Περί Υγείας 34

COVER.indd 21

15/11/2023 2:19:44 μμ

ADDS.indd 1

15/11/2023 2:21:42 μμ

Περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ TEYXOΣ 34 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023 IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS MΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΥΛΗΣ Αφροδίτη Ντάικου afroditi.daikou@allabouthealth.gr ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Κοταχέας alexandros@allabouthealth.gr ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Κωνσταντίνα Κόντα ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Απαρτίζεται αποκλειστικά από συντάκτες Υγείας ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Γκιάλας Ιωάννης Δημοσθενόπουλος Χάρης Καρέλλα Κατερίνα-Ραλλού Κερασώτης Αριστείδης Κυριάκου Γεώργιος

Κρυολόγημα, γρίπη, αλλεργική ρινίτιδα Εκτός από αλληλεπικαλυπτόμενα συμπτώματα, υπάρχουν και διαφορές..................................................................................2

Covid-19 Ποιες υποπαραλλαγές του καλύπτει το νέο εμβόλιο;...........................3

Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία Πώς προστατεύω την καρδιά μου από Σακχαρώδη Διαβήτη...........4

Συνέντευξη - Δέρκος Καλογρίδης Country Manager Ελλάδας & Κύπρου Abbott Diabetes Care «Με την τεχνολογία Flash, βελτιώνουμε τις ζωές των ανθρώπων».......... 5

Χάρης Δημοσθενόπουλος, κλινικός διαιτολόγος, διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, αντιπρόεδρος ΕΜΠΑΚΑΝ Διατροφικές παρεμβάσεις στον Σακχαρώδη Διαβήτη........................6

Διαβήτης τύπου 2 Είναι τι τρώτε ή πόσο τρώτε;.........................................................................8

Διαβήτης Μπορεί να επηρεάσει τα μάτια σας;...........................................................9

Αριστείδης Χ. Κερασώτης, ενδοκρινολόγος, διευθυντής, Τμήμα Ενδοκρινολογίας – Διαβήτη – Οστεοπόρωσης, ΙΑΣΩ Μαιευτική Κλινική & ΙΑΣΩ Γενική Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης Σακχαρώδη Διαβήτη.......................... 10

Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) Πώς προκαλείται από το κάπνισμα........................................................... 11

Ιωάννης Κ. Γκιάλλας, χειρουργός ουρολόγος, πρόεδρος Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας Τα οργανικά και ψυχολογικά αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας.............12

Γεώργιος Δ. Κυριάκου, διευθυντής Κέντρου Ελάχιστα

ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Επεμβατικής Ουρολογίας, Ιατρικό Αθηνών

Παναγιώτα Α. Αλευρίτη

Καρκίνος προστάτη: Οι σύγχρονες προσεγγίσεις αντιμετώπισης............14

ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108 ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης (t.alevritis@gmail.com) Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα

Καρκίνος παγκρέατος Ένας νέος τύπος θεραπείας προς διερεύνηση...................................... 16

Πνευμονιόκοκκος Χρησιμοποιεί ένα σάκχαρο, για να εξαπλωθεί στο σώμα................. 18

Huawei Health Lab Παρευρεθήκαμε στα εγκαίνιά του στο Ελσίνκι..................................... 19

Ανοχή στα αντιβιοτικά Μια κρυφή απειλή που μόλις πρόσφατα άρχισε να εξερευνείται............20

Συναισθηματική κακοποίηση παιδιών

άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυ-

Μπορεί να αποτραπεί με επιμόρφωση των γονέων........................... 21

τές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται

Έρπης ζωστήρας

προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται

Τι πρέπει να γνωρίζετε.................................................................................. 22

η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδή-

Μάτια

ποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογρα-

Μπορεί να τα βλάψει το μπλε φως;........................................................... 23

φίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποια-

Ενσυνείδητη διατροφή

δήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν.

Ο ρόλος της στην ψυχική υγεία.................................................................. 24

100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και

Δόντια

κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

Η βλάβη που τους προκαλεί το άτμισμα................................................. 25

Edito Ηχηρό καμπανάκι κινδύνου για τον διαβήτη...

Ν

οέμβρης, μήνας αφιερωμένος στον Σακχαρώδη Διαβήτη. Ο διαβήτης αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, που έχει πάρει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας. Διεθνώς, ο επιπολασμός των χρόνιων, μη μεταδοτικών ασθενειών αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό. Εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από καρδιαγγειακά νοσήματα, για τα οποία ο διαβήτης κι η υπέρταση είναι κύριοι προδιαθεσικοί παράγοντες. Υπολογίζεται ότι ένας στους τρεις στην Αμερική πάσχει από ΣΔ, ενώ περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν Σακχαρώδη Διαβήτη στην Ελλάδα. Οι μισοί από αυτούς δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από την ασθένεια, ενώ ήδη η νόσος έχει αρχίσει να προκαλεί σοβαρές βλάβες στην υγεία τους. Στατιστικά, οι ασθενείς σε όλο τον κόσμο οι οποίοι πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη ανέρχονται σε 537 εκατομμύρια! Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια που μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση, η διαβητική νεφροπάθεια, η οποία δύναται να προκαλέσει νεφρική ανεπάρκεια και αιμοκάθαρση, η περιφερική αγγειοπάθεια και η νευροπάθεια που μπορεί να οδηγήσουν σε έλκη –λοιμώξεις στα κάτω άκρα (διαβητικό πόδι) και σε ακρωτηριασμό, αλλά και τα καρδιαγγειακά συμβάματα, όπως το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, η καρδιακή ανεπάρκεια και τα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν τις μακροχρόνιες επιπλοκές της μη ικανοποιητικής ρύθμισης του ΣΔ. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα κινδύνου και προτείνουν: • Έλεγχο του σωματικού βάρους • Διακοπή του καπνίσματος • Σωστή διατροφή (αποφυγή ζωικού λίπους) • Καθημερινό περπάτημα για 30 λεπτά, • Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης • Διατήρηση της χοληστερίνης στα επιτρεπόμενα όρια Ενημερωθείτε αναλυτικά για όλα όσα σχετίζονται με τον ΣΔ, και φυσικά, όπως πάντα, για επίκαιρα θέματα που αφορούν στην υγεία μας. Ζωή σημαίνει υπευθυνότητα, ένα ταξίδι με συνεχείς δυσκολίες, που τα μικρά, όμως, βήματα, τα οποία μπορεί να κάνει κάποιος, ώστε να καθυστερήσει ή να αποτρέψει την ασθένεια και να ζήσει μια μακρά, υγιή ζωή, μπορούν να αποβούν σωτήρια… Καλή ανάγνωση Αφροδίτη Ντάικου

| περί υγείας |

EDITO_PY34_R.indd 1

1

15/11/2023 2:22:12 μμ

Είναι κρυολόγημα, γρίπη ή αλλεργική ρινίτιδα; Αν και κάποια συμπτώματα είναι αλληλεπικαλυπτόμενα, υπάρχουν διαφορές μεταξύ των τριών.

Γ

ια κάποιους, το φθινόπωρο φέρνει αλλεργίες. Η αλλεργική ρινίτιδα, συνήθως, συνδέεται με την άνοιξη, όμως, η κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι η εποχή των αλλεργιών εκτείνεται τώρα στο φθινόπωρο και τον χειμώνα. Αυτό οφείλεται στην αλλαγή του κλίματος που μεταβάλλει τα καιρικά μοτίβα και τις θερμοκρασίες, προκαλώντας παρατεταμένες περιόδους παραγωγής γύρης από διάφορα είδη φυτών. Αυτή η αλλαγή είναι ενοχλητική για τους πάσχοντες. Τα κρυολογήματα κι η γρίπη είναι σε έξαρση, και τα συμπτώματα μπερδεύονται και αλληλοεπικαλύπτονται. Αν και υπάρχουν πολλά αλληλεπικαλυπτόμενα συμπτώματα, υπάρχουν κάποιες διαφορές που μπορούν να σας βοηθήσουν να διακρίνετε το κρυολόγημα από τη γρίπη και την αλλεργική ρινίτιδα. Συμπτώματα όπως το φτάρνισμα κι η καταρροή ή η βουλωμένη μύτη είναι κοινά τόσο στην αλλεργική ρινίτιδα όσο και στο κρυολόγημα. Ωστόσο, αν έχετε φαγούρα, κόκκινα, υγρά ή πρησμένα μάτια, πιθανότατα έχετε αλλεργική ρινίτιδα. Αυτά τα συμπτώματα είναι πολύ λιγότερο συχνά στο κρυολόγημα. Εάν ο λαιμός σας πονάει και έχετε επίσης βήχα, πιθανότατα έχετε κρυολόγημα. Τα συμπτώματα της γρίπης, σπάνια, διασταυρώνονται με συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας. Ο βήχας είναι το πιο κοινό σύμπτωμα διασταύρωσης μεταξύ κρυολογήματος και γρίπης. Άλλα συμπτώματα, όπως πονόλαιμος, φτάρνισμα ή καταρροή, μπορεί μερικές φορές να συμβούν με τη γρίπη –αν κι είναι λιγότερα συχνά. Ομοίως, ρίγη, κόπωση και πόνοι στο σώμα –που είναι κοινά με τη γρίπη– μπορεί μερικές φορές να εμφανιστούν σε άτομα που έχουν κρυολόγημα, αν κι αυτό είναι λιγότερο τυπικό. Ο καλύτερος τρόπος για να διαφοροποιήσετε το κρυολόγημα από τη γρίπη είναι η ύπαρξη ή μη πυρετού, καθώς κι αν αντιμετωπίζετε γαστρεντερικά συμπτώματα, όπως έμετο ή διάρροια, τα οποία μερικές φορές μπορεί να εμφανιστούν με τη γρίπη. Ένα άλλο σύμπτωμα που πρέπει να προσέξετε είναι η προσωρινή απώλεια όσφρησης και γεύσης. Αν κι αυτό μπορεί να συμβεί λόγω αλλεργικής ρινίτιδας,

2

Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας συνήθως συνοδεύεται από βουλωμένη μύτη. Αν διαπιστώσετε ότι έχετε απώλεια όσφρησης ή γεύσης, αλλά η μύτη σας δεν είναι βουλωμένη, πιθανότατα έχετε κρυολόγημα ή γρίπη.

Υποστηρίζοντας το ανοσοποιητικό σας Εφόσον κανείς δεν θέλει να έχει κρυολόγημα, γρίπη ή αλλεργική ρινίτιδα, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε, για να αποτρέψετε τα συμπτώματα, είναι να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας, χρησιμοποιώντας στρατηγικές που υποστηρίζονται από την επιστήμη. Ενισχύστε το έντερό σας: Μια διατροφή πλούσια σε αμινοξέα, βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό σας, καθώς αυτά είναι τα βασικά δομικά στοιχεία των κυττάρων του. Η μεσογειακή διατροφή, η οποία περιέχει πολλά φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, ξηρούς καρπούς και σπόρους και πηγές πρωτεΐνης όπως ψάρι, κρέας ή εναλλακτικές λύσεις με βάση τα φυτά, αποδεικνύεται ευεργετική για αυτόν τον λόγο. Επιπλέον, εξετάστε το ενδεχόμενο να ενσωματώσετε προβιοτικά –ειδικά μείγματα που περιέχουν Lactobacillus ή Bifidobacterium– τα οποία μπορεί να ωφελήσουν δυνητικά την ανοσολογική απόκριση και να μειώσουν τη σοβαρότητα της λοίμωξης. Αποφύγετε το κάπνισμα και το αλκοόλ: Το κάπνισμα κι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ φαίνεται ότι αποδυναμώνουν την άμυνα του ανοσοποιητικού. Πέντε ή έξι ποτά σε μια βραδινή έξοδο μπορούν να καταστείλουν το ανοσοποιητικό για έως και 24 ώρες. Δώστε προτεραιότητα στον ύπνο: Ο ύπνος είναι σημαντικός για τη διατήρηση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού, καθώς μειώνει τη φλεγμονή στο σώμα. Επιδιώξτε να έχετε τουλάχιστον επτά ώρες ύπνο τη νύχτα. Λιγότερο από αυτό μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα να υποφέρετε από κοινές ασθένειες. Διαχειριστείτε το άγχος: Μια βασική ορμόνη του στρες, η κορτιζόλη, επηρεάζει αρνητικά τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, αλλοιώνοντας τη

λειτουργία τους. Αυξάνει, επίσης, τα επίπεδα της ισταμίνης στην κυκλοφορία του αίματος, επιδεινώνοντας τα συμπτώματα μιας αλλεργίας. Η εξάσκηση της επίγνωσης μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε το άγχος σας και να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας σύστημα. Ασκηθείτε: Μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα (όπως ένας γρήγορος περίπατος ή χορός στην αίθουσα χορού) μπορεί να βελτιώσει την ανοσολογική σας απόκριση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να επιτύχετε τη σωστή ισορροπία, καθώς η έντονη άσκηση χωρίς ικανοποιητική ανάπαυση μεταξύ των προπονήσεων μπορεί πραγματικά να επιδεινώσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Σύμφωνα με ορισμένα στοιχεία, αυτή η μείωση μπορεί να συμβεί μετά από 90 λεπτά μέτριας έως υψηλής έντασης σωματικής δραστηριότητας. Εμβολιαστείτε: Ο εμβολιασμός είναι ζωτικής σημασίας. Καθώς, όμως, μπορείτε να εμβολιαστείτε μόνο κατά του ιού της γρίπης, άλλα προληπτικά μέτρα –όπως το πλύσιμο των χεριών κι η χρήση μάσκας σε πολυσύχναστους, εσωτερικούς χώρους– μπορούν να σας προστατεύσουν τόσο από το κρυολόγημα όσο και από τη γρίπη. Σε περίπτωση που υποφέρετε συχνά από αλλεργική ρινίτιδα, μπορεί επίσης να θέλετε να χρησιμοποιήσετε ορισμένα πρόσθετα μέτρα για την πρόληψη των συμπτωμάτων. Αποφύγετε τα αλλεργιογόνα που προκαλούν συμπτώματα. Σε μέρες με πολλή γύρη παραμείνετε σε εσωτερικούς χώρους, κρατάτε τα παράθυρα κλειστά και χρησιμοποιείτε φίλτρα HEPA ή μια μάσκα N95, για να φιλτράρετε τα σωματίδια γύρης. Τα αντιισταμινικά, όπως η σετιριζίνη ή η λοραταδίνη, μπορούν να είναι αποτελεσματικά στη διαχείριση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας, ενώ θα πρέπει ιδανικά να λαμβάνονται πριν από την έκθεση σε αλλεργιογόνα και να συνεχίζονται όσο διαρκούν τα συμπτώματα. Επίσης, σκεφτείτε την ανοσοθεραπεία. Τα εμβόλια ανοσοθεραπείας για την αλλεργία, μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα, απευαισθητοποιώντας το ανοσοποιητικό σας στα αλλεργιογόνα με την πάροδο του χρόνου, παρέχοντας μακροχρόνια ανακούφιση. u

| περί υγείας |

epikairothta - psallas_L.indd 2

15/11/2023 2:22:40 μμ

COVID-19: Ποιες υποπαραλλαγές της καλύπτει το νέο εμβόλιο; Όλα τα πρόσφατα ευρήματα από τη μελέτη της νόσου, με τις νέες μεταλλάξεις να βρίσκονται στο επίκεντρο.

H

Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συστήνει για τη χρονική περίοδο 2023/24, τον εμβολιασμό έναντι της COVID-19 με το επικαιροποιημένο εμβόλιο για τα άτομα που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσο, λόγω ηλικίας κι υποκείμενου νοσήματος. To εμβόλιο προτείνεται για άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, ηλικίας 6 μηνών έως 59 ετών με υποκείμενα νοσήματα, άτομα με ανοσοκαταστολή, έγκυες γυναίκες κι επαγγελματίες υγείας. Πέρα από τις παραπάνω ομάδες για τις οποίες συστήνεται ο εμβολιασμός με το επικαιροποιημένο εμβόλιο, μπορεί οποιοσδήποτε επιθυμεί να εμβολιαστεί. Έτσι, δυνητικά δικαιούχοι είναι όλοι οι πολίτες. Το ελάχιστο προτεινόμενο μεσοδιάστημα από προηγούμενο εμβολιασμό ή νόσηση για το επικαιροποιημένο εμβόλιο είναι, τουλάχιστον, τρεις μήνες. Οι ειδικοί προτρέπουν τους πολίτες να κάνουν το εμβόλιο και τονίζουν τον κίνδυνο της «εξοικείωσης», δηλαδή το ότι έχουν κάποιοι περάσει τη νόσο με ελαφρά συμπτώματα και πιστεύουν ότι έτσι θα εξελιχθεί και μία επόμενη νόσηση. Η αντίληψη αυτή, λένε, δεν είναι σωστή, καθώς κάθε φορά η νόσηση συσσωρεύει προβλήματα στη συνολική κατάσταση της υγείας. Το επικαιροποιημένο εμβόλιο χορηγείται σε εφάπαξ δόση, ενώ το ίδιο ισχύει και γι’ αυτούς που δεν έχουν εμβολιαστεί ποτέ. Σημειώνεται ότι είναι μονοδύναμο, δηλαδή κατά μίας μόνο παραλλαγής του ιού, της XBB1.5, που κυκλοφορεί σε υψηλά ποσοστά στην Ελλάδα –ο αρχικός ιός δεν ανιχνεύεται. Το φθινόπωρο του 2022, η διαθέσιμη έκδοσή του ήταν δισθενής, στοχεύοντας στις υποπαραλλαγές BA.4 και BA.5 της Όμικρον, καθώς και στην αρχική παραλλαγή του SARS-CoV-2. Στην τεχνολογία των εμβολίων, τα δισθενή περιλαμβάνουν δύο διαφορετικά αντιγόνα κι ο στόχος του εμβολιασμού είναι να προσφέρει προστασία και από τα δύο μέρη. Το

Γράφει ο Ειδικός Συνεργάτης επικαιροποιημένο εμβόλιο είναι μονοσθενής έκδοση, η οποία δημιουργήθηκε για να προστατεύει από την υποπαραλλαγή της Όμικρον XBB.1.5. Στην Ελλάδα, η συχνότερη υποπαραλλαγή είναι η XBB.1.5 (Κράκεν) (47%) ακολουθούμενη από την EG.5 (Έρις) (27%) και την ΧΒΒ.1.16 (Αρκτούρος) (17%). Στις ΗΠΑ, στα τέλη Σεπτεμβρίου 2023, η υποπαραλλαγή της Όμικρον Έρις αποτελούσε περίπου το 29% των περιπτώσεων (καθιστώντας την κυρίαρχο κυκλοφορούν στέλεχος SARS-CoV-2 εκείνη τη στιγμή), με την FL 1,51 (άλλος απόγονος του XBB) να αποτελεί σχεδόν 14% των περιπτώσεων. Η Έρις μεταδίδεται εύκολα, αλλά δεν είναι πιο παθογόνα από προηγούμενες παραλλαγές. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την έχει ταξινομήσει ως «παραλλαγή ενδιαφέροντος», που σημαίνει ότι οι χώρες πρέπει να την παρακολουθούν πιο στενά από άλλα στελέχη, λόγω μεταλλάξεων που θα μπορούσαν να την καταστήσουν πιο μεταδοτική ή σοβαρή. Τα στελέχη, Έρις και Κράκεν είναι αρκετά κοντά. Η ισχυρή υποψία είναι ότι, δεδομένων των ομοιοτήτων, θα εξακολουθεί να υπάρχει ένας καλός βαθμός προστασίας από το επικαιροποιημένο εμβόλιο και για την Έρις, εκτός από την Κράκεν. Έχουμε δει σε όλη την πανδημία ότι εάν υπάρχει παρόμοιος γενετικός κώδικας μεταξύ των υποπαραλλαγών της Όμικρον –σε αντίθεση με μια μεγαλύτερη μετατόπιση όπως ήταν από τη Δέλτα στην Όμικρον– θα υπάρξει πολύ καλύτερη διασταυρούμενη προστασία.

Η υποπαραλλαγή Pirola

η υποπαραλλαγή κυκλοφορεί σε χαμηλά επίπεδα στην Ευρώπη. Το μέσο ποσοστό είναι 1,6%, ενώ το υψηλότερο καταγράφεται στη Σουηδία (6,9%). Η Pirola είναι μια αναδυόμενη γενεαλογία του κορωνοϊού, που χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων ακίδων –έχει τουλάχιστον 30 παραπάνω μεταλλάξεις από την Κράκεν. Σε μια πρόσφατη μελέτη, μια ομάδα Ιαπώνων ερευνητών αποκάλυψε ότι η Pirola θα μπορούσε να είναι μία από τις υψηλά ανοσολογικά αποφυγές, μεταξύ όλων των άλλων παραλλαγών του ιού που έχουν βρεθεί μέχρι στιγμής. Η Moderna και η Pfizer είπαν ότι τα ενημερωμένα εμβόλιά τους φαίνεται να δημιουργούν ισχυρή ανοσολογική απόκριση κατά της BA.2.86. Ωστόσο, πολλές από τις μεταλλάξεις που υπάρχουν στην πρωτεΐνη ακίδας πιθανότατα θα επηρεάσουν την ικανότητα των αντισωμάτων να δεσμεύουν και να εξουδετερώνουν τον ιό. Με άλλα λόγια, η BA.2.86 είναι δυνατόν να ξεφύγει όχι μόνο από την ανοσία λόγω προηγούμενης μόλυνσης ή εμβολίου, αλλά και από το τωρινό εμβόλιο. Γι’ αυτό, αυτή η παραλλαγή απασχολεί πολύ. Το νέο εμβόλιο δεν θα είναι το τελευταίο. Πιθανότατα θα συμβεί όπως στη γρίπη, όπου το στέλεχος μεταλλάσσεται ελαφρά κάθε χρόνο και αναπτύσσεται ένα εμβόλιο, προτού μάθουμε ακριβώς ποιες παραλλαγές θα κυκλοφορούν για αρκετούς μήνες. Το εμβόλιο είναι πάντα μια εικασία που βασίζεται σε αυτό που υπάρχει εκείνη τη στιγμή. u

Η νεότερη παραλλαγή, BA.2.86 ή Pirola, η οποία εμφανίστηκε τον Αύγουστο του 2023, θεωρείται ότι επίσης καλύπτεται, ως ένα βαθμό, από το νέο εμβόλιο για την COVID-19. Οι ειδικοί σημειώνουν πως αυτή

| περί υγείας |

covid emvolio - psallas_R.indd 3

3

15/11/2023 2:23:27 μμ

Σακχαρώδης Διαβήτης Πώς να προστατεύσω την καρδιά μου Στόχος η επαρκής και ισοδύναμη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Από την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία

Ω

ς Παγκόσμια Ημέρα για τον Σακχαρώδη Διαβήτη (ΣΔ) έχει καθιερωθεί από τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) η 14η Νοεμβρίου. Επιλέχθηκε γιατί είναι η γενέθλιος ημέρα του Frederick Banding ο οποίος --σε συνεργασία με τον Charles Best- συνέλαβαν την ιδέα που οδήγησε στην ανακάλυψη της ινσουλίνης τον Οκτώβριο του 1921. Η εκστρατεία στοχεύει στην πρόληψη και στην καλύτερη διαχείριση του διαβήτη αλλά και των επιπλοκών που προκαλεί, όπως τα καρδιαγγειακά συμβάντα, μέσω της ενημέρωσης του κοινού όσον αφορά τα αίτια, τα συμπτώματα και τη θεραπεία.Ειδικότερα φέτος ο στόχος της εκστρατείας είναι η ισοδύναμη και επαρκής πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) αποτελεί ένα χρονίως εξελισσόμενο μεταβολικό νόσημα με πολυπαραγοντικό υπόστρωμα που χαρακτηρίζεται από υψηλό σάκχαρο στο αίμα, αντίσταση στην ινσουλίνη και έλλειψη ινσουλίνης.Ταξινομείται αιτιολογικά σε 4 κατηγορίες αλλά δυο είναι οι συχνότερες μορφές του. Ο ΣΔ τύπου 1 όπου δεν παράγεται ινσουλίνη λόγω αυτοάνοσης καταστροφής των β-κυττάρων του παγκρέατος. Εμφανίζεται συχνότερα σε παιδιά και νέους ενήλικες. Ο ΣΔ τύπου 2 αφορά την πλειοψηφία των πασχόντων και εμφανίζεται κυρίως σε ενήλικες. Στον τύπου 2 ΣΔ υπάρχει αντίσταση στην ινσουλίνη και η έλλειψη της ινσουλίνης είναι σχετική. Κύρια αιτία του τύπου αυτού ΣΔ αποτελεί η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή.

Μακροχρόνιες επιπλοκές, με σοβαρότερες αυτές Καρδιαγγειακά συμβάματα όπως οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια και ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. n η διαβητική νεφροπάθεια που δύναται να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια και αιμοκάθαρση n η περιφερική αγγειοπάθεια και νευροπάθεια που δύναται να οδηγήσουν σε έλκη – λοιμώξεις στα κάτω άκρα (διαβητικό πόδι) και σε ακρωτηριασμό n η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια που δύναται να οδηγήσει σε τύφλωση, n

Με απλούς αριθμούς:

537 εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη και 1 στους 11 διαγιγνώσκεται με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. n Στη χώρα μας νοσούν περισσότεροι από 1 εκατομμύριο άτομα. n Το 50% των ασθενών δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από Διαβήτη. n

4

παρέχουν τη δυνατότητα εύκολης πρόσβασης σε διεπιστημονικές ομάδες ιατρών παρέχοντας την ευκολία της αντιμετώπισης συνολικά των επιπλοκών του σακχαρώδη διαβήτη.

