέγραψε λιγότερα συμβάντα καρδιαγγειακών παθήσεων (κυρίως αιμορραγικών εγκεφαλικών) σε όσους έτρωγαν τακτικά αυγά. Οι λόγοι για αυτό παραμένουν αβέβαιοι, αλλά θα μπορούσε να είναι η συμβολή των αυγών στην πρόσληψη πρωτεϊνών. Οπως και να έχει, αυτή ήταν μια σημαντική ανατροπή, αν και ήταν ήδη γνωστό ότι η Ιαπωνία έχει την υψηλότερη κατά κεφαλή κατανάλωση αυγών στον κόσμο και συγχρόνως πολύ λίγα συμβάντα καρδιακών προσβολών.

“

Η Ιαπωνία έχει την υψηλότερη κατανάλωση αυγών στον κόσμο και λίγες καρδιακές προσβολές

“

H αποκατάσταση Το μήνυμα άλλαξε το 1999 όταν μια μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο «JAMA», ένα κορυφαίο ιατρικό περιοδικό, δεν βρήκε καμία σχέση μεταξύ της κατανάλωσης αυγών και του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων εκτός πιθανώς σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Η έλλειψη στατιστικής συσχέτισης επιβεβαιώθηκε το 2013 με

Καινούρια σύγχυση Πρόσφατα, οι «έμποροι της καταστροφής» επέστρεψαν, προειδοποιώντας ότι τα αυγά σκοτώνουν. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο «JAMA» τον Μάρτιο του 2019, παρακολούθησε 29.615 συμμετέχοντες σε έξι αμερικανικές μελέτες για 17,5 χρόνια, κατά μέσο όρο. Από αυτά τα άτομα, τα 5.400 εκδήλωσαν κάποιο καρδιαγγειακό επεισόδιο. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι κάθε αυγό που καταναλώνεται αυξάνει κατά 2,2% τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου κατά την περίοδο παρακολούθησης. Οι περιορισμοί της μελέτης όμως ήταν σημαντικοί. Υπήρχε μόνο μια μέτρηση της διατροφικής πρόσληψης στην αρχή. Επίσης, τα άτομα που κατανάλωναν περισσότερα αυγά φάνηκε να ακολουθούν ανθυγιεινό τρόπου ζωής, π.χ. κάπνισμα ή μη κατανάλωση φρούτων λαχανικών, συνεπώς δεν ήταν ξεκάθαρο πού μπορεί να οφείλεται το αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ τα αυγά τρώγονται συχνά με μπέικον, λουκάνικα κ.λπ., άρα είναι αδύνατο να αποσυνδεθούν οι επιπτώσεις των αυγών από τα κρέατα. u

Κατάργηση της σύστασης για τη χοληστερόλη H αύξηση της χοληστερόλης στο αίμα λόγω της διατροφικής χοληστερόλης δεν είναι ίδια σε όλους τους ανθρώπους. Το 25-33% του πληθυσμού κληρονομεί μια έκδοση (ένα «αλληλόμορφο») του γονιδίου APOE, που ονομάζεται e4 και τους κάνει πολύ πιο ευαίσθητους στη διατροφική χοληστερόλη από εκείνους που φέρουν το πιο κοινό αλληλόμορφο e3. Σε όσους υπάρχει το αλληλόμορφο e4, η χοληστερόλη των κρόκων μπορεί να αυξήσει κατά 10% την LDL χοληστερόλη. Ωστόσο, το 2013, η οδηγία για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας δεν συμπεριέλαβε κάποια σύσταση για τη διατροφική χοληστερόλη, αναφέροντας: «Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να διαπιστωθεί εάν η μείωση της χοληστερόλης στη διατροφή μειώνει την LDL χοληστερόλη». Η προηγούμενη σύσταση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, ήταν ότι η διατροφική χοληστερόλη δεν πρέπει να ξεπερνά τα 300mg την ημέρα. Το 2015, η Dietary Guidelines Advisory Committee (DGAC), ακολουθώντας την προ διετίας οδηγία της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, ανέφερε: «Προηγουμένως, οι κατευθυντήριες γραμμές για τους Αμερικανούς συνιστούσαν η πρόσληψη της χοληστερόλης να περιορίζεται κάτω από τα 300 mg ημερησίως. Η DGAC δεν θα υποβάλλει αυτή τη σύσταση, διότι τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν μη αξιοσημείωτη σχέση μεταξύ κατανάλωσης διαιτητικής χοληστερόλης και χοληστερόλης στο αίμα. Η χοληστερόλη δεν αποτελεί θρεπτικό συστατικό που προκαλεί ανησυχία για υπερκατανάλωση».

BEER_R 05/10/2020 2:15 μ.μ. Page 21

Είναι η μπίρα με λίγο αλκοόλ υγιεινή; Η nolo μπίρα έχει δοκιμαστεί σε εργαστήρια και έχει φανεί να είναι εξίσου καλή με τα αθλητικά ποτά για ενυδάτωση. Του Ζήση Ψάλλα

έγεται συχνά ότι κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, στις ευρωπαϊκές πόλεις η μπίρα είχε μεγαλύτερη ζήτηση σε σχέση με το νερό. Αυτό μοιάζει πιθανώς υπερβολικό, αλλά η ιδέα ότι η μπίρα ήταν σημαντική λόγω των θρεπτικών της στοιχείων κατά τη μεσαιωνική περίοδο φαίνεται πιθανή. Οι λεγόμενες «μικρές μπίρες» είχαν χαμηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ, και συγχρόνως ήταν μια πολύτιμη πηγή ενέργειας και θρεπτικών συστατικών, βοηθώντας τους μεσαιωνικούς εργάτες να ικανοποιούν τις υψηλές ενεργειακές τους ανάγκες των 3.000 θερμίδων την ημέρα. Η εκβιομηχάνιση της ζυθοποιίας οδήγησε σε υψηλότερα επίπεδα αλκοόλ στις σύγχρονες μπίρες και οι θερμίδες μαζί με τους υδατάνθρακες συνδέεται τώρα με την κακή υγεία και τις ασθένειες.

“

Οι «ξινισμένες» Τα τελευταία χρόνια τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη υπάρχει μια στροφή του καταναλωτικού κοινού προς τις Sour Ales ή αλλιώς «ξινές» ή «ξινισμένες» μπίρες. Αυτές έχουν φτιαχτεί επίτηδες να έχουν ξινή ή στυφή γεύση και παραδείγματα είναι οι βέλγικες Lambic, Gueuze και Flanders Red Ale. Για αυτή τη γεύση υπεύθυνοι είναι ορισμένοι μικροοργανισμοί παρόμοιοι με αυτούς που βρίσκονται στα «ζωντανά» γιαούρτια. Ομως, όπως και για τα γιαούρτια, μπορεί να μην είναι δυνατό να υπάρξει εγκεκριμένος ισχυρισμός υγείας. Σε πολλές περιπτώσεις, για να παραταθεί η διάρκεια ζωής του προϊόντος, αφαιρούνται οι τυχόν πιθανοί μικροβιακοί οργανισμοί. Για να περιέχει οποιαδήποτε ζωντανά προβιοτικά που βελτιώνουν την υγεία του εντέρου και του ανοσοποιητικού συστήματος, η μπίρα πρέπει να είναι φρέσκια, όχι παστεριωμένη και αφιλτράριστη, αλλά αυτό θα μειώσει τη διάρκεια ζωής της και θα διακινδυνευτεί η παραγωγή γεύσεων που δεν προτιμώνται.

Η μπίρα είναι πηγή φολικού οξέος και βιταμίνης Β12 λόγω της μαγιάς της

“

Οι nolo μπίρες

λόγω της μαγιάς της. Ενας αριθμός ζυμομυκήτων, όπως το Saccharomyces boulardii, έχει βρεθεί ότι παίζει ρόλο στη διαχείριση των γαστρεντερικών διαταραχών.

Οι αυξανόμενες ανησυχίες για τις επιπτώσεις στην υγεία από την υπερβολική κατανάλωση μπίρας οδήγησαν σε αυξημένο ενδιαφέρον για τις μπίρες χωρίς αλκοόλ και χαμηλής περιεκτικότητας σε αλκοόλ (nolo), ειδικά σε ενήλικες κάτω των 30 ετών. Η αποδοχή τους έχει αυξηθεί πρόσφατα, εν μέρει λόγω των εξελίξεων στην παρασκευή που απαιτεί λιγότερη θερμότητα και έτσι διατηρούν περισσότερο την αρχική τους γεύση. Η έρευνα δείχνει ότι η μέτρια πρόσληψη μπίρας, όπως συμβαίνει και με το κρασί -ιδιαίτερα το κόκκινο- σχετίζεται με μειωμένους κινδύνους καρδιακών παθήσεων. Επομένως, είναι πιθανό οι nolo μπίρες να προσφέρουν και αυτές οφέλη στην υγεία, αφού δεν έχουν πολύ αλκοόλ ή θερμίδες. Πρόσφατα δημοσιεύθηκε μια ανασκόπηση, για τα πιθανά οφέλη στην υγεία της nolo μπίρας και το εάν θα μπορούσε να θεωρηθεί θρεπτικό ποτό, αντί για ποτό που μεθά τους οδηγούς. Τα αντιοξειδωτικά έχουν μεγάλο ενδιαφέρον και οι nolo μπίρες τα περιέχουν. Ορισμένοι πιστεύουν ότι εκτός από τα γιαούρτια και η μπίρα μπορεί να είναι προβιοτική, αφού περιέχει ζωντανά, ευεργετικά βακτήρια

Αντιοξειδωτικά και λυκίσκος Οι πολυφαινόλες είναι μια ομάδα φυσικών ενώσεων που βρίσκονται στο λυκίσκο και σε κόκκους δημητριακών, οι οποίες έχουν συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο ασθένειας. Εχουν αποδειχθεί σε εργαστηριακές δοκιμές ότι είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά, τα οποία μπορούν να εκκαθαρίσουν επικίνδυνες ελεύθερες ρίζες που παράγονται στα κύτταρα του σώματος. Υπάρχουν

αμφιβολίες για τον μηχανισμό με τον οποίο τα αντιοξειδωτικά μας διατηρούν υγιείς, αλλά είναι σαφές ότι μια διατροφή που περιέχει μεγάλη ποικιλία από αυτές τις ενώσεις είναι ωφέλιμη. Οι μπίρες είναι πλούσιες σε πολυφαινόλες λόγω του κριθαριού και του λυκίσκου, που σημαίνει ότι περιέχουν πάνω από 50 διαφορετικές ενώσεις που θα μπορούσαν να προσφέρουν οφέλη στην υγεία. Οι μπίρες που περιέχουν περισσότερο λυκίσκο, συνήθως περιέχουν περισσότερες πολυφαινόλες.

Προϊόντα υγείας Τώρα αναγνωρίζεται ότι οι nolo μπίρες μπορούν να διατεθούν στην αγορά ως προϊόντα υγείας. Για παράδειγμα, η μπίρα σιταριού χωρίς αλκοόλ της γερμανικής ζυθοποιίας Erdinger περιέχει ηλεκτρολύτες που μπορούν να βοηθήσουν στην απορρόφηση του νερού για να βοηθήσουν στην πέψη -αυτό συχνά αναφέρεται ως «ισοτονικό», όταν βρίσκεται στα αθλητικά ποτά. Η μπίρα είναι, επίσης, πηγή φολικού οξέος και βιταμίνης Β12 λόγω της δράσης της μαγιάς στην εμφιαλωμένη μπίρα (η βιταμίνη B12 είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους βίγκαν, διότι είναι σχεδόν ανύπαρκτη στα φυτά). u

DIABITIS_L 05/10/2020 2:16 μ.μ. Page 22

Ο διαβήτης αντιστρέφεται με απώλεια κιλών Η πάθηση επηρεάζει 400 εκατ. ανθρώπους παγκοσμίως και αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, εγκεφαλικού, τύφλωσης και ακρωτηριασμού.

700 θερμίδες την ημέρα Στη μελέτη ακολουθήθηκε μια δίαιτα χαμηλών θερμίδων, με συνολική ημερήσια πρόσληψη 700 θερμίδων. Αυτή η δραστική δίαιτα, όταν γί-

νεται για 8 εβδομάδες, έχει συσχετισθεί με ύφεση του διαβήτη σε σχεδόν εννέα στους 10 ανθρώπους που είχαν πρόσφατη διάγνωση και στο 50% των χρόνια πασχόντων. Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Diabetic Medicine» ήταν πιο ελπιδοφόρα. Βρήκε ότι οι άνθρωποι που επιτυγχάνουν απώλεια βάρους 10% ή περισσότερο τα πρώτα 5

χρόνια μετά τη διάγνωση του διαβήτη τύπου 2 έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να διαπιστώσουν ότι η ασθένειά τους περνά σε «ύπνωση». Η έρευνα, που έγινε από ερευνητές του University of Cambridge περιέλαβε 867 άτομα ηλικίας 40-69 ετών με νεοδιαγνωσμένο διαβήτη. Από αυτούς, 257 συμμετέχοντες (30%) είχαν απαλλαγεί από την ασθένεια μετά από πενταετή παρακολούθηση. Οι άνθρωποι που πέτυχαν απώλεια βάρους 10% ή περισσότερο στα πρώτα πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση ήταν πάνω από δύο φορές πιο πιθανό να εισέλθουν σε ύφεση. Ο επικεφαλής της μελέτης, του τμήματος επιδημιολογίας του University of Cambridge, Σάιμον Γκρίφιν, δήλωσε: «Η έρευνά μας ενισχύει τη σημασία της διαχείρισης του βάρους, που μπορεί να επιτευχθεί μέσω αλλαγών στη διατροφή και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Οπως δείχνει το αποτέλεσμα, ο διαβήτης μπορεί να ελεγχθεί και να αντιστραφεί». u

“

Οσοι πέτυχαν απώλεια βάρους 10% ή περισσότερο στα πρώτα πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση ήταν πολύ πιθανό να εισέλθουν σε ύφεση

“

υχνά λέγεται ότι ο διαβήτης τύπου 2 είναι μια αναπόφευκτα εξελισσόμενη ασθένεια, αλλά στις αρχές του 2019 μια βρετανική μελέτη που ονομάστηκε «DiRECT» και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet Diabetes & Endocrinology βρήκε ότι η αντιστροφή του διαβήτη τύπου 2 είναι εφικτή για τουλάχιστον δύο χρόνια, μετά την απώλεια βάρους. Η μελέτη «DiRECT» παρακολούθησε τους συμμετέχοντες για αρκετό καιρό μετά την ολοκλήρωση μιας δίαιτας υποκατάστασης τροφίμων, βασισμένη σε σούπες και ροφήματα, και διαπίστωσε ότι τα δύο τρίτα όσων έχασαν τουλάχιστον 10-11 κιλά, παρέμειναν «ελεύθεροι» από την ασθένεια μετά από δύο χρόνια. Για την ακρίβεια, το 64% των ατόμων, που έχασε τουλάχιστον 11 κιλά, απαλλάχτηκε από το διαβήτη. Ο επικεφαλής της μελέτης Ρόι Τέιλορ δήλωσε: «Γνωρίζουμε τώρα τη βιολογική φύση αυτής της αναστρέψιμης κατάστασης. Ωστόσο, όλοι όσοι βρίσκονται σε ύφεση πρέπει να γνωρίζουν ότι μέχρι σήμερα υπάρχουν αποδείξεις ότι ο διαβήτης τύπου 2 θα επιστρέψει σε περίπτωση που επανέλθουν τα κιλά».

DIABITIS COVID METROPOLITAN_R 05/10/2020 3:15 μ.μ. Page 23

Λοιμώξεις σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη στην εποχή της COVID-19 Ολα όσα πρέπει να γνωρίζουν τα άτομα με διαβήτη, αλλά καλό είναι να ξέρουν και όσοι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες.

ι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας δυστυχώς όχι μόνο από τη νόσο του κορωνοϊού, αλλά από σχεδόν όλες τις σοβαρές λοιμώξεις. Ωστόσο, όλα τα άτομα με διαβήτη δεν κινδυνεύουν το ίδιο και η μακροχρόνια καλή ρύθμιση του διαβήτη τους όσο και η καλή φυσική κατάσταση, φαίνεται να είναι καθοριστικοί παράγοντες.

Γιατί υπάρχει η φήμη ότι τα άτομα με διαβήτη κινδυνεύουν περισσότερο;

Ποια άτομα με διαβήτη διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο; τους ασθενείς στους οποίους έχει επίσης διαγνωσθεί η λοίμωξη COVID-19. Δεν υπάρχουν ειδικές φαρμακευτικές αγωγές για τα άτομα με διαβήτη και η μόνη σύσταση είναι να μην διακόπτουν τη φαρμακευτική τους αγωγή, αλλά να επικοινωνούν με τους ειδικούς σε κάθε εμπύρετο κατάσταση.

Οι περισσότερες οδηγίες υγείας σχετικά με την Ολα τα άτομα με σακχαρώδη COVID-19 αναφέρουν το διαβήτη ως μία από διαβήτη κινδυνεύουν το ίδιο; τις κατηγορίες υψηλού κινδύνου για επιπλοκές, Γενικά, οι ασθενείς με διαβήτη - ειδικά εκείνοι κυρίως επειδή τα πρώιμα δεδομένα που προέρτων οποίων η νόσος δεν ελέγχεται ή δεν ρυθμίχονται κυρίως από την Κίνα ζεται καλά - μπορεί να είναι αλλά και κάποιες πρόσφατες πιο ευάλωτοι σε πιο συχνές μελέτες, έδειξαν αυξημένο λοιμώξεις, όπως η γρίπη και ποσοστό θνησιμότητας, όπως άλλες ιογενείς λοιμώξεις, ή και και υψηλότερο κίνδυνο διαεπιπλοκές, όπως η πνευμονία, σωλήνωσης, για τους ασθεοι σηπτικές καταστάσεις κ.λπ. νείς με COVID-19 που επίσης Η υπεργλυκαιμία σε μία κακή είχαν διαβήτη. Το συνολικό ρύθμιση μειώνει την ανοσιακή ποσοστό θνησιμότητας (ΣΠΘ) επάρκεια, διαταράσσοντας στους νοσήσαντες από τον ιό την αμυντική λειτουργία των κυρίως από τις μελέτες στην λευκών αιμοσφαιρίων. Γράφει ο Αντώνης Λέπουρας Κίνα - Ευρώπη και σε συγκεΕνας σημαντικός παράγοντας Παθολόγος-Διαβητολόγος, κριμένα κέντρα των ΗΠΑ κυγια την έκβαση της λοίμωξης Διευθυντής Παθολογικής-Διαβητολογικής μαίνεται από 2- 2,5%. Τα δεσε ασθενείς με διαβήτη επίσης Κλινικής και Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan General δομένα έδειξαν ότι το ΣΠΘ είναι τα επίπεδα σακχάρου, ήταν αυξημένο στους ασθεκατά τη διάρκεια της λοίμωνείς με προϋπάρχουσες νόσους, ειδικά καρξης, που χρειάζεται να ελέγχονται καλά. διαγγειακές παθήσεις (ΣΠΘ, 10,5%), διαβήτη Συνεπώς, ο καλός έλεγχος του σακχάρου μπο(7,3%), χρόνια αναπνευστική νόσο (ΧΑΠ 6,3%), ρεί να συμβάλει στη μείωση τόσο του κινδύυπέρταση καρκίνο (5,6%). Τα δεδομένα έδειξαν νου θανάτου όσο και στη σοβαρότητα της συσχέτιση και με την ηλικία των νοσούντων. Οι λοίμωξης. ασθενείς ηλικίας 80 ετών και άνω είχαν ΣΠΘ 14,8% και άτομα ηλικίας 70-79 ετών, ποσοστό 8,0%, ενώ δεν αναφέρθηκαν θανατηφόρα κρούσματα σε ασθενείς 9 ετών ή νεότερους.

Υπάρχουν ειδικές οδηγίες για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη; Εχουν ήδη θεσπιστεί κατευθυντήριες γραμμές για τη θεραπεία λοιμώξεων σε ασθενείς με διαβήτη και σε αυτό το στάδιο φαίνεται ότι γενικά ίδιες κατευθυντήριες οδηγίες εφαρμόζονται για

Αν και δεν έχουν παρατηρηθεί υψηλότερα ποσοστά μόλυνσης γενικά σε ασθενείς με τιμές γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (A1c) κάτω από το 7% σε σχέση με υψηλότερες, αντίθετα οι επιπλοκές και η θνησιμότητα είναι κατά πολύ μεγαλύτερες στους αρρύθμιστους. Τα άτομα με καλά ρυθμισμένο διαβήτη και χωρίς άλλα συνοδά προβλήματα υγείας, δεν είναι σε αυξημένο κίνδυνο. Υψηλού κινδύνου για επιπλοκές και θνητότητα είναι όσοι έχουν μακροχρόνιο διαβήτη με κακή ρύθμιση ή και συννοσηρότητες, όπως παχυσαρκία, χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις, νεφρικές και καρδιακές παθήσεις, κακοήθειες κ.λπ. Οι συννοσηρότητες δυστυχώς είναι συχνές σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη. Η καλύτερη θεραπεία για τα άτομα αυτά μέχρι να υπάρξει εμβόλιο ή ειδική θεραπεία, είναι να μην κολλήσουν.

Θα πρέπει να σταματήσουμε την αγωγή για το διαβήτη αν νοσήσουμε; Οσον αφορά στα σχήματα διαβητικών φαρμάκων, οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 ή 2 θα πρέπει να συνεχίσουν να παίρνουν τα φάρμακα που τους χορηγούνται. Κάποιοι, ειδικά εκείνοι που λαμβάνουν ινσουλίνη, μπορεί να χρειαστούν μεγαλύτερες δόσεις για να ρυθμισθούν και ο ασθενής θα πρέπει να αυξήσει την πρόσληψη υγρών για να αποτρέψει την αφυδάτωση. Συνιστάται επιτακτικά η αποφυγή της υπογλυκαιμίας. Η τακτική παρακολούθηση του σακχάρου και η κατάλληλη εκπαίδευση είναι ο τρόπος για να το πετύχουμε. u

METH_SVOLOY_x2 05/10/2020 2:17 μ.μ. Page 24

Με αρκετές ΜΕΘ, αλλά χωρίς έμπειρους γιατρούς τα νοσοκομεία Η μεγάλη πληγή του ΕΣΥ είναι η ακατάσχετη αιμορραγία των δημόσιων δομών από νέους σε ηλικία γιατρούς. Της Αλεξίας Σβώλου έστω και χωρίς μόνιμες προσλήψεις. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του υπουργού Υγείας Βασίλη Κικίλια, προσελήφθησαν περισσότεροι από 6.500 υγειονομικοί, γιατροί, νοσηλευτές και λοιπό προσωπικό κατά τη διάρκεια της πανδημίας με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να ανακοινώνει ότι θα μονιμοποιηθούν 4.000 εξ αυτών μέσω μοριοδότησης. Φτάνουν, όμως, οι επιπλέον κλίνες ΜΕΘ που αποκτήθηκαν και χάρη σε μια γενναία κινητοποίηση των εταιρειών του ιδιωτικού τομέα και η μονιμοποίηση (με το σταγονόμετρο) έστω και του 50% των υγειονομικών για να αποκτήσουμε τα νοσοκομεία του 2025; Δυστυχώς φαίνεται πως δεν επαρκούν. Καταρχάς, όπως επισημαίνει ο καθηγητής φαρμακολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσ-

“

σαλονίκης Δημήτρης Κούβελας, μια κλίνη ΜΕΘ από μόνη της δεν σημαίνει τίποτα γιατί για να μπορέσει να λειτουργήσει, θέλει και δεύτερη νοσηλεύτρια και είμαστε πάρα πολύ χαμηλά σε νοσηλευτική δύναμη -λειτουργούμε μόλις με το 1/3 της νοσηλευτικής δύναμης που θα χρειαζόμασταν για να είναι ετοιμοπόλεμες όλες οι μονάδες εντατικής θεραπείας. Αρα χρειαζόμαστε άμεσα προσλήψεις στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, ώστε να θωρακιστούν όλες οι πρωτοβάθμιες δομές που θα κρατούν τον ασθενή ή κατ’ οίκον ή με επίσκεψη σε ένα κέντρο υγείας, για να απαλλάξουμε τα νοσοκομεία από το τεράστιο φορτίο με το οποίο έχουν επιφορτιστεί.

Drain brain Η μεγάλη πληγή του ΕΣΥ είναι η ακατάσχετη αιμορραγία των Δημόσιων Δομών από νέους σε ηλικία γιατρούς, με συνέπεια τα νοσοκομεία της περιφέρειας να αποψιλώνονται και να φυτοζωούν έχοντας σοβαρές ελλείψεις σε απαραίτητες ιατρικές ειδικότητες, όπως είναι οι δερματολόγοι, οι οφθαλμίατροι και οι καρδιολόγοι. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί το νοσοκομείο Φιλιατών Θεσπρωτίας, που δεν διαθέτει δερματολόγο και οφθαλμίατρο, όπως αναφέρει ο μοναδικός επαγγελματίας υγείας για τους 2.000 (και βάλε) κατοίκους τριών χωριών της περιοχής, ο τοπικός (και μοναδικός) φαρμακοποιός της Σαγιάδας, Αντώνης Τσαμασίρος. Το ίδιο ισχύει για τα νοσοκομεία αρκετών νησιών, όπως είναι η Ζάκυνθος και η Σύρος. Η αποδυνάμωσή τους από ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό -σε μια εποχή που θα έπρεπε να αξιοποιούνται στο έπακρο οι δυνατότητες της ψηφιακής υγείας αποτελεί μόνο μέρος του προβλήματος.

Είναι μεγάλη πίκρα να αποχωρείς από το ΕΣΥ μετά από περισσότερες από τρεις δεκαετίες υπηρεσίας σε δημόσιο νοσοκομείο και να μην βρίσκεις νέους γιατρούς να μεταλαμπαδεύσεις την εμπειρία που απέκτησες, καθισμένος δίπλα στο προσκεφάλι τόσων ασθενών, τόσα χρόνια…

“

«Α

νάγκα και Θεοί πείθονται». Η αρχαιοελληνική φράση του Πλάτωνα περιγράφει με ακρίβεια τη fast track αναμόρφωση, στην οποία υποβλήθηκαν τα δημόσια νοσοκομεία της πατρίδας μας, ελέω κορωνοϊού. Η εσπευσμένη αναμόρφωσή τους και η αύξηση των διαθέσιμων κλινών Μονάδων Εντατικής Θεραπείας από τις μόλις 557 κλίνες, του περασμένου Νοεμβρίου στις 930, οι οποίες είναι σε λειτουργία σήμερα, 10 μήνες μετά, αποτελεί αληθινό επίτευγμα που υλοποιήθηκε με σαρωτική ταχύτητα -ανάλογη της πανδημίας- διορθώνοντας στρεβλώσεις ετών. Υπό φυσιολογικές συνθήκες -δίχως τον τυφώνα της Covid 19 να σαρώνει την υφήλιο- θα χρειαζόμασταν δεκαετίες για να αποκτήσουμε τις 2.000 κλίνες Εντατικής, που αποτελούν το στόχο του Υπουργού Υγείας και μας φέρνουν κοντά στο ευρωπαϊκό μέσο όρο, βγάζοντας την Ελλάδα από την ουρά των ουραγών-κρατών της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην αναλογία κλινών ΜΕΘ ανά 100.000 πληθυσμού. Ωστόσο, η τραγωδία που εξελίχθηκε στη γειτονική Ιταλία κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας αποτέλεσε εξαιρετική κινητήρια δύναμη, ώστε το Υπουργείο Υγείας να ξεπεράσει γραφειοκρατικά κι άλλα κωλύματα που διαιωνίζονταν για χρόνια, και να βρει τους δυσεύρετους για την εποχή πόρους, προκειμένου να θωρακίσει το ΕΣΥ για το worst case scenario. Ενα σενάριο που ευτυχώς -μέχρι στιγμής- έχει περιοριστεί σε ασκήσεις επί χάρτου, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, αλλά που λειτούργησε σαν μοχλός πίεσης, προκειμένου να αναγεννηθεί το ΕΣΥ από τις στάχτες του σαν τον Φοίνικα της μυθολογίας,

Ευάγγελος Φιλόπουλος Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας

METH_SVOLOY_x2 05/10/2020 2:17 μ.μ. Page 25

Το βασικότερο «αγκάθι» είναι η αποδυνάμωσή τους από νέους γιατρούς, καθώς το τσουνάμι του drain brain παρασύρει τους νέους επιστήμονες στο εξωτερικό και ήδη έχουν μεταναστεύσει περισσότεροι από 300.000 έλληνες επιστήμονες, αναζητώντας -όπου φύγει φύγει- την τύχη τους και αξιοπρεπείς μισθούς εκτός συνόρων. «Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πίκρα να αποχωρείς από το ΕΣΥ μετά από περισσότερες από τρεις δεκαετίες υπηρεσίας σε δημόσιο νοσοκομείο και να μην βρίσκεις νέους γιατρούς να μεταλαμπαδεύσεις την εμπειρία που απέκτησες, καθισμένος δίπλα στο προσκεφάλι τόσων ασθενών, για τόσα χρόνια», υπογραμμίζει ο Ευάγγελος Φιλόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, ο οποίος εργάστηκε ακατάπαυστα για περισσότερες από τρεις δεκαετίες στο εμβληματικό ογκολογικό νοσοκομείο των Αθηνών «Αγιος Σάββας». Ο Βαγγέλης Φιλόπουλος, χειρουργός μαστού και πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας εγκατέλειψε τον δημόσιο τομέα για να μπορεί να εργάζεται με αξιοπρέπεια και όχι από επιθυμία για πλουτισμό και το ίδιο ισχύει για πολλούς έμπειρους γιατρούς που εγκαταλείπουν τα δημόσια νοσοκομεία, παίρνοντας μεταγραφή για ιδιωτικά θεραπευτήρια. Το αποτέλεσμα αυτής της εσωτερικής μετανάστευσης -σε μια χώρα που έχει ψηλά στην ατζέντα της το μεταναστευτικό (σε κάθε του μορφή) ούτως ή άλλως- δημιουργεί σε συνδυασμό με το brain drain των νέων γιατρών ένα κενό στη διαδοχή των γιατρών με βαριές χειρουργικές ειδικότητες. «Αν συνεχιστεί αυτή η τάση, σε μερικά χρόνια θα ξεμείνουμε από τους έμπειρους γιατρούς που μεταφέρουν στους νεότερους την πολύτιμη εμπειρία. Την εμπειρία που δεν αποκτιέται από τα συγγράμματα, αλλά από την καθημερινή κλινική πράξη», λέει ο Βαγγέλης Φιλόπουλος προσθέτοντας πως για έναν γιατρό είναι μεγάλη επιβράβευση να μπορεί να προσφέρει τη γνώση και την εμπειρία του σε εκείνους τους συναδέλφους που αργότερα θα καθίσουν στο πόστο του.

Πόσες κλίνες ΜΕΘ διαθέτει η Ελλάδα

ύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας, οι κλίνες στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας στα νοσοκομεία της επικράτειας ανέρχονται σήμερα σε 930. Από αυτές, 701 διατίθενται για ασθενείς με νοσήματα πλην COVID-19 και 229 διατίθενται αποκλειστικά για την νοσηλεία ασθενών με COVID-19 (223 σε νοσοκομεία του ΕΣΥ, 6 σε στρατιωτικά). Ειδικότερα, στα νοσοκομεία της Αττικής από το σύνολο των 330 κλινών ΜΕΘ, οι 255 κλίνες ΜΕΘ είναι για νοσήματα πλην COVID-19 και 75 κλίνες είναι ΜΕΘ-COVID. Στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης είναι διαθέσιμες 81 κλίνες ΜΕΘ για νοσήματα πλην COVID-19 και 43 κλίνες ειναι ΜΕΘ-COVID. Το Υπουργείο Υγείας, εξετάζοντας καθημερινά τα δεδομένα, έχει τη δυνατότητα να θέσει σε εφαρμογή την επόμενη φάση του σχεδιασμού για περαιτέρω αύξηση των κλινών ΜΕΘ για ασθενείς με COVID-19, όταν χρειαστεί. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία δημιουργίας 236 νέων μόνιμων κλινών ΜΕΘ από τις μεγάλες δωρεές των τελευταίων μηνών. Συγκεκριμένα, 155 υπερσύγχρονες ΜΕΘ και 19

ΜΑΦ (Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας) από τη δωρεά του ΙΣΝ (Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος) θα αρχίσουν να παραδίδονται στο ΕΣΥ πριν το τέλος του έτους. Επίσης, ολοκληρώνεται εντός του Οκτωβρίου η εμβληματική δωρεά της Βουλής των Ελλήνων για την κατασκευή 50 κλινών ΜΕΘ στο νοσοκομείο «H Σωτηρία». Τέλος, αναμένεται έως τα τέλη Οκτωβρίου και η παράδοση 8 ΜΕΘ και 4 ΜΑΦ στο Γενικό Κρατικό Νίκαιας από την δωρεά του κ. Ευάγγελου Μαρινάκη, της κας Αγγελικής Φράγκου και της ΙΟΝ Α.Ε. Από την πλευρά της η ΠΟΕΔΗΝ υποστηρίζει τα εξής: Με βάση τα νοσοκομειακά κρεβάτια θα έπρεπε να λειτουργούν 3.500 κλίνες ΜΕΘ. Πέρυσι τον Ιούνιο λειτουργούσαν 557 κλίνες ΜΕΘ. Στα νοσοκομεία σήμερα λειτουργούν 607 και μπορούν να αναπτυχθούν επιπλέον 28 με την πρόσληψη του απαραίτητου προσωπικού. Εάν δεν ανοίξουν κλίνες ΜΕΘ και δεν προσληφθεί το απαραίτητο προσωπικό για τη στελέχωσή τους, οι λίστες αναμονής τον χειμώνα θα είναι πολύ μεγάλες με κορωνοϊό, εποχική γρίπη και άλλες παθήσεις.

Αντιβιοτικά σαν... καραμέλες

παρακολουθήσαμε σε live ενημέρωση τα απορόσφατα, ικανοποιήθηκε μετά από τελέσματά της με πολλούς βαριά νοσούντες αγώνες ετών ένα πάγιο αίτημα των από τη λοίμωξη COVID-19 να δίνουν σκληρή φαρμακοποιών και των γιατρών, να δίνονται τα αντιβιοτικά στα φαρμακεία μόνο μάχη στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και με ιατρική συνταγή, ώστε να μην λαμβάνονται τελικά να χάνουν τη ζωή τους από ενδονοσοσαν… καραμέλες. Η κατάχρηση αντιβιοτικών κομειακή λοίμωξη από ανθεκτικά μικρόβια, στην κοινότητα είναι ένα ελληνικό φαινόμενο όπως ο ανθεκτικός πνευμονιόκοκκος, η ανθετων καιρών που κατατάσσει σταθερά τη χώρα κτική ψευδομονάδα, η ανθεκτική κλεμπσιέλλα μας πρωταθλήτρια Ευρώπης στη μικροβιακή και το ανθεκτικό acetobacter. αντοχή, με την αλόγιστη χρήση των αντιβιοτιΤα τέσσερα αυτά super bugs ευθύνονται για κών -και τη μη ορθή λήψη τους- να δημιουρτην πλειονότητα των ενδονοσοκομειακών λοιγεί ανθεκτικά στελέχη μιμώξεων. Συνεπώς η κακροβίων που δεν αντιμετάργηση της αλόγιστης τωπίζονται με τα συνηθιχρήσης αντιβιοτικών είναι σμένα φάρμακα. ένα πρώτο βήμα προς τη Ομως η μικροβιακή αντοσωστή κατεύθυνση, που χή δεν αφορά μόνο τα εν από μόνο του δεν επαροίκω αλλά και τα εν δήμω, κεί για να μας οδηγήσει καθώς κάνει θραύση και στο τέλος της διαδρομής, στα νοσοκομεία. Πρόσφααν θελήσουμε πραγματιτα κατά τη διάρκεια του κά να αποκτήσουμε τα Τα ανθεκτικά μικρόβια προκαλούν lockdown, τον περασμένο bug-free νοσοκομεία του περισσότερους από 1.620 θανάτους ετησίως στην Ελλάδα. Μάρτη και τον Απρίλιο 2025. u

ERRIKOS DUNANT_L 06/10/2020 11:31 π.μ. Page 26

Το Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center στη μάχη κατά του COVID-19 Μοριακός έλεγχος με αξιοπιστία και ασφάλεια, ανίχνευση αντισωμάτων και ταχύτατη αποστολή αποτελεσμάτων.