Να ελεγχθούν εφόσον δεν έχουν διαγνωσθεί με σακχαρώδη διαβήτη:

Τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη έχουν 2-3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. n Το 84% των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω με ΣΔπεθαίνουν από καρδιαγγειακά αίτια (οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια, ισχαιμικό αγγειακό επεισόδιο). n Όσοι ζουν με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 έχουν διπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιακή νόσο ή ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό σε σύγκριση με ασθενείς χωρίς διαβήτη. n Περίπου 212.400.000συνάνθρωποί μαςή το½ από το σύνολο των ατόμων ηλικίας 20-79 ετών με διαβήτη δεν γνωρίζουν την ασθένειά τους και όλοι αυτοί οι άνθρωποι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Η Ομάδα Εργασίας για την Καρδιά και Διαβήτη της Ελληνικής Καρδιολογικής εταιρείας, έχει οργανώσει ειδικά Ιατρεία, με τη στενή συνεργασία καρδιολόγων, ενδοκρινολόγων και παθολόγων με εξειδίκευση στο διαβήτη ανά την ελληνική επικράτεια για την πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη ή προ-διαβήτη. Επίσης, μέσα από διάφορες δράσεις και σε συνεργασία με δημοτικούς και κρατικούς φορείς, προσπαθεί να ενημερώσει το κοινό για την πρόληψη του διαβήτη αλλά και της καρδιαγγειακής νόσου σε ασθενείς που ήδη νοσούν από σακχαρώδη διαβήτη ή εμφανίζουν προ-διάθεση για την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη. Τα Ιατρεία Καρδιάς και Διαβήτη, εκτός από τη βέλτιστη ρύθμιση της γλυκαιμίας και των μεταβολικών διαταραχών έχουν ως στόχο τη διάγνωση και αντιμετώπιση των συνοσηροτήτων που προδιαθέτουν σε εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου αλλά και την καλύτερη διαχείριση μετά την εκδήλωσή της. Επίσης συμβάλλουν ουσιαστικά στον έλεγχο των ατόμων για την ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη και n

1) Είναι άτομο υπέρβαρο ή παχύσαρκο (ΔΜΣ ≥25 kg/m2) και αν επιπρόσθετα έχειέναν τουλάχιστον από τους παρακάτω παράγοντες: n Οικογενειακό ιστορικό ΣΔ σε συγγενείς 1ου βαθμού (γονείς, αδέλφια, παιδιά). n Ιστορικό υπέρτασης ή καρδιαγγειακής νόσου. n Ιστορικό δυσλιπιδαιμίας (υψηλά τριγλυκερίδια [>250 mg/dL], χαμηλή HDL <35 mg/dL]). n Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. n Καταστάσεις που σχετίζονται με αντίσταση στην ινσουλίνη (π.χ. μελανίζουσαακάνθωση) 2) Έχει ιστορικό προδιαβήτη 3) Εμφάνισε Σακχαρώδη Διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης 4) Είναι άνω των 45 ετών 5) Έχει λοίμωξη από HIV. Εάν τα αποτελέσματα του προσυμπτωματικού ελέγχου είναι φυσιολογικά, θα πρέπει να επαναλαμβάνονται τουλάχιστον ανά 3ετία, με πιθανό πιο συχνό έλεγχο ανάλογα με τα αρχικά ευρήματα και τους παράγοντες κινδύνου.

Η θεραπεία του Σακχαρώδους Διαβήτη

Η θεραπεία του Σακχαρώδους Διαβήτη στηρίζεται αφενός μεν σε αλλαγή του τρόπου ζωής αφετέρου δε σε κατάλληλα φάρμακα. Έχει ως στόχο τη ρύθμιση του μεταβολισμού και του Σακχάρου αίματος ώστε να αποφευχθούν οι επιπλοκές και κυρίως οι καρδιαγγειακές εκδηλώσεις. Η σωστή ρύθμιση του Σακχάρου αίματος μειώνει σημαντικά τις επιπλοκές. Η υγεία της καρδιάς και ο σωστός έλεγχος για την πρώιμη ανίχνευση καρδιαγγειακών επιπλοκών είναι απαραίτητος. Για αυτό για να ζήσεις καλά με τον Σακχαρώδη διαβήτη και να αποφύγεις τις επιπλοκές πρέπει να επισκεφτείς τον θεράποντα ιατρό και τον καρδιολόγο με στόχο να: n Ρυθμίσεις το σάκχαρό σου n Μειώσεις το σωματικό σου βάρος, αν είσαι υπέρβαρος ή παχύσαρκός n Διακόψεις το κάπνισμα n Ακολουθήσεις μία υγιεινή και θρεπτική δίαιτα n Ασκηθείς και να περπατάς καθημερινά για τουλάχιστον 30 λεπτά n Ελέγχεις την αρτηριακή σου πίεση και να τη ρυθμίσεις φαρμακευτικά αν χρειάζεται n Ελέγχεις τα λιπίδια αίματος και τη χοληστερόλη σου n Λαμβάνεις τα συνταγογραφούμενα φάρμακα σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες. u

| περί υγείας |

sakxarwdis diavitis kardia - ellhnikh kardiologikh etaireia_L.indd 4

15/11/2023 2:23:45 μμ

Δέρκος Καλογρίδης Country manager Ελλάδας & Κύπρου Abbott Diabetes Care

«Με την αποκλειστική τεχνολογία Flash, η Abbott βελτιώνει τη ζωή των ανθρώπων με διαβήτη» Ο κ. Δέρκος Καλογρίδης μιλώντας στο «Περί Υγείας», εξηγεί πώς η αποκλειστική τεχνολογία Flash της εταιρείας, που αξιοποιείται με το επαναστατικό σύστημα Freestyle Libre 2, βοηθά τόσο στην αντιμετώπιση του διαβήτη όσο και στη βελτίωση της ζωής των ασθενών. Αποκλειστική συνέντευξη στον Αλέξανδρο Κοταχέα - Πόσο κοντά είναι η εταιρεία σας στον Έλληνα διαβητικό ασθενή; Πάντα ήμασταν κοντά στον Έλληνα ασθενή και γενικά κοντά στον άνθρωπο με διαβήτη. Γι’ αυτό κι αποφεύγουμε να τους χαρακτηρίζουμε «διαβητικούς». Παλιότερα, μάλιστα, είχαμε φτιάξει ένα κλαμπ ασθενών με ενημερώσεις κι άλλα προνόμια. Τώρα, με το Freestyle Libre 2, το καινούργιο μας προϊόν που μετράει τα επίπεδα γλυκόζης, έχουμε μια γραμμή εξυπηρέτησης, στην οποία μπορούν να καλέσουν οι άνθρωποι με διαβήτη για οποιαδήποτε απορία ή για να παραγγείλουν προϊόντα, που θα τους έρθουν την επόμενη ημέρα, χωρίς κάποια χρέωση. Παράλληλα, υπάρχει τμήμα υποστήριξης για τεχνικά θέματα, ενώ υπάρχει κι η δυνατότητα για εξ αποστάσεως εκπαίδευση που γίνεται είτε ομαδικά είτε ατομικά, μέσω κατάλληλων πλατφορμών. Τέλος, παρέχουμε κι ένα πρόγραμμα coaching (σ.σ. εκπαίδευσης) στους ασθενείς, σχετικά με τη σωστή χρήση και αξιοποίηση του συστήματος, και σε καμία περίπτωση για τη διαχείριση της νόσου. Όταν κάποιος προμηθευτεί το προϊόν μας, μπορεί να ενημερωθεί, εθελοντικά, για τα στοιχεία που βγάζει το σύστημα μέτρησης.

- Ποια νέα προϊόντα προωθείτε αυτήν την εποχή για την αντιμετώπιση του διαβήτη στην Ελλάδα και ποια τα πλεονεκτήματά τους σε σχέση με τον ανταγωνισμό; Το Freestyle Libre 2 είναι ένα σύστημα παρακολούθησης του διαβήτη που λανσαρίστηκε φέτος και πήρε αποζημίωση τον Ιούλιο από τον ΕΟΠΥΥ. Με μέγεθος που δεν ξεπερνά ένα νόμισμα των 2 ευρώ, κολλάει στον βραχίονα του ανθρώπου με διαβήτη και λειτουργώντας με την τεχνολογία Flash, η οποία είναι αποκλειστική τεχνολογία της Abbott, παίρνει την πληροφορία και τη στέλνει μέσω Bluetooth στο κινητό του ασθενούς κάθε λεπτό, χωρίς αυτός να κάνει απολύτως τίποτα. Ο αισθητήρας μένει στον βραχίονα για 14 ημέρες, διάστημα το οποίο στέλνει συνεχώς πληροφορίες, ενώ μετέπειτα αντικαθίσταται από άλλον. Ταυτόχρονα, το εν λόγω σύστημα έχει τη δυνατότητα, εκτός από το να μας δείχνει το επίπεδο του ζαχάρου τη δεδομένη στιγμή, να μας ενημερώνει με βέλη-τάσεις για το προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούν το επόμενο διάστημα τα επίπεδα της γλυκόζης. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τον χρήστη, προκειμένου να προλάβει υπογλυκαιμίες ή υπεργλυκαιμίες. Παράλληλα, υπάρχει πληροφόρηση

τύπου 1, σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνίας και άλλων χωρών, όπου αποζημιώνονται και οι ασθενείς τύπου 2, που κάνουν ινσουλίνη. Κάτι τέτοιο, εκτός από τις δυσκολίες που προκαλεί στους ασθενείς είναι επιζήμιο και για το κράτος. Μελέτες έχουν δείξει ότι το 80% της κρατικής δαπάνης για την αντιμετώπιση του διαβήτη αφορά στις επιπλοκές που προκαλεί η νόσος. Επομένως, όταν με το Freestyle Libre 2 μειώνονται οι επιπλοκές, μειώνεται και το κόστος για το κράτος. Αυτός είναι, εξάλλου, κι ο λόγος που τόσες χώρες του εξωτερικού αποζημιώνουν και τους υπόλοιπους ασθενείς, κάτι που στην Ελλάδα αποτελεί ακόμα ανεκπλήρωτη ανάγκη.

για τα επίπεδα του ζαχάρου το τελευταίο 8ωρο, κάτι σημαντικό, ώστε να γνωρίζει ο ασθενής τις διακυμάνσεις του και κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η εν λόγω τεχνολογία Flash βελτιώνει την καθημερινότητα των ανθρώπων με διαβήτη. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι με διαβήτη τύπου 1, οι οποίοι δεν παράγουν ινσουλίνη και πρέπει να την παίρνουν εξωγενώς, θα πρέπει να κάνουν μετρήσεις μέσω τρυπήματος του δαχτύλου, 7-10 φορές τη μέρα. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, με το Freestyle Libre 2 δεν χρειάζεται καθόλου. Ακόμα και με άλλα συστήματα μπορεί να απαιτείται η μέτρηση, μέσω τρυπήματος του δαχτύλου, 1-2 φορές την ημέρα, διαδικασία, η οποία μπορεί, ωστόσο, να μην είναι αξιόπιστη, καθώς το ζάχαρο αλλάζει 8.500 φορές/ημέρα. Τέλος, ένα σημαντικό πλεονέκτημα του Freestyle Libre 2 είναι η εφαρμογή Freestyle libre link. Με αυτή, τόσο ο ασθενής όσο κι ο γιατρός ή ακόμα κι ο φροντιστής (για παράδειγμα οι γονείς ενός παιδιού με διαβήτη) μπορούν να έχουν ολοκληρωμένη εικόνα για τις διακυμάνσεις του διαβήτη, οποιαδήποτε στιγμή. Μάλιστα, μπορούν να ρυθμίσουν τα όρια, στα οποία «επιτρέπεται» να κυμανθεί το ζάχαρο κι, όταν αυτά ξεπεραστούν, το σύστημα να τους ειδοποιήσει. Ένα σημαντικό θέμα είναι ότι στην Ελλάδα από τον ΕΟΠΥΥ αποζημιώνονται μόνο οι ασθενείς με διαβήτη

- Ως country manager Ελλάδας και Κύπρου έχετε, βεβαίως, την καλύτερη πληροφόρηση από τη μητρική εταιρεία Abbott. Τι να περιμένουμε στο μέλλον από την Abbott όσον αφορά στην εξέλιξη της αντιμετώπισης του διαβήτη; Γενικά επενδύουμε πολύ σε αυτό το κομμάτι. Η τεχνολογία Flash είναι πρωτοποριακή κι εξελίσσεται συνέχεια. Από το 2016, όταν ξεκίνησε η διάθεση του Freestyle Libre στην Ελλάδα, είχαν γίνει πολλές βελτιώσεις στο προϊόν, αν και το όνομά του ήταν το ίδιο. Σαν Abbott επενδύουμε στη συγκεκριμένη τεχνολογία, καθώς και στη μεγαλύτερη ψηφιακή πληροφόρηση για τους εμπλεκομένους. Η συλλογή των μετρήσεων γίνεται αποκλειστικά και μόνο ανόμημα και με την τήρηση των αυστηρότερων κανονισμών που υπάρχουν παγκοσμίως. Μπορεί, όμως, κανείς να δει τα συγκεντρωτικά στοιχεία-αποτελέσματα δεικτών των ανθρώπων που χρησιμοποιούν το προϊόν. Για παράδειγμα, όσοι χρησιμοποίησαν για «χ» διάστημα το Freestyle Libre παρουσίασαν μια συγκεκριμένη εξέλιξη. Συνολικά, πάνω από 5 εκατομμύρια άνθρωποι το χρησιμοποιούν. Και στην Ελλάδα μπορεί, αν το θέλει ο ΕΟΠΥΥ να υπάρξει διασύνδεση με τα δικά του συστήματα, ώστε να δουν την εξέλιξη των ασθενών και να χαράξουν μια στρατηγική. Βλέπω, δηλαδή, μια εξέλιξη όσον αφορά κυρίως στην ψηφιοποίηση, γιατί ήδη υπάρχουν χώρες που αξιοποιούν την πληροφορία. Το έχουμε ήδη αναφέρει στον ΕΟΠΥΥ, ενώ σύμφωνα και με ανακοινώσεις του Υπουργείου έχει υπάρξει ενδιαφέρον για μια γενική επένδυση στην ψηφιοποίηση. Υπάρχουν, πάντως, αρκετά βήματα που πρέπει να γίνουν ακόμα. u

| περί υγείας |

synenteuksi kalogridi_R.indd 5

5

15/11/2023 2:24:04 μμ

Διατροφικές παρεμβάσεις στον Σακχαρώδη Διαβήτη Η σωστή δίαιτα και η κατάλληλη διατροφική θεραπεία είναι ένα καθοριστικό και αναντικατάστατο κομμάτι στην αποτελεσματική αντιμετώπισή του.

Τ

α τελευταία χρόνια o συνδέεται με μέτρια χαμηλότερο κίνδυνος εμφάνισης κίνδυνο, ενώ τα οφέλη από την καταδιαβήτη αυξάνεται νάλωση γιαουρτιού φαίνεται να είναι με ρυθμούς επιδημίπιο πολλά συγκριτικά με τα άλλα είδη ας παράλληλα με την γαλακτοκομικών προϊόντων. Η κατααυξημένη παχυσαρκία, που χαρακτηνάλωση ξηρών καρπών μπορεί, επίρίζεται από περίσσιο σωματικό λίπος σης, να έχει ευεργετικά αποτελέσματα και μεγάλη περιφέρεια μέσης. Πολλές στην πρόληψη της νόσου. είναι οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, που περιλαμβάνουν περιορισμό θερΗ διαβητική δίαιτα μίδων και άσκηση για την προώθηση Η σωστή δίαιτα και η κατάλληλη διατης απώλειας βάρους, όπως αποδείΓράφει ο τροφική θεραπεία είναι ένα καθοριχθηκε σε προγράμματα πρόληψης του Χάρης Δημοσθενόπουλος στικό και αναντικατάστατο κομμάτι διαβήτη, όπως το Diabetes Prevention MMedSci.PhD, στην αποτελεσματική αντιμετώπιση Program, οι οποίες μπορούν να μειώκλινικός διαιτολόγος του σακχαρώδη διαβήτη. Τα τελευσουν σημαντικά την ανάπτυξη του διαδιδάκτωρ Ιατρικής ταία χρόνια μεγάλοι επιστημονικοί βήτη σε ασθενείς υψηλού κινδύνου με Σχολής ΕΚΠΑ οργανισμοί και διαβητολογικοί σύλδιαταραχή ανοχής γλυκόζης κατά 58%. αντιπρόεδρος ΕΜΠΑΚΑΝ, λογοι από διάφορες χώρες, (ΑμεριΗ πρόσληψη συγκεκριμένων τροφίScientific Secretary of κάνικη Διαβητολογική Ομοσπονδία, μων ή ομάδων τροφίμων μπορεί να DNSG Diabetes Nutrition Study Group, Καδιαδραματίσει κάποιο ρόλο στην πρόναδική Διαβητολογική Εταιρεία κ.ά.) ληψη της ασθένειας. Έτσι, η πρόσληέχουν προσπαθήσει να συντάξουν ψη τροφίμων ολικής άλεσης συσχετίζεται σταθερά γενικές κατευθύνσεις σχετικά με τη δομή και τη με χαμηλότερο κίνδυνο, ενώ αντίστροφα η συχνή σύσταση της σωστής διαβητικής δίαιτας. Η τυπική στερητική δίαιτα των προηγούμενων δεκαετιών κατανάλωση κόκκινου κρέατος, επεξεργασμένου αποτελεί, πλέον, παρελθόν κι έχει δώσει τη θέση κόκκινου κρέατος (αλλαντικών) συσχετίστηκε στενά της σε μία δίαιτα αρκετά πιο ελεύθερη και υγιεινή. με υψηλότερο κίνδυνο για διαβήτη. Επίσης, η μεγαΟι οδηγίες που αφορούν τη διαιτητική θεραπεία λύτερη κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων

6

του Σακχαρώδους Διαβήτη έχουν αλλάξει, και από τον αποκλεισμό των υδατανθράκων έχουμε πάει σε μια συνολικά υγιεινή διατροφή, που στοχεύει στο να βοηθήσει στη διατήρηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα και να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο υπογλυκαιμιών. Επίσης, βασικός στόχος της δίαιτας, ειδικά για τον διαβήτη τύπου II, είναι να προκαλέσει την επιθυμητή απώλεια βάρους, όταν αυτή κρίνεται απαραίτητη, έτσι ώστε να πετύχει ακόμα και την υποστροφή του, να μειώσει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο, με τη μείωση λιπιδίων στο αίμα, να συμβάλει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, να διατηρήσει καλή κατάσταση θρέψης και να βελτιώσει τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του, διατηρώντας την απόλαυση του φαγητού. Ειδικότερα, η προσπάθεια για απώλεια βάρους είναι πολύ σημαντική για την καλύτερη ρύθμιση του διαβήτη, αφού σε υπέρβαρα άτομα η ευαισθησία στην ινσουλίνη είναι μειωμένη και είναι πιο δύσκολος ο γλυκαιμικός έλεγχος. Η απώλεια βάρους, ακόμα και σε μικρό ποσοστό 5-10% (και κατά συνέπεια η απώλεια ποσοστού λίπους –κυρίως κοιλιακού) είναι ικανή να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, την ανοχή στη γλυκόζη και να μειώσει τόσο τα λιπίδια, όσο και την πίεση του αίματος. Αυτή η απώλεια βάρους μπορεί να επιτευχθεί με προγράμματα αλλαγής τρόπου

| περί υγείας |

diatrofh sakxarwdis diavitis - dimosthenopoulos_x2.indd 6

15/11/2023 2:24:43 μμ

ζωής, που επιτυγχάνουν έλλειμμα ενέργειας της τάξης των 500-750 kcal / ημέρα (1,200-1,500 kcal / ημέρα για τις γυναίκες και 1,500-1,800 kcal / ημέρα για τους άνδρες). Συστήνεται να γίνει μέσα από την αλλαγή του τρόπου ζωής, μέσω εκπαίδευσης, μειωμένης ενεργειακής πρόσληψης κατά 500-1000 kcal ημερησίως, μειωμένης (<30%) πρόσληψης λίπους, και μέσω τακτικής άσκησης.

Υπάρχει ιδανικό διατροφικό πρότυπο για τον διαβήτη; Τόσο η American Diabetes Association (ADA) όσο κι άλλοι οργανισμοί θεωρούν τη διατροφική θεραπεία ως ένα βασικό τμήμα της συνολικής θεραπείας του διαβήτη, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει ένα και μοναδικό μοντέλο διατροφής ή μία δίαιτα που να «ταιριάζει σε όλους» («one-size-fits-all»), αλλά αντίθετα είναι σημαντική η εξατομίκευση της διαιτολογικής προσέγγισης. Μια ποικιλία διατροφικών προτύπων (συνδυασμών των διαφορετικών τροφίμων ή ομάδων τροφίμων) είναι αποδεκτή για τη διαχείριση της νόσου. Τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι αρκετά διατροφικά πρότυπα θεωρούνται κατάλληλα για τα άτομα με ΣΔτ2 αλλά και τα άτομα με ΣΔτ1. Τα πιο γνωστά διατροφικά πρότυπα που σχετίζονται με τη διατροφική θεραπεία του διαβήτη είναι το μεσογειακό πρότυπο, το χορτοφαγικό (vegan/vegetarian), το χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά (low fat), το χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες (low carbohydrate), το σκανδιναβικό μοντέλο (Nordic diet) και το μοντέλο της δίαιτας DASH (που αν και σχεδιάστηκε για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, θεωρείται κατάλληλο και για τον διαβήτη). Έχει φανεί μέσα από πολλές μελέτες ότι άτομα που ακολουθούν ένα μειωμένων θερμίδων μεσογειακό πρότυπο διατροφής πετυχαίνουν βελτιώσεις στο βάρος αλλά και στο γλυκαιμικό έλεγχο. Η μεσογειακή διατροφή φαίνεται να έχει θετικά αποτελέσματα και να ενεργεί ευεργετικά ενάντια στην ανάπτυξη ΣΔτ2, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης εμφάνισης οξειδωτικού στρες και της μείωσης στην αντίσταση στην ινσουλίνη, ενώ χρησιμεύει ως αντιφλεγμονώδες διατροφικό πρότυπο, το οποίο θα μπορούσε να προστατεύσει και να συμβάλλει στη θεραπεία ασθενειών που σχετίζονται με χρόνια φλεγμονή, συμπεριλαμβανομένου του ΣΔτ2. Όσο αφορά τα λεγόμενα μακροθρεπτικά συστατικά της διατροφής μας (υδατάνθρακες, λίπη και πρωτεΐνες) η επιστημονική κοινότητα έχει καταλήξει πως δεν υπάρχει ιδανική αναλογία, η οποία να συστήνεται στα άτομα με ΣΔ. Η αναλογία των μακροθρεπτικών συστατικών θα πρέπει να εξατομικεύεται και να προσαρμόζεται στους μεταβολικούς στόχους και τις προτιμήσεις του κάθε ατόμου.

Υδατάνθρακες

Είναι στρατηγικής σημασίας η επίτευξη ενός καλού γλυκαιμικού ελέγχου μέσα από τον έλεγχο της πρόσληψης υδατανθράκων είτε μέσω της μέτρησής τους είτε μέσω της εμπειρικής εκτίμησης. Στα άτομα που ακολουθούν εντατικοποιημένη αγωγή με ινσουλίνη (είτε σχήμα πολλαπλών ενέσεων είτε αντλία ινσουλίνης), θα πρέπει να γίνεται εκπαίδευση στη μέτρηση υδατανθράκων από εξειδικευμένο διαιτολόγο σε θέματα ΣΔ. Το μεγαλύτερο ποσοστό της πρόσληψης των υδατανθράκων θα πρέπει να είναι από φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια και γαλακτοκομικά προϊόντα. Αντίθετα, περιορισμένη πρέπει να είναι η πρόσληψη επεξεργασμένων προϊόντων, που είναι πλούσια σε πρόσθετα λίπη, ζά-

χαρη και νάτριο (40). Η αντικατάσταση τροφίμων που περιέχουν ζάχαρη με ισοθερμιδικές ποσότητες άλλων υδατανθράκων έχει ίδια επίδραση στην γλυκόζη του αίματος. Ωστόσο, η πρόσληψη ζάχαρης πρέπει να είναι ελάχιστη και να περιορίζεται έως και στο 10% της συνολικής ενέργειας.

Πρωτεΐνες

Για τα άτομα με ΣΔ και χωρίς νεφροπάθεια, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συστάσεις για μία ιδανική ποσότητα πρόσληψης πρωτεϊνών για την επίτευξη καλύτερου γλυκαιμικού ελέγχου ή τη βελτίωση των παραγόντων καρδιαγγειακής υγείας. Οι στόχοι και οι συστάσεις πρέπει να εξατομικεύονται. Για τα άτομα με διαβητική νεφροπάθεια (είτε μικρο- είτε μακρο- αλβουμινουρία), η μείωση της προσλαμβανόμενης πρωτεΐνης σε επίπεδα χαμηλότερα από αυτά που συστήνονται για τον γενικό πληθυσμό (0,8-1 g/kg) δεν βελτιώνει τον γλυκαιμικό έλεγχο, τους δείκτες καρδιαγγειακής υγείας αλλά ούτε και τον ρυθμό σπειραματικής διήθησης (GFR). Είναι σημαντικό να μη φτάνουμε στην υπερβολή της καταναλισκόμενης ποσότητας της πρωτεΐνης και να αποφεύγουμε κετογονικές δίαιτες, που δε θεωρούνται κατάλληλες για τον ΣΔ.

Λιπίδια

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συστάσεις για την πρόσληψη λιπιδίων από άτομα με ΣΔ και οι στόχοι θα πρέπει να εξατομικεύονται. Η σύσταση για την πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων μέσα από την κατανάλωση ψαριού (και ειδικά λιπαρού), τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα, σε συνδυασμό με λήψη ελαιολάδου αποτελούν τη βασική αρχή της δίαιτας.

Νάτριο-Αλάτι

Τα άτομα με ΣΔ θα πρέπει να ακολουθούν την σύσταση για τον γενικό πληθυσμό για μειωμένη πρόσληψη νατρίου, λιγότερη από 2.300 mg την ημέρα, ενώ μεγαλύτερη μείωση της πρόσληψης νατρίου σε άτομα με ΣΔ και υπέρταση θα πρέπει να εξατομικεύεται. Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα που είναι πλούσια σε αλάτι και ζάχαρη. Τα τρόφιμα αυτά αποτελούν πηγή πολλών επιβαρυντικών διατροφικών συστατικών, όπως trans και κορεσμένα

λιπαρά οξέα και πρόσθετα, ενισχυτικά γεύσης και χρώματος, καθώς και ειδικών ενώσεων που εντοπίζονται κατά την επεξεργασία των προϊόντων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα τελικά προϊόντα προχωρημένης γλυκοζυλίωσης (AGEs). Τα UPF είναι τρόφιμα ιδιαίτερα φτωχά σε ευεργετικά θρεπτικά συστατικά. Επιπλέον, η χρήση πολλών προσθέτων μπορεί να προκαλέσει πολλαπλά προβλήματα υγείας, ενώ και η συσκευασία μπορεί να περιέχει επιβλαβείς ουσίες.

Τεχνητά γλυκαντικά

Η κατανάλωση γλυκαντικών, όπως είναι η ασπαρτάμη, η σακχαρίνη, διάφορες πολυόλες (σορβιτόλη, μανιτόλη, ξυλιτόλη, ισομαλτόζη), η νεοτάμη, το ακεσουλφαμικό κάλιο, το νέκταρ αγαύης και η στέβια είναι ασφαλής και μπορούν να χρησιμοποιούνται από τα άτομα με ΣΔ. Συχνά τα βοηθούν στον καλύτερο έλεγχο της πρόσληψης θερμίδων και υδατανθράκων. Τα υποθερμιδικά γλυκαντικά είναι δόκιμο να καταναλώνονται, αλλά χωρίς καταχρήσεις ή υπερβολές και κυρίως η διατροφή να στηρίζεται σε φυσικά τρόφιμα και λιγότερο σε τυποποιημένα ή επεξεργασμένα τρόφιμα. Ειδικά, για τα άτομα με ΣΔ, οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες δίνουν μια μεγαλύτερη ποικιλία και περισσότερες επιλογές, αρκεί να είναι σαφές ότι τρόφιμο ή ρόφημα «χωρίς ζάχαρη» (με στέβια ή ασπαρτάμη ή άλλη γλυκαντική ουσία) δεν είναι αυτόματα και μΙα υγιεινή ή ασφαλής επιλογή και κυρίως δεν είναι πάντα μια επιλογή χωρίς υδατάνθρακες. Τέλος, είναι γνωστό ότι η άσκηση βελτιώνει τον γλυκαιμικό έλεγχο, μειώνει τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, βοηθά στην απώλεια βάρους και συμβάλλει στην καλή ποιότητα ζωής στα άτομα με ΣΔτ2, ενώ παράλληλα η συστηματική άσκηση μπορεί να αποτρέψει ή να καθυστερήσει την εμφάνισή του. Επιπλέον, η συστηματική άσκηση έχει σημαντικά οφέλη υγείας για τα άτομα με ΣΔτ1, όπως βελτιωμένη καρδιαγγειακή ευρωστία, μυϊκή δύναμη και ευαισθησία στην ινσουλίνη. Συστήνεται, λοιπόν, μία αερόβια άσκηση συνολικής διάρκειας τουλάχιστον 150 λεπτών ανά εβδομάδα με συχνότητα ανά 2 ημέρες και άσκηση αντιστάσεων 2-3 φορές την εβδομάδα, ενώ παράλληλα και μία αναερόβια άσκηση σε χαμηλή ένταση και διάρκεια μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση του ΣΔ. u

| περί υγείας |

diatrofh sakxarwdis diavitis - dimosthenopoulos_x2.indd 7

7

15/11/2023 2:24:56 μμ

Διαβήτης τύπου 2: Είναι τι τρώτε ή πόσο τρώτε;

O

Σχεδόν μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως έχουν διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, η ασθένεια όσο πιο κοινή γίνεται, τόσο πιο αναγκαία καθιστά την πρόληψή της.

διαβήτης είναι μια ασθένεια στην οποία το πάγκρεας αποτυγχάνει να παράγει αρκετή ποσότητα από μια βασική ορμόνη, την ινσουλίνη, δουλειά της οποίας είναι να διατηρεί σταθερά τα επίπεδα γλυκόζης στο σώμα. Ως αποτέλεσμα, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται, προκαλώντας βλάβες, σχεδόν, σε όλα τα όργανα και κυρίως στην καρδιά, τα νεφρά, τα μάτια, τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα. Στον διαβήτη τύπου 1 το ανοσοποιητικό σύστημα καταστρέφει τα β-κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, που σημαίνει ότι οι ασθενείς χρειάζονται τακτικές ενέσεις ινσουλίνης για να επιβιώσουν. Στον διαβήτη κύησης, το σώμα δεν είναι σε θέση να παράγει αρκετή ινσουλίνη για να ξεπεράσει τη φυσική αντίσταση του οργανισμού στην ινσουλίνη. Έτσι, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μπορεί να αυξηθούν, απειλώντας τόσο τη μητέρα όσο και το έμβρυο. Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται σήμερα στη μία από τις επτά εγκυμοσύνες παγκοσμίως. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι μακράν η πιο κοινή μορφή διαβήτη και έχει, σχεδόν, δεκαπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια, κυρίως λόγω των υπερβολών στη διατροφή και στον τρόπο ζωής μας. Τα περισσότερα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, επειδή τρώνε και πίνουν περισσότερο από ό,τι καίνε κατά τη διάρκεια της φυσικής δραστηριότη-

8

τας και του μεταβολισμού του σώματος. Το συνεχές θετικό ενεργειακό ισοζύγιο και το υπερβολικό λίπος που προκύπτει, φτάνει τελικά σε ένα κρίσιμο σημείο, όπου το λίπος αρχίζει να εναποτίθεται ακατάλληλα μέσα και γύρω από εσωτερικά όργανα, όπως το ήπαρ και το πάγκρεας, παρεμποδίζοντας τις υγιείς λειτουργίες τους. Η σημασία της περίσσειας λίπους στην πρόκληση του διαβήτη τύπου 2 αποδεικνύεται από τα υψηλά «ποσοστά ύφεσης» (πάνω από 90%) που παρατηρούνται σε πρόσφατα διαγνωσμένους διαβητικούς ασθενείς, μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση και τη μεγάλη απώλεια βάρους που σχετίζεται με αυτήν. Ωστόσο, μερικές φορές το πάγκρεας καταστρέφεται τόσο πολύ που ακόμα και η απώλεια μεγάλων ποσοτήτων λίπους είναι ανεπαρκής, για να επαναφέρει την παραγωγή ινσουλίνης.

Τι αυξάνει τον κίνδυνο Εκτός από την τακτική σωματική δραστηριότητα είναι σαφές ότι ένας από τους πιο πρακτικούς τρόπους για τον περιορισμό της ασθένειας, είναι η μείωση της ποσότητας του φαγητού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς τρόπους, όπως με μέτρηση θερμίδων, δίαιτα, διαλείπουσα νηστεία και αντικατάσταση γευμάτων. Ωστόσο, η απώλεια βάρους επιτυγχάνεται μόνο, όταν επιτευχθεί και διατηρηθεί το αρνητικό ισοζύγιο θερμίδων. Το είδος των τροφών που τρώμε, συμβάλλει, επίσης, στον κίνδυνο εκ-

δήλωσης διαβήτη τύπου 2. Για παράδειγμα, δίαιτες πλούσιες σε φυτικές ίνες (ή χαμηλές σε εξαιρετικά επεξεργασμένα δημητριακά και λευκό ρύζι) σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο για διαβήτη, πιθανώς λόγω της επιβράδυνσης της απορρόφησης των υδατανθράκων, του αυξημένου κορεσμού και των δράσεων στο μικροβίωμα του εντέρου. Η ποιότητα των υδατανθράκων κάνει, επίσης, τη διαφορά. Μερικοί υδατάνθρακες αφομοιώνονται και απορροφώνται πιο γρήγορα από άλλους, αυξάνοντας την παραγωγή ινσουλίνης, ώστε να διατηρηθεί ο γλυκαιμικός έλεγχος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, συχνά, συνιστώνται προϊόντα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και υποκατάστατα ζάχαρης για την πρόληψη και τη διαχείριση του διαβήτη. Πρόσφατες μελέτες έχουν, επίσης, δείξει ότι τα άτομα που τρώνε συγκεκριμένα τρόφιμα έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος. Τα άτομα που τρώνε μόλις δύο μερίδες κόκκινου κρέατος την εβδομάδα μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με άτομα που τρώνε λιγότερες μερίδες. O κίνδυνος αυξάνεται με τη μεγαλύτερη κατανάλωση, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη από ερευνητές στο Harvard T.H. Σχολή Δημόσιας Υγείας Chan. Διαπιστώθηκε επίσης ότι η αντικατάσταση του κόκκινου κρέατος με υγιεινές φυτικές πηγές πρωτεΐνης,

όπως ξηρούς καρπούς κι όσπρια, ή μέτριες ποσότητες γαλακτοκομικών, συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο. Οι συμμετέχοντες που έτρωγαν το περισσότερο κόκκινο κρέας είχαν 62% υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με εκείνους που έτρωγαν το λιγότερο. Κάθε επιπλέον ημερήσια μερίδα επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος συσχετίστηκε με 46% μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 και κάθε επιπλέον ημερήσια μερίδα μη επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος σχετιζόταν με 24% μεγαλύτερο κίνδυνο. Αντίθετα, τα μη λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα, ο καφές (ακόμα και χωρίς καφεΐνη), οι ξηροί καρποί και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2. Το πώς λειτουργεί αυτό είναι ακόμα ασαφές, αλλά καμία από αυτές τις ενώσεις δεν λειτουργεί εντελώς μεμονωμένα. Συνολικά, ένα μοτίβο που χαρακτηρίζεται από υψηλή πρόσληψη ελάχιστα επεξεργασμένων φυτικών προϊόντων, το ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λίπους, τη μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών, ψαριών και πουλερικών, τροφών που έχουν υποστεί ζύμωση, αλλά και την αποφυγή μεγάλης κατανάλωσης κόκκινου κρέατος σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για διαβήτη. Αυτό είναι γνωστό ως μεσογειακή διατροφή και σε σύγκριση με μια απλή δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, μπορεί να σχετίζεται με 40% χαμηλότερο Ζ. Ψ. κίνδυνο για διαβήτη. u

| περί υγείας |

diavitis typou 2 - psallas_L.indd 8

15/11/2023 2:25:19 μμ

Mπορεί ο διαβήτης να επηρεάσει τα μάτια σας; Όλοι οι τρόποι που η νόσος βλάπτει την όρασή σας και οι μέθοδοι πρόληψης.

O

διαβήτης εμφανίζεται, όταν το σώμα δεν επεξεργάζεται σωστά την τροφή. Η εκδήλωση της ασθένειας υποδηλώνει ότι ο οργανισμός είτε δεν ανταποκρίνεται είτε δεν παράγει ινσουλίνη, μια ορμόνη που παρέχει γλυκόζη (σάκχαρο στο αίμα) στα κύτταρα του σώματος. Η υπερβολική ποσότητα γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματος, έξω από τα κύτταρα όπου ανήκει, μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη των αιμοφόρων αγγείων και των νεύρων σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένων των ματιών. Οι δύο πιο συνηθισμένοι τύποι διαβήτη είναι: τύπος I και τύπος II.

Τύπος Ι

Σε διαβήτη τύπου Ι το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο πάγκρεας και προκαλεί βλάβες. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα δεν παράγει ινσουλίνη και δεν μπορεί να ελέγξει σωστά τα επίπεδα σακχάρου.

Τύπος II

Στον διαβήτη τύπου ΙΙ το πάγκρεας μπορεί ακόμα να παράγει ινσουλίνη, αλλά συνήθως δεν παράγει αρκετή ή αυτή που παράγει δεν λειτουργεί σωστά. Η ασθένεια μπορεί να επηρεάσει τα μάτια με πολλούς τρόπους. Συνηθέστερα, προκαλεί βλάβη στον αμφιβληστροειδή, που είναι το εσωτερικό στρώμα του ματιού και το πιο σημαντικό για την όραση.

Πώς επηρεάζει ο διαβήτης την όρασή μου;

Μπορεί να μην παρατηρήσετε κανένα σύμπτωμα για τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και/ή την ωχρά κηλίδα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι πολύ σημαντικός ο προληπτικός έλεγχος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να παρατηρήσετε: n Θολή όραση n Μαύρα στίγματα n Παραμόρφωση στην όραση n Ξαφνική ή σταδιακή απώλεια όρασης

Διαβητική οφθαλμική νόσος

Η διαβητική οφθαλμική νόσος αναφέρεται στην ομάδα οφθαλμικών παθήσεων που μπορεί να προκύψουν από τον διαβήτη. Αυτή περιλαμβάνει: n Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Η κύρια αιτία τύφλωσης στους ενήλικες, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια εμφανίζεται, όταν αλλαγές στα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς προκαλούν είτε διαρροή των αγγείων είτε ανάπτυξη μη φυσιολογικών νέων αιμοφόρων αγγείων στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς. Υπάρχουν εξαιρετικές θεραπείες για τη διαβητική αμφιβληστροειδοπά-

Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου θεια, ωστόσο είναι σημαντικό να κάνετε τακτικές οφθαλμικές εξετάσεις, ώστε ο γιατρός να μπορεί να σας τις προσφέρει, μόλις τις χρειαστείτε. n Οίδημα ωχράς κηλίδας. Η ωχρά κηλίδα –το κέντρο του αμφιβληστροειδούς που παρέχει ευκρινή, ευθεία όραση– μπορεί να διογκωθεί, εξαιτία διαρροών αιμοφόρων αγγείων που προκαλούνται από τον διαβήτη. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε θολή ή παραμορφωμένη όραση. n Γλαύκωμα. Μια μορφή γλαυκώματος, το νεοαγγειακό γλαύκωμα, προκαλείται από τον διαβήτη. Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου μπορούν να βλάψουν τα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς και να οδηγήσουν στη δημιουργία νέων μη φυσιολογικών. Όταν νέα αιμοφόρα αγγεία αναπτύσσονται στην ίριδα του ματιού (το έγχρωμο μέρος του ματιού), μπορούν να προκαλέσουν αύξηση της πίεσης των ματιών και γλαύκωμα. n Καταρράκτης. Ο καταρράκτης μπορεί να σχηματιστεί νωρίτερα και να εξελιχθεί πιο γρήγορα σε άτομα με διαβήτη, εξαιτίας της αύξησης του σακχάρου στο αίμα. Αυτό δημιουργεί θολή συσσώρευση στο φακό του ματιού, με αποτέλεσμα τον καταρράκτη.

Οίδημα του οφθαλμικού φακού

Μια άλλη πιθανή επίδραση του διαβήτη είναι το πρήξιμο του φακού του ματιού, που οδηγεί σε θολή όραση. Εάν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας αλλάξουν γρήγορα από χαμηλά σε φυσιολογικά,

το σχήμα του φακού μπορεί να επηρεαστεί και η όρασή σας να γίνει θολή. Εκείνη επανέρχεται στο φυσιολογικό, αφού σταθεροποιηθεί το σάκχαρό σας. Εάν χρειάζεστε γυαλιά, βεβαιωθείτε ότι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας έχουν ελεγχθεί πριν από την εξέταση, ώστε να πάρετε την ακριβέστερη συνταγή για τα γυαλιά σας.

Πρόληψη διαβητικής οφθαλμικής νόσου

Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη των οφθαλμικών προβλημάτων που σχετίζονται με τον διαβήτη είναι να διαχειριστείτε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα χοληστερόλης. Τρόποι με τους οποίους μπορείτε να βοηθήσετε στην πρόληψη των οφθαλμικών προβλημάτων που προκαλούνται από διαβήτη περιλαμβάνουν: Ελέγξτε το σάκχαρό σας. Ο γιατρός σας μπορεί να σας δώσει οδηγίες για το πώς να διατηρήσετε το σάκχαρο σε φυσιολογικά επίπεδα και να αποφύγετε τις διακυμάνσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε διαβητικές οφθαλμικές παθήσεις. Μειώστε την αρτηριακή σας πίεση και τη χοληστερόλη. Λάβετε συστάσεις από τον γιατρό σας σχετικά με μεθόδους, με τις οποίες μπορείτε να καταπολεμήσετε την υψηλή αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη, παθήσεις οι οποίες μπορούν να επιδεινώσουν τη διαβητική οφθαλμική νόσο. Σταματήστε το κάπνισμα. Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στα μάτια. Αποφύγετε τις βλαβερές ακτίνες. Προστατευτείτε από τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου, φορώντας γυαλιά ηλίου. Η έκθεση σε αυτές μπορεί να επιταχύνει την εξέλιξη του καταρράκτη.

Οφθαλμολογική εξέταση λόγω διαβήτη

Εάν έχετε διαγνωστεί με διαβήτη, είναι σημαντικό να κάνετε τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις, προκειμένου να αξιολογήσετε την υγεία των ματιών σας και να εντοπίσετε πιθανές αλλαγές. Μια διαβητική οφθαλμολογική εξέταση γίνεται ως εξής: Ο οφθαλμίατρος βάζει σταγόνες στα μάτια σας που διαστέλλουν τις κόρες και παρατηρούν έτσι την υγεία του αμφιβληστροειδούς. Μια ειδική κάμερα χρησιμοποιείται για τη λήψη φωτογραφιών από το πίσω μέρος των ματιών. Οι εικόνες αποστέλλονται σε ένα πρόγραμμα υπολογιστή, το οποίο χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη, για να διαγνώσει πιθανή διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Σε λιγότερο από ένα λεπτό, το πρόγραμμα έχει τη δυνατότητα να καθορίσει αν πάσχετε από τη νόσο. u

| περί υγείας |

diavitis matia - daikou_R.indd 9

9

15/11/2023 2:25:43 μμ

Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης Σακχαρώδη Διαβήτη Πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι είναι επίσημα διαγνωσμένοι με διαβήτη στην Ελλάδα, ενώ παγκοσμίως το νούμερο αγγίζει τα 500 εκατομμύρια.

O

Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) είναι μια παθολογική κατάσταση, κατά την οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να διαχειρισθεί σωστά τη γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα. Η κυριότερη ορμόνη, υπεύθυνη για τη διαχείριση αυτή, η ινσουλίνη, είτε δεν παράγεται από το πάγκρεας, όπως στον διαβήτη τύπου 1 (τον λεγόμενο νεανικό Σακχαρώδη Διαβήτη), είτε παράγεται, ίσως και σε μεγάλη ποσότητα, αλλά δεν μπορεί, για διάφορους λόγους, να αξιοποιήσει επαρκώς και να εισαγάγει στα κύτταρα την κυκλοφορούσα στο αίμα γλυκόζη (Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2). Αποτέλεσμα είναι η γλυκόζη να κυκλοφοΓράφει ο ρεί σε παθολογικά μεγάΑριστείδης Χ. λες ποσότητες στο αίμα, Κερασώτης, με μακροχρόνια συνέενδοκρινολόγος, πεια να υπάρχουν καταδιευθυντής, Τμήμα στροφικές επιπτώσεις σε Ενδοκρινολογίας – όλα σχεδόν τα όργανα. Διαβήτη – Πρόκειται για μία νόσο Οστροπόρωσης, ευρύτατα διαδεδομένη ΙΑΣΩ Μαιευτική Κλινική παγκοσμίως, η οποία & ΙΑΣΩ Γενική παρουσιάζει αυξητικό ρυθμό. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι είναι επίσημα διαγνωσμένοι είτε ότι πάσχουν από διαβήτη είτε από προδιαβήτη, παγκοσμίως δε πάνω από 500 εκατομμύρια. Τα αίτια για την αυξητική αυτή τάση εμφανίσεως της νόσου είναι πολλά. Πέρα από τη γονιδιακή προδιάθεση και το επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό, οι ανθυγιεινές συνήθειες της σύγχρονης ζωής παίζουν αποδεδειγμένα σημαντικό ρόλο στην πρόκληση, εμφάνιση κι επιδείνωση της νόσου. Από τις συνήθειες της ζωής, η έλλειψη σωματικής άσκησης και κυρίως η κακή διατροφή φαίνεται ότι είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, παγκοσμίως, ευνοεί την ανάπτυξη και την αυξητική τάση αυτών των παραγόντων. Η καθιστική ζωή, σε συνδυασμό με τη μείωση της σωματικής δραστηριότητας αποτελεί καθημερινό γεγονός σε όλο και μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων. Η κακή διατροφή, πλούσια σε ανθυγιεινά λιπαρά και θερμίδες και φτωχή σε υγιεινές επιλογές, είναι μία δυσάρεστη καθημερινότητα. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η δραματική αύξηση, ιδίως τα τελευταία χρόνια, της παχυσαρκίας. Μία από τις κυριότερες επιπτώσεις της είναι η εμφά-

νιση του ΣΔ τύπου 2, ο οποίος αφορά στο μεγαλύτερο ποσοστό των διαβητικών ασθενών. Ο συνδυασμός της παχυσαρκίας με τον ΣΔ τύπου 2 αποτελεί τη σημαντικότερη, ίσως, αιτία για την πρόκληση καρδιοπαθειών κι εγκεφαλικών επεισοδίων με ολέθριες, αν όχι μοιραίες, συνέπειες. Εκτός από τον ΣΔ τύπου 1 και τύπου 2 υπάρχουν κι άλλες, σπανιότερες μορφές. Από αυτές, συχνότερη και σημαντική, είναι ο διαβήτης της εγκυμοσύνης. Παρουσιάζει κι αυτός ανοδική τάση, εν μέρει και λόγω της παχυσαρκίας και της αύξησης της ηλικίας των εγκύων. Οφείλεται, στην ανταγωνιστική προς την ινσουλίνη, δράση των ορμονών της εγκυμοσύνης. Εμφανίζεται στο δεύτερο τρίμηνο κι είναι, συνήθως παροδικός, δηλαδή υποχωρεί μετά τον τοκετό. Η αντιμετώπισή του, είτε με δίαιτα μόνο, είτε και με τη χορήγηση ινσουλίνης, είναι σημαντική, διότι σχετίζεται με την ομαλή ανάπτυξη του εμβρύου. Οι γυναίκες με διαβήτη της εγκυμοσύνης έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα αναπτύξεως ΣΔ τύπου 2 στο μέλλον. Ευτυχώς ο ΣΔ είναι σχετικά εύκολο να διαγνωσθεί. Η απλή μέτρηση της γλυκόζης αίματος νηστείας στο μικροβιολογικό εργαστήριο (κι όχι η μέτρηση της γλυκόζης στο δάχτυλο με τα μηχανήματα μετρήσεως) είναι αρκετή για τη διάγνωση, εφόσον είναι πάνω από τα φυσιολογικά όρια, τουλάχιστον σε δύο μετρήσεις. Επίσης, διαγνωστική είναι κι η μέτρηση πάνω από ένα καθορισμένο όριο σε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, ανεξάρτητα από τη λήψη φαγητού. Σε αρκετές περιπτώσεις κρίνεται αναγκαία η λεπτομερέστερη εξέταση, με τη διενέργεια καμπύλης γλυκόζης. Ανάλογα με τα αποτελέσματα, η καμπύλη κρίνεται φυσιολογική, ενδιάμεση ή παθολογική. Όταν η καμπύλη είναι ενδιάμεση, τότε υπάρχει η κατάσταση που λέγεται προδιαβήτης. Βρίσκεται ανάμεσα στα φυσιολογικά επίπεδα και τον ΣΔ. Δεδομένου ότι ο ΣΔ τύπου 2 (σε αντίθεση με τον ΣΔ τύπου 1) αργεί πολύ, ίσως και δεκαετίες, να εμφανισθεί και να διαγνωσθεί, οι ασθενείς διέρχονται όλο αυτό το χρονικό διάστημα στην κατά-

σταση του προδιαβήτη, χωρίς να το γνωρίζουν, διότι δεν υπάρχουν συμπτώματα. Οι επιπλοκές του ΣΔ μπορεί να ξεκινήσουν από αυτό το διάστημα και για τον λόγο αυτό είναι σημαντική η βελτίωση των συνθηκών ζωής (διατροφή, άσκηση) ή και η χορήγηση αντιδιαβητικών φαρμάκων σε ορισμένες περιπτώσεις. Ο ΣΔ παρουσιάζει βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπλοκές. Η υπογλυκαιμία, όταν η γλυκόζη πέσει κάτω από τα φυσιολογικά όρια, είναι μια δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση. Μακροχρονίως επηρεάζονται όλα τα αγγεία του οργανισμού κι οι επιπτώσεις αφορούν σε όλο το σώμα. Οι σοβαρές καρδιοπάθειες και τα εγκεφαλικά επεισόδια με θανατηφόρο, συχνά, κατάληξη βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των επιπλοκών. Η διαβητική νεφροπάθεια αποτελεί σημαντική αιτία καταλήξεως στον τεχνητό νεφρό. Ο ΣΔ θεωρείται συχνότατη αιτία τυφλώσεως στους ενήλικες. Η διαβητική νεφροπάθεια κι η αγγειοπάθεια είναι πολύ συχνές στη μακροχρόνια πορεία του ΣΔ. Γενικά, οι επιπλοκές είναι αποτέλεσμα αφενός της κακής αντιμετωπίσεως κι αφετέρου της χρονιότητας της νόσου. Η αντιμετώπιση του ΣΔ είναι πολυεπίπεδη. Δεδομένου ότι πρόκειται για χρόνια, μη ιάσιμη, προς το παρόν, νόσο, η ρύθμιση του κρίνεται απολύτως αναγκαία. Σήμερα, εκτός από τη χορήγηση ινσουλίνης, υπάρχει ευτυχώς πληθώρα νεότερων φαρμακευτικών σκευασμάτων, είτε σε δισκία είτε σε ενέσιμη μορφή, τα οποία είναι αποτελεσματικά. Ιδίως τα φάρμακα σε ενέσιμη μορφή μπορεί να βοηθήσουν και στη μείωση του σωματικού βάρους. Σύμφωνα με τελευταία επιστημονικά δεδομένα, κάποια από αυτά τα σκευάσματα έχουν αποδείξει ότι έχουν και προστατευτική δράση στην καρδιά. Η αντλία ινσουλίνης (κυρίως αφορά στον ΣΔ τύπου 1) εξελίσσεται τεχνολογικά συνεχώς και προσφέρει αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου. Κανένα φάρμακο δεν μπορεί να είναι αρκετά αποτελεσματικό, εάν δεν αποφασίσει ο διαβητικός, κυρίως, εάν είναι παχύσαρκος, να αλλάξει δραστικά τον τρόπο ζωής του. Η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών, κι η μείωση του σωματικού βάρους επί παχυσαρκίας, είναι «φάρμακα» για την αντιμετώπιση της νόσου, στα αρχικά στάδια τουλάχιστον, κι επιβεβλημένες εφ’ όρου ζωής. Ειδικότερα στο στάδιο του προδιαβήτη είναι δυνατόν να επιβραδύνουν την επίσημη εμφάνιση του ΣΔ τύπου 2 για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Με δεδομένο, λοιπόν, ότι στα αρχικά στάδια δεν παρουσιάζει συμπτώματα, η τακτική μέτρηση γλυκόζης στο αίμα καθίσταται επιβεβλημένη σε όλους τους ενήλικες. Η πρόληψη κι εδώ είναι ο σημαντικότερος παράγων.u

10 | περί υγείας |

sakxarwdis diavitis - kerasotis_L.indd 10

15/11/2023 2:26:56 μμ

Πώς το κάπνισμα προκαλεί Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)

H

Στην Ελλάδα, οι στατιστικές δείχνουν ότι πάσχουν από ΧΑΠ περίπου 700.000 άτομα, εκ των οποίων τα μισά αγνοούν ότι νοσούν.

Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας. Είναι μία συνεχιζόμενη πανδημία που οφείλεται στο κάπνισμα κι οδηγεί στο θάνατο 3.000.000 ασθενείς κάθε χρόνο παγκοσμίως. Πρόκειται για την τέταρτη αιτία θανάτου στις ΗΠΑ και την τρίτη παγκοσμίως. Οι βασικοί παράγοντες κινδύνου για τη ΧΑΠ, εκτός από το κάπνισμα –που ευθύνεται κατά 90%– είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, καθώς και η έκθεση σε σκόνη και χημικά που παράγονται στο πλαίσιο κάποιων επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Αν και τα ποσοστά των καπνιστών μειώνονται σε ορισμένες χώρες, αυξάνονται σε πολλές άλλες, καθιστώντας τη ΧΑΠ ένα παγκόσμιο πρόβλημα υγείας. Η ΧΑΠ αποφράζει τους βρόγχους (τους αεραγωγούς που αναπνέουμε) και καταστρέφει τους ιστούς των πνευμόνων. Δυστυχώς, μόνο όταν το 50-60% των πνευμόνων έχει καταστραφεί, ο ασθενής αρχίζει να έχει ανησυχητικά συμπτώματα και κρίσεις δύσπνοιας και λοίμωξης που συχνά τον οδηγούν στο νοσοκομείο. Αν ο ασθενής συνεχίσει να αγνοεί τα ενοχλητικά συμπτώματα του βήχα, της απόχρεμψης και του εύκολου λαχανιάσματος (δύσπνοια), αφήνει την αρρώστια να εξελιχθεί στην πιο προχωρημένη της μορφή. Σε αυτή τη φάση, δεν μπορεί να κάνει καθημερινές οικιακές δουλειές, να κοιμηθεί, να μετέχει σε οικογενειακές στιγμές και να έχει σεξουαλική ζωή. Τελικώς, ζει μια αναπηρική μορφή διαβίωσης, καθηλωμένος στο σπίτι, απόλυτα εξαρτημένος από την οικογένειά του και την παροχή οξυγόνου.

Γιατί το κάπνισμα προκαλεί Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

Το κάπνισμα είναι η πιο κοινή αιτία Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, αλλά για πολλούς ασθενείς που ζουν με ΧΑΠ, η διακοπή του δεν αποτελεί το τέλος της μάχης. Ο καπνός του τσιγάρου είναι ένα πολύπλοκο μείγμα αερίων, χημικών ουσιών, ακόμα και βακτηρίων. Όταν εισέρχεται στους πνεύμονες, δημιουργεί μια φλεγμονώδη απόκριση, παρόμοια με την πνευμονία. Τα φλεγμονώδη κύτταρα, φυσιολογικά, απομακρύνονται από τους πνεύμονες, όταν τελειώσει μια λοίμωξη ή ένας ασθενής κόψει το κάπνισμα, αλλά σε ασθενείς με ΧΑΠ αυτά τα κύτταρα μπορεί να επιμείνουν για χρόνια. Καταστροφικά ένζυμα που παράγονται από κύτταρα του ανοσοποιητικού –τα οποία προορίζονται να καταστρέψουν τα βακτήρια– προκαλούν προοδευτική βλάβη στους πνεύμονες και αναπνευστική ανεπάρκεια χαρακτηριστική της ΧΑΠ. Αποτελούσε για πολλά χρόνια ένα μυστήριο, το πώς αυτά τα κύτταρα συνεχίζουν να προκαλούν φλεγμονή στους πνεύμονες ακόμα και μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Τώρα, η έρευνα δείχνει ότι ευθύνεται ένα ελάττωμα στο ανοσοποιητικό σύστημα, που προκαλείται από τον καπνό του τσιγάρου. Ο καπνός του τσιγάρου επαναπρογραμματίζει τα κύτταρα που καλύπτουν τους αεραγωγούς, καθιστώντας τους πνεύμονες των ασθενών με ΧΑΠ, που έχουν κόψει το κάπνισμα

πιο επιρρεπείς στη βακτηριακή εισβολή. Οι πνεύμονες βομβαρδίζονται, συνεχώς, από εισπνεόμενα βακτήρια κι άλλους ερεθιστικούς παράγοντες. Ταυτόχρονα, καθώς είναι επιφορτισμένοι με την εισαγωγή οξυγόνου στην κυκλοφορία του αίματος, δεν μπορούν να έχουν ένα αδιαπέραστο φυσικό φράγμα όπως το δέρμα. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, οι πνεύμονες έχουν αναπτύξει ένα πολυδιάστατο αμυντικό σύστημα, με βασικό συστατικό ορισμένα αντισώματα, που ονομάζονται εκκριτικά IgA. Αυτά τα αντισώματα προσκολλώνται στα βακτήρια για να αποτρέψουν την εισβολή τους στους πνεύμονες. Τα εκκριτικά IgA δεν σκοτώνουν άμεσα τα μικρόβια, αλλά τα εμποδίζουν να πυροδοτήσουν μια επιζήμια ανοσοαπόκριση, προτού εκκαθαριστούν με άλλους μηχανισμούς. Σε ασθενείς με ΧΑΠ, τα χαμηλότερα επίπεδα του υποδοχέα πολυμερούς ανοσοσφαιρίνης και των εκκριτικών IgA επιτρέπουν στα βακτήρια ευκολότερη πρόσβαση στην επιφάνεια των αεραγωγών, πυροδοτώντας μια φλεγμονώδη απόκριση που επιμένει μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Τα ποντίκια που έχουν υποστεί γενετική χειραγώγηση για έλλειψη εκκριτικών IgA, αναπτύσσουν επίσης φλεγμονή κι ένα πρότυπο πνευμονικής βλάβης που μοιάζει με αυτό σε ασθενείς με ΧΑΠ. Τα αντιβιοτικά μπορούν να αποτρέψουν την πνευμονική νόσο, υποδηλώνοντας ότι τα βακτήρια προκαλούν συνεχιζόμενη φλεγμονή, και μετά το τέλος του καπνίσματος.

Κατά τη μελέτη ποντικών με έλλειψη εκκριτικών IgA, διαπιστώθηκε ότι αυτά είχαν αυξημένο αριθμό ορισμένων, σχετικά ασυνήθιστων, κυττάρων που ονομάζονται δενδριτικά και τα οποία προέρχονται από μονοκύτταρα (moDCs) στους πνεύμονες. Τα δενδριτικά κύτταρα δεν καταστρέφουν άμεσα τα βακτήρια, αλλά κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, όταν δημιουργείται μια βακτηριακή λοίμωξη, συντονίζοντας την επακόλουθη ανοσολογική απόκριση. Σε αντίθεση με τα τυπικά δενδριτικά κύτταρα, τα moDCs ξεκινούν τη ζωή τους ως διαφορετικός κυτταρικός τύπος, που ονομάζεται μονοκύτταρο. Ωστόσο, όταν εμφανίζεται χρόνια φλεγμονή, τα μονοκύτταρα μπορούν να γίνουν ένας τύπος δενδριτικών κυττάρων. Φάνηκε ότι σε ποντίκια που έχουν κατασκευαστεί γενετικά με έλλειψη εκκριτικών IgA, τα moDCs ενεργοποιούν τα Τ λεμφοκύτταρα-λευκά αιμοσφαίρια που καταπολεμούν τους ιούς και μπορούν να καταστρέψουν κύτταρα στη διαδικασία και ότι αυτά τα Τ λεμφοκύτταρα με τη σειρά τους βλάπτουν τους πνεύμονες. Τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι τα moDCs μπορούν, επίσης, να συντονίζουν μια παθολογική ανοσοαπόκριση σε ασθενείς με ΧΑΠ που δεν έχουν εκκριτικά IgA στους αεραγωγούς. Όπως τα ποντίκια με έλλειψη εκκριτικών IgA, έτσι και οι ασθενείς με ΧΑΠ δεν έχουν εκκριτικά IgA στους αεραγωγούς τους. u Λήδα Κ.

Το δίκοπο μαχαίρι των αντιφλεγμονωδών

Δεδομένου ότι η φλεγμονή είναι κεντρική στη ΧΑΠ, είναι λογικό οι αντιφλεγμονώδεις θεραπείες να είναι ευεργετικές. Ωστόσο, οι ασθενείς με ΧΑΠ είναι, επίσης, ευαίσθητοι σε πνευμονικές λοιμώξεις και τα αντιφλεγμονώδη έχουν τον κίνδυνο να απενεργοποιήσουν τη φυσική άμυνα του οργανισμού έναντι της μόλυνσης. Η απειλή είναι κάτι παραπάνω από θεωρητική. Μια κλινική δοκιμή που μελετούσε ένα αντιφλεγμονώδες φάρμακο με την ονομασία «rituximab» διακόπηκε νωρίς, εξαιτίας αυξημένων πνευμονικών λοιμώξεων. Πολλά αντιβιοτικά έχουν, επίσης, σοβαρές παρενέργειες, όταν λαμβάνονται χρόνια, καθώς η παρατεταμένη χρήση τους μπορεί να ενθαρρύνει την ανάπτυξη βακτηρίων, ανθεκτικών σε αυτά τα φάρμακα.

| περί υγείας | 11

apofraktikh pneumonopatheia - psallas_R.indd 11

15/11/2023 2:27:15 μμ

Τα οργανικά και ψυχολογικά αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας

Σ

Οι θεραπείες, ανάλογα με τα αίτια εμφάνισής της, ποικίλλουν.

τυτική δυσλειτουρθεί, εάν υπάρχει αγγειακό αίτιο. Αυτό γία είναι η συνεχής ή γίνεται με μια ειδική εξέταση, το δυπεριοδική αδυναμία ναμικό triplex αγγείων πέους. επίτευξης ή διατήΤα οργανικά αίτια είναι πολύ σπάρησης της στύσης, νια σε ηλικίες κάτω των 50 ετών. για να υπάρξει μία επιτυχημένη σεΌμως, η ικανοποιητική σεξουαλική λειτουργία δεν προϋποθέτει μόνο ξουαλική επαφή. Αυτό διαφέρει από το να λειτουργεί καλά το σώμα, τον ορισμό της σεξουαλικής δυσλειαλλά και να ενεργοποιούνται οι κατουργίας, ο οποίος είναι ευρύτερος τάλληλοι ψυχολογικοί μηχανισμοί. και περιλαμβάνει διαταραχές της Όλες οι μελέτες δείχνουν πως 9/10 ερωτικής επιθυμίας, της εκσπερμάνέοι άντρες κάτω των 40 ετών, χωτισης, του οργασμού και της ικανοΓράφει ο ρίς προβλήματα υγείας, βιώνουν ποίησης. Αν η στυτική δυσλειτουργία Ιωάννης Κ. Γκιάλλας κάποιο σεξουαλικό πρόβλημα και δεν αντιμετωπιστεί, με την πάροδο αυτό είναι ψυχογενούς αιτιολογίας. του χρόνου πιθανότατα θα προκα- Χειρουργός Ουρολόγος, Πολλοί άντρες δυσκολεύονται να λέσει άγχος, προβλήματα στη σχέση MD, PhD, FEBU πιστέψουν πως το πρόβλημά τους και μείωση της αυτοπεποίθησης. Επιστημονικός ενδέχεται να είναι ψυχολογικό. Η συχνότητα εμφάνισής της εξαρτάται από την ηλικία, αφού στις νέ- Συνεργάτης Κλινικής ΡΕΑ Η επίτευξη της στύσης είναι μια εξαιρετικά σύνθετη διαδικασία, στην τ. Πρόεδρος Ελληνικής ους, κάτω των 40 ετών, το πρόβλημα οποία συμμετέχουν ο εγκέφαλος, οι αντιμετωπίζουν 1 στους 20 άντρες, Ουρολογικής Εταιρείας στα 40 με 60, προβλήματα έχουν 1 Λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας ορμόνες, τα νεύρα, οι μύες, τα αγγεία και φυσικά τα συναισθήματα κι στους 10 και πάνω από τα 60 έτη, 1 92,11528 Αθήνα, ανώτερες ψυχικές λειτουργίες, όπως στους 5 άντρες. Στην Ελλάδα, παρά www.gkialasurology.gr οι αισθήσεις, η μνήμη κι η προσοχή. την έλλειψη επιδημιολογικών μελεΜια διαταραχή στη διαδικασία αυτή τών, η εκτίμηση είναι ότι υπάρχουν μπορεί να είναι αίτιο στυτικής δυσλειπάνω από 500.000 άντρες που ζουν τουργίας. Τα προβλήματα μπορεί να είναι οργανιμε το πρόβλημα. Ο αριθμός των ασθενών με στυκά, στην πορεία, όμως, θα προστεθεί και το άγχος, τική δυσλειτουργία αυξάνεται παγκοσμίως. Σύμτο οποίο θα επιδεινώσει την κατάσταση. φωνα με αξιόπιστες προβλέψεις, τα περιστατικά αυτά από 155.000.000 το 1995, θα φτάσουν τα 322.000.000 έως το 2025. Τα πιο συχνά οργανικά αίτια είναι: n Καρδιολογικές παθήσεις, απόφραξη των αγγείων, Οι άντρες, μετά τα 50 έτη, συνήθως, έχουν οργανικό πρόβλημα. Ας μην ξεχνάμε ότι η στύση είναι υψηλή χοληστερίνη και τριγλυκερίδια, υψηλή αρκατά βάση ένα αγγειακό φαινόμενο, αφού, για να τηριακή πίεση και σακχαρώδης διαβήτης. n Μεταβολικό σύνδρομο (συνδυασμός αυξημένου επιτευχθεί, θα πρέπει να αυξηθεί η αιματική ροή και το πέος να γεμίσει με αίμα. Αυτό εξηγεί και το σωματικού λίπους γύρω από τη μέση, υψηλής γεγονός ότι το 70% των προβλημάτων της στύσης αρτηριακής πίεσης, αυξημένων επιπέδων ινσουοργανικής αιτιολογίας οφείλονται σε αγγειακά αίλίνης, υψηλής χοληστερίνης), παχυσαρκία. n Νευρολογικά νοσήματα, όπως κακώσεις του νωτιτια. Μάλιστα, μία κακής ποιότητας στύση μπορεί να είναι ένδειξη προβλήματος στην καρδιά. Μεαίου μυελού, νόσος του Πάρκινσον και Σκλήρυνλέτες έχουν δείξει ότι η αγγειακή στυτική δυσλειση κατά Πλάκας. n Ορμονικές διαταραχές (π.χ. χαμηλή τεστοστερόνη). τουργία προηγείται κατά 3 έτη της στεφανιαίας n Νόσος Peyronie (ανάπτυξη ουλώδους πλάκας στον νόσου. Ύστερα από συζήτηση με τον γιατρό ή από ινώδη χιτώνα του πέους). επίσκεψη σε έναν ουρολόγο, μπορεί να διαπιστω-

Φάρμακα, όπως αντιψυχωτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιισταμινικά, διουρητικά, αντιυπερτασικά κ.ά. n Κάπνισμα, χρήση ναρκωτικών κι αλκοολισμός. n Θεραπείες για καρκίνο του προστάτη (ορμονικές, ακτινοθεραπεία, ριζική προστατεκτομή). n Υπερπλασία του προστάτη (συνυπάρχει συχνά με στυτική δυσλειτουργία). n Χειρουργικές επεμβάσεις στην πύελο, όπως επεμβάσεις στο παχύ έντερο και στην ουροδόχο κύστη ή στον προστάτη. n

Τα πιο συχνά ψυχολογικά αίτια είναι:

Μύθοι γύρω από το σεξ και τις «επιδόσεις», άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση, προβλήματα στην οικογένεια ή στη σχέση, δυσκολία στην επίτευξη μιας φυσιολογικής εγκυμοσύνης - υπογονιμότητα. n Άγχος «επίδοσης»/διαταραχή προσοχής, αγχώδεις διαταραχές, φτωχή σεξουαλική επικοινωνία με την ερωτική σύντροφο, κατάθλιψη, ψυχιατρικές παθήσεις (σχιζοφρένεια, διαταραχές προσωπικότητας κ.ά). Με βάση το ιστορικό, συνήθως έχουμε μία εκτίμηση για το αν το πρόβλημα είναι ψυχολογικό ή οργανικό. Άντρες κάτω των 40 ετών, υγιείς, που δεν λαμβάνουν καμιά θεραπεία για οποιαδήποτε πάθηση και στους οποίους το πρόβλημα εμφανίστηκε ξαφνικά, δεν χρειάζονται καμιά διαγνωστική εξέταση. Το πρόβλημα είναι ξεκάθαρα ψυχολογικό κι ο ουρολόγος θα τους παραπέμψει σε σεξολόγο. Κάθε άντρας από τη γέννησή του μέχρι τη στιγμή, όπου θα εμφανίσει οργανικό πρόβλημα με τη στύση, έχει σε κάθε 8ωρο ύπνο 2-6 στυτικά επεισόδια. Τις νυκτερινές στύσεις δεν τις καταλαβαίνει, γιατί κοιμάται. Μόνο εάν τύχει να ξυπνήσει την ώρα κάποιας στύσης, θα την αντιληφθεί. Εάν είστε πάνω από 50 ετών με παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου (υψηλή χοληστερίνη ή τριγλυκερίδια, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη) ή ήδη πάσχετε από καρδιαγγειακή νόσο, τότε μάλλον θα χρειαστεί να κάνετε μία ειδική διαγνωστική εξέταση που λέγεται triplex αγγείων πέους. Για τα ψυχολογικά προβλήματα υπάρχουν ειδικές θεραπείες (γνωστική/συμπεριφορική και sex therapy), που περιλαμβάνουν συναντήσεις ανά 2 n

12 | περί υγείας |

stitiki dislitourgia - gialas_x2.indd 12

15/11/2023 2:27:39 μμ

περίπου εβδομάδες με ειδικό σεξολόγο και διαρκούν από 1-3 μήνες, ανάλογα με το πρόβλημα. Στα οργανικά προβλήματα, ο πιο συχνός τρόπος αντιμετώπισης είναι η φαρμακευτική αγωγή. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα χάπια της στύσης χρησιμοποιούνται κι από άντρες με ψυχογενή στυτική δυσλειτουργία, μέχρι να λυθεί το πρόβλημά τους. Όλα είναι αποτελεσματικά κι ασφαλή και χρησιμοποιούνται 1-2 ώρες πριν από την επαφή, ενώ η αβαναφίλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί και 30 λεπτά πριν. α) η αβαναφίλη, η ταδαλαφίλη κι οι νέες μορφές σιλδεναφίλης και βαρδεναφίλης, που διαλύεται στο στόμα, δεν επηρεάζονται από τη λήψη τροφής β) η ταδαλαφίλη διαρκεί 36 ώρες, ενώ τα άλλα δύο σκευάσματα από 4 -12 ώρες, ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου. Θα πρέπει, επίσης, να σημειώσουμε ότι η ταδαλαφίλη διατίθεται και σε ημερήσια χορήγηση μικρής δόσης 5mg, για όσους έχουν συχνές επαφές. Μέχρι σήμερα, οι θεραπευτικές επιλογές για την καταπολέμηση της στυτικής δυσλειτουργίας αγγειακής αιτιολογίας αντιμετώπιζαν περιστασιακά μόνο το σύμπτωμα, αλλά όχι την αιτία, δηλαδή τη μείωση της ροής του αίματος στα σηραγγώδη σώματα του πέους. Με τη νέα θεραπευτική μέθοδο των κρουστικών κυμάτων, φαίνεται να γίνεται εφικτή, πλέον, η θεραπεία της πάθησης, αφού τα κρουστικά κύματα προκαλούν επαναγγείωση του πέους.

Εάν για κάποιον τα χάπια δεν φέρουν αποτέλεσμα, τι επιλογές υπάρχουν;

Υπάρχουν οι ενδοπεϊκές ενέσεις, όπου μέσω μιας λεπτής σύριγγας, όπως της ινσουλίνης, γίνεται έγχυση ειδικού φαρμάκου στο πέος. Χρησιμοποιούνται από το 1985 και δίνουν αποτέλεσμα μέσα σε 10 λεπτά, με διάρκεια, αναλόγως της δό-

Τι μπορείτε να κάνετε, για να μειώσετε τον κίνδυνο στυτικής δυσλειτουργίας:

Διατήρηση σωματικού βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα ή απώλεια βάρους, αν είστε παχύσαρκος. n Σωματική άσκηση τουλάχιστον 2 με 3 φορές την εβδομάδα. n Μεσογειακή διατροφή. Έχει αποδειχθεί ότι βοηθά, όχι μόνο την καρδιά αλλά και τη στύση. Μελέτες σε άντρες με σωματικό βάρος πάνω από το φυσιολογικό και με στυτική δυσλειτουργία έχουν δείξει πως η απώλεια 10% του σωματικού βάρους, σε συνδυασμό με μεσογειακή διατροφή κι άσκηση μπορεί να λύσει το πρόβλημα, να επανέλθει δηλαδή η ποιότητα της στύσης στα φυσιολογικά. n Η διακοπή του καπνίσματος. Το κάπνισμα βλάπτει τα αγγεία του πέους κι ευθύνεται για στυτική δυσλειτουργία. Η διακοπή του επαναφέρει τα αγγεία σιγά σιγά. Επομένως, όχι μόνο σταματάμε την καταστροφή τους, αλλά επιτρέπουμε στον οργανισμό να θεραπεύσει τις «πληγές» τους. n Διατήρηση χαμηλών επιπέδων χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων. n Διατήρηση των επιπέδων σακχάρου σε ένα αποδεκτό εύρος τιμών που θα καθορίσει ο γιατρός σας. n Ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης. Κάποια αντιυπερτασικά φάρμακα, όπως τα διουρητικά, επιδρούν αρνητικά στη στύση. n

σης, που δεν πρέπει να ξεπερνά τη 1 ώρα. Είναι μια θεραπεία δοκιμασμένη, με λίγες επιπλοκές, εφόσον γίνει σωστή ρύθμιση της δόσης.