επιστροφή από τις καλοκαιρινές διακοπές, η έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, όπως και ο νέος προγραμματισμός σε οικογενειακό και επαγγελματικό επίπεδο, έχουν αυξήσει κατακόρυφα το ενδιαφέρον για τη διενέργεια διαγνωστικών τεστ για τον κορωνοϊό. Το Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center, εφαρμόζοντας εγκαίρως όλα τα σχετικά πρωτόκολλα, έχει προετοιμαστεί από την έναρξη ακόμη της πανδημικής κρίσης για μοριακούς ελέγχους ανίχνευσης του ιού με υψηλή αξιοπιστία και ασφάλεια, καθώς επίσης και για τον έλεγχο αντισωμάτων. Oπως εξηγεί η διευθύντρια των Διαγνωστικών Εργαστηρίων του Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center, βιοπαθολόγος κα Βασιλική Πιτυρίγκα, η δειγματοληψία για τον SARS-CoV-2 γίνεται από εξειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό, χωρίς αναμονή, σε ειδικά

διαμορφωμένους χώρους (ISOBOX) υπό συνθήκες πλήρους ασφάλειας, τόσο για τους εξεταζόμενους όσο και για το προσωπικό. Για τη δειγματοληψία λαμβάνονται όλα τα μέτρα ατομικής προστασίας, δηλαδή μάσκα υψηλής προστασίας, αδιάβροχη ποδιά, γυαλιά ή ειδική μάσκα με οθόνιο για προστασία των οφθαλμών, γάντια, χειρουργικό σκούφο για προστασία των μαλλιών, καθώς και ειδική κάλυψη των ποδιών. Η επαφή του εξεταζόμενου με άλλα άτομα κατά τη διάρκεια της δειγματοληψίας ελαχιστοποιείται. Το δείγμα που λαμβάνεται είναι ρινοφαρυγγικό και όχι στοματοφαρυγγικό, καθώς έχει διαπιστωθεί από τη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία ότι είναι το πιο κατάλληλο για την ασφαλή ανίχνευση του ιού, ακόμα και όταν βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα. Το δείγμα λαμβάνεται με ειδικό εύκαμπτο λεπτό στυλεό για ιούς, περιορίζοντας την ενόχληση κατά τη λήψη στο ελάχιστο. Μετά τη λήψη, το δείγμα μεταφέρεται άμεσα στα Διαγνωστικά Εργαστήρια στο Τμήμα Μοριακής Βιολογίας του Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center. Η μέθοδος που ακολουθείται είναι η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης σε πραγματικό χρόνο (RT-PCR) και διεξάγεται σε πλήρως αυτοματοποιημένα και ημιαυτοματοποιημένα μοριακά συστήματα νεότερης τεχνολογίας (RT-PCR COVID-19/ CE-IVD), που εξασφαλίζουν υψηλή ακρίβεια και αξιοπιστία, καθώς ελέγχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα με εξωτερικούς και εσωτερικούς ποιοτικούς ελέγχους. Τα δείγματα εξετάζονται κάθε ένα ξεχωριστά (δεν χρησιμοποιείται η μέθοδος pooling κατά την οποία ομαδοποιούνται περισσότερα από ένα δείγματα σε μια εξέταση) εξασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο τη μέγιστη δυνατή ευαισθησία της μεθόδου. Eνα αρνητικό αποτέλεσμα για SARS-CoV-2 αρνητικό σημαίνει ότι ο

ιός δεν ανιχνεύεται στο δείγμα. Αυτό, εκτός από την περίπτωση των μη μολυσμένων ατόμων, μπορεί να συμβεί και στους ασυμπτωματικούς φορείς του ιού που βρίσκονται στη φάση επώασης. Η μοριακή μέθοδος δεν μπορεί να ανιχνεύσει σε όλες τις περιπτώσεις τον ιό στη φάση της επώασης, λόγω χαμηλού αριθμού ιικών σωματιδίων.

Ελεγχος αντισωμάτων Επιπλέον, στα Διαγνωστικά Εργαστήρια του Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center διεξάγεται και ποσοτικός προσδιορισμός αντισωμάτων SARSCoV-2 IgG/IgM σε κλινικά δείγματα ορού, πλάσματος ή ολικού αίματος. Η μέθοδος ανίχνευσης που χρησιμοποιείται είναι η ανοσοχρωματογραφία φθορισμού η οποία είναι πιο αξιόπιστη σε σχέση με τις μεθόδους απλής ανοσοχρωματογραφίας, ενώ ο χρόνος διεξαγωγής της εξέτασης στον αναλυτή είναι 15 λεπτά. Τα αποτελέσματα των αντισωμάτων δεν δίνονται με απλό διαχωρισμό τους σε θετικά ή αρνητικά αλλά με μέτρηση φορτίου που αναφέρεται στο αποτέλεσμα της εξέτασης με αριθμητική τιμή (μονάδες AU/ml). Με αυτή τη μέθοδο έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε την αύξηση ή μείωση του τίτλου των αντισωμάτων για COVID που αντιστοιχεί σε παρουσία ή όχι ανοσίας από τον οργανισμό μας. Η εξέταση αυτή ωστόσο δεν αντικαθιστά τη μοριακή εξέταση.

Ταχύτατη αποστολή αποτελεσμάτων Για τη διευκόλυνση των εξεταζόμενων, τα αποτελέσματα του μοριακού ελέγχου αποστέλλονται ηλεκτρονικά σε 2-5 ώρες ή αυθημερόν, ανάλογα με την ώρα της λήψης του δείγματος. Αντίστοιχα, τα αποτελέσματα του ελέγχου τίτλων αντισωμάτων αποστέλλονται ηλεκτρονικά εντός 2 ωρών από την παραλαβή των δειγμάτων από το Εργαστήριο.

Βασιλική Πιτυρίγκα Διευθύντρια των Διαγνωστικών Εργαστηρίων του Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center, βιοπαθολόγος

Η δειγματοληψία για μοριακό έλεγχο γίνεται στο Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center κατόπιν ραντεβού στο τηλέφωνα 210.6972004. u

KOYBELAS_R 05/10/2020 2:19 μ.μ. Page 27

Η χώρα πρέπει να δημιουργήσει επαγγελματίες ερευνητές Βασική πολιτική σε οποιαδήποτε σύγχρονη κοινωνία είναι να μπουν τα θεμέλια για τη συνεργασία των ερευνητικών δομών με τη βιομηχανία. να δει σοβαρά το θέμα της επένδυσης. Στη γνώση. Παλαιότερα συμμετείχα σε επιτροπές του Υπουργείου Ανάπτυξης με τέτοια κατεύθυνση, αλλά οι οποιες προσπάθειες έγιναν αγνοούνται σήμερα. Πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει σε κάθε αλλαγή κυβέρνησης στην Ελλάδα, ακόμη και αν η πολιτική παράταξη που προσωρινώς κυβερνάει, είναι η ίδια. Η έρευνα χρειάζεται σταθερότητα και θεσμική υπόσταση, όπως ο στρατός και τα νοσοκομεία, σε μια χώρα. Οι ερευνητικοί στόχοι θα πρέπει να τίθενται από τη Βουλή και να αποτελούν νόμους του Κράτους. Το Υπουργείο Παιδείας και το Υπουργείο Ερευνας ίσως θα έπρεπε να είναι μαζί (το Θρησκευμάτων εγώ θα το έβαζα στο Υπουργείο Πολιτισμού), και θα ήταν υπεύθυνο για την κανονικότητα της εφαρμογής του σχεδίου της έρευνας. Η δημιουργία επαγγελματιών ερευνητών με εξειδίκευση και επομένως πιστοποίηση ικανότητας είναι ένα βασικό στοιχείο, η ίδρυση, όχι μόνο υποδομών, αλλά και η πιστοποίησή τους είναι το δεύτερο και η δημιουργία περιβάλλοντος που διευκολύνει την έρευνα είναι το τρίτο στοιχείο, αλλά φυσικά υπάρχουν και πολλά άλλα που θα πρέπει να γίνουν. Επί της ουσίας όμως, αν δεν γίνουν αυτά, η χώρα θα συνεχίσει την πορεία της καταστροφής που έχει πάρει. Η επιστήμη και τα προϊόντα της είναι πανάκριβα και δημιουργούν αναγκαστικό χρέος στη χώρα που τα καταναλώνει. Στη χώρα που τα παράγει δημιουργούν κέρδη, ευημερία και ανάπτυξη. u

“

Η έρευνα χρειάζεται σταθερότητα και θεσμική υπόσταση, όπως ο στρατός και τα νοσοκομεία σε μια χώρα.

“

βιομηχανία, αλλά και την υγεία, τη επιστήμη και η γεωργία, την κτηνοτροφία, το πετεχνολογία ριβάλλον κ.λπ. που βασίζεται Οι δομές που παράγουν γνώση σε σε αυτήν, αποτελούν την μία χώρα είναι βασικά τα πανεπιαιχμή του δόρατος του στήμια και τα ερευνητικά κέντρα, ανθρώπινου οικοδομήσυχνά συνδεδεμένα με τα πανεπιματος που ονομάζουμε στήμια. Ο λόγος προφανής. Οι δυτικό πολιτισμό. νέοι επιστήμονες εκπαιδεύονται Η επιστήμη (και κατ’ επέστη νέα γνώση και επομένως κταση η τεχνολογία) βαστην έρευνα, και θα πρέπει να είσίζεται στην έρευνα και ναι παρόντες ενεργητικά στη δηη μέθοδος της επιστημοΤου Δημήτρη Κούβελα* μιουργία, ώστε να σπουδάζουν τη νικής έρευνας ανάγεται MD, BPharm, PhD, Καθηγητή Κλινικής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή ΑΠΘ. σύγχρονη επιστήμη και να γνωρίστον Σωκράτη και τη μέζουν από πρώτο χέρι τη μέθοδο, θοδο αναζήτησης της τα προβλήματα και τις λύσεις που αλήθειας, που ο ίδιος προκύπτουν κατά την άσκηση της εργασία τους, επινόησε και ονόμασε διαλεκτική. Η επιστήμη την επόμενη μέρα. λοιπόν, έχει μια φιλοσοφική βάση σκέψης και η Η έρευνα όμως στις μέρες μας δεν γίνεται σε μέθοδος είναι απλή: ξεκινάει με μία υπόθεση ανήλιαγα υπόγεια εργαστήρια, όπως την εποχή (ερευνητικό ερώτημα) και στη συνέχεια προσπατου Αβογκάντρο, του Νεύτωνα ή του Κοπέρνιθεί να την αποδείξει. Αν αποτύχει τότε η υπόθεκου. Γίνεται με σύγχρονες τεχνικές σε σύγχροση είναι ψευδής και απορρίπτεται, ενώ αν επιτύνους χώρους και χρειάζονται εξαιρετικά χει η υπόθεση γίνεται θεωρία και πάνω της μποακριβά μηχανήματα και αναλώσιρεί να δημιουργηθούν διάφορα προϊόντα ή τεμα και επομένως μια μεγάλη χνικές που τελικώς βοηθούν τον άνθρωπο στη επένδυση, για να γίνει «καζωή του. νονικά». Δεν λέω σωστά ή Τα προϊόντα αυτά είναι από φάρμακα έως καύσιμε μεγάλη επιτυχία, λέω μα διαστημοπλοίων και οχήματα, και οι υπηρεκανονικά εννοώντας ότι σίες από ιατρικές πράξεις ως υπολογιστικές μέαν δεν γίνει με κανόνες θοδοι ενεργειακής κατανομής σε δίκτυα. και προδιαγραφές, είναι Η έρευνα, λοιπόν, είναι αυτή που «γεννάει» νέα πεταμένα λεφτά και η γνώση και συνεπώς νέα προϊόντα και η έρευνα προσπάθεια καταλήγει σε είναι αυτή που «γεννάει» ανάπτυξη, όταν συνδέφιάσκο ή σε αμφιλεγόμενα εται με την παραγωγή. Βασική πολιτική σε οποιαποτελέσματα που κανένας αδήποτε σύγχρονη κοινωνία είναι να βάλει τα δεν μπορεί να βασιστεί. θεμέλια της έρευνας και κατά φυσική συνέπεια Συνοψίζοντας, θα πρέπει η χώρα τη συνεργασία των ερευνητικών δομών με την

*Ο Δημήτρης Κούβελας έχει διατελέσει Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Αποζημίωσης και Αξιολόγησης Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης, Εθνικός Αντιπρόσωπος στην ΕuNetHTA και Εθνικός Αντιπρόσωπος στην Επιτροπή Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης (CHMP), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA).

FARMAKA_OLLANDEZOS_L 05/10/2020 3:13 μ.μ. Page 28

Πώς πρέπει να αξιολογούνται τα φάρμακα προστιθέμενης αξίας; Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία, μέσω των φαρμάκων προστιθέμενης αξίας, διαθέτει μια μοναδική ευκαιρία ανάπτυξης. στος ακριβότερων θεραπειών, λόγω μη επαρκούς συμμόρφωσης των ασθενών (π.χ. λόγω της ακαταλληλότητας της φαρμακοτεχνικής μορφής). Η αντιμετώπιση των προϊόντων προστιθέμενης αξίας σε επίπεδο αποζημίωσης, ως απλά γενόσημα, στερεί το κίνητρο της ανάπτυξης των προϊόντων αυτών και καθιστά ασύμφορη κάθε σχετική επένδυση. Να σημειωθεί ότι τα φάρμακα αυτά αναλογούσαν μόλις στο 8% του όγκου και στο 10% της δαπάνης του ΕΟΠΥΥ το 2019.

Ευκαιρία ανάπτυξης Οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες έχουν έτοιμα επενδυτικά πλάνα ύψους τουλάχιστον 400 εκατ. ευρώ στην επόμενη τετραετία, με στόχο την αναβάθμιση των παραγωγικών δυνατοτήτων, με νέες γραμμές, εξειδικευμένο εξοπλισμό και εξελιγμένα συστήματα ελέγχου και διασφάλισης της ποιότητας, με στόχο την ανάπτυξη και παραγωγή κυρίως φαρμάκων προστιθέμενης αξίας. Η πολλαπλασιαστική θετική επίδραση των επενδύσεων αυτών στο ΑΕΠ, την απασχόληση, τα δημόσια έσοδα, επισημαίνεται σε πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ που μεταξύ άλλων δείχνει ότι οι επενδύσεις αυτές έχουν πολύ υψηλό δείκτη απόδοσης και αποσβένονται σε βραχύ χρονικό ορίζοντα. Η ανάπτυξη φαρμάκων προστιθέμενης αξίας συνάδει με τη γενικότερη αναπτυξιακή κατεύθυνση της χώρας, με στόχο την ενίσχυση των εξωστρεφών κλάδων της μεταποίησης ειδικά υπό το πρίσμα των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία, μέσω των φαρμάκων προστιθέμενης αξίας, διαθέτει μια μοναδική ευκαιρία ανάπτυξης που δεν πρέπει να χαθεί. u

“

Η αντιμετώπιση των προϊόντων προστιθέμενης αξίας σε επίπεδο αποζημίωσης, ως απλά γενόσημα, καθιστά ασύμφορη κάθε σχετική επένδυση.

“

u Η ανάπτυξη φαρμάκων ελεγχόμενης απεδρόμος που οδηγεί στην επόμενη ημέρα για την ανάπτυξη του κλάλευθέρωσης κατά της υπέρτασης οδήγησε δου της φαρμακοβιομηχανίας περσε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, υψηνά από την καινοτομία. Oμως λότερο επίπεδο ασφάλειας αυτό απαιτεί βαθιά κατανόηκαι αυξημένη συμμόρφωση του τι είναι φαρμακευτική ση των ασθενών με τη καινοτομία και πώς αυτή θεραπεία. u Οι τροποποιήσεις της αραξιολογείται. χικής έκδοσης της πενικιλίIδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίνης επιτρέπουν μεγαλύτερη ζουν τα φάρμακα της αυξητιαποτελεσματικότητα, μεγακής καινοτομίας (incremental λύτερο χρόνο ζωής του innovation), γνωστά και ως φαρμάκου και καλύτερη φάρμακα προστιθέμενης αντοχή στις βακτηριακές αξίας. Τα φάρμακα αυτά αφολοιμώξεις. ρούν σε βελτιώσεις παλαιότεu Η ανάπτυξη μασώμενων/ ρων δραστικών ουσιών που Γράφει ο Μάρκος Ολλανδέζος Eπιστημονικός διευθυντής της Πανελλήνιας δεν προστατεύονται από παδιασπειρόμενων δισκίων Eνωσης Φαρμακοβιομηχανίας τέντα, σε συνδυασμούς δρααντί των απλών χαπιών που στικών, σε διαφοροποιημένες λαμβάνονταν μαζί με νερό, φαρμακοτεχνικές μορφές π.χ. πόσιμα διαλύμααπλοποίησε τη χρήση και ενίσχυσε την συμτα αντί δισκίων ή εναλλακτικές οδούς χορήγημόρφωση των ασθενών με επιληψία. σης π.χ. διαδερμικά αντί από στόματος ή ενέσιμων, στην ανάπτυξη καινοτόμων συσκευών χοΗ αξιολόγηση ρήγησης, σε απλουστεύσεις του δοσολογικού Ενώ τα συστήματα υγείας σχήματος κ.λπ. Οι τροποποιήσεις αυτές βελτιώτων ευρωπαϊκών χωρών νουν τη συμμόρφωση των ασθενών με τη θεαναγνωρίζουν την αξία ραπεία, μέσω της ευχέρειας στη χρήση, της μετων φαρμάκων προγαλύτερης ασφάλειας, της καλύτερης αποτελεστιθέμενης αξίας και σματικότητας, των λιγότερων ανεπιθύμητων ενθαρρύνουν την δράσεων. ανάπτυξη και τη χρήση τους, στη χώρα μας, η Πολιτεία Η αξία για τους ασθενείς τα αξιολογεί ως απλές Η αξία των φαρμάκων προστιθέμενης αξίας φαίνεται από τα εξής παραδείγματα: δραστικές ουσίες χωρίς u Παρά τη διαθεσιμότητα αποτελεσματικών προστασία πατέντου, εξομοιώνοντάς τα με απλά φαρμάκων για το άσθμα και τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, η χαμηλή συμγενόσημα γνωστών δραστικών. μόρφωση των ασθενών, οδηγεί σε αυξημένο Αυτό αποβαίνει σε βάρος των ασθεκίνδυνο νοσηλείας, σε ιατρικές επισκέψεις νών, οι οποίοι στερούνται το όφελος που συνεκαι χορήγηση επιπλέον φαρμάκων. Αυτό μεπάγεται η καλύτερη συμμόρφωση με τη θεραταφράζεται σε τουλάχιστον 1.350.000 νοσοπεία, το βελτιωμένο θεραπευτικό αποτέλεσμα, κομειακές εισαγωγές κάθε χρόνο και σε συοι λιγότερες ανεπιθύμητες δράσεις και το υψηνολική οικονομική επιβάρυνση που υπερλότερο επίπεδο ασφάλειας. Ταυτόχρονα αποβαίνει τα 82 δισ. ευρώ για τα ευρωπαϊκά συβαίνει σε βάρος του συστήματος υγείας, το στήματα υγείας. οποίο εξακολουθεί να επιβαρύνεται με το κό-

BIOIATRIKI DIGITAL_Ρ 05/10/2020 2:20 μ.μ. Page 29

Bioiatriki Digital Η ψηφιακή πλευρά της υγείας Ο όμιλος Βιοϊατρική, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των ασθενών, «ανοίγει τις πόρτες» στην ψηφιοποίηση των υπηρεσιών υγείας.

όμιλος Βιοϊατρική πρωτοπορεί, όχι μόνο σε επίπεδο ιατρικών υπηρεσιών και ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, αλλά και σε επίπεδο ψηφιακών τεχνολογιών. Στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού και έχοντας πάντα ως στόχο τη συνεχή εξέλιξη και καινοτομία, εισέρχεται στη νέα ψηφιακή εποχή, με τις υπηρεσίες Bioiatriki Digital. Η πλατφόρμα Bioiatriki Digital έχει σαν στόχο την παροχή ποιοτικών ηλεκτρονικών υπηρεσιών για όλους τους εξεταζόμενους, αξιοποιώντας τα πιο σύγχρονα και εξελιγμένα πληροφοριακά συστήματα.

Ψηφιακός Φάκελος Υγείας Ο Ψηφιακός Φάκελος Υγείας αποτελεί την πρώτη υπηρεσία της ψηφιακής πλατφόρμας Bioiatriki Digital που στοχεύει στην παροχή εξατομικευμένων υπηρεσιών υγείας, επιτρέποντας στους εξεταζόμενους: u Να βλέπουν άμεσα, εύκολα και από οπουδήποτε και αν βρίσκονται, τα αποτελέσματα των εργαστηριακών και απεικονιστικών εξετάσεών τους. u Να μπορούν να συγκρίνουν τα αποτελέσματα παλαιότερων εξετάσεων με τα αποτελέσματα από τις πιο πρόσφατες επισκέψεις τους. u Να παρακολουθούν τη διακύμανση των αποτελεσμάτων μιας συγκεκριμένης εξέτασης σε βάθος χρόνου. u Να διατηρούν το ιατρικό τους αρχείο ηλεκτρονικά και να μην χρειάζεται να διατηρούν και χάρτινο αρχείο. u Να έχουν τη δυνατότητα να αποστέλλουν τα αποτελέσματά τους στον θεράποντα ιατρό τους.