Εκτός από τη φαρμακευτική θεραπεία, τι άλλες επιλογές υπάρχουν;

Εάν αποτύχουν τα φάρμακα, οι πεϊκές προθέσεις έχουν εξελιχθεί τεχνολογικά και προσφέρονται πλέον με εγγύηση εφ’ όρου ζωής. Τοποθετούνται χειρουργικά, με τομή που δεν φαίνεται μετά (στο όσχεο), κι επιτρέπουν στον ασθενή τη μηχανική ενεργοποίηση όποτε και για όσο χρόνο θέλει. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι πεϊκές προθέσεις είναι εξαιρετική θεραπεία για ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ογκολογικές επεμβάσεις στην πύελο, όπως ριζική προστατεκτομή και κολεκτομή κι έχουν υποστεί καταστροφή των περιφερικών νεύρων της στύσης, καθώς και για ασθενείς με τραυματικές κακώσεις στον νωτιαίο μυελό ή στην πύελο.

Ό,τι είναι κακό για την καρδιά είναι κακό και για τη στύση

Μελέτες έχουν δείξει ότι η αγγειακή στυτική δυσλειτουργία παρατηρείται 3 χρόνια πριν από την εκδήλωση στεφανιαίας νόσου. Αυτό συμβαίνει, γιατί τα αγγεία της στύσης είναι πολύ μικρότερα από αυτά της καρδιάς κι αποφράσσονται εύκολα και πρώτα. u

| περί υγείας | 13

stitiki dislitourgia - gialas_x2.indd 13

15/11/2023 2:27:54 μμ

Καρκίνος προστάτη: Οι σύγχρονες προσεγγίσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπισή του Οι τελευταίες εξελίξεις για τη θεραπεία του πιο συχνού τύπου καρκίνου στον ανδρικό πληθυσμό.

Ο

καρκίνος προστάτη αποτελεί τον πιο συχνό αλλά και περισσότερο ιάσιμο καρκίνο στον ανδρικό πληθυσμό, αν αυτός διαγνωσθεί σε αρχικά στάδια. Ακόμα, όμως, και σε πιο προχωρημένο στάδιο, η επιβίωση είναι μακρά.

Ακριβώς, λοιπόν, λόγω και της μεγάλης επίπτωσης αυτού του νεοπλάσματος, έχουν προταθεί, υιοθετηθεί κι υλοποιηθεί νεώτερες πρακτικές, διαγνωστικές αλλά και θεραπευτικές, ώστε να παρέχεται στον άνδρα ασθενή η ασφαλέστερη και εγκυρότερη διάγνωση με τις κατάλληλες θεραπείες.

Στο Κέντρο Ελάχιστα Επεμβατικής Ουρολογίας του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών εφαρμόζονται οι πλέον προχωρημένες διαγνωστικές κι απαραίτητες εξετάσεις στις περιπτώσεις υποψίας καρκίνου προστάτη. Όταν το PSA ή/και η δακτυλική εξέταση (ΔΕΠ) θέτουν τέτοιες υπόνοιες, ο ασθενής χρήζει μιας ειδικής μαγνητικής, της πολυπαραμετρικής μαγνητικής τομογραφίας προστάτη. Αυτή, αποτελεί τη μοναδική απεικονιστική εξέταση που μπορεί να ανιχνεύσει κλινικά σημαντική εστία καρκίνου προστάτη ακόμα και διαμέτρου λίγων χιλιοστών. Με οδηγό την πολυπαραμετρική μαγνητική, θα ακολουθήσει η βιοψία προστάτη. Αυτή θα πρέπει να λαμβάνεται όχι μόνο από κάθε περιοχή του προστάτη, αλλά και στοχευμένα από την ύποπτη περιοχή που υποδεικνύει η μαγνητική (σύστημα fusion).

Mέχρι πριν από λίγο καιρό, οι βιοψίες προστάτη πραγματοποιούνταν από το ορθό. Το μειονέκτημά τους είναι η πιθανότητα μικροβιαιμίας και σηψαιμίας, λόγω του ότι μικρόβια του εντέρου μπορεί να εισέλθουν στην κυκλοφορία. Άλλο μειονέκτημα αποτελεί η εντερορραγία, δηλαδή μεγάλη αποβολή αίματος από το ορθό, αν υπάρξει τρώση μεγάλου αγγείου από τη βελόνη. Επίσης, σε Γράφει ο άνδρες με αιμορροϊδες και ραγάδες Γεώργιος Δ. Κυριάκου πρωκτού, λόγω του κυλίνδρου των MD, PhD, FEBU, υπερήχων μέσω του ορθού, υπολείδιευθυντής Κέντρου πεται μεγάλος ερεθισμός για ημέρες. Ελάχιστα Επεμβατικής Όλα αυτά ξεπεράστηκαν, χάρη στις Ουρολογίας, βιοψίες προστάτη διαμέσου του πεΙατρικό Αθηνών, ρινέου-διαπερινεϊκές βιοψίες με το έμμισθο διδακτικό σύστημα fusion. Όλες οι παραπάνω μέλος IRCAD/EITS, Ιατρική επιπλοκές εξαλείφονται, διότι παραΣχολή Στρασβούργου κάμπτεται το ορθό. Επίσης, με τις διαπερινεϊκές, μπορούν να βιοψηθούν και περιοχές απομακρυσμένες, όπως στην πρόσθια επιφάνεια του προστάτη, που πιθανά να διέφευγαν των διορθικών βιοψιών. `Αν τεθεί η διάγνωση, θα πρέπει να συναποφασιστεί από τον ασθενή και τον ουρολόγο του η κατάλληλη θεραπεία. Καταρχήν, υπάρχει ο πολύ χαμηλού κι ο χαμηλού κινδύνου καρκίνος προστάτη. Στην περίπτωση αυτή, αν στον ασθενή προταθεί κατευθείαν ριζική προστατεκτομή, ειδικά αν είναι

14 | περί υγείας |

karkinos prostati - iatriko kyriakou_x2.indd 14

15/11/2023 2:28:29 μμ

πάνω από 70 ετών, σίγουρα αποτελεί μια μορφή υπερθεραπείας (overtreatment). Στον ασθενή αυτόν, εναλλακτικά, μπορεί να προταθεί στενή παρακολούθηση (active surveillance). H παρακολούθηση αποτελεί συμμόρφωση σε πρωτόκολλο παρακολούθησης με PSA κι επανάληψη ενδεχομένως της πολυπαραμετρικής μαγνητικής και των βιοψιών. Θα πρέπει να διασφαλιστεί στον ασθενή πως δε θα ξεφύγει η νόσος, αν αυτός τηρεί πιστά το πρωτόκολλο. Η εστιακή θεραπεία κινείται μεταξύ του «δεν κάνω τίποτα και παρακολουθώ», και της ριζικής προστατεκτομής ή της ακτινοθεραπείας, που αποτελούν ριζικές θεραπείες. Στο Κέντρο της Ελάχιστα Επεμβατικής Ουρολογίας του Ιατρικού Αθηνών, εφαρμόζεται η εστιακή θεραπεία τα τελευταία έτη, με εξαιρετικά ογκολογικά και λειτουργικά αποτελέσματα. Αποτελεί θερμική καταστροφή του καρκινικού ιστού στον προστάτη, μέσω ραδιοκυμάτων από το ορθό, που πραγματοποιείται από το ρομποτικό σύστημα FocalOne.

Mπορεί να θερμοκαυτηριαστεί μόνο η εστία που φαίνεται από την πολυπαραμετρική μαγνητική και έχει βιοψηθεί, αλλά και γειτονικές περιοχές ή ακόμα κι όλος ο προστάτης, αν υπάρχουν στη βιοψία διάσπαρτες μικρές εστίες. Ο ασθενής εξέρχεται την ίδια ή την επόμενη ημέρα. Δεν επηρεάζεται η εγκράτεια των ούρων. Αν θερμοκαυτηριαστεί όλος ο προστάτης, τότε μόνο μπορεί να επηρεαστεί η στυτική ικανότητα, αλλά και πάλι σε πολύ μικρότερο ποσοστό απ’ ότι στη ριζική προστατεκτομή.

Ας σημειωθεί πως η εστιακή θεραπεία FocalOne μπορεί να πραγματοποιηθεί ξανά σε περίπτωση υποτροπής της νόσου. Η θερμοκαυτηρίαση προστάτη με το ρομποτικό σύστημα FocalOne ενδείκνυται σε: n χαμηλού και μέτριου κινδύνου καρκίνο προστάτη (Gleason score 3+3 και 3+4 και με PSA<15 ng/ml n πιο ηλικιωμένους ασθενείς (ο καρκίνος του προστάτη δε θα προλάβει να τους απειλήσει, οπότε η εστιακή θεραπεία αποτελεί πολύ καλή εναλλακτική λύση). n σε άνδρες με σοβαρά καρδιοαναπνευστικά κι άλλα προβλήματα που δεν μπορούν να λάβουν πολύωρη νάρκωση για ριζικό χειρουργείο.

άνδρες με πολλαπλές επεμβάσεις στην κοιλιακή χώρα μη κατάλληλοι υποψήφιοι για χειρουργείο. n ασθενείς που είχαν επιλέξει να λάβουν ακτινοθεραπεία κι όχι χειρουγική λύση (η ριζική προστατεκτομή μετά από ακτινοβολία ενέχει τον κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών) και παρουσιάζουν υποτροπή του καρκίνου. Εάν αποφασιστεί ριζική χειρουργική θεραπεία, η ενδεδειγμένη, ομόφωνα, από τη διεθνή παγκόσμια βιβλιογραφία τεχνική αποτελεί η ρομποτική ριζική προστατεκτομή με το σύστημα daVinci. Γιατί αυτή υπερτερεί, έναντι της ανοικτής: n oγκολογικά και για όλα τα στάδια του καρκίνου του προστάτη έχει καθαρότερα υγιή όρια εκτομής του προστάτη και των σπερματοδόχων κύστεων από την κακοήθεια, παράγοντας σημαντικός για τη μη ή καθυστερημένη υποτροπή του προστατικού καρκίνου. n όταν ο προστατικός καρκίνος είναι μέτρια επιθετικός (Gleason score 4+3) ή επιθετικός (Gleason score 8, 9, 10) ή πιο προχωρημένου σταδίου κι απαιτείται αφαίρεση και των λεμφαδένων της πυέλου (λεκάνης), ο αριθμός των αφαιρούμενων λεμφαδένων υπερέχει κατά πολύ με τη ρομποτική, άρα ο «καθαρισμός» είναι πολύ καλύτερος. Αν λοιπόν αφαιρούνται λεμφαδένες με μεταστατική διήθηση και το χειρουργικό πεδίο καθίσταται καθαρότερο,ενώ καθυστερεί κι η υποτροπή της νόσου κι ενδεχόμενες συμπληρωματικές θεραπείες, όπως η ακτινοθεραπεία, λαμβάνουν χώρα όταν οι χειρουργημένοι ιστοί έχουν επουλωθεί. n το σύνολο των χειρουργικών επιπλοκών είναι μειούμενο σε σχέση με την ανοικτή ριζική προστατεκτομή, άρα ο αριθμός των επανεπεμβάσεων κι επανεισαγωγών στο νοσοκομείο για επιπλοκή είναι μικρότερος. n η πιθανότητα μετάγγισης αίματος, που χειρουργικά θεωρείται επιπλοκή, είναι πολύ μικρή. n η ανάκτηση της εγκράτειας και της στυτικής ικανότητας είναι ταχύτερη. Το Κέντρο της Ελάχιστα Επεμβατικής Ουρολογίας του Ιατρικού Αθηνών έχει πραγματοποιήσει αριθμό ρομποτικών ριζικών προστατεκτομών, από τους μεγαλύτερους στη χώρα. Τα ογκολογικά αποτελέσματα είναι καλύτερα από το μέσο όρο των περιστατικών της παγκόσμιας βοβλιογραφίας, χάρη στην εμπειρία και τη βαθιά προεγχειρητική μελέτη των ασθενών από ένα συμβούλιο ουρολόγων, ακτινολόγων, ογκολόγων και ακτινοθεραπευτών. Οι καινοτομίες και τα βήματα για τα καλύτερα ογκολογικά αποτελέσματα, όπως και για τα λειτουργικά αντίστοιχα (εγκράτεια και στυτική ικανότητα) περιλαμβάνουν: n Την εξονυχιστική μελέτη της πολυπαραμετρικής μαγνητικής τομογραφίας του προστάτη σε συνδυασμό με την τοπογραφία των θετικών βιοψιών (όρια του όγκου από την κάψα, νόσος σε περισσότερες εστίες και πού στον προστάτη, απόσταση του καρκίνου από τα αγγειονευρώδη δεμάτια του προστάτη υπεύθυνα για τη στύση κ.λπ.)-λογισμικό του ρομπότ. n

Γνώση της ανατομίας και της διατήρησης ιστών υπεύθυνων για την εγκράτεια των ούρων (πολύ καλή κινητοποίηση της ουροδόχου κύστης για εξάλειψη τάσης, αναγνώριση του συνόλου των μυϊκών ινών του σφιγκτήρα, η όσο το δυνατόν πιθανή διατήρηση του έσω σφιγκτήρα κ.λπ.). n Γνώση της ανατομίας, αναγνώριση και διατήρηση των νεύρων, υπεύθυνων για τη στύση και μη έλξη αυτών, ώστε να μην πραγματοποιηθεί η λεγόμενη «νευροαπραξία» που οδηγεί σε αναπηρία των νεύρων, καθώς και μετεγχειρητικές συνεδρίες με κρουστικά κύματα, απαραίτητα για την αναζωογόνηση της αιμάτωσης των νεύρων αυτών. n Υιοθέτηση της υβριδικής τεχνικής που αποτελεί συνδυασμό 2 τεχνικών. Συνδυάζει την οπίσθια τεχνική για την καλύτερη διατήρηση των στυτικών νεύρων, αλλά και την εγκράτεια των ούρων με την πρόσθια προσπέλαση για τη μείωση των θετικών χειρουργικών ορίων (όρια άνευ καρκίνου). Για την καλύτερη διατήρηση και πρώιμη ανάκτηση της εγκράτειας διατηρούμε τις δομές πάνω και γύρω από τον σφιγκτήρα, ώστε η ουρήθρα να μην παραμείνει ελεύθερη και κινητή (αν παραμείνει κινητό κολόβωμα της ουρήθρας μειώνεται η πρώιμη εγκράτεια των ούρων). Ας σημειωθεί, ότι αυτή η εξελιγμένη τεχνική διδάσκεται και στο Κέντρο Λαπαροσκοπικής και Ρομποτικής Χειρουργικής Εκπαίδευσης, στο IRCAD/EITS Ιατρικής Σχολής Στρασβούργου. Σε περιπτώσεις τοπικά προχωρημένου καρκίνου προστάτη ή με μεταστάσεις σε λεμφαδένες, γνωστές από πριν, ή ακόμα και σε ολιγομεταστατική νόσο (λιγότερες από 3 οστικές μεταστάσεις), εφαρμόζονται ογκολογικά πρωτόκολλα ειδικής φαρμακευτικής αγωγής και πραγματοποιείται συνεργασία με ογκολογικά κέντρα του εξωτερικού, όπως το MD Anderson, Houston, Bordeaux. Στις περιπτώσεις αυτές έχει καταδειχθεί πως θεραπείες φαρμακευτικές, σε συνδυασμό με τη ρομποτική ριζική προστατεκτομή υπόσχονται καλύτερη επιβίωση με εξαιρετική πάνω απ’όλα ποιότητα ζωής για τον ασθενή. Συμπερασματικά, ένα άρτια επιστημονικό κέντρο καρκίνου προστάτη, όπως πιστεύουμε πως είναι το Κέντρο Ελάχιστα Επεμβατικής Ουρολογίας του Ιατρικού Αθηνών, χρειάζεται να παρέχει όλες τις δυνατές παρεμβατικές και χειρουργικές θεραπείες, εξατομικεύοντας την κάθε περίπτωση προστατικού καρκίνου για τον κάθε ασθενή, με τα δικά του προβλήματα υγείας, προσαρμοσμένες στην ιδιοσυγκρασία του και στην ψυχοσύνθεση, του τι μπορεί να ανεχτεί και τι όχι. Ο ασθενής πρέπει να επιλέγει αυτό που επιθυμεί για τον εαυτό του, αφού έχει την καλύτερη πληροφόρηση από τον ουρολόγο του και πάντα με βαρύτερο γνώμονα την ογκολογική, αλλά και την ψυχική του ασφάλεια! u n

| περί υγείας | 15

karkinos prostati - iatriko kyriakou_x2.indd 15

15/11/2023 2:28:40 μμ

Καρκίνος παγκρέατος: Εξατομικευμένο εμβόλιο mRNA ενισχύει τα αποτελέσματα της θεραπείας Έχουμε μια νέα θεραπευτική προσέγγιση προς διερεύνηση για την αντιμετώπιση της νόσου.

O

καρκίνος του παγκρέατος είναι ένας από τους πιο θανατηφόρους καρκίνους. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι τα συμπτώματα, συνήθως, δεν εμφανίζονται πριν από τα τελευταία στάδια της νόσου, καθιστώντας πολλούς ασθενείς ακατάλληλους για την τρέχουσα καλύτερη μέθοδο θεραπείας, που είναι η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του όγκου. Ακόμα και σε ασθενείς που έχουν αφαιρέσει όγκους, υπάρχει, συχνά, πολύ μεγάλη πιθανότητα να επιστρέψει ο καρκίνος. Ωστόσο, τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης μελέτης υποδηλώνουν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα θα μπορούσε να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπεία του καρκίνου του παγκρέατος. Η έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στο Nature, έδειξε ότι ένα εξατομικευμένο εμβόλιο κατά του καρκίνου ήταν σε θέση να τονώσει το ανοσοποιητικό σύστημα στους μισούς από τους ασθενείς που το έλαβαν. Αυτή η αυξημένη ανοσολογική απόκριση ήταν, επίσης, ανιχνεύσιμη στους ασθενείς ενάμιση χρόνο αργότερα. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι συχνά πολύ καλά εξοπλισμένο για να καταπολεμήσει τον καρκίνο. Δυστυχώς, όμως, τα καρκινικά κύτταρα έχουν ορισμένους πρωτεϊνικούς υποδοχείς, σκοπός των οποίων είναι να τα βοηθήσουν να κρυφτούν από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, εμποδίζοντας το ανοσοποιητικό σύστημα να τα καταστρέψει. Οι επιστήμονες έχουν βρει έναν τρόπο να μπλοκάρουν αυτούς τους υποδοχείς, έτσι ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να είναι σε θέση να αναγνωρίσει ξανά τα καρκινικά κύτταρα ως απειλή και να τα αφαιρέσει. Αυτό κάνει η ανοσοθεραπεία –μια από τις νεότερες τεχνικές για τη θεραπεία του καρκίνου. Η θεραπεία λειτουργεί, αξιοποιώντας τη δύναμη του ανοσοποιητικού συστήματος. Υπάρχουν διάφοροι τύποι ανοσοθεραπειών, αλλά ένας νέος, που είναι πολλά υποσχόμενος, είναι η χρήση εμβολίων mRNA. Αυτά χρησιμοποιούν γενετικό υλικό για την τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι επιστήμονες ξεκινούν αρχικά, παίρνοντας το γενετικό υλικό των καρκινικών κυττάρων, ώστε να εντοπίσουν τα πιο μεταλλαγμένα μέρη του DNA –τα λεγόμενα νεοαντιγόνα– προτού τα βάλουν ανάμεσα σε μια αλυσίδα

Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας mRNA. Αν σκεφτούμε το DNA σαν τον σκληρό δίσκο, το mRNA είναι κάτι σαν το λογισμικό των κυττάρων μας. Η λειτουργία του είναι ουσιαστικά να αντιγράφει και να μεταφέρει γενετικές οδηγίες από το DNA μας σε άλλα μέρη του κυττάρου. Αυτό το mRNA στη συνέχεια χορηγείται στους ασθενείς ως εξατομικευμένο εμβόλιο. Είναι εξατομικευμένο, επειδή ο καθένας έχει διαφορετικά νεοαντιγόνα και επομένως λαμβάνει ελαφρώς διαφορετικά εμβόλια με διαφορετικές μεταλλάξεις, που κωδικοποιούνται στον κλώνο του mRNA. Μετά από χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του καρκίνου στο πάγκρεας, η ομάδα έστειλε δείγματα όγκου από 19 άτομα στη BioNTech, την εταιρεία που παρήγαγε ένα από τα εμβόλια mRNA για την COVID-19. Η BioNTech πραγματοποίησε γονιδιακή αλληλουχία στους όγκους, για να βρει πρωτεΐνες που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια ανοσολογική απόκριση. Στη συνέχεια χρησιμοποίησε αυτές τις πληροφορίες, ώστε να δημιουργήσει ένα εξατομικευμένο εμβόλιο mRNA για κάθε ασθενή. Κάθε εμβόλιο στόχευε έως και 20 νεοαντιγόνα. Τα εξατομικευμένα εμβόλια δημιουργήθηκαν με επιτυχία για 18 από τους 19 συμμετέχοντες στη μελέτη. Η διαδικασία, από τη χειρουργική επέμβαση έως την παράδοση της πρώτης δόσης του εμβολίου, κράτησε κατά μέσο όρο, περίπου, εννέα εβδομάδες.

μπορεί να μαθαίνει να καταπολεμά τον καρκίνο. Σε μια παρακολούθηση 18 μηνών, οι ασθενείς που είχαν δει αύξηση στα Τ κύτταρα εξακολουθούσαν να έχουν σημάδια βελτιωμένης ανοσολογικής απόκρισης. Οι περισσότεροι δεν είχαν σημάδια επανεμφάνισης του καρκίνου τους. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι διεγέρθηκε επιτυχώς το ανοσοποιητικό σύστημα, που βοήθησε να σταματήσει η επανεμφάνιση του καρκίνου. Το εμβόλιο mRNA ήταν καλά ανεκτό, χωρίς εμφανείς σημαντικές παρενέργειες. Αν και τα ευρήματα αυτής της δοκιμής είναι ενδιαφέροντα, οι αριθμοί είναι πολύ μικροί, για να εξαχθούν σημαντικά συμπεράσματα. Θα είναι απαραίτητο να διεξαχθούν μεγαλύτερες δοκιμές, συμπεριλαμβανομένων των τυχαιοποιημένων μελετών. Αυτό θα επέτρεπε στους ερευνητές να καταλάβουν τι αποτέλεσμα έχει το εμβόλιο και αν πράγματι τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα. Μπορεί, λοιπόν, να έχουμε έναν νέο τύπο θεραπείας προς διερεύνηση για τη θεραπεία του καρκίνου του παγκρέατος. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν, επίσης, τη δυνατότητα των εμβολίων mRNA ως θεραπεία του καρκίνου ευρύτερα –με βάση τα αποτελέσματα μιας άλλης μελέτης του περασμένου έτους, η οποία έδειξε ότι ένα εμβόλιο mRNA είναι αποτελεσματικό κατά του μελανώματος. u

Επιτυχία για τους μισούς ασθενείς

Όλοι οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε θεραπεία με το εξατομικευμένο εμβόλιο, παράλληλα με μια άλλη μορφή ανοσοθεραπείας (το φάρμακο atezolizumab) ακολουθούμενη από επιθετική χημειοθεραπεία. Οι μισοί από τους ασθενείς που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με συνδυασμό εμβολίου και ανοσοθεραπείας είδαν αύξηση σε έναν συγκεκριμένο τύπο ανοσοκυττάρων, τα Τ κύτταρα, που είναι γνωστό ότι προστατεύουν από τον καρκίνο. Αυτό έδειξε στους ερευνητές ότι, τουλάχιστον, για ορισμένους συμμετέχοντες, το ανοσοποιητικό τους σύστημα

16 | περί υγείας |

karkinos pagreatos - psallas_L.indd 16

15/11/2023 2:28:57 μμ

ADDS.indd 4

15/11/2023 2:29:18 μμ

Ο πνευμονιόκοκκος χρησιμοποιεί ένα σάκχαρο για να εξαπλωθεί στο σώμα O πνευμονιόκοκκος μπορεί να εξαπλωθεί στους πνεύμονες, το αίμα και τον εγκέφαλο και να προκαλέσει ασθένειες όπως πνευμονία, βακτηριαιμία και μηνιγγίτιδα.