Ενεργοποίηση της υπηρεσίας 1. Πρέπει να προσέλθετε στο διαγνωστικό κέντρο που σας εξυπηρετεί και να ζητήσετε την ενεργοποίηση της υπηρεσίας του Ψηφιακού Φακέλου Υγείας, επιδεικνύοντας το δελτίο ταυτότητάς σας ή το διαβατήριο ή το βιβλιάριο υγείας. 2. Η γραμματεία θα ζητήσει να επιβεβαιώσετε τον αριθμό κινητού τηλεφώνου και την ηλεκτρονική σας διεύθυνση (email), καθώς είναι εντελώς απαραίτητα για την ενεργοποίηση. 3. Στη συνέχεια θα σας ζητηθεί να υπογράψετε ψηφιακά (με χρήση του tablet) τη συγκατάθεση/εξουσιοδότηση εγγραφής σας στην υπηρεσία. 4. Η γραμματεία θα επιβεβαιώσει τα στοιχεία επικοινωνίας που έχετε δηλώσει και θα ενεργοποιήσει την υπηρεσία παρουσία σας. Παράλληλα θα σας ενημερώσει ότι θα λάβετε άμεσα SMS με 6ψήφιο κωδικό PIN, τον οποίο θα χρησιμοποιήσετε κατά την πρώτη είσοδο στην υπηρεσία. 5. Στη συνέχεια, θα λάβετε email με προσωρινό κωδικό πρόσβασης, τον οποίο θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε για την πρώτη είσοδο στην υπηρεσία. Στο ίδιο email θα περιλαμβάνονται όλες οι οδηγίες ενεργοποίησης. 6. Επειτα, πρέπει να επισκεφθείτε τη σελίδα bioiatriki.gr (κουμπί εισόδου Bioiatriki Digital) ή απευθείας στο www.bioiatrikidigital.gr. 7. Μπαίνοντας στην πλατφόρμα, πρέπει να πατήσετε «Συμφωνώ» για την ενεργοποίηση Cookies, να συμπληρώσετε στο

«Ονομα χρήστη» το email που έχετε δηλώσει, στον «Κωδικό πρόσβασης» τον προσωρινό κωδικό που έχετε λάβει και τέλος πατήστε «Είσοδος». 8. Μετά, θα οδηγηθείτε σε επόμενη σελίδα όπου θα σας ζητηθεί να εισάγετε (υποχρεωτικά) δικό σας νέο κωδικό πρόσβασης, ο οποίος πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 8 χαρακτήρες, τουλάχιστον ένα κεφαλαίο γράμμα και τουλάχιστον έναν αριθμό. 9. Τέλος, επιλέγετε «Είσοδος» και σας εμφανίζεται η πρώτη σελίδα του ψηφιακού φακέλου υγείας. Να σημειωθεί ότι στον ψηφιακό φάκελο υγείας, μπορείτε να βρείτε εξετάσεις που έχετε πραγματοποιήσει στη Βιοϊατρική από το 2015 και μετά. Για οποιαδήποτε πληροφορία αναφορικά με την υπηρεσία Ψηφιακός Φάκελος Υγείας Bioiatriki Digital, έχει δημιουργηθεί ειδική τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης: 210 – 6902777.u

SOCIAL MEDIA KIDS_R 05/10/2020 2:21 μ.μ. Page 30

Παιδιά και social media Πείτε όχι στις αρνητικές συνέπειες Πότε τα social media σταματούν να είναι ωφέλιμα και γίνονται βλαβερά για τη συναισθηματική, κοινωνική, ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών;

χρήση του διαδικτύου είναι πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας. Εργαζόμαστε, ανταλλάσσουμε απόψεις και πληροφορίες, οργανώνουμε κοινωνικές συναθροίσεις, κρατάμε επαφές με συγγενείς και φίλους, συζητάμε και «ζούμε» σε ένα βαθμό μέσα από τη χρήση συσκευών. Η περιορισμένη χρήση μπορεί να είναι πραγματικά ωφέλιμη για τη ζωή μας, αλλά τι συμβαίνει όταν η χρήση του διαδικτύου και των κοινωνικών εφαρμογών είναι πολύ συχνή; Τι συμβαίνει όταν η χρήση γίνεται από παιδιά όπου ακόμα αναπτύσσεται νευρολογικά ο εγκέφαλός τους; Τα ψυχιατρικά διαγνωστικά εγχειρίδια, μέχρι και σήμερα, δεν έχουν ορίσει κάποιο νόσημα σε σχέση με την αλόγιστη χρήση του διαδικτύου και των εφαρμογών από τα παιδιά. Παρ’ όλα αυτά, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το 2018 ανακοίνωσε πως ο εθισμός στα βιντεοπαιχνίδια είναι πλέον αναγνωρισμένη ασθένεια με την ονομασία Διαταραχή Ηλεκτρονικού Παιχνιδιού (ICD-11). Για να υπάρξει θετική διάγνωση, η συμπεριφορά χρειάζεται να είναι τέτοιας έντασης όπου επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό η προσωπική, οικογενειακή, μαθησιακή και κοινωνική ζωή του παιδιού, για χρονικό διάστημα τουλάχιστον ενός έτους. Τι συμβαίνει όμως με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων, όπως για παράδειγμα Facebook, Instagram, Tik Tok κ.ά. από ανήλικους; Πότε σταματούν να είναι ωφέλιμα και γίνονται βλαβερά για τη συναισθηματική, κοινωνική, ψυχική ακόμα και σωματική υγεία των παιδιών;

Ο ρόλος της ντοπαμίνης σε εθιστικές συμπεριφορές Οταν ο χρήστης των κοινωνικών δικτύων λαμβάνει ειδοποίηση που τον αφορά, ο εγκέφαλος απελευθερώνει ντοπαμίνη και ουσιαστικά επιβραβεύει τη συμπεριφορά. Η συγκεκριμένη ουσία μάς κάνει να νιώθουμε όμορφα συναισθηματικά και σωματικά. Συμπτωματικά, ο εγκέφαλος συνδυάζει τη συμπεριφορά της χρήσης των κοινωνικών μέσων και της απελευθέρωσης ντοπαμίνης, με αποτέλεσμα να θέλει το άτομο να επαναλάβει τη συμπεριφορά για να νιώσει ικανοποίηση. Σε αυτό το σημείο μπορούν να αναπτυχθούν εθιστικές συμπεριφορές, όπου χρησιμοποιεί το παιδί

Του ψυχολόγου και συνθετικού ψυχοθεραπευτή, Λουκά – Iαν Ζαχαριά. πιο συχνά και για περισσότερη ώρα τα κοινωνικά μέσα, προς αναζήτηση της ευχαρίστησης. Δημιουργείται με άλλα λόγια μια συναισθηματική εξάρτηση με τα κοινωνικά δίκτυα, καθώς μαθαίνει ο παιδικός εγκέφαλος να αντλεί ικανοποίηση από τη χρήση, η οποία είναι εύκολη και άμεση. Ο περιορισμός του χρόνου έκθεσης στα κοινωνικά δίκτυα βοηθά πολύ το παιδί να ανακαλύψει άλλους τρόπους ικανοποίησης.

Κοινωνικές δεξιότητες και social media Για να μπορέσουν τα παιδιά να ανταπεξέλθουν στο περιβάλλον τους ως ενήλικες στο μέλλον, χρειάζεται να μάθουν κοινωνικές δεξιότητες. Οι συναισθηματικές εκφράσεις του προσώπου, οι γκριμάτσες, η γλώσσα του σώματος, οι χειρονομίες, η βλεμματική επαφή, οι αγκαλιές, η ενσυναίσθηση ακόμα και η εμφάνιση, αποτελούν πολύ σημαντικά θεμέλια για την ανάπτυξη και διαχείριση υγειών συναισθηματικών σχέσεων και δεν μπορούν να αντικατασταθούν από το διαδίκτυο. Είναι σημαντικό λοιπόν να υπάρχει ισορροπία μεταξύ του χρόνου που περνάει ένας ανήλικος στο διαδίκτυο και στην προσωπική του ζωή κάνοντας άλλες δραστηριότητες. Ερευνες δείχνουν πως υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου χρήσης και αρνητικών ψυχικών επιπτώσεων, όπως για παράδειγμα χαμηλή αυτοεκτίμη-

ση. Ατομα τα οποία περνούν πιο πολύ χρόνο στα κοινωνικά δίκτυα, δηλώνουν αυξημένη αίσθηση μοναξιάς, αλλά και κοινωνικού αποκλεισμού. Μάλιστα αναφέρουν, πως σε σχέση με το κοινωνικό δίκτυό τους, είναι περισσότερο δυσαρεστημένοι με τη ζωή τους. Ως γονείς και κηδεμόνες, συζητήστε με τα παιδιά σας για τη σημαντικότητα ανάπτυξης άλλων δεξιοτήτων. Προγραμματίστε με τα παιδιά τον χρόνο που θα περνούν στο διαδίκτυο. Μην τα αποκλείσετε από αυτό, είναι σημαντικό για την κοινωνική τους ένταξη αρκεί να περιορίζεται ο χρόνος ενασχόλησης. Ενθαρρύνετε τις κοινωνικές τους επαφές και ασχολίες. Είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη, πως η υπερβολική χρήση διαδικτυακών κοινωνικών μέσων θα μπορούσε να αποτελεί σύμπτωμα κάποιου ψυχικού νοσήματος, όπως για παράδειγμα του κοινωνικού άγχους ή της κατάθλιψης. Αν ένας έφηβος βιώνει άγχος, είναι λογικό να θέλει να επιστρέφει στη συμπεριφορά που του δίνει ευχαρίστηση και τον ανακουφίζει. Ομως, δεν μαθαίνει να αντιμετωπίζει τις δυσάρεστες καταστάσεις στη ζωή του, με αποτέλεσμα να διαιωνίζονται τα θέματα που τον απασχολούν. Είναι σημαντικό για τη ψυχική υγεία του παιδιού να μιλήσει σε κάποιον ειδικό που θα το βοηθήσει να ανακαλύψει λειτουργικούς τρόπους αντιμετώπισης των καθημερινών δυσκολιών. u

BE-LIVE_R 05/10/2020 3:17 μ.μ. Page 31

H Be-Live στη μάχη κατά της υπογονιμότητας Το μη κερδοσκοπικό σωματείο ήταν ένα όνειρο των Βασίλη Κελλάρη και του Χάρη Χηνιάδη που έγινε πραγματικότητα, με σκοπό να βοηθήσει τα υπογόνιμα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί.

ε όραμα τη μείωση της υπογεννητικότητας και ένα μέλλον με λιγότερα προβλήματα υπογονιμότητας, την κατάκτηση του ονείρου της οικογένειας μέσω υποστήριξης των οικονομικά ασθενέστερων ομάδων αλλά και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των κρατικών φορέων και του κοινού, γεννήθηκε η Be-Live. Η Be-Live είναι ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο για την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας. Είναι το αποτέλεσμα της υλοποίησης ενός ονείρου των γιατρών αναπαραγωγής Βασίλη Κελλάρη και Χάρη Χηνιάδη, το οποίο έγινε πραγματικότητα τον Φεβρουάριο του 2019, οπότε και σηματοδοτείται η ίδρυσή της. Σκοπός της Be-live είναι να βοηθήσει τα υπογόνιμα ζευγάρια που ονειρεύονται να αποκτήσουν παιδί. Και όλα αυτά, αναγνωρίζοντας την οικονομική δυσκολία που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα ζευγάρια που επιθυμούν να υποβληθούν σε εξωσωματική, με το κόστος ενός κύκλου εξωσωματικής να ανέρχεται στα 3.000-4.000€. Με τη συμμετοχή γιατρών και επιστημόνων υγείας από όλη την Ελλάδα, έμπειρων επαγγελματιών από τομείς, όπως η επικοινωνία, η ενημέρωση και ο πολιτισμός, τη συνεργασία πλήθους εθελοντών αλλά και την πολύτιμη στήριξη χορηγών και μεγάλων κέντρων εξωσωματικής, η ομάδα της Be-Live έχει κάνει και συνεχίζει να κάνει πραγματικότητα την προώθηση και εξασφάλιση πρόσβασης κοινωνικά και οικονομικά ευπαθών ομάδων πληθυσμού στις θεραπείες για την υπογονιμότητα. Τα κριτήρια που εξετάζει η Be-Live προκειμένου να εντάξει ένα υπογόνιμο ζευγάρι στο πρόγραμμά της είναι κοινωνικά, οικονομικά και ιατρικά. Συγκεκριμένα, δίνεται προτεραιότητα σε ζευγάρια που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές και δεν έχουν άλλο παιδί, ενώ υπάρχει περιορισμός στο ετήσιο οικογενειακό εισόδημα, τις καταθέσεις και την οικογενειακή ακίνητη περιουσία. Επιπλέον, υπάρχει επιτροπή, η οποία εξετάζει τα ιατρικά κριτήρια, όπως ηλικία και αναπαραγωγικό δυναμικό. Τέλος, οι γονείς θα πρέπει να έχουν ελληνική υπηκοότητα. Η ευαισθητοποίηση στο έργο της Βe-Live μπο-

Σκοπός της Be-Live είναι να βοηθήσει τα υπογόνιμα ζευγάρια που ονειρεύονται να αποκτήσουν παιδί. Τα κριτήρια ένταξης στο πρόγραμμα είναι κοινωνικά, οικονομικά και ιατρικά.

ρεί να γίνει πράξη με διάφορους τρόπους, προκειμένου η υλοποίηση των στόχων της να γίνει άμεση πραγματικότητα. Ετσι, μπορεί κάποιος να στηρίξει την προσπάθεια ως δωρητής, ανάδοχος ζευγαριού ή και ολόκληρης περιοχής, εθελοντής σε διάφορους τομείς όπως η Ιατρική και η Γραμματειακή υποστήριξη ή και ως απλός φίλος-υποστηρικτής του προγράμματος. «Πιστεύουμε πως είναι απα-

ραίτητο η Πολιτεία και η κοινωνία της χώρας μας να αναπτύξουν ταχύτατα μηχανισμούς αντιμετώπισης της πρόκλησης για την αναστροφή του φαινομένου της πληθυσμιακής γήρανσης. Οι άνθρωποι της Be-Live είμαστε εδώ και θα υποστηρίξουμε, κάνοντας πράξη την αρχική μας δέσμευση». u

ALZHΕIMER STAVRAKI_L 05/10/2020 2:22 μ.μ. Page 32

Πώς ν' αντέξεις τα παιχνίδια του μυαλού; Στην Ελλάδα νοσούν από άνοια περίπου 160.000 άτομα, ενώ η Ευρώπη έχει 5,8 εκατομμύρια ασθενείς.

οτέ όσο είμαστε παιδιά δεν πιστεύουμε ότι οι γονείς μας θα μεγαλώσουν, θα γεράσουν, θα είναι ανήμποροι και κυρίως ότι θα εξαρτώνται πλήρως από εμάς. Στο μυαλό μας -αχ αυτό το μυαλό τι παιχνίδια παίζει- τους βλέπουμε πάντα δυνατούς δίπλα μας, όρθιους. Κι όμως έρχεται μια εποχή που όλα αλλάζουν. Ενα εγκεφαλικό εκεί που δεν το περίμενες, που δεν το έχεις σκεφτεί ποτέ, μπορεί να κόψει τον ομφάλιο λώρο απότομα και να μην αναγνωρίζεις τους δικούς σου, όπως έχουν γίνει μέσα στην ανημποριά. Είναι όμως και η άλλη ύπουλη ερινύα που με δόλο παίρνει το μυαλό των αγαπημένων μας και τους απομακρύνει. Πάει έφυγε λες μέσα σου, έχασα την επαφή δεν με αναγνωρίζει, δεν μου μιλάει ή μιλάει μόνο για το παρελθόν. Ετσι είναι η άνοια και η χειρότερη μορφή της, το Αλτσχάιμερ. Φοβάσαι μην ανοίξει την πόρτα του σπιτιού και φύγει και ψάχνεις δεξιά κι αριστερά, κι όταν βλέπεις ότι δεν βαστούν πια τα πόδια, για κάτι τέτοιο, αντιλαμβάνεσαι ότι η επικοινωνία δεν είναι εφικτή. Η διάγνωση είναι απόλυτη. Το βλέπεις ότι καθημερινά οι επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις, η ασυνειδησία αν είναι καλοκαίρι ή χειμώνας, πρωί ή βράδυ, γίνονται εφιάλτης. Δεν μπορείς να συνεννοηθείς. Σιγά σιγά σταματάει να χειρίζεται συσκευές, είναι άλλωστε επικίνδυνο και χάνει τις μέρες, ο χρόνος είναι μία ευθεία. Χριστούγεννα, Πάσχα, όλα ίδια. Μόνο το παρελθόν ζωντανεύει ορισμένες φορές με έντονα χρώματα και έρχεται απειλητικό να θυμίσει ότι όλοι οι δικοί σου έχουν φύγει από τη ζωή. Ετσι ο ανοϊκός κόβει τις γέφυρες. Χάνει την πατρική οικογένεια, τη δική του δεν τον ενδιαφέρει να τη θυμάται. Κρατιέται από το σκοινί μιας άλλης βάρκας που έχει ήδη βουλιάξει. Όσοι έχουμε ή είχαμε περιστατικά ανοϊκών

“

Γράφει η Aννα Σταυράκη στην οικογένεια, ξέρουμε τι θα πει μια τέτοια φροντίδα. Για τον φροντιστή, σημαίνει χαμένη προσωπική ζωή. Ναι δεν βγαίνεις να διασκεδάσεις, αρνείσαι εξόδους, σε ένα θέατρο, έναν κινηματογράφο, βγαίνεις να ψωνίσεις κι ο νους σου είναι πίσω, άραγε είναι καλά; Και μετά άλλο ερώτημα πόσο ακόμα; Οχι γιατί κουράστηκες, αλλά γιατί φοβάσαι να αντιμετωπίσεις το ενδεχόμενο του θανάτου κι αυτός ο θάνατος, πώς θα έρθει άραγε; Εχεις σίγουρο ότι δεν θα πας τον δικό σου άνθρωπο σε γηροκομείο, όμως πώς να δουλεύεις και να τον προσέχεις; Είναι σπίτια που έχουν μεταβληθεί σε εντατικές γι' αυτό το λόγο. Είναι όμως φορές που το μυαλό παίζει παιχνίδια και κάνει αναλαμπές λίγο πριν το τέλος, λένε οι γιατροί. Είναι μια ασθένεια που αφαιρεί το μεδούλι της προσωπικότητας του ανθρώ-

Η άνοια είναι μια ασθένεια που αφαιρεί το μεδούλι της προσωπικότητας του ανθρώπου και μένει το κέλυφος

που και μένει το κέλυφος αλλά κι αυτό καμιά φορά αλλοιώνεται. Ολοι οι ηλικιωμένοι ένα φοβούνται. Οχι μην τους πάνε στο γηροκομείο, αλλά μήπως δεν έχουν το μυαλό τους να το αντιληφθούν, μήπως χάσουν τα επίπεδα της ύπαρξής τους που πάντα ήξεραν, που πάντα ήθελαν. Δυστυχώς μιλάμε για την ασθένεια της εποχής. Στην Ελλάδα νοσούν 160.000 άτομα σε ποικίλα στάδια. Στην Ευρώπη είναι 5,8 εκατομμύρια. Ενα κράτος δεν μπορεί να αντέξει την ουσιαστική φροντίδα αυτών των ανθρώπων. Κανένα σύστημα υγείας δεν μπορεί να προσφέρει παρηγορητική φροντίδα, νοσηλεία στο σπίτι και παράλληλα ανάσχεση της νόσου. Οι επιστήμονες ψάχνουν να δουν τι είναι εκείνο το κουμπί που μόλις το πατήσει ο ανοϊκός αρχίζει και μετράει αντίστροφα τη ζωή του. Οι τελευταίες μελέτες λένε ότι η ψυχολογική πίεση, η αγωνία και το άγχος επιτείνουν αυτές τις καταστάσεις. Η ουσία είναι μία. Να θεωρούμε ευλογία την κάθε στιγμή που έχουμε τους ανθρώπους μας υγιείς, κι αν νοσήσουν, να μας θυμούνται, κι αν όχι τους θυμόμαστε εμείς. Κανένα χάδι και καμιά αγκαλιά δεν πήγε χαμένη. Να τα δίνετε απλόχερα. u

Τα στατιστικά της άνοιας u Εκτιμάται ότι στην Ελλάδα πάσχουν από άνοια 159.053 άτομα ≥ 65 ετών (56.830 άνδρες,

102.223 γυναίκες). u Από ήπια νοητική διαταραχή πάσχουν στην Ελλάδα 277.202 άτομα ≥ 65 ετών

(131.204 άνδρες, 145.997 γυναίκες). u Σε όλο τον κόσμο πάσχουν 50 εκατομμύρια άνθρωποι από άνοια. u Κάθε χρόνο, υπάρχουν σχεδόν 10 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις παγκοσμίως. u Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας, συμβάλλοντας στο 60-70%

των περιπτώσεων. u Το 2% του πληθυσμού ηλικίας 65-74 έχει άνοια, το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 19%

για τις ηλικίες 75-84 και στο 42% για τους μεγαλύτερους των 85 ετών. u Η άνοια είναι η πιο δαπανηρή ασθένεια. u Οι εμβολιασμοί κατά της γρίπης και της πνευμονίας φαίνεται να

μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου Αλτσχάιμερ. u Η έρευνα για την άνοια βρίσκεται σε κίνδυνο. Το 17% των ερευνητών μπορεί να εγκαταλείψει το πεδίο λόγω της νόσου COVID-19, ενώ το 35% σκέφτεται να εγκαταλείψει την έρευνα εντελώς.