Α

ν και τα βακτήρια είναι μονοκύτταρα και μικροσκοπικά, εξακολουθούν να χρειάζονται ενέργεια για να επιβιώσουν, όπως και εμείς. Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους απόκτησης ενέργειας για τα βακτήρια είναι μέσω των γλυκών, διαλυτών υδατανθράκων: των σακχάρων. Η ικανότητα του θανατηφόρου βακτηρίου που ονομάζεται πνευμονιόκοκκος ή στρεπτόκοκκος της πνευμονίας (Streptococcus pneumoniae) να χρησιμοποιεί την φυτικής προέλευσης ζάχαρη, τη ραφινόζη, μπορεί να εξηγήσει το πώς εξαπλώνεται στο ανθρώπινο σώμα. Η ραφινόζη είναι ένας τρισακχαρίτης που βρίσκεται σε πολλά φυσικά προϊόντα, όπως τα φασόλια, τα λάχανα, τα μπρόκολα, τα λαχανικά και τα σιτηρά ολικής άλεσης. Το ανθρώπινο σώμα παράγει μια σειρά ενζύμων που βοηθούν στη διάσπαση των τροφών και στην απορρόφηση τους αλλά δεν είναι σε θέση να παράγει τα ένζυμα εκείνα που είναι απαραίτητα για τη διάσπαση των φυτικών ινών, ούτε το ένζυμο για τη διάσπαση της ραφινόζης. Τα φασόλια είναι εξαιρετική πηγή διαλυτών φυτικών ινών κι ο συνδυασμός τους με τη ραφινόζη είναι ο κύριος παράγοντας που προκαλεί φούσκωμα και αέρια. Ο πνευμονιόκοκκος είναι ένα βακτήριο που μπορεί γρήγορα να αναπτύξει αντίσταση στα αντιβιοτικά. Κάθε χρόνο προκαλεί εκατομμύρια μολύνσεις και περίπου 1 εκατομμύριο θανάτους. Η «οικολογική του θέση», που αναφέρεται στη φυσική θέση ενός είδους μέσα σε ένα οικοσύστημα, είναι η μύτη κι ο λαιμός, όπου και δεν προκαλεί ασθένειες. Ωστόσο, από εκεί, ο πνευμονιόκοκκος μπορεί να εξαπλωθεί στους πνεύμονες, το αίμα και τον εγκέφαλο, ή πιο τοπικά στο αυτί και να προκαλέσει ασθένειες όπως πνευμονία, βακτηριαιμία, μηνιγγίτιδα και μέση ωτίτιδα (φλεγμονή του μέσου αυτιού). Δυστυχώς, ο πνευμονιόκοκκος είναι ένα γενετικά ποικίλο παθογόνο, που σημαίνει ότι έχει πολλά διαφορετικά στελέχη. Αυτό, περιπλέκει τις ερευνη-

Γράφει ο Γιάννης Παλαιολόγος

τικές προσπάθειες για τον εντοπισμό του τρόπου με τον οποίο τα βακτήρια εξαπλώνονται σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications Biology παρακάμπτει αυτά τα ζητήματα γενετικής ποικιλότητας, μελετώντας στενά συνδεδεμένα στελέχη του. Μια διαφορά σε ένα γονίδιο, μεταξύ δύο βακτηριακών στελεχών, που ρυθμίζει τη χρήση της ραφινόζης έχει ως αποτέλεσμα το ένα από αυτά να είναι πιο πιθανό να εξαπλωθεί και να προκαλέσει ασθένεια.

Απομονώθηκαν δύο στενά συγγενικά στελέχη του S. pneumoniae, ένα από το αίμα ασθενούς και ένα άλλο από το αυτί. Τα γονιδιώματά τους εξετάστηκαν για διαφορές που μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο εξάπλωσής τους σε διαφορετικά μέρη του σώματος και ως εκ τούτου για το πώς προκαλούν ασθένειες. Βρέθηκε μια διαφορά στο γονίδιο rafR που είναι υπεύθυνο για την πρόσληψη της ραφινόζης. Αυτή η διαφορά επέτρεψε στα βακτήρια στο

δείγμα του αίματος να χρησιμοποιούν τη ραφινόζη πιο αποτελεσματικά από ότι στο δείγμα του αυτιού. Όταν μολύνθηκαν πνεύμονες ποντικών με τον πνευμονιόκοκκο μέσω της μύτης τους, διαπιστώθηκε ότι το δείγμα αίματος παρέμεινε στους πνεύμονες, προκαλώντας επεμβατική νόσο. Ωστόσο, το δείγμα του αυτιού αφαιρέθηκε από τους πνεύμονες και δεν μπόρεσε να προκαλέσει ασθένεια. Αξιοσημείωτο είναι ότι η εναλλαγή του γονιδίου rafR μεταξύ των στελεχών άλλαξε την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν τη ραφινόζη κι ο τρόπος με τον οποίο εξελίχθηκε η ασθένεια σε κάθε περίπτωση αντιστράφηκε. Αυτό επιβεβαίωσε ότι το γονίδιο rafR παίζει μεγάλο ρόλο στην πρόκληση ασθένειας. Γιατί αυτό το γονίδιο που ρυθμίζει το σάκχαρο επηρεάζει τόσο βαθιά την εξέλιξη της νόσου; Χρησιμοποιώντας μια τεχνική αιχμής προσδιορισμού αλληλουχίας, κατά τη διάρκεια μολύνσεων από ζωντανά ποντίκια, διαπιστώθηκε ότι η διαφορά στο γονίδιο rafR άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο τόσο τα ποντίκια όσο και τα βακτήρια ανταποκρίθηκαν στη μόλυνση. Τα στελέχη που περιείχαν το rafR από το δείγμα του αυτιού είχαν ως αποτέλεσμα περισσότερα ουδετερόφιλα, ένα σημαντικό κύτταρο του ανοσοποιητικού, στο σημείο της μόλυνσης. Σε πειράματα, όπου τα ουδετερόφιλα είχαν εξαντληθεί στους πνεύμονες, το δείγμα αυτιού δεν εκκαθαρίστηκε κι ο κίνδυνος ασθένειας ήταν μεγαλύτερος. Αυτή η έρευνα υπογραμμίζει πώς η διαφορά στο γονίδιο αύξησε τα επίπεδα ουδετερόφιλων κατά τη διάρκεια της μόλυνσης, αποτρέποντας τον πνευμονιόκοκκο από το να προκαλέσει επεμβατική νόσο. Καθώς καταλαβαίνουμε τι επιτρέπει την εξάπλωση αυτού του θανατηφόρου βακτηρίου στο σώμα, θα ανοίξουν περισσότερα μονοπάτια για να σταματήσει. Εάν το φαινόμενο της ραφινόζης αποδειχθεί ότι είναι ευρέως διαδεδομένο στα στελέχη του πνευμονιόκοκκου, η παρεμπόδιση της ικανότητάς τους να τη χρησιμοποιούν, μπορεί να αποτρέψει την επιβίωσή τους κι επομένως την εισβολή τους στους πνεύμονες. u

18 | περί υγείας |

pneumoniokokkos - psallas_L.indd 18

15/11/2023 2:29:48 μμ

Παρευρεθήκαμε στα εγκαίνια του Huawei Health Lab στο Ελσίνκι Ταξιδέψαμε στην πρωτεύουσα της Φινλανδίας, για να δούμε από κοντά τα υπερσύγχρονα εργαστήρια έρευνας κι ανάπτυξης τεχνολογιών, που αφορούν στην καταγραφή δεδομένων υγείας και φυσικής κατάστασης από τις wearable συσκευές της εταιρείας.

E

ναν χώρο περίπου χιλίων τετραγωνικών μέτρων στο… παγωμένο Ελσίνκι επέλεξε η Huawei για να στεγάσει το νέο της R&D κέντρο, ειδικά στοχευμένο στον τομέα της βελτιστοποίησης των αλγορίθμων και των αισθητήρων καταγραφής δεδομένων φυσικής κατάστασης κι άθλησης, με έναν εντυπωσιακό εξοπλισμό ικανό να καλύψει τη λεπτομερή εργαστηριακή αποτύπωση των επιδόσεων αθλητών σε πάνω από 20 τύπους σπορ. Πρόκειται για το τρίτο παγκοσμίως και πρώτο σε ευρωπαϊκό έδαφος Health Lab της εταιρείας (είχαν προηγηθεί τα εργαστήρια στη Xi’an και στη λίμνη Songshan της Κίνας), το οποίο είχαμε την τύχη να επισκεφθούμε την ημέρα των εγκαινίων του, βλέποντας από κοντά καταξιωμένους Φινλανδούς αθλητές να τροφοδοτούν με δεδομένα τον αξιοθαύμαστο επιστημονικό εξοπλισμό μετρήσεων του κέντρου ερευνών της Huawei.

Εγκαταστάσεις δοκιμών προσομοίωσης αθλημάτων παγκόσμιας κλάσης Στο εργαστήριο δημιουργήθηκαν αληθοφανή περιβάλλοντα άθλησης και σενάρια σε 5 μεγάλα πεδία δοκιμών, που καλύπτουν περισσότερα από 20 αθλήματα και παρακολουθούν πάνω από 200 φυσιολογικούς και εμβιομηχανικούς δείκτες. Τα 5 αυτά πεδία, περιλαμβάνουν μια πισίνα αντίθετου ρεύματος, έναν προσομοιωτή σκι, έναν πολυλειτουργικό διάδρομο, έναν διάδρομο με όργανα κι έναν ανοιχτό χώρο γυμναστηρίου που αποτελείται από διάφορες καρδιαγγειακές προπονήσεις. Η απόδοση των αθλητών καταγράφεται τόσο από τα εξαιρετικά προηγμένα μηχανήματα, όσο κι από τη χρήση των τελευταίων wearable συσκευών της Huawei, όπως το HUAWEI WATCH GT 4. Η Huawei δημιούργησε πισίνα αντίθετου ρεύματος επαγγελματικών προτύπων, διασφαλίζοντας ότι οι κολυμβητές μπορούν να αξιολογηθούν με ακρίβεια για την κολυμβητική τους απόδοση. Η πισίνα είναι εξοπλισμένη με δυναμικούς πίδακες νερού που μπορούν να παράγουν ελεγχόμενο ρυθμό ροής ρεύματος έως 350 m3/ώρα κι επιτρέπουν, επίσης, την τροποποίηση της θερμοκρασίας και της ποιότητας του νερού. Καθώς το σκι παραμένει ένα από τα πιο δημοφιλή αθλήματα στην Ευρώπη, το εργαστήριο εισήγαγε έναν προσομοιωτή σκι με ρυθμιζόμενη ταχύτητα, κλίση και διαδραστικές διαδρομές με σήμανση διαδρομής με στύλους. Διαθέτει, επίσης, αισθητήρες που ανιχνεύουν την ταχύτητα, τη θέση, τους ελιγμούς κατεύθυνσης, τις δυνάμεις και τα δεδομένα απόδοσης. Ο πολυλειτουργικός διάδρομος μπορεί να δοκιμάσει τρέξιμο, ποδηλασία, αγώνες αναπηρικών αμαξιδίων κ.λπ., με ρυθμιζόμενες ταχύτητες έως 50 χμλ/ώρα. Ο διάδρομος μπορεί ακόμα και να εισάγει

δεδομένα GPX από συσκευές GPS, για να προσομοιώσει πραγματικά εδάφη και διαδρομές, δίνοντας στους συμμετέχοντες αληθινά σενάρια που θα δοκιμάσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τις δεξιότητές τους στο τρέξιμο / ποδηλασία. Στη συνέχεια, η κάμερα ανιχνεύει επιστημονικά την απόδοσή τους, παρέχοντας άμεση ανατροφοδότηση για να επιτρέψει τη βελτίωση της τεχνικής σε πραγματικό χρόνο.

Παρακολουθώντας την υγεία με το HUAWEI WATCH GT 4 Το εργαστήριο θα διεξάγει τις καθημερινές ερευνητικές δοκιμές του, χρησιμοποιώντας το νέο HUAWEI WATCH GT 4 της Huawei για την ακριβή μέτρηση φυσιολογικών δεδομένων και διαθέτει όλες τις κορυφαίες τεχνολογίες παρακολούθησης υγείας και φυσικής κατάστασης της εταιρείας. Για παράδειγμα, το μοντέλο επιστημονικής κατάρτισης TruSports του smartwatch είναι σε θέση να ποσοτικοποιήσει την ικανότητα τρεξίματος των χρηστών, να καταγράψει και να αναλύσει δεδομένα προπόνησης, να παρέχει εξατομικευμένες προτάσεις προπόνησης και σχέδια προπόνησης και να βοηθήσει τους χρήστες να διατηρήσουν έναν αθλητικό και υγιεινό τρόπο ζωής με την υποστήριξη της επιστήμης. Το HUAWEI WATCH GT 4 θα χρησιμοποιηθεί, επίσης, για την αξιολόγηση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας (μέγιστος όγκος O2), η οποία θα επιτρέψει στους ερευνητές να αξιολογήσουν την αθλητική απόδοση πιο επιστημονικά, καθώς και να βαθμολογήσουν το επίπεδο της αθλητικής ικανότητας, με μεγαλύτερη ακρίβεια. Επιπλέον, η νεότερη εφαρμογή Stay Fit και τα Activity Rings μπορούν να παρέχουν μια αξιολόγηση της συνολικής κινητικότητας κι απόδοσης κατά τη διάρκεια των προπονήσεων, δίνοντας μια πληρέστερη κατανόηση της ενεργειακής δαπάνης και της υγείας της καρδιάς του χρήστη. Τροφοδοτούμενο από την τελευταία τεχνολογία HUAWEI TruSeen 5.5+, το ρολόι παρέχει υψηλή ακρίβεια στον προσδιορισμό της θερμιδικής δαπάνης και των απαιτήσεων πρόσληψης σε σύγκριση με τους βασικούς αλγόριθμους που χρησιμοποιούνται στην αγορά.

Συνεργασία με ευρωπαϊκά ιδρύματα υγείας κι ερευνητικές ομάδες Η Huawei συνεργάστηκε ενεργά με τοπικούς φινλανδικούς θεσμούς και περιφερειακούς Ευρωπαίους εμπειρογνώμονες. Το iCARE4CVD αποτελεί μέρος του προγράμματος IHI (Innovative Health Initiative), το οποίο φέρνει σε επαφή την ιατρική και τεχνολογική βιομηχανία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μία από τις πιο φιλόδοξες ερευνητικές πρωτοβουλίες στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Η Huawei είναι επί του παρόντος ο μόνος κατασκευαστής φορητών συσκευών που συμμετέχει στο iCARE4CVD και θα ηγηθεί του project που θα αναπτύξει μεθόδους για τη βελτίωση των κινήτρων των ασθενών. Επιπλέον, η Huawei θα φέρει έξυπνα wearables που μπορούν να ελέγχουν χαρακτηριστικά όπως η σωματική δραστηριότητα, η ποιότητα του ύπνου, η καρδιακή λειτουργία κι η αναπνευστική λειτουργία 24 ώρες την ημέρα. Αυτό το project θα δώσει στους κλινικούς ιατρούς πληροφορίες που θα αλλάξουν τη διαχείριση των χρόνιων καρδιαγγειακών παθήσεων. Επιπρόσθετα, η Huawei έχει συνιδρύσει με 6 κορυφαία ευρωπαϊκά πανεπιστήμια την κοινοπραξία Interlive, η οποία προσπαθεί να αναπτύξει προτάσεις βέλτιστων πρακτικών για καταναλωτικά wearables με ένα από τα πιο επιστημονικά κι αυστηρά πρότυπα δοκιμών για φορητές συσκευές για τη μέτρηση άμεσων και παράγωγων μετρήσεων. Η εταιρεία σχεδιάζει να συνεχίσει την ερευνητική συνεργασία με ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και κέντρα υγείας ατόμων με αναπηρία, για να προωθήσει την έρευνά της σχετικά με τις ανάγκες των χρηστών με αναπηρίες. u

| περί υγείας | 19

Huawei Health Lab_R.indd 19

15/11/2023 2:30:08 μμ

Τι είναι η ανοχή στα αντιβιοτικά;

E

Πρόκειται για μια κρυφή απειλή που οι ερευνητές, μόλις πρόσφατα, άρχισαν να εξερευνούν.

ίχατε ποτέ μια δυσάρεστη λοίμωξη που απλά δεν φαινόταν να υποχωρεί; Ή ρινική καταρροή που επανέρχεται συνέχεια; Μπορεί να έχετε να κάνετε με ένα βακτήριο που είναι «ανεκτικό», αν και δεν είναι ακόμη ανθεκτικό στα αντιβιοτικά. Η ανοχή στα αντιβιοτικά συμβαίνει, όταν ένα βακτήριο καταφέρνει να επιβιώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά από έκθεση σε ένα αντιβιοτικό. Ενώ τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια ευδοκιμούν ακόμη και με την παρουσία του αντιβιοτικού, τα ανεκτικά βακτήρια υπάρχουν συχνά σε λανθάνουσα κατάσταση, ούτε αναπτύσσονται ούτε πεθαίνουν, αλλά «ανέχονται» το αντιβιοτικό, μέχρι να μπορέσουν να «ξαναξυπνήσουν», μόλις φύγει το στρες. Η ανοχή έχει συνδεθεί με την εξάπλωση της αντίστασης στα αντιβιοτικά. Κατανοώντας, γιατί τα βακτήρια έχουν την ικανότητα να γίνονται ανεκτικά, οι ερευνητές ελπίζουν να αναπτύξουν τρόπους να αποφύγουν τη διάδοση αυτής της ικανότητας. Ο ακριβής μηχανισμός που διαχωρίζει την ανοχή από την αντίσταση ήταν ασαφής. Ωστόσο, μια πιθανή απάντηση μπορεί να βρίσκεται σε μια διαδικασία που έχει αγνοηθεί εδώ και δεκαετίες, στον τρόπο λειτουργίας των βακτηρίων. Πολλά αντιβιοτικά έχουν σχεδιαστεί για να διαπερνούν τις εξωτερικές άμυνες των βακτηρίων, όπως μια οβίδα μέσα από ένα πέτρινο φρούριο. Τα ανθεκτικά βακτήρια έχουν ανοσία στην «οβίδα», επειδή μπορούν είτε να την καταστρέψουν, προτού καταστρέψει το εξωτερικό τους τοίχωμα, είτε να αλλάξουν τα δικά τους τοιχώματα, για να μπορέσουν να αντέξουν την κρούση. Τα ανεκτικά βακτήρια μπορούν να αφαιρέσουν εντελώς το τοίχωμά τους και να αποφύγουν τη ζημιά –ούτε τοίχος ούτε στόχος, για να σπάσει η οβίδα. Εάν η απειλή υποχωρήσει, το βακτήριο μπορεί να ξαναχτίσει το τοίχωμά του, ώστε να προστατευτεί από άλλους περιβαλλοντικούς κινδύνους και να επαναλάβει τις κανονικές του λειτουργίες. Ωστόσο, παραμένει άγνωστο το πώς τα βακτήρια γνωρίζουν ότι η απειλή των αντιβιοτικών έχει εξαφανιστεί και τι ακριβώς πυροδοτεί την εκ νέου αφύπνισή τους.

λέρα, το Vibrio cholerae. Το Vibrio αναπτύσσει ταχέως αντίσταση έναντι διαφόρων τύπων αντιβιοτικών, προκαλώντας την ανησυχία των γιατρών. Από το 2010, το Vibrio είναι ήδη ανθεκτικό σε 36 διαφορετικά αντιβιοτικά κι ο αριθμός αυτός αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται. Πώς, όμως, αναπτύσσει ανθεκτικότητα; Οι ερευνητές επέλεξαν ένα στέλεχος που είναι ανεκτικό σε μια κατηγορία αντιβιοτικών, τις βήτα-λακτάμες. Οι βήτα-λακτάμες είναι η οβίδα που στέλνεται για να καταστρέψει το φρούριο των βακτηρίων και το Vibrio προσαρμόζεται, ενεργοποιώντας δύο γονίδια που αφαιρούν προσωρινά το κυτταρικό του τοίχωμα. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να φανεί στο μικροσκόπιο. Αφού αφαιρέσουν το κυτταρικό τοίχωμα, τα βακτήρια ενεργοποιούν ακόμα περισσότερα γονίδια, τα οποία τα μεταμορφώνουν σε εύθραυστες σφαίρες που μπορούν να επιβιώσουν από τις επιδράσεις του αντιβιοτικού. Μόλις αφαιρεθεί ή αποικοδομηθεί το αντιβιοτικό, το Vibrio επιστρέφει στο κανονικό σχήμα ράβδου και συνεχίζει να αναπτύσσεται. Η ικανότητα επαναφοράς στο φυσιολογικό κι ανάπτυξης μετά τη λήξη του αντιβιοτικού είναι το «κλειδί» για την ανεκτική επιβίωση. Η έκθεση του Vibrio σε ένα αντιβιοτικό για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα θα το σκότωνε τελικά. Μια τυπική Τα «κόλπα» των βακτηρίων Οι ερευνητές προσπαθούν να κατανοήσουν τις σειρά αντιβιοτικών, όμως, συχνά δεν είναι αρκετά διαδικασίες ενεργοποίησης κι αφύπνισης στα μεγάλη για να απαλλαγούμε από όλα τα βακτήρια ανεκτικά βακτήρια, που ευθύνονται για τη χο- ακόμη και στην εύθραυστη κατάστασή τους.

Ωστόσο, η λήψη ενός φαρμάκου για παρατεταμένη περίοδο μπορεί να βλάψει τα υγιή βακτήρια και τα κύτταρα, προκαλώντας περαιτέρω ενόχληση κι ασθένεια. Επιπλέον, η κακή χρήση κι η παρατεταμένη έκθεση σε αντιβιοτικά μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες να γίνουν ανθεκτικά άλλα βακτήρια που κατοικούν στο σώμα. Το Vibrio δεν είναι το μόνο είδος που επιδεικνύει ανεκτικότητα. Οι ερευνητές εντόπισαν πρόσφατα πολλά μολυσματικά βακτήρια που έχουν αναπτύξει ανοχή. Μια οικογένεια βακτηρίων, που ονομάζεται Enterobacteriaceae, τα Salmonella, Shigella και E. coli και τα οποία περιλαμβάνουν τα κύρια παθογόνα που μεταδίδονται από τα τρόφιμα, είναι μόνο μερικά από τα πολλά είδη βακτηρίων που είναι ικανά για ανοχή στα αντιβιοτικά. Όπως κάθε βακτήριο είναι μοναδικό, έτσι φαίνεται να είναι κι ο τρόπος που αναπτύσσει ανεκτικότητα. Ορισμένα βακτήρια, όπως το Vibrio, διαγράφουν τα κυτταρικά τους τοιχώματα, ενώ άλλα μπορούν να αλλάξουν τις πηγές ενέργειάς τους, να αυξήσουν την ικανότητά τους να κινούνται ή απλώς να διώχνουν το αντιβιοτικό. Ο μεταβολισμός ενός βακτηρίου ή ο τρόπος με τον οποίο διασπά την «τροφή» για να πάρει ενέργεια, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην ικανότητά του να γίνει ανεκτικό. Διαφορετικές δομές μέσα σε ένα βακτήριο, συμπεριλαμβανομένου του εξωτερικού τοιχώματος, αποτελούνται από συγκεκριμένα δομικά στοιχεία, όπως πρωτεΐνες. Η διακοπή της ικανότητας του βακτηρίου να κατασκευάζει αυτά τα κομμάτια αποδυναμώνει το τοίχωμά του, καθιστώντας το πιο πιθανό να υποστεί ζημιά από το εξωτερικό περιβάλλον, πριν μπορέσει να γκρεμίσει τον τοίχο. Το 2016, ερευνητές ανακάλυψαν πώς να κάνουν τα βακτήρια ανεκτικά στο εργαστήριο. Μετά από επανειλημμένη έκθεση σε διαφορετικά αντιβιοτικά, τα κύτταρα E. coli μπόρεσαν να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν. Το DNA, το γενετικό υλικό που περιέχει οδηγίες για τη λειτουργία των κυττάρων, είναι ένα εύθραυστο μόριο. Όταν αυτό καταστρέφεται γρήγορα από το «στρες», όπως η έκθεση σε αντιβιοτικά, οι μηχανισμοί επιδιόρθωσης του κυττάρου τείνουν να ανακατεύονται και να προκαλούν μεταλλάξεις που μπορούν να δημιΖ. Ψ. ουργήσουν αντίσταση κι ανοχή. u

20 | περί υγείας |

antiviotika - psallas_L.indd 20

15/11/2023 2:30:26 μμ

Η συναισθηματική κακοποίηση των παιδιών μπορεί να αποτραπεί με επιμόρφωση των γονέων Προγράμματα διδάσκουν στους γονείς πώς συμπεριφέρονται τα παιδιά και παρέχουν πρακτικές στρατηγικές για σωστή επικοινωνία.