“

STENT STEFANIDIS_R 05/10/2020 2:22 μ.μ. Page 33

Η συμβολή του stent στην καρδιολογία Τι προσδοκούμε στο μέλλον; Stents με φαρμακευτικές ουσίες που προλαμβάνουν την επαναστένωση και θεραπεύουν τις αθηρωματικές βλάβες.

α stents ή ενδοαγγειακοί νάρθηκες αποτελούν μεγάλη εξέλιξη στην καρδιαγγειακή ιατρική. Ιστορικά η χρήση τους ξεκίνησε πριν από 35 χρόνια για την αντιμετώπιση του προβλήματος της επαναστένωσης. Η επαναστένωση μετά από αγγειοπλαστική με μπαλόνι στενωμένων στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα, αφού συνέβαινε σε ένα ποσοστό πάνω από 30% των ασθενών που υποβάλλονταν σε αγγειοπλαστική με μπαλόνι. Το stent είναι ένας μεταλλικός νάρθηκας, ένα μεταλλικό δαχτυλίδι, που τοποθετείται στην περιοχή της στενωμένης αρτηρίας και είτε αυτοεκτείνεται (παλαιότερα) είτε εκτείνεται με το φούσκωμα του μπαλονιού, όπως γίνεται σήμερα. Η συμβολή των μεταλλικών stents στη μείωση της επαναστένωσης ήταν πολύ σημαντική, αφού μείωσαν το ποσοστό της επαναστένωσης της αρτηρίας από το 30% σε κάτω από 10%. Παρόλα αυτά η έρευνα προχώρησε επιζητώντας τελειότερους τύπους stents, με σκοπό την ελάττωση του ρυθμού της επαναστένωσης. Eτσι κατασκευάστηκαν τα drug eluting stents, δηλαδή μεταλλικά stents καλυμμένα με διάφορες φαρμακευτικές ουσίες. Φαρμακευτικές ουσίες που προοδευτικά απελευθερώνονται μετά την τοποθέτηση του stent και με το μηχανισμό δράσεως τους ελαττώνουν και την επαναστένωση αλλά και άλλες σπανιότερες επιπλοκές από την τοποθέτηση των stents. Πριν από την εισαγωγή των drug eluting stents, εγώ και η ερευνητική μου ομάδα προτείναμε ένα άλλο τύπο stent, το καλυμμένο stent με αυτομόσχευμα, δηλαδή φλέβα ή αρ-

εξελίξεις σε αυτόν τον τομέα είναι συνεχείς. τηρία του ίδιου του ασθενούς. Τα αποτελέσμαΕχουν φτιαχτεί και χρησιμοποιούνται ειδικά τα σε πειραματικό και κλινικό επίπεδο ήταν stents για διακλαδώσεις αρτηριών και αρτηρίες πολύ θετικά και από την προσπάθεια αυτή διαφορετικής διαμέτρου στο προέκυψαν πολλές διεθνείς εγγύς και στο άπω τμήμα. δημοσιεύσεις σε ιατρικά πεΕκτός από τα κυλινδρικά ριοδικά και ανακοινώσεις stents, τα οποία σήμερα είναι σε μεγάλα ιατρικά συνέστην κλινική πράξη, με τον δρια. Αυτή ήταν η πρώτη καθηγητή κ. Θ. Παπαϊωάννου ιδέα και κατασκευή stent προσπαθούμε να εξελίξουμε καλυμμένου με υλικό που ένα κωνικού τύπου stent, το να προλαμβάνει την επαναοποίο θα έχει καλύτερη αιμοστένωση και τη θρόμβωση. δυναμική συμπεριφορά. Σήμερα η χρήση των drug Συμπερασματικά, τα stents eluting stents είναι καθολιαποτελούν μία μεγάλη εξέλική. Σχεδόν σε όλες τις επεμΓράφει ο Χριστόδουλος Στεφανάδης*, ξη στην καρδιαγγειακή ιατριβάσεις αγγειοπλαστικής των Καθηγητής Καρδιολογίας, Διευθυντής Athens κή. Η χρήση τους έχει επεστεφανιαίων αρτηριών τοHeart Center, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών κτείνει κατά πολύ τις ενδείποθετείται αυτός ο τύπος ξεις της διαδερμικής θεραstent. Εκτός από τις στεφανιπείας στενώσεως αρτηριών, μειώνοντας τις επιαίες αρτηρίες στον τομέα της καρδιαγγειακής πλοκές της κλασικής με μπαλόνι αγγειοπλαστιιατρικής, χρησιμοποιούνται stents και για τη κής και επεκτείνοντας τις ενδείξεις της. διάνοιξη άλλων στενωμένων αρτηριών των Τι προσδοκούμε στο μέλλον; Εφαρμογή stents άνω άκρων, όπως π.χ. καρωτίδες, των σπλάκαλυμμένων με φαρμακευτικές ουσίες που στοχνων, όπως π.χ. νεφρικές αρτηρίες και των κάτω χευμένα, όχι μόνο προλαμβάνουν την επαναάκρων, όπως π.χ. λαγόνιες και μηριαίες. στένωση, αλλά και θεραπεύουν τις αθηρωματιΑλλά και στην κεντρική αρτηρία του ανθρώπικές βλάβες των αρτηριών. νου σώματος, την αορτή, σε πολλές περιπτώΜία ανάλογη πρόταση, της οποίας κλινική σεις και ενδείξεις τοποθετούνται stents, με αποεφαρμογή έχει δημοσιευθεί από την κλινική τέλεσμα να αποφεύγονται οι μεγάλες χειρουρμας ομάδα, είναι stent καλυμμένο με φαρμαγικές επεμβάσεις που απαιτούνται για τη διόρκευτική ουσία εναντίον της νεοαγγειογένεσης. θωση αορτικών ανευρυσμάτων. Stents χρησιΔηλαδή, φαρμακευτική ουσία που καταστέλλει μοποιούνται ακόμη και σε άλλες παθήσεις της τοπικά τη δημιουργία νέων αγγείων, μία διαδικαρδιάς, όπως η στένωση της πνευμονικής αρκασία που παρατηρείται στην εξέλιξη της αθητηρίας ή η στένωση του ισθμού της αορτής. ροσκλήρωσης. u Παρ’ όλα αυτά, η έρευνα δεν σταματάει και οι

*Ο Χριστόδουλος Στεφανάδης έχει διατελέσει Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής, Πρόεδρος του Ελληνικού Κολλεγίου Καρδιολογίας, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής» (2010-σήμερα), Αντιπρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας - ΕΣΕΤ (2005-2009), καθώς και Πρόεδρος της Επιτροπής Βιοηθικής και Δεοντολογίας από το 2014.

PROSTATIS_L 05/10/2020 2:23 μ.μ. Page 34

10 πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τον προστάτη Οι περισσότεροι άνδρες πιστεύουν πως τα προβλήματα με τον προστάτη θα τους απασχολήσουν σε μεγάλη ηλικία, αλλά αυτό δεν είναι πάντα αλήθεια.

ολλοί είναι αυτοί που δεν γνωρίζουν ποια είναι η λειτουργία αυτού του αδένα και πότε πρέπει να αρχίζει ο προληπτικός του έλεγχος. Παρακάτω ακολουθούν τα 10 πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τον προστάτη. Είναι ένας αδένας που υπάρχει μόνο στους άνδρες, βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει την ουρήθρα στο σημείο όπου αυτή ενώνεται με την κύστη. Κύριος ρόλος του είναι να παράγει ένα υγρό (προστατικό υγρό), που τροφοδοτεί με θρεπτικά συστατικά το σπέρμα. Επειδή ο προστάτης περιβάλλει το ένα άκρο της ουρήθρας, η διόγκωσή του συμπιέζει το «σωληνάκι» αυτό με συνέπεια να προκαλούνται προβλήματα ούρησης, όπως η συχνουρία, η νυκτερινή ούρηση, η μειωμένη ροή ούρων κ.λπ. Εχει σχήμα και μέγεθος καρυδιού. Καθώς μεγαλώνουν οι άνδρες, όμως, το μέγεθός του συνήθως αυξάνεται. Εως τα 40 τους χρόνια, στους περισσότερους άνδρες έχει μέγεθος βερίκοκου και όταν γίνουν 60 ετών θυμίζει πια περισσότερο λεμόνι. Το 80% των ανδρών θα παρουσιάσει καλοήθη διόγκωση (υπερπλασία του προστάτη) μέχρι τα 70-80 τους χρόνια. Ομως, στο 20% των ανδρών η υπερπλασία αρχίζει πριν τα 50 και στους μισούς σε ηλικία 50-60 ετών. Αν και είναι τόσο συχνή, μόνο στο 30% των ανδρών προκαλεί πολύ ενοχλητικά συμπτώματα, που δεν ελέγχονται με φάρμακα και χρειάζονται χειρουργική αντιμετώπιση. Οι άνδρες κυρίως κάτω των 40 ετών μπορεί να εκδηλώσουν φλεγμονή στον προστάτη, που λέγεται προστατίτιδα και μπορεί να προκληθεί από βακτήρια ή ιούς. Στο 9095% των περιπτώσεων είναι χρόνια και δεν οφείλεται σε βακτήρια, άρα δεν αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά. Ενας στους δύο άνδρες εκδηλώνει προστατίτιδα τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του. Οι περισσότεροι άνδρες μετά τα 80 τους χρόνια φέρουν κάποια καρκινικά κύτταρα στον προστάτη, τα οποία αναπτύσσονται επί δεκαετίες και τόσο αργά, ώστε δεν επηρεάζουν την υγεία τους. Καρκίνο που να γίνεται

1. 2. 3. 4.

Φυσιολογικός προστάτης

Προστατίτιδα

αντιληπτός αναπτύσσουν περίπου ένας στους επτά άνδρες, συνήθως μετά τα 65 έτη. Σε μία στις τρεις περιπτώσεις ο καρκίνος αυτός έχει πολύ βραδεία εξέλιξη και μπορεί να μην χρειασθεί θεραπεία τα πρώτα χρόνια (έως και μία δεκαετία) μετά τη διάγνωση. Ποσοστό έως 10% των ανδρών με καρκίνο του προστάτη έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου και είναι φορείς ογκογόνων γονιδίων. Ωστόσο, μερικοί μπορεί να έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή/και των ωοθηκών, δεδομένου ότι ορισμένα ογκογόνα γονίδια (π.χ. το BRCA2) είναι κοινά στις τρεις μορφές καρκίνου (προστάτη, ωοθηκών και μαστού). Ο περιοδικός προληπτικός έλεγχος (τσεκάπ) του προστάτη συνήθως προτείνεται να αρχίζει στα 40 έτη, όταν ο άνδρας έχει έναν ή περισσότερους συγγενείς πρώτου βαθμού (πατέρα, αδελφό ή γιο) με καρκίνο προστάτη σε νεαρή ηλικία ή στα 45 έτη, αν ο συγγενής του διαγνώστηκε μετά τα 65 έτη. Στους άνδρες χωρίς οικογενειακό ιστορικό, το τσεκάπ συνίσταται να αρχίζει στα 50 έτη. Το τσεκάπ καλό

θα ήταν να γίνεται με μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στο αίμα και σε δακτυλική εξέταση. Η συχνότητα του τσεκάπ καθορίζεται αναλόγως των ευρημάτων του πρώτου και κάθε επόμενου ελέγχου. Στους περισσότερους άνδρες με καρκίνο του προστάτη σε αρχικά στάδια τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά της καλοήθους υπερπλασίας (κυρίως διαταραχές της ούρησης), αν και μερικοί μπορεί να παρουσιάσουν και πόνο χαμηλά στη μέση ή στο ισχίο. Στα πιο προχωρημένα στάδια μπορεί να παρατηρηθούν αίμα στα ούρα και στο σπέρμα, απώλεια βάρους και πόνος στα οστά, την πύελο ή τη μέση. Η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη. Μελέτες έχουν δείξει ότι ειδικά η συσσώρευση περιττών κιλών στην κοιλιά (κοιλιακή ή ανδρικού τύπου παχυσαρκία) διπλασιάζει τον κίνδυνο. Οσον αφορά στη διατροφή, παλαιότερες μελέτες έδειξαν ότι ορισμένα τρόφιμα ή μεμονωμένα θρεπτικά συστατικά (π.χ. σελήνιο, λυκοπένιο) δρουν ευεργετικά. Οι νεότερες έρευνες δεν το επιβεβαιώνουν, αλλά δείχνουν πως προστατευτική είναι η ακολούθηση μιας συνολικά υγιεινής, μεσογειακής διατροφής, σε συνδυασμό με συστηματική άσκηση, που είναι «αντίδοτο» στην παχυσαρκία. Σχετίζεται, επίσης, με μειωμένο κίνδυνο καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη και καλύτερες εκβάσεις σε περίπτωση καρκίνου. u

10.

KSHROFTHALMIA_L 05/10/2020 2:24 μ.μ. Page 35

Τι μπορεί να σας προκαλέσει ξηροφθαλμία Το 60% των επισκέψεων στα ιατρεία οφθαλμολογίας οφείλεται σε προβλήματα ξήρανσης των ματιών.

α φυσικά δάκρυα αποτελούν ασπίδα προστασίας για τα μάτια, αλλά ορισμένα άτομα δεν μπορούν να παράγουν

επαρκή ποσότητα δακρύων, με αποτέλεσμα τα μάτια τους να ξηραίνονται και να γίνονται ευαίσθητα. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται ξηρο-

Μέτρα αυτοφροντίδας Αν ζείτε σε μολυσμένο ή ξηρό αέρα, καλό είναι να τοποθετήσετε στο σπίτι σας ένα υψηλής ποιότητας φίλτρο αέρα. u Αν στην περιοχή όπου ζείτε φυσά συχνά δυνατός αέρας, φροντίστε να προστατεύετε τα μάτια σας με γυαλιά ηλίου που θα έχουν προστατευτικά στα πλάγια, διότι ο αέρας μπορεί να προκαλέσει ξηροφθαλμία. u Αποφύγετε τον καπνό των τσιγάρων, διότι είναι ερεθιστικός για τα μάτια. u Αν εργάζεστε μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή, κάντε διαλείμματα για να ξεκουράζετε τα μάτια σας. u Τα θερμά επιθέματα (κομπρέσες) στα μάτια μπορεί να διεγείρουν την παραγωγή σμήγματος από τους αδένες των βλεφάρων, βελτιώνοντας την ποιότητα των δακρύων. u Πίνετε άφθονα υγρά για να είστε συνεχώς ενυδατωμένοι. u Αν φοράτε φακούς επαφής, πρέπει να τους φροντίζετε σχολαστικά. u

Τα Ωμέγα-3 λιπαρά Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα συμπληρώματα Ωμέγα-3 λιπαρών οξέων είναι χρήσιμα στα άτομα με ξηροφθαλμία. Ωστόσο, μια μελέτη του 2018, που χρηματοδοτήθηκε από τα National Institutes of Health στις ΗΠΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα συμπληρώματα αυτά δεν ήταν καλύτερα από το εικονικό φάρμακο στη θεραπεία της μέτριας έως σοβαρής ξηροφθαλμίας.

φθαλμία. Για πολλούς ανθρώπους η ξηροφθαλμία είναι ένα επίμονο πρόβλημα που απαιτεί συνεχή αντιμετώπιση. Τα συμπτώματα είναι αίσθηση φαγούρας, καύσου ή ξένου σώματος, υπερβολικό δάκρυσμα, θολή όραση που βελτιώνεται με το βλεφάρισμα και κοκκίνισμα στα μάτια. Αν η ξηροφθαλμία δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσει σε ουλές, έλκη, μολύνσεις ή ακόμα και σε διάτρηση του κερατοειδούς χιτώνα που προστατεύει την ίριδα. H ξηροφθαλμία δυσκολεύει την ανάγνωση και την οπτική συγκέντρωση. Τα δάκρυα είναι ένα πολύπλοκο υγρό που εκκρίνεται από τους αδένες που υπάρχουν γύρω από το μάτι. Περιλαμβάνουν εκατοντάδες πρωτεΐνες, ηλεκτρολύτες, αντισώματα, λιπίδια και νερό. Λιπαίνουν τα μάτια, τα τροφοδοτούν με θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο, τα απαλλάσσουν από σκόνες αλλεργιογόνα και ξένα σώματα και απωθούν τα βακτήρια. Μια διαταραχή στην ποσότητα ή την ποιότητα των δακρύων μπορεί να οδηγήσει σε ξηροφθαλμία. Στις πιθανές αιτίες περιλαμβάνονται προβλήματα στους αδένες που παράγουν τις δακρυϊκές στοιβάδες, φλεγμονώδη νοσήματα (λ.χ. αλλεργίες, χρόνια βλεφαρίτιδα), περιβαλλοντικά προβλήματα (π.χ. καπνός των τσιγάρων) και ορμονικές αλλαγές (π.χ. μετά την εμμηνόπαυση). Επίσης, η χρήση φακών επαφής, οι ανεπάρκειες βιταμινών, ορισμένα νοσήματα (π.χ. διαβήτης, ρευματοειδής αρθρίτιδα, σύνδρομο Sjogren), η παρατεταμένη χρήση ορισμένων φαρμάκων (π.χ. διουρητικών, αντισταμινικών, αντικαταθλιπτικών και φαρμάκων για τη χοληστερόλη) και βλάβες στα νεύρα του ματιού (π.χ. εξαιτίας εγχείρησης). Οι άνθρωποι των οποίων τα μάτια δεν κλείνουν εντελώς όταν βλεφαρίζουν ή που βλεφαρίζουν σπάνια (για παράδειγμα, οι ασθενείς με νόσο Πάρκινσον), είναι πιο επιρρεπείς στη ξηροφθαλμία. Αυτοί που διαβάζουν πολύ ή εργάζονται στον υπολογιστή πολύ είναι επίσης πιο επιρρεπείς, γιατί όταν διαβάζουμε βλεφαρίζουμε λιγότερο. Αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν και όσοι ζουν σε μεγάλο υψόμετρο, όπου ο αέρας είναι πιο ξηρός. Η πάθηση είναι πιο συχνή μεταξύ των χρηστών φακών επαφής.

Αντιμετώπιση Για πολλούς ασθενείς το μόνο που χρειάζεται είναι τεχνητά δάκρυα. Αλλα άτομα μπορεί να χρειαστούν χειρουργική επέμβαση για να διορθώσουν ένα βλέφαρο το οποίο είναι ουλοποιημένο ή ένα βλέφαρο που δεν κλείνει σωστά. Οι ανάγκες κάθε ασθενούς είναι διαφορετικές και οι διάφορες οφθαλμικές σταγόνες που κυκλοφορούν στην αγορά δεν έχουν την ίδια σύνθεση. Μερικά από τα κολλύρια είναι υδατώδη και ανακουφίζουν για λίγο και άλλα είναι πιο παχύρευστα και διαρκούν περισσότερο. Οι ασθενείς πρέπει να πειραματιστούν με διαφορετικά δάκρυα μέχρι να βρουν αυτό που λειτουργεί γι’ αυτούς. Μερικοί προτιμούν πιο παχύρευστα δάκρυα, ενώ άλλοι δεν τα θέλουν επειδή προς στιγμήν θολώνει η όρασή τους. Οι γιατροί προτείνουν διαλύματα τεχνητών δακρύων χωρίς συντηρητικά. u

ROCHE_OMEGA3_L 05/10/2020 3:21 μ.μ. Page 36

Eγκριση του entrectinib για θεραπεία σπάνιων μορφών καρκίνου To φάρμακο αναμένεται να συμβάλλει στην εξέλιξη της αντικαρκινικής θεραπείας.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή χορήγησε άδεια κυκλοφορίας υπό όρους για το entrectinib, ένα αντικαρκινικό φάρμακο που επιτρέπει την αντιμετώπιση ορισμένων οδηγών μεταλλάξεων του καρκίνου, ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται ο όγκος. Η πρώτη ένδειξη του entrectinib, ως μονοθεραπεία, αφορά στη θεραπεία ενήλικων και παιδιατρικών ασθενών ηλικίας 12 ετών και άνω με συμπαγείς όγκους, που εκφράζουν μία σύντηξη γονιδίων της τυροσινικής κινάσης του νευροτροφικού υποδοχέα. Οι ασθενείς θα πρέπει να έχουν νόσο τοπικά προχωρημένη, μεταστατική ή όπου η χειρουργική εκτομή οδηγεί σε σοβαρή νοσηρότητα, να μην έχουν λάβει θεραπεία με NTRK αναστολέα και να μην υπάρχουν ικανοποιητικές θεραπευτικές επιλογές. Η δεύτερη ένδειξη ως μονοθεραπεία, αφορά στη θεραπεία ενηλίκων ασθενών με ROS1-

θετικό, προχωρημένο μη-μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, που δεν έχουν λάβει θεραπεία με αναστολείς του ROS1. Το entrectinib ανήκει στη νέα κατηγορία αντικαρκινικών φαρμάκων ανεξαρτήτως ιστολογικού τύπου και έχει επιτύχει σταθερές ανταποκρίσεις σε πολλούς τύπους όγκων. Η έγκρισή του αναδεικνύει τη σημασία του συνδυασμού του γονιδιωματικού προφίλ με την ιατρική ακριβείας. Για τους ασθενείς με συντήξεις γονιδίων NTRK και ROS1 αποτελεί μια αποτελεσματική θεραπεία, ακόμα και αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στον εγκέφαλο. Οι συντήξεις γονιδίων NTRK έχουν εντοπιστεί σε συμπαγείς όγκους και έχουν συχνότητα έως και στο 90% ορισμένων σπάνιων τύπων καρκίνου και σε λιγότερο από το 1% των άλλων συνηθέστερων όγκων. Οι συντήξεις γονιδίων ROS1 αντιστοιχούν στο 1-2% του ΜΜΚΠ, του συνηθέστερου

τύπου καρκίνου του πνεύμονα. Η απόφαση της Ε.Ε. βασίστηκε στα αποτελέσματα μιας υποομάδας ασθενών που περιλαμβάνει δεδομένα από 86 άτομα με μη-εγχειρήσιμους ή μεταστατικούς συμπαγείς όγκους, θετικούς στη σύντηξη γονιδίων NTRK και 161 άτομα με ROS1-θετικό ΜΜΚΠ, που εντάχθηκαν στις μελέτες φάσης II STARTRK-2, φάσης I STARTRK-1 και φάσης I ALKA-372-001, και σε δεδομένα από τη μελέτη φάσης I/II STARTRK-NG σε παιδιατρικούς ασθενείς. Η ασφάλεια αξιολογήθηκε από την ανάλυση 504 ατόμων στις μελέτες. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν η κόπωση, η δυσκοιλιότητα, η δυσγευσία, το οίδημα, η ζάλη, η διάρροια, η ναυτία, η δυσαισθησία, η δύσπνοια, η αναιμία, το αυξημένο βάρος, η αυξημένη κρεατινίνη αίματος, ο πόνος, οι γνωσιακές διαταραχές, ο έμετος, ο βήχας και ο πυρετός. u

Τα θαλασσινά Ω-3 μειώνουν τα καρδιακά επεισόδια Αν και οι έρευνες διίστανται, σίγουρα τα Ωμέγα-3 λιπαρά είναι ωφέλιμα.

έχρι σήμερα, τα αποτελέσματα γύρω από τον ρόλο των Ωμέγα-3 λιπαρών στα καρδιαγγειακά είναι ασυνεπή. Αν και τα λιπαρά ψάρια θεωρούνται μέρος μιας υγιεινής διατροφής, μια ανασκόπηση δεν επιβεβαίωσε τη θετική επίδραση των Ω-3 λιπαρών στην καρδιά, καθώς είχαν μικρή ή άνευ σημασίας επιρροή. Μια άλλη ανασκόπηση, όμως, η οποία δημοσιεύτηκε στο «Journal of the American Heart Association» βρήκε θετικά αποτελέσματα για τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν θαλασσινά Ω-3. Η πιο πρόσφατη μεταανάλυση βρήκε ότι τα άτομα που λαμβάνουν καθημερινά συμπλη-

ρώματα ιχθυελαίου έχουν μικρότερο κίνδυνο για καρδιακή προσβολή. «Η μετα-ανάλυση αυτή προσφέρει τα πιο τελευταία δεδομένα σχετικά με τις επιδράσεις των συμπληρωμάτων Ω-3. Τα αποτελέσματα των συγκεκριμένων συμπληρωμάτων είναι δοσοεξαρτώμενα», ανέφεραν ερευνητές του τμήματος Διατροφής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, στη Βοστόνη. Να σημειωθεί ότι είναι λυπηρό το φαινόμενο οι διάφορες μετα-αναλύσεις να βρίσκουν διαφορετικά πράγματα. Οι ανασκοπήσεις βασίζονται σε ήδη δημοσιευμένες μελέτες. Πώς γίνεται να καταλήγουν σε αντικρουόμενα συμπεράσματα; Αυτό συμβαίνει, διότι οι διάφο-

ρες ερευνητικές ομάδες επιλέγουν να συμπεριλάβουν διαφορετικές μελέτες στην ανάλυσή τους. Στην παρούσα μετα-ανάλυση, οι ερευνητές περιέλαβαν 127.477 ενήλικες από 13 τυχαιοποιημένες δοκιμές, ήτοι τρεις παραπάνω από την προηγούμενη. Επειδή οι τρεις νέες μελέτες ήταν μεγάλες, αυτή η προσθήκη αύξησε το δείγμα κατά 64%. Διαπιστώθηκε ότι εκείνοι που λάμβαναν καθημερινά συμπληρώματα ιχθυελαίων διέτρεχαν μικρότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών περιστατικών, εκτός του εγκεφαλικού. Η μείωση του κινδύνου αφορούσε κατά κύριο λόγο δοσολογία πάνω από τα 840 mg την ημέρα. u

_ADDS 06/10/2020 2:27 μ.μ. Page 1

PSORIASH_MIKROBIOMA_x2 05/10/2020 2:27 μ.μ. Page 38

Το 4-8% του πληθυσμού πάσχει από ψωρίαση Oι ασθενείς με ψωρίαση έχουν αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν τα χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου. Του Θάνου Ξυδόπουλου με συνακόλουθη υποβάθμιση της ποιότητας ζωής τους. Η ψωρίαση μπορεί να επιδεινωθεί από μεταβολές του περιβάλλοντος (π.χ. από φθινόπωρο προς χειμώνα) και από έντονο ψυχικό στρες. Αντίθετα, η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία (με μέτρο) είναι ευνοϊκή. Η ηλικία πρώτης εμφάνισης της νόσου ποικίλει και τα δυο φύλα προσβάλλονται σχεδόν εξίσου συχνά.Eίναι νόσος από την οποία θα μπορούσε να προσβληθεί o καθένας/η καθεμιά, ανεξάρτητα από την καταγωγή και το κοινωνικοοικονομικό status.

ται αυξανόμενος αριθμός αυτοάνοσων παθήσεων που συνυπάρχουν με την ψωρίαση στον ίδιο ασθενή. Αυτό έχει μία στατιστική και διερευνητική σημασία και σημαίνει ότι κάθε ασθενής με ψωρίαση έχει λίγο μεγαλύτερες πιθανότητες από τον μέσο πληθυσμό να εκδηλώσει και κάποια απ’ αυτές τις παθήσεις. Ιδιαίτερη είναι η περίπτωση, όπου η ψωρίαση συνυπάρχει με «οροαρνητική» αρθρίτιδα, δηλαδή με φλεγμονές των αρθρώσεων, συνοδευόμενες από αρνητικό ορολογικό έλεγχο στο αίμα. Πρόκειται για την ονομαζόμενη «ψωριασική αρθρίτιδα». Συνύπαρξη ψωρίασης με οροαρνητρική αρθρίτιδα παρατηρείται στο 10–30% των ψωριασικών. Επίσης, είναι πλέον παραδεκτό ότι οιι ασθενείς με ψωρίαση έχουν αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν κάποια από ή όλα τα χαρακτηριστικά του λεγόμενου «μεταβολικού συνδρόμου», όπως σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, αύξηση των τριγλυκεριδίων και μείωση της καλής χοληστερόλης. Είναι, επομένως, απαραίτητη η καθοδήγηση των ψωριασικών ασθενών, ώστε να κάνουν επιμελώς τακτικούς ελέγχους (check up).

“

Αυξημένος αριθμός αυτοάνοσων παθήσεων συνυπάρχει με την ψωρίαση

Αιτίες Πρόκειται για αυτοάνοσο νόσημα που το χαρακτηρίζει κάποιος βαθμός κληρονομικότητας. Στα αυτοάνοσα νοσήματα, το ανοσοποιητικό σύστημα στρέφεται ανεξήγητα εναντίον των κυττάρων του ίδιου του οργανισμού, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη φλεγμονής. Στην ψωρίαση, «στόχος» είναι τα κύτταρα της επιδερμίδας ενώ; εκτός από το δέρμα μπορεί να προσβληθούν το τριχωτό της κεφαλής και τα νύχια.

Κλινικές μορφές Ανάλογα με την εντόπιση και κάποια άλλα χαρακτηριστικά του εξανθήματος, η ψωρίαση κατατάσσεται σε διάφορες μορφές, όπως η κοινή/κατά πλάκας μορφή (η πιο συχνή), η σταγονοειδής μορφή, η παλαμών - πελμάτων, η φλυκταινώδης μορφή, το γενικευμένο ερυθρόδερμα κ.ά.

Συνύπαρξη με άλλες παθήσεις - Συννοσηρότητες Κατά τα τελευταία χρόνια διαπιστώνε-

“

ψωρίαση έφερε άδικα, επί πολλές δεκαετίες ένα «στίγμα», λόγω της ονομαστικής ομοιότητάς της με την ψώρα, με την οποία όμως δεν έχει καμία σχέση. Η ψωρίαση είναι μία χρόνια, μη μεταδοτική φλεγμονή του δέρματος, με εξάρσεις και υφέσεις εξανθήματος. To βασικό της σύμπτωμα είναι η απολέπιση, ωστόσο, δεν προκαλεί σε όλους φαγούρα. Στη θεραπεία της ψωρίασης έχουμε πλέον γυρίσει σελίδα, χάρη στους βιολογικούς παράγοντες. Υπολογίζεται ότι από ψωρίαση πάσχει το 4-8% του πληθυσμού στο βόρειο ημισφαίριο. Είναι ενδιαφέρον ότι σε κάποιες φυλές Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής η ψωρίαση παραμένει άγνωστη. Το ποσοστό των ανθρώπων που τελικά αναζητά τη βοήθεια ειδικού δερματολόγου στο βόρειο ημισφαίριο υπολογίζεται σε 1,52,5%. Φαίνεται ότι για τους υπόλοιπους ασθενείς η παρουσία της νόσου στο δέρμα τους είναι πολύ μικρή και δεν τους ενοχλεί. Από αυτούς που επισκέπτονται τα δερματολογικά ιατρεία πολλοί εμφανίζουν έντονες και μεγάλες «πλάκες» (χαρακτηριστικές του εξανθήματος),

Συναισθηματική ιδιαιτερότητα Ο ψωριασικός ασθενής είναι συχνά απογοητευμένος και με ιδιαίτερες ευαισθησίες, που οφείλονται στη χρονιότητα της νόσου του και στο γεγονός ότι συχνά το εξάνθημα εντοπίζεται σε σημεία ορατά από τους ανθρώπους του επαγγελματικού και γενικότερου κοινωνικού περιβάλλοντός του. Τα ανωτέρω συνθέτουν μία αξιοπρόσεκτη υποβάθμιση της ποιότητας ζωής του πάσχοντα και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, όταν ο θεράπων δερματολόγος οργανώνει την αντιμετώπιση του προβλήματος του ασθενούς του. Σε κάποιους από τους ασθενείς η ψυχολογική υποστήριξη είναι πολύ ανακουφιστική.

PSORIASH_MIKROBIOMA_x2 05/10/2020 2:28 μ.μ. Page 39

Μαγειρεμένα ή ωμά λαχανικά για καλύτερη υγεία του εντέρου;

Θεραπείες u Τοπική αγωγή: Στηρίζεται στη μακρο-

χρόνια χρήση σκευασμάτων κορτιζόνης, καλσιποτριόλης, παραγώγων πίσσας και προϊόντων ενυδάτωσης του δέρματος. Σε ήπιες περιπτώσεις αποτελεί την καλύτερη επιλογή. u Φωτοθεραπείες: PUVA, στενού φάσματος UVB. u Από του στόματος ή ενέσιμη ανοσορρυθμιστική αγωγή: Σκοπός της είναι η επίτευξη ύφεσης. Ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης και τη γενικότερη κατάσταση του ασθενούς επιλέγονται φάρμακα, όπως η μεθοτρεξάτη, η κυκλοσπορίνη κ.ά. Συχνά η δράση τους είναι πολύ επιτυχής. Η χορήγησή τους, όμως, απαιτεί τακτικούς εργαστηριακούς ελέγχους και επισκέψεις στον θεράποντα δερματολόγο, λόγω της συχνής εκδήλωσης ανεπιθύμητων ενεργειών. u Βιολογικοί παράγοντες: Τα νεότερα, επιτυχέστερα και ασφαλέστερα «όπλα» στην προσπάθεια για την επίτευξη μακροχρόνιας ύφεσης είναι οι βιολογικοί παράγοντες. Δεν είναι ανοσορρυθμιστικά φάρμακα. Πρόκειται για μονοκλωνικά αντισώματα ή άλλες, συναφούς τύπου ουσίες. Δρουν «στοχευμένα» κατά ουσιών, οι οποίες (με βάση τα νεότερα δεδομένα) έχουν ρόλους-κλειδιά στην ανάπτυξη της φλεγμονής. Η «στοχευμένη» δράση εγγυάται μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα όπως και ελάχιστες παρενέργειες, κάνοντας σχεδόν απόλυτα ασφαλή τη χορήγηση των βιολογικών παραγόντων. Η χορήγηση των περισσοτέρων γίνεται με υποδόριες ενέσεις που εύκολα μαθαίνουν να κάνουν οι ασθενείς μόνοι στο σπίτι τους. Απαραίτητη είναι η τακτική επίσκεψη στον θεράποντα δερματολόγο. u

διατροφή είναι ένας κρίσιμος παράγοντας της μικροβιακής σύνθεσης και λειτουργίας του εντέρου, υπερβαίνοντας ακόμα και το DNA του ξενιστή. Πολλές μελέτες του εντερικού μικροβιώματος έχουν συγκρίνει δίαιτες με διαφορετικά συστατικά, αλλά η καθημερινή πρακτική του μαγειρέματος παραμένει υποτιμημένη. Mια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Microbiology από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας βρήκε πως αν μαγειρεύουμε τα λαχανικά που συνήθως τρώμε ωμά, αυτό θα άλλαζε σημαντικά προς το καλύτερο το εντερικό μας μικροβίωμα, δηλαδή τη σύνθεση των βακτηρίων του εντέρου μας.