O

ταν οι άνθρωποι σκέφτονται την παιδική κακοποίηση, συνήθως μιλούν για τη σωματική ή τη σεξουαλική μορφή της. Υπάρχει, ωστόσο, κι η συναισθηματική, η οποία είναι ευρέως διαδεδομένη και αποτελεί ένα παραγνωρισμένο τύπο παιδικής κακοποίησης, που απαιτεί επείγουσα προσοχή. Η συναισθηματική κακοποίηση είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς κι αλληλεπιδράσεων των γονέων που επικοινωνούν (λεκτικά ή μη) στο παιδί ότι είναι άχρηστο, μη άξιο να αγαπηθεί, ανεπιθύμητο ή ότι ο μοναδικός λόγος ύπαρξής του είναι για την ικανοποίηση των αναγκών κάποιου άλλου. Μπορεί να περιλαμβάνει λεκτική εχθρότητα (προσβολές, ταπείνωση, φωνές), απόρριψη (όπως οι γονείς ή οι φροντιστές που λένε ότι μισούν ένα παιδί, δεν το αγαπούν ή εύχονται να είχε πεθάνει) ή άρνηση συναισθηματικής ανταπόκρισης (συνεχής άγνοια είτε άρνηση αγάπης ή στοργής). Η συναισθηματική κακοποίηση είναι ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο εχθρικών αλληλεπιδράσεων, σε αντίθεση με τα περιστασιακά λόγια θυμού σε μια, κατά τα άλλα, αγαπημένη σχέση. Μια αυστραλιανή μελέτη διαπίστωσε ότι το 30% των ενηλίκων κατοίκων της χώρας, υπέστη συναισθηματική κακοποίηση στην παιδική ηλικία. Τα ποσοστά μεταξύ των νέων ηλικίας 16-24 ετών ήταν ακόμα υψηλότερα. Περισσότερες γυναίκες υπέστησαν συναισθηματική κακοποίηση ως παιδιά απ’ ό,τι άνδρες, ενώ υπάρχουν υψηλότερα ποσοστά συναισθηματικής κακοποίησης μεταξύ ατόμων άλλου φύλου. Τα μηνύματα που στέλνει η συναισθηματική κακοποίηση στα παιδιά είναι βλαβερά. Για παράδειγμα, 1 στους 10 νέους είχε γονέα που δήλωνε ότι τον μισούσε, δεν τον αγαπούσε ή ότι ευχόταν να μην είχε γεννηθεί ποτέ. Η μελέτη βρήκε ότι πολλές φορές η συναισθηματική κακοποίηση εκτείνεται σε μια περίοδο ετών. Το παράδοξο της συναισθηματικής κακοποίησης είναι ότι προέρχεται από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή ενός παιδιού, τους γονείς. Και αυτό συμβαίνει, όταν αναπτύσσεται η αίσθηση της αυτοεκτίμησης και της ταυτότητάς του, επηρεάζοντας αρνητικά τον τρόπο, με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του για πολλά χρόνια –ενδεχομένως και σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η βιβλιογραφία επιβεβαιώνει ότι οι συνέπειες για τον άνθρωπο που τη δέχεται είναι, εξίσου, σοβαρές (ίσως και σοβαρότερες) με αυτές της σωματικής βίας. Σε σύγκριση με τους Αυστραλούς που δεν υπέστησαν κακομεταχείριση στην παιδική ηλικία και μετά από προσαρμογή για δημογραφικά στοιχεία κι άλλες μορφές παιδικής κακοποίησης που συνυπάρ-

Γράφει η Λήδα Κοντογιαννοπούλου χουν, οι ενήλικες, οι οποίοι υπέστησαν συναισθηματική κακοποίηση στην παιδική ηλικία είχαν: n 1,9 φορές περισσότερες πιθανότητες για μείζονα καταθλιπτική διαταραχή. n 2,1 φορές περισσότερες πιθανότητες για γενικευμένη αγχώδη διαταραχή. n 2 φορές περισσότερες πιθανότητες για διαταραχή μετατραυματικού στρες. Υπάρχουν, επίσης, συσχετίσεις των ανθρώπων που έχουν βιώσει συναισθηματική κακοποίηση με την παχυσαρκία, ή την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή την εξάρτηση από την κάνναβη. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι η λεκτική κακοποίηση των παιδιών συνδέεται με κακή διάθεση, κατάχρηση ναρκωτικών και παραβατικότητα (αντικοινωνική συμπεριφορά). Αυτή, θεωρείται μέρος της συναισθηματικής κακοποίησης (που περιλαμβάνει πολλούς διαφορετικούς τύπους βλαβερής συμπεριφοράς προς τα παιδιά, όπως η χειραγώγησή τους, ο εξευτελισμός κι η σιωπηλή μεταχείρισή τους). Οι συγγραφείς αυτής της μελέτης δήλωσαν ότι η λεκτική κακοποίηση στην παιδική ηλικία πρέπει να αναγνωριστεί ως ξεχωριστή κατηγορία παιδικής κακοποίησης.

στρατηγικές για την επικοινωνία και την εκδήλωση στοργής, ενθαρρύνοντας τη θετική συμπεριφορά και χρησιμοποιώντας σαφή, ήρεμη ρύθμιση ορίων και πειθαρχία για τη διαχείριση της προβληματικής συμπεριφοράς των παιδιών από τους γονείς. Υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την πρόληψη της σωματικής κακοποίησης και έρευνα σχετικά με το τι λειτουργεί για συγκεκριμένους τύπους κακοποίησης. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το σωστό είδος βοήθειας μπορεί να αποτρέψει την ψυχολογική επιθετικότητα σε ορισμένους γονείς. Η συναισθηματική κακοποίηση δεν πρέπει να παραμένει μια σιωπηλή μορφή παιδικής κακοποίησης. Δεν πρέπει να αγνοηθεί μόνο και μόνο επειδή η βλάβη δεν είναι σωματική ή σεξουαλική. Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στον περιορισμό της, παράλληλα με άλλες μορφές παιδικής κακοποίησης –ξεκινώντας από τους γονείς και τους φροντιστές, που είναι πιο πιθανό να την προκαλέσουν. u

Αντιμετώπιση

Πώς μπορούμε να περιορίσουμε τη συναισθηματική κακοποίηση; Απαιτείται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, που ξεκινά με ευρεία αλλαγή και θα περιλαμβάνει μια σειρά στρατηγικών, συμπεριλαμβανομένων των παρεμβάσεων γονικής μέριμνας, των παρεμβάσεων στην ψυχική υγεία και των προσεγγίσεων εκπαίδευσης του πληθυσμού. Βασικά, η συναισθηματική κακοποίηση αφορά τις αλληλεπιδράσεις γονέαπαιδιού. Η υποστήριξη των γονέων, η οποία βασίζεται σε στοιχεία, θα πρέπει να είναι ευρέως διαθέσιμη και εύκολα προσβάσιμη. Υποστηρίξεις που στοχεύουν να ενισχύσουν τις θετικές, στοργικές σχέσεις γονέα-παιδιού, να διδάξουν μη καταχρηστικές γονικές στρατηγικές, να καταπολεμήσουν τις αρνητικές αποδόσεις και να ενισχύσουν τη γονική εμπιστοσύνη είναι πιθανό να είναι αποτελεσματικές για την πρόληψη και τη θεραπεία της παιδικής κακοποίησης. Αυτά τα προγράμματα ερμηνεύουν τη συμπεριφορά των παιδιών και παρέχουν πρακτικές

| περί υγείας | 21

kakopoihsh paidiwn - psallas_R.indd 21

15/11/2023 2:30:48 μμ

Τι πρέπει να γνωρίζετε για τον έρπητα ζωστήρα Οι περισσότεροι άνθρωποι παθαίνουν έρπητα ζωστήρα μόνο μία φορά στη ζωή τους. Ωστόσο, αυτός μπορεί να επανέλθει, συνήθως, σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Ε

ρπητα ζωστήρα μπορεί να εμφανίσει κάποιος που είχε κάποτε ανεμοβλογιά, ακόμα και δεκαετίες πριν. Ο έρπης ζωστήρας και η ανεμοβλογιά προέρχονται από τον ίδιο ιό. Η ανεμοβλογιά προκαλεί κνησμώδεις φουσκάλες που μπορεί να ξεκινήσουν από την πλάτη, το στήθος και το πρόσωπο και να εξαπλωθούν στο υπόλοιπο σώμα. Ο έρπητας ζωστήρας είναι ένα εξάνθημα και προκαλεί μεγάλο πόνο. Εμφανίζεται στη μία πλευρά του σώματος, συνήθως σε μια συγκεκριμένη περιοχή.

Γράφει η Λήδα Κοντογιαννοπούλου

ιστούς, κοντά στον νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλό σας, όπου και παραμένει. Δεν ξέρουμε γιατί, αλλά μερικές φορές, χρόνια αργότερα, ο ιός «ξυπνάει» και ταξιδεύει κατά μήκος των νευρικών ινών στο δέρμα. Τότε, είναι που χτυπά για δεύτερη φορά ως έρπητας ζωστήρας. Ένα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να αφυπνίσει τον ιό. Αφού είχατε περάσει ανεμοβλογιά, είναι πιο πιθανό να πάθετε έρπητα ζωστήρα αν είστε άνω των 50 ετών, έχετε πολύ άγχος, είχατε καρκίνο, HIV ή άλλη ασθένεια που μειώνει την άμυνα του σώματος, αλλά και αν έχετε υποστεί σοβαρό σωματικό Τα συμπτώματα τραυματισμό, λαμβάνετε μακροχρόνια στεροειδή ή Ένα εξάνθημα από έρπητα ζωστήρα ξεκινά ως άλλα φάρμακα που αποδυναμώνουν το ανοσοποιένα σύμπλεγμα μικρών εξογκωμάτων. Αυτά τα ητικό σύστημα και τέλος αν δεν είχατε εμβολιαστεί εξογκώματα φαίνονται διαφορετικά σε ποικίλους κατά της ασθένειας ως παιδί ή ενήλικας. τόνους δέρματος. Σε πιο σκούρο δέρμα, μπορεί να είναι ροζ, γκριζωπά, μοβ ή καφέ. Σε πιο ανοι- Επιπλοκές χτόχρωμο δέρμα φαίνονται κόκκινα. Θα μετατρα- Ο έρπης ζωστήρας μπορεί να έχει επιπλοκές που πούν σε φουσκάλες γεμάτες με υγρό, οι οποίες, διαρκούν πολύ μετά την εξαφάνιση του εξανθήεπίσης, ποικίλλουν ως προς την εμφάνιση. Αυτές, ματος, όπως φλεγμονή του εγκεφάλου ή παράσυνήθως, στεγνώνουν και σχηματίζουν κρούστα λυση του προσώπου και προβλήματα με τα μάτια κι απώλεια όρασης –αν το εξάνθημα ήταν μέσα ή μέσα σε 7 έως 10 ημέρες. Τα πρώιμα σημάδια του έρπητα ζωστήρα περιλαμ- γύρω από αυτά. Ο πόνος αυτός διαρκεί πολύ μετά βάνουν: διογκωμένους λεμφαδένες, συστάδα από το ξέσπασμα κι ονομάζεται μεθερπητική νευραλμικροσκοπικές φουσκάλες που ανοίγουν αυθόρμη- γία, επηρεάζοντας έως και το 20% όσων παθαίτα, πόνο σαν μαχαίρι, αίσθημα μυρμηκίασης ή κα- νουν έρπητα ζωστήρα. ψίματος κάτω από το δέρμα. Καλέστε τον γιατρό αν Είναι ο έρπητας ζωστήρας μεταδοτικός; Ναι. Μποέχετε κάποιο απ’ αυτά τα συμπτώματα. Η θεραπεία ρείτε να μεταδώσετε τον ιό σε άτομα που δεν είμπορεί να μειώσει την πιθανότητα επιπλοκών, συ- χαν ποτέ ανεμοβλογιά και δεν έχουν εμβολιαστεί, μπεριλαμβανομένου του πόνου, που διαρκεί ακόμα παραμένοντας μεταδοτικοί, μέχρι να φύγουν όλες και μετά την εξαφάνιση του εξανθήματος κι ονομά- οι πληγές. Μέχρι τότε, αποφύγετε τις έγκυες γυναίκες, άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστηζεται μεθερπητική νευραλγία. μα και νεογέννητα. Αιτία Υπάρχει ένας μύθος ότι θα πεθάνετε αν ο έρπης ζωΌταν ο ιός εισέλθει στο σώμα, το πρώτο πρό- στήρας τυλιχτεί γύρω από το σώμα σας. Δεν ισχύει βλημα που προκαλεί είναι η ανεμοβλογιά. Μπο- κάτι τέτοιο. Σε ορισμένους ασθενείς, το εξάνθημα ρεί να θεωρείται παιδική ασθένεια, αλλά και οι από τον έρπητα ζωστήρα μπορεί να αναπτυχθεί, ενήλικες μπορούν να νοσήσουν. Αφού περάσει η ταυτόχρονα, και στις δύο πλευρές του σώματος, ανεμοβλογιά, ο ιός μετακινείται στους νευρικούς δίνοντας την αίσθηση ότι τυλίγεται γύρω από αυτό.

Κάτι τέτοιο, σε ορισμένες περιπτώσεις έχει συνοδευτεί από θάνατο. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι που καταλήγουν, στην πραγματικότητα υποφέρουν από δευτερογενείς αιτίες, λόγω της χαμηλής ανοσίας και των επιπλοκών που αποδυναμώνουν τον οργανισμό και τελικά οδηγούν στον θάνατο.

Εμβόλιο

Το εμβόλιο «Shingrix» θεωρείται πάνω από 90% αποτελεσματικό. Το αμερικανικό CDC συνιστά δύο δόσεις «Shingrix» για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα και των επιπλοκών του σε υγιείς ενήλικες 50 ετών και άνω, καθώς και σε άτομα 18 ετών και άνω που είναι ανοσοανεπαρκή ή ανοσοκατασταλμένα, λόγω ασθένειας ή θεραπείας. Θα πρέπει να το κάνετε ακόμα κι αν είχατε έρπητα ζωστήρα στο παρελθόν. Συνιστάται, επίσης, και για όσους είχαν εμβολιαστεί με το προηγούμενο εμβόλιο «Zostavax», το οποίο αποσύρθηκε το 2020. To «Shingrix» είναι ένα εμβόλιο γλυκοπρωτεΐνης που χορηγείται σε δύο δόσεις, με χρονική διαφορά 2-6 μηνών μεταξύ τους. Το εμβόλιο «Zostavax» ήταν ένα εμβόλιο με εξασθενημένο ζωντανό ιό, που μείωνε τον κίνδυνο εμφάνισης έρπητα ζωστήρα σε άτομα ηλικίας 50-59 ετών, κατά 70%.

Θεραπεία

Τα αντιικά φάρμακα μπορούν να σας βοηθήσουν να θεραπευθείτε γρηγορότερα και να μειώσετε τον κίνδυνο επιπλοκών. Είναι πιο αποτελεσματικά αν τα πάρετε εντός τριών ημερών από την έναρξη του εξανθήματος, επομένως, επισκεφθείτε τον γιατρό το συντομότερο δυνατό. Πιθανότατα θα λάβετε ένα απ’ αυτά τα τρία φάρμακα για την καταπολέμηση του ιού, όπως ακυκλοβίρη (Zovirax), φαμσικλοβίρη (Famvir), βαλακυκλοβίρη (Valtrex). Οι θεραπείες για τον πόνο του έρπητα ζωστήρα μπορεί να περιλαμβάνουν αντισπασμωδικά φάρμακα, δροσερές κομπρέσες, φαρμακευτική λοσιόν, λιδοκαΐνη, παρακεταμόλη ή ιβουπροφαίνη και συνταγογραφούμενα παυσίπονα, όπως η κωδεΐνη. u

22 | περί υγείας |

erpis zwstiras - psallas_L.indd 22

15/11/2023 2:31:05 μμ

Μπορεί το μπλε φως να βλάψει τα μάτια μας; Το μπλε φως μπορεί να έχει βιολογικά αποτελέσματα, συγκρίσιμα με την υπεριώδη ακτινοβολία Α.

Ι

στορικά, το ορατό φως θεωρήθηκε ασήμαντο ως αιτιολογικός παράγοντας για αρνητικές επιδράσεις στα μάτια και το δέρμα, αλλά τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει, με την έρευνα να εστιάζει στο ιώδες-μπλε φως, καθώς οι οθόνες, τις οποίες χρησιμοποιούμε συνεχώς, το εκπέμπουν. Θεωρητικά, το μπλε φως μπορεί να έχει βιολογικά αποτελέσματα, συγκρίσιμα με την υπεριώδη ακτινοβολία Α (UVA), αφού έχει μήκος κύματος κοντά σ’ αυτήν. Οι ορατές ακτινοβολίες έχουν μήκος κύματος από 400nm έως 700nm. Κοντά στα 400nm βλέπουμε την ακτινοβολία ως ιώδες-μπλε χρώμα και κοντά στα 700nm ως κόκκινο χρώμα. Τα μάτια μας δεν μπορούν να δουν ακτίνες με μήκος κύματος κάτω από τα 400nm –αυτή είναι η υπεριώδης ακτινοβολία. Ταυτόχρονα, δεν μπορούν να δουν ακτίνες που έχουν μήκος κύματος πάνω από τα 700nm –αυτή είναι η υπέρυθρη ακτινοβολία. Ωστόσο, το γεγονός ότι κάποια μήκη κύματος δεν δημιουργούν εικόνες στα μάτια μα, δεν σημαίνει ότι δεν επηρεάζουν με άλλο τρόπο. Το ορατό φως αντιπροσωπεύει το 50% του φάσματος του ηλιακού φωτός κι η μπλε ζώνη του ορατού φάσματος έχει υψηλό επίπεδο ενέργειας, αντιπροσωπεύοντας το 15% του συνόλου της ηλιακής ακτινοβολίας. Όσο μικρότερο είναι το μήκος κύ-

ματος, τόσο μεγαλύτερη ενέργεια έχουν οι ακτίνες. Υπάρχει η υποψία ότι το ιώδες-μπλε φως, που είναι πιο κοντά στο μήκος κύματος της UVA, είναι το ίδιο επιβλαβές με εκείνη. Σημειώνεται ότι, ενώ είναι λιγότερο ισχυρό από την υπεριώδη ακτινοβολία, είναι τρεις φορές περισσότερο από εκείνη (15% έναντι 5%). Μια ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2018 στο International Journal of Ophthalmology βρήκε ότι το μπλε φως με μήκος κύματος μεταξύ 415 και 455nm διέρχεται μέσω του κερατοειδούς και του αμφιβληστροειδούς και μπορεί να προκαλέσει ξηροφθαλμία, καταρράκτη κι ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του δεν έχουν μελετηθεί. Ωστόσο, όλο το ορατό μπλε φως περνά από το μπροστινό μέρος του ματιού (κερατοειδής και φακός) και φτάνει στον αμφιβληστροειδή. Η συνεχής έκθεση σε αυτό με την πάροδο του χρόνου θα μπορούσε να βλάψει τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς και να προκαλέσει προβλήματα όρασης, όπως η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε καταρράκτη, καρκίνο των ματιών κι αυξήσεις στο διαφανές κάλυμμα πάνω από το λευκό μέρος του ματιού. Η έρευνα έδειξε ότι το μπλε φως μπορεί να προκαλέσει μαύρισμα

στο δέρμα μας –δεν μαυρίζουμε μόνο από την υπεριώδη ακτινοβολία όπως πιστεύαμε κάποτε αλλά και από το ορατό φως. Αυτό σημαίνει ότι, ενδεχομένως, έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει ζημιές. Το μαύρισμα του δέρματος από το ορατό φως έχει πιο σκούρα μελάγχρωση και κρατάει περισσότερο, σε σύγκριση με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Οι μελέτες έδειξαν, επίσης, ότι το μπλε φως μπορεί να ενεργοποιήσει γονίδια που σχετίζονται με τη φλεγμονή και τη φωτογήρανση. Είναι ενδιαφέρον ότι το 2022 μια μελέτη σε φρουτόμυγες βρήκε ότι το μπλε φως έβλαψε κύτταρα του αμφιβληστροειδούς και τους εγκεφαλικούς νευρώνες τους, μειώνοντας τη διάρκεια ζωής τους. Από την άλλη μεριά, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι κάποια έκθεση σε αυτό, τις ώρες της ημέρας, είναι απαραίτητη για την καλή υγεία. Αυξάνει την εγρήγορση, βοηθά τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία, ενώ βελτιώνει τη διάθεση. Ορισμένα κύτταρα στον αμφιβληστροειδή που ενεργοποιούνται από το μπλε φως επικοινωνούν, απευθείας, με τον φλοιό του εγκεφάλου και συγχρονίζουν τον κιρκάδιο ρυθμό, ανάλογα με το φως της ημέρας. Φαίνεται, επίσης, πως ιδιαίτερο ρόλο διαδραματίζει και η ώρα έκθεσης σε αυτό (μέρα ή νύχτα). u Γιάννης Π.

| περί υγείας | 23

matia - psallas_R.indd 23

15/11/2023 2:31:37 μμ

Ο ρόλος της ενσυνείδητης διατροφής στην ψυχική μας υγεία Απελευθερωθείτε από τη συναισθηματική λαιμαργία και ξαναβρείτε την ψυχική σας ευεξία.

O

ι περισσότερες γυναίκες έχουμε αρνητική εικόνα για το σώμα μας και αγωνιούμε για το πως θα χάσουμε ή θα διατηρήσουμε το βάρος μας. Πολλές φορές βρισκόμαστε σε ένα φαύλο κύκλο, δίαιτας και υπερφαγίας, που μας κάνει να αισθανόμαστε ενοχές, απογοήτευση κι αγωνία. Έχουμε εθιστεί στην κουλτούρα της δίαιτας και συχνά ξαναρχίζουμε μια δίαιτα, ελπίζοντας ότι αυτή τη φορά θα χάσουμε βάρος, για πάντα. Έτσι απομακρυνόμαστε από την πραγματικότητα, που είναι «οι αυτοματοποιημένες διατροφικές συνήθειές μας», οι οποίες έχουν δημιουργηθεί με τα χρόνια και μας ταλαιπωρούν. Το οικογενειακό κι εργασιακό άγχος με τα συχνά συναισθηματικά σκαΓράφει η μπανεβάσματα, καθώς Κατερίνα - Ραλλού κι η έλλειψη χρόνου, συΚαρέλλα χνά μας κάνουν να υποΧημικός, κύπτουμε και να τρώMindfulness & Mindful με λαίμαργα, χωρίς να Leadership Mentor συνειδητοποιούμε την Master Practitioner on Eating Disorders ποσότητα ή αν υπάρχει Contributing Author σωματική ανάγκη για www.holmind.me φαγητό. Καταφεύγουμε στο φαγητό, όταν είμαστε αγχωμένες, βαριόμαστε, νιώθουμε μοναξιά, απογοήτευση, θλίψη, θυμό, ακόμα και σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Εφόσον δεν υπάρχει παθολογικό υπόβαθρο ή φαρμακευτικοί παράγοντες, αυτό που χρειάζεται είναι να αναγνωρίσουμε τις διατροφικές συνήθειες που μας ταλαιπωρούν και βήμα-βήμα να τις αλλάξουμε. Και αυτό γίνεται, επειδή ο εγκέφαλος έχει την ικανότητα να αλλάζει συνήθειες, ανάλογα με τις εμπειρίες μας.

Η ενσυνειδητη διατροφή: Από τη στέρηση στην απόλαυση Η ενσυνείδητη διατροφή είναι η ολιστική προσέγγιση και λύση στις αυτοματοποιημένες και μη υποστηρικτικές διατροφικές συνήθειες. Η ενσυνείδητη διατροφή είναι η επικέντρωση όλης της προσοχής μας στον εαυτό μας και στο φαγητό, όπου συνειδητά, αντιλαμβανόμαστε για ποιο λόγο τρώμε

και πίνουμε τη συγκεκριμένη στιγμή και πώς μπο- 8) Νιώθετε πιο αρμονικά με το σώμα σας και πιο εύκολα το προστατεύετε από τροφές, που το ρούμε να επιλέγουμε και να απολαμβάνουμε την ταλαιπωρούν. τροφή, με τις 5 αισθήσεις μας. Έτσι μεταμορφώνετε τις διατροφικές σας συνήθειες, τρώτε με περισσότερη φροντίδα στο σώμα Τα οφέλη της ολιστικής σας, αν το επιθυμείτε, χάνετε σταδιακά βάρος και ενσυνείδητης διατροφής είναι πολλά το διατηρείτε σταθερά.

1) Συμφιλιώνεστε με τον εαυτόν σας και κάνετε σύμμαχο και φίλο το φαγητό.

2) Αναγνωρίζετε ποια συναισθήματα και καταστά- Σε ποιους απευθύνεται σεις σας βοηθούν ή σας εμποδίζουν να τρώτε θρε- Απευθύνεται στις γυναίκες που ταλαιπωρούνται από συναισθηματική πείνα και θέλουν να μάθουν πτικά και με ενσυνειδητότητα.

3) Αναγνωρίζετε πότε πραγματικά πεινάτε ή διψάτε να τρώνε με βάση τη φυσική πείνα κι όχι τη συναικαι πότε η συναισθηματική πείνα, σάς σπρώχνει να σθηματική τους κατάσταση. Τις γυναίκες που δεν εκφράζουν τα συναισθήματά τους και τα καταπίκαταναλώνετε, χωρίς έλεγχο, «άδειες» θερμίδες.

4) Απολαμβάνετε το φαγητό σας, χωρίς στέρηση κι νουν με το φαγητό. ενοχές είτε είστε στο σπίτι ή τρώτε έξω.

5) Σταματάτε να τρώτε μεγάλες ποσότητες γλυκών, Δύο βασικές ασκήσεις για να νιώσετε καλά. ενσυνείδητης διατροφής 6) Αναγνωρίζετε τις συνήθειες που σας οδηγούν σε 1) Τρώτε πάντα καθιστές κι όχι όρθιες. λαιμαργία και υπερφαγία και τις αλλάζετε, με σε- n Ακόμα κι ένα μικρό σνακ, αν το φάτε καθιστές, θα βασμό στο σώμα σας. το ευχαριστηθείτε περισσότερο.

7) Ξαναβρίσκετε την ικανότητα της επιλογής της n Δεν χρειάζεστε πιο πολύ χρόνο, απλά πρόθεση, διατροφής σας, με ποικιλία τροφών που σας αρέώστε να πείτε «τώρα κάθομαι και το απολαμβάνω» σουν και σας τρέφουν. Έτσι δίνετε τη δυνατότητα στον νου σας, να εστιάσει σε αυτό που κάνει και να παρατηρήσει τι και πώς τρώει, τη συγκεκριμένη στιγμή.

2) Τρώτε μια μπουκιά κάθε φορά. Όταν τρώτε τη μία μπουκιά πίσω από την άλλη, έχετε στο στόμα σας πολλά στρώματα φαγητού, τρώτε περισσότερο, δυσκολεύεται η πέψη και δεν προλαβαίνετε να το απολαύσετε. Στο επόμενο γεύμα ή σνακ εφαρμόστε, αν θέλετε, την παρακάτω άσκηση: n Πάρτε το πιρούνι ή το κουτάλι, βάλτε μια μπουκιά στο στόμα σας και αφήστε το κάτω. n Παρακολουθήστε τις κινήσεις των χεριών σας. n Αναγνωρίστε τις γεύσεις των τροφών και μασήστε ήρεμα και απολαυστικά. n Μόλις καταπιείτε την μπουκιά, τότε πάρτε το πιρούνι/κουτάλι ξανά και συνεχίστε. Η ενσυνείδητη διατροφή δεν απαιτεί υπεράνθρωπη προσπάθεια, αλλά μια δέσμευση για φροντίδα και σεβασμό στις ανάγκες του σώματός σας. Είναι μία ευχάριστη βιωματική προσέγγιση, όπου η στέρηση αντικαθίσταται με την επιλογή κι η ενοχή κι η αυτοτιμωρία με την αγάπη και την φροντίδα. Το άρθρο αυτό είναι ενημερωτικό, δεν κάνει διάγνωση, δεν δίνει ιατρικές συμβουλές και δεν υποκαθιστά τις δίαιτες ή/και την παρακολούθηση από επαγγελματία Υγείας ή άλλους θεραπευτές. u

24 | περί υγείας |

ensyneidhth diatrofh - karella_L.indd 24

15/11/2023 2:32:02 μμ

Το άτμισμα κάνει κακό στα δόντια και τα ούλα σας Tα βακτήρια που ζουν στο στόμα αντιμετωπίζουν την έκθεση στον ατμό σαν να είναι τρόφιμο. Γράφει ο Γιάννης Παλαιολόγος

Γ

ια όσους ενδιαφέρονται για τα δόντια τους, μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο JAMA Network Open κρούει έναν αρκετά ξεκάθαρο συναγερμό. Η χρήση καπνού σε οποιαδήποτε μορφή, συμπεριλαμβανομένης της ολοένα και πιο δημοφιλούς πρακτικής του ατμίσματος, είναι μια συνταγή για έναν οδοντιατρικό εφιάλτη. Η προειδοποίηση προέρχεται από το Εθνικό Ινστιτούτο Οδοντιατρικής και Κρανιοπροσωπικής Έρευνας των ΗΠΑ (NIDCR), αφού οι επιστήμονες ανέλυσαν δεδομένα παρακολούθησης πολλών ετών κι εξέτασαν τις συσχετίσεις μεταξύ του καπνίσματος και της κακής οδοντικής υγείας μεταξύ χιλιάδων ανδρών και γυναικών. Οι τακτικοί χρήστες τσιγάρων, ηλεκτρονικών τσιγάρων (vapes), πούρων, πίπας, ναργιλέδων και προϊόντων χωρίς καπνό αντιμετωπίζουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο για διάφορες μορφές οδοντικών προβλημάτων. Ανάλογα με τον τύπο του καπνού που εμπλέκεται, αυτός περιλαμβάνει μια σημαντικά αυξημένη πιθανότητα για διαφορετικούς τύπους οδοντιατρικών προβλημάτων: νόσος των ούλων, προκαρκινικές στοματικές αλλοιώσεις, απώλεια οστού, χαλαρά δόντια κι απώλεια δοντιών λόγω τερηδόνας. Το άτμισμα, το οποίο μερικές φορές θεωρείται ασφαλέστερη μορφή χρήσης καπνού, συνδέθηκε με 27% υψηλότερο κίνδυνο αιμορραγίας μετά το βούρτσισμα ή τη χρήση του οδοντικού νήματος. «Γνωρίζαμε πάντα ότι το κάπνισμα αυξάνει τις πιθανότητες για ασθένεια των ούλων», δήλωσε η δρ Purnima Kumar, εκπρόσωπος της Αμερικανικής Οδοντιατρικής Ένωσης. Αυτή η νέα ανάλυση επιβεβαιώνει την ευρεία ανησυχία. Επικεφαλής της μελέτης ήταν η Marushka Silveira, επιδημιολόγος που διεξήγαγε την έρευνά της μεταξύ των 2021 και 2022. Αυτή και οι συνάδελφοί της ανέλυσαν δεδομένα παρακολούθησης τριών έως πέντε ετών που συλλέχθηκαν από περίπου 10.000-16.000 άνδρες και γυναίκες. Το 16-19% από αυτούς κάπνιζε τσιγάρα τακτικά, το 2% κάπνιζε πούρα και το 3% χρησιμοποιούσε προϊόντα χωρίς καπνό. Τα τσιγάρα συνδέθηκαν με 33% μεγαλύτερο κίνδυνο για νόσο

των ούλων, 35% υψηλότερο κίνδυνο για χαλαρά δόντια και με 43% υψηλότερο κίνδυνο απώλειας δοντιών. Η χρήση πούρων συνδέθηκε με υπερδιπλασιασμό του κινδύνου για προκαρκινικές στοματικές βλάβες.

Χειρότερο το άτμισμα από το κάπνισμα;

Οι ερευνητές εστίασαν επίσης στο 2-3% των συμμετεχόντων που άτμιζαν τακτικά. Αυτό είναι σημαντικό, επειδή η συγκεκριμένη απειλή για την οδοντική υγεία που δημιουργεί το άτμισμα είναι ένα πολύ νεότερο φαινόμενο, το οποίο εμφανίστηκε το 2009 και άρα το χρονικό πλαίσιο της είναι, το πολύ, 13 έτη. Παρ’όλα αυτά, δεν την εξέπληξε καθόλου η διαπίστωση ενός σημαντικά υψηλότερου κινδύνου για αιμορραγία των ούλων μετά από χρήση οδοντικού νήματος ή βουρτσίσματος μεταξύ των ατμιστών. Και αυτό γιατί «αυτή η μελέτη επικυρώνει όλα όσα έχουμε παρατηρήσει οι ίδιοι σε μοριακό και κυτταρικό επίπεδο», είπαν οι ερευνητές. Κατά κάποιο τρόπο το άτμισμα μπορεί να είναι πραγματικά χειρότερο για την

οδοντική σας υγεία από το κάπνισμα». Η ανησυχία βασίζεται σε μια ανακάλυψη για τον αντίκτυπο του ατμού στα βακτήρια που ζουν στο στόμα, κάτι που οι ερευνητές το αναφέρουν ως βιοφίλμ. «Αυτό που μάθαμε είναι ότι τα βακτήρια που ζουν στο στόμα αντιμετωπίζουν την έκθεση στον ατμό σαν να είναι τρόφιμο», είπε η Kumar. «Που σημαίνει πως όταν τα προϊόντα ατμού εισέρχονται στο στόμα, η νικοτίνη, η θερμότητα, καθώς κι άλλες οργανικές ενώσεις που εμπλέκονται, διασπώνται αμέσως από τα βακτήρια. Όσον αφορά την υγεία των δοντιών, αυτή η διαδικασία είναι ισοδύναμη με την έκθεση των δοντιών και των ούλων σε ένα μεγάλο McDonald’s γεύμα κάθε μέρα. Με την πάροδο του χρόνου, βλέπουμε να εγκαθίσταται ένα στρώμα λεπτής ‘‘λάσπης’’ στο βιοφίλμ σας και αυτό οδηγεί σε φλεγμονή», είπε η Kumar. Μετά από έρευνα της οδοντικής υγείας των ανθρώπων που είχαν ατμίσει μόνο για πέντε μήνες έναντι των καπνιστών που κάπνιζαν για τουλάχιστον πέντε χρόνια, η ποσότητα της φλεγμονής μεταξύ των ατμιστών ήταν τόσο μεγάλη όσο και μεταξύ των καπνιστών, παρόλο που οι ατμιστές είχαν πολύ λιγότερη έκθεση από πλευράς χρόνου. Αυτό σημαίνει ότι οι ατμιστές φτάνουν στο σημείο της βακτηριακής καταστροφής πολύ πιο γρήγορα. «Δεν είναι σαφές πώς όλα αυτά μεταφράζονται σε σοβαρή οδοντική βλάβη μεταξύ των ατμιστών» προειδοποίησαν οι ερευνητές. Σημείωσαν επίσης ότι οι περισσότεροι ατμιστές είναι πρώην καπνιστές. Και επεσήμαναν ότι ο αυξημένος κίνδυνος αιμορραγίας των ούλων μεταξύ των ατμιστών θα μπορούσε ενδεχομένως να έχει κάποια σχέση με τη διακοπή του καπνίσματος. Από την άλλη πλευρά, η ερευνητική ομάδα προειδοποίησε ότι παρά το γεγονός ότι η μελέτη συνδέει μόνο την αιμορραγία των ούλων με το άτμισμα, αυτή η αιμορραγία μπορεί να είναι μια πρώιμη προειδοποίηση για οδοντικά προβλήματα που δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί. Θα χρειαστεί περισσότερη έρευνα για την παρακολούθηση του μακροπρόθεσμου κινδύνου. u

| περί υγείας | 25

dontia - psallas_R.indd 25

15/11/2023 2:32:25 μμ

Το φαρμακείο της γειτονιάς Καθώς από το φθινόπωρο περνάμε σιγά σιγά στον χειμώνα κι ο καιρός γίνεται πιο κρύος, στρεφόμαστε σε μερικά από τα αγαπημένα μας προϊόντα για ομορφιά, άνεση και ζεστασιά. Αυτό τον μήνα, ασχοληθήκαμε με ενυδατικά προϊόντα περιποίησης κι αρώματα που φτιάχνουν τη διάθεση κι ενισχύουν τη λίμπιντο. Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου

NUXE Huile Prodigieuse OR FertilU| Κολπική λιπαντική γέλη για χρήση κατά την προσπάθεια σύλληψης Το FertilU της Cross Pharmaceuticals, χάρη στην ειδικά μελετημένη σύνθεσή του, αποτελεί σύμμαχο στην προσπάθεια της σύλληψης, βελτιώνοντας τις συνθήκες της. ΤοFertilU, δημιουργεί βέλτιστο περιβάλλον για τα σπερματοζωάρια και συμβάλλει στη διατήρηση των επιπέδων pH που ευνοούν τη φυσική σύλληψη. Επιπλέον, επιτυγχάνει ωσμωτικότητα φιλική προς τη φυσιολογία του σπέρματος.1 To FertilU, μέσω της εξειδικευμένης σύνθεσής του, συμβάλλει στη δημιουργία ενός «φιλικού» για τα σπερματοζωάρια περιβάλλοντος. Είναι ένα ασφαλές προϊόν, καθώς δεν περιέχει parabens, σιλικόνες και ορυκτέλαια. Εφαρμόζεται εύκολα και δεν αφήνει υπολείμματα. Το FertilU θα πρέπει να χρησιμοποιείται στη φάση της ωορρηξίας, ιδιαίτερα κατά τις πιο γόνιμες ημέρες του κύκλου (13η -14η -15η ημέρα), ενώ συνιστάται να εφαρμόζεται 1 φορά την ημέρα ή συχνότερα, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού. To FertilU είναι ιατροτεχνολογικό προϊόν κατηγορίας IIA και η συσκευασία του περιέχει 6 εφαρμοστές μιας χρήσης των 5ml.1 1. Φύλλο oδηγιών xρήσης FertilU

KORRES Promo Μαύρη Πεύκη - κρέμα ημέρας πλούσιας υφής 40ml & δώρο ελιξήριο νεότητας 15ml

Το σετ περιέχει κρέμα ημέρας πλούσιας υφής & δώρο ελιξήριο νεότητας και κρέμα ημέρας με χρώμα - SPF 20, σε ειδικό μέγεθος.

Black Pine Lift & Rich Hydration Πλούσια κρέμα ημέρας με τεχνολογία 4D Bio-Shapelift, για στοχευμένη δράση σύσφιγξης, ανόρθωσης περιγράμματος και lifting.

Golden Krocus για κάθε τύπο δέρματος και ηλικία, εμπλουτισμένο με εκχύλισμα Κρόκου Κοζάνης μόλις μίας ημέρας, β-γλυκάνες κι αμινοξέα.

Black Pine Lift 4D Bio-Shapelift Ανόρθωση και προστασία | 4D Bio-Shapelift Bounce Firming Moisture - Tint SPF 20 Black Pine Lift & Protect.

Ξηρό λάδι περιποίησης για πρόσωπο,σώμα και μαλλιά 50ml. Το best seller ξηρό λάδι περιποίησης ενυδατώνει, θρέφει και προστατεύει. Με φυτικές ιριδίζουσες πέρλες χαρίζει μια υπέροχη και διακριτική λάμψη στην επιδερμίδα. Πλούσιο σε φυτικά έλαια και βιταμίνη Ε, διαθέτει υπέροχο, αισθησιακό άρωμα. Δεν αφήνει ίχνος λιπαρότητας. Σύνθεση εμπλουτισμένη με ιριδίζοντα μικροσωματίδια για διακριτική χρυσαφένια λάμψη. Το 95% των συστατικών είναι φυσικής προέλευσης, εκ των οποίων ένας μοναδικός συνδυασμός 30% πολύτιμων φυτικών ελαίων (borage, βαλσαμόχορτο, γλυκό αμύγδαλο, καμέλια, φουντούκι και macadamia) και βιταμίνης Ε που θρέφει, αναδομεί κι απαλύνει, σε ένα μόνο βήμα. Τα αισθησιακά χρυσά σωματίδια αφήνουν μια διακριτική λάμψη στο δέρμα, χωρίς να περιέχει συντηρητικά. Ιδανικό για μαυρισμένη επιδερμίδα, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί κι όλο τον χρόνο, χειμώνα ή καλοκαίρι. Ένα must-have για μια εορταστική έξοδο το βράδυ, ή μετά την ηλιοθεραπεία, για να ενισχύσει το μαύρισμά σας. Ψεκάστε στα χέρια κι εφαρμόστε στο πρόσωπο και το σώμα ή αναμείξτε μικρή ποσότητα με το γαλάκτωμα του σώματος. Για τα μαλλιά, χρησιμοποιήστε το ως μάσκα για τις ξηρές άκρες ή ψεκάστε πάνω στη βούρτσα.

APIVITA Pure Jasmine

Κρέμα ήπιας απολέπισης με γιασεμί, 97% φυσικής σύνθεσης. Ιδανική για απαλή απολέπιση, αναζωογόνηση κι απαλότητα, χαρίζοντας αίσθηση ευφορίας κι ευεξίας. Εμπνευσμένη από τις αρχές της αρωματοθεραπείας, που απομακρύνει τα νεκρά κύτταρα, αφήνει το δέρμα απαλό κι ανανεωμένο, προσφέροντας αίσθηση ευφορίας κι ευεξίας. Τα θαλάσσια άλατα, η φυσική κυτταρίνη κι οι κόκκοι ελιάς αφαιρούν τα νεκρά κύτταρα και παράλληλα τονώνουν την επιδερμίδα. Το λάδι ελιάς, αμυγδάλου και σιταριού ενυδατώνουν κι αφήνουν την επιδερμίδα απαλή. Το βιολογικό εκχύλισμα πρόπολης προσφέρει ήπια αντισηπτική δράση. Το βιολογικό εκχύλισμα λεβάντας από την APIVITA FARM ενυδατώνει και προστατεύει από ερεθισμούς. Τα βιολογικά αιθέρια έλαια από γιασεμί, νέρολι και πατσουλί προσφέρουν αίσθηση ευφορίας κι ευεξίας. Το έγχυμα από ελληνικό τσάι του βουνού έχει έντονες αντιοξειδωτικές κι αντιγηραντικές ιδιότητες. Με χαρακτηριστικό γυναικείο άρωμα γιασεμιού σε πιο διακριτική εκδοχή κι ελκυστική υφή, που αφήνει την επιδερμίδα βελούδινη.

26 | περί υγείας |

FARMAKEIO GEITONIAS_PROIONTIKO_x2.indd 26

15/11/2023 2:32:52 μμ

AirNews

KORRES Σετ Black sugar με γυναικείο άρωμα 50ml & δώρο αφρόλουτρο 250ml

VICHY Dermablend Make up Fluid

Διορθωτικό make up λεπτόρρευστης υφής για υψηλή κάλυψη, στην απόχρωση Vanilla20. Ιδανικό για ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα, με SPF 35, κατάλληλο για όλους τους τύπους δέρματος, με 16ωρο κράτημα, χωρίς να δημιουργεί αποτέλεσμα μάσκας. Προσφέρει 24ωρη ενυδάτωση και ματ αποτέλεσμα. Διορθωτικό, με λεπτόρρευστη υφή. Το ματ make up της σειράς Dermablend χαρίζει ομοιόμορφο αποτέλεσμα, αφήνοντας μια απαλή υφή κι άνεση. Ιδανικό για γυναίκες με ελαφριές έως μέτριες ατέλειες (ανομοιόμορφος χρωματικός τόνος, μαύροι κύκλοι, κοκκινίλες, κ.ά.).

NUXE Very Rose Lip Balm Hydrating

Very Rose Lip Balm - Βάλσαμο χειλιών με τριαντάφυλλο. Φροντίδα για τα ξηρά και πολύ ξηρά χείλη. Ενυδατώνει κι απαλύνει, χαρίζοντας απαλή ροζ λάμψη. Τα ενεργά του συστατικά, όπως το εκχύλισμα ελαίου εκατόφυλλης τριανταφυλλιάς Μαρόκου, το έλαιο ηλίανθου, το κερί μέλισσας και το βούτυρο καριτέ ενυδατώνουν κι απαλύνουν τα χείλη. Περιέχει 100% συστατικά φυσικής προέλευσης.

Σχεδόν εθιστικό, συνδυάζει νότες μαύρης ζάχαρης –ισορροπημένη γλυκύτητα με oriental στοιχεία– με την αίσθηση πούδρας του κρίνου, τις ξυλώδεις πινελιές της βιολέτας και τις ζεστές, πλούσιες νότες της καραμέλας. Μαύρη ζάχαρη: Η σκοτεινή και συνάμα πολυτελής εκδοχή της ζάχαρης. Η μαύρη ζάχαρη έχει ένα γοητευτικό, αναπάντεχα δυναμικό χαρακτήρα –γλυκιά, εθιστική, με oriental στοιχεία. Κρίνο: Το αιώνιο σύμβολο της αθωότητας. Μεγαλοπρεπές λουλούδι με πολυσήμαντο ρόλο στη μυθολογία. Οι Έλληνες πίστευαν ότι το κρίνο φύτρωσε από το γάλα της βασίλισσας των θεών. Ισχυρό κι απαλό, κυρίαρχο αλλά και θηλυκό. Βιολέτα: Ένα πρώιμο σημάδι της άνοιξης, πριν ακόμα εμφανιστούν τα πρώτα πράσινα φύλλα στα δέντρα. Το ντελικάτο άνθος της βιολέτας βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία με το ξυλώδες λουλουδάτο άρωμά της.

Black sugar αφρόλουτρο: Αρωματικό αφρόλουτρο με ενυδατικούς παράγοντες. Ανατολίτικο, γλυκό κι εθιστικό. Ξυλώδεις και λουλουδάτες αρωματικές νότες.

DUREX Play Perfect Glide

Διαρκεί 3 φορές περισσότερο, ακόμα κι από το πιο δημοφιλές λιπαντικό της Durex, με βάση το νερό. Το Play Perfect Glide είναι το νέο λιπαντικό της Durex με βάση τη σιλικόνη. Διαρκεί περισσότερο από τα λιπαντικά με βάση το νερό, ώστε να εστιάζεις 100% στην απόλαυση και να μη χάνεις ούτε δευτερόλεπτο, για να ανανεώσεις το λιπαντικό σου. Αφήνει μια υπέροχη αίσθηση ζεστασιάς, για καυτές συγκινήσεις, ακόμα και μέσα στην καρδιά του χειμώνα.

| περί υγείας | 27

FARMAKEIO GEITONIAS_PROIONTIKO_x2.indd 27

15/11/2023 2:33:05 μμ

ΒΙΒΛΙΟ

Γαστρονομία και Ζωή χωρίς Γλουτένη Εξερευνώντας τον κόσμο της Gluten-free διατροφής. Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου

H

νέα έκδοση, με τίτλο «Γαστρονομία και Ζωή χωρίς Γλουτένη, εξερευνώντας τον κόσμο της Gluten-free διατροφής», δημιουργήθηκε από τον pastry chef Μαρίνο Κοσμά, με στόχο να εμπνεύσει έμπειρους/-ες μάγειρες/-ισσες, αλλά και αρχάριους/-ες να δημιουργήσουν απολαυστικά γεύματα χωρίς γλουτένη, που θρέφουν το σώμα κι αιχμαλωτίζουν την ψυχή. Είναι ένα βιβλίο συνταγών, που γεννήθηκε από την προσωπική μάχη του συγγραφέα με την κοιλιοκάκη και μέσα από τις σελίδες του μας προσκαλεί σε ένα δελεαστικό και ταυτόχρονα γευστικό ταξίδι. Κυκλοφόρησε επίσημα στις 16 Οκτωβρίου 2023 και διατίθεται σε Ελλάδα και Κύπρο, αποκλειστικά, από τις Εκδόσεις Gastronomy Essentials. Η έκδοση προλογίζεται από την κ. Μπαρέρα Σοφία, εκ μέρους του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Κοιλιοκάκης (Hellenic Coeliac Society), την κ. Έλενα Τσιελέπη, πρόεδρο του Συνδέσμου Κοιλιοκάκης Κύπρου (Cyprus Coeliac Association) και τον κ. Χάρη Δημοσθενόπουλο MMedSci.SRD. Phd, κλινικό διαιτολόγο - βιολόγο, διδάκτορα Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ.

Γαστρονομικά, χωρίς γλουτένη, θαύματα... Ο Μαρίνος Κοσμάς αποτελεί ζωντανή απόδειξη της ανθεκτικότητας και της γαστρονομικής καινοτομίας. Το βιβλίο του αντανακλά την ακλόνητη αποφασιστικότητά του, που μετέτρεψε τις αντιξοότητες σε ευκαιρία να σκορπίσει χαρά και να δημιουργήσει γαστρονομικά, χωρίς γλουτένη, θαύματα. «Σκοπός μου είναι αυτό το βιβλίο να γίνει όπλο στη μοναχικότητα, δύναμη στην περιθωριοποίηση του κοιλιοκακικού παιδιού, ξενοιασιά στο φαγητό της μαμάς, ευχαρίστηση ενός κοιλιοκακικού ζευγαριού. Να λειτουργήσει ως ένα ακόμα εργαλείο στους πάσχοντες από αυτή τη νόσο και να τους δώσει τη δυνατότητα να δημιουργούν μόνοι τους αυτά που επιτρέπεται να γεύονται. Ελπίζω να το απολαύσετε και να πορευτείτε μαζί του, σε μια ζωή ευτυχισμένη, χωρίς γλουτένη» δήλωσε ο Μαρίνος Κοσμάς. Με βαθιά κατανόηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με κοιλιοκάκη, ο Μαρίνος Κοσμάς έχει δημιουργήσει μία συλλογή 49 συνταγών που υπερβαίνει τους διατροφικούς περιορισμούς, φέρνοντας χαρά και γεύση σε κάθε γεύμα. Από ένα πλούσιο «Πρωινό για όλους»,

μέχρι μαγευτικές «Βραδιές με φίλους», «Ρομαντικό δείπνο» κ.ά., κάθε κεφάλαιο αποκαλύπτει ένα κόσμο δυνατοτήτων, όπου η κουζίνα χωρίς γλουτένη είναι ταυτόχρονα ρομαντική, περιπετειώδης, καθημερινή, γιορτινή και απολαυστική. Αναλυτικά, τα κεφάλαια του βιβλίου περιλαμβάνουν: Πρωινό για όλους - Παιδικό πάρτι - Picnicεκδρομή στη φύση - Κυριακάτικο Τραπέζι - Street food - Διάφορα snacks για το γραφείο & το σχολείο - Ρομαντικό δείπνο - Βραδιές με φίλους. Ορισμένες από τις συνταγές που φιλοξενούνται στις σελίδες της έκδοσης είναι: granola, πιροσκί, χειρο-

ποίητες παπαρδέλες θαλασσινών, μπάρες δημητριακών, ψωμί στη γάστρα, γαλακτομπούρεκο, bao bun, lemon drizzle cake, veggie skewers, παέγια, pancakes, donuts, αυγόφετες της γιαγιάς κ.ά. Με έμπνευση κι αφετηρία τις συνταγές του βιβλίου μπορείτε να ξεκινήσετε τις δικές σας γαστρονομικές περιπέτειες, να ανακαλύψετε τα μυστικά ενός κόσμου χωρίς γλουτένη, την πραγματική ουσία της τροφής και τη δύναμη ενός κοινού γεύματος που φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Το βιβλίο «Γαστρονομία και Ζωή χωρίς Γλουτένη, εξερευνώντας τον κόσμο της Gluten-free διατροφής», διατίθεται αποκλειστικά online κι οι ενδιαφερόμενοι/ες μπορούν να το αποκτήσουν, συμπληρώνοντας τη σχετική φόρμα παραγγελίας.

Χρήσιμα links

n Ελληνική Εταιρεία Κοιλιοκάκης (Hellenic Coeliac Society): Website - Facebook Page - Facebook Group n Σύνδεσμος Κοιλιοκάκης Κύπρου (Cyprus Coeliac Association): Website - Facebook Page n Marinos Kosmas A Gluten Free Pastry & Bakery Project n Eκδόσεις Gastronomy Essentials: Website - Facebook Page

Χαρακτηριστικά έκδοσης

Συγγραφέας: Μαρίνος Κοσμάς Εκδόσεις: Gastronomy Essentials n Σελίδες: 150 n Σχήμα: 23x28,5 εκ. n Γλώσσα: Ελληνικά n n

* Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον κ. Χάρη Χαραλαμπίδη: τηλ.: 6972444820, e-mail: gastronomy_essentials@mail. com, website: www.Cucina.gr. u

28 | περί υγείας |

vivlio_L.indd 28

15/11/2023 2:33:24 μμ

ADDS.indd 6

15/11/2023 2:34:06 μμ

ADDS.indd 7

15/11/2023 2:34:32 μμ