Το μικροβίωμα Η έρευνα διαπίστωσε ότι η κατανάλωση μαγειρεμένου φαγητού όχι μόνο προκάλεσε αλλαγές στο μικροβίωμα, αλλά και ενεργοποίησε ή απενεργοποίησε ορισμένα γονίδια των μικροβίων. Φαίνεται πως μια φυτική τροφή που σερβίρεται ωμή ή μαγειρεμένη ανασχηματίζει το μικροβίωμα. Κι επειδή το μαγείρεμα, μια αποκλειστικά ανθρώπινη δραστηριότητα, είναι πανταχού παρούσα και πολύ αρχαία, τα αποτελέσματα της μελέτης οδηγούν στην υπόθεση ότι οι άνθρωποι και τα εντερικά μικρόβια εξελίχτηκαν υπό μοναδικές επιδράσεις που σχετίζονται με το μαγείρεμα. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η κατανάλωση τροφίμων που έχουν μαγειρευτεί μπορεί να προάγει την εντερική υγεία, ενώ αντίθετα τα ωμά τρόφιμα περιέχουν στοιχεία που εξουδετερώνουν τους μικροοργανισμούς, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται πολλά ευεργετικά βακτήρια του εντέρου. Η ερευνητική ομάδα αναφέρει ότι τα ευρήματα αυτά θα συμβάλουν στην ανάδειξη των τροφίμων που ευνοούν τα επωφελή βακτήρια στο σώμα και στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο εξελίχθηκε το μικροβίωμα από τη στιγμή που οι πρώτοι άνθρωποι έμαθαν να μαγειρεύουν. Πρόκειται για την πρώτη απόπειρα των επιστημόνων να μελετήσουν το πώς το μαγείρεμα αλλάζει τη σύνθεση του μικροβια-

κού οικοσυστήματος στο έντερο του ανθρώπου. Αρχικά, οι ερευνητές χώρισαν μια ομάδα ποντικών σε τέσσερις υποομάδες, κάθε μία εκ των οποίων ακολουθούσε διαφορετική διατροφή: Η μία ομάδα έτρωγε ωμό κρέας, η άλλη μαγειρεμένο, η τρίτη ωμές γλυκοπατάτες και η τέταρτη μαγειρεμένες γλυκοπατάτες. Προς έκπληξή τους, οι ερευνητές βρήκαν ότι δεν υπήρχε διαφορά στο μικροβίωμα των ποντικιών που έτρωγαν ωμό ή μαγειρεμένο κρέας. Η μεγάλη διαφορά υπήρξε ανάμεσα στα ποντίκια που έτρωγαν ωμές ή μαγειρεμένες γλυκοπατάτες, όπου η διαφορά παρατηρήθηκε όχι μόνο στα βακτήρια, αλλά και στο αν συγκεκριμένα γονίδια ήταν ενεργοποιημένα ή όχι. Επίσης, τα μεταβολικά προϊόντα που παρήγαγαν τα ποντίκια διέφεραν. Τα αποτελέσματα ήταν ίδια, όταν η ερευνητική ομάδα έκανε το πείραμα με διάφορα λαχανικά, όπως οι πατάτες, το καλαμπόκι, τα φασόλια και τα καρότα.

Οι συνέπειες στον άνθρωπο Οι ερευνητές θέλησαν να δουν αν παρόμοιες αλλαγές στο μικροβίωμα συμβαίνουν και στους ανθρώπους και συνεργάστηκαν με έναν επαγγελματία, σεφ προκειμένου να τους ετοιμάσει ωμά και μαγειρεμένα μενού, με τους συμμετέχοντες να τα δοκιμάζουν για τρεις μέρες σε τυχαία σειρά και έπειτα να παράσχουν δείγμα κοπράνων. Τα δείγματα κοπράνων αποκάλυψαν ότι το μικροβίωμα των ανθρώπων όταν έτρωγαν ωμές τροφές ήταν σαφώς διαφορετικό από αυτό που προκαλούσαν τα μαγειρεμένα τρόφιμα. «Οι συνέπειες του μαγειρέματος που είδαμε στα τρωκτικά αντιστοιχούσαν και στους ανθρώπους, αν και τα χαρακτηριστικά της αλλαγής του μικροβιώματος ήταν διαφορετικά ανάμεσα στα δύο είδη. Ευελπιστούμε σε μεγαλύτερες και πιο μακροχρόνιες παρατηρητικές και παρεμβατικές μελέτες σε ανθρώπους, για να κατανοήσουμε τις συνέπειες των μακροπρόθεσμων διατροφικών αλλαγών», ανέφερε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και αναπληρωτής καθηγητής μικροβιολογίας και ανοσολογίας, Δρ. Πίτερ Τέρνμπαουχ.u

PLASTIKA_YPNOS_x2 05/10/2020 2:28 μ.μ. Page 40

Πόσα πλαστικά καταναλώνουμε μαζί με το εμφιαλωμένο νερό Οι αναλύσεις υποδεικνύουν την πανταχού παρούσα έκταση της μικροπλακτικής μόλυνσης στο παγκόσμιο περιβάλλον. Της Αφροδίτης Ντάικου

ον κώδωνα του κινδύνου κρούει μελέτη που βρήκε ότι πάνω από το 90% των μπουκαλιών εμφιαλωμένου νερού περιέχει μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικών, τα οποία ο καταναλωτής καταπίνει εν αγνοία του. Mα προηγούμενη μελέτη είχε, επίσης, βρει μικροσκοπικά πλαστικά στο νερό της βρύσης. Σύμφωνα με την παρούσα έρευνα, τα πλαστικά κομμάτια στο εμφιαλωμένο νερό είναι σχεδόν σε διπλάσια ποσότητα από το νερό της βρύσης. Μετά την ανακοίνωση της μελέτης, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) δήλωσε ότι πρόκειται να προχωρήσει στην επανεξέταση των πιθανών κινδύνων

του πλαστικού στο πόσιμο νερό. Ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, με επικεφαλής την καθηγήτρια χημείας Σέρυ Μέισον έκαναν την ανάλυσή τους για λογαριασμό του δημοσιογραφικού οργανισμού Orb Media. Ανέλυσαν 259 μπουκάλια από 19 τοποθεσίες σε εννέα χώρες σε 11 μάρκες, βρίσκοντας κατά μέσο όρο 325 πλαστικά σωματίδια για κάθε λίτρο νερού που πωλείται. Από τα 259 μπουκάλια που ελέγχθηκαν, μόνο τα 17 δεν περιείχαν καθόλου ίχνη πλαστικών. Το πιο συχνό είδος πλαστικού στο εμφιαλωμένο νερό ήταν το πολυπροπυλένιο που χρησιμοποιείται και στα πλαστικά καπάκια των μπουκαλιών. Τα μπουκάλια είχαν αγορασθεί στις χώρες: ΗΠΑ, Κίνα, Βραζιλία, Ινδία, Ινδονησία, Μεξικό, Λίβανο, Κένυα και Ταϊλάνδη. Οι ΗΠΑ είχαν το υψηλότερο ποσοστό μόλυνσης, 94%. Ο Λίβανος και η Ινδία είχαν τα επόμενα υψηλότερα ποσοστά. Τα ευρωπαϊκά κράτη, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας και της Γαλλίας, είχαν το χαμηλότερο ποσοστό μόλυνσης, 72%.

Η ρύπανση των πλαστικών Οι νέες αναλύσεις υποδεικνύουν την πανταχού παρούσα έκταση της μικροπλακτικής μόλυνσης στο παγκόσμιο περιβάλλον. Προηγούμενες εργασίες, που πραγματοποιήθηκαν, είχαν επικεντρωθεί στην πλαστική ρύπανση στους ωκεανούς, συμπεραίνο-ντας ότι οι άνθρωποι καταπίνουν μικροσκοπικά πλα-

στικά μέσω μολυσμένων θαλασσινών. «Εχουμε αρκετά στοιχεία από την εξέταση της άγριας πανίδας και τις επιπτώσεις που έχει στην άγρια φύση, και ανησυχούμε», δήλωσε η Σέρυ Μέισον. «Αν επηρεάζει την άγρια φύση, τότε πώς πιστεύουμε ότι δεν επηρεάζει και εμάς;», κατέληξε. Μια ιρλανδική μελέτη που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2017 διαπίστωσε μικροπλαστική μόλυνση σε μια χούφτα νερό της βρύσης. «Δεν γνωρίζουμε ποιος είναι ο αντίκτυπος στην υγεία και γι' αυτό θα πρέπει να ακολουθήσουμε την αρχή της προφύλαξης», δήλωσε η Μέισον από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο Galway-Mayo που διεξήγαγε την έρευνα. Από τη στιγμή που βρίσκονται σε νανομετρική κλίμακα, μπορούν να διεισδύσουν μέσα στα κύτταρα και αυτό είναι το ανησυχητικό. Επίσης, τα μικροσκοπικά πλαστικά μπορούν να προσελκύσουν βακτήρια που βρίσκονται σε λύματα. Η Μέισον είπε σχετικά: «Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν περισσότερα επιβλαβή παθογόνα στα μικροσκοπικά πλαστίδια μιας μονάδας επεξεργασίας λυμάτων». Τα μικροσκοπικά πλαστικά είναι γνωστό ότι περιέχουν και απορροφούν τοξικά χημικά, τα οποία απελευθερώνονται στο σώμα. Ο καθηγητής από το Πανεπιστήμιο του Plymouth στο Ηνωμένο Βασίλειο, Ρίτσαρντ Θόμπσον, δήλωσε: «Είναι ξεκάθαρο ότι το πλαστικό απελευθερώνει αυτά τα χημικά». Η παγκόσμια μικροπλακτική μόλυνση άρχισε να γίνεται σαφής, από μελέτες στη Γερμανία που βρήκαν πλαστικές ίνες και θραύσματα σε όλες τις μπύρες που είχαν εξεταστεί, καθώς επίσης στο μέλι και στη ζάχαρη. Στο Παρίσι, το 2015, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι υπάρχει μια πτώση μικροσκοπικών πλαστικών στο έδαφος από την ατμόσφαιρα, την οποία εκτίμησαν σε 10 τόνους τον χρόνο για την πρωτεύουσα της Γαλλίας. Τα πλαστικά ήταν παρόντα στον αέρα των σπιτιών. Αυτή η έρευνα οδήγησε τον καθηγητή περιβαλλοντικής υγείας στο King's College του Λονδίνου, Φρανκ Κέλυ, να δηλώσει το 2016: «Αν τα εισπνέουμε, θα μπορούσαν τα χημικά αυτά να φτάνουν στα χαμηλότερα τμήμα-

PLASTIKA_YPNOS_x2 05/10/2020 2:29 μ.μ. Page 41

Οι ώρες ύπνου που χρειαζόμαστε

τα των πνευμόνων μας και ίσως ακόμη και στην κυκλοφορία του αίματος». Ο τρόπος με τον οποίο τα μικροσκοπικά πλαστικά καταλήγουν στο πόσιμο νερό δεν είναι για την ώρα απολύτως γνωστός. Οι πλαστικές μικροΐνες είναι εύκολα αερομεταφερόμενες και είναι σαφές εάν αυτό συμβαίνει και μέσα στα εργοστάσια. Η ατμόσφαιρα είναι μια προφανής πηγή, με τις πλαστικές ίνες να ξεφεύγουν από την καθημερινή φθορά των ρούχων και των χαλιών. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι κάθε κύκλος ενός πλυντηρίου θα μπορούσε να απελευθερώσει 700.000 ίνες στο περιβάλλον. Η έρευνα για το Παρίσι δείχνει ότι υπάρχουν τεράστιες ποσότητες πλαστικών ινών στην ατμόσφαιρα. Με τη σειρά τους, οι βροχοπτώσεις μπορούν να «σαρώσουν» τη μικροπλαστική ρύπανση, γεγονός που εξηγεί γιατί πηγάδια της Ινδονησίας βρέθηκαν μολυσμένα. Στη Βηρυτό του Λιβάνου, η παροχή ύδατος προέρχεται από φυσικές πηγές, αλλά το 94% των δειγμάτων μολύνθηκε. Μια άλλη ανάλυση που, επίσης, δημοσιεύθηκε πρόσφατα (ανατέθηκε από την ομάδα καμπάνιας Story of Stuﬀ) εξέτασε 19 μάρκες εμφιαλωμένου νερού στις ΗΠΑ και επιβεβαίωσε ότι οι πλαστικές μικροΐνες είναι ευρέως διαδεδομένες. Στη μελέτη για την Orb Media, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν κόκκινη βαφή του Νείλου για να φθορίζουν σωματίδια στο νερό -η βαφή τείνει να κολλάει στην επιφάνεια των πλαστικών, αλλά όχι στα περισσότερα φυσικά υλικά. Δεν έχει πραγματοποιηθεί επιστημονική αξιολόγηση της τεχνικής, αλλά ο επιστήμονας του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας, Αντριου Μάιες, ο οποίος την ανέπτυξε δήλωσε ότι: «Είμαι ικανοποιημένος που εφαρμόστηκε με προσοχή και με τον κατάλληλο τρόπο, με τον τρόπο που θα το έκανα στο εργαστήριό μου». Ωστόσο η Nestlé επέκρινε τη μεθοδολογία υποστηρίζοντας ότι η τεχνική που χρησιμοποιεί κόκκινη βαφή του Νείλου θα μπορούσε να δημιουργήσει ψευδή θετικά αποτελέσματα. Η Danone είπε επίσης ότι η μελέτη χρησιμοποίησε μια μεθοδολογία που είναι ασαφής. u

πολογίζεται ότι οι άνθρωποι κοιμούνται περίπου το ένα τρίτο της ζωής τους. Ακούγεται σαν χάσιμο χρόνου, όμως, όσο κοιμόμαστε το ανθρώπινο σώμα επιτελεί πολλές σημαντικές λειτουργίες για την υγεία και ευεξία μας. Την ώρα του ύπνου το σώμα μας λειτουργεί σαν υπολογιστής, κάνοντας «update». Κατά τη διάρκεια του ύπνου μας, εναλλάσσουμε τον ύπνο REM (rapid eye movement) με τον NREM (non–rapid eye movement) και αυτή η εναλλαγή επαναλαμβάνεται ανά περίπου 90 λεπτά. Το 75% της νύχτας το περνάμε στον ύπνο NREM, ο οποίος αποτελείται από τρία στάδια αυξανόμενης χαλάρωσης. Στον ύπνο, ανανεώνονται οι ορμόνες που σχετίζονται με την ανάπτυξη και ενεργοποιείται το ανοσοποιητικό σύστημα, κάνοντας τα κύτταρα πιο ανθεκτικά σε ιούς και βακτήρια. Κατά τη διάρκεια μάλιστα του ύπνου REM ο εγκέφαλος αποθηκεύει τις πληροφορίες της ημέρας και αφήνει χώρο για τα νέα ερεθίσματα της επομένης. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι με 4-5 ώρες ύπνου είναι μια χαρά και ότι δεν χρειάζονται περισσότερο για να είναι φρέσκοι και γεμάτοι ζωντάνια. Είναι όμως έτσι; Σύμφωνα με το Εθνικό Ιδρυμα Μελετών για τον Υπνο των ΗΠΑ ένα νεογέννητο πρέπει να κοιμάται από 14 έως 17 ώρες, ακόμη κι αν πρόκειται για διακεκομμένο ύπνο. Τα παιδιά του δημοτικού πρέπει να κοιμούνται από 9 έως 11 ώρες, ενώ για τους ενήλικες συνιστάται να μην κοιμούνται λιγότερο από 6 ώρες. Από την άλλη πλευρά, οι ειδικοί τονίζουν ότι οι ώρες αυτές είναι ενδεικτικές. Υπάρχουν άνθρωποι που με λιγότερο από 10 ώρες ύπνου δεν νιώθουν ξύπνιοι. Βέβαια, σε όλα υπάρχει ένα μέτρο κι έτσι ειδικοί από την Οξφόρδη έχουν καταλήξει στο ότι ο πολύς ύπνος δεν είναι καλός. Για παράδειγμα, εκτιμούν ότι πάνω από 8 ώρες ύπνου τη νύχτα ενδέχεται να αυξάνουν την πιθανότητα εγκεφαλικού.

Τι συμβαίνει με την έλλειψη ύπνου; Η ολική έλλειψη ύπνου για παρατεταμένη περίοδο είναι ένα βασανιστήριο. Οσο περισσότερο το σώμα στερείται τον ύπνο, τόσο περισσότερα προβλήματα αποκτά: πέφτει η θερμοκρασία του, μειώνεται η συγκέντρωση, το σώμα μοιάζει να βρίσκεται σε κατάσταση μέθης. Πάντως μέχρι στιγμής οι επιστήμονες δεν έχουν απαντήσει με σιγουριά στο ερώτημα αν η χρόνια έλλειψη ύπνου μειώνει τη διάρκεια ζωής. Οι λόγοι που οδηγούν σε διαταραχές του ύπνου ποικίλλουν, από τα κινητά τηλέφωνα, τους ήχους και την ακτινοβολία που εκπέμπουν, μέχρι την υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης ή αλκοόλ. Επίσης, οι έντονοι ήχοι και το φως, από όπου κι αν προέρχονται, μπορούν να οδηγήσουν σε διαταραχές του ύπνου. Μερικές λύσεις που προτείνουν οι ειδικοί για έναν καλό ύπνο είναι να κρατάμε μακριά τα κινητά και τις άλλες ηλεκτρονικές συσκευές, να κοιμόμαστε στο υπνοδωμάτιο και όχι π.χ. στο γραφείο ή στο σαλόνι, ενώ είναι πολύ σημαντικό να εκμεταλλευόμαστε τα Σαββατοκύριακα για λίγη παραπάνω ξεκούραση. Ενα καλό στρώμα κι ένα καλό μαξιλάρι είναι επίσης σημαντικά γιατί κρατούν το κεφάλι και το σώμα στη σωστή θέση. Το ίδιο σημαντικό είναι ένα σκοτεινό υπνοδωμάτιο με θερμοκρασία από 15 έως 18 βαθμούς Κελσίου. u

ANTIGHRANSH_L 05/10/2020 2:30 μ.μ. Page 42

Θεραπεύεται η γήρανση; Μπορεί κάποια στιγμή να παίζουμε τένις στα 100ά μας γενέθλια; Ο Ντέιβιντ Σινκλαίρ, διευθυντής του Κέντρου Βιολογίας της Γήρανσης στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, είναι αισιόδοξος.

ις τελευταίες δεκαετίες, γίνεται μεγάλη έρευνα για τη θεραπεία και πρόληψη των κορυφαίων ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία, όπως η στεφανιαία νόσος και η άνοια. Αλλά κάποιοι επιστήμονες έχουν μια εντελώς μοναδική άποψη σχετικά με την ελάφρυνση του βάρους της γήρανσης, εστιάζοντας στην επιβράδυνσή της ή ακόμα και στην αποτροπή της. Σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Σινκλαίρ, διευθυντής του Κέντρου Βιολογίας της Γήρανσης στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρτ, πρέπει να δούμε τη γήρανση ως ασθένεια και όχι ως μια αναπόφευκτη διαδικασία. Οι εξελικτικοί βιολόγοι γνωρίζουν ότι η γήρανση είναι μια «πλαστική» διαδικασία που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όμως, δεν ξέρουμε γιατί ορισμένα είδη ζώων γερνούν πιο αργά από άλλα π.χ. δεν ξέρουμε γιατί οι φάλαινες ζουν πάνω από 200 χρόνια. Πώς μπορούμε να ζήσουμε περισσότερο; Ενεργοποιώντας τα γονίδια της μακροζωίας, λέει ο Sinclair και αυτό συμβαίνει όταν βάζουμε το σώμα μας κάτω από το σωστό στρες και το σωστό χρονικό διάστημα. Οταν σοκάρουμε το σώμα μας για λίγο. Η διαλείπουσα νηστεία, για παράδειγμα, είναι ένας τρόπος, το ίδιο και η

άσκηση. Παραλείψτε ένα γεύμα, όπως το πρωινό ή καλύτερα το βραδινό. Επίσης, ανυψώστε βάρη στο σπίτι ή το γυμναστήριο και γυμναστείετε για 1 λεπτό φτάνοντας στα όριά σας, δηλαδή μέχρι το σημείο που θα σας κοπεί η ανάσα.

Οι σιρτουίνες Υπάρχουν διόφορα βιοχημικά μονοπάτια μακροζωίας που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα και ένα από αυτά είναι οι σιρτουίνες, πρωτεΐνες, που ρυθμίζουν την υγεία των κυττάρων. Παράγονται από γονίδια μακροζωίας που πήραν το όνομά τους από το γονίδιο yeastSIR2, το οποίο ανακαλύφθηκε πρώτο. Υπάρχουν επτά σιρτουίνες στα θηλαστικά, SIRT1 έως SIRT7, και παράγονται από σχεδόν κάθε κύτταρο του σώματος. Αυτή η οικογένεια γονιδίων βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ιατρικής έρευνας και της ανάπτυξης φαρμάκων. Οι σιρτουίνες είναι ένζυμα που αφαιρούν τις ετικέτες ακετυλίου από ιστόνες και άλλες πρωτεΐνες και, με αυτόν τον τρόπο, αλλάζουν τη συσκευασία του DNA. Αυτοί οι κρίσιμοι επιγενετικοί ρυθμιστές βρίσκονται στην κορυφή των

κυτταρικών συστημάτων ελέγχου, ορίζο-ντας την αναπαραγωγή και την επισκευή του DNA μας. Με άλλα λόγια, τα ένζυμα αυτά επιβραδύνουν την απώλεια των επιγενετικών πληροφοριών. Οταν πεινάμε και γυμναζόμαστε, ενισχύονται τα μιτοχόνδρια -οι δομές που παράγουν ενέργεια μέσα στα κύτταρα μας- χτίζονται νέα αιμοφόρα αγγεία και αποτρέπεται ο κυτταρικός θάνατος. Σε μελέτες που έγιναν σε ποντίκια, η ενεργοποίηση του σιρτουϊνών μπορεί να βελτιώσει την επιδιόρθωση του DNA, να ενισχύσει τη μνήμη, να αυξήσει την αντοχή στην άσκηση να και βοηθήσει στο αδυνάτισμα ανεξάρτητα από το πόσο τρώνε. Αυτές δεν είναι εικασίες αλλά αποτελέσματα μελετών που έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά όπως το Nature, το Cell, και το Science. Οι σιρτουίνες τα κάνουν όλα αυτά με βάση ένα μάλλον απλό πρόγραμμα το οποίο είναι πιο επιρρεπείς στην επιστημονική χειραγώγηση από άλλα γονίδια μακροζωίας.

Τι είναι τα NAD boosters Οι σιρτουίνες απαιτούν ένα ενδιαφέρον μόριο, το NAD (δινουκλεοτίδιο αδενίνης νικοτιναμιδίου), ένα συνένζυμο που βρίσκεται σε όλα τα κύτταρα και είναι ζωτικής σημασίας για το μεταβολισμό των περισσότερων ειδών, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, των φυτών και των βακτηρίων. Tο NAD, το οποίο περιλαμβάνει το NAD+ και το NADH, υποστηρίζει την κυτταρική λειτουργία με διάφορους τρόπους, όπως η διατήρηση ενός υγιούς DNA, η μετατροπή της τροφής σε χρησιμοποιήσιμη ενέργεια και η ρύθμιση των κύκλων ύπνου/αφύπνισης. Τα χαμηλά επίπεδα του NAD σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, διαβήτη τύπου 2, άνοιας και επιτα-

ποντίκια προωθεί την υγεία τους. Το χυνόμενης γήρανσης. Στα πο-ντίκια NAD και άλλες ενώσεις, όπως η ρεκαι στους ανθρώπους, τα επίπεδα σβερατρόλη (το διάσημο συστατικό του NAD μειώνονται καθώς περτου κόκκινου κρασιού), συνεργάνούν τα χρόνια. Η απώλεια του NAD ζονται για να διατηρήσουν τη λεικαθώς μεγαλώνουμε, και η προκύτουργία των μιτοχονδρίων και αυτό πτουσα μείωση της δραστηριότητας καταπολεμά τη γήρανση στα ποντίστις σιρτουίνες θεωρείται ο πρωταρκια. Αλλά το 2006, η ρεσβερατρόλη χικός λόγος που το σώμα μας ανααπέτυχε να αυξήσει τη πτύσσει ασθένειες όταν είμαστε μεγάλοι σε ηλιδιάρκεια ζωής στα κία και όχι όταν είποντίκια και έτσι οι ερευνητές στράμαστε νέοι. φηκαν στο Ερευνητές του NAD. Δύο μορπανεπιστημίου φές της βιταμίτης Ουάσινγνης Β3 -το ρικτον έχουν δείβοσίδιο νικοτιξει ότι η ενίΤο NAD ενεργοποιεί τις σιρτουίνες. ναμίδης (NR) σχυση της παΣτην αγορά διατίθενται διατροφικά και το μονονουραγωγής του συμπληρώματα που ενισχύνουν την παραγωγή του. κλεοτίδιο νικοτιναNAD σε ηλικιωμένα

μίδης (NMN)- έχουν προσελκύσει την προσοχή των επιστημόνων σχετικά με το αν μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα του NAD στον οργανισμό. Από την άλλη πλευρά, σε μια μελέτη, ένας ενισχυτής του NAD που κυκλοφορεί στο αίμα και ονομάζεται eNAMPT δόθηκε ως διατροφικό συμπλήρωμα σε ηλικιωμένα ποντίκια και το αποτέλεσμα ήταν να ενισχυθεί η παραγωγή του NAD. Οι ερευνητές έδειξαν ότι ο υποθάλαμος του εγκεφάλου φτιάχνει NAD, χρησιμοποιώντας το eNAMPT, το οποίο μεταφέρεται στο αίμα με κάποια σωματίδια που ονομάζονται εξωκυτταρικά κυστίδια. Το NAD μπορεί να συντεθεί από αμινοξέα, είτε από την τρυπτοφάνη είτε από το ασπαρτικό οξύ. u

KSIRA KAI LIPARA MALLIA_R 05/10/2020 2:31 μ.μ. Page 43

Τα μαλλιά σας είναι ξηρά ή λιπαρά; Εξυπνα κόλπα για τη σωστή φροντίδα των μαλλιών. Γράφει η Αντωνία Λαζάρου, ειδικός στη χρωματολογία μαλλιών

ο μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων διαθέτει λιπαρά μαλλιά, τα οποία θαμπώνουν και λαδώνουν ακόμα και όταν τα λούζετε συχνά με αποτέλεσμα να φαίνονται συνεχώς απεριποίητα. Πάμε πρώτα να δούμε τι ακριβώς είναι η λιπαρότητα. Η λιπαρότητα είναι μια φυσική διαδικασία που οφείλεται στην δημιουργία του σμήγματος, δηλαδή των φυσικών ελαίων που εκκρίνονται από τις ρίζες των μαλλιών. Όταν υπάρχει έκκριση των φυσικών ελαίων σε φυσιολογικούς ρυθμούς βοηθάει στην προστασία της τρίχας από το σπάσιμο, αλλά και τη διατήρηση του τριχωτού της κεφαλής σε καλή κατάσταση. Χάρη σε αυτά τα έλαια τα μαλλιά φαίνονται μαλακά, λαμπερά και υγιή μόνο όταν η έκκριση σμήγματος είναι σε φυσιολογικά επίπεδα. Όταν όμως η έκκριση του σμήγματος είναι αρκετά αυξημένη δημιουργείται μεγάλη λιπαρότητα και έχουμε σαν αποτέλεσμα τα μαλλιά να φαίνονται λιπαρά, λαδωμένα και απεριποίητα. Η υπερβολική έκκριση σμήγματος μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο σε λαδωμένα μαλλιά, κάτι που είναι αρκετά ενοχλητικό, αλλά και σε πιο σοβαρά προβλήματα, όπως τριχόπτωση και πιτυρίδα. Οι πιο συχνοί παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν λιπαρότητα είναι : n Τύπος μαλλιών: Συνήθως η λιπαρότητα παρατηρείται στα λεπτά μαλλιά και ίσια μαλλιά διότι η επιφάνεια της τρίχας είναι μικρότερη, με αποτέλεσμα το σμήγμα να μην απορροφάτε γρήγορα και σωστά. n Κληρονομικότητα: Αν έστω ένας από τους δύο γονείς σας έχει λιπαρά μαλλιά, τότε είναι πολύ πιθανό να έχετε κι εσείς. n Ορμονικές διαταραχές: Κατά την περίοδο, την εγκυμοσύνη, την ωορρηξία, την εφηβεία και την εμμηνόπαυση ο οργανισμός κάθε γυναίκας έχει πολλές ορμονικές διαταραχές, που είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσουν στην αύξηση της λιπαρότητας. n Δερματικές παθήσεις: Το έκζεμα, η ψωρίαση, αλλά και η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι παθήσεις του δέρματος που μπορεί να οδηγήσουν όχι μόνο σε λιπαρά μαλλιά, αλλά και σε πιτυρίδα. n Διατροφή: Εάν δεν προσέχετε την διατροφή σας και τρώτε φαγητά με αυξημένα λίπη, τότε αυξάνεται η έκκριση σμήγματος και στο τριχωτό της κεφαλής αλλά και στο δέρμα.

Πώς περιορίζεται η λιπαρότητα; Αποφύγετε το καθημερινό λούσιμο ή επιλέξτε σωστά προϊόντα κατάλληλα για συχνό λούσιμο. n Μην κάνετε έντονο μασάζ στο τριχωτό της κεφαλής κατά τη διάρκεια του λουσίματος. n Επενδύστε σε ένα ξηρό σαμπουάν. n Αποφύγετε το λούσιμο με πολύ ζεστό νερό, καθώς ενεργοποιεί τους σμηγματογόνους αδένες του τριχωτού της κεφαλής. n Χρησιμοποιήστε ειδικά προϊόντα που είναι κατάλληλα για την λιπαρότητα των μαλλιών και δώστε βάση στη σωστή χρήση τους. n Λουστείτε εφαρμόζοντας πρώτα το σαμπουάν σε στεγνά μαλλιά και ξεπλύνετε ύστερα από 2-3 λεπτά. Μετά συνεχίστε κανονικά το λούσιμο. n Προσέξτε τη διατροφή σας αποφύγετε τα λιπαρά φαγητά, περιορίστε την ζάχαρη, τα τηγανητά και τους υδατάνθρακες. Προσθέστε αρκετές βιταμίνες στη διατροφή σας και επιλέξτε μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά και φρούτα. n Περιορίστε τη χρήση προϊόντων styling και μην ακουμπάτε συνέχεια τα μαλλιάς σας. n

Από την άλλη πλευρά, όταν παρατηρείτε ξηρότητα σημαίνει ότι έχουμε έλλειψη υγρασίας. Η ξηρότητα στο τριχωτό της κεφαλής κυρίως εμφανίζεται όταν έχουμε ταλαιπωρήσει πάρα πολύ τα μαλλιά μας από θερμότητα, από διάφορες τεχνικές εργασίες ή ακόμα και εάν έχουμε φυσικά μαλλιά και δεν τα περιποιούμαστε καθόλου. Σημαντικό παράγοντα και εδώ παίζει η διατροφή.

Πώς αντιμετωπίζεται η ξηρότητα; Ενυδάτωση: Ψάξτε για προϊόντα με φυσικά έλαια, π.χ.ελαιόλαδο. n Φυσικοί τρόποι: Δοκιμάστε έλαιο από n

τζοτζόμπα ή καρύδα. Κάντε ελαφρύ μασάζ με λίγες σταγόνες σε υγρά μαλλιά και έπειτα ξεπλύνετε με ενυδατικό σαμπουάν. n Αποφύγετε την θερμότητα: Eιδικά τους καλοκαιρινούς μήνες μην χρησιμοποιείται πιστολάκι. Μην ξεχνάτε τα ειδικά θερμοπεοστατευτικά προϊόντα. n Μην καταστρέφετε την τρίχα: Το συχνό ίσιωμα, μόνιμες βαφές και άλλες χημικές επεξεργασίες εξαλείφουν τη φυσική της υγρασία. Αν βάφετε τα μαλλιά σας, προσπαθήστε να παραμένετε τρεις τόνους κοντά στο φυσικό σας, καθώς απαιτείται λιγότερη επεξεργασία. n Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή. u

PROIONTIKO_L 05/10/2020 2:32 μ.μ. Page 44

Στο φαρμακείο της γειτονιάς Τέσσερα διατροφικά συμπληρώματα που μπορείτε να εμπιστευτείτε για αναπλήρωση ηλεκτρολυτών, τόνωση ανοσοποιητικού, λιπαρό συκώτι και ανεπάρκεια σιδήρου. almora PLUS Sport: Για σωστή ενυδάτωση κατά την άθληση

Tonosan: 10 μοναδικά συμπληρώματα από την Uni-pharma

Στα φαρμακεία διατίθενται αρκετά σκευάσματα ηλεκτρολυτών σε μορφή σκόνης ή σε αναβράζοντα δισκία. Η επιλογή του κατάλληλου και πρωτίστως αξιόπιστου σκευάσματος με τη σωστή σύνθεση είναι αυτή που θα οδηγήσει σε καλύτερα δυνατά αποτελέσματα ενυδάτωσης. To almora PLUS από την ELPEN αποτελεί τo Νο.1 σε προτίμηση ηλεκτρολύτη στην Ελλάδα. Διαθέτει μια σειρά εξειδικευμένων συμπληρωμάτων διατροφής που ενισχύουν την αναπλήρωση των χαμένων ηλεκτρολυτών του σώματος. Eνα από τα σκευάσματα της συγκεκριμένης σειράς είναι το almora PLUS Sport, ένα μοναδικό προϊόν που με την κλινικά αποδεδειγμένη δράση του ενισχύει την απόδοση κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης και ταυτόχρονα ενυδατώνει τον οργανισμό των αθλούμενων και των αθλητών. Σε αναβράζουσα μορφή, το almora PLUS Sport περιέχει συνδυασμό ηλεκτρολυτών (Na, K, Cl), ασβεστίου (Ca), μαγνησίου (Mg) και του φυτικού εκχυλίσματος citrus sinensis.

Τα φαρμακευτικά εργαστήρια της Uni-pharma μελέτησαν και ανέπτυξαν την ολοκληρωμένη σειρά συμπληρωμάτων διατροφής Τonosan, με στόχο την κάλυψη σταθερών και περιστασιακών αναγκών του οργανισμού. Σε εύχρηστες μορφές, όπως πόσιμο διάλυμα σε φιαλίδια μιας δόσης, δισκία τριπλης στοιβάδας, κοκκία που διασπείρονται στο στόμα και στο νερό, οι καταναλωτές μπορούν να απολαύσουν και να εμπιστευτούν καθημερινά, ένα συμπλήρωμα διατροφής ενισχυμένο από πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, με τη σφραγίδα αξιοπιστίας της Uni-pharma, που μετρά πάνω από μισό αιώνα ζωής. Δέκα μοναδικά συμπληρώματα διατροφής, στοχευμένα για ξεχωριστές ανάγκες, όπως ενέργεια και τόνωση, ενίσχυση της μνήμης, ενίσχυση του αιμοποιητικού και νευρικού συστήματος, ενίσχυση των οστών, ενίσχυση της υγιούς κατάστασης του δέρματος, των μαλλιών και των νυχιών και αποτοξίνωση ήπατος. Οι μοναδικά εμπλουτισμένες συνθέσεις των Tonosan βασίζονται σε προσεκτικά επιλεγμένες πρώτες ύλες με δράση ωφέλιμη, επιστημονικά αποδεδειγμένη, καθώς και εγκεκριμένη από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).

NafLiver: Για την υγεία του ήπατος Το NafLiver φαίνεται να είναι αποτελεσματικό έναντι της μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης του ήπατος ή λιπώδους νόσου (NAFLD) και των ηπατικών βλαβών. Υποστηρίζει αποτελεσματικά τη φυσιολογική ηπατική λειτουργία και το φυσιολογικό μεταβολισμό των λιπιδίων. Ο μοναδικός σταθερός συνδυασμός τυποποιημένου εκχυλίσματος του καρπού Prunusmume, που περιέχει ουρσολικό και ολεανολικό οξύ, σε συνδυασμό με χολίνη, όπως συνάγεται από την ανασκόπηση του Εργαστηρίου Κλινικής Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μπορεί να συνεισφέρει ποικιλοτρόπως στη βελτίωση της υγείας των ασθενών με λιπώδες ήπαρ (NAFLD). Πλήθος μελετών (invitro, invivoκαι κλινικών) αναδεικνύουν σημαντική ηπατοπροστατευτική δράση του προϊόντος, που τεκμηριώνεται από την άμεση μείωση των ηπατικών ενζύμων. Παράλληλα, το NAFLiver ασκεί ισχυρή αντιφλεγμονώδηκαι αντιοξειδωτική δράση, και τελικώς συμβάλλει στη μείωση των λιπιδίων του πλάσματος και τη βελτίωση του λιπιδαιμικού και γλυκαιμικού προφίλ των ασθενών. Αυτό σημαίνει ότι το NAFLiver διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της φυσιολογικής ηπατικής λειτουργίας και στο φυσιολογικό μεταβολισμό των λιπιδίων.

SiderAL Sport: Για αντοχή από σίδηρο! Η καθημερινότητα είναι ένας συνεχής αγώνας ταχύτητας, αλλά κυρίως ένας αγώνας αντοχής. Το SiderAL Sport, ένα συμπλήρωμα διατροφής που ανήκει στα προϊόντα της οικογένειας SiderAL, περιέχει 10 δραστικά συστατικά, σίδηρο (τρισθενής πυροφωσφορικός σίδηρος), βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β12, φυλλικό οξύ και βιοτίνη) και βιταμίνη C και είναι ο «σιδερένιος», καθημερινός σας σύμμαχος! Το SiderAL Sport, όπως και όλα τα προϊόντα SiderAL, χρησιμοποιεί μία προηγμένη τεχνολογία (σουκροσωμική τεχνολογία) για τη μεταφορά και απόδοση του σιδήρου και των βιταμινών στον οργανισμό, χάρη στην οποία: u Εξασφαλίζεται υψηλή απορρόφηση του σιδήρου και των βιταμινών από τον οργανισμό u Αποφεύγονται οι ενοχλητικές ανεπιθύμητες ενέργειες που συχνά εμφανίζουν τα σκευάσματα που περιέχουν σίδηρο (όπως επιγαστραλγία, δυσκοιλιότητα κ.λπ.) Λαμβάνεται μία φορά την ημέρα με γεμάτο ή άδειο στομάχι. Το SiderAL Sport είναι κατάλληλο για την κάλυψη των αυξημένων απαιτήσεων του οργανισμού λόγω σωματικής άσκησης ή πνευματικής κόπωσης, αλλά και σε περιπτώσεις μη ισορροπημένης διατροφής. Ολα τα παραπάνω καθιστούν το SiderAL Sport ένα πολύτιμο σύμμαχο στη δύσκολη καθημερινότητάς μας!

_ADDS 05/10/2020 2:33 μ.μ. Page 1

_ADDS 05/10/2020 2:34 μ.μ. Page 